Βίκυ Καλογερά.

Σημαντική συμβολή Ελληνίδας στην ιστορική ανίχνευση βαρυτικών κυμάτων από άστρα νετρονίων.

Μια διακεκριμένη Ελληνίδα, επιστήμων της διασποράς, η αστροφυσικός Βίκυ Καλογερά, καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Northwestern του Ιλινόις, είχε σημαντική συμβολή στην ανακάλυψη των πρώτων βαρυτικών κυμάτων από τη βίαιη και φωτεινή σύγκρουση δύο άστρων νετρονίων σε απόσταση 130 εκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη. Η ανακοίνωση έγινε την Δευτέρα ταυτόχρονα από επιστήμονες τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Ευρώπη.

Δεν ήταν τυχαίο ότι στη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε χθες στην Ουάσιγκτον η επιστημονική κοινοπραξία LIGO και το Εθνικό Ίδρυμα Επιστημών των ΗΠΑ, η Β. Καλογερά ήταν μία από τις έξι ειδικούς στο πάνελ, που απάντησε στις ερωτήσεις των δημοσιογράφων και ανέλυσε τη σημασία της ανακάλυψης. Μιας ανακάλυψης που ανοίγει νέους δρόμους στην αστρονομία, καθώς εκτός από τα βαρυτικά κύματα, παράλληλα ανιχνεύθηκε από την ίδια πηγή -τα συγχωνευόμενα άστρα νετρονίων- η ακτινοβολία, ορατή και μη, που γέννησε το κοσμικό φαινόμενο, το οποίο ήταν τόσο ισχυρό, ώστε στην πορεία «γέννησε» και βαριά χημικά στοιχεία, όπως χρυσό και πλατίνα.

Σύμφωνα με την κ. Καλογερά, την κορυφαία αστροφυσικό στην πολυπληθή ερευνητική ομάδα των δύο ανιχνευτών βαρυτικών κυμάτων LIGO στις ΗΠΑ (περισσότεροι από 1.000 επιστήμονες), «οι συγχωνεύσεις δύο άστρων νετρονίων είχαν προβλεφθεί εδώ και πολλές δεκαετίες ότι μπορούν να οδηγήσουν σε τέτοιες ισχυρές εκρήξεις, αλλά αυτή η νέα πολυδιάστατη ανακάλυψη ενώνει για πρώτη φορά δύο κομμάτια-κλειδιά του παζλ».

«Η ανακάλυψή μας», τονίζει, «επιβεβαιώνει πολλές θεωρητικές προβλέψεις μας, μεταξύ των οποίων ότι τα ζεύγη των άστρων νετρονίων γεννούν ακτίνες γάμμα, οπτική ακτινοβολία, υπέρυθρη, ακτίνων-Χ και ραδιοκύματα. Ταυτόχρονα, έχουμε πια στις νέες παρατηρήσεις ενδείξεις που αναδεικνύουν νέα μυστήρια, τα οποία θα πρέπει να κατανοήσουμε».

H κ. Καλογερά, το όνομά της οποίας και των συνεργατών της υπάρχει στις επιστημονικές δημοσιεύσεις που συνοδεύουν τη νέα ανακάλυψη, είναι επικεφαλής της τετραμελούς ομάδας αστρονόμων και αστροφυσικών του Πανεπιστημίου Northwestern που συμμετέχει στο LIGO.

Όπως λέει η ελληνίδα ερευνήτρια, «το πανεπιστήμιό μας έχει παίξει μοναδικό ρόλο στη νέα ανακάλυψη και αυτό δεν αποτελεί καμία υπερβολή». Η ίδια, εκτός από τον τίτλο της «διακεκριμένης καθηγήτριας» Φυσικής και Αστρονομίας, είναι διευθύντρια του Κέντρου Διεπιστημονικής Εξερεύνησης και Έρευνας στην Αστροφυσική (CIERA) του Northwestern.

«Αυτός ο συνδυασμός φωτός και βαρυτικών κυμάτων» τονίζει «είναι τελείως καινούριος και πολύ συναρπαστικός - ποτέ δεν είχαμε έως τώρα αυτό το είδος των παρατηρήσεων. Με σήματα βαρυτικών κυμάτων από τρεις ανιχνευτές, δύο στις ΗΠΑ και έναν στην Ιταλία, ήμασταν σε θέση να πούμε στους ηλεκτρομαγνητικούς συναδέλφους μας, οι οποίοι εργάζονται σε όλο το ηλεκτρομαγνητικό φάσμα, σε ποιό σημείο του ουρανού να εστιάσουν τα τηλεσκόπιά τους για να βρουν το ζεύγος των άστρων νετρονίων».

Η ελληνίδα αστροφυσικός προσδοκά πολλές ακόμη ανακαλύψεις. Όπως λέει, «θα μπορούσε κάποιος να πει "εντάξει, κάναμε τη δουλειά μας, ας πάμε πια στο σπίτι μας". Όμως, στην πραγματικότητα, αυτή είναι απλώς η αρχή για μας. Όσες περισσότερες πηγές όπως αυτή ανιχνεύουμε, τόσα περισσότερα μπορούμε να μάθουμε. Το σύμπαν δεν σταματά με μια τέτοια σύγκρουση και όλες οι εκρήξεις δεν θα είναι ίδιες. Το ξέρουμε αυτό από τα ζεύγη των μαύρων τρυπών. Έτσι, σκοπεύουμε να ανακαλύψουμε νέα μυστήρια».

Η Β.Καλογερά αποφοίτησε το 1992 από το Τμήμα Φυσικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, πήρε το διδακτορικό της το 1997 από το Πανεπιστήμιο του Ιλινόι και μετά έκανε μεταδιδακτορική έρευνα στο Κέντρο Αστροφυσικής Χάρβαρντ-Σμιθσόνιαν. Το 2001 έγινε επίκουρη καθηγήτρια στο Τμήμα Φυσικής και Αστρονομίας του Πανεπιστημίου Northwestern, το 2006 αναπληρώτρια και το 2009 τακτική καθηγήτρια.

Είναι συγγραφέας άνω των 200 επιστημονικών δημοσιεύσεων, μεταξύ των οποίων για τα βαρυτικά κύματα. Έχει πολλές βραβεύσεις στο ενεργητικό της και η έρευνά της χρηματοδοτείται, μεταξύ άλλων, από τη NASA.

http://news.in.gr/science-technology/article/?aid=1500168339

Στην Βίκυ Καλογερά το Βραβείο Αστροφυσικής «Χάϊνεμαν» 2018

Η Βίκυ Καλογερά γίνεται η 2η Ελληνίδα μετά την Χρύσα Κουβελιώτου (2012) που βραβεύεται με το Dannie Heineman Prize for Astrophysic.

Ακόμη μία σημαντική διεθνής διάκριση για την Ελληνίδα διακεκριμένη αστροφυσικό Βίκυ Καλογερά, καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Νορθγουέστερν του Ιλινόις, η οποία βραβεύεται με το Βραβείο Αστροφυσικής «Ντάνι Χάϊνεμαν» για το 2018. Το βραβείο απονέμουν το Αμερικανικό Ινστιτούτο Φυσικής και η Αμερικανική Αστρονομική Εταιρεία για να τιμήσουν το έργο της κ. Καλογερά πάνω στις μαύρες τρύπες, τα άστρα νετρονίων και τους λευκούς νάνους.

«Αποτελεί μεγάλη τιμή για μένα η βράβευσή μου με το Βραβείο Χάϊνεμαν» δήλωσε η Ελληνίδα αστροφυσικός, η οποία είχε -και συνεχίζει να έχει- σημαντική συμβολή στη μελέτη των βαρυτικών κυμάτων από μαύρες τρύπες και άστρα νετρονίων.

Το σκεπτικό που συνοδεύει την ανακοίνωση της βράβευσης επισημαίνει τις «θεμελιώδεις συνεισφορές» της κ. Καλογερά, ιδίως όσον αφορά τα ζεύγη μαύρων οπών και άστρων νετρονίων (πάλσαρ), καθώς επίσης των ηλεκτρομαγνητικών και βαρυτικών κυμάτων που προέρχονται από τέτοια φαινόμενα, ενώ παράλληλα τονίζεται ότι η έρευνά της εγείρει νέα σημαντικά ερωτήματα στο πεδίο της αστροφυσικης.

Ένα βασικό ερώτημα, όπως ανέφερε η ίδια με αφορμή τη βράβευσή της, είναι «να καταλάβουμε τι συμβαίνει όταν δύο άστρα νετρονίων συγκρούονται μεταξύ τους, κάτι για το οποίο χρειαζόμαστε στοιχεία τόσο από τα βαρυτικά, όσο και από τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα». Αυτή η μελέτη θα φωτίσει περισσότερο την ίδια τη φύση της βαρύτητας και πώς αυτή συμπεριφέρεται στα αστροφυσικά συστήματα.

Η Ελληνίδα επιστήμονας προσελκύθηκε από την αστρονομία και την αστροφυσική όταν ακόμη σπούδαζε φυσική στην Ελλάδα. «Η αστρονομία πραγματικά άγγιξε μία χορδή μου και έκτοτε «κόλλησα» μαζί της», τόνισε. Ήδη, από το διδακτορικό της αποφάσισε να εστιάσει την έρευνά της στις μαύρες τρύπες και στα άστρα νετρονίων, με τα οποία ασχολείται έκτοτε για πάνω από 20 χρόνια.

Η κ. Καλογερά αποφοίτησε από το Τμήμα Φυσικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης το 1992 και πήρε το διδακτορικό της στην αστρονομία από το Πανεπιστήμιο του Ιλινόις το 1997. Αφού έκανε μεταδιδακτορική έρευνα στο Κέντρο Αστροφυσικής Χάρβαρντ-Σμιθσόνιαν, έγινε επίκουρη καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Northwestern το 2001 και τακτική καθηγήτρια το 2009. Είναι συνιδρύτρια και διευθύντρια του Κέντρου Διεπιστημονικής Εξερεύνησης και Έρευνας στην Αστροφυσική (CIERA) του ίδιου πανεπιστημίου, φέροντας πλέον τον τίτλο της διακεκριμένης καθηγήτριας του Τμήματος Φυσικής και Αστρονομίας του Northwestern.

Το Βραβείο Heineman φέρει το όνομα του μηχανικού, επιχειρηματία και χορηγού των επιστημών Dannie N. Heineman. Απονέμεται κάθε χρόνο από το 1979 από το Ίδρυμα Χάϊνεμαν και συνοδεύεται από το ποσό των 10.000 δολαρίων.

https://physicsgg.me/2018/01/10/%cf%83%cf%84%ce%b7%ce%bd-%ce%b2%ce%af%ce%ba%cf%85-%ce%ba%ce%b1%ce%bb%ce%bf%ce%b3%ce%b5%cf%81%ce%ac-%cf%84%ce%bf-%ce%b2%cf%81%ce%b1%ce%b2%ce%b5%ce%af%ce%bf-%ce%b1%cf%83%cf%84%cf%81%ce%bf%cf%86%cf%85/

Βίκυ Καλογερά: Δυο διαλέξεις για τα βαρυτικά κύματα.

Ο Robert Hofstadter (1915 – 1990) ήταν Αμερικανός φυσικός που το 1961 τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Φυσικής για τις πρωτότυπες μελέτες της σκέδασης ηλεκτρονίου από ατομικό πυρήνα, και για τις σχετικές ανακαλύψεις σχετικά με τη δομή των νουκλεονίων.

Γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη, φοίτησε στο City College της Νέας Υόρκης και αποφοίτησε το 1935 σε ηλικία 20 ετών με magna cum laude (Με μεγάλη τιμή). Του απονεμήθηκε το βραβείο Kenyon στα Μαθηματικά και στη Φυσική. Επίσης πήρε υποτροφία από την General Electric, πράγμα το οποίο του επέτρεψε να φοιτήσει στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον όπου και πήρε το Μάστερ και Ph.D. το 1938. Ο Hofstadter δίδαξε στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ από το 1950 ως το 1985. Στα τελευταία χρόνια της ζωής του άρχισε να ενδιαφέρεται για την αστροφυσική και εφάρμοσε τις μελέτες του στον σχεδιασμό του τηλεσκοπίου EGRET του Compton Gamma Ray Observatory.

Το Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ διοργανώνει από το 1993 κάθε χρόνο διαλέξεις στο όνομά του Hofstadter, το Robert Hofstadter Memorial Lectures, η οποία αποτελείται από δύο διαλέξεις κάθε χρόνο, μία προσανατολισμένη προς το ευρύ κοινό και μία προσανατολισμένη σε επιστήμονες.

Οι δυο διαλέξεις που ακολουθούν δόθηκαν στο πλαίσιο των διαλέξεων Hofstadter πριν από λίγες ημέρες από την Βίκυ Καλογερά.

Η Βίκυ Καλογερά αποφοίτησε από το Τμήμα Φυσικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης το 1992 και πήρε το διδακτορικό της στην αστρονομία από το Πανεπιστήμιο του Ιλινόις το 1997. Αφού έκανε μεταδιδακτορική έρευνα στο Κέντρο Αστροφυσικής Χάρβαρντ-Σμιθσόνιαν, έγινε επίκουρη καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Northwestern το 2001 και τακτική καθηγήτρια το 2009. Είναι συνιδρύτρια και διευθύντρια του Κέντρου Διεπιστημονικής Εξερεύνησης και Έρευνας στην Αστροφυσική (CIERA) του ίδιου πανεπιστημίου, φέροντας πλέον τον τίτλο της διακεκριμένης καθηγήτριας του Τμήματος Φυσικής και Αστρονομίας του Northwestern. Στις αρχές του 2018 βραβεύθηκε με το Dannie Heineman Prize for Astrophysic.

The 2018 Robert Hofstadter Memorial Lecture: Cosmic Collisions Reveal Einstein’s Gravitational-Wave Universe (2/4/2018)

The 2018 Robert Hofstadter Memorial Lecture: The Dawn of Gravitational-Wave Astrophysics (3/4/2018)

https://physicsgg.me/2018/04/07/%ce%b2%ce%af%ce%ba%cf%85-%ce%ba%ce%b1%ce%bb%ce%bf%ce%b3%ce%b5%cf%81%ce%ac-%ce%b4%cf%85%ce%bf-%ce%b4%ce%b9%ce%b1%ce%bb%ce%ad%ce%be%ce%b5%ce%b9%cf%82-%ce%b3%ce%b9%ce%b1-%cf%84%ce%b1-%ce%b2%ce%b1%cf%81/

H Βίκυ Καλογερά μέλος της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ.

Συγχαρητήριο τηλεφώνημα από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας δέχτηκε η Βίκυ Καλογερά, καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Northwestern στο Illinois για την εκλογή της ως μέλους της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ.

http://www.nasonline.org/news-and-multimedia/news/May-1-2018-NAS-Election.html

H Βίκυ Καλογερά

https://physicsgg.me/tag/%CE%BA%CE%B1%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%B5%CF%81%CE%B1/

συμμετέχει στην ερευνητική ομάδα ανίχνευσης βαρυτικών κυμάτων (LIGO) και έπαιξε ρόλο στην πρώτη, ιστορική ανίχνευση βαρυτικών κυμάτων το 2015: «Observation of Gravitational Waves from a Binary Black Hole Merger» , B. P. Abbott, M. Agathos, V. Kalogera, E. C. Katsavounidis, A. Kontos, A. Mytidis et al. (LIGO Scientific Collaboration and Virgo Collaboration), Phys. Rev. Lett. 116, 061102 – Published 11 February 2016 (PDF). Η εν λόγω δημοσίευση θα μείνει ως μια από τις πιο σημαντικές στην ιστορία της φυσικής.

https://physicsgg.me/2018/05/02/h-%ce%b2%ce%af%ce%ba%cf%85-%ce%ba%ce%b1%ce%bb%ce%bf%ce%b3%ce%b5%cf%81%ce%ac-%ce%bc%ce%ad%ce%bb%ce%bf%cf%82-%cf%84%ce%b7%cf%82-%ce%b5%ce%b8%ce%bd%ce%b9%ce%ba%ce%ae%cf%82-%ce%b1%ce%ba%ce%b1%ce%b4%ce%b7/

Συνέντευξη της Βίκυ Καλογερά στους φοιτητές …… του τμήματος Φυσικής ΑΠΘ.

Η Βίκυ Καλογερά είναι Καθηγήτρια του Τμήματος Φυσικής και Αστρονομίας του Πανεπιστημίου Northwestern. Αποφοίτησε από το τμήμα Φυσικής του ΑΠΘ το 1992 και πήρε το διδακτορικό της δίπλωμα από το Πανεπιστήμιο του Illinois στην Urbana- Champaign το 1997. Την ίδια χρονιά ξεκίνησε τις μεταδιδακτορικές της σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Harvard. Το 2000 τιμήθηκε με το Clay Postdoctoral Fellowship. Eίναι συν-ιδρύτρια του CIERA (Center for Interdisciplinary Exploration and Research in Astrophysics) το οποίο στοχεύει στην διάδοση της έρευνας και της εκπαίδευσης μέσω ειδικών προγραμμάτων και σεμιναρίων. Η Βίκυ Καλογερά πρόσφατα εξελέγη μέλος της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ.

Ποιο ήταν το κίνητρο σας για να σπουδάσετε Φυσική;

Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου, αγαπούσα τα Μαθηματικά. Δεν μπορώ να προσδιορίσω κάποιο συγκεκριμένο κίνητρο, απλά είχα κλίση προς τα εκεί. Ο πατέρας μου, αγαπούσε εξίσου τα μαθηματικά πάντα με ενθάρρυνε προς εκείνη την κατεύθυνση, ακόμη και αν ποτέ δεν ακολούθησε μεταλυκειακές σπουδές.

Ανακάλυψα την Φυσική στο λύκειο. Είχα έναν εξαίρετο καθηγητή φυσικής που μπορούσε να εξηγήσει οτιδήποτε κατανοητά και ενστικτωδώς αγάπησα ξανά τις θετικές επιστήμες. Ξεκίνησα να διαβάζω βιογραφίες επιστημόνων και εκλαϊκευμένα βιβλία Φυσικής. Αισθανόμουν ότι όλα έμπαιναν σε μια σειρά, κάτι το οποίο μου δημιουργούσε όλο και μεγαλύτερη όρεξη για να διαβάζω περισσότερο και να μαθαίνω ότι χρειάζονταν ώστε να καταλάβω πως οι νόμοι της Φυσικής βρίσκονταν πίσω από οτιδήποτε. Στην Β’ Λυκείου μάλιστα ήμουν 100% πεπεισμένη ότι η Φυσική θα ήταν η πρώτη μου επιλογή. Βέβαια δεν είχα συνειδητοποιήσει ακόμη ότι υπήρχε και ο δρόμος της έρευνας. Αυτό ήρθε αργότερα…

Θα θέλαμε πολύ να μας περιγράψετε μια θετική εμπειρία που είχατε κατά την διάρκεια των σπουδών σας στο τμήμα Φυσικής του ΑΠΘ.

Στο τμήμα Φυσικής του ΑΠΘ δύο πράγματα έπαιξαν ρόλο και τα οποία είχαν μεγάλο αντίκτυπο στην μετέπειτα πορεία μου:

1) η αστρονομία, η οποία εξωτερίκευσε την αγάπη μου για την μελέτη του σύμπαντος

2) ο ενθουσιασμός για την έρευνα, θέτοντας ερωτήματα χωρίς να γνωρίζουμε αν θα φτάσουμε ποτέ στην απάντηση.

Έμαθα να χτίζω το δρόμο που ήθελα να ακολουθήσω μπροστά μου, αναγνωρίζοντας τα εμπόδια και επαναπροσδιορίζοντας τους στόχους όπου ήταν δυνατόν. Μάλιστα, οι δύο πρώτοι καθηγητές που είχα από τον Τομέα της Αστρονομίας με ενέπνευσαν ακόμη περισσότερο, με τον τρόπο που μετέδιδαν την αγάπη τους για την Επιστήμη αυτή προς εμάς. Έπειτα, γνωρίζοντας και άλλους καθηγητές από τον Τομέα, με έπεισαν ακόμη περισσότερο να συνεχίζω προς την κατεύθυνση εκείνη. Μπορώ να πω πως ήταν μια αρκετά διαφωτιστική εμπειρία για μένα.

Τι θεωρείτε ότι έπαιξε αρνητικό ρόλο στις σπουδές σας στο Τμήμα;

Έχω τις καλύτερες αναμνήσεις από τις προπτυχιακές μου σπουδές στο ΑΠΘ. Κάθε εμπειρία συνέβαλε θετικά στην μετέπειτα πορεία μου διότι είχα την ευκαιρία να συναναστραφώ με ανθρώπους που εκτιμούσα και εμπιστευόμουν. Είχαμε μια κοινή αντίληψη: “Κάνε ότι καλύτερο, μην αφήσεις τα ελαττώματα σου να σε σταματήσουν”. Αυτό που βρήκα αρκετά αρνητικό και λυπηρό κατά την διάρκεια των σπουδών μου, ήταν η κοινή πεποίθηση καθηγητών και φοιτητών να μην θέλουν να γίνουν καλύτεροι ή να προσπαθήσουν για κάτι καλύτερο. Με δυσαρεστούσε η έλλειψη σεβασμού που έδειχναν στον πανεπιστημιακό χώρο καθώς και τρόποι συμπεριφοράς όπως “ΟΚ, έχω την θέση μου, δεν ενδιαφέρομαι για το τι γίνεται στο Πανεπιστήμιο από εκεί και πέρα”. Ευτυχώς κανένας από τους ανθρώπους που ήταν κοντά μου δεν είχε αυτή την ιδιοσυγκρασία, αν και υπήρχαν περιπτώσεις που με επηρέαζαν αυτού του είδους οι συμπεριφορές κάνοντας με να απομακρυνθώ από εκεί.

Πιστεύετε ότι το τμήμα σας έδωσε τα εφόδια στην μετέπειτα επαγγελματική σας πορεία; Αν ναι, ποια πιστεύετε ότι ήταν αυτά;

Ναι! Από άποψη ποιότητας του εκπαιδευτικού υλικού, αν είχε κάποιος ισχυρά κίνητρα για μάθηση, μπορούσε να αποκτήσει αρκετές γνώσεις σε πολύ καλό επίπεδο. Τα μαθήματα ενός Αμερικάνικου πανεπιστήμιου, σε μεταπτυχιακό επίπεδο, για έναν Έλληνα φοιτητή, είναι σχετικά εύκολα.

Τι θα συμβουλεύατε στους φοιτητές που θα ήθελαν ν’ ασχοληθούν ερευνητικά με τη Φυσική στο μέλλον;

Μην το βάζετε κάτω! Μην συμβιβαστείτε! Η Φυσική ανοίγει πολλές πόρτες, όχι μόνο στον ακαδημαϊκό χώρο αλλά παράλληλα και στον ιδιωτικό τομέα όπως σε ερευνητικά εργαστήρια κλπ. Όμως, κάποιος πρέπει να είναι προετοιμασμένος για να πάει στο εξωτερικό, για τουλάχιστον μερικά χρόνια. Επίσης, να μην ανησυχείτε για την εύρεση εργασίας. Αν σας κάνει χαρούμενους η Επιστήμη αυτή, δίνετε τον καλύτερο σας εαυτό συνεχώς και θα ανταμειφθείτε…

Περιοδικό Φαινόμενον, Τεύχος 28, Μάιος 2018 (Το περιοδικό του Τμήματος Φυσικής του Α.Π.Θ. )

https://physicsgg.me/2018/05/28/%cf%83%cf%85%ce%bd%ce%ad%ce%bd%cf%84%ce%b5%cf%85%ce%be%ce%b7-%cf%84%ce%b7%cf%82-%ce%b2%ce%af%ce%ba%cf%85-%ce%ba%ce%b1%ce%bb%ce%bf%ce%b3%ce%b5%cf%81%ce%ac-%cf%83%cf%84%ce%bf%cf%85%cf%82-%cf%86%ce%bf/

Η αστροφυσικός Βίκυ Καλογερά: Πρώτη φορά ακούμε κυριολεκτικά το σύμπαν.

Από την Ελλάδα της λείπουν οι γονείς και οι φίλοι της, η πόλη της, οι Σέρρες, όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε, και η θάλασσα. «Ολα τα άλλα, τα έχω βρει εδώ», λέει. «Και ρετσίνα, και ουζάκι, και ελληνικά προϊόντα!». Τάδε έφη Βίκυ Καλογερά, 48 ετών. Καθηγήτρια Φυσικής και Αστρονομίας και διευθύντρια του Κέντρου Αστροφυσικής στο Πανεπιστήμιο Northwestern στο Ιλινόι των ΗΠΑ. Τον Ιανουάριο της απονεμήθηκε –από το Αμερικανικό Ινστιτούτο Φυσικής και την Αμερικανική Αστρονομική Εταιρεία– το πολύ σημαντικό Βραβείο Αστροφυσικής Dannie Heineman, για το πρωτοποριακό έργο της στη μελέτη των συμπαγών αντικειμένων σε αστροφυσικά συστήματα, όπως οι μαύρες τρύπες και οι αστέρες νετρονίων. Και πριν από λίγες εβδομάδες ανακοινώθηκε η εκλογή της ως μέλος της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ. Δυσκολεύτηκα να τη βρω. Οχι γιατί δεν ήθελε να δώσει αυτή τη συνέντευξη, κάθε άλλο, αλλά γιατί το πρόγραμμά της είναι απίστευτα φορτωμένο. «Θα πάω τα παιδιά στο σχολείο (έχει έναν 13χρονο γιο, τον Στέφανο, και μια 6χρονη κόρη, την Αλίκη) και θα σας τηλεφωνήσω», με διαβεβαίωσε τη... δέκατη φορά που επικοινωνήσαμε μέσω email. Και το έκανε!

– Σπουδάσατε Φυσική. Πώς σας κέρδισε η Αστρονομία;

– Ηδη από το Δημοτικό μου άρεσαν πολύ τα Μαθηματικά και με συνάρπαζε το σύμπαν. Αγαπημένος μου συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας ήταν ο Ισαάκ Ασίμοφ. Ομως στο Λύκειο, χάρη σε έναν εμπνευσμένο καθηγητή, αγάπησα βαθιά τη Φυσική. Νικόλαος Παντέλης λέγεται και είναι συνταξιούχος πλέον. Του στέλνω πολλούς χαιρετισμούς. Αποφάσισα να σπουδάσω Φυσική, λοιπόν. Μέχρι να πάρω το πτυχίο μου, από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, είχα γοητευθεί από την Αστρονομία. Οπότε αυτή ήταν η επιλογή μου για τις μεταπτυχιακές σπουδές μου στις ΗΠΑ.

– Ποιο είναι το αντικείμενο των ερευνών σας;

– Θα προσπαθήσω να σας το πω όσο το δυνατόν πιο απλά: μελετώ τις μαύρες τρύπες και τους αστέρες νετρονίων. Δεν πρόκειται για «κανονικά» αστέρια, όπως ο Ηλιος, που λάμπουν χάρη στις θερμοπυρηνικές αντιδράσεις σύντηξης στον πυρήνα τους, επειδή δηλαδή μετατρέπουν υδρογόνο σε ήλιο. Το τι θα γίνουν αυτά τα μη «κανονικά» αστέρια μετά το τέλος της ζωής τους εξαρτάται από το πόσο μεγάλη είναι η μάζα τους. Γιατί, όταν ξοδέψουν όλο το πυρηνικό υλικό τους, δεν μπορούν πλέον να μείνουν σταθερά. Καταρρέουν έναντι της ίδιας τους της βαρύτητας και γίνονται συμπαγή αντικείμενα.

Ο Ηλιος μας θα γίνει λευκός νάνος, αστέρια δέκα φορές μεγαλύτερα γίνονται αστέρες νετρονίων και ακόμη μεγαλύτερης μάζας αστέρια γίνονται μαύρες τρύπες. Στις μαύρες τρύπες η βαρύτητα νικά κατά 100%: η ύλη καταστρέφεται και «αιχμαλωτίζεται» στο εσωτερικό τους. Οταν οι μαύρες τρύπες κινούνται στον χώρο, δημιουργούν βαρυτικά κύματα – όπως συμβαίνει όταν πετάμε μια πέτρα στα ήρεμα νερά μιας λίμνης, για να σας το περιγράψω με μια παρομοίωση.

Με την έρευνά μου προσπαθώ να καταλάβω πώς δημιουργούνται οι αστέρες νετρονίων και οι μαύρες τρύπες και πώς προκύπτουν τα διπλά συστήματα. Ο Ηλιος μας είναι μοναχικό αστέρι, όμως αποτελεί εξαίρεση. Ο κανόνας θέλει τα περισσότερα αστέρια στον γαλαξία μας αλλά και σε άλλους γαλαξίες να έχουν συντρόφους: άλλα αστέρια σε τροχιά το ένα γύρω από το άλλο. Αυτό συμβαίνει και με τα συμπαγή αντικείμενα που ανέφερα προηγουμένως: υπάρχουν διπλά συστήματα αστέρων νετρονίων και μαύρων τρυπών.

– Η πρόσφατη ανακάλυψη των πρώτων βαρυτικών κυμάτων, στην οποία είχατε καθοριστική συμμετοχή, πόσο έχει αλλάξει την Αστροφυσική;

– Εντελώς! Τα βαρυτικά κύματα έρχονται από περιοχές όπου η βαρύτητα είναι πάρα πολύ ισχυρή και φέρνουν σε εμάς πληροφορίες πολύτιμες, που δεν μπορούσαμε μέχρι τώρα να πάρουμε από τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα. Μας ανοίγουν ένα νέο παράθυρο στη γνώση του σύμπαντος, δημιουργούν ένα νέο είδος Αστρονομίας. Χάρη στα βαρυτικά κύματα ακούμε το σύμπαν για πρώτη φορά. Δεν είναι σχήμα λόγου. Το ακούμε στην πραγματικότητα. Και να σκεφθείτε ότι είμαστε στην αρχή αυτής της συναρπαστικής διαδρομής.

Η κ. Καλογερά είναι πλέον μέλος της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ.

– Εχετε σκεφθεί ποτέ γιατί σε μια εποχή με τεράστιες τεχνολογικές και επιστημονικές ανακαλύψεις υπάρχει, ταυτόχρονα, άνθηση του αποκρυφισμού, των θεωριών συνωμοσίας, των «ψεκασμένων» ουφολόγων;

– Δεν ξέρω τι να απαντήσω και να μη φανώ προσβλητική. (Γέλια). Ολα αυτά πάντα υπήρχαν και θα συνεχίσουν να υπάρχουν. Απτονται της νοημοσύνης, του επιπέδου και της κουλτούρας καθενός. Γι’ αυτό και η ευθύνη μας είναι μεγάλη. Και η δική μας, των επιστημόνων και δασκάλων, και η δική σας, των δημοσιογράφων. Με τη σθεναρή υπεράσπιση και προβολή της αλήθειας, οι μύθοι και οι χαζομάρες αποδυναμώνονται.

– Θρησκεία και επιστήμη. Δημιουργία και Μπιγκ Μπανγκ. Είναι ασύμβατα έως και αντίπαλα ή όχι;

– Η επιστήμη δεν έχει ακόμη τη δυνατότητα να απαντήσει σε κάποια ερωτήματα, όπως το τι υπήρχε πριν από το Big Bang. Η θρησκεία έχει δώσει τις δικές της απαντήσεις και υπάρχουν άνθρωποι που καλύπτονται από αυτές. Αλλά δεν χρειάζεται να διαλέξει κανείς, μπορούν να συνυπάρχουν. Πολλοί επιστήμονες είναι βαθιά θρησκευόμενοι.

– Η διαδρομή από τις Σέρρες στο Ιλινόι πόσο δύσκολη ήταν, και μάλιστα σε έναν ανδροκρατούμενο χώρο;

– Η αλήθεια είναι ότι στην επιστήμη μου δεν υπάρχει επαρκής εκπροσώπηση των γυναικών. Μερικές φορές συμβαίνει να είμαι η μοναδική γυναίκα στην αίθουσα! Και, ξέρετε, υπάρχει μια προκατάληψη, όπως συμβαίνει και σε άλλους χώρους: ο λόγος μιας γυναίκας δεν μετράει πάντα το ίδιο με τον λόγο των ανδρών συναδέλφων της.

Κι αν κάνει ένα λάθος, της στοιχίζει περισσότερο από όσο σε έναν άνδρα. Βέβαια, αυτό με έκανε να προσπαθώ πιο πολύ. Ηθελα η δουλειά μου να είναι αψεγάδιαστη. Πάντως, σε διεθνές επίπεδο, η αξιοκρατία γενικά επικρατεί και η αριστεία αναγνωρίζεται.

– Αν μένατε στην Ελλάδα, η πορεία σας θα ήταν ίδια;

– Υποθέτω πως όχι. Και αυτό δεν θα είχε να κάνει με το φύλο μου ή με τη δουλειά μου και την αξία της, αλλά με τις υποδομές και την ελλιπή χρηματοδότηση των πανεπιστημίων – οι συνθήκες μάλλον θα με κρατούσαν χαμηλά...

– Ποια στοιχεία στον χαρακτήρα σας πιστεύετε πως μαρτυρούν ότι είστε Ελληνίδα;

– Από πού να αρχίσω και πού να τελειώσω; (Γέλια). Το πιο χαρακτηριστικό είναι η μεσογειακή ζωντάνια μου, ο τρόπος που μιλάω, με ζωηρές χειρονομίες. Αλλά αν ψάξει κανείς βαθύτερα, θα δει πόσο με επηρέασε το γεγονός ότι είμαι Ελληνίδα της Διασποράς, μετανάστρια. Οταν έχεις αφήσει τον τόπο σου και την οικογένειά σου και βρίσκεσαι στην άλλη άκρη του κόσμου, έχεις κάνει μια τεράστια θυσία. Και θέλεις να πιάσει κόπο! Αρα προσπαθείς περισσότερο. Λες: γιατί θυσίασα τόσο πολλά αν δεν πετύχω κάτι στη ζωή μου; Αυτή η νοοτροπία των μεταναστών είναι εφαλτήριο για την επιτυχία. Μας κάνει πιο πεισματάρηδες, δουλεύουμε σκληρά, έχουμε λαχτάρα να ξεχωρίσουμε.

http://www.kathimerini.gr/980206/gallery/proswpa/synentey3eis/h-astrofysikos-viky-kalogera-sthn-k-prwth-fora-akoyme-kyriolektika-to-sympan