Jump to content

Αστεροσκοπείο στην κορυφή του Mont Blanc(1893 - 1909)


Προτεινόμενες αναρτήσεις

Καλημέρα στην αστροπαρέα...

 

Με αφορμή μία συζήτηση με φίλους ορειβάτες θυμήθηκα ένα άρθρο που είχα γράψει παλαιότερα σε ένα ορειβατικό περιοδικό με αντικείμενο ένα κομμάτι αστρονομικής ιστορίας....στο βουνό !!!

Το βρήκα στο αρχείο μου και το μοιράζομαι μαζί σας ...Δυστυχώς δεν έχω άμεσα διαθέσιμες τις αρχικές φωτογραφίες αλλά βρήκα κάποιες αντίστοιχες

 

 

ΕΝΑ ΑΣΤΕΡΟΣΚΟΠΕΙΟ ΣΤΗΝ ΚΟΡΥΦΗ ΤΟΥ ΛΕΥΚΟΥ ΟΡΟΥΣ

(1893 – 1909)

Το Λευκό Όρος , η υψηλότερη κορυφή της Δ. Ευρώπης, από όποια πλευρά και να το ανέβει κανείς, αποτελεί ένα σοβαρό ορειβατικό στόχο. Πόσοι όμως από εκείνους που το έχουν ανέβει καθώς και τους επίδοξους "κατακτητές" του, γνωρίζουν ότι στα τέλη του 19ου – αρχές 20ου αιώνα στην κορυφή υπήρχε για 16 χρόνια ένα αστρονομικό παρατηρητήριο?

 

Η εποποιία αυτού του πιο ψηλού αστεροσκοπείου, ήταν το όραμα ενός Γάλλου αστρονόμου, του Πιέρ-Ζύλ Σεζάρ Ζανσσέν (Pierre Jules Cesar Janssen).

http://en.wikipedia.org/wiki/Pierre_Janssen

 

Το αστεροσκοπείο είχε ζωή μόνο 16 ετών, όμως η σύλληψη της ιδέας, η σχεδίαση και η κατασκευή του αποτελούν τεκμήριο της ιδιοφυίας, του πείσματος και της εργατικότητας του Ζανσσέν.

 

O Ζανσσέν (Παρίσι 1824 – Μεντόν 1907) ήταν ήδη φτασμένος αστρονόμος, με μεγάλες επιστημονικές επιτυχίες στο ενεργητικό του , ειδικά στην επιστήμη της φασματοσκοπίας όταν αποφάσισε να αξιοποιήσει το ύψος του Λευκού Όρους για μετεωρολογικές και αστρονομικές παρατηρήσεις.

 

Το 1888 , στις 13 Οκτωβρίου, ο γάλλος αστρονόμος έκανε μία ανάβαση στο Grand-Mulet (3050μ), όπου πραγματοποίησε μια σειρά από φασματοσκοπικές μετρήσεις του ηλιακού φωτός.

Αξίζει να σημειώσουμε ότι ο εξήντα-εξάχρονος επιστήμονας , είχε από την παιδική του ηλικία μια αναπηρία που τον εμπόδιζε να περπατήσει και για αυτό το λόγο η ανάβαση έγινε με την βοήθεια μιας υποβασταζόμενης ειδικής καρέκλας.

 

Δύο χρόνια μετά το 1890, ο Ζανσσέν ειναι 68 ετών, απτόητος πραγματοποιεί την πρώτη του ολοκληρωμένη ανάβαση στο Λευκό Όρος.

Στις 22 Αυγούστου 1890, πάλι από την διαδρομή Grand Mulet - καταφύγιο Vallot – κόψη Bosses – κορυφή, ο αστρονόμος κατακτά για δεύτερη φορά το βουνό. Καθοριστικό ρόλο και σε αύτη την ανάβαση (και σε κάθε άλλη προσπάθεια του στο βουνό) έπαιξαν οι 12 οδηγοί που κυριολεκτικά τον έσερναν με ένα έλκηθρο σε όλη τη διαδρομή.

 

Φαίνεται ότι εκείνες οι δύο αναβάσεις στη κορυφή ήταν οι αναγνωριστικές επαφές του Ζανσσέν για την δυνατότητα μιας μόνιμης βάσης παρατήρησης στα 4808 μέτρα του γίγαντα της Ευρώπης.

Τα συμπεράσματα ήταν θετικά διότι την ίδια χρονιά, ο Ζανσσέν ξεκινά επαφές με το περίφημο μηχανικό Άϊφφελ (Eiffel) για ένα μεταλλικό παρατηρητήριο με θεμέλια. Ο Άϊφφελ έθεσε ως προϋπόθεση οτι τα θεμέλια της κατασκευής θα ήταν σε βράχο τουλάχιστον 12 μέτρα κάτω από τον πάγο.

Ο μεγάλος μηχανικός ξεκινά το 1891, μετρήσεις και μελέτες για τις στατικές αντοχές του πάγου. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τις οδηγίες του, ο Ελβετός μηχανικός Αμφέλντ (Imfeld), έσκαψε 2 οριζόντιες σήραγγες μήκους 23 μέτρων σε βάθος 12 μέτρων κάτω από την τελική πυραμίδα της κορυφής. Τα αποτελέσματα δεν ήταν ελπιδοφόρα και πριν τελειώσει η χρονιά, ο Άϊφφελ εγκαταλείπει την προσπάθεια, όχι όμως και ο αρχικός εμπνευστής της.

 

Ο Ζανσσέν, επίμονος δεν το βάζει κάτω και αναγκασμένος από τα συμπεράσματα των στατικών μελετών αρχίζει να διαφοροποιεί την αρχική του ιδέα.

Το μεταλλικό παρατηρητήριο, θα μπορούσε να είναι μία ξύλινη κατασκευή της οποίας ο σκελετός ήταν βυθισμένος στον πάγο! Αν και καθηλωμένος, λόγω της αναπηρίας του ο Ζανσσέν δεν σταματά και συνεχίζει να προωθεί την ιδέα της ξύλινης κατασκευής.

 

Η υλοποίηση της ιδέας αρχίζει στην πόλη Meudon ( στο αστεροσκοπείο της οποίας είναι ο διευθυντής) σε συνεργασία με τον αρχιτέκτονα Vaudremer και πλήθος μαραγκών.

 

(συνεχίζεται...)

Per aspera ad astra...
Σύνδεσμος για σχόλιο
Κοινή χρήση σε άλλους ιστότοπους

(δεύτερο μέρος)

 

Στο τέλος του 1892, ο Janssen μεταφέρει τα κομμάτια της κατασκευής στο Chamonix και τα ανεβάζει στην τοποθεσία Grand Mulets (υψ 3050 μέτρα) στους πρόποδες του Λευκού Όρους. Παράλληλα χτίζεται και ένα μικρό καταφύγιο σε ύψος 4500μέτρων (στην τοποθεσία Grand Rocher Rouge), για τις ανάγκες διαμονής των εργατών που θα δούλευαν κατά την διάρκεια κατασκευής του έργου.

Το πόσο δύσκολες αναμένονταν οι συνθήκες κάτω από τις οποίες αυτοί οι εργάτες θα έπρεπε να δουλέψουν φανερώνει το γεγονός ότι όταν οι εργάτες ανέβηκαν την επόμενη χρονιά για να ξεκινήσουν την κατασκευή, έπρεπε να σκάψουν 8 μέτρα για να βρουν θαμμένα στο χιόνι τα υλικά που είχαν αφήσει .

 

Στις 11 Σεπτεμβρίου 1893 είχε επιτέλους ολοκληρωθεί η κατασκευή του παρατηρητηρίου και ο Ζαννσέν πραγματοποιεί την 2η ανάβασή του στο Λευκό Όρος για τα εγκαίνια. Το αστεροσκοπείο ξεκινά την επιστημονική του αποστολή με φασματοσκοπικές παρατηρήσεις του Ηλίου.

Με τις πρώτες παρατηρήσεις του από το αστεροσκοπείο, κατάφερε να αποδείξει ότι οι έντονες γραμμές οξυγόνου που υπήρχαν στο ηλιακό φάσμα οφείλονταν στο οξυγόνο της γήινης ατμόσφαιρας.

 

Δύο χρόνια αργότερα το 1895 το αστεροσκοπείο αρχίζει και μετεωρολογικές παρατηρήσεις και μετρήσεις. Ο πρώτος μετεωρογράφος που έχει και βαρόμετρο, βροχόμετρο θερμόμετρο και ανεμόμετρο εγκαθίσταται.

 

Στις 28 Σεπτεμβρίου του ίδιου έτους, ο Ζανσσέν ανεβαίνει για 3η και τελευταία φορά στην κορυφή του Λευκού Όρους ( πάντα δεμένος στην καρέκλα του υποβασταζόμενος από τους οδηγούς βουνού του Σαμονί).

 

Τα επόμενα 10 χρόνια ( 1896 – 1906 ) οι επιστημονικές δραστηριότητες εντείνονται.

 

Περίπου 50 αποστολές ( 5 κάθε χρόνο κατά μέσο όρο) διεξάγονται, όλες φυσικά με την εποπτεία του εμπνευστή του παρατηρητηρίου Ζανσσέν.

Την δεκαετία αυτή το αστεροσκοπείο εξοπλίζεται με τηλεσκόπιο 33εκ και φασματοσκόπιο.

Οι δε επιστημονικές εργασίες που πραγματοποιούνται είναι εντυπωσιακές. Αστρονομικές έρευνες, λεπτομερείς μελέτες στο ηλιακό φάσμα ( υπέρυθρο και υπεριώδες), φωτογραφήσεις των πλανητών του ηλιακού μας συστήματος.

Στην Μετεωρολογία, μετρήσεις στον ατμοσφαιρικό ηλεκτρισμό και στο όζον της ατμόσφαιρας. Στην Βιολογία πραγματοποιήθηκαν έρευνες πάνω στα βακτηρίδια του πάγου και του χιονιού καθώς και παρατηρήσεις σε λαγούς και άλλα μικρά θηλαστικά.

 

Σίγουρα ένα από τα παράξενα αν όχι εντυπωσιακότερα πειράματα που έγιναν στο αστεροσκοπείο ήταν οι τηλεγραφικές δοκιμές του 1899. Δέκα χιλιόμετρα χάλκινων καλωδίων απλώθηκαν από την κορυφή του βουνού μέχρι το καταφύγιο του Grand Mulets για τις ανάγκες των δοκιμών.

 

Παράλληλα με την ακμή του παρατηρητηρίου έχουμε και την ακμή του Αλπινισμού. Αστοί ( κυρίως από την Βρετανία) στο πνεύμα της περιπέτειας αλλά και της αναζήτησης του πραγματικού και όμορφα άγριου προσώπου της φύσης εξορμούν στις Γαλλικές Άλπεις. Οι περιηγήσεις στην όμορφη κοιλάδα του Σαμονί και η ανάβαση στο Λευκό Όρος είναι ένας σημαντικό στόχος για κάθε επισκέπτη – ορειβάτη.

Το αστρονομικό παρατηρητήριο του Ζαννσέν αποκτά φήμη και αναφέρεται σε πολλές ταξιδιωτικές εντυπώσεις και ημερολογιακές καταχωρήσεις περιηγητών. Δεν είναι παράξενο που το 1906 στο παρατηρητήριο κατασκευάζεται ένα αμπρί , κατάλυμα για τους τουρίστες – ορειβάτες που ανεβαίνουν στο βουνό.

 

Το 1906 όμως σηματοδοτεί και την αρχή του τέλους του έπους του καταπληκτικού οραματιστή επιστήμονα Ζαννσέν.

 

Η επιφάνεια του πάγου είναι ζωντανή και αρχίζει να κινείται. Τα πρώτα σημάδια της κίνησης αυτής φανερώνονται στην μετατόπιση της κατασκευής που έχει τα θεμέλιά της θαμμένα στο πάγο. Την χρονιά εκείνη η γαλλική κυβέρνηση στέλνει το μηχανικό Baudouin για εργασίες αποκατάστασης της ισορροπίας της κατασκευής ,πράγμα που γίνεται.. Το παρατηρητήριο όμως δεν θα αποφύγει την μοίρα του. Η μετατόπιση του πάγου είναι συνεχής και δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά.

 

Το 1909 μία κρεβάς (crevasse), έχει ανοίξει στην κορυφή του Λευκού Όρους, οι παγετωνικές πιέσεις μετατοπίζουν εκ νέου την κατασκευή, αυτή την φορά χωρίς δυνατότητα ανάσχεσης. Το παρατηρητήριο βυθίζεται αργά αλλά σταθερά στον πάγο.

Φυσικά οποιαδήποτε σκέψη για επιστημονική εργασία είναι αδύνατη καθώς ακόμα και η διαμονή στη κατασκευή είναι πολύ επικίνδυνη. Αποφασίζεται η εγκατάλειψη του παρατηρητηρίου που πλέον καταπίνεται και φυσικά καταστρέφεται ολοκληρωτικά από τον παγετώνα.

 

Το μόνο που διασώζεται είναι ο ξύλινος πυργίσκος του τηλεσκοπίου (σήμερα βρίσκεται στο Αλπικό Μουσείο του Σαμονί).

 

Ο ιδρυτής και η ψυχή του παρατηρητηρίου πεθαίνει δύο χρόνια πριν , το 1907 σε ηλικία 83 ετών, και δεν θα δει την καταστροφή. Ωστόσο η ιδέα του αλλά και η τιτάνια προσπάθεια τόσων ανθρώπων να εγκαταστήσουν και να διατηρήσουν ένα αστεροσκοπείο στα 4808 μέτρα προώθησε με αξιομνημόνευτο τρόπο την Επιστήμη για τα 16 χρόνια της χρήσιμης ζωής του.

 

(τέλος)

 

Ελπίζω να σας άρεσε....

(θα προσπαθήσω να ανεβάσω τις φωτογραφίες που βρήκα !)

 

Δημήτρης

Per aspera ad astra...
Σύνδεσμος για σχόλιο
Κοινή χρήση σε άλλους ιστότοπους

Άποψη του αστεροσκοπείου πάνω στην κορυφή του Λευκού όρους[/img]

 

Observatoire_01.thumb.jpg.43f4cd8ebdc1998cdf4918cc2c3a34d7.jpg

Ο πυργίσκος παρατήρησης

 

Observatoire_02.thumb.jpg.282b7efc64244b6ce4065a0ef9ece6cf.jpg

το αστεροσκοπείο

Per aspera ad astra...
Σύνδεσμος για σχόλιο
Κοινή χρήση σε άλλους ιστότοπους

Πριν ενάμισι μήνα επισκέφτηκα το Chamonix,το γνωστό τουριστικό θέρετρο της Γαλλίας κατά τη διάρκεια σχολικής εκδρομής με στόχο το CERN.Το Λευκό όρος είναι πράγματι εκπληκτικό,αφού η υψομετρική διαφορά είναι γύρω στα 3600 μέτρα με το τουριστικό θέρετρο.Μπορώ εύκολα να φανταστώ το πόσο ιδεώδες θα ήταν να υπάρχει ένα παρατηρητήριο σε μια τόσο ψηλή τοποθεσία,πιο ψηλά ακόμα και από τα δίδυμα τηλεσκόπια Keck στη Χαβάη που είναι στα 4200 μέτρα.Μακάρι οι συνθήκες να επέτρεπαν και τώρα την ύπαρξη παρατηρητηρίου.

Αν θες να φτιάξεις μια μηλόπιτα εκ του μηδενός, πρέπει πρώτα να δημιουργήσεις το Σύμπαν.

Carl Sagan

Σύνδεσμος για σχόλιο
Κοινή χρήση σε άλλους ιστότοπους

  • 2 έτη αργότερα...

Δημιουργήστε έναν λογαριασμό ή συνδεθείτε για να σχολιάσετε

Πρέπει να είσαι μέλος για να αφήσεις ένα σχόλιο

Δημιουργία λογαριασμού

Εγγραφείτε για έναν νέο λογαριασμό στην κοινότητά μας. Είναι εύκολο!.

Εγγραφή νέου λογαριασμού

Συνδεθείτε

Έχετε ήδη λογαριασμό? Συνδεθείτε εδώ.

Συνδεθείτε τώρα
×
×
  • Δημιουργία νέου...

Σημαντικές πληροφορίες

Όροι χρήσης