Captain Kerk

A conversation with John Glenn http://news.cnet.com/8301-19514_3-57380060-239/a-conversation-with-john-glenn

συγνώμη δεν προλαβαίνω μετάφραση Law-breaking particle at CERN exceeds the speed of light http://www.washingtonpost.com/blogs/compost/post/law-breaking-particle-at-cern-exceeds-the-speed-of-light/2011/09/22/gIQAOIzKoK_blog.html

p.m.

Μια ομάδα Eυρωπαίων αστρονόμων ανακάλυψαν για πρώτη φορά ένα άστρο στο γαλαξία μας που θεωρητικά δεν θα έπρεπε να υπάρχει, επειδή αποτελείται σχεδόν αποκλειστικά από υδρογόνο και ήλιο, ενώ περιέχει ασήμαντες ποσότητες άλλων βαρύτερων χημικών στοιχείων και μετάλλων. Η ασυνήθιστη αυτή σύστασή του το τοποθετεί στην «απαγορευμένη ζώνη», με βάση τουλάχιστον όσα είναι γνωστά για το σχηματισμό των άστρων, αλλά τα οποία ίσως θα έπρεπε να αναθεωρηθούν πλέον. Η ανακάλυψη, με επικεφαλής την Ελιζαμπέτα Καφό του Αστεροσκοπείου του Παρισιού και του Κέντρου Αστρονομίας του πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης, που παρουσιάστηκε στο περιοδικό «Nature», έγινε με τη βοήθεια του Πολύ Μεγάλου Τηλεσκοπίου του Ευρωπαϊκού Νοτίου Αστεροσκοπείου στην Χιλή. Το πολύ αχνό άστρο βρίσκεται στον αστερισμό του Λέοντα και, σύμφωνα με τις έως τώρα μετρήσεις, διαθέτει την μικρότερη ποσότητα χημικών στοιχείων βαρύτερων από το ήλιο (δηλαδή μετάλλων) από οποιοδήποτε άλλο άστρο έχει μελετηθεί μέχρι σήμερα. Η αναλογία μετάλλων στο εσωτερικό του είναι τουλάχιστον 20.000 φορές μικρότερη σε σχέση με αυτήν του ήλιου μας. Η μάζα του είναι μικρότερη από του δικού μας ήλιου και η ηλικία του υπολογίζεται να είναι πάνω από 13 δισεκατομμύρια χρόνια, είναι δηλαδή πολύ παλαιό. Σύμφωνα με την επικρατούσα θεωρία, άστρα σαν αυτό, με τόσο μικρή μάζα και τόσα λίγα μέταλλα, δεν θα έπρεπε καν να υπάρχουν στο σύμπαν, επειδή τα νέφη υλικών από όπου αυτά τα άστρα θα σχηματίζονταν, θεωρείται ότι εξαρχής ποτέ δεν θα μπορούσαν να συμπυκνωθούν και να δημιουργήσουν ένα άστρο. Οι αστροφυσικοί πιστεύουν ότι τα ελαφρύτερα χημικά στοιχεία, το υδρογόνο και το ήλιο, δημιουργήθηκαν λίγο μετά την αρχική «Μεγάλη Έκρηξη» (Μπιγκ Μπανγκ) της δημιουργίας, μαζί με λίγο λίθιο, ενώ όλα τα άλλα βαρύτερα στοιχεία σχηματίστηκαν αργότερα στο εσωτερικό των άστρων. Η κυρίαρχη θεωρία της κοσμολογίας προβλέπει -και οι παρατηρήσεις επιβεβαιώνουν- ότι η μάζα της πρωταρχικής ύλης αποτελείτο κατά 75% από υδρογόνο, 25% ήλιο και ελάχιστο λίθιο. Οι περιοδικές εκρήξεις σούπερ-νόβα διασπείρουν σταδιακά αυτά τα βαρύτερα αστρικά υλικά σε όλο το σύμπαν. Τα νεότερα άστρα που συνεχώς δημιουργούνται, αξιοποιούν αυτά τα διάσπαρτα βαριά χημικά στοιχεία και έχουν έτσι μεγαλύτερη αναλογία μετάλλων στη σύστασή τους σε σχέση με τα παλαιότερα άστρα. Όσο πιο αρχαίο είναι ένα άστρο, τόσο «φτωχότερο» είναι σε μέταλλα. Έτσι, το αχνό άστρο που μόλις μελετήθηκε και είναι το πιο «λειψό» σε βαριά στοιχεία, δεν αποκλείεται να είναι ένα από τα πιο «γέρικα» άστρα στο σύμπαν. Ένα άλλο περίεργο είναι όμως ότι το συγκεκριμένο ελαφρύ άστρο δεν διαθέτει σχεδόν καθόλου λίθιο, ενώ σε ένα αρχαίο άστρο, με σύνθεση παρόμοια με αυτή του σύμπαντος λίγο μετά το «Μπιγκ Μπανγκ», θα έπρεπε να υπάρχει μεγαλύτερη ποσότητα. Αποτελεί συνεπώς μυστήριο τι απέγινε το λίθιο. Οι επιστήμονες δεν αποκλείουν να βρουν και άλλα τέτοια παράξενα άστρα και ήδη σχεδιάζουν τις μελλοντικές έρευνές τους. Εξάλλου, αστρονόμοι του Κέντρου Αστροφυσικής Χάρβαρντ-Σμιθσόνιαν στις ΗΠΑ, με τη βοήθεια του διαστημικού τηλεσκοπίου ακτίνων-Χ «Τσάντρα» της NASA, ανακάλυψαν το πρώτο ζευγάρι τεράστιων μαύρων τρυπών σε ένα σπειροειδή γαλαξία όμοιο με τον δικό μας, σε απόσταση περίπου 160 εκατ. ετών, γεγονός που καθιστά αυτό το «δίδυμο» το πιο κοντινό στη Γη που έχει ποτέ βρεθεί. Οι υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες βρίσκονται κοντά στο κέντρο του γαλαξία NGC 3393 και απέχουν μεταξύ τους μόνο 490 έτη φωτός. Είναι πιθανώς τα απομεινάρια της συγχώνευσης δύο γαλαξιών με άνισες μάζες, πριν από περίπου ένα δισεκατομμύριο χρόνια. Η ανακάλυψη, που παρουσιάστηκε κι αυτή στο περιοδικό «Nature», δείχνει ότι και οι δύο μαύρες τρύπες συνεχίζουν να γιγαντώνονται, παρόλο που ήδη κάθε μια από αυτές έχει μάζα τουλάχιστον ένα εκατομμύρια φορές όσο ο ήλιος μας. Οι ίδιες οι μαύρες τρύπες εκτιμάται ότι θα συγχωνευθούν μεταξύ τους σε περίπου ένα δισεκατομμύριο χρόνια. http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathciv_1_01/09/2011_404374

Η ιδέα ότι άλλα σύμπαντα, όπως και το δικό μας, βρίσκονται μέσα σε «φούσκες» χώρου και χρόνου βρίσκει νέα δυναμική. Η ιδέα των παράλληλων συμπάντων, είναι ιδιαίτερα δημοφιλής στα βιβλία και τις ταινίες επιστημονικής φαντασίας, ενώ πολλοί επιστήμονες έχουν εκφράσει διάφορες θεωρίες για την ύπαρξή τους. Παρόλα αυτά η έρευνα για τη θεωρία αυτή ήταν πολύ περιορισμένη. Ωστόσο, το τελευταίο διάστημα και χάρη στην εξέλιξη της τεχνολογίας, η θεωρία για τα παράλληλα σύμπαντα που μοιάζουν με φούσκες έχει γίνει και πάλι δημοφιλής. Η αφετηρία όλων είναι η Μεγάλη Έκρηξη (Μπινγκ Μπανγκ) που δημιούργησε το Σύμπαν. Η μελέτη της λάμψης των χαμηλών θερμοκρασιών που αφήσε πίσω του το Μπινγκ Μπανγκ υποδεικνύει ότι υπάρχουν ίχνη από πολλά παράλληλα σύμπαντα, ωστόσο τα πειράματα είναι πολύ δύσκολο να πραγματοποιηθούν. Η προκαταρκτική έρευνα θα δημοσιευθεί στο Physical Review D, θα προσπαθήσει να επιβεβαιώσει τη θεωρία χρησιμοποιώντας στοιχεία από το τηλεσκόπιο Πλανκ. Η ομάδα δούλευε επί επτά χρόνια με στοιχεία από τον Ανιχνευτή Μικροκυματικής Ανισοτροπίας Wilkinson, που μετράει όλα τα στοιχεία της CBM (cosmic microwave background), της ακτινοβολίας που διαχύθηκε στο χώρο με το Μπινγκ Μπανγκ. Η θεωρεία που επικαλείται τα παράλληλα σύμπαντα υποστηρίζει ότι τέτοια σύμπαντα γεννιούνται από το πουθενά και βρίσκονται σε συνεχή τροχιά σύγκρουσης μεταξύ τους, με τον χώρο ανάμεσά τους να διευρύνεται με μεγάλες ταχύτητες. Αποτύπωμα στο CMB Ωστόσο, η Χιριάνα Πέρις, κοσμολόγος στο University College of London, διαπίστωσε μαζί με τους συναδέλφους της, ότι όταν δημιουργούνται αυτά τα σύμπαντα, παράλληλα με το δικό μας, αφήνουν ένα χαρακτηριστικό αποτύπωμα στο CMB. «Άκουγα για πολλά χρόνια για τη θεωρία των πολλαπλών συμπάντων, όμως ποτέ δεν την είδα σοβαρά, καθώς πίστευα ότι δεν ήταν δυνατό να γίνουν πειράματα», δήλωσε η δρ. Πέιρις στο BBC: «Έχω εντυπωσιασθεί από την ιδέα ότι μπορούμε να πραγματοποιήσουμε τεστ για όλα τα σύμπαντα που υπάρχουν εκεί έξω. Είναι πραγματικά φανταστικό». Σε έρευνά της που παρουσίασε στο Physical Review Letters, η δρ. Πέιρις υποστηρίζει ότι το αποτύπωμα στο CMB μοιάζει με δίσκο, ενώ παρέθεσε και έναν αριθμό για το πόσα παράλληλα σύμπαντα μπορούμε σήμερα να δούμε. Η ομάδα της δρ. Πέιρις χρησιμοποίησε ένα πρόγραμμα στον υπολογιστή που έψαχνε γι' αυτούς τους δίσκους, ενώ ταυτόχρονα μείωνε την πιθανότητα κάποιος από τους συνεργάτες της να έβλεπε σε κάποιο σημείο έναν δίσκο, που στην πραγματικότητα δεν υπήρχε. Το πρόγραμμα βρήκε τέσσερις περιοχές που έμοιαζαν με αποτύπωμα των παράλληλων συμπάντων. Ωστόσο, η δρ. Πέιρις τονίζει ότι οι τέσσερις αυτές περιοχές «δεν είναι υψηλής στατιστικής σημασίας», καθώς χρειάζονται περισσότερα στατιστικά δεδομένα για να επιβεβαιωθεί η ύπαρξη των πολλαπλών συμπάντων. Το 2013 τα στοιχεία από το Πλανκ Η δρ. Πέιρις σημειώνει πως τα στοιχεία από το τηλεσκόπιο Πλανκ - ένα διαστημικό τηλεσκόπιο νέας γενιάς, που έχει σχεδιαστεί για να μελετά το CMB - θα μπορούσε να θέσει μία πιο σταθερή βάση στη θεωρία ή να την αποδομήσει τελείως. Παρ' όλα αυτά, τα στοιχεία από το τηλεσκόπιο Πλανκ δεν μπορούν να συζητηθούν δημόσια πριν από τον Ιανουάριο του 2013. Ο διευθυντής του Kavli Institute of Cosmology στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, Γιώργος Ευσταθίου, χαρακτήρισε την έρευνα αυτή ως «την πρώτη σοβαρή προσπάθεια να ερευνηθεί κάτι όπως αυτό. Η μεθοδολογία είναι ενδιαφέρουσα». Χρειαζόμαστε μία νέα φυσική Ο κ. Ευσταθίου επεσήμανε επίσης ότι οι θεωρίες που επικαλούνται τα πολλαπλά σύμπαντα έχουν πολλά προβλήματα, καθώς αντικρούονται από πολλές πλευρές. «Η προσωπική μου άποψη είναι πως θα χρειαστούμε μία νέα φυσική, ώστε να επιβεβαιωθεί αυτή η θεωρία των πολλαπλών συμπάντων. Ακόμη και αν υπάρχουν δυσκολίες στην απόδειξη της θεωρίας, δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να τη λαμβάνουμε σοβαρά υπόψη». Η δρ. Πέιρις από την πλευρά της αναφέρει πως ακόμη και αν επιβεβαιωθεί η θεωρία των παράλληλων συμπάντων, δεν θα μπορούσαμε να μάθουμε κάτι περισσότερο γι' αυτά. «Θα ήταν υπέροχο αν μπορούσαμε να βγούμε έξω από τη δική μας φούσκα (το δικό μας σύμπαν), ωστόσο αυτό δεν θα είναι δυνατό», εξήγησε η Βρετανίδα επιστήμονας. «Γεννιούνται μαζί - τότε είναι που συμβαίνει η σύγκρουση - και ο πληθωρισμός συμβαίνει μεταξύ των συμπάντων. Απομακρύνονται μεταξύ τους καθώς επεκτείνεται ο χωρο-χρόνος με ταχύτητα μεγαλύτερη από το φως ανάμεσά τους», διευκρίνισε η δρ. Πέιρις. Από την άλλη πλευρά ο κ. Ευσταθίου θεωρεί ότι η έρευνα έχει σημαντική αξία. Όπως εξήγησε: «Θα ήταν φανταστικό αν μπορούσαμε να έχουμε φυσική επικοινωνία με ένα άλλο σύμπαν. Είναι παράτολμο αυτό που λέω, αλλά θα ήταν πολύ προχωρημένο για τη φυσική». http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathciv_1_03/08/2011_400924

Προσωρινό καταφύγιο στο σκάφος διαφυγής «Σογιούζ» βρήκαν οι έξι αστροναύτες του ISS, καθώς ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός κινδύνευσε να συγκρουστεί με διαστημικά «σκουπίδια». Σύμφωνα με ανώνυμη πηγή της ρωσικής διαστημικής υπηρεσίας, που επικαλέστηκε το πρακτορείο Interfax, όταν εντοπίστηκαν τα διαστημικά συντρίμμια ήταν πολύ αργά για να κάνει ελιγμό αποφυγής ο σταθμός. Ο κίνδυνος αποφεύχθη, αν και ένα "σκουπίδι" πέρασε ξυστά από το διαστημικό σταθμό, σε απόσταση μόλις 250 μέτρων. Εκπρόσωπος του ρωσικού κέντρου ελέγχου διαστημικών πτήσεων (TSOUP) δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο ότι δεν μπορεί "ούτε να επιβεβαιώσει ή να διαψεύσει τις πληροφορίες". Ο αριθμός των αντικειμένων που βρίσκονται σε τροχιά γύρω από τη Γη και είναι επικύνδυνα για την ακεραιότητα των διαστημικών οχημάτων υπολογίζεται σε 18.000. Συνολικά, περισσότερα από 300.000 "σκουπίδια" μήκους από 1 έως 10 εκατοστά, και δισεκατομμύρια μικρότερα, περιφέρονται γύρω από τον πλανήτη. http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=288562 http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathremote_1_28/06/2011_396299 http://www.reuters.com/article/2011/06/28/us-russia-us-space-idUSTRE75R48M20110628?feedType=RSS&feedName=scienceNews&WT.tsrc=Social%20Media&WT.z_smid=twtr-reuters_science&WT.z_smid_dest=Twitter&dlvrit=59169

CERN: Έσπασε το «συμβολικό όριο» με 100 εκατ. συγκρούσεις το δευτερόλεπτο Ο μεγαλύτερος επιταχυντής σωματιδίων στον κόσμο (LHC) κοντά στη Γενεύη (Ελβετία), πέτυχε σήμερα ένα ρεκόρ, σπάζοντας ένα «συμβολικό όριο» με «100 εκατομμύρια συγκρούσεις ανά δευτερόλεπτο», δήλωσε ο Μισέλ Σπίρο, Πρόεδρος του συμβουλίου του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πυρηνικών Ερευνών (CERN). Αυτό το ρεκόρ επιτεύχθηκε «τη νύχτα αυτή, γύρω στις 2 πρωί», δήλωσε ο Σπίρο με την ευκαιρία μιας διάσκεψης στο Παρίσι με θέμα «το άπειρα μικρό και το άπειρα μεγάλο». Πριν από ένα μήνα, ο επιταχυντής σωματιδίων (Large Hadron Collider, LHC), είχε ήδη δημιουργήσει ένα ρεκόρ φωτεινότητας, που αντιστοιχεί σε «10 εκατομμύρια συγκρούσεις ανά δευτερόλεπτο. Τώρα αυτό έχει δεκαπλασιαστεί», δήλωσε ο κ. Σπίρο στο Γαλλικό Πρακτορείο. Με την σύγκρουση δεσμών πρωτονίων που κυκλοφορούν σε αντίθετη κατεύθυνση σε ένα δαχτυλίδι με περίμετρο 27 χιλιόμετρα, ο LHC έχει ως στόχο να αναδημιουργήσει τις συνθήκες της έντονης ενέργειας των πρώτων κλασμάτων του δευτερολέπτου μετά το Big Bang, πριν από περίπου 13,7 δισεκατομμύρια χρόνια. Οι φυσικοί αναζητούν έναν από τους κρίκους που λείπουν από τη θεωρία των σωματιδίων, το περίφημο μποζόνιο (σωμάτιο) του Higgs, το οποίο θα δώσει τη μάζα τους σε όλα τα άλλα. Για να πούμε ότι αυτό υπάρχει, η απάντηση θα μπορούσε να «έλθει από φέτος το καλοκαίρι», αλλά «για να πούμε ότι δεν υπάρχει θα πρέπει να περιμένουμε έως το τέλος του επόμενου έτους», δήλωσε ο κ. Σπίρο. «Αυτό το καλοκαίρι θα έχουμε ήδη μερικά τρισεκατομμύρια συσσωρευμένων συγκρούσεων», διευκρίνισε, σημειώνοντας ότι η δυσκολία να βρεθεί το μποζόνιο του Higgs εξαρτάται από τη μάζα του. «Αν είμαστε τυχεροί, και είναι στη σωστή ζώνη της μάζας, από το φετινό καλοκαίρι θα μπορούσαμε ήδη να το βρούμε», είπε, προσθέτοντας ότι για να επικυρωθεί η ανακάλυψη «πρέπει να έχουμε τουλάχιστον δεκαπέντε». Με 100 εκατομμύρια συγκρούσεις ανά δευτερόλεπτο, «τρισεκατομμύρια συγκρούσεις» θα μπορούσαν να παραχθούν κάθε μέρα μέσα σε λίγες ώρες εμπειρίας στον LHC», διευκρίνισε ο Σπίρο. Με το ρυθμό αυτό, εάν το μποζόνιο του Higgs υπάρχει, ίσως είναι δυνατό να ανιχνευθεί «ένα την ημέρα», σύμφωνα με τον κ. Σπίρο. «Με ένα Higgs την ημέρα, αυτό σημαίνει μερικές εκατοντάδες έως το τέλος του 2012», παρά το «θόρυβο του περιβάλλοντος, αυτό θα επιτρέψει να πούμε αν υπάρχει ή δεν υπάρχει», τόνισε ο φυσικός . Και «αν δεν το βρούμε όπως το περιμένουμε, αυτό θα σημαίνει ότι η θεωρία των στοιχειωδών σωματιδίων, δεν είναι σωστή», κατέληξε ο Σπίρο. http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathremote_1_23/05/2011_391867 http://www.stumbleupon.com/su/7uIj50/www.dailygalaxy.com/my_weblog/2011/05/100-million-collisions-per-second-large-hadron-collider-smashes-another-record.html

Ψάχνοντας βρήκα αυτό οπού στην σελίδα 130 αναφέρει για τους ''ελεύθερους'' πλανήτες και πιθανολογεί πως μάλλον δεν δημιουργηθήκαν με το συνήθη τρόπο σχηματισμού ηλιακών - πλανητικών συστημάτων. http://www.as.utexas.edu/astronomy/education/spring07/scalo/secure/PapaloizouTerquem06PlanForm.pdf

«Ανεξάρτητοι» πλανήτες αιωρούνται στο σύμπαν Ιάπωνες αστρονόμοι ισχυρίζονται πως εντόπισαν πλανήτες οι οποίοι δεν βρίσκονται σε τροχιά γύρω από κανένα άστρο. «Ανεξάρτητους» πλανήτες, οι οποίοι δεν περιστρέφονται γύρω από κανένα άστρο, ισχυρίζονται πως εντόπισαν Ιάπωνες αστρονόμοι σε άρθρο τους στο περιοδικό Nature. Συγκεκριμένα, στο άρθρο αναφέρεται πως έχουν εντοπίσει 10 πλανήτες στο μέγεθος του Δία οι οποίοι δεν υπάγονται σε κανένα ηλιακό σύστημα. Επίσης, εικάζεται πως τέτοια αντικείμενα είναι εξαιρετικά κοινά σε όλο το γαλαξία- σχεδόν όσο κοινά είναι τα άστρα. Τα σώματα αυτά εντοπίστηκαν λόγω της καμπύλωσης του φωτός πιο μακρινών άστρων- ένα φαινόμενο που αποκαλείται «gravitational microlensing» : αντικείμενα αρκετά μεγάλης μάζας μπορούν να προκαλέσουν καμπύλωση του φωτός (όπως προέβλεψε ο Αϊνστάιν). Εάν ένα μεγάλο αντικείμενο «περάσει» μπροστά από ένα μεγάλο άστρο που βρίσκεται στο φόντο του οπτικού πεδίου του παρατηρητή, λειτουργεί ως «φακός» (lens), καμπυλώνοντας και παραμορφώνοντας το φως του άστρου, με αποτέλεσμα η λάμψη του να φαίνεται δυνατότερη. Οι ερευνητές εξέτασαν δεδομένα παρατήρησης της κεντρικής περιοχής του γαλαξία μας και βρήκαν στοιχεία για την ύπαρξη 10 πλανητών μεγέθους αντιστοίχου του Δία εντός μίας περιοχής 10 AU (Astronomical Units). Ένα AU αντιστοιχεί στην απόσταση μεταξύ της Γης και του Ήλιου. Περαιτέρω αναλύσεις έδειξαν ότι τα περισσότερα από αυτά τα σώματα δεν αποτελούσαν «ακολούθους» κάποιου άστρου. Λόγω του αριθμού των αντικειμένων που εντοπίστηκαν στην εν λόγω περιοχή, οι αστρονόμοι της ομάδας πιστεύουν πως τέτοιου είδους πλανήτες είναι εξαιρετικά συχνό φαινόμενο στο γαλαξία μας- ίσως πιο συχνό και από την παρουσία άστρων όπως ο Ήλιος. «Η παρουσία 'ελεύθερων' πλανητών τέτοιου είδους είναι αναμενόμενη, λόγω της θεωρίας σχηματισμού πλανητών. Το εντυπωσιακό στην όλη υπόθεση είναι η συχνότητά τους» είπε σχετικά ο καθηγητής Τακαχίρο Σούμι, του πανεπιστημίου της Οζάκα. Βάσει της αστρονομικής ορολογίας, «πλανήτες» θεωρούνται σώματα τα οποία βρίσκονται σε τροχιά γύρω από ένα άστρο, οπότε, από «τεχνικής» πλευράς, τα σώματα τα οποία εντόπισαν οι Ιάπωνες επιστήμονες δεν χαρακτηρίζονται ως «πλανήτες». Η κυρίαρχη υπόθεση σχετικά με το σχηματισμό τους είναι πως σχηματίστηκαν εντός ηλιακών συστημάτων, από τα οποία «απέδρασαν» λόγω ισχυρών βαρυτικών δυνάμεων. http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathciv_1_19/05/2011_391398 http://www.bbc.co.uk/news/science-environment-13416431

Ανανεώνεται το ενδιαφέρον για έναν από τους πλέον «αινιγματικούς» πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος. Σε ελλειπτική τροχιά τέθηκε γύρω από τον «αγγελιοφόρο των θεών» Ερμή ο «αγγελιοφόρος» της NASA, Messenger, πριν από μερικές ημέρες, ανανεώνοντας το ενδιαφέρον για έναν από τους πλέον «μυστηριώδεις» - καθώς μόνο μία φορά τον έχει «επισκεφτεί» γήινο σκάφος (Mariner 10, τη δεκαετία του 1970)- πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος. Ο Ερμής αποτελεί τον μικρότερο πλανήτη του ηλιακού μας συστήματος, ενώ έχει τη δεύτερη μεγαλύτερη πυκνότητα και την αρχαιότερη πλανητική επιφάνεια (κάποια τμήματα της οποίας θεωρείται πως σχηματίστηκαν 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια πριν, όταν σχηματιζόταν και το ηλιακό μας σύστημα) και βιώνει τις μεγαλύτερες διακυμάνσεις θερμοκρασίας. To Messenger έχει αποφέρει ήδη πολύτιμες πληροφορίες, επιτρέποντας τη χαρτογράφηση του μεγαλύτερου τμήματος της επιφάνειας του πλανήτη (το Mariner 10 είχε χαρτογραφήσει το 45% της στο πέρασμά του). Η επιφάνεια του Ερμή είναι γεμάτη κρατήρες, «πεδιάδες» και «πλαγιές» που μπορεί να εκτείνονται για χιλιόμετρα- κάποιες εκ των οποίων θεωρούνται πανάρχαιες. Όπως προκύπτει, όσο περισσότερες πληροφορίες γίνονται γνωστές για τον Ερμή, τόσο πιο «αινιγματικός» φαίνεται στον επιστημονικό κόσμο. Η πυκνότητά του φαίνεται να υποδεικνύει την παρουσία ενός μεταλλικού πυρήνα, που αποτελείται κυρίως από σίδηρο. Ο πυρήνας θεωρείται πως είναι κατά πολύ μεγαλύτερος των αντιστοίχων της Γης, της Αφροδίτης και του Άρη, των άλλων βραχωδών πλανητών του ηλιακού μας συστήματος. Σχετικά με το πώς συνέβη αυτό υπάρχουν πολλές θεωρίες, κάποιες από τις οποίες θέλουν τον πλανήτη να ήταν μεγαλύτερος στο μακρινό παρελθόν, και να έχει απωλέσει μεγάλο τμήμα της μάζας του λόγω άγνωστης αιτίας, (από πρόσκρουση αστεροειδούς μέχρι την επίδραση του Ήλιου). Άλλο «μυστήριο του Ερμή» είναι η παρουσία ενός μαγνητικού πεδίου σαν αυτό της Γης, κάτι που δεν ισχύει στις περιπτώσεις του Άρη και της Αφροδίτης. Τέτοιο πεδίο δημιουργείται λόγω της ύπαρξης ρευμάτων στον υπό τήξη πυρήνα ενός πλανήτη. Το Messenger σε τροχιά θα είναι σε θέση να μελετήσει το εν λόγω πεδίο, φέρνοντας στο φως στοιχεία σχετικά με τη δομή του Ερμή και το πώς ο πυρήνας του έχει παραμείνει σε τήξη για δισεκατομμύρια χρόνια. Επίσης, θα εξεταστούν θεωρίες περί ύπαρξης πάγου στους πόλους του πλανήτη, οι οποίες στηρίζονται σε στοιχεία που έχουν προκύψει μετά από παρατήρηση του πλανήτη με τηλεσκόπια στη Γη- κάτι που εξηγείται μόνο μέσω της παρουσίας του σε αρχαιότατους κρατήρες, καθώς ο πλανήτης είναι ο πιο κοντινός στον Ήλιο πλανήτης του ηλιακού συστήματος. Η επιφάνεια του Ερμή ήταν να «πατηθεί» από γήινο σκάφος το 2020, χάρη στην αποστολή BepiColombo (Ευρώπη- Ιαπωνία), ωστόσο η προσεδάφιση ματαιώθηκε το 2004, κάτι που «μεταφράζεται» πως ο Ερμής, όπως φαίνεται, θα παραμείνει ο λιγότερο εξερευνημένος πλανήτης του ηλιακού μας συστήματος για αρκετά χρόνια ακόμα. www.kathimerini.gr με πληροφορίες από Economist http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathciv_1_22/03/2011_384059

Δεν ξέρω αν άλλαξα προς το καλύτερο… αλλά σίγουρα η ενασχόληση μου με την αστρονομία άλλαξε πολλά πράγματα στην καθημερινότητα μου και στον τρόπο που αντιμετωπίζω πράγματα και καταστάσεις. Θα μπορούσα να αναφέρω πολλά παραδείγματα αλλά θα αρκεστώ επιγραμματικά στα εξής: Βρήκα επιτέλους ένα χόμπι. Άρχισα μετά από πολλά χρόνια να διαβάζω βιβλία και να γράφω με μολύβι και χαρτί (και όχι μόνο με το πληκτρολόγιο ενός PC). Αντιλήφθηκα πόσο ‘’μικροί’’ αλλά και σπάνιοι είμαστε μέσα στο σύμπαν. Βρήκα ένα ‘’χαμένο’’ παλιό μου φίλο και συμφοιτητή (με σπάνιο χαρακτήρα) μετά από πολλά χρόνια. Κοιτώ περισσότερο ψηλά από ότι χαμηλά. … και χωρίς να μπορώ να το εξηγήσω ΔΕΝ φοβάμαι τον θάνατο (τουλάχιστον όχι τόσο όσο πριν) Ωστόσο υπάρχουν και πράγματα που άλλαξαν προς το χειρότερο: Είμαι κατά 1700 euro φτωχότερος. Ανακάλυψα ότι ‘’υποφέρω’’ από Αστιγματισμό, Υπερμετρωπία και Πρεσβυωπία…

Ο σεισμός της Ιαπωνίας μετακίνησε τον άξονα της Γης κατά σχεδόν 10 εκατοστά και το κεντρικό νησί της χώρας κατά 2,4 μέτρα. Ο πιο δυνατός σεισμός που έχει καταγραφεί στην ιστορία της Ιαπωνίας φαίνεται ότι έχει μετακινήσει το κεντρικό νησί της χώρας κατά 2,4 μέτρα, ενώ μετατόπισε και τον άξονα της Γης κατά σχεδόν 10 εκατοστά, όπως δήλωσαν σήμερα επιστήμονες. «Γνωρίζουμε ότι ένας σταθμός GPS μετακινήθηκε (κατά 2,4 μέτρα)», δήλωσε ο Κένεθ Χάντατ, αμερικανός γεωφυσικός, στο τηλεοπτικό δίκτυο CNN. Το Εθνικό Ινστιτούτο Γεωφυσικής και Ηφαιστιολογίας της Ιταλίας ανέφερε ότι σύμφωνα με τα προκαταρκτικά αποτελέσματα μίας έρευνας που διεξήγαγε ο χθεσινός σεισμός μεγέθους 8,9 βαθμών που έπληξε την Ιαπωνία μετακίνησε τη Γη στον άξονα της κατά σχεδόν 10 εκατοστά. Οι επιπτώσεις αυτού του σεισμού στον άξονα της Γης είναι πολύ μεγαλύτερες από αυτές του σεισμού 9,1 βαθμών που έπληξε την Ινδονησία το 2004. Σημαντικότερες επιπτώσεις φαίνεται ότι είχε μόνο ο σεισμός που έπληξε τη Χιλή το 1960, όπως ανακοίνωσε ο διευθυντής του ινστιτούτου Αντόνιο Πιερσάντι. Το 2010 επιστήμονες από τη NASA είχαν δηλώσει ότι ο σεισμός 8,8 βαθμών που σημειώθηκε στη Χιλή τον Φεβρουάριο του 2010 ήταν τόσο δυνατός ώστε μπορεί να μείωσε τη διάρκεια της ημέρας. Ο Ρίτσαρντ Γκρος που εργάζεται στο Jet Propulsion Laboratory της NASA ανακάλυψε ότι ο περσινός σεισμός της Χιλής μετακίνησε τον άξονα της Γης κατά περίπου 8 εκατοστά. Η μετακίνηση του άξονα πάνω στον οποίο ισορροπεί η μάζα της Γης αλλάζει ανεπαίσθητα το χρόνο που χρειάζεται η Γη για να κάνει μία πλήρη περιστροφή γύρω από τον ήλιο. Έτσι μετά το σεισμό της Χιλής η διάρκεια της ημέρας μειώθηκε κατά 1,26 μικροδευτερόλεπτα. http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathremote_1_12/03/2011_382597 http://www.enet.gr/?i=news.el.kosmos&id=259071

Η πιθανότητα ύπαρξης Πολυσύμπαντος Ο Δ. Νανόπουλος για το πείραμα του CERN και την πιθανότητα ύπαρξης Πολυσύμπαντος. Δεν υπάρχει μόνο ένα, αλλά πάρα πολλά σύμπαντα, ίσως και μπροστά στη μύτη μας, χωρίς όμως να τα βλέπουμε, όπως επίσης δεν αντιλαμβανόμαστε ότι πιθανότατα ζούμε σε δέκα διαστάσεις, ενώ δεν αποκλείεται στο μέλλον να δημιουργούμε σύμπαντα στο εργαστήριο! Δεν πρόκειται για ευφυολογήματα κάποιου συγγραφέα επιστημονικής φαντασίας, αλλά για θεωρίες και υποθέσεις -με βάσιμες πιθανότητες να ανταποκρίνονται στην αλήθεια- ενός από τους πιο διάσημους έλληνες επιστήμονες, του Δημήτρη Νανόπουλου, διακεκριμένου καθηγητή Φυσικής του πανεπιστημίου του Τέξας A&M (ΗΠΑ) και τακτικού μέλους της Ακαδημίας Αθηνών, ο οποίος μίλησε χθες βράδυ, στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, σχετικά με το πείραμα του Μεγάλου Επιταχυντή Αδρονίων του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Πυρηνικών Ερευνών (CERN) και την πειραματική διερεύνηση της ύπαρξης του Πολυσύμπαντος (multiverse). Ο κ. Νανόπουλος παρουσίασε μερικές νέες επιστημονικές ιδέες που ανέπτυξε πρόσφατα με την ερευνητική ομάδα του στο αμερικανικό πανεπιστήμιο και οι οποίες δίνουν μια πολύ συγκεκριμένη μορφή στην έννοια του Πολυσύμπαντος. Εκτιμά, με βάση μαθηματικές εξισώσεις, ότι είναι δυνατό να υπάρχουν δέκα εις την πεντακοσιοστή σύμπαντα (ο αριθμός 10 με εκθέτη τον αριθμό 500!), σύμφωνα με τη θεωρία της Υπερσυμμετρίας (SUSY) και των Υπερχορδών, η οποία προβλέπει ότι, εκτός από τις γνωστές τέσσερις «μεγάλες» διαστάσεις -τρεις του χώρου (μήκος, πλάτος, ύψος) και ο χρόνος- υπάρχουν ακόμα έξι ή επτά, που βρίσκονται «διπλωμένες» σε τρομερά μικρό χώρο, ανεβάζοντας σε 10 ή 11 τον συνολικό αριθμό των διαστάσεων. «Ζούμε σε δέκα διαστάσεις, αλλά δεν το αντιλαμβανόμαστε» είπε ο κ. Νανόπουλος. Η θεωρία του πολυσύμπαντος ή των πολλών παράλληλων συμπάντων έχει διάφορες εκδοχές, μια από τις οποίες προωθεί σθεναρά ο κ. Νανόπουλος, ο οποίος αρχικά ήταν αντίθετος στην όλη ιδέα, αλλά στη συνέχεια την αποδέχτηκε και την επεξεργάστηκε. Τόνισε όμως ότι μια τέτοια θεωρία έχει νόημα μόνο αν καταστεί δυνατό να αποδειχτεί πειραματικά και σε αυτό μπορεί να βοηθήσει ο επιταχυντής του CERN, για τον οποίο είπε ότι πλέον «δουλεύει ρολόι», αν και οι φυσικοί που αναλύουν τις συγκρούσεις των σωματιδίων, είναι αναγκασμένοι «να ψάχνουν ψύλλους στα άχυρα» . Σε μια προηγούμενη ομιλία του στην Αθήνα, ο κ. Νανόπουλος είχε πάντως δηλώσει ότι αν τελικά τα πειράματα του CERN δεν φέρουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα, αποτυγχάνοντας να βρουν νέα σωματίδια και να επιβεβαιώσουν πειραματικά την υπερσυμμετρία, τότε «αυτό θα αποτελέσει ένα πολύ μεγάλο πρόβλημα για τη Φυσική, θα προκαλέσει μια μεγάλη κρίση», καθώς θα σημαίνει, όπως είχε πει χαρακτηριστικά, ότι «πήραμε λάθος δρόμο» . Σύμφωνα με τον Έλληνα φυσικό, κάθε επιμέρους σύμπαν (μεταξύ αυτών το δικό μας) μέσα σε αυτό το πολυσύμπαν μπορεί να έχει τους δικούς του ξεχωριστούς φυσικούς νόμους, που ισχύουν μόνο σε αυτό, ενώ στα άλλα σύμπαντα οι νόμοι που τα διέπουν, μπορεί να είναι αφάνταστα διαφορετικοί ή και σχετικά παρόμοιοι, έχουν όμως οπωσδήποτε ως κοινό παρονομαστή τη βαρύτητα. Το ένα σύμπαν «γεννάει» το άλλο, μέσα σε μια αέναη διαδικασία παραγωγής συμπάντων, η οποία, όπως είπε, καταργεί την έννοια της αρχής και του τέλους του χρόνου. Ο κ. Νανόπουλος είπε ακόμα ότι τα άλλα σύμπαντα -τα χαρακτήρισε «φυσαλίδες της πραγματικότητας» που απαρτίζουν το πολυσύμπαν- είναι δυνατό να βρίσκονται πολύ κοντά μεταξύ τους (κυριολεκτικά δίπλα μας!), αλλά δεν μπορούν να επικοινωνήσουν. Δεν απέκλεισε όμως ότι είναι πιθανώς δυνατό να γίνει μετάβαση από το ένα σύμπαν στο άλλο. Με λίγη δόση χιούμορ, ανέφερε ότι «θα έπρεπε να παρακαλάμε να μην ξυπνήσουμε ένα πρωί και γίνει ξαφνική ολική μεταβολή, για παράδειγμα περάσουμε από ένα σύμπαν με τέσσερις ( «μεγάλες» ) σε ένα άλλο με έξι διαστάσεις». Όλα τα σύμπαντα με τους ιδιαίτερους νόμους τους προκύπτουν κατά βάση από μόνα τους (χωρίς την ανάγκη «νομοθέτη» ), σαν μια «τοπική μετάλλαξη» του χώρου σε ένα προϋπάρχον σύμπαν. Μάλιστα, ο κ. Νανόπουλος δεν απέκλεισε ως σενάρια επιστημονικής φαντασίας τολμηρές υποθέσεις ότι κάποια σύμπαντα θα μπορούσαν π.χ. να αποτελούν δημιούργημα ενός «χάκερ» σε κάποιο άλλο σύμπαν. Επεσήμανε ότι, αν τελικά αποδειχτεί η θεωρία του πολυσύμπαντος, τότε «θα καταλαβαίνουμε τον μηχανισμό παραγωγής συμπάντων», οπότε, όπως είπε, όσο κι αν ακούγεται εξωφρενικό, «είναι πιθανό στο μέλλον να δημιουργηθεί ένα σύμπαν στο εργαστήριο» ( «και δεν είμαι τρελός…», φρόντισε να διευκρινίσει!). Συνεχίζοντας να εκπλήσσει, ανέφερε ότι δεν αποκλείεται το σύμπαν που ζούμε τώρα, να δημιουργηθεί ξανά ακριβώς το ίδιο στο μέλλον, ενώ -με την ίδια λογική- το τωρινό σύμπαν μας θα μπορούσε να είναι το νιοστό από το παρελθόν, να έχει δηλαδή ήδη προϋπάρξει πολλές φορές. Ο κ. Νανόπουλος κατέστησε, πάντως, σαφές ότι είναι νωρίς ακόμα για να επιβεβαιωθούν τέτοιες υποθέσεις, πρόσθεσε όμως ότι τελικά αποτελούν λογικές συνέπειες της ευρύτερης θεωρίας του πολυσύμπαντος, που θα έπρεπε κανείς να ακολουθήσει και να διερευνήσει. Αναφερόμενος σε πρόσφατο δημοσίευμα του περιοδικού «Nature», που θεωρεί πιθανή την κατάρρευση της θεωρίας της υπερσυμμετρίας, επειδή τα μέχρι τώρα αποτελέσματα των πειραμάτων του CERN δεν την επιβεβαιώνουν, ο Έλληνας φυσικός χαρακτήρισε υπερβολική και πρόωρη μια τέτοια εκτίμηση. «Πολύς θόρυβος για το τίποτε» είπε χαρακτηριστικά. Τόνισε επίσης, ότι το σύμπαν που βλέπουμε (της ορατής ύλης) και το οποίο έχει ηλικία 13,7 δισεκατομμυρίων ετών, δεν είναι παρά το 4%, καθώς το υπόλοιπο είναι αόρατο, αποτελούμενο κατά 23% από «σκοτεινή ύλη» και 73% από «σκοτεινή ενέργεια» . Υπολογίζεται ότι μόνο στο δικό μας σύμπαν υπάρχουν περίπου 100 δισεκατομμύρια γαλαξίες και κάθε ένας από αυτούς έχει περίπου 100 δισεκατομμύρια ήλιους, γύρω από τους οποίους περιφέρεται ένας τεράστιος αριθμός πλανητών. Ο κ. Νανόπουλος είπε ακόμα ότι ο ήλιος κάποτε θα «σβήσει», όμως το σύμπαν μας, που συνεχώς διαστέλλεται, είναι «ανοιχτό», συνεπώς ποτέ δεν θα «πεθάνει», ενώ είναι πιθανό να κάνει «μετάβαση» σε ένα άλλο σύμπαν-φυσαλίδα. Ο κ. Νανόπουλος επιτέθηκε στους υπέρμαχους της «ανθρωπικής Αρχής» (που λένε ότι το σύμπαν είναι «κομμένο και ραμμένο» στα μέτρα των ανθρώπων), αντιτείνοντας ότι «δεν του καίγεται καρφάκι του σύμπαντος για εμάς», ενώ χαρακτήρισε τη θεωρία του πολυσύμπαντος «το τελευταίο καρφί στο φέρετρο της τελεολογίας» . Απαντώντας σε σχετική ερώτηση, διευκρίνισε ότι δεν έχει χάσει το νόημα της η αναζήτηση μιας «ενοποιημένης θεωρίας του παντός» στην Φυσική, όμως δεν θα αφορά παρά μια λύση μοναδική για το δικό μας σύμπαν και τίποτε περισσότερο. Τέλος, απαντώντας σχετικά με τις φιλοσοφικές προεκτάσεις της θεωρίας του πολυσύμπαντος, είπε ότι παραπέμπει σε «ένα νέο Διαφωτισμό» που ανοίγει νέους δρόμους για την ανθρωπότητα. Ακόμα, αρνήθηκε ότι υπάρχουν φραγμοί και όρια στις δυνατότητες του ανθρώπινου νου να συλλάβει την πραγματικότητα του σύμπαντος, εκτός από τα αναπόφευκτα ποσοτικά όρια στη συσσώρευση γνώσης στο μυαλό του ανθρώπου, όμως γι' αυτό, όπως είπε, υπάρχουν οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές ως συμπαραστάτες μας, ενώ στο μέλλον η σχέση τους με τους ανθρώπους θα μπορούσε να γίνει ακόμα πιο στενή. Αρνήθηκε επίσης ότι συσσωρεύοντας ολοένα περισσότερες γνώσεις, οι άνθρωποι χάνουν τη σοφία τους, ενώ -σε κάπως πιο απαισιόδοξο τόνο- συμφώνησε με τις εκτιμήσεις άλλων επιστημόνων ότι η Γη αργά ή γρήγορα «δύσκολα θα αντέξει» στα προβλήματά της, γι' αυτό είναι ανάγκη να προετοιμαστεί η μετοίκηση της ανθρωπότητας σε άλλους πλανήτες. Ο Δ. Νανόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1948, σπούδασε Φυσική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και συνέχισε τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο του Σάσεξ της Αγγλίας, όπου απέκτησε το διδακτορικό του (Ph.D), το 1973, στη Θεωρητική Φυσική των Υψηλών Ενεργειών. Διετέλεσε ερευνητής στο CERN και επί σειρά ετών ανήκε στο ανώτερο ερευνητικό προσωπικό του Κέντρου. Διετέλεσε επίσης ερευνητής στη σχολή Ecole Normale Superieure στο Παρίσι, καθώς και στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ των ΗΠΑ. Από το 1989 είναι καθηγητής στο Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου του Τέξας A&M και από το 2002 κατέχει την έδρα Μίτσελ-Χιπ της Φυσικής Υψηλών Ενεργειών. Είναι επίσης Διευθυντής του Κέντρου Αστροσωματιδιακής Φυσικής του Κέντρου Προκεχωρημένων Ερευνών του Χιούστον (HARC), ενώ διευθύνει επίσης ένα ερευνητικό τμήμα του World Laboratory στη Λωζάνη της Ελβετίας. Το 1997, εξελέγη τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Από τον Ιανουάριο του 2005 είναι εθνικός εκπρόσωπος της Ελλάδας στο CERN, ενώ υπήρξε επίσης πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας και Τεχνολογίας (Ε.Σ.Ε.Τ.) από το 2005 έως το 2009 και εθνικός εκπρόσωπος στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (ESA) από το 2005 έως το 2006 http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathciv_1_10/03/2011_382216

Ρομποτικά μη επανδρωμένα σκάφη θα αποτελέσουν τις «ναυαρχίδες» της NASA στη νέα δεκαετία εξερεύνησης του Διαστήματος. Αποστολές ρομποτικών, μη επανδρωμένων, διαστημικών σκαφών στον Άρη και την Ευρώπη, τον παγωμένο δορυφόρο του Δία θα βρίσκονται στο πρόγραμμα της NASA για τη νέα δεκαετία διαστημικής εξερεύνησης, σύμφωνα με το Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας των ΗΠΑ. Για τη δεκαετία 2013-2022, πέντε ξεχωριστές ομάδες επιστημόνων και ειδικών κατάρτισαν λίστα με τα πλέον «συμφέροντα» (από πλευράς σχέσης οικονομικής δαπάνης- επιστημονικού κέρδους) είδη αποστολών για την NASA. «Έχουμε μία μακρά ιστορία στο πρόγραμμα διαπλανητικής εξερεύνησης…στο να παρουσιάζουμε εκτιμήσεις εξόδων που αποδεικνύεται τελικά ότι ήταν μάλλον πολύ αισιόδοξες» είπε ο αστρονόμος Στίβεν Σκάιερς του πανεπιστημίου Κορνέλ, σχολιάζοντας πως ακόμα και τα πλέον «οικονομικά» από τα προγράμματα που προτάθηκαν μπορεί να «ξεφύγουν» κατά πολύ από τους προϋπολογισμούς τους. Ο προτεινόμενος προϋπολογισμός για τη NASA για το 2011 είναι 18,7 δισεκατομμύρια δολάρια, ωστόσο στο Κογκρέσο μαίνεται πραγματική «μάχη» για αυτόν- στον οποίον, σημειωτέον, δεν συμπεριλαμβάνονται εκτιμήσεις περί επανδρωμένων αποστολών (το 2010 δαπανήθηκαν 3,2 δισεκατομμύρια για αυτό το σκοπό από τον προϋπολογισμό της υπηρεσίας). Ο πρόεδρος Ομπάμα ακολούθησε το παράδειγμα των προηγουμένων κυβερνήσεων, σηματοδοτώντας το τέλος της εποχής των διαστημικών λεωφορείων, ενώ παράλληλα ακύρωσε το πρόγραμμα Constellation (για αποστολή στη Σελήνη), προκαλώντας διαμαρτυρίες, καθώς δεν είναι λίγοι αυτοί που θεωρούν ότι με τέτοιες ενέργειες οι ΗΠΑ θα γίνουν δύναμη «δευτέρας διαλογής» στο Διάστημα. Προτεραιότητα της NASA, σύμφωνα με το Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας, θα έπρεπε να είναι το MAX-C (Mars Astrobiology Explorer Cacher), πρόγραμμα με στόχο το να εξακριβωθεί εάν κάποτε υπήρξε ζωή στον Άρη και τη λήψη δειγμάτων από τον Κόκκινο Πλανήτη τα οποία θα επιστραφούν στη Γη. Η αποστολή, εάν τελικά γίνει, θα αποτελέσει συνεργασία της NASA με την ESA. Εξαιρετικά υψηλής σημασίας επίσης θεωρείται και η διεκπεραίωση μίας αποστολής στην Ευρώπη, με σκοπό την εξερεύνηση του ωκεανού κάτω από την επιφάνειά της, ο οποίος ενδεχομένως να έχει τη δυνατότητα να υποστηρίξει ζωή. Ωστόσο, θεωρείται πως θα είναι εξαιρετικά υψηλού κόστους (υπολογίζεται πως θα ανέρχεται στα 4,7 δισεκατομμύρια δολάρια). Επίσης, θα εξεταστεί το ενδεχόμενο αποστολής στον Ουρανό, κόστους 2,7 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Αυτού του είδους οι αποστολές βρίσκονται στο πλαίσιο του προγράμματος New Frontiers (Νέα Σύνορα), για την εξερεύνηση του ηλιακού μας συστήματος. http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathciv_1_08/03/2011_381839

Λύθηκε το μυστήριο της παρατεταμένης εξαφάνισης των ηλιακών κηλίδων Πιστεύουν οι επιστήμονες. Τρεις κορυφαίοι ειδικοί στα θέματα του ήλιου πιστεύουν ότι επιτέλους έλυσαν το μυστήριο πίσω από την εξαφάνιση των ηλιακών κηλίδων, η οποία μερικές φορές μάλιστα κρατάει περισσότερο από το συνηθισμένο, ένα φαινόμενο που προβληματίζει τους αστροφυσικούς για πάνω από δύο αιώνες. Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον ηλιακό φυσικό Πιτ Μάρτενς του πολιτειακού πανεπιστημίου της Μοντάνα, που δημοσίευσαν τη σχετική μελέτη στο περιοδικό «Nature», σύμφωνα με το πρακτορείο Ρόιτερ και το «Science», κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι ηλιακές κηλίδες εξαφανίζονται, όταν συνδυάζονται ασυνήθιστα ασθενή μαγνητικά πεδία στον ήλιο με μια γενικότερη μειωμένη ηλιακή δραστηριότητα. Οι ηλιακές κηλίδες εμφανίζονται στο ανθρώπινο μάτι ως σκούρες περιοχές στην επιφάνεια του ήλιου, μερικές από τις οποίες έχουν πλάτος 80.000 χιλιομέτρων (δηλαδή είναι πολύ μεγαλύτερες από τον πλανήτη μας). Οι κηλίδες προκαλούνται από έντονη μαγνητική δραστηριότητα και συχνά οδηγούν στην εκτόξευση πιδάκων σωματιδίων στο διάστημα με την μορφή πλάσματος. Το πλάσμα είναι η τέταρτη κατάσταση της ύλης (εκτός από τα στερεά, υγρά και αέρια), στην οποία τα αρνητικά φορτισμένα ηλεκτρόνια και τα θετικά ιόντα ρέουν ελεύθερα. Οι ροές του ηλιακού πλάσματος δημιουργούν μαγνητικά πεδία και αυτά, με τη σειρά τους, προκαλούν τις κηλίδες, τις καταιγίδες και τις εκλάμψεις του ήλιου. Ο ήλιος περιέχει στο εσωτερικό του τεράστιους «ποταμούς» πλάσματος, παρόμοιους με τα ωκεάνια ρεύματα της Γης, όσον αφορά την αέναη ανακύκλωσή τους. Αυτά τα ρεύματα επηρεάζουν την ηλιακή δραστηριότητα με τρόπους που μόλις τώρα αρχίζουν να καταλαβαίνουν οι επιστήμονες, όπως δήλωσε ο ερευνητής Άντρες Μουνιόθ του Κέντρου Αστροφυσικής Χάρβαρντ-Σμιθσόνιαν. Οι κηλίδες είχαν εξαφανιστεί από το 2008 έως το 2010, αλλά τελευταία ο ήλιος «ξύπνησε» ξανά. Αν και ο ήλιος περνάει από διαδοχικές φάσεις (κύκλους) 11ετούς εναλλασσόμενης έντονης και χαμηλής δραστηριότητας, οι κηλίδες σπάνια εξαφανίζονται για μεγάλες περιόδους, όπως συνέβη πρόσφατα. Όσο πιο έντονη φάση δραστηριότητας περνάει ο ήλιος (ηλιακό μέγιστο), τόσο αυξάνονται οι κηλίδες στην επιφάνειά του και μαζί τους οι εκρήξεις δισεκατομμυρίων τόνων καυτού πλάσματος που μπορεί να πλήξουν τον πλανήτη μας. Αντίθετα, στη φάση της μεγαλύτερης ηρεμίας (ηλιακό ελάχιστο), οι κηλίδες και οι ηλιακές καταιγίδες είναι σπάνιες. Στον τελευταίο όμως τέτοιο ηλιακό κύκλο, παρατηρήθηκε μεγαλύτερη του συνηθισμένου διάρκεια της φάσης «νηνεμίας» (780 μέρες στη διάρκεια των ετών 2008-2010), με συνέπεια η περίοδος χωρίς κηλίδες να κρατήσει υπερδιπλάσιο χρόνο σε σχέση με τους προηγούμενους κύκλους (περίπου 300 μέρες), πράγμα που προβλημάτισε τους επιστήμονες, οι οποίοι πασχίζουν να καταλάβουν γιατί ο ήλιος έμεινε για τόσο καιρό ήσυχος, περισσότερο από κάθε άλλη φορά μετά το 1913. Η κατανόηση του φαινομένου των ηλιακών κηλίδων θεωρείται σημαντική, σύμφωνα με τον Μάρτενς, επειδή αυτές επηρεάζουν τον διαστημικό «καιρό», με τις ανάλογες παρενέργειες για τη Γη. Για παράδειγμα, η εξαφάνιση των κηλίδων του 2009 οδήγησε σε εξασθένηση του ηλιακού «ανέμου» και, κατά συνέπεια, σε μεγάλη αύξηση της κοσμικής ακτινοβολίας υψηλής ενέργειας που έρχεται από το διαστρικό διάστημα και η οποία μπορεί να αποβεί καταστροφική για αστροναύτες και πιλότους. Οι τρεις αμερικανοί επιστήμονες χρησιμοποίησαν στοιχεία από διαστημικά τηλεσκόπια για να συλλέξουν μια πληθώρα δεδομένων σχετικά με τις κηλίδες, τις ηλιακές εκλάμψεις και καταιγίδες και τις μεταβολές των μαγνητικών πεδίων στο βόρειο και στο νότιο πόλο του ήλιου. Οι ποταμοί πλάσματος ρέουν από τον ισημερινό του ήλιου προς τους πόλους του, όπου βυθίζονται, για να επιστρέψουν και πάλι στον ισημερινό του. Αυτός ο αέναος κύκλος, με ταχύτητα περίπου 65 χιλιομέτρων την ώρα, διαρκεί γύρω στα 11 χρόνια. Όμως οι επιστήμονες ανακάλυψαν -μέσα από προσομοιώσεις σε ηλεκτρονικό υπολογιστή- ότι τα ρεύματα του ηλιακού πλάσματος μπορούν να επιταχύνουν ή να επιβραδύνουν τη ροή τους, όπως μια κυλιόμενη σκάλα που δυσλειτουργεί, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε παρατεταμένη εξαφάνιση των κηλίδων. Οι ερευνητές ελπίζουν ότι η δυνατότητα καλύτερης πρόβλεψης των περιόδων ακραίας «ησυχίας» στον ήλιο (το επόμενο ηλιακό ναδίρ αναμένεται το 2019), που οδηγεί σε εξαφάνιση των ηλιακών κηλίδων, θα βοηθήσει στην καλύτερη προστασία των γήινων συστημάτων επικοινωνιών, αλλάζοντας τις τροχιές των δορυφόρων ή κλείνοντας περιστασιακά ορισμένα άλλα ευαίσθητα ηλεκτρονικά συστήματα. http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathciv_1_03/03/2011_381136