Ελληνες και Ελληνίδες Επιστήμονες.(Πανεπιστήμια)

Ελευθερία Ζεγγίνη: Ενα λαμπρό αστέρι της Γενετικής.

Μετά από ένα γεμάτο πρωινό με τους δύο γιους της, τον 10χρονο Αλέξανδρο και τον οκτάχρονο Αχιλλέα, και αφού τα παιδιά φύγουν για το σχολείο, η δρ Ελευθερία Ζεγγίνη ξεκινά για τη δουλειά. Και έχει πολλή δουλειά, με δεδομένο ότι διευθύνει ένα ολόκληρο ινστιτούτο ενός από τα σημαντικότερα ερευνητικά κέντρα στον κόσμο: πρόκειται για το Ινστιτούτο Μεταφραστικής Γονιδιωματικής του Κέντρου Περιβαλλοντικής Υγείας Helmholtz του Μονάχου όπου «βουτά» καθημερινά με την ομάδα της στα άδυτα του ανθρώπινου γονιδιώματος προκειμένου να αποκαλύψει τα μυστικά νόσων οι οποίες αποτελούν μάστιγες για τον πληθυσμό, όπως η οστεοαρθρίτιδα, ο διαβήτης, η παχυσαρκία.

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι πρόκειται για μια ταγμένη στην έρευνα επιστήμονα από μικρή ηλικία. Οπως η ίδια αναφέρει στο «Βήμα» «ήδη από όταν πήγαινα στο Λύκειο στη γενέτειρά μου, τον Βόλο, ανέπτυξα ενδιαφέρον για τη Γενετική και την έρευνα. Ηθελα να ασχοληθώ με αναπάντητα ερωτήματα σχετικά με την αιτιολογία ανθρωπίνων νόσων και να συνεισφέρω γνώση έτσι ώστε να καταπολεμηθούν μέσω νέων θεραπειών». Οι αναζητήσεις της την οδήγησαν αμέσως μετά το σχολείο στο εξωτερικό. «Με δεδομένο ότι αποφάσισα από νωρίς πως ήθελα να ασχοληθώ με την έρευνα στην ανθρώπινη γενετική, σκέφτηκα ότι οι επιλογές μου για σπουδές στην Ελλάδα ήταν είτε στη Βιολογία είτε στην Ιατρική. Στο εξωτερικό οι σχολές ήταν πιο εξειδικευμένες. Ετσι, μαζί με φίλους μου και τον νυν σύζυγό μου Βαγγέλη έφυγα για τη Βρετανία όπου οι πρώτες μου σπουδές ήταν στη Βιοχημεία και στην Εφαρμοσμένη Μοριακή Βιολογία στο Ινστιτούτο Επιστήμης και Τεχνολογίας του Πανεπιστημίου του Μάντσεστερ (UMIST). Στη συνέχεια εκπόνησα τη διδακτορική διατριβή μου στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Μάντσεστερ επάνω στην ανοσογενετική της παιδικής ρευματοειδούς αρθρίτιδας. Τις προπτυχιακές σπουδές μου υποστήριξε με υποτροφία το Αχιλλοπούλειο Ιδρυμα, ενώ για το διδακτορικό μου έλαβα υποτροφία από το Arthritis Research Campaign».

Βραβεία από τα 25

Μετά τις σπουδές της και μια μικρής διάρκειας μεταδιδακτορική θέση στο Μάντσεστερ η δρ Ζεγγίνη ανέλαβε τη θέση μεταδιδακτορικού συνεργάτη στο Κέντρο Ανθρώπινης Γενετικής Wellcome του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης. «Εκεί μελέτησα τη γενετική του διαβήτη τύπου 2 και έπειτα από δύο χρόνια, το 2006, έλαβα χρηματοδότηση για να ξεκινήσω τη δική μου ομάδα. Τον Νοέμβριο του 2008 μετακόμισα στο Κέιμπριτζ, ως μέλος του ακαδημαϊκού προσωπικού του Ινστιτούτου Wellcome Trust Sanger, όπου παρέμεινα για δέκα χρόνια. Τον Σεπτέμβριο του 2018 ίδρυσα το Ινστιτούτο Μεταφραστικής Γονιδιωματικής στο Helmholtz». Και όχι απλώς ίδρυσε το Ινστιτούτο αλλά στα 41 έτη της έγινε η νεότερη επικεφαλής Ινστιτούτου τού τόσο σημαντικού αυτού ερευνητικού κέντρου.

Η πορεία της ήταν άλλωστε λαμπρή από την αρχή της καριέρας της – γι’ αυτό και άρχισε να γίνεται αποδέκτης βραβείων από τα 25 έτη της ως ανερχόμενο αστέρι της Γενετικής και έχει ήδη συγκεντρώσει μια εντυπωσιακή λίστα διακρίσεων, μεταξύ των οποίων αυτές της Ευρωπαϊκής Οργάνωσης για τη Ρευματολογία, του Wellcome Trust από το οποίο έλαβε βραβείο για τις Γυναίκες στην Επιστήμη, αλλά και του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ από το οποίο έλαβε βραβείο για τους Νέους Επιστήμονες – έχει επίσης υπάρξει και στη λίστα των επιστημόνων με τη μεγαλύτερη επιρροή στο πεδίο τους παγκοσμίως. Η τελευταία της διάκριση ήλθε πέρυσι από τη χώρα μας καθώς τον Απρίλιο η δρ Ζεγγίνη έλαβε Βραβείο Αριστείας κατά τη διάρκεια του Πανελληνίου Συνεδρίου για τα Αυτοάνοσα Νοσήματα, τη Ρευματολογία και την Κλινική Ανοσολογία.

Ολα αυτά τα χρόνια πυξίδα της παραμένει η μελέτη της γενετικής βάσης πολυσύνθετων ασθενειών οι οποίες κοστίζουν ακριβά στην υγεία του παγκόσμιου πληθυσμού. «Για παράδειγμα, η οστεοαρθρίτιδα την οποία έχουμε στο ερευνητικό μας στόχαστρο, πλήττει 250 εκατομμύρια άτομα σε ολόκληρο τον κόσμο και αποτελεί την υπ’ αριθμόν 1 αιτία αναπηρίας χωρίς να υπάρχει αυτή τη στιγμή αποτελεσματική θεραπεία εναντίον της. Εμείς διερευνούμε ποιες αλλαγές στο γονιδίωμα προδιαθέτουν για την εμφάνιση της συγκεκριμένης νόσου ώστε να αναπτυχθούν θεραπείες αλλά να βρεθούν και καινούργιοι δρόμοι πρόγνωσης και πρόληψής της. Για τους ίδιους σκοπούς μελετούμε επίσης τη γονιδιωματική του διαβήτη τύπου 2 και της παχυσαρκίας». Η ενδελεχής αυτή έρευνα έχει ήδη φέρει στο φως πολύτιμους γονιδιακούς «θησαυρούς»: μέσα στο 2019, για παράδειγμα, η δρ Ζεγγίνη αποκάλυψε, σύμφωνα με δημοσίευση στην έγκριτη επιθεώρηση «Nature Genetics», περισσότερα από 50 νέα γονίδια και βιολογικούς μηχανισμούς που σχετίζονται με την οστεοαρθρίτιδα.

Η τεχνητή νοημοσύνη

Αυτός είναι μόνο ο πιο πρόσφατος σταθμός του μεγάλου… γενετικού επιστημονικού ταξιδιού της ερευνήτριας το οποίο συνεχίζεται, και μάλιστα με ακόμη μεγαλύτερη ταχύτητα την οποία προσφέρει η τεχνητή νοημοσύνη. «Τα τελευταία χρόνια εφαρμόζουμε νέες μεθόδους τεχνητής νοημοσύνης στα μεγάλα δεδομένα γονιδιωματικής. Η τεχνητή νοημοσύνη επιτρέπει την ταχύτερη παραγωγή και ανάλυση γενετικών δεδομένων σε δείγματα εκατομμυρίων ανθρώπων με βαθύ χαρακτηρισμό του γονιδιώματός τους και λεπτομερή χαρακτηρισμό της φυσιολογίας και της υγείας τους. Στόχος μας είναι μέσα από αυτή την τόσο διεξοδική ανάλυση η επίτευξη της εξατομικευμένης ιατρικής».

Τη φλόγα της για τη Γενετική που παραμένει άσβεστη η ελληνίδα καταξιωμένη επιστήμονας προσπαθεί μάλιστα να τη μεταλαμπαδεύσει στους νεότερους με κάθε ευκαιρία. Στο πλαίσιο αυτό, διοργανώνει μαζί με την ομάδα της τα τελευταία χρόνια το θερινό σχολείο ανθρώπινης γενετικής στη γενέτειρά της, τον Βόλο, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Σε αυτό το θερινό σχολείο φοιτητές και μεταδιδακτορικοί ερευνητές μαθαίνουν τη θεωρία γύρω από τη γενετική έρευνα ενώ συμμετέχουν και σε εργαστήρια, σχεδιάζουν τη δική τους γενετική μελέτη και οι καλύτεροι από αυτούς βραβεύονται. Το εφετινό, τέταρτο κατά σειρά, θερινό σχολείο θα διεξαχθεί τον ερχόμενο Μάιο.

Και ενώ λείπει τόσα χρόνια, η καρδιά και το μυαλό της γυρνούν συνεχώς στην Ελλάδα, την οποία επισκέπτεται συχνά τόσο για να δει την οικογένειά της στον Βόλο όσο και για να βοηθήσει όπως μπορεί. Στο πλαίσιο αυτό αποδέχθηκε μάλιστα προσφάτως μαζί με άλλους καταξιωμένους επιστήμονες του εξωτερικού την πρόσκληση να λάβει μέρος στην Επιτροπή «Ελλάδα 2021» εν όψει της προετοιμασίας της χώρας μας για την επέτειο της συμπλήρωσης 200 ετών από την Εθνική Παλιγγενεσία.

Ολη η μέχρι τώρα πορεία της δρος Ζεγγίνη δείχνει ότι και στο μέλλον θα γεννιούνται νέες αφορμές για να της γίνονται τέτοια αφιερώματα, αφού φαίνεται ότι έχει τη γενετική έρευνα… γραμμένη στο γονιδίωμά της.

https://www.tovima.gr/2020/01/14/science/eleytheria-zeggini-ena-lampro-asteri-tis-genetikis/

Δημοσθένης Μπούρος: Πρωτοπόρος ενάντια στις δύσκολες πνευμονοπάθειες.

O ομότιμος καθηγητής Πνευμονολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) κ. Δημοσθένης Μπούρος είναι από τις περιπτώσεις που όταν σου εξιστορούν την (άκρως επιτυχημένη) επαγγελματική πορεία τους σκέφτεσαι παραφρασμένο το «για αλλού εκείνος κίνησε και αλλού η ζωή τον πήγε». Και τον πήγε αλλού για καλό δικό του – δεν είναι τυχαίο ότι ο κ. Μπούρος με περισσότερες από 450 διεθνείς δημοσιεύσεις συγκαταλέγεται μεταξύ των ελλήνων επιστημόνων με μεγάλη διεθνή επιρροή, σύμφωνα με το Google Scholar -, για καλό των περισσότερων από 4.000 χιλιάδων γιατρών που εκπαίδευσε στην 30ετή πανεπιστημιακή καριέρα του, πολλοί εκ των οποίων κατέχουν σήμερα σημαντικές ακαδημαϊκές θέσεις σε Ελλάδα και εξωτερικό, και κυρίως για καλό των χιλιάδων ασθενών με νοσήματα των πνευμόνων τους οποίους έχει βοηθήσει.

Από το Αιτωλικό στην Ιατρική του ΑΠΘ

Για πού κίνησε λοιπόν αρχικώς ο κ. Μπούρος; Οπως ο ίδιος ανέφερε στο «Βήμα», όταν ήταν μαθητής στο Αιτωλικό Αιτωλοακαρνανίας αγαπούσε πολύ τη Χημεία. «Το σίγουρο ήταν ότι ήθελα να σπουδάσω, και σε αυτό συνέβαλαν οι γονείς μου, δυο σκληρά εργαζόμενοι αγρότες, που και σε εμένα και στα τρία αδέλφια μου είχαν εμφυσήσει τη λαχτάρα να μορφωθούμε. Ηθελα να γίνω χημικός μηχανικός. Ωστόσο για να περάσω σε μια τέτοια σχολή χρειαζόμουν τα Μαθηματικά και βέβαια δεν υπήρχε η δυνατότητα φροντιστηρίου. Ετσι αποφάσισα ότι μου ήταν πιο βατά τα μαθήματα που οδηγούσαν στην Ιατρική». Και είχε δίκιο, αφού μπήκε αμέσως στην Ιατρική, χωρίς κανένα φροντιστήριο.

Για την ακρίβεια, ολοκλήρωσε τη Στρατιωτική Ιατρική Σχολή και την Ιατρική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) το 1975 με «άριστα» και μετά, όταν ήταν να πάρει ειδικότητα, ήταν η δεύτερη φορά που… αλλού η ζωή τον πήγε. «Ηθελα να ακολουθήσω την Παθολογία. Ωστόσο η υπηρεσία μου με επέλεξε για την ειδικότητα της Πνευμονολογίας-Φυματιολογίας και αρχικώς ομολογώ ότι απογοητεύθηκα. Εκείνη όμως την περίοδο ήλθε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών από το Χάρβαρντ ένας σημαντικός πνευμονολόγος, ο Χρυσόστομος Μελισσηνός. Δίπλα του αγάπησα την Πνευμονολογία, η οποία τη δεκαετία του 1980 «μεταμορφωνόταν» από μια ειδικότητα που ασχολείτο κυρίως με τη φυματίωση σε ένα αντικείμενο άκρως ενδιαφέρον με πλήθος ανεξερεύνητων ερευνητικών μονοπατιών και εκπόνησα, με εκείνον επιβλέποντα, τη διδακτορική μου διατριβή στις διάμεσες πνευμονοπάθειες την οποία ολοκλήρωσα με «άριστα» το 1988».

Το πόσο τελικώς ο κ. Μπούρος αγάπησε την Πνευμονολογία απεδείχθη και με το παραπάνω από τη λαμπρή πορεία του. Μετεκπαίδευση στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ στη Βοστώνη καθώς και στο Νοσοκομείο Royal Brompton του Imperial College στο Λονδίνο. Επίκουρος και αναπληρωτής καθηγητής Πνευμονολογίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης (1990-2002), καθηγητής Πνευμονολογίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης (ΔΠΘ, 2002-2014) και καθηγητής Πνευμονολογίας του ΕΚΠΑ (2014-2019). Σε όλη αυτή την πορεία δεν σταμάτησε να κατέχει θέσεις κύρους. Ενδεικτικά αναφέρουμε: ιδρυτής της Ομάδας Διαμέσων Νοσημάτων και της Επιστημονικής Εταιρείας Σπανίων Παθήσεων και Ορφανών Φαρμάκων (ΕΕΣΠΟΦ), οργανωτής και διευθυντής της Πανεπιστημιακής Πνευμονολογικής Κλινικής του ΔΠΘ καθώς και της Πνευμονολογικής Κλινικής του 401 ΓΣΝΑ. Εχει επίσης διατελέσει μέλος του Κεντρικού Συμβουλίου Υγείας, έχει τύχει πολλών βραβεύσεων και είναι μέλος πολλών διεθνών πνευμονολογικών εταιρειών. Είναι επιπλέον μέλος της συντακτικής επιτροπής και κριτής διεθνών ιατρικών περιοδικών, συμπεριλαμβανομένου του μεγαλύτερου περιοδικού Πνευμονολογίας «The Lancet-Respiratory Medicine» και μέλος διεθνών επιτροπών για την έκδοση οδηγιών σχετικά με τη διάγνωση και θεραπεία της πνευμονικής ίνωσης.

Διάγνωση «υψηλής νοημοσύνης»

Εχουν περάσει μόλις λίγοι μήνες από τότε που έγινε ομότιμος καθηγητής, ωστόσο ο κ. Μπούρος συνεχίζει το διδακτικό και ερευνητικό του έργο στην Α’ Πνευμονολογική Πανεπιστημιακή Κλινική του ΕΚΠΑ στο νοσοκομείο «Σωτηρία». Με τους συνεργάτες του πρωτοπορούν στον τομέα της μελέτης και αντιμετώπισης των διαμέσων πνευμονοπαθειών συμμετέχοντας σε διεθνή κλινικά και ερευνητικά πρωτόκολλα σχετικά με την παθογένεια, τη διάγνωση (με τη βοήθεια μάλιστα της τεχνητής νοημοσύνης και της μηχανικής μάθησης) αλλά και τη θεραπεία της ιδιοπαθούς πνευμονικής ίνωσης.

Πρόκειται για μια αγνώστου αιτιολογίας εξελισσόμενη νόσο που χαρακτηρίζεται από δημιουργία ινώδους ιστού στους πνεύμονες, η οποία εκτιμάται, όπως μας πληροφορεί ο κ. Μπούρος, ότι «πλήττει περί τους 3.000-5.000 ασθενείς στην Ελλάδα. Ωστόσο οι μισοί από αυτούς είναι αδιάγνωστοι καθώς χρειάζεται εξειδίκευση και εμπειρία για να γίνει σωστή και έγκαιρη διάγνωση. Ημασταν οι πρώτοι παγκοσμίως με την ομάδα μου που χρησιμοποιήσαμε βλαστικά κύτταρα ενάντια στην πνευμονική ίνωση – συγκεκριμένα, βλαστοκύτταρα που απομονώνονται από τον λιπώδη ιστό του ίδιου του ασθενούς και στη συνέχεια εγχέονται ενδοβρογχικά στους πνεύμονές του. Εχει αποδειχθεί ότι τα κύτταρα αυτά εκκρίνουν ουσίες που τονώνουν τα υπάρχοντα κύτταρα των πνευμόνων. Μέχρι σήμερα έχουμε χορηγήσει τη βλαστοκυτταρική θεραπεία με καλά αποτελέσματα σε περισσότερους από 100 ασθενείς, όχι μόνο με πνευμονική ίνωση αλλά τα τελευταία χρόνια και με Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), την πολύ κοινή πλέον «νόσο των καπνιστών»». Τώρα η ερευνητική ομάδα του κ. Μπούρου εργάζεται επάνω στην τροποποίηση αυτού του πρωτοκόλλου. «Διερευνούμε τη χρήση παραγόντων από τα κυκλοφορούντα στο αίμα βλαστοκύτταρα. Δεν θα χρειάζεται δηλαδή παρά μια αιμοληψία για τη λήψη των κυττάρων».

Ποίηση, μουσική και οικογένεια

Ακόμη και όταν η έρευνα τελειώσει, ο κ. Μπούρος θα έχει πολλά ακόμη να «διερευνήσει». Θα υπάρχει πάντα εκεί για αυτόν η μελέτη της προσωκρατικής φιλοσοφίας και των ιώνων φυσικών, η μελέτη της αττικής τραγωδίας, αλλά και η ποίηση και η μουσική με την οποία πάντα ξεκινά τη μέρα του. Θα υπάρχει η σύζυγός του Στέλλα Θεοδώρου «που με στηρίζει άοκνα», οι δύο κόρες και ο γιος του (και οι τρεις λαμπροί επιστήμονες, κανένας όμως δεν ακολούθησε την Ιατρική). Και βέβαια το μεγαλύτερο «δώρο» που ήρθε στη ζωή του πριν από 18 μήνες, ο εγγονός του Δημοσθένης, «με τον οποίον δεν χορταίνω να περνάω ωραίες στιγμές».

Κλείνοντας, ας δανειστούμε ένα απόφθεγμα από έναν από τους προσωκρατικούς φιλοσόφους που τόσο αγαπά ο κ. Μπούρος, τον Ηράκλειτο. «Ο χαρακτήρας του ανθρώπου είναι η μοίρα του (Ηθος ανθρώπω δαίμων)». Η μοίρα που ο σημαντικός αυτός πνευμονολόγος έχτισε βήμα-βήμα με σκληρή δουλειά μαρτυρεί πολλά για τον χαρακτήρα του…

https://www.tovima.gr/2020/01/28/science/dimosthenis-mpouros-protoporos-enantia-stis-dyskoles-pneymonopatheies/

Ελίζα Κονοφάγου: Η «δαμάστρια» των ιατρικών υπερήχων.

Η καθηγήτρια Βιοϊατρικής Τεχνολογίας και Ακτινολογίας του Πανεπιστημίου Κολούμπια κυρία Ελίζα Κονοφάγου ζει και εργάζεται στη Νέα Υόρκη. Ωστόσο το τηλεφωνικό ραντεβού μας για τη συνομιλία, «τέκνο» της οποίας αποτελεί αυτό το κείμενο, έγινε στις επτά το πρωί, Χειμερινή Ωρα Ειρηνικού (PST), καθώς βρισκόταν στο Σαν Φρανσίσκο για δουλειά. Και ήταν ήδη στις επτά το πρωί έτοιμη και γεμάτη όρεξη για μια ημέρα γεμάτη συνεδριάσεις. Διότι, όπως ο συνομιλητής της καταλαβαίνει ευθύς εξαρχής, είναι μια γυναίκα που λατρεύει αυτό που κάνει, που είχε αποφασίσει τι ακριβώς ήθελε να κάνει από τα 12 έτη της, που δηλώνει ότι «η έρευνα είναι ευλογία». Και ποια είναι η ευλογία στη δική της περίπτωση; Το να «δαμάζει» τους υπερήχους τόσο για διαγνωστικούς όσο και για θεραπευτικούς σκοπούς ενάντια σε άκρως κοινές μορφές καρκίνου, και όχι μόνο.

Ερευνήτρια εξ απαλών ονύχων

Η δρ Κονοφάγου γεννήθηκε στο Παρίσι αλλά τελείωσε το λύκειο στην Ελλάδα – αποφοίτησε από τη Βαρβάκειο Πρότυπο Σχολή το 1989. Οπως η ίδια λέει «η επιστήμη μπήκε στη ζωή μου από μικρή ηλικία. Σε αυτό συνετέλεσε το γεγονός ότι και οι δύο γονείς μου είναι διδάκτορες, ο μπαμπάς χημικός μηχανικός και η μαμά οικονομολόγος και από μικρά παιδιά εγώ και ο αδελφός μου αναλύαμε μαζί τους πλήθος επιστημονικών θεμάτων. Καταλυτικής σημασίας ήταν για μένα ένα ταξίδι που έκανα με τη μητέρα μου στις ΗΠΑ όταν ήμουν 12 ετών για δικούς της ερευνητικούς λόγους. Επισκεφθήκαμε το Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ και το ΜΙΤ όπου εκεί για πρώτη φορά έμαθα την ύπαρξη του πεδίου της Βιοϊατρικής Μηχανικής. Με μάγεψε αμέσως αφού συνταίριαζε τη Μηχανική με την προσφορά στον πληθυσμό μέσω ιατρικών εφαρμογών. Δεν θα ξεχάσω ποτέ εκείνη τη στιγμή. Στα 12 έτη μου ήξερα τι ήθελα να γίνω όταν θα μεγάλωνα».

Εχοντας λοιπόν ξεκάθαρο τον στόχο στο μυαλό της, ήταν επόμενο το ότι μετά τις Πανελλαδικές Εξετάσεις, παρότι είχε συγκεντρώσει αρκετά μόρια για εισαγωγή στη Σχολή Πολιτικών Μηχανικών του ΕΜΠ, αποφάσισε ότι δεν ήθελε να ακολουθήσει τη συγκεκριμένη κατεύθυνση. Ετσι, επέστρεψε στη γενέτειρά της, το Παρίσι, όπου αρχικώς σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Paris VI Βιοφυσική και Φυσικοχημεία – έλαβε το δίπλωμά της το 1992. Ακολούθησαν μεταπτυχιακές σπουδές στη Βιοϊατρική Τεχνολογία στο Imperial College του Λονδίνου και διδακτορικό στη Βιοϊατρική Τεχνολογία στο Πανεπιστήμιο του Χιούστον στο Τέξας, το οποίο και ολοκλήρωσε το 1999. Από το 1999 ως το 2003 η δρ Κονοφάγου ακολούθησε μεταδιδακτορικές σπουδές στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, όπου και έλαβε θέση λέκτορα. Το 2003 εξελέγη επίκουρη καθηγήτρια στο Τμήμα Βιοϊατρικής Τεχνολογίας της Σχολής Μηχανικών και Εφαρμοσμένων Επιστημών, όπως και στο Τμήμα Ακτινολογίας του Κολούμπια, και από το 2014 είναι τακτική και επίτιμη καθηγήτρια στο Κολούμπια, όπου διευθύνει το Εργαστήριο Υπερήχων και Ελαστικής Απεικόνισης.

Μια πορεία συνεχώς ανοδική με περισσότερες από 210 δημοσιεύσεις και 450 παρουσιάσεις σε διεθνή συνέδρια ως σήμερα, καθώς και με πλήθος βραβεύσεων, όπως από το Εθνικό Ιδρυμα Επιστημών των ΗΠΑ, τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας των ΗΠΑ, το Αμερικανικό Ινστιτούτο Ιατρικών Υπερήχων και την Ακτινολογική Εταιρεία Βόρειας Αμερικής.

Υπέρηχοι και για θεραπεία

Αυτό που κάνουν η καθηγήτρια και η ομάδα της, η οποία αριθμεί περί τα 30 άτομα, είναι να αναπτύσσουν νέες τεχνικές υπερήχων για ελαστική απεικόνιση – η ελαστογραφία, όπως ονομάζεται η εξέταση, ουσιαστικώς αποτυπώνει το πώς αλλάζει η ελαστικότητα διαφορετικών ιστών όταν υπάρχει όγκος – αλλά και για θεραπευτική παρέμβαση σε πλήθος νόσων, από τον καρκίνο ως τη νόσο του Πάρκινσον. «Η ελαστογραφία μπορεί να αποδειχθεί πολύτιμη σε περίπτωση κάποιων όγκων που δεν αποτυπώνονται στον «κλασικό» υπέρηχο. Χαρακτηριστικό τέτοιο παράδειγμα είναι το διηθητικό πορογενές καρκίνωμα του μαστού στο οποίο η ελαστογραφία μπορεί να αυξήσει την ακρίβεια των υπερήχων από 70% σε πάνω από 90%. Αλλά και σε άλλες περιπτώσεις, όπως στον καρκίνο του προστάτη, του θυρεοειδούς ή του ήπατος, η ελαστογραφία έχει πολύ μεγάλη διαγνωστική αξία».

Οι υπέρηχοι όμως μπορούν και να θεραπεύσουν, σύμφωνα με τη δρα Κονοφάγου. «Η λογική είναι αντί να αφαιρείται ένας όγκος, να καυτηριάζεται και να καταστρέφεται με χρήση υπερήχων. Στις ΗΠΑ οι θεραπευτικοί υπέρηχοι εφαρμόζονται ήδη σε περιπτώσεις καρκίνων του προστάτη και τα μέχρι στιγμής συγκριτικά αποτελέσματα δείχνουν ότι είναι ανώτεροι της κλασικής χειρουργικής επέμβασης. Το ζήτημα είναι ότι η προσέγγιση δεν καλύπτεται – κοστίζει περί τις 10.000 δολάρια -, και γι’ αυτό δεν έχει ακόμη μεγάλη διάδοση. Ωστόσο, πιστεύω ότι διαθέτει τεράστια δυναμική σε πλήθος πεδίων, ακόμη και στα νευροεκφυλιστικά νοσήματα όπως η νόσος του Πάρκινσον, στην οποία καυτηριάζονται με υπερήχους συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου ώστε να σταματά το τρέμουλο των ασθενών».

Η ελληνίδα ερευνήτρια εργάζεται εντατικά προκειμένου να «παντρέψει» την ελαστογραφία με τους θεραπευτικούς υπερήχους. «Πιστεύω ότι μπορούμε να επιτύχουμε απεικόνιση των όγκων με τους υπερήχους και στη συνέχεια καταστροφή τους και πάλι μέσω υπερήχων. Επιθυμώ κάποια μέρα να εφαρμοστούν ευρέως οι προσεγγίσεις αυτές και στην Ελλάδα και για τον λόγο αυτόν έχω αρκετές συνεργασίες με συναδέλφους ελληνικών πανεπιστημίων».

Η Ελλάδα βρίσκεται άλλωστε πάντα μέσα στην καρδιά της – ως εκ τούτου, δέχθηκε και την πρόταση να αποτελέσει ένα από τα μέλη του νέου Εθνικού Συμβουλίου Ερευνας, Τεχνολογίας και Καινοτομίας (ΕΣΕΤΕΚ) με άλλους έγκριτους συναδέλφους της. «Θεωρώ ότι η Ελλάδα δίνει πολύ καλές θεωρητικές βάσεις στους επιστήμονες, αλλά σε εκείνο που υστερεί είναι οι υποδομές σε ό,τι αφορά κυρίως την εφαρμοσμένη έρευνα. Και αυτό θα προσπαθήσουμε να το αλλάξουμε κατά το δυνατόν μέσα από το έργο του ΕΣΕΤΕΚ».

Κλείνοντας, έχει μια συμβουλή – ως μαμά δύο παιδιών, του 10χρονου Φίλιππου και του οκτάχρονου Αρη -, συγκεκριμένα προς τις γυναίκες που θέλουν να ασχοληθούν με την έρευνα. «Μπορεί σε μια γυναίκα να φαίνεται δύσκολο να ισορροπήσει την ακαδημαϊκή καριέρα με την οικογένεια, ωστόσο η ακαδημαϊκή καριέρα μπορεί να προσφέρει ευελιξία στην καθημερινότητα. Γι’ αυτό έχω να πω σε όλες τις γυναίκες που αγαπούν την έρευνα να μη διστάσουν. Μπορούν να χωρέσουν δύο αγάπες μέσα στη ζωή μας, αρκεί να το θέλουμε πραγματικά!».

https://www.tovima.gr/2020/02/19/science/eliza-konofagou-i-damastria-ton-iatrikon-yperixon/

Νίκος Λογοθέτης: Από το ροκ συγκρότημα «ΠεΛόΜα ΜποΚιού» στο Ινστιτούτο Βιολογικής Κυβερνητική στο Max Planck στο Τίπινγκεν της Γερμανίας.

Ο διακεκριμένος Έλληνας Καθηγητής της Νευροεπιστήμης των Συστημάτων στο Ινστιτούτο Βιολογικής Κυβερνητικής στο Ινστιτούτο Max Planck στο Τίμπιγκεν της Γερμανίας, Νίκος Λογοθέτης, ο οποίος εδώ και χρόνια πρωτοπορεί στην εξερεύνηση τμημάτων του ανθρωπίνου εγκεφάλου – γεγονός που τον οδήγησε ένα βήμα πιο κοντά σε ένα Νόμπελ – παίρνει την απόφαση να εγκαταλείψει τη Γερμανία και να μετακινηθεί στην Κίνα, μαζί με σχεδόν όλο το ερευνητικό εργαστήριό του.

Αιτία για τη μετακίνησή του είναι τα προβλήματα που αντιμετώπισε με γερμανικές ακτιβιστικές οργανώσεις προστασίας των ζώων, που είχαν ως αποτέλεσμα να βρεθεί κατηγορούμενος για κακομεταχείριση πειραματόζωων, κάτι που του στοίχισε προσωρινά και τη διευθυντική θέση του στο Ινστιτούτο Βιολογικής Κυβερνητικής Max Planck στο Τίμπινγκεν.

Τώρα ο 69χρονος Ν. Λογοθέτης, ο οποίος υπήρξε μέλος του γνωστού ελληνικού ροκ συγκροτήματος Πελόμα Μποκιού στη δεκαετία του 1970, μαζί με τον Βλάση Μπονάτσο (με πιο γνωστή επιτυχία τους το τραγούδι «Γαρύφαλλε, Γαρύφαλλε»), δήλωσε –σύμφωνα με το Science– ότι τα πρώτα μέλη του ερευνητικού εργαστηρίου του θα μετακινηθούν τους επόμενους μήνες στο νέο Διεθνές Κέντρο Έρευνας Εγκεφάλου Πρωτευόντων (ICPBR) στη Σαγκάη, το οποίο θα συνδιευθύνει μαζί με τον νευροεπιστήμονα Που Μου-Σινγκ της Κινεζικής Ακαδημίας Επιστημών.

Μιλώντας στην HuffPost Greece, νοσταλγεί τις μοναδικές στιγμές που έζησε με τον αξέχαστο Βλάσση Μπονάτσο, εξομολογείται ότι πέρασε κατάθλιψη λόγω αυτής της δυσάρεστης υπόθεσης με τα πειραματόζωα που εν τέλει δικαιώθηκε και εξηγεί με κάθε λεπτομέρεια την επαναστατική μέθοδο που τον έφερε ένα βήμα πιο κοντά στο Νόμπελ.

Πέρασε ήδη ένας χρόνος μετά την απαλλαγή σας από γερμανικό δικαστήριο για τις εναντίον σας κατηγορίες περί κακομεταχείρισης πειραματόζωων στο ερευνητικό εργαστήριο της εταιρείας Μαξ Πλανκ. Πόσο σας στοίχισε όλο αυτό;

Η όλη ιστορία είναι εφιαλτική. Δεν έχει καμμιά σχέση με την πραγματικότητα. Ο εισαγγελέας του Τίπινγκεν είχε απορρίψει τις κατηγορίες και ήθελε να κλείσει την υπόθεση έναν χρόνο νωρίτερα (αρχή του 2017). Ωστόσο, ο γενικός εισαγγελέας στη Στουτγάρδη, κατευθυνόμενος πολιτικά, ασκούσε πίεση στις τοπικές δικαστικές Αρχές, ώστε να επιβάλουν μία ποινή, όπως τελικά συνέβη τον Φεβρουάριο του 2018. Ο δήμαρχος του Τίπινγκεν, Μπόρις Παλμερ – προς τιμή του – έγραψε αυτά που σας λέω στο Facebook του, όπου κριτικάρει τις ”απειλές” του γενικού εισαγγελέα στον εισαγγελέα του Τίπινγκεν!

Όπως πιθανώς ξέρετε, στο τέλος η υπόθεση επικεντρώθηκε σε τρία ζώα, στα οποία υποτίθεται ότι έπρεπε να γίνει ευθανασία νωρίτερα από ό,τι έγινε. Και σε αυτό υπάρχει μια τεράστια παρανόηση. Είχαμε όλα τα αποδεικτικά στοιχεία που δείχνανε ότι δύο από τα τρία ζώα είχαν ανακάμψει. Ευθανασία έγινε στο τρίτο, σύμφωνα με την απόφαση των κτηνιάτρων. Όταν τα εξηγήσαμε όλα αυτά, ήταν σχεδόν βέβαιο ότι το δικαστήριο θα έβγαζε αθωωτική απόφαση. Και έτσι έγινε. Για μένα η «πολιτική» συμπεριφορά του προεδρείου της εταιρίας Μαξ Πλανκ ήταν αληθινό σοκ και ολότελα απρόσμενη. Για δύο δεκαετίες η σχέση μου με τα προηγούμενα προεδρεία ήταν αληθινά εξαιρετική. Το αποτέλεσμα ήταν κατάθλιψη και αυπνία, και οι δυό παθήσεις πραγματικά «άγνωστες» για μένα.

Πώς νιώσατε όταν η εταιρεία σας αποκατέστησε πλήρως τόσο το όνομά σας όσο και τις υπηρεσίες που προσφέρατε τόσα χρόνια;

Όπως σας είπα, η παύση της δίωξης δεν ήταν για μένα κάποια έκπληξη, ούτε κάτι που με έκανε ευτυχισμένο ή μη. Η απόφαση της εταιρείας Max Planck για την αποκατάστασή μου και την επιστροφή στα πειράματα, ήταν επίσης ασήμαντη. Έβλαψαν αρκετά τη φήμη τους, όπως προκύπτει από τις τόσες επιστολές και διαμαρτυρίες της επιστημονικής κοινότητας σε όλον τον κόσμο για την υπόθεση. Κανένας δεν ζήτησε συγνώμη, και στην ανακοίνωση τους αρχίσαν να μιλούν για το μέλλον του ινστιτούτου στην θεωρητική νευροεπιστήμη! Φυσικά η κριτική εναντίον τους μέσα και έξω από την Γερμανία τους ήταν τρομερά «ενοχλητική»!

Στην Ελλάδα, οι περισσότεροι (δυστυχώς) σας θυμούνται ως μουσικό και συγκεκριμένα ως μέλος του συγκροτήματος «Πελόμα Μποκιού» μαζί με τον Βλάσση Μπονάτσο. Τι θυμάστε από εκείνη την εποχή;

Μια από τις πιο όμορφες περιόδους στην ζωή μου! Είναι πολύ κρίμα που ο Βλάσης, έχει φύγει. Χαίρομαι αφάνταστα που τουλάχιστον συνεχίζω να έχω επαφή με τον Τάκη Μαρινάκη (η κόρη του παίζει καταπληκτικό πιάνο!), Γιάννη Κιουρτσόγλου και Νίκο Δαπέρη. Συνεχή επαφή έχω επίσης με κάποιους συμμαθητές μου από το Δεύτερο Γυμνάσιο Αρρένων (1967 & 1968), με τον έναν από τους οποίους (τον Νίκο Μαρσέλλο) είμασταν στην ορχήστρα το Χρήστου Μουραμπά, ως μαθητές! Αυτό, πριν να αρχίσω με τους Πελόμα Μποκιού!

Τι ήταν αυτό που σας έκανε να προτιμήσετε την επιστήμη που υπηρετείτε τόσες δεκαετίες από τη μουσική;

Δυο βιβλία, «Η τύχη και η αναγκαιότητα” του Ζακ Μονό ”και η «Κυβερνητική – Έλεγχος και επικοινωνία στα ζώα και στις μηχανές» του Νόρμπερτ Βίνερ! Αποφοίτησα από το Μαθηματικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών το 1977 κι άρχισα να προγραμματίζω το διδακτορικό μου, ώσπου ξαφνικά έπεσε στα χέρια μου το βιβλίο «Τύχη και αναγκαιότητα» του Ζακ Μονό, του Γάλλου Μοριακού Βιολόγου που το 1965 πήρε Νόμπελ Ιατρικής για τη δουλειά του στη γενετική ρύθμιση συνθετικών ενζύμων. Στάθηκα (κυριολεκτικά κόλλησα) στο κεφάλαιο Μοριακής Κυβερνητικής. Ήταν η πρώτη φορά που άκουγα τον συγκεκριμένο όρο.

Αγόρασα αμέσως το απίθανο βιβλίο του Νόρμπερτ Βίνερ. Στον πρόλογο του ο Βίνερ αναφέρεται στο πρώτο του βιβλίο «Κυβερνητική και Κοινωνία», και γράφει «Πιστεύω ότι ήρθε πλέον ο καιρός να αναθεωρήσω την Κυβερνητική, όχι απλώς σαν πρόγραμμα που πρέπει να εκτελεστεί μελλοντικά, αλλά σαν ζωντανή επιστήμη».

Η κυβερνητική αποτελεί ένα υποσύνολο της επιστήμης συστημάτων το οποίο αναπτύχθηκε παράλληλα με τη θεωρία συστημάτων αλλά από διαφορετικές βάσεις. Ασχολείται με τον αυτοέλεγχο συστημάτων, στατιστική πληροφορία, ανάδραση, επιλογή, κλπ. Όλα βασικά στοιχεία των βιολογικών συστημάτων. Όλα αυτά ήταν αληθινή αποκάλυψη για μένα. Η θεωρία συστημάτων, το ερευνητικό αντικείμενο της επιστήμης συστημάτων, αντλεί ιδέες και έννοιες από πολλές επιστήμες και τις τοποθετεί σε ένα κοινό ολιστικό πλαίσιο με στόχο την ερμηνεία πολύπλοκων συστημάτων.

Το 1977 δεν ήταν δυνατό να εισέλθεις στο ίδιο πανεπιστήμιο ως πτυχιούχος. Αποφάσισα να πάω στην Θεσσαλονίκη, που έχει μείνει αξέχαστη για μένα από τότε. Το 1980, ολοκληρώνοντας τις σπουδές στο Βιολογικό Τμήμα του Αριστοτέλειου, έφυγα στο Μόναχο για να κάνω διδακτορικό στη Νευροεπιστήμη και στη συνέχεια στο ΜΙΤ, με την επιθυμία να διερευνήσει τον ανθρώπινο εγκέφαλο. Το 1985 πήρα Διδακτορικό στην Νευροβιολογία του ανθρώπου από το Πανεπιστήμιο του Μονάχου και τα επόμενα 12 χρόνια εργάσθηκα στις Η.Π.Α., πρώτα ως μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Μ.Ι.Τ. και στη συνέχεια ως καθηγητής στο Κολλέγιο Ιατρικής Μπέϊλορ του Χιούστον. Από το 1996 μετακόμισα και πάλι στην Ευρώπη, ως διευθυντής του Ινστιτούτου Βιολογικής Κυβερνητικής στο Τίπινγκεν της Γερμανίας, που ανήκει στο δίκτυο των ερευνητικών ινστιτούτων Μαξ Πλανκ της Γερμανίας.

Το Ινστιτούτο Βιολογικής Κυβερνητικής ιδρύθηκε το 1968, από τον παγκόσμια γνωστό Werner Reichardt, και η έρευνα που διεξήχθη εκεί, που κυμαινόταν από τη συμπεριφορά στη γενετική, οδήγησε σε θεμελιώδη διορατικότητα στο οπτικό σύστημα των εντόμων. Κορυφαίος στο ινστιτούτο ήταν ο αξέχαστος Valentino Braitenberg. Στο 1996 συνταξιοδοτήθηκε και εγώ πήρα την θέση του.

Η ερευνητική απόδοση μου στο Τίπινγκεν ώθησε την διοίκηση του Ιδρύματος Μαξ Πλανκ να προχωρήσει στην ανέγερση ενός κτηρίου, με εντυπωσιακό εξοπλισμό. Αυτή τη στιγμή το Ινστιτούτο έχει στη διάθεσή του ένα «μεγάλο» λειτουργικό Μαγνητικό Τομογράφο με μαγνητικό πεδίο 7 Τέσλα, μήκος 3,6 μέτρα και εσωτερική διάμετρο 60 εκατοστά καθώς και ένα μικρότερο με μαγνητικό πεδίο 4,7 Τέσλα με εσωτερική διάμετρο 40 εκατοστά. Για σύγκριση ένας καλός ιατρικός μαγνητικός τομογράφος έχει μαγνητικό πεδίο 1.5 Τέσλα. Το Ινστιτούτο διαθέτει ακόμη δύο πλήρως εξοπλισμένα χειρουργεία, για τις ανάγκες της εμφύτευσης ηλεκτροδίων στο κρανίο των πειραματόζωων, και ένα τμήμα μηχανουργείου που είναι το μεγαλύτερο που υπάρχει σε ερευνητικό ίδρυμα. Εκεί άλλωστε έχουν κατασκευαστεί και τα περισσότερα εξαρτήματα των τομογράφων, πέρα εκτός από τους ίδιους τους μαγνήτες. Ιδιοκατασκευή των επιστημόνων του Ινστιτούτου είναι και το λογισμικό που χρησιμοποιούν οι υπολογιστές για την απεικόνιση των σημάτων των τομογράφων.

Φύγατε νωρίς από τη χώρα για να ακολουθήσετε τα όνειρά σας στο εξωτερικό. Πόσο εύκολα πήρατε την απόφαση;

Ήθελα πραγματικά να κάνω έρευνα στην τομέα της Νευροεπιστήμης συστημάτων. Δεν είχα καμμιά επιλογή. Και δεν μου πέρασε από το μυαλό ότι θα περνούσα σχεδόν όλη μου την ζωή στο εξωτερικό.

Υπήρχαν περίοδοι που νοσταλγήσατε την Ελλάδα;

Φυσικά και νοσταλγώ την Ελλάδα. Έρχομαι σχεδόν 1-2 φορές τον χρόνο στην Αθήνα, και κάποτε οι διακοπές μου ήταν μόνο ιστιοπλοΐα στο Αιγαίο η Ιόνιο.

Η Ελλάδα πέρασε μια δύσκολη δεκαετία. Παρακολουθούσατε τα τεκταινόμενα; Ποια είναι τα συμπεράσματά σας;

Ναι τα παρακολουθώ σε κάποιο βαθμό, αλλά δεν μ ’αρέσει να συζητάω περί πολιτικής. Εύχομαι ολόψυχα η χωρά μας να βγει από την σχετική «κακομοιριά», όσο ποιο σύντομα γίνεται. Πολλές φορές οι Έλληνες ξεχνάνε την απίθανη ιστορία τους, και την προσφορά τους στην τέχνη, φιλοσοφία, λογική, και επιστήμη που θαυμάζει όλος ο κόσμος σε κάθε χώρα που έχω βρεθεί.

Είστε υπέρ του Brain Drain; Πιστεύετε ότι οι νέοι επιστήμονες που έχουν επιλέξει να βρουν εκτός Ελλάδας δουλειάς αξίζουν να επιστρέψουν;

Για την ώρα, υποθέτω, η χρηματοδότηση βασικής έρευνας στην Ελλάδα είναι προβληματική. Σιγά σιγά, όμως η προβληματικότητα διασπείρεται και στην Ευρώπη και στην Αμερική του Ντόναλντ Τραμπ.

Πόσο βεβαρημένο είναι το πρόγραμμά σας; Τι είναι αυτό το οποίο ερευνάται αυτή την περίοδο;

Ο εγκέφαλος χαρακτηρίζεται από έναν τεράστιο αριθμό στοιχείων και εξαιρετικά πολύπλοκη δομή, στοιχεία τα οποία εξελίσσονται ανάλογα με την εμπειρία. Η σύνδεση μεταξύ των διάφορων ιεραρχικών επιπέδων είναι αμφίδρομη και η ιδιαιτερότητα και η αποτελεσματικότητά της ελέγχονται διαρκώς από ειδικά συνεργατικά και νευροδιαμορφωτικά κέντρα. Στη μαθηματική Φυσική, τέτοιες δομές ονομάζονται προσαρμοστικά σύνθετα δυναμικά συστήματα (CDS) – ο όρος «σύνθετα» δεν σημαίνει περίπλοκα.

Η έρευνά μου συνδυάζει τις ηλεκτροφυσιολογίες μεθόδους (ενδοκρανιακές εγγραφές) και άλλες μεθοδολογίες, συμπεριλαμβανομένης της λειτουργικής μαγνητικής τομογραφίας, σε μια προσπάθεια να περιγράψει τα πρότυπα νευρικής δραστηριότητας, που μπορούν να διαμορφωθούν με μαθηματικές μεθόδους, ώστε να γίνει κατανοητό τι είναι ένα νευρικό δίκτυο, πώς αναπτύσσεται και πώς αυτοοργανώνεται, κατά την εμφάνιση όλων των γνωστικών δυνατοτήτων μας.

Ελληνικά δημοσιεύματα σας θέλουν να εγκαταλείπετε την Γερμανία για την Κίνα. Δεν είναι λίγη επίφοβη αυτή η μετακίνηση ενόψει κορονοϊού;

Θα μετακομίσουμε προς το τέλος της χρονιάς. Αμφιβάλλω ότι οι Κινέζοι θα έχουν πρόβλημα με τον κορονοϊού όταν εμείς θα είμαστε στην Σανγκάη.

Ήσασταν πολύ κοντά σε ένα βραβείο Νόμπελ, αλλά δεν ήρθε ποτέ. Πιστεύετε ότι θα δικαιωθείτε στο μέλλον;

Δεν ξέρω τι σκοπεύει η Επιτροπή του Νόμπελ και ούτε θέλω να μάθω. Ο λόγος που ο Τύπος συχνά αναφέρεται στο Νόμπελ είναι το γεγονός ότι αναπτύσσαμε μια μέθοδο που ακόμα παραμένει μοναδική στο ινστιτούτο μας. Είναι μια μέθοδος «συνεργασίας» μεταξύ τριών διαφορετικών μεθόδων απεικόνισης της εγκεφαλικής λειτουργίας: τη λειτουργική Μαγνητική Τομογραφία (λΜΤ), τη χρήση τετραπλών ηλεκτροδίων και την ανίχνευση ιόντων ασβεστίου. Για τη λΜΤ μιλήσαμε ήδη. Τα τετραπλά ηλεκτρόδια έχουν τέσσερις επαφές και είναι εμπνευσμένα από τα αντίστοιχα ηλεκτρόδια που χρησιμοποιούνται στα ηλεκτροκαρδιογραφήματα και στην πειραματική Φυσική της στερεάς κατάστασης, για τον χαρακτηρισμό των ηλεκτρικών ιδιοτήτων των υλικών. Η δε ποσότητα των ιόντων του ασβεστίου είναι βασική πληροφορία νευρικής δραστηριότητας, αφού τα ιόντα αυτού του μετάλλου, πέρα από δομικά στοιχεία των οστών, αποτελούν και τον «αγγελιαφόρο» με τον οποίο ένα ηλεκτρικό σήμα διαβιβάζεται μεταξύ νευρώνων.

Την τελευταία χρονιά η ομάδα του Τίπινγκεν εφαρμόζει αυτή τη νέα τριπλή μέθοδο στη μελέτη της διαδικασίας της μνήμης, με πολύ θετικά αποτελέσματα. Αυτήν την στιγμή η έρευνα μας το Τίπινγκεν αναφέρεται σε δημοσιεύσεις περίπου 10 φορές κάθε μέρα του χρόνου. Έχουμε δημοσιεύσει περίπου 500 άρθρα στα καλύτερα επιστημονικά περιοδικά. Τα άρθρα αυτά έχουν συγκεντρώσει 55.000 αναφορές.

Σας έχουν χαρακτηρίσει ως «μαέστρο του μυαλού» – Ποια τελευταία συμπεράσματα έχει εξάγει για τον ανθρώπινο εγκέφαλο;

Οι ερευνητές συνέκριναν το σήμα λΜΤ με δύο τύπους ηλεκτρικών σημάτων: τα ”τοπικά ηλεκτρικά πεδία” που αφορούν τα μηνύματα που δέχεται ένας νευρώνας ή ανταλλάσσει με άλλους νευρώνες της περιοχής του, και τα ”δυναμικά δράσης” που προέρχονται κυρίως από τους πρωτεύοντες νευρώνες και αντιπροσωπεύουν έξοδο σημάτων από την περιοχή.

Και τα δυο σήματα εμφανίζονταν στην περιοχή του φλοιού που αφορά την όραση μέσα σε κλάσμα του δευτερόλεπτου αφ′ ότου ξεκινούσε το οπτικό ερέθισμα, ενώ το σήμα λΜΤ έφθανε σε ουσιαστικά επίπεδα μετά από κάποια δευτερόλεπτα. Τις εντονότερες μεταβολές του σήματος εμφάνισαν τα τοπικά ηλεκτρικά πεδία. Το σήμα τους, και το λΜΤ παρέμενε υψηλό όσο διαρκούσε το ερέθισμα. Αντίθετα, τα δυναμικά δράσης έπεφταν συχνά στο μηδέν μετά από λίγα δευτερόλεπτα, έστω κι αν το οπτικό ερέθισμα εξακολουθούσε.

Πέρα από τη διαπίστωση ότι υπάρχει πράγματι αντιστοιχία μεταξύ σημάτων λΜΤ και δραστηριότητας των νευρώνων, η έρευνα μας υποδεικνύει δύο ακόμα σημαντικά συμπεράσματα γεγονότα.. Ότι ο ”δείκτης” του οξυγόνου αντιστοιχεί ουσιαστικά σε προ- και μετά-συναπτικά γεγονότα και στην εντατική λειτουργία διάμεσων νευρώνων (κι άρα η εικόνα λΜΤ δεν αποτυπώνει, όπως πίστευαν πολλοί, την ”αποστολή πληροφοριών” σε άλλα μέρη του εγκεφάλου). Και ακόμα, ότι η άμεση μέτρηση της δραστηριότητας των νευρώνων είναι σημαντικά πιο ευαίσθητη (άρα οι δομές του εγκεφάλου που δραστηριοποιούνται μπορεί να είναι περισσότερες από αυτές που εμφανίζονται σε μια απεικόνιση λΜΤ).

″Η εργασία των Λογοθέτη κ.ά. είναι έξοχη όχι μόνο για το βάθος και την εμβρίθεια με την οποία προσεγγίζει κάποια σημαντικά ερωτήματα <…> αλλά επίσης για την σαφήνεια με την οποία φέρνει στο προσκήνιο ερωτήσεις που χρήζουν απαντήσεων”, σχολίασε το περιοδικό Nature. Ένα τέτοιο ερώτημα αφορά τις ακριβέστερες αντιστοιχίες ανάμεσα σε νευρωνικές δραστηριότητες και την απεικόνισή τους με λΜΤ. Επίσης, τα πειράματα έγιναν με αναισθητοποιημένους πιθήκους (ο εγκεφαλικός φλοιός εξακολουθεί να επεξεργάζεται εικόνες). Τα αποτελέσματα ίσως είναι διαφορετικά σε μη αναισθητοποιημένα ζώα. Τώρα σχεδιάζουμε να αναπτύξουμε απεικονιστικές τεχνικές βασισμένες σε κρισιμότερα μόρια όπως π.χ. το ασβέστιο, που ξεκινά νευρωνικά μηνύματα. Οι κατευθύνσεις του εργαστήριου μου απεικονίζονται εδώ.

Ποιες συμβουλές θα δίνατε σε Έλληνες επιστήμονες που γοητεύονται από τη δική σας επαγγελματική καριέρα;

Οι νέοι επιστήμονες που ενδιαφέρονται για τον πειραματισμό, πρέπει να σκέφτονται καλά κάθε τους βήμα κατά τη περίοδο των διδακτορικών και μεταδιδακτορικών σπουδών και έρευνας, καθώς και κατά τη μετάβαση τους από το ένα στάδιο στο άλλο. Η επιλογή ενός καλού project είναι ιδιαίτερα σημαντική, αλλά το όλο εγχείρημα χρειάζεται επίσης κατάλληλες βάσεις και έναν ώριμο τρόπο σκέψης. Ένας επιστήμονας πρέπει να μάθει όσο το δυνατόν περισσότερες τεχνικές οι οποίες κάνουν τη λήψη μετέπειτα αποφάσεων ευκολότερη. Πρέπει να βελτιώνει συνεχώς τις επικοινωνιακές του δεξιότητες και να συνθέτει τις παρουσιάσεις του λαμβάνοντας υπόψη τα χαρακτηριστικά των παρουσιάσεων άλλων ομιλητών που άρεσαν στο κοινό. Πρέπει, επίσης, να μάθει να περιγράφει τα αποτελέσματά του και να προετοιμάζει τις εκδόσεις του από νωρίς. Το πιο σημαντικό είναι οι νέοι άνθρωποι να αξιολογούν σωστά το κοινωνικό περιβάλλον της χώρας στην οποία ζουν.

Η καλλιέργεια και προαγωγή των επιστημών έχει γίνει, εδώ και πολλά χρόνια, παγκόσμια τάση σε διάφορες βιομηχανικές χώρες. Παρ’ όλα αυτά, σποραδικά, αυτό μπορεί να αντικατασταθεί από μία εχθρική στάση και έλλειψη σεβασμού προς την έρευνα, όπως δηλαδή συμβαίνει αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη και στις Ηνωμένες Πολιτείες. Σε αντίθεση με ότι ίσχυε στην Ευρώπη μερικές δεκαετίες πριν, οι νέοι ερευνητές, σήμερα, πρέπει να επεξηγούν διαρκώς ό,τι κάνουν. Βρίσκονται υπό μεγάλη πίεση και πιστεύω πως αυτό φθείρει τη δημιουργικότητα, η οποία είναι ο πυρήνας της επιστημονικής δράσης. Τέλος θα ήθελα να επαναλάβω τα λόγια του Steve Jobs κατά την ομιλία του στην τελετή ορκωμοσίας της τάξης του 2005 στο Πανεπιστήμιου του Stanford: «Έχε το θάρρος να ακολουθείς την καρδιά και το ένστικτό σου». Οι ενστικτώδεις αλλά και λογικές αποφάσεις και όχι οι απλώς οι συναισθηματικές, είναι πιο πιθανόν να οδηγήσουν σε επιτυχείς συνέπειες.

https://physicsgg.me/2020/03/30/%ce%bd%ce%af%ce%ba%ce%bf%cf%82-%ce%bb%ce%bf%ce%b3%ce%bf%ce%b8%ce%ad%cf%84%ce%b7%cf%82-%ce%b1%cf%80%cf%8c-%cf%84%ce%bf-%cf%81%ce%bf%ce%ba-%cf%83%cf%85%ce%b3%ce%ba%cf%81%cf%8c%cf%84%ce%b7%ce%bc%ce%b1/

Διαβαστε επισης:Νίκος Λογοθέτης: εξερευνητής της σκέψης.

https://physicsgg.me/2012/07/01/%CE%BD%CE%AF%CE%BA%CE%BF%CF%82-%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%BF%CE%B8%CE%AD%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B5%CE%BE%CE%B5%CF%81%CE%B5%CF%85%CE%BD%CE%B7%CF%84%CE%AE%CF%82-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CF%83%CE%BA%CE%AD%CF%88/

Στέφανος Τραχανάς: «Έρχονται μέρες αβεβαιότητας αλλά και μεγάλης επιστήμης»

Ο Στέφανος Τραχανάς θεωρείται ο κορυφαίος Έλληνας κβαντικός φυσικός. Διδάσκει, μεταξύ άλλων, κβαντική φυσική και διαφορικές εξισώσεις στο τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης από το 1983 έως σήμερα.

Είναι συγγραφέας εννέα πανεπιστημιακών συγγραμμάτων που σχετίζονται με τα παραπάνω πεδία καθώς και ενός βιβλίου για το ευρύτερο κοινό με τίτλο «Το φάντασμα της όπερας: Η επιστήμη στον πολιτισμό μας».

Το 2003 ανακηρύχτηκε επίτιμος διδάκτορας του Πανεπιστημίου Κρήτης, ενώ το 2012 του απονεμήθηκε το Εθνικό Βραβείο Εξαίρετης Πανεπιστημιακής Διδασκαλίας. Επίσης, για το σύνολο της προσφοράς του τιμήθηκε το 2015 με τον Ανώτερο Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικα της Ελληνικής Δημοκρατίας.

Ως ιδρυτικό μέλος και διευθυντής των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης μέχρι το 2013 είχε τη βασική ευθύνη για τη δημιουργία του πρώτου πανεπιστημιακού εκδοτικού οίκου της χώρας.

Τα τελευταία χρόνια το όνειρό του είναι η διαδικτυακή εκπαίδευση και το νέο είδος εκπαιδευτικού υλικού που θα χρειαστεί για να τη στηρίξει. Πιστεύει ότι η χώρα δεν μπορεί να μείνει έξω από τις επαναστατικές αλλαγές που συντελούνται αλλού σε αυτό το θέμα και γι’ αυτόν το σκοπό πήρε την πρωτοβουλία για την ίδρυση του Mathesis, το οποίο έχει αποκλειστικό σκοπό τη δημιουργία και δωρεάν προσφορά στους φοιτητές, στους επαγγελματίες επιστήμονες και στο ευρύτερο κοινό διαδικτυακών μαθημάτων στο επίπεδο των καλύτερων διεθνών προτύπων.

Στη συνέντευξη που ακολουθεί ο κ. Τραχανάς μιλά για τη φυσική, τα διαδικτυακά μαθήματά του, τα οποία αποτελούν μια καλή εισαγωγή στην κατανόηση των βασικών ιδεών της κατεξοχήν θεωρίας που κυβερνά τον κόσμο μας, την εποχή μας, τον εγκλεισμό, τα προβλήματα της παιδείας αλλά και τι θεωρεί σημαντικό στη ζωή.

— Πώς θα χαρακτηρίζατε την εποχή μας και γιατί;

Ως την εποχή της αβεβαιότητας. Όλες οι παραδοχές πάνω στις οποίες βασίστηκε ο μεταπολεμικός κόσμος και οι ατομικές μας ζωές αποδείχτηκαν εύθραυστες. Ύστερα από μερικές δεκαετίες αδιατάρακτης ειρήνης και ευημερίας, τουλάχιστον στη δική μας πλευρά του κόσμου, πιστέψαμε ότι όλα τα κακά του «παλιού» κόσμου –ολοκληρωτισμοί και πόλεμοι– ήταν πίσω μας. Διαψευστήκαμε οικτρά. Και άρκεσε ένας απλός ιός –ένα πλάσμα διαμέτρου μικρότερης από ένα χιλιοστό του χιλιοστού– για να σχετικοποιηθεί ακόμα μία μεγάλη βεβαιότητα του σύγχρονου δυτικού ανθρώπου, ότι η επιστήμη μπορεί να μας προστατεύσει απ’ όλα. Λοιπόν, δεν μπορεί.

— Ο πολυήμερος εγκλεισμός μας θα μπορούσε να αποδειχτεί ένα μεγάλο μάθημα ανθρωπογνωσίας για τον καθένα μας;

Σε κοινωνικό επίπεδο συνέβη κάτι αξιοθαύμαστο που, αν μας είχε ζητηθεί να το προβλέψουμε λίγους μήνες πριν, θα του δίναμε σχεδόν μηδενική πιθανότητα. Θα αναφέρω ένα παράδειγμα από τον δικό μου χώρο. Θα πίστευε κανείς ότι μέσα σε ελάχιστες μέρες πρακτικά όλα τα πανεπιστημιακά μαθήματα θα γίνονταν διαδικτυακά; Ότι χιλιάδες πανεπιστημιακοί δάσκαλοι –οι περισσότεροι χωρίς καμία προηγούμενη εξοικείωση με τη σχετική τεχνολογία– θα έπαιρναν πάνω τους το στοίχημα και θα το κέρδιζαν; Νομίζω ότι η κρίση του κορωνοϊού είχε αυτή την παράδοξη «παρενέργεια». Ζήτησε από τον καθένα μας τον καλύτερό του εαυτό και τελικά τον έβγαλε. Κι αυτό δεν θα σβήσει εύκολα από τη συλλογική μνήμη. Το είδαμε όλοι να συμβαίνει, άρα γίνεται. Μια πολύτιμη παρακαταθήκη για τις (ακόμα πιο) δύσκολες μέρες που είναι μπροστά μας.

— Ο αόρατος φόβος για τον άλλον και η κοινωνική απομόνωση πού μπορεί να οδηγήσει;

Ο άνθρωπος, ο καθένας από μας, είναι ένα πολύ «παράξενο ζώο» που δεν σταματά να μας εκπλήσσει με τις ικανότητές του για τα «μέγιστα καλά» και τα «μέγιστα κακά», όπως έλεγε η παλιά σοφία. Προς το παρόν, εγώ βλέπω να κυριαρχεί η καλύτερη πλευρά μας. Δεν θα εκπλαγώ, όμως, αν η κοινωνική απομόνωση, σε συνδυασμό με το μεγάλο κύμα των οικονομικών συνεπειών που έρχεται, φέρει στην επιφάνεια άλλα στρώματα του ψυχισμού μας που θα ήταν καλύτερα να μην τα μάθουμε. Δεν υπάρχει πιο άγριο θηρίο από τον άνθρωπο που φοβάται. Όλοι οι μεγάλοι ολοκληρωτισμοί πάνω σ’ αυτόν τον φόβο φύτρωσαν.

— Τώρα που ζούμε μια περίοδο στέρησης, κατά τη γνώμη σας ποια είναι η υπέρτατη ελευθερία για τον άνθρωπο;

«Ελευθερία είναι η επίγνωση της αναγκαιότητας» έλεγε ένας παλιός φιλόσοφος. Και σ’ αυτό το πνεύμα εγώ προσωπικά, έχοντας επίγνωση της αναγκαιότητας αυτής της στέρησης, δεν την αισθάνομαι ως τέτοια. Είναι μια συνειδητή, άρα ελεύθερη επιλογή μου. Η υποταγή του «εγώ» μας σε έναν ευρύτερο σκοπό, τον οποίο οικειοθελώς ενστερνιζόμαστε, είναι μια μορφή ελευθερίας υψηλότερου επιπέδου απ’ ό,τι μας έχει μάθει να πιστεύουμε ο ακραία ατομοκεντρικός πολιτισμός μας.

— Ποιος είναι ο στόχος του μαθήματος «Εισαγωγή στην κβαντική φυσική 1:

Οι βασικές αρχές»; Ήθελα να απευθυνθώ κυρίως σ’ εκείνους τους εκπαιδευτικούς που ασφυκτιούν μέσα στη στειρότητα και τον αναχρονισμό που χαρακτηρίζουν τη διδασκαλία της επιστήμης στη χώρα μας. Όπου το ρολόι της σχολικής μας φυσικής έχει κολλήσει στον 19ο αιώνα και η είδηση για τις μεγάλες επιστημονικές επαναστάσεις που συγκλόνισαν τον κόσμο στις αρχές του περασμένου αιώνα, την κβαντομηχανική και τη θεωρία της σχετικότητας, δεν έχει φτάσει ακόμα στο ελληνικό λύκειο. Ίσως γιατί είμαστε πολύ απασχολημένοι με πιο διεγερτικά θέματα, όπως το κεκλιμένο επίπεδο, το εκκρεμές ή το ελατήριο. Και μετά απορούμε γιατί βαριούνται τα παιδιά στο σχολείο. Μάλλον σημάδι υγείας θα πρέπει να το θεωρήσουμε.

— Τι είναι αυτό που θεωρείτε πιο σημαντικό στα διαδικτυακά μαθήματα;

Την εξίσωση των ευκαιριών στην ποιοτική εκπαίδευση. Το ότι το αγαθό της ποιοτικής εκπαίδευσης γίνεται προσιτό σε κάθε ανήσυχο άνθρωπο, ανεξάρτητα από κοινωνικούς, γεωγραφικούς ή ταξικούς φραγμούς. Τα ανοικτά διαδικτυακά μαθήματα προσφέρουν μια νέα ιστορική ευκαιρία στις δημοκρατικές κοινωνίες να πραγματοποιήσουν αυτό που ήταν κάποτε ένας από τους ευγενέστερους στόχους τους. Θέλω, όμως, να υπογραμμίσω τη λέξη-κλειδί: ποιοτική εκπαίδευση. Γιατί εκεί αρχίζουν τα δύσκολα.

— Αν σας ζητούσα να μου πείτε μερικούς λόγους για τους οποίους αξίζει να μυηθεί κάποιος στην επιστήμη της φυσικής, τι θα μου απαντούσατε;

Ότι εγώ πέρασα υπέροχα μαζί της. Σε πιο αντικειμενικό επίπεδο θα πρόσθετα τα εξής: η φυσική, ιδίως η κβαντική φυσική, είναι η κινητήρια δύναμη της σύγχρονης τεχνολογίας. Αυτή που άλλαξε –και συνεχίζει να αλλάζει– τον κόσμο μας όσο τίποτε άλλο στην ανθρώπινη ιστορία μέχρι τώρα. Κι αν το όνειρο για την κατασκευή κβαντικών υπολογιστών γίνει σύντομα πραγματικότητα, τότε οι σημερινοί νέοι, όταν γίνουν κι αυτοί «ευπαθής ομάδα», θα βλέπουν τον τεχνολογικό πολιτισμό μας περίπου όπως βλέπουμε εμείς σήμερα τον τεχνολογικό πολιτισμό του προϊστορικού ανθρώπου. Ενώ σε επίπεδο θεμελιώδους φυσικής –κυρίως στο μέτωπο της κοσμολογίας– είναι σε πλήρη εξέλιξη μια επιστημονική επανάσταση σημασίας συγκρίσιμης με εκείνη των αρχών του περασμένου αιώνα που γέννησε την κβαντομηχανική και τη θεωρία της σχετικότητας και έθεσε σε κίνηση τη χιονοστιβάδα τεχνολογικών εξελίξεων που ακολούθησε. Τις επόμενες δύο ή τρεις δεκαετίες είναι βέβαιο ότι θα ζήσουμε μέρες μεγάλης επιστήμης.

— Με ποιους τρόπους θα μπορούσε η εκπαίδευση να γίνει πιο δημιουργική, ώστε να ξεφύγουμε από την παθητική κατανάλωση έτοιμων γνώσεων;

Τούτες τις μέρες, χάρη στον κορωνοϊό, κατάφερα να τελειώσω ένα βιβλίο μου με βασικό του «κρυφό ερώτημα» αυτό ακριβώς που μου λέτε. Ο προσωρινός τίτλος του είναι: «Το αμάρτημα της Εύας: Φυσική κάτω από τ’ άστρα και δημιουργική μάθηση». Αν έπρεπε να συνοψίσω τη βασική θέση του βιβλίου σε μία φράση, αυτή θα ήταν ένα απόφθεγμα του Ιρλανδού ποιητή W.B Yeats που χρησιμοποιώ στην εισαγωγή του: «Εκπαίδευση δεν είναι το γέμισμα ενός κουβά αλλά το άναμμα μιας φλόγας». Καταλαβαίνω, βέβαια, ότι ένα μαζικό εκπαιδευτικό σύστημα δεν μπορεί παρά να λειτουργεί και με τον τρόπο που λέτε. Να «παραχώνει» έτοιμες γνώσεις στα κεφάλια των μαθητών του. Έχει όμως, ταυτόχρονα, και μία υποχρέωση απέναντι στους πιο ανήσυχους απ’ αυτούς, να ανάψει μέσα τους τη φλόγα. Γιατί αυτοί είναι που θα πάνε αύριο τη χώρα μπροστά. Δεν είναι εύκολο να πεις πώς θα γίνει αυτό, αλλά αν δεν είναι καν στην ατζέντα του εκπαιδευτικού σου συστήματος –έστω ως «ελάσσων στόχος»–, είναι μάλλον βέβαιο πως δεν θα γίνει.

— Τι είναι αυτό που σας γοητεύει στον ξεχωριστό κόσμο της φυσικής; Τι έχετε μάθει ως άνθρωπος μέσα από την ενασχόλησή σας με αυτή την επιστήμη;

Θεωρώ συναρπαστικό το γεγονός ότι όλη η φαντασμαγορική ποικιλία φαινομένων του φυσικού κόσμου –από τον ατομικό μικρόκοσμο έως το σύμπαν ολόκληρο– διέπεται από έναν ελάχιστο αριθμό θεμελιωδών νόμων που μπορούν να διατυπωθούν στην πυκνή γλώσσα των μαθηματικών σε λιγότερο από μία σελίδα. Η αναλογία με το σκάκι ίσως είναι χρήσιμη. Με ελάχιστους κανόνες μπορούν να «παιχτούν» σχεδόν άπειρες διαφορετικές παρτίδες. Ποια είναι, λοιπόν, η δική μας δουλειά ως φυσικών; Να παρακολουθούμε τη φύση να παίζει το δικό της «σκάκι» και να προσπαθούμε να μαντέψουμε τους κανόνες του. Και δεν τα έχουμε πάει άσχημα μέχρι τώρα. Σε ποιο προσωπικό επίπεδο, αν κάτι έμαθα στην πορεία είναι τούτο: την αξία της αμφιβολίας. Να κρατάς διαρκώς ανοικτό το ενδεχόμενο να έχεις κάνει λάθος και να μη διστάζεις να κάνεις τις αναγκαίες αναθεωρήσεις όταν το διαπιστώνεις.

— Αν σας ζητούσα να ξεχωρίσετε κάποια από τα βασικά προβλήματα της παιδείας στη χώρα μας, ποια θα ήταν αυτά;

Αν κρίνουμε από το γεγονός ότι παίζουμε στην «εθνική κόσμου» όσον αφορά τα ποσοστά των συμπατριωτών μας που παραδίδονται χωρίς αντίσταση στις πιο ακραίες μορφές ανορθολογισμού, συνωμοσιολογίας και ψευδοεπιστήμης, τότε μάλλον κάτι έχει πάει πολύ στραβά στο εκπαιδευτικό μας σύστημα αλλά και στο ευρύτερο παιδευτικό περιβάλλον μέσα στο οποίο λειτουργεί. Αν ξεκινήσουμε απ’ αυτήν τη διαπίστωση –και την επίγνωση των συνεπειών της για το μέλλον μας ως ανοικτής δημοκρατικής κοινωνίας–, τότε ίσως βρούμε μια άκρη.

— Ποιο είναι εκείνο το χαρακτηριστικό που σας ενοχλεί περισσότερο στην ελληνική κοινωνία;

Η μεγαλοστομία μας. Τα μεγάλα λόγια και οι όχι τόσο μεγάλες πράξεις. Παραδείγματα: Είμαστε εναντίον του καπιταλισμού και των κερδοσκόπων, αλλά πόσοι αρνήθηκαν να παίξουν στο χρηματιστήριο το «αλησμόνητο» εκείνο καλοκαίρι του 1999, όταν όλοι «πλουτίζαμε» από τις παραλίες; Οι πολιτικοί μας είναι, συνήθως, αντίθετοι με την ιδιωτική εκπαίδευση. Δεν έχουν, όμως, κανένα πρόβλημα να στέλνουν τα παιδιά τους σε ακριβά ιδιωτικά σχολεία. Κι ούτε εμείς, οι ψηφοφόροι τους, τους εγκαλέσαμε ποτέ γι’ αυτό. Ζητάμε τα πάντα από το κράτος, αλλά δεν θεωρούμε απαραίτητο να πληρώνουμε τους φόρους μας κ.λπ.

— Τι θεωρείτε πιο σημαντικό στη ζωή;

Την ίδια τη ζωή. Μετά ακολουθούν δεκαδικά ψηφία. Στη δική μου ζωή, όπως αντιλαμβάνεστε, το πρώτο δεκαδικό ψηφίο είναι η χαρά της δημιουργίας.

https://physicsgg.me/2020/05/07/%cf%83%cf%84%ce%ad%cf%86%ce%b1%ce%bd%ce%bf%cf%82-%cf%84%cf%81%ce%b1%cf%87%ce%b1%ce%bd%ce%ac%cf%82-%ce%ad%cf%81%cf%87%ce%bf%ce%bd%cf%84%ce%b1%ce%b9-%ce%bc%ce%ad%cf%81%ce%b5%cf%82-%ce%b1%ce%b2/

Σημαντική ανακάλυψη ερευνητών του ΑΠΘ: Έφτιαξαν τρισδιάσταστα επιθέματα για χρόνια τραύματα.

Σε σημαντικό αποτέλεσμα κατέληξε έρευνα του ΑΠΘ καθώς δημιούργησαν βιοδραστικά επιθέματα για την αντιμετώπιση οξέων και χρόνιων ελκών και τραυμάτων με τη χρήση φυσικών πρώτων υλών αλλά και της τεχνολογίας της τρισδιάστατης εκτύπωσης.

Η ερευνητική ομάδα του ΑΠΘ στο πλαίσιο μελέτης είχε ως επιστημονικό υπεύθυνο τον αναπληρωτή καθηγητή του Τμήματος Φαρμακευτικής Δημήτρη Φατούρο.

Οι φυσικές πρώτες ύλες που χρησιμοποιήθηκαν ήταν η πηκτίνη μήλου και το μέλι Manouka, που σε πρώτη φάση επέδειξαν την ικανότητα να δημιουργούν ένα ευνοϊκό περιβάλλον για την επούλωση ελκών και τραυμάτων κατά την in vitro αξιολόγησή τους σε προσομοιωμένο τραύμα. Οι επουλωτικές ιδιότητες αυτών των βιοεκτυπωμένων επιθεμάτων ενισχύθηκαν με τρία συστατικά που έχουν αντιμικροβιακή δράση, την πρόπολη, η οποία λαμβάνεται από το μέλι, τη χιτοζάνη, η οποία προέρχεται από τη χιτίνη, που είναι βασικό συστατικό στα κελύφη των οστρακοειδών, της γαρίδας, του καβουριών και του αστακού, καθώς και έναν ολιγοσακχαρίτη, τη β' κυκλοδεξτρίνη.

«Στην ουσία όλα αυτά τα συστατικά, τα οποία τα χρησιμοποιήσαμε για να εκτυπώσουμε τα επιθέματα με έναν τρισδιάστατο εκτυπωτή, βοηθούν στην επούλωση ενώ ταυτόχρονα έχουν και αντιμικροβιακές ιδιότητες. Και όπως προκύπτει από τα in vitro πειράματα τα οποία κάναμε, αυτές οι ιδιότητες τα καθιστούν ιδανικά για την επούλωση τόσο ελκών όσο και για τραυμάτων», ανέφερε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Φατούρος.

Όπως εξηγεί ο αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Φαρμακευτικής του ΑΠΘ, η διαχείριση τραυμάτων και ελκών προϋποθέτει την προσωρινή υποκατάσταση του δερματικού ελλείμματος, τη διατήρηση ενός κατάλληλου επιπέδου στην περιοχή, την προστασία από μικροβιακές επιμολύνσεις και μηχανικούς τραυματισμούς και την ενίσχυση της επουλωτικής διαδικασίας. Ως εκ τούτου απαιτεί τον συνδυασμό πολλαπλών και τακτικών θεραπευτικών παρεμβάσεων που επηρεάζουν την ποιότητα ζωής των ασθενών, τη συμμόρφωσή τους και κατά συνέπεια την επιτυχή ταχεία διαδικασία επούλωσης.

Η ανάπτυξη ενός επιθέματος το οποίο συνδυάζει σε μία θεραπευτική μονάδα ένα πλήθος θεραπευτικών παραγόντων και ιδιοτήτων με την ταυτόχρονη υποστήριξη και διέγερση διαφορετικών μηχανισμών αποκατάστασης του τραύματος θα αποτελούσε ένα ισχυρό και καινοτόμο εργαλείο στον τομέα της περίθαλψης τραυμάτων και ελκών. Επιπρόσθετα, η δυνατότητα εξατομίκευσης της θεραπευτικής παρέμβασης με τον σχεδιασμό επιθεμάτων ειδικά προσαρμοσμένων στις ανάγκες εκάστοτε ασθενούς θα συνέβαλε στην επιτάχυνση της αποκατάστασης της υγείας του, την αποτελεσματικότερη διαχείριση και κατά συνέπεια την ελαχιστοποίηση του κόστους και χρόνου περίθαλψης καθώς και του υψηλού κινδύνου ακρωτηριασμού και θνησιμότητας.

«Η μελέτη χρηματοδοτήθηκε από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα "Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση". Είμαστε σε αρκετά πρώιμο στάδιο και το επόμενο βήμα το οποίο θέλουμε να κάνουμε είναι να προχωρήσουμε σε in vivo μελέτες σε προκλινικό επίπεδο, δηλαδή να χρησιμοποιήσουμε κάποια ζωικά μοντέλα ούτως ώστε να δούμε ποια είναι η επίδρασή τους σε αυτά. Απέχουμε αρκετά από την εμπορική εκμετάλλευση. Έχουμε κάνει, τον Ιανουάριο του 2020, δημοσίευση με τίτλο "Development of Bio-Active Patches Based on Pectin for the Treatment of Ulcers and Wounds Using 3D-Bioprinting Technology" στο έγκριτο περιοδικό Pharmaceutics, στην οποία φαίνεται ότι αυτό το επίθεμα, όταν έρθει σε επαφή με τα υγρά που παράγει η πληγή, αρχίζει και αφομοιώνεται, και στην ουσία απορροφάται από την πληγή και την επουλώνει. Έχει και επουλωτική δράση και αντιμικροβιακή. Έχουμε κάνει και κάποια ex vivo πειράματα τοποθετώντας αυτά τα επιθέματα σε υγιές δέρμα χοίρου και είδαμε ότι απορροφήθηκαν πάνω στην επιφάνειά του και έγιναν ένα με το δέρμα.

Θα μπορούσαν αυτά τα επιθέματα να χρησιμοποιηθούν δυνητικά και για εγκαύματα, με κάποιες μικρές τροποποιήσεις όσον αφορά τη σύσταση. Προς το παρόν, όμως, αποφασίσαμε να επικεντρωθούμε στην επουλωτική δράση και ταυτόχρονα στις αντιμικροβιακές ιδιότητες του επιθέματος αυτού. Ο αρχικός μας στόχος, κατά κύριο λόγο, είναι το διαβητικό πόδι, δηλαδή τα έλκη τα οποία δημιουργούνται στα κάτω άκρα των διαβητικών και τα οποία αν δεν αντιμετωπιστούν μπορεί να οδηγήσουν σε ακρωτηριασμό», πρόσθεσε ο κ. Φατούρος.

Η μελέτη αυτή ξεκίνησε το 2018 και ολοκληρώθηκε τον Μάρτιο του 2020 από ερευνητική ομάδα στην οποία μετείχαν οι χημικοί μηχανικοί- μεταδιδάκτορες Ελευθέριος Ανδριώτης και Γεώργιος Ελευθεριάδης και η φαρμακοποιός- μεταδιδακτόρισσα Χριστίνα Καραβασίλη.

https://www.pronews.gr/epistimes/tehnologia/879873_simantiki-anakalypsi-ereyniton-toy-apth-eftiaxan-trisdiastasta

Σπουδαία ανακάλυψη Ελλήνων επιστημόνων για ασθενείς με αναπνευστικά προβλήματα.

Ολοι οι Έλληνες ‘πάσχουν’ από το σύνδρομο του Οδυσσέα» λέει ο Έλληνας ερευνητής Γιώργος Παπαβασιλείου και μέλος μιας ομάδας εκπροσώπων της «νέας γενιάς» του ΜΙΤ που άφησαν τη χώρα μας και εγκαταστάθηκαν στις ΗΠΑ, όπου και ανακάλυψαν πρόσφατα ότι το μέλλον και στις πανδημίες είναι… ψηφιακό.

Η ομάδα ανακάλυψε μάλιστα ένα ψηφιακό «εργαλείο» το οποίο δίνει την δυνατότητα να μετρηθεί σε πραγματικό χρόνο η εξέλιξη της νόσου ενός ασθενή με αναπνευστικά προβλήματα, ώστε να λαμβάνονται ταχύτατα οι ιατρικές αποφάσεις που τον αφορούν.

«Πάντα στο μυαλό μας υπάρχει ο σχεδιασμός και σίγουρα οι περισσότεροι θα θέλαμε να επιστρέψουμε μόνιμα στην Ελλάδα» λέει ο ίδιος, «και σίγουρα θα το κάνουμε μόλις οι συνθήκες το επιτρέψουν, και ελπίζουμε και ευχόμαστε αυτό να είναι σύντομα».

Με το δεδομένου του ότι η πανδημία του κορονοϊού στοίχισε τη ζωή σε εκατοντάδες ίσως και χιλιάδες γιατρούς και νοσηλευτές παγκοσμίως που μολύνθηκαν στη διάρκεια άσκησης των καθηκόντων τους στις ΜΕΘ των νοσοκομείων, το θέμα της επιμόλυνσης του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού αναδείχθηκε ως ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα στην αντιμετώπιση της πανδημίας κυρίως στις χώρες όπως η Ιταλία που χτυπήθηκαν βαριά από τον ιό. Η τηλεϊατρική και η ψηφιακή διαχείριση των δεδομένων των ασθενών έτσι, αποτέλεσε την κατεύθυνση προς την οποία στράφηκαν νέες και δυναμικές εταιρείες αιχμής.

Οι αναπνευστήρες

Όταν ξέσπασε η πανδημία του κορωνοϊού, η χρήση των αναπνευστήρων στις ΜΕΘ αναδείχθηκε σε κυρίαρχο ζήτημα. Η ομάδα των Ελλήνων και ξένων επιστημόνων ανέπτυξε ένα λογισμικό που εφαρμόζεται σε μη επεμβατικούς αναπνευστικούς αισθητήρες οι οποίοι προσαρμόζονται στο θώρακα των ασθενών και παρακολουθούν το ρυθμό αναπνοής τους σε πραγματικό χρόνο στέλνοντας τα στοιχεία αυτά άμεσα στο κινητό του ιατρικού προσωπικού εκτός ΜΕΘ. Τα δεδομένα καταγράφονται, αναλύονται, συγκρίνονται και παρέχουν διαγνωστικές παραμέτρους και προβλέψεις στο ιατρικό προσωπικό για τη άμεση λήψη κρίσιμων για τη ζωή των ασθενών, αποφάσεων.

Ο συνδυασμός της τηλεϊατρικής και της μηχανικής εκμάθησης και επεξεργασίας ζωντανών σημάτων μέσα από ψηφιακά «εργαλεία» έδωσε φέτος τη δυνατότητα ταυτόχρονης παρακολούθησης πολλαπλών ασθενών σε πραγματικό χρόνο και εφαρμόστηκε πιλοτικά στη νοσηλεία ασθενών με Covid-19 σε νοσοκομεία της Βοστώνης και της Ιταλίας. «Η δυνατότητα εκτέλεσης προγνωστικών μοντέλων πάνω σε ζωντανή ροή πληροφοριών μεγιστοποιεί το οπλοστάσιο των δεδομένων» λέει ο κ. Παπαβασιλείου. «Η προσθήκη σε πραγματικό χρόνο ορατότητας και ταχύτητας εδώ είναι ζωτικής σημασίας ειδικά στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης, αφού μπορεί είτε να διακόψει είτε να βελτιώσει θεραπευτικές διαδικασίες και τελικά να σώσει περισσότερες ζωές».

Για τη συγκεκριμένο έργο, η ομάδα των επιστημόνων που το έβαλε σε εφαρμογή δούλευε ως τα μέσα Μαρτίου. «Κινητοποιηθήκαμε εξαιρετικά γρήγορα καθώς η πανδημία COVID-19 εξαπλωνόταν με μεγάλη ταχύτητα, άρχισαν να υπάρχουν απώλειες ζωών στις ΜΕΘ σε μεγάλους αριθμούς και ο χρόνος πίεζε» λέει ο κ. Παπαβασιλείου.

«Κατορθώσαμε να βγάλουμε μια πρώτη έκδοση του εργαλείου και να χρησιμοποιηθεί στα νοσοκομεία σε COVID ασθενείς μέσα στις πρώτες δύο εβδομάδες» αναφέρει.

Και καταλήγει λέγοντας ότι «είναι πολύ σημαντικό να χρηματοδοτηθεί ο τομέας της ιατρικής και της βιοτεχνολογίας και εξίσου σημαντικό να μπορέσουμε να συνδέσουμε αυτούς τους τομείς με τις νέες τεχνικές ανάλυσης δεδομένων. Πλέον η υπολογιστική ισχύ είναι τόσο μεγάλη και ταυτόχρονα διαθέσιμη και φθηνή, ώστε η ανάλυση και τα συμπεράσματα που προκύπτουν απο τον τεράστιο όγκο δεδομένων που παράγει ο τομέας της Υγείας να μπορούν να γίνονται άμεσα και να βοηθούν στην πρόληψη δυσμενών συμβάντων και στην ανάπτυξη νέων θεραπειών και ανακάλυψη φαρμάκων».

Η πανδημία αυτή έχει αλλάξει τον τρόπο που σκεφτόμαστε. Θα αλλάξει και την λειτουργία των συστημάτων υγείας;

Η πανδημία έχει αλλάξει καθοριστικά την ζωή μας και τον τρόπο που σκεφτόμαστε και λειτουργούμε. Η εταιρεία μας, η Avlos, έχοντας μια virtual/remote κουλτούρα, δεν επηρεάστηκε από το νέο τρόπο εργασίας και δεν είχε κάποιο λόγο να αλλάξει τον τρόπο λειτουργίας της. Με βάση πολλές συζητήσεις με άλλους συνεργάτες, για πολλές εταιρείες ανά τον κόσμο ήταν πολύ δύσκολη η προσαρμογή στα καινούργια δεδομένα και στο νέο τρόπο εργασίας.

Ο τομέας της Υγείας ωστόσο δεν είναι από τους τομείς που αλλάζουν τόσο ραγδαία και θεωρείται γενικά συντηρητικός τομέας για την εισαγωγή καινοτόμων ιδεών, αφού αυτές μπορεί να έχουν επιπτώσεις στην υγεία και την ζωή ανθρώπων. Το ιατρικό προσωπικό είναι στο κέντρο αυτής της πανδημίας αφού είναι κομμάτι του βασικού εργατικού δυναμικού που κάθε μέρα προσπαθεί να προσφέρει λύσεις και να σώσει ασθενείς. Το βιώνω και προσωπικά με τον αδελφό μου που είναι γιατρός. Παρόλα αυτά, υπάρχουν καινοτόμες λύσεις στον τεχνολογικο τομέα της Υγείας που μπορούν να εφαρμοστούν και να κάνουν την δουλειά των γιατρών πιο εύκολη, αποτελεσματική και ασφαλή.

https://www.tovima.gr/2020/05/27/science/spoudaia-anakalypsi-ellinon-epistimonon-gia-astheneis-me-anapneystika-provlimata/

Νέο δρόμο για τη θεραπεία της Οξείας Μυελογενούς Λευχαιμίας ανοίγει μια Ελληνίδα στις ΗΠΑ.

Ερευνητές της Ιατρικής Σχολής και του νοσοκομείου του Όρους Σινά (Mount Sinai) στη Νέα Υόρκη, με επικεφαλής μια ελληνίδα γιατρό, έχουν κάνει μια ανακάλυψη που μπορεί να ανοίξει νέα μονοπάτια για την επίτευξη ύφεσης διαρκείας ή και θεραπείας της Οξείας Μυελογενούς Λευχαιμίας (ΟΜΛ), ενός καρκίνου του αίματος, για τον οποίον έχει επιτευχθεί περιορισμένη πρόοδος έως τώρα.

Οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι τα βλαστικά κύτταρα της ΟΜΛ εξαρτώνται από ένα μεταγραφικό παράγοντα (RUNX1), που μπορεί πλέον να αποτελέσει βασικό στόχο στους ασθενείς.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής την αναπληρώτρια καθηγήτρια Ειρήνη Παπαπέτρου, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό Βιολογίας Cell Reports, χρησιμοποίησαν αναπρογραμματισμένα πολυδύναμα βλαστικά κύτταρα από ασθενή με ΟΜΛ, για να αναδημιουργήσουν στο εργαστήριο τη βιολογία των βλαστοκυττάρων του συγκεκριμένου αιματολογικού καρκίνου.

Έτσι, ανακάλυψαν πρώτη φορά ότι τα βλαστικά κύτταρα της λευχαιμίας ΟΜΛ χάνουν τις λευχαιμικές ιδιότητές τους όταν ο μεταγραφικός παράγοντας RUNX1 απενεργοποιηθεί ή διαγραφεί.

Οι επιστήμονες επιβεβαίωσαν και σε άλλους ασθενείς ότι τα κύτταρα της ΟΜΛ εξαρτώνται άμεσα από το RUNX1 για την καρκινική δράση τους.

Η ΟΜΛ είναι ένας καρκίνος του αίματος και του μυελού των οστών, μια από τις συχνότερες λευχαιμίες στους ενηλίκους.

Μολονότι αρκετά νέα φάρμακα έχουν κυκλοφορήσει τα τελευταία χρόνια, μέχρι σήμερα έχουν αποτύχει να μεταβάλουν σημαντικά την έκβαση της νόσου ή την επιβίωση των ασθενών.

«Αναπτύξαμε ένα νέο μοντέλο βλαστικών κυττάρων λευχαιμίας ΟΜΛ, το οποίο μας επέτρεψε να μελετήσουμε αυτά τα κύτταρα με μεγαλύτερη λεπτομέρεια από κάθε άλλη φορά πριν, οδηγώντας στο απρόσμενο εύρημα της ειδικής εξάρτησης των λευχαιμικών βλαστικών κυττάρων από τον παράγοντα μεταγραφής RUNX1. Ερευνώντας περαιτέρω, βρήκαμε προηγούμενες μελέτες που δείχνουν ότι η έκφραση του RUNX1 είναι ένας δείκτης κακής πρόγνωσης για τους ασθενείς με Οξεία Μυελογενή Λευχαιμία. Το έργο μας μπορεί τώρα να προσφέρει μια εξήγηση γι’ αυτό, δηλαδή ότι χρειάζεται το RUNX1 για να διατηρηθούν τα λευχαιμικά βλαστικά κύτταρα και συνεπώς να εξαπλωθεί η λευχαιμία» δήλωσε η δρ Παπαπέτρου.

Η έρευνα έφερε στο φως, επίσης, ορισμένα ενδιαφέροντα γονίδια, που φαίνονται να παίζουν ρόλο στην επίδραση που έχει το RUNX1 στα λευχαιμικά βλαστοκύτταρα.

Πιο ενδιαφέρον από αυτά τα γονίδια είναι το TSPAN 18, το οποίο, σύμφωνα με την ερευνητική ομάδα, μπορεί να αποδειχθεί ακόμη πιο ελκυστικός θεραπευτικός στόχος και από το ίδιο το RUNX1, καθώς ως πρωτεΐνη της επιφάνειας των κυττάρων είναι δυνατό να αποτελέσει στόχο κάποιου αντισώματος.

Αυτό το γονίδιο, καθώς και άλλα που σχετίζονται με το RUNX1, θα αποτελέσουν αντικείμενο περαιτέρω έρευνας από το εργαστήριο που διευθύνει η κ. Παπαπέτρου, το οποίο ειδικεύεται στη μελέτη των αιματολογικών διαταραχών, ιδίως τις κακοήθειες του μυελού των οστών, μέσω βλαστικών κυττάρων.

Η μελέτη των λευχαιμικών βλαστοκυττάρων έχει ευρύτερες συνέπειες.

«Δείξαμε ότι δεν μπορεί κανείς να επιδράσει σημαντικά στη λευχαιμία χωρίς να ασχοληθεί με τα λευχαιμικά βλαστικά κύτταρα» ανέφερε η κ. Παπαπέτρου.

«Είναι αδύνατο να πει κανείς σε αυτό το πρώιμο στάδιο πότε ή εάν το έργο μας θα οδηγήσει σε σημαντικές βελτιώσεις ή πιθανώς σε θεραπεία της ΟΜΛ, αλλά τα αποτελέσματα έως τώρα είναι πολύ υποσχόμενα και δείχνουν το τρομερό δυναμικό σε αυτό το πεδίο» πρόσθεσε.

Η κ. Παπαπέτρου αποφοίτησε από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Πατρών, απ’ όπου πήρε και το διδακτορικό της, ενώ έκανε μεταδιδακτορική έρευνα στο αντικαρκινικό κέντρο Memorial Sloan-Ketering της Νέας Υόρκης.

Σήμερα εργάζεται και διδάσκει στην Ιατρική Σχολή και στο νοσοκομείο Mount Sinai, ενώ το εργαστήριό της ανέπτυξε τα πρώτα μοντέλα πολυδύναμων βλαστικών κυττάρων των Μυελοδυσπλαστικών Συνδρόμων και της ΟΜΛ.

https://www.in.gr/2020/06/03/tech/neo-dromo-gia-ti-therapeia-tis-okseias-myelogenous-leyxaimias-anoigei-mia-ellinida-stis-ipa/

Καθηγητές του ΑΠΘ ανάμεσα στους κορυφαίους επιστήμονες στον τομέα των Υπολογιστών και της Ηλεκτρονικής για το 2020.

Στην κατάταξη με τους κορυφαίους επιστήμονες του 2020 στην Επιστήμη των Υπολογιστών και της Ηλεκτρονικής (Computer Science and Electronics) που δημοσίευσε το Guide2Research συμμετέχουν καθηγητές του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Πρόκειται για την έκτη ετήσια έκδοση της κατάταξης των κορυφαίων 1000 επιστημόνων στον συγκεκριμένο τομέα, ανάμεσα στους οποίους βρίσκονται ο καθηγητής του Τμήματος Πληροφορικής του ΑΠΘ, Ιωάννης Πήτας, και ο καθηγητής του Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του ΑΠΘ, Γεώργιος Καραγιαννίδης.

Οι δύο καθηγητές του ΑΠΘ, μάλιστα, βρίσκονται στις δύο πρώτες θέσεις στην κατάταξη για την Ελλάδα.

Για την έκδοση της κατάταξης μελετήθηκαν περισσότερα από 6.000 προφίλ επιστημόνων από όλο τον κόσμο, συνυπολογίζοντας αρκετούς παράγοντες και μετρήσεις σχετικά με το επιστημονικό τους έργο.

Στο σύνολο των προφίλ των επιστημόνων που μελετήθηκαν περιλαμβάνονται 37 επιστήμονες από ακαδημαϊκά και ερευνητικά ιδρύματα της χώρας, μεταξύ των οποίων βρίσκονται τέσσερα ακόμη μέλη του ΑΠΘ από το Τμήμα Πληροφορικής: ο καθηγητής Ιωάννης Μανωλόπουλος, ο καθηγητής Ιωάννης Βλαχάβας, ο καθηγητής Κωνσταντίνος Κοτρόπουλος και ο επίκουρος καθηγητής Γρηγόριος Τσουμάκας.

«Η σημαντική αυτή διάκριση των συναδέλφων αποτελεί μία ακόμη απόδειξη της εξαιρετικής δουλειάς που γίνεται στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, αντικατοπτρίζει το υψηλό επίπεδο σπουδών που παρέχει το Πανεπιστήμιό μας και μας κάνει ιδιαίτερα περήφανους. Ο τομέας της Πληροφορικής, ένας από τους πυλώνες του Αριστοτελείου, δημιουργεί διαρκώς νέες προοπτικές έρευνας και ανάπτυξης, ενώ αποτελεί φυτώριο των επιστημόνων του μέλλοντος. Προσανατολισμένο στην έρευνα, την καινοτομία και την αριστεία, το Αριστοτέλειο παράγει σημαντικό έργο, διεθνούς κύρους και αναγνώρισης», δήλωσε ο Πρύτανης του ΑΠΘ, Καθηγητής Νικόλαος Γ. Παπαϊωάννου.

Αξίζει να αναφερθεί ότι από τα ακαδημαϊκά και ερευνητικά ιδρύματα της χώρας το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο συμμετέχει στη συνολική κατάταξη με τον μεγαλύτερο αριθμό επιστημόνων (έξι).

Τα κριτήρια για την κατάταξη των επιστημόνων αφορούσαν τον δείκτη επιστημονικής ποιότητας (h-index from Google Scholar), ο οποίος έπρεπε να είναι ίσος ή μεγαλύτερος από 40 για να συμπεριληφθούν στην αξιολόγηση, τις παραπομπές, τις βιβλιογραφικές αναφορές κάθε επιστήμονα στο διαδίκτυο, όπως επίσης και τις διακρίσεις τους έως τις 16 Μαΐου 2020.

https://www.kathimerini.gr/1081173/article/epikairothta/ellada/ka8hghtes-toy-ap8-anamesa-stoys-koryfaioys-episthmones-ston-tomea-twn-ypologistwn-kai-ths-hlektronikhs-gia-to-2020

Πρωτοποριακή έρευνα για μεγάλο σεισμό της Ζακύνθου.

Αναφορά σε μια πρωτοποριακή επιστημονική εξέλιξη με… ελληνικό χρώμα γίνεται σε ένα διεθνές επιστημονικό βιβλίο που αναμένεται να κυκλοφορήσει τον επόμενο μήνα: Στη μέτρηση του μεγέθους ενός σεισμού με βάση τις καταγραφές των παλιρροιογράφων και όχι των σεισμογράφων.

Πρόκειται για τον μεγάλο σεισμό που έπληξε τη Ζάκυνθο στις 25 Οκτωβρίου του 2018 με μέγεθος 6.8 Ρίχτερ και ο οποίος αποτέλεσε την πρώτη σεισμική δόνηση στον ευρωμεσογειακό χώρο το μέγεθος της οποίας υπολογίστηκε βάσει παλιρροιογραφικών δεδομένων.

Η διαδικασία που ακολούθησαν οι επιστήμονες περιγράφεται, μεταξύ άλλων, σε ειδικό κεφάλαιο του επιστημονικού βιβλίου «Geological Records of Tsunamis and Other Extreme Waves» που θα κυκλοφορήσει τον Ιούλιο από το διεθνή εκδοτικό οίκο Elsevier μετά από τρία χρόνια εργασίας. Είναι το έργο των επιστημόνων Max Engel, Jessica Pilarczyk, Simon Matthias May, Dominik Brill και Ed Garret ενώ ένα από τα εναρκτήρια κεφάλαια του συνέγραψε ο Έλληνας σεισμολόγος και επιστημονικός συνεργάτης της ΕΕ και της UNESCO Γεράσιμος Παπαδόπουλος μαζί με τους επιστήμονες Michael Nosov από τη Ρωσία, Fumihiko lmamura από την Ιαπωνία και Μαρίνο Χαραλαμπάκη από την Ελλάδα.

«Στη Μεσόγειο τα μεγάλα τσουνάμι είναι σπάνια. Πιο συχνά εμφανίζονται τοπικά αβλαβή τσουνάμι όπως για παράδειγμα, μετά το σεισμό που σημειώθηκε στις 2 Μαΐου του 2020 με μέγεθος 6,6 Ρίχτερ νότια της Κρήτης. Παρόμοιο ήταν το τσουνάμι που προκάλεσε ο σεισμός νότια της Ζακύνθου, στις 26 Οκτωβρίου 2018, και το οποίο κατεγράφη από πέντε παλιρροιογράφους. Για πρώτη φορά στον Ευρωπαϊκό-Μεσογειακό χώρο μπορέσαμε να υπολογίσουμε μέγεθος σεισμού από καταγραφές παλιρροιγράφων και βρήκαμε μέγεθος ίσο με 7 Ρίχτερ δηλαδή κοντά στο 6,8 Ρίχτερ που κατέγραψαν οι σεισμογράφοι», εξηγεί ο Δρ. Παπαδόπουλος. Αυτή η δυνατότητα ήταν ως τότε απροσδόκητη για την επιστημονική κοινότητα στην Ελλάδα.

«Η μέθοδος, την οποία περιγράφουμε στο συγκεκριμένο κεφάλαιο, επιτρέπει να επινοήσουμε κλίμακα μέτρησης μεγέθους των τσουνάμι στη Μεσόγειο και ήδη εργαζόμαστε για το σκοπό αυτό. Οι θετικές συνέπειες δεν θα είναι μόνο επιστημονικές αλλά και επιχειρησιακές για την πρόγνωση του τσουνάμι αμέσως μετά από ισχυρό υποθαλάσσιο σεισμό και τη λειτουργία συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης», προσθέτει. Σημειώνεται, άλλωστε, πως μέχρι σήμερα, παρότι τα τσουνάμι αποτελούν καταστροφικό φαινόμενο όταν έχουν μεγάλο μέγεθος, δεν έχει βρεθεί κλίμακα γενικής εφαρμογής για το μεγέθους τους, όπως η κλίμακα σεισμών Richter. Παρ’ όλ’ αυτά, οι επιστημονικές προσπάθειες συνεχίζονται αμείωτες και μάλιστα υπό την ομπρέλα διεθνών οργανισμών.

Τα στοιχεία που παρουσιάζονται στο βιβλίο σε σχέση με τον σεισμό και το τσουνάμι της Ζακύνθου είχαν παρουσιαστεί στην ετήσια συνέλευση των εθνικών αντιπροσωπειών του Συστήματος Προειδοποίησης για Τσουνάμι της UNESCO το 2018.

https://www.in.gr/2020/06/08/tech/protoporiaki-ereyna-gia-megalo-seismo-tis-zakynthou/

Έφτιαξαν την πρώτη συσκευή τσέπης που ανιχνεύει στο λεπτό ποτά-μπόμπες.

Επιστήμονες στην Ελβετία, μεταξύ των οποίων ένας διακεκριμένος Έλληνας ερευνητής της διασποράς, δημιούργησαν την πρώτη στον κόσμο φορητή συσκευή «τσέπης» που -σε συνδυασμό με μια εφαρμογή «έξυπνου» κινητού τηλεφώνου- μπορεί να ανιχνεύσει άμεσα τα επίπεδα μεθανόλης στα αλκοολούχα ποτά και έτσι να αποκαλύψει αν αυτά έχουν νοθευτεί.

Η μεθανόλη είναι ένα φθηνό βιομηχανικό προϊόν, παράγωγο του πετρελαίου, που -μεταξύ άλλων- χρησιμοποιείται για τη νόθευση των αλκοολούχων ποτών σε όλο τον κόσμο (και στην Ελλάδα), κρύβοντας θανάσιμους κινδύνους για τους ανυποψίαστους πότες. Μερικές φορές η νόθευση φθάνει σε ποσοστό 50% του όγκου του ποτού, κάτι που αποφέρει μεγάλα κέρδη σε όσους εμπλέκονται στη νοθεία. Είναι επίσης δυνατό η μεθανόλη να συσσωρευτεί στα αλκοολούχα ποτά όχι σκόπιμα, αλλά μέσω ακατάλληλης ζύμωσης ή απόσταξης των ποτών.

Μεταξύ 2017-2019 καταγράφηκαν παγκοσμίως 306 μαζικά περιστατικά νοθείας ποτών με μεθανόλη, έχοντας ως συνέπεια 7.104 άνθρωποι να αρρωστήσουν και 1.888 να πεθάνουν. Το 90% περίπου της νόθευσης λαμβάνει χώρα στην Ασία.

Μέχρι σήμερα η μέθοδος ανίχνευσης της μεθανόλης είναι μέσω της χρωματογραφίας υγρού, μιας εργαστηριακής τεχνικής που διαχωρίζει και μετρά τις διαφορετικές χημικές ουσίες μέσα σε ένα υγρό μίγμα. Όμως η εν λόγω μέθοδος είναι χρονοβόρα και δαπανηρή.

Πώς λειτουργεί η συσκευή

Οι ερευνητές του ελβετικού Ομοσπονδιακού Ινστιτούτου Τεχνολογίας (ΕΤΗ) της Ζυρίχης, με τη συμμετοχή του καθηγητή Σωτήρη Πρατσίνη, ανέπτυξαν μια φθηνή φορητή και «έξυπνη» συσκευή ανίχνευσης που επιτρέπει τον γρήγορο εντοπισμό μεθανόλης και αιθανόλης σε ένα αλκοολούχο ποτό. Η συσκευή βασίζεται σε ένα νέο αισθητήρα που απορροφά τα αέρια του ποτού και τα αναλύει άμεσα. Στη συνέχεια στέλνει τα αποτελέσματα σε κινητό τηλέφωνο με μια ειδική εφαρμογή (app) και αμέσως στην οθόνη εμφανίζεται προειδοποίηση για νόθευση, αν αυτή εντοπιστεί. Ο έλεγχος της συσκευής σε 89 αλκοολούχα ποτά έδειξε ότι λειτουργεί με μεγάλη ακρίβεια επί μήνες.

Ο Σωτήρης Πρατσίνης είναι καθηγητής χημικής μηχανικής και επιστήμης των υλικών στο ΕΤΗ από το 1998. Σπούδασε στο Τμήμα Χημικών Μηχανικών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και πήρε το διδακτορικό του από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια-Λος ‘Αντζελες (UCLA) το 1985, ενώ υπήρξε καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Σινσινάτι έως το 2000. Έχει σημαντική ερευνητική δραστηριότητα και έχει συμβάλει στη δημιουργία τεσσάρων εταιριών-τεχνοβλαστών (spinoffs).

https://www.in.gr/2020/06/16/tech/eftiaksan-tin-proti-syskeyi-tsepis-pou-anixneyei-sto-lepto-pota-mpompes/

Τρεις Ελληνες πρωτοπόροι στη μάχη κατά του κορωνοϊού.

Από τους κορυφαίους Ελληνες επιχειρηματίες και ιδρυτής του Ιδρύματος Μποδοσάκη, ο Πρόδρομος Μποδοσάκης Αθανασιάδης πίστευε βαθιά στην επιστήμη και στις πνευματικές δυνατότητες και επιδόσεις των νέων Ελλήνων. Τιμώντας τον ιδρυτή του, το Ιδρυμα Μποδοσάκη θέσπισε το 1993 τα Επιστημονικά Βραβεία Ιδρύματος Μποδοσάκη, αναγνωρίζοντας το έργο νέων Ελλήνων επιστημόνων και τη συμβολή τους στην ανάπτυξη της χώρας μας. Ηταν μεγάλη περηφάνια που οι άνθρωποι του Ιδρύματος είδαν τρεις από τους επιστήμονες που είχαν στο παρελθόν βραβευθεί στα Επιστημονικά Βραβεία να διαδραματίζουν με την έρευνά τους πρωταγωνιστικό ρόλο στην πανδημική κρίση και συγκεκριμένα στον αγώνα δρόμου για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού. Πρόκειται για τον καθηγητή Επιχειρησιακής Ερευνας του ΜΙΤ Δημήτρη Μπερτσιμά, τον καθηγητή Γενετικής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Γενεύης Μανώλη Δερμιτζάκη και τον συνιδρυτή, πρόεδρο και επικεφαλής Επιστημονικής Ερευνας της εταιρείας Regeneron Τζορτζ Γιανκόπουλος.

«Tο μόνο από Ελλάδα»

«Ελαβα το Επιστημονικό Βραβείο του Ιδρύματος Μποδοσάκη το 1997, όταν ήμουν 35 ετών» λέει ο καθηγητής Επιχειρησιακής Eρευνας και αναπληρωτής κοσμήτωρ στη Σχολή Ανάλυσης Επιχειρήσεων (Associate Dean of Business Analytics) του MIT στη Βοστώνη Δημήτρης Μπερτσιμάς. Ο κ. Μπερτσιμάς θυμίζουμε ανέπτυξε μαζί με τους φοιτητές του το επιδημιολογικό μοντέλο που ονόμασε Delphi και το οποίο δίνει τον δικό του… χρησμό των Δελφών προβλέποντας την τάξη μεγέθους των κρουσμάτων COVID-19 για ολόκληρο το καλοκαίρι σχεδόν σε όλες τις χώρες του κόσμου. Πρόσφατα βελτίωσαν το μοντέλο με την εισαγωγή δεδομένων για τα μέτρα που λαμβάνουν οι κυβερνήσεις και επέκτειναν τις προβλέψεις ώς τον Σεπτέμβριο.

«Ενώ έχω λάβει αρκετά επιστημονικά βραβεία στην καριέρα μου, αυτό ήταν το πρώτο και μοναδικό επιστημονικό βραβείο που έλαβα από την Ελλάδα. Πρώτα απ’ όλα, το βραβείο ήταν μια αναγνώριση της επιστημονικής μου συνεισφοράς από τη χώρα μου. Μου έδωσε επίσης την ευκαιρία να αναγνωρίσω δημόσια τη συμβολή της οικογένειάς μου και των μεντόρων μου στην επιστημονική μου ανάπτυξη. Επίσης, μου θύμισε το χρέος προς τη χώρα μου να προσπαθώ να τη βοηθήσω όποτε μου ζητηθεί. Για παράδειγμα, όταν το 2013 μου ζητήθηκε να γίνω πρόεδρος του συμβουλίου του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, δέχθηκα την πρόσκληση με αυτήν ακριβώς την πρόθεση, παρόλο που η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ αποφάσισε λίγα χρόνια αργότερα ότι δεν χρειαζόταν τη βοήθειά μου.

Επίσης, το Επιστημονικό Βραβείο Μποδοσάκη αναγνώρισε τον επιστημονικό τομέα μου, την επιχειρησιακή έρευνα, έναν τομέα εφαρμοσμένων μαθηματικών που είναι ικανός, όσο πάρα πολύ λίγοι τομείς, να συμβάλει σημαντικά σε πολύ ευρείς τομείς της επιστήμης, της μηχανικής και της ιατρικής. Η έρευνά μου για την COVID-19 υπογραμμίζει την ευελιξία του πεδίου. Τέλος και πολύ σημαντικό, τα βραβεία γιορτάζουν την αρχή της αξιοκρατίας, η οποία οδηγεί, κατά τη γνώμη μου, σε μια καλύτερη κοινωνία και ένα καλύτερο μέλλον. Νομίζω ότι τα Επιστημονικά Βραβεία Μποδοσάκη θυμίζουν σε όλους μας, αλλά ιδιαίτερα στους νέους ανθρώπους, πόσο σημαντική είναι αυτή η αρχή, κάτι που είμαι σίγουρος ότι ο Μποδοσάκης είχε πάντα στο μυαλό του».

«Μεγάλη τιμή»

Ο Μανώλης Δερμιτζάκης, καθηγητής Γενετικής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Γενεύης, πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Ερευνας, Τεχνολογίας και Καινοτομίας και διευθυντής στο Κέντρο Γονιδιωματικής «Health 2030», είναι παγκοσμίως γνωστός για τις μελέτες του που ρίχνουν φως στη γενετική βάση πολλών νόσων. Αυτόν τον καιρό ο κ. Δερμιτζάκης ξεκινά γενετική έρευνα σε 3.500 Ελληνες ασθενείς κορωνοϊού, αναλύοντας το γενετικό προφίλ, τις παραλλαγές του ιού που τους έχουν μολύνει, καθώς και το ανοσολογικό τους προφίλ. Αυτό θα βοηθήσει στην κατανόηση του γενετικού προφίλ του ιού και στη χρήση της γενετικής πληροφορίας ως προς την ανάπτυξη φαρμάκου. Είχε τιμηθεί στον θεσμό των Επιστημονικών Βραβείων του Ιδρύματος Μποδοσάκη το 2017.

«Είχα τη μεγάλη τιμή να λάβω μαζί με άλλους τέσσερις συναδέλφους μου το Επιστημονικό Βραβείο Μποδοσάκη στον τομέα των βιοεπιστημών και της ιατρικής» θυμάται. «Ειδικά για μένα, ως επιστήμονα της διασποράς, το βραβείο του Ιδρύματος Μποδοσάκη είναι μια μόνιμη ισχυρή σύνδεση με την Ελλάδα, ένα μέσο να προσφέρω πίσω ό,τι μπορώ στη χώρα που με εκπαίδευσε. Οσα χρόνια και βραβεία και αν περάσουν, το Επιστημονικά Βραβείο Μποδοσάκη είναι αυτό που πάντα θα με συγκινεί σαν η απονομή του να ήταν σήμερα. Ακόμα κι αν δεν γνωρίζει κανείς το Ιδρυμα Μποδοσάκη, πολύ γρήγορα διαπιστώνει τη σημασία και την επιρροή του Ιδρύματος στα ελληνικά δρώμενα. Προσωπικά, από την πρώτη στιγμή ένιωσα το βάρος του βραβείου και κατάλαβα πόσο μεγάλη ήταν η τιμή για μένα. Η αναγνώριση από τον επιστημονικό και μη χώρο ήταν πολύ μεγάλη και ο σεβασμός που εκπέμπει το βραβείο είναι πέρα από κάθε προσδοκία.

Συγχρόνως, είναι μεγάλη και η ευθύνη που βαρύνει τον βραβευμένο, καθώς αποτελεί πια ένα πρόσωπο που εκπροσωπεί όχι μόνο τον εαυτό του, αλλά και μια μικρή αλλά λαμπερή κοινότητα επιστημόνων που έχουν πάρει το βραβείο, μια τόσο υψηλού κύρους κοινότητα στην οποία κανένας απορεί αν του αξίζει να είναι μέρος της».

«Κύρος και κουράγιο»

Την κατάλληλη στιγμή είχε έρθει το βραβείο Μποδοσάκη για τον Τζορτζ Γιανκόπουλος, συνιδρυτή, πρόεδρο και επικεφαλής του επιστημονικού τομέα της Regeneron, της κορυφαίας εταιρείας βιοτεχνολογίας και μια από τις «πιο καινοτόμες εταιρείες στον κόσμο» για το περιοδικό Forbes, που σήμερα πρωταγωνιστεί στην αντιμετώπιση της πανδημίας COVID-19. Και ο κ. Γιανκόπουλος είχε τιμηθεί το 1997. «Για έναν επιστήμονα στην αρχή της σταδιοδρομίας του, το να κερδίσει ένα τόσο σημαντικό βραβείο –και ιδιαίτερα ένα βραβείο που απονέμεται από τους συμπατριώτες του Ελληνες– δεν ήταν μόνο πηγή έμπνευσης, αλλά μου έδωσε επίσης το κύρος και το κουράγιο να συνεχίσω, σε ένα σημείο της σταδιοδρομίας μου που οι αμφιβολίες συχνά μπορεί να σε τσακίσουν. Τα χρόνια εκείνα η εταιρεία πάλευε να εδραιωθεί στον κλάδο της βιοτεχνολογίας, και η θετική δύναμη του Αριστείου Μποδοσάκη έκανε τεράστια διαφορά. Για να μην αναφέρω ότι, από όλες τις βραβεύσεις που τελικά θα λάμβανα σε αναγνώριση του έργου μου, αυτή παραμένει η πιο σημαντική για τους γονείς μου και τους πολλούς συγγενείς που ακόμα έχω στην Ελλάδα».

Η επιστημονική του ομάδα πρόσφατα περιέγραψε την ανακάλυψη και ανάπτυξη ενός «κοκτέιλ αντισωμάτων» για την COVID-19, ενώ ανακοίνωσαν ότι έχουν ήδη ξεκινήσει τις δοκιμές του σε ασθενείς. «Είναι μεγάλη τιμή για εμένα το όνομά μου να βρίσκεται για πάντα στον κατάλογο των πολλών Ελλήνων που κέρδισαν το βραβείο αυτό στην αρχή της σταδιοδρομίας τους, και συνέχισαν τις προσπάθειές τους συμβάλλοντας στη σημαντική πρόοδο των επιστημών».

Από το 1993, συνολικά 51 επιστήμονες έχουν τιμηθεί με τα Επιστημονικά Βραβεία του Ιδρύματος Μποδοσάκη. Πριν από λίγους μήνες, το Ιδρυμα προκήρυξε για 12η χρονιά τα Επιστημονικά Βραβεία του, που θα απονεμηθούν το 2021 σε νέους επιστήμονες κάτω των 40 ετών. Η προκήρυξη βρίσκεται εδώ https://www.bodossaki.gr/draseis-toy-idrymatos/epistimonika-vravia/ και η προθεσμία υποβολής υποψηφιοτήτων είναι 30/9/2020.\

Στις φωτογραφίες ο καθηγητής Επιχειρησιακής Eρευνας και αναπληρωτής κοσμήτωρ στη Σχολή Ανάλυσης Επιχειρήσεων του MIT στη Βοστώνη, Δημήτρης Μπερτσιμάς.-Ο Μανώλης Δερμιτζάκης, καθηγητής Γενετικής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Γενεύης, πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Ερευνας, Τεχνολογίας και Καινοτομίας.-Ο Τζορτζ Γιανκόπουλος, συνιδρυτής, πρόεδρος και επικεφαλής του επιστημονικού τομέα της Regeneron.

https://www.kathimerini.gr/1083777/gallery/epikairothta/ellada/treis-ellhnes-prwtoporoi-sth-maxh-kata-toy-korwnoioy

Διεθνής διάκριση για σημαντικό Ελληνα επιστήμονα.

Ο Πρόεδρος του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ), και Καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστήμιου Κρήτης, Νεκτάριος Ταβερναράκης, θα συμμετέχει στη χάραξη της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την καινοτομία, με την εκλογή του ως μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Καινοτομίας και Τεχνολογίας (European Institute of Innovation & Technology – EIT).

Το Διοικητικό Συμβούλιο του EIT αποτελείται από 9 μέλη, κορυφαίους ακαδημαϊκούς, ερευνητές και ανθρώπους του επιχειρηματικού κόσμου, που χαίρουν διεθνούς αναγνώρισης και διακρίνονται για την εμπειρία τους στους τομείς της τεχνολογίας και της καινοτομίας. Τα Μέλη διορίζονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ΕΕ), έπειτα από μια ιδιαίτερα ανταγωνιστική διαδικασία αξιολόγησης των επιστημονικών και διοικητικών επιτευγμάτων των υποψήφιων, σε Πανευρωπαϊκό επίπεδο.

Το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Καινοτομίας και Τεχνολογίας αποτελεί μια μοναδική πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με στόχο την ενίσχυση της καινοτομίας στην Ευρώπη. Βασική προτεραιότητα του Ινστιτούτου είναι η διασύνδεση και η συνεργασία των επιχειρήσεων, των ακαδημαϊκών και των ερευνητικών ιδρυμάτων (Τρίγωνο της Γνώσης), για τη δημιουργία ενός περιβάλλοντος που ευνοεί την καινοτομία και την επιχειρηματικότητα στην Ευρώπη. Προς την κατεύθυνση αυτή, το EIT έχει δημιουργήσει 8 «Κοινότητες Γνώσης και Καινοτομίας» (Knowledge and Innovation Communities – KICs), κάθε μια εκ των οποίων εστιάζει στην εξεύρεση λύσεων σε μια συγκεκριμένη παγκόσμια πρόκληση. Οι «Κοινότητες Γνώσης και Καινοτομίας» σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή, τη βιώσιμη ενέργεια, τις ψηφιακές τεχνολογίες, την υγιή διαβίωση και ενεργό γήρανση, τις πρώτες ύλες, τα τρόφιμα για το μέλλον, τις έξυπνες, οικολογικές αστικές μεταφορές και την ευρωπαϊκή μεταποιητική βιομηχανία.

Το ΕΙΤ συγκεντρώνει περισσότερους από 1.500 εταίρους και παρέχει τη δυνατότητα σε φορείς καινοτομίας και σε επιχειρηματίες να μετατρέψουν τις καλύτερες ιδέες τους σε προϊόντα, υπηρεσίες, θέσεις εργασίας και ανάπτυξη. Δημιουργεί εκπαιδευτικά προγράμματα που συνδυάζουν τεχνικές και επιχειρηματικές δεξιότητες, παρέχει εξατομικευμένες υπηρεσίες δημιουργίας επιχειρήσεων και επιχειρηματικής επιτάχυνσης και ερευνητικά προγράμματα που βασίζονται στην καινοτομία, φέρνοντας νέες ιδέες και λύσεις στην αγορά. Μέχρι σήμερα, το ΕΙΤ έχει δημιουργήσει 8 Κοινότητες Καινοτομίας, περισσότερους από 50 κόμβους καινοτομίας σε ολόκληρη την Ευρώπη, έχει υποστηρίξει περισσότερες από 2.000 νεοφυείς επιχειρήσεις, έχει συμβάλει στη δημιουργία άνω των 13.000 νέων θέσεων εργασίας, και άνω των 900 νέων προϊόντων και υπηρεσιών, συγκεντρώνοντας 1.5 δισ. ευρώ σε εξωτερικά κεφάλαια.

Η Επίτροπος Καινοτομίας, Έρευνας, Πολιτισμού, Εκπαίδευσης και Νεολαίας της ΕΕ Mariya Gabriel, δήλωσε σχετικά: «Με ιδιαίτερη χαρά, καλωσορίζω τους κορυφαίους ευρωπαίους ηγέτες της καινοτομίας, στο Διοικητικό Συμβούλιο του EIT. Δεσμεύομαι να διασφαλίσω ότι όλοι οι παράγοντες του ευρωπαϊκού οικοσυστήματος καινοτομίας θα συνεργαστούν προκειμένου να καταστήσουν την ΕΕ, ως το καλύτερο μέρος για την καινοτομία στον κόσμο. Το EIT και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Καινοτομίας, εργάζονται για να διασφαλίσουν ότι οι Ευρωπαίοι που καινοτομούν και οι νεοφυείς επιχειρήσεις, θα εξελιχθούν σε παγκόσμιους ηγέτες για την επίλυση των κοινωνικών προσκλήσεων της ΕΕ».

Ο Νεκτάριος Ταβερναράκης είναι ο πρώτος και ο μοναδικός Έλληνας που εκλέγεται μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του EIT, έχοντας διανύσει μια λαμπρή επιστημονική και διοικητική πορεία, με ουσιαστική συμβολή και σημαντικές πρωτοβουλίες για την προώθηση της καινοτομίας. Η εξαιρετική αυτή διάκριση αποτελεί μια ακόμα αναγνώριση της επιστημονικής αριστείας και του υψηλού επιπέδου έρευνας που διεξάγεται στο ΙΤΕ και το Πανεπιστήμιο Κρήτης.

Σύντομο Βιογραφικό

Ο Νεκτάριος Ταβερναράκης είναι Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου και Διευθυντής της Κεντρικής Διεύθυνσης του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ). Είναι επίσης Τακτικός Καθηγητής Μοριακής Βιολογίας Συστημάτων στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστήμιου Κρήτης, Διευθυντής του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών στη ΒιοΠληροφορική της Ιατρικής Σχολής, και Διευθυντής Ερευνών του Ινστιτούτου Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας του ΙΤΕ, όπου ηγείται του Εργαστηρίου Νευρογενετικής και Γήρανσης. Σπούδασε Βιολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης, είναι διδάκτορας του τμήματος Βιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης και εκπόνησε μεταδιδακτορικές σπουδές στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα εστιάζονται στη μελέτη των μοριακών μηχανισμών που διέπουν τη λειτουργία και την παθοφυσιολογία του νευρικού συστήματος. Με τις επιστημονικές του μελέτες, έχει συμβάλει σημαντικά στην κατανόηση των μηχανισμών νευροεκφυλισμού, μνήμης και μάθησης, καθώς και της γήρανσης. Έχει επίσης συνεισφέρει στην ανάπτυξη καινοτόμων πειραματικών εργαλείων και μεθόδων για τη μελέτη του νευρικού συστήματος και της βιολογίας του κυττάρου. Έχει δημοσιεύσει εκατοντάδες επιστημονικά συγγράμματα σε έγκριτα διεθνή επιστημονικά περιοδικά και βιβλία, καθώς και πολλά εκλαϊκευτικά επιστημονικά άρθρα σε ελληνικά και διεθνή έντυπα. Η ερευνητική του δραστηριότητα έχει αναγνωριστεί διεθνώς και υποστηρίζεται με εξαιρετικά ανταγωνιστικές χρηματοδοτήσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση, από διεθνείς οργανισμούς και από την Ελληνική Κυβέρνηση.

Είναι εκλεγμένο Αντεπιστέλλον Μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, καθώς και εκλεγμένο Μέλος του Ευρωπαϊκού Συμβούλιου Έρευνας (ERC), του Διοικητικού Συμβουλίου του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Καινοτομίας και Τεχνολογίας (European Institute of Innovation and Technology, EIT), του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Μοριακής Βιολογίας (EMBO), της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών της Γερμανίας (Leopoldina), της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Επιστημών και Τεχνών (EASA) και της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Επιστημών (Academia Europaea). Έχει επίσης διατελέσει Διευθυντής του Ινστιτούτου Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας του ΙΤΕ. Για το σύνολο της επιστημονικής του συνεισφοράς, έχει βραβευτεί με σημαντικές διεθνείς κι εθνικές διακρίσεις, μεταξύ των οποίων δυο επιχορηγήσεις, για Καταξιωμένους Ερευνητές (Advanced Investigator Grant), και χρηματοδότηση από το ειδικό πρόγραμμα για την Προώθηση της Καινοτομίας (Proof of Concept Grant) του ERC. Είναι δε από τους πρώτους στην Ευρώπη που έχουν πετύχει 2 επιχορηγήσεις από το εξαιρετικά ανταγωνιστικό αυτό πρόγραμμα, και ο πρώτος στην Ελλάδα. Έχει επίσης τιμηθεί με το Ακαδημαϊκό Βραβείο Ιατρικής και Βιολογίας του Ιδρύματος Μποδοσάκη στον τομέα των Βιοϊατρικών Επιστημών, το Βραβείο Έρευνας Friedrich Wilhelm Bessel του ιδρύματος Alexander von Humboldt της Γερμανίας, το Επιστημονικό Βραβείο του Εμπειρίκειου Ιδρύματος, το Αρεταίειο Βραβείο Ιατροβιολογικών Επιστημών της Ακαδημίας Αθηνών, το Βραβείο Νέου Ερευνητή του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Μοριακής Βιολογίας (EMBO), το Ερευνητικό Βραβείο Galien Scientific Research Award, το Βραβείο Helmholtz International Fellow Award, τη Μεταδιδακτορική Υποτροφία του διεθνούς οργανισμού Human Frontier Science Program Organization (HFSPO), το Βραβείο Ερευνητικής Αριστείας του ΙΤΕ, το Τιμητικό Βραβείο Education Business Award, καθώς και το Βραβείο Ακαδημαϊκής Επίδοσης από το Μεταπτυχιακό Ερευνητικό Πρόγραμμα επιχορηγήσεων Dr. Frederick Valergakis της Ελληνικής Πανεπιστημιακής Λέσχης της Νέας Υόρκης.

Για περισσότερες πληροφορίες, επισκεφθείτε την ιστοσελίδα του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Καινοτομίας και Τεχνολογίας:

https://eit.europa.eu/

https://www.in.gr/2020/07/06/tech/diethnis-diakrisi-gia-simantiko-ellina-epistimona/

Σημαντική ελληνική έρευνα για τον μηχανισμό που πυροδοτεί το Αλτσχάιμερ.

Ενα καινοτόμο μοντέλο που επιχειρεί να εξηγήσει πώς αναπτύσσεται η νόσος Αλτσχάιμερ προτείνουν έλληνες επιστήμονες, ανοίγοντας νέους ορίζοντες σε ερευνητικό πεδίο. Σύμφωνα λοιπόν με τα πρώτα ευρήματα, η απάντηση μπορεί να κρύβεται στα αγγεία που γεφυρώνουν το νευρικό με το ανοσοποιητικό σύστημα. Ειδικότερα η ομάδα ερευνητών από το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Υγείας Μητέρας-Παιδιού και Ιατρικής Ακριβείας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (καθηγητής Γεώργιος Χρούσος), το Ελληνικό Ινστιτούτο Παστέρ (Αλέξιος-Φώτιος Μεντής) και το Τμήμα Ιατρικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας (καθηγητής Ευθύμιος Δαρδιώτης) έβαλε στο… μικροσκόπιο τον μηχανισμό που πυροδοτεί το Αλτσχάιμερ, αναζητώντας νέες προοπτικές για τους ασθενείς που πάσχουν από αυτήν την κοινή νευρολογική νόσο.

Γυρνώντας τον χρόνο πίσω στο 2015, εκείνη τη χρονιά έλαβε χώρα μια μεγάλη ανακάλυψη καθώς διαπιστώθηκε ότι ο εγκέφαλος συνδέεται άμεσα με το ανοσοποιητικό σύστημα μέσω αγγείων που ως τότε κανείς δεν είχε… χαρτογραφήσει.

Μέσω αγγείων

Ειδικότερα, και όπως εξηγούν σε ενημερωτικό σημείωμα οι έλληνες επιστήμονες, «τα λεμφικά αγγεία είναι ένας ειδικός τύπος λεπτών αγγείων που παροχετεύουν τα λεμφικά υγρά για κάθαρση στους λεμφαδένες. Τα υγρά αυτά περιέχουν συσσωρευμένα παραπροϊόντα του μεταβολισμού των κυττάρων, ακόμα και ολόκληρα, ημι-κατεστραμμένα ή άχρηστα κύτταρα».

Και συνεχίζουν: «Από το 2015 γνωρίζουμε ότι τα λεμφικά αγγεία που βρίσκονται στις μήνιγγες, δηλαδή τις μεμβράνες που περιβάλουν τον εγκέφαλο, είναι καθοριστικά για απομάκρυνση των τοξικών αποβλήτων των εγκεφαλικών κυττάρων. Ετσι οποιαδήποτε δυσλειτουργία ή βλάβη του λεμφικού συστήματος των μηνίγγων μπορεί να παίξει ρόλο στη νόσο Αλτσχάιμερ».

Ετσι, η ομάδα του καθηγητή Γεώργιου Χρούσου έκανε την υπόθεση ότι η λειτουργία των λεμφικών αγγείων της μήνιγγας επηρεάζεται από την απολιποπρωτεΐνη Ε4, ένα μόριο που είναι γνωστό ως ο βασικότερος (δηλαδή για πάνω από το 50%) παράγοντας γενετικού κινδύνου για ανάπτυξη της νόσου Αλτσχάιμερ.

Συγκεκριμένα, οι ερευνητές μελέτησαν διαφορές στο πώς εκφράζονται τα γονίδια στα κύτταρα που είναι θετικά για την απολιποπρωτεΐνη Ε4 σε σύγκριση με εκείνα χωρίς απολιποπρωτεΐνη Ε4, και για τον σκοπό αυτό βασίστηκαν σε πειραματικά μοντέλα από πολυδύναμα βλαστικά κύτταρα.

Η μελέτη τους έδειξε ότι σε συγκεκριμένα βλαστικά κύτταρα που μοιράζονται κοινά στοιχεία με τα κύτταρα των λεμφαγγείων και που εκφράζουν το γονίδιο της απολιποπρωτεΐνης E4, τα επίπεδα γονιδίων που σχετίζονται με χαρακτηριστικά λεμφικών αγγείων και με λεμφοίδημα σε άλλα μέρη του σώματος ήταν στατιστικά διαφορετικά με πολύ σημαντικό τρόπο.

Πρακτικά αυτό ίσως σημαίνει ότι η απολιποπρωτεΐνη E4 μπορεί να συμβάλλει στην πρόωρη συρρίκνωση των λεμφικών αγγείων της μήνιγγας (ένας όρος που οι συγγραφείς αποκαλούν «μηνιγγική λεμφοσκλήρωση» κατ' αντιστοιχία με την αθηροσκλήρωση), και να οδηγεί έτσι σε διαταραγμένη λειτουργία των μηνιγγικών λεμφαγγείων (που μοιάζει με «λεμφοίδημα» των μηνίγγων»). Το παραπάνω, με τη σειρά του, μπορεί να προκαλέσει μείωση της απομάκρυνσης τοξικών μεταβολιτών και κυττάρων από τον εγκέφαλο, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε νευροεκφύλιση, όπως εκείνη που λαμβάνει χώρα στον εγκέφαλο ασθενών με τη νόσο Αλτσχάιμερ.

Νέα φάρμακα

Τι σημαίνουν λοιπόν τα ευρήματα αυτά για τη ζωή των ασθενών; Οι συγγραφείς προτείνουν ότι το μοντέλο τους, εάν επαληθευτεί περαιτέρω με πρόσθετες μελέτες, μπορεί να οδηγήσει σε νέα φάρμακα που θα κατανέμονται μέσω εγκεφαλονωτιαίου υγρού για τη θεραπεία της νόσου Αλτσχάιμερ.

Συγκεκριμένα, «τα φάρμακα αυτά θα μπορούσαν να αποκαταστήσουν τη φυσιολογική ανατομία και λειτουργία των λεμφαγγείων της μήνιγγας, επιτρέποντας έτσι την παροχέτευση των τοξικών μεταβολιτών από τον εγκέφαλο. Αυτό θα επέτρεπε τη βελτιωμένη απομάκρυνση του αμυλοειδούς-βήτα, αλλά και άλλων τοξικών προϊόντων από τον εγκέφαλο, καθυστερώντας έτσι την πρόοδο και ανακουφίζοντας τα συμπτώματα της νόσου Αλτσχάιμερ».

«Σε κάθε περίπτωση», υπογραμμίζουν οι ερευνητές, «απαιτούνται περαιτέρω μελέτες για την επικύρωση αυτών των ευρημάτων σε ασθενείς και για την αξιολόγηση πιθανών θεραπευτικών επιλογών για να βοηθήσουν τους ασθενείς με νόσο Αλτσχάιμερ».

Σημειώνεται ότι το άρθρο των ερευνητών με τίτλο «Apolipoprotein E4 and meningeal lymphatics in Alzheimer disease: a conceptual framework» δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο έγκριτο διεθνές περιοδικό «Molecular Psychiatry» που ανήκει στον εκδοτικό οίκο «Nature».

https://www.tanea.gr/2020/07/10/health/simantiki-elliniki-ereyna-gia-ton-mixanismo-pou-pyrodotei-to-altsxaimer/

«Τα “διαζύγια” είναι εκρηκτικά και στο Διάστημα»

Ο 34χρονος Μάνος Χατζόπουλος, ένας από τους 76 νέους ερευνητές που κέρδισαν υποτροφία από το αμερικανικό υπουργείο Ενέργειας για να ετοιμάσουν την έρευνά τους την επόμενη πενταετία, μιλάει για το φαινόμενο των «αστρικών συμπήξεων» και του «θανάτου των άστρων»

Το όνομά του συμπεριλαμβάνεται στη λίστα του αμερικανικού υπουργείου Ενέργειας με τους 76 νέους ερευνητές που καλούνται να παρουσιάσουν σε βάθος πενταετίας τις ιδέες που έρχονται απ' το μέλλον. Ο Μάνος Χατζόπουλος, που γεννήθηκε στην Αθήνα το 1986, ανήκει πλέον στο πρόγραμμα Early Career Scientist έχοντας κερδίσει υποτροφία 750.000 δολαρίων (150.000 ανά χρονιά). Μιλήσαμε μαζί του για μια πορεία που ξεκίνησε από ένα δημοτικό σχολείο της Καλαμάτας για να καταλήξει στο Τμήμα Αστρονομίας του Πανεπιστημίου του Οκαι της Λουιζιάνα.

Ποιοι είναι οι σταθμοί από τους οποίους περάσατε για να φτάσετε ως τη σημαντική υποτροφία;

Από μικρή ηλικία, ακόμη και ως μαθητής Δημοτικού στην Ελλάδα, είχα πάθος με την αστρονομία και την επίλυση προβλημάτων. Η ικανοποίηση που έπαιρνα όταν έλυνα ένα πρόβλημα μαθηματικών ή φυσικής δεν συγκρινόταν με τίποτε και νομίζω ότι αυτό με οδήγησε στις σπουδές. Θυμάμαι έντονα ότι πήρα από τον θείο μου για δώρο ένα εικονογραφημένο βιβλίο αστρονομίας όταν ήμουν 8 ετών. Στη σελίδα 32 υπήρχε η εικόνα μιας μαύρης τρύπας και ένα «συννεφάκι» που έγραφε πως «δεν έχουμε τρόπο να συλλέξουμε πληροφορίες πίσω από τον ορίζοντα γεγονότων μιας μαύρης τρύπας ή να μάθουμε τι συμβαίνει μέσα σ' αυτήν». Αυτό έγινε ένα ερώτημα που με ιντρίγκαρε από τότε και ενίσχυσε το ενδιαφέρον μου για τη φυσική και την αστρονομία. Ως μαθητής Λυκείου πήρα μέρος στον Εθνικό Μαθητικό Διαγωνισμό Αστρονομίας που διοργάνωσε η Εταιρεία Αστρονομίας και Διαστήματος του Βόλου και βρέθηκα να εκπροσωπώ την Ελλάδα στο Διεθνές Space Camp που οργάνωσε το Κέντρο Διαστημικών Πτήσεων Μάρσαλ της NASA στο Χάντσβιλ της Αλαμπάμα. Στη συνέχεια κυνήγησα το δίπλωμα φυσικής από το αντίστοιχο τμήμα στο Πανεπιστήμιο της Κρήτης, από τα καλύτερα σε εθνικό επίπεδο. Μετά την αποφοίτησή μου το 2007 έγινα δεκτός στο διδακτορικό πρόγραμμα του Πανεπιστημίου του Τέξας στο Οστιν, όπου ολοκλήρωσα την εργασία μου, υπό την επίβλεψη του J. Craig Wheeler, σχετικά με ορισμένες από τις πλέον συναρπαστικές εκρήξεις αστέρων στο Σύμπαν: τα υπερφωτεινά σουπερνόβα. Μετά το 2013 πήρα τη μεταδιδακτορική υποτροφία Enrico Fermi στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου, όπου σχεδίασα και «έτρεξα» σε υπερ-υπολογιστές προσομοιώσεις με εκρήξεις σουπερνόβα. Τελικά, το 2016 με προσέλαβαν στο Τμήμα Φυσικής και Αστρονομίας του Πανεπιστημίου της Λουιζιάνα δίνοντάς μου πρόσβαση σε εξοπλισμό υπερ-υπολογιστών, σημαντικές συνεργασίες και ευκαιρίες ώστε να δουλέψω με ιδιοφυείς φοιτητές. Ολα αυτά οδήγησαν φέτος στο Βραβείο Early Career Scientist. Χάρη σ' αυτό μου δίνεται πλέον η δυνατότητα να εμπλουτίσω την ομάδα μου στη Λουιζιάνα με μεταδιδακτορικούς, προπτυχιακούς και επί πτυχίω φοιτητές, ώστε όλοι μαζί να ερευνήσουμε ορισμένα από τα πιο συναρπαστικά αστρικά φαινόμενα: τη σύμπηξη αστέρων σε δυαδικά συστήματα.

Πώς θα εξηγούσατε αυτά τα φαινόμενα σε μαθητές ενός ελληνικού Λυκείου;

Γνωρίζουμε ότι τα περισσότερα αστέρια του Γαλαξία μας είναι σε δυαδικά συστήματα, υπάρχουν δηλαδή πολλά «δίδυμα» στον ουρανό. Σε αυτές τις διασυνδέσεις - όπως και στις σχέσεις της γήινης ζωής - τα πράγματα καμιά φορά γίνονται δυσάρεστα οδηγώντας σε εκρηκτικά «διαζύγια». Τότε, τα αστέρια συγκρούονται απελευθερώνοντας ενέργεια και οδηγώντας κάποιες φορές στη δημιουργία ενός τρίτου νέου αστεριού. Αυτός ο καινούργιος κατάλοιπος αστέρας που προκύπτει μετά τη σύμπηξη διαθέτει ορισμένες παράξενες ιδιότητες, όπως υψηλή περιφορά, ενισχυμένο μαγνητισμό και ασυνήθη χημική σύσταση. Με την έρευνά μας στοχεύουμε να κατανοήσουμε αυτές τις ιδιότητες και να κατευθύνουμε τους αστρονόμους ώστε να ερμηνεύσουν μελλοντικές παρατηρήσεις και ανακαλύψεις αυτών των φαινομένων «συμπηξιακού εξακοντισμού» (mergeburst), όπως αποκαλούνται.

Πότε συνειδητοποιήσατε για πρώτη φορά ότι υπάρχει «μαγεία» στον ουρανό με την οποία αξίζει να ασχοληθείτε;

Οταν ήμουν διδακτορικός φοιτητής στο Τέξας, συμμετείχα στο Ερευνητικό Πρόγραμμα Supernova, που χρησιμοποιούσε ρομποτικά αυτοματοποιημένα τηλεσκόπια για να παρατηρεί τα «φώτα στον ουρανό» ή, κατά την πιο επίσημη ορολογία, «αστρονομικά μεταβατικά φαινόμενα». Τότε είχαν ανακαλυφθεί πολλές εκρήξεις σουπερνόβα που έφταναν 10 έως 1.000 φορές τη φωτεινότητα συνηθισμένων εκρήξεων και σήμαιναν τον θάνατο γιγαντιαίων άστρων. Ως νέο ενθουσιώδη φοιτητή το φαινόμενο με κέρδισε απ' την αρχή και άρχισα να δουλεύω για το διδακτορικό μου. Αποφάσισα λοιπόν να δοκιμάσω διαφορετικά μοντέλα προσπαθώντας να εξηγήσω τα υπερφωτεινά σουπερνόβα.

Ξέρετε - και άρα ξέρουμε - τι συμβαίνει στις τελευταίες στιγμές όταν «πεθαίνει» ένα άστρο;

Το ερώτημα πώς καταρρέουν οι γιγαντιαίοι αστρικοί πυρήνες οδηγώντας στις δυνατές εκρήξεις των σουπερνόβα είναι προφανώς ένα από τα δυσκολότερα και πλέον συναρπαστικά στη σύγχρονη θεωρητική αστροφυσική. Απαιτεί λεπτομερή γνώση πολλών εννοιών της φυσικής, από τα νετρίνα ως τη μεταφορά ακτινοβολίας και την κατάσταση της ύλης σε συνθήκες εξαιρετικά υψηλής πυκνότητας. Η γνώση μας λοιπόν σ' αυτά τα πεδία είναι ακόμη ημιτελής και οδηγεί σε σχετική ανασφάλεια κατά την έρευνα. Το κερασάκι στην τούρτα είναι ότι τα μεγάλα αστέρια έχουν από τη φύση τους τρεις διαστάσεις, οπότε οι στιγμές που οδηγούν στην κατάρρευσή τους μπορούν να απεικονιστούν μόνο με υψηλής ευκρίνειας τρισδιάστατες προσομοιώσεις σε υπερ-υπολογιστή. Κάτι που είναι προφανώς πολυδάπανο, αν σκεφτούμε τις ώρες που δαπανούνται στον υπολογιστή. Για να δώσω ένα παράδειγμα, σε ορισμένες από τις προσομοιώσεις με τη μεγαλύτερη ακρίβεια απαιτήθηκαν 100 εκατομμύρια ώρες (CPU) για λίγα δευτερόλεπτα πραγματικού χρόνου. Σήμερα θα έλεγα ότι έχουμε καλύτερη γνώση, αλλά δουλεύουμε ακόμη τις λεπτομέρειες.

Τι προσφέρει πρακτικά η υποτροφία που κερδίσατε ώστε να συνεχίσετε την έρευνα;

Μου επιτρέπει να χτίσω μια δυνατή ομάδα με μεταδιδακτορικούς ερευνητές και με φοιτητές εδώ στη Λουιζιάνα ώστε να «τρέξουμε» τις προσομοιώσεις στους υπερ-υπολογιστές και να αποτυπώσουμε τα φαινόμενα αστρικών συμπήξεων σε βιώσιμα χρονοδιαγράμματα.

Ποια προσόντα πρέπει να διαθέτουν οι άνθρωποι με τους οποίους θέλετε να συνεργαστείτε; Πώς θα «χτίσετε» αυτή την ομάδα;

Στη συγκεκριμένη φάση της έρευνας το μεγαλύτερο κομμάτι της δουλειάς απαιτεί πολλές ικανότητες στον παράλληλο και επιστημονικό προγραμματισμό, καθώς και την ανάλυση μεγα-δεδομένων. Οπότε οι φοιτητές αντίστοιχων κλάδων είναι πολύτιμοι. Αναζητώ όμως, πέρα από τις τεχνικές ικανότητες, ομαδικό πνεύμα, εργασιακή ηθική και ενθουσιασμό γι' αυτή την εργασία.

Τι θα λέγατε σε έλληνες φοιτητές που αναρωτιούνται αν μπορούν να κυνηγήσουν το όνειρό τους σε ένα πανεπιστήμιο του εξωτερικού;

Θα τους έλεγα να είναι προετοιμασμένοι για την αμείλικτη πραγματικότητα της πανεπιστημιακής ζωής. Είναι ένα συναρπαστικό ταξίδι, αλλά όπως σε όλες τις επιλογές ζωής υπάρχουν και παράγοντες που πρέπει να παίρνεις υπόψη σου. Για παράδειγμα, τα έσοδα δεν θα είναι σημαντικά εάν βρουν ένα πόστο βοηθού καθηγητή ή ερευνητή. Θα πρέπει να είναι πολύ «μετρημένοι» με τα έξοδά τους. Χρειάζεται σκληρή δουλειά, αποφασιστικότητα και πάνω απ' όλα πάθος για την επίλυση προβλημάτων. Στη συνέχεια θα χρειαστεί αφοσίωση για να πετύχουν μια μόνιμη δουλειά, είτε στον πανεπιστημιακό χώρο είτε για μια θέση ερευνητή σε εθνικό εργαστήριο. Πριν απ' όλα, και ανεξάρτητα αν κάποιος κυνηγάει καριέρα στην εφαρμοσμένη ή θεωρητική αστροφυσική, πρέπει να ξεκινήσει γλώσσες προγραμματισμού τώρα: Python, C++ και Fortran. Το μέλλον αυτού του κλάδου απαιτεί προγραμματισμό σε ανώτερο επίπεδο, είτε πρόκειται για την προσομοίωση ενός φαινομένου είτε για την ανάλυση μεγάλου όγκου δεδομένων μέσω της χρήσης τεχνητής νοημοσύνης. Οσο νωρίτερα εμπλακεί κανείς με τους κώδικες, τόσο το καλύτερο για τη θέση που μπορεί να κερδίσει στην έρευνα.

Οι εικόνες του «θανάτου των άστρων» έχουν αποτυπωθεί και στην ποπ κουλτούρα, στη λογοτεχνία του φανταστικού και στον κινηματογράφο. Υπάρχει κάποιο παράδειγμα που πλησιάζει αυτό που ερευνάτε;

Το μόνο που μπορώ να φανταστώ και συνδέεται με όσα έχω σπουδάσει είναι η παλιά ταινία «Supernova» (2000). Αν και, για να είμαι εντελώς ειλικρινής, οτιδήποτε αφορά την επιστήμη εκεί μέσα είναι λάθος!

https://www.tanea.gr/2020/07/22/interviews/ta-diazygia-einai-ekriktika-kai-sto-diastima/

Οι επτά Έλληνες ερευνητές θα επιχορηγηθούν από την ΕΕ για καινοτόμα έργα.

Επτά νέοι Έλληνες ερευνητές, δύο που δραστηριοποιούνται στη χώρα μας και πέντε της διασποράς, περιλαμβάνονται στη νέα «φουρνιά» επιχορηγήσεων εκκίνησης (Starting Grants) που ανακοίνωσαν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας (ΕΣΕ) και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η συνολική πανευρωπαϊκή χρηματοδότηση σε 436 επιστήμονες θα φθάσει τα 677 εκατομμύρια ευρώ.

Οι επιχορηγήσεις εντάσσονται στο πρόγραμμα έρευνας και καινοτομίας «Ορίζων 2020» της ΕΕ και θα βοηθήσουν τους νέους ερευνητές να δημιουργήσουν ομάδες και να πραγματοποιήσουν καινοτόμα έργα σε διάφορους τομείς, από την έρευνα για εμβόλια μέχρι την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και από τα νανοπλαστικά ως την εξερεύνηση της σκοτεινής ύλης του διαστήματος.

Οι ερευνητές που επελέγησαν, προέρχονται από 40 εθνικότητες και θα έχουν τη βάση τους σε 25 χώρες της Ευρώπης. Τα χρηματοδοτούμενα ερευνητικά έργα αναμένεται να δημιουργήσουν περίπου 2.500 θέσεις εργασίας για μεταδιδακτορικούς υπότροφους, διδακτορικούς φοιτητές και προσωπικό των ιδρυμάτων υποδοχής.

Οι «επιχορηγήσεις εκκίνησης» του ΕΣΕ στηρίζουν μεμονωμένους άριστους ερευνητές που ξεκινούν δική τους ανεξάρτητη ερευνητική ομάδα ή πρόγραμμα. Έχουν η κάθε μία ύψος έως 1,5 εκατ. ευρώ για πέντε έτη, με δυνατότητα πρόσθετης χρηματοδότησης έως 1 εκατ. ευρώ.

Η λίστα περιλαμβάνει τους εξής Έλληνες ερευνητές:

- Θέμις Αλισσάφη, ερευνήτρια ανοσολογίας στο Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών

- Καλλιόπη Αμυγδάλου, ιστορικός-αρχιτέκτων, ερευνήτρια στο Ελληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ)

- Διονύσης Αντύπας, μεταδιδακτορικός ερευνητής φυσικής στο Πανεπιστήμιο Γιοχάνες Γκούτενμπεργκ-Μάιντς και στο Ινστιτούτο Helmholz της Γερμανίας.

- Σπύρος Χατζηβασιλειάδης, αναπληρωτής καθηγητής στο Τεχνικό Πανεπιστήμιο της Δανίας (απόφοιτος της Σχολής Ηλεκτρολόγων Μηχανικών του ΕΜΠ).

- Κωνσταντίνος Δασκαλάκης, μεταδιδακτορικός ερευνητής εφαρμοσμένης φυσικής στο Πανεπιστήμιο 'Ααλτο της Φινλανδίας

- Νικόλαος Κωνσταντινίδης, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο Ντενί Ντιντερό (Paris 7) του Παρισιού

- Ελένη Βρυωνίδου, ερευνήτρια σωματιδιακής φυσικής στο Πανεπιστήμιο της Μπολόνια της Ιταλίας.

https://www.scoop.it/topic/physicists-and-physics/p/4120693670/2020/09/08/-

Νικόλας Μπαμπέτας: Διεθνής διάκριση για 14χρονο εφευρέτη που έκανε τα αντισηπτικά... αυτόματα.

Μια σπουδαία διάκριση που αποτελεί παράλληλα μήνυμα για ένα ελπιδοφόρο μέλλον πέτυχε ένας 14χρονος μαθητής γυμνασίου. Ο Νικόλας Μπαμπέτας τυχαία έμαθε για τον διεθνή διαγωνισμό «Can’t touch this» που διοργανώθηκε με αφορμή την πανδημία του κοροναϊού.

Αποφάσισε να συμμετάσχει. Χωρίς να ζητήσει βοήθεια είχε μια ιδέα, και επιστρατεύοντας τις γνώσεις του σχεδίασε, εκτύπωσε σε 3D, έφτιαξε τα ηλεκτρονικά κυκλώματα, προγραμμάτισε και ολοκλήρωσε ένα προϊόν που κάνει αυτόματη στη χρήση της κάθε συσκευασία αντισηπτικού, κερδίζοντας το δεύτερο βραβείο στον διαγωνισμό.

Ο Νικόλας είναι ένα συνηθισμένο σημερινό παιδί. Είναι πολύ καλός μαθητής, λάτρης της ιστιοπλοΐας, ο οποίος μεταξύ άλλων λατρεύει την τεχνολογία: «Από μικρός είχα πάθος να μαστορεύω διάφορα πράγματα και στο δημοτικό αγάπησα πολύ τα μαθηματικά και την φυσική λόγω των δασκάλων που είχα», λέει ο ίδιος και συνεχίζει: «Όταν ήμουν στην Τετάρτη δημοτικού, ο πατέρας μου, μου είχε φέρει κάτι μπαταρίες με μικρά φωτάκια κι όταν μου έδειξε πώς λειτουργούν, ξετρελάθηκα. Μετά, μου έφερε μοτεράκια με μπαταρίες, καλώδια και ρόδες και φτιάξαμε ένα αυτοκινητάκι το οποίο πήγαινε μόνον ευθεία αλλά είχε πλάκα. Αυτό ήταν! Από εκεί και ύστερα το να κατασκευάζω πράγματα από το μηδέν πάθος μεγάλο. Έφτιαχνα ανεμιστήρες με μανταλάκια και διάφορα παιχνίδια από σύρμα. Μέσα μου ήθελα πάντα να κάνω μία σημαντική κατασκευή, αλλά οι σχολικές και εξωσχολικές υποχρεώσεις δεν μου εξασφάλιζαν τον χρόνο που επιθυμούσα. Η καραντίνα, το lockdown, όπου στην πραγματικότητα ο χρόνος διπλασιάστηκε για εμάς τα παιδιά, ήταν για μένα η ευκαιρία να κάνω αυτό που πάντα επιθυμούσα. Κάτι ωραίο, κάτι διαφορετικό…»

Για πολλά παιδιά, η περίοδος του lockdown ισοδυναμούσε με χαμένο χρόνο μπροστά στο PlayStation και την τηλεόραση. Όχι όμως για τον Νικόλα: «Την περίοδο της καραντίνας είχα πολύ ελεύθερο χρόνο και αποφάσισα να ασχοληθώ περισσότερο με διάφορα ηλεκτρονικά, τον προγραμματισμό και τις κατασκευές. Άρχισα να ψάχνω στο YouTube βιντεάκια σχετικά με βασικά ηλεκτρονικά κυκλώματα με το microcontroller Arduino, τον προγραμματισμό και το 3D printing. Παρήγγειλα διάφορα προϊόντα και πειραματίστηκα. Κατάφερα να φτιάξω κάποια απλά project όπως ένα αυτοκινητάκι που μπορείς να το χειριστείς με το τηλεκοντρόλ της τηλεόρασης, καθώς κι έναν φορητό ανεμιστήρα. Αυτές οι συσκευές ήταν φτιαγμένες από ανακυκλώσιμα υλικά όπως ξυλάκια παγωτού, κουτιά, κομμάτια ξύλο κλπ.», λέει και συνεχίζει: «Όταν έφτασα σε ένα καλό επίπεδο, ένιωσα αυτοπεποίθηση κι άρχισα να κοιτώ τους διαγωνισμούς που θα μπορούσα να πάρω μέρος. Κατέληξα σε έναν διαγωνισμό εμπνευσμένο από την πανδημία με θέμα «Can’t touch this».

«Σκέφτηκα να φτιάξω ένα αξεσουάρ το οποίο να μπορεί να προσαρμοστεί σε διαφορετικά αντισηπτικά και να τα μετατρέπει σε αυτόματα. Το καλοκαίρι σκεφτόμουν τρόπους για το πώς να φτιάξω αυτό το project. Είχα ήδη τον αισθητήρα απόστασης, το μοτέρ, το Arduino και τα υπόλοιπα υλικά. Αυτό που μου έλειπε ήταν ένας 3D printer. Κατάφερα να τον πάρω κι αμέσως ένιωσα πως μπορώ να κάνω το project που ονειρευόμουν. Είχα ένα δυνατό εργαλείο στα χέρια μου. Άρχισα αμέσως να σχεδιάζω 3D μοντέλα και να τα εκτυπώνω. Μετά από δύο εβδομάδες, με αρκετές αποτυχίες και πολλές διαφορετικές εκδοχές, κατάφερα να ολοκληρώσω το project μου. Έστειλα τη συμμετοχή μου στον διαγωνισμό του Instructables.com. Είχε μεγάλη απήχηση και χάρηκα. Πέρα από αυτό όμως, ένιωσα πως μπήκα σε μια κοινότητα ανθρώπων από διαφορετικές χώρες με παρόμοια ενδιαφέροντα που ο καθένας θέλει να βοηθήσει τον άλλον. Στον διαγωνισμό αυτό έπαιρναν μέρος άτομα ανεξάρτητα από εθνικότητα και ηλικία. Οι περισσότεροι μάλιστα ήταν ενήλικες. Μετά από δύο εβδομάδες περίπου βγήκαν τα αποτελέσματα. Είχα πάρει το δεύτερο βραβείο! Ήταν μια μεγάλη ικανοποίηση, ένα boost στην αυτοπεποίθησή μου για μελλοντικά σχέδιά μου. Έχω σκοπό να φτιάξω τους ερχόμενους μήνες μία νέα εκδοχή του project αυτού που θα είναι πολύ πιο αποτελεσματική. Ταυτόχρονα όμως δουλεύω σε πολλά άλλα project. Ελπίζω να έχω αρκετό ελεύθερο χρόνο για να κάνω όλα αυτά που έχω στο μυαλό μου», εκμυστηρεύεται ο 14χρονος ταλαντούχος εφευρέτης.

https://www.tanea.gr/2020/10/05/science-technology/nikolas-mpampetas-diethnis-diakrisi-gia-14xrono-efeyreti-pou-ekane-ta-antisiptika-aytomata/

Παγκόσμια πρωτιά: Ελληνική νίκη στη μάχη κατά της ημικρανίας.

Για πρώτη φορά παγκοσμίως τοποθετήθηκε σε ασθενή στη χώρα μας «έξυπνη» μικροσυσκευή για τη θεραπεία της ημικρανικής ινιοαυχενικής κεφαλαλγίας από ειδικούς του Νοσοκομείου «Ευαγγελισμός».

Αυτό ανέφερε σήμερα σε συνέντευξη Τύπου ο καθηγητής Νευροχειρουργικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών στο νοσοκομείο «Ευαγγελισμός» και πρόεδρος της International Neuromodulation Society (Διεθνής Εταιρεία Νευροτροποποίησης) στον Τομέα Νοτιοανατολικής Ευρώπης κ. Δαμιανός Σακάς.

Ο κ. Σακάς παρουσίασε την «ευφυή» αυτή μικροσυσκευή που περιέχει αισθητήρες κίνησης του σώματος και ολοκληρωμένα «έξυπνα» κυκλώματα τερματίζοντας τον χρόνιο αφόρητο πόνο. Η συσκευή η οποία έχει έγκριση από την Αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) ενώ διαθέτει και CE Mark στην Ευρώπη έχει μέχρι στιγμής τοποθετηθεί σε οκτώ ασθενείς στη χώρα μας από την ομάδα του Ευαγγελισμού με πολύ καλά αποτελέσματα (σημειώνεται ότι το κόστος της διαδικασίας καλύπτεται πλήρως από τον ΕΟΠΥΥ).

Οπως σημείωσε ο καθηγητής, η νέα μικροσυσκευή νευροτροποποίησης αποτελεί ένα τεχνολογικό άλμα μετά από μια μακρά περίοδο στασιμότητας στην εξέλιξη των συγκεκριμένων τεχνολογιών που διήρκεσε περίπου δύο δεκαετίες. Η κύρια καινοτομία που τη διαφοροποιεί από ήδη υπάρχουσες συσκευές, είναι ότι διαθέτει αισθητήρες κίνησης και ταχύτητας και μετρητή επιτάχυνσης του σώματος σε συνδυασμό με τεχνολογία ανάλογη με αυτή των ηλεκτρονικών παιχνιδιών και των «έξυπνων» κινητών τηλεφώνων (Gaming και Smart Phone Technologies).

Με χρήση προηγμένων αισθητήρων, η συσκευή λαμβάνει σήματα από το σώμα του ασθενούς και τα αναλύει με αποτέλεσμα να αντιλαμβάνεται τις διάφορες θέσεις του – αν βρίσκεται σε στατική κατάσταση ή αν κινείται. Στη συνέχεια, επεξεργάζεται τις πληροφορίες με συστήματα «τεχνητής νοημοσύνης» (τεχνητά ολοκληρωμένα νευρωνικά κυκλώματα – artificial integrated neuronal networks) και προσαρμόζει την παρεχόμενη ηλεκτρική διέγερση και την επακόλουθη τροποποίηση του νευρικού συστήματος, ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες του κάθε ασθενούς, «παρακάμπτοντας» τον εγκέφαλό του.

Ο κ. Σακάς εξήγησε ότι στις τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται μέχρι σήμερα, η ηλεκτρική διέγερση είναι συνεχής και σταθερή χωρίς να διαφοροποιείται κατά την κίνηση. Έτσι επέρχεται συχνά εθισμός του ασθενούς και η αποτελεσματικότητα της διέγερσης μειώνεται κάτω από το θεραπευτικό επίπεδο. Με τη νέα συσκευή μεταβαλλόμενης και προσαρμοζόμενης ηλεκτρικής διέγερσης επιτυγχάνεται πολύ καλύτερος έλεγχος του πόνου, ιδίως εκείνων των μορφών πόνου που επιδεινώνονται κατά την κίνηση του σώματος. Οι συσκευές χαρακτηρίζονται ως «έξυπνα προσαρμοζόμενα μικροσυστήματα» (smart adaptive microsystems) και έχουν μόλις αρχίσει να τοποθετούνται, σε λίγους ασθενείς διεθνώς, σε χώρες οι οποίες διαθέτουν επιστημονικές ομάδες με αναγνωρισμένη εμπειρία και υποδομή σε θεραπείες υψηλής τεχνογνωσίας.

Όπως χαρακτηριστικά τόνισε ο καθηγητής «χάρη στην τεχνολογική πρόοδο και την επιστημονική κατάρτιση μπορούμε πλέον να υποστηρίζουμε ότι η πλάστιγγα στον αιώνιο πόλεμο ανάμεσα στον άνθρωπο και τον πόνο έχει γείρει υπέρ μας! Εξελίξεις σαν αυτές που σας παρουσιάζουμε σήμερα δίνουν την ευκαιρία σε εκατομμύρια συνανθρώπους μας να έχουν λόγους να αισιοδοξούν για το μέλλον. Σε τελική ανάλυση και η δική μας δουλειά δεν στοχεύει σε τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο από αυτό: να απαλείψουμε, ει δυνατόν, τον πόνο από τη ζωή».

Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου παρουσιάστηκαν και τρεις περιπτώσεις ασθενών που έπασχαν από χρόνιο έντονο, αφόρητο κατά την κίνηση πόνο ο οποίος δεν μπορούσε να ελεγχθεί με φάρμακα και θεραπεύθηκαν πλήρως με εμφύτευση του έξυπνου προηγμένου «βηματοδότη» επί της κεφαλής ή επί του νωτιαίου μυελού.

Η πρώτη ασθενής ήταν μια 78χρονη γυναίκα που έπασχε κατά τα τελευταία πέντε έτη από χρόνια ημικρανική ινιοαυχενική κεφαλαλγία η οποία γινόταν ιδιαίτερα επώδυνη κατά την προσπάθεια κίνησης, και καθιστούσε αφόρητη την κίνηση του αυχένα και της κεφαλής. Με βάση τα όσα έχουν μέχρι στιγμής ανακοινωθεί στη διεθνή βιβλιογραφία, η περίπτωση αυτή αποτελεί την πρώτη παγκοσμίως θεραπεία αυχενογενούς ημικρανικού τύπου κεφαλαλγίας η οποία επιδεινωνόταν από την κίνηση της ασθενούς και θεραπεύθηκε με ηλεκτρονική διέγερση του νευρικού συστήματος, που ρυθμίζεται από τεχνολογία αισθητήρων κίνησης του αυχένα και της κεφαλής. «Η επιτυχής πρώτη θεραπεία παγκοσμίως ασθενούς με ινιοαυχενική κεφαλαλγία ημικρανικού τύπου, δημιουργεί ελπίδες και ανοίγει προοπτικές για εφαρμογή της μεθόδου και σε άλλες μορφές χρόνιων αφόρητων φαρμακοανθεκτικών πόνων της κεφαλής και του προσώπου» υπογράμμισε ο κ. Σακάς.

Η δεύτερη ασθενής, 61 ετών, έπασχε από πολύ έντονο πόνο, μη ελεγχόμενο με φάρμακα, στην οσφυϊκή χώρα και κυρίως στα κάτω άκρα, επί 16 έτη, και είχε υποβληθεί σε δύο αναποτελεσματικές επεμβάσεις σπονδυλοδεσίας. Η τρίτη ασθενής, 74 ετών, έπασχε επίσης από χρόνιο φαρμακοανθεκτικό πόνο κυρίως στην οσφυϊκή χώρα και στα δύο κάτω άκρα, επί 10 έτη, και είχε επίσης υποβληθεί σε ανεπιτυχή σπονδυλοδεσία. Και στις δύο περιπτώσεις, ο πόνος γινόταν αφόρητος κατά την προσπάθεια των ασθενών να κινηθούν, γεγονός που πρακτικά είχε καταργήσει την κινητικότητα τους. Οι δύο αυτές περιπτώσεις χρόνιας φαρμακοανθεκτικής οσφυοϊσχιαλγίας είναι οι πρώτες ασθενείς που θεραπεύθηκαν στη χώρα μας με χρήση της νέας προηγμένης τεχνολογίας νευροτροποποίησης – μετά από χρόνια ταλαιπωρίας οι γυναίκες αυτές ανέκτησαν την κινητικότητά τους και έχουν πια μια φυσιολογική καθημερινότητα απαλλαγμένη από τον πόνο.

Ολοι οι ασθενείς στους οποίους τοποθετείται ο «έξυπνος» βηματοδότης περνούν αρχικώς από μια δοκιμαστική περίοδο προκειμένου να αποδειχθεί αν είναι υποψήφιοι για τη συγκεκριμένη προσέγγιση, περιέγραψε ο κ. Σακάς. «Πριν από την εμφύτευση, κάνουμε ένα τεστ, τοποθετώντας ένα ηλεκτρόδιο και μία εξωτερική συσκευή, την οποία ο ασθενής δοκιμάζει για περίοδο ως τριών εβδομάδων – κατά μέσο όρο 10 ημερών. Αν με τη συσκευή ο πόνος μειώνεται σημαντικά και μόλις την αφαιρέσουμε επανέρχεται, τότε καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι ο ασθενής είναι υποψήφιος για υποβολή στη νέα μέθοδο». Ο καθηγητής προσέθεσε ότι σε ελάχιστες μόνο περιπτώσεις ασθενών (κάτω του 1%) εμφανίζονται κάποιες παρενέργειες, όπως το να μη γίνει καλά ανεκτή η μικροσυσκευή από το δέρμα.

Τα προηγμένα χαρακτηριστικά και πλεονεκτήματα της νέας τεχνολογίας είναι τα εξής:

Καταγράφει σε συνεχή, άμεσο χρόνο, δεδομένα από την καθημερινή δραστηριότητα του ασθενούς, τις θέσεις που λαμβάνει το σώμα του στη διάρκεια της ημέρας, το επίπεδο ηλεκτρικής διέγερσης που χορηγείται ανά πάσα στιγμή, και παράγει συνολική εικόνα των δεδομένων που είναι διαθέσιμη στον γιατρό όταν εξετάζει τον ασθενή σε μεταγενέστερο χρόνο, γεγονός που επιτρέπει καλύτερη κατανόηση της πορείας του ασθενούς και βελτιστοποίηση της θεραπείας του.

Λόγω της πολύ στοχευμένης διέγερσης, η συσκευή απαιτεί μικρότερη κατανάλωση ρεύματος, και έχει καλύτερη απόδοση της μπαταρίας η οποία μπορεί να φορτισθεί πλήρως σε μία ώρα.

Επιτρέπει διενέργεια μαγνητικής τομογραφίας οπουδήποτε στο σώμα, διότι διαθέτει αυξημένη μαγνητική θωράκιση.

Ο προγραμματισμός της συσκευής είναι εύκολος με χρήση ενός τάμπλετ. Ο προγραμματιστής μπορεί να διαμορφώσει αναφορές δραστηριότητας του ασθενούς και ελέγχου του πόνου, από τα δεδομένα που καταγράφει από τη μικροσυσκευή.

Όλη αυτή η «πανέξυπνη» τεχνολογία κρύβεται σε μια μικροσυσκευή με όγκο και βάρος μικρότερα κατά 55% σε σχέση με τα μέχρι σήμερα διαθέσιμα συστήματα. Είναι ο μικρότερος πλήρως εμφυτευόμενος διέγερτης κεντρικού νευρικού συστήματος που έχει κατασκευασθεί, επίτευγμα που σημαίνει λιγότερη ταλαιπωρία για τον ασθενή.

Αλλες ενδείξεις εφαρμογής της νέας πρωτοποριακής τεχνολογίας περιλαμβάνουν το σύνδρομο αποτυχημένης οσφυϊκής επέμβασης, τον πόνο μετά από πεταλεκτομή, περιπτώσεις με ιστορικό πολλαπλών επεμβάσεων στη σπονδυλική στήλη, την επισκληρίδιο ίνωση (πόνος μετεγχειρητικής ουλής), την περιφερική καυσαλγία, την αραχνοειδίτιδα και το σύνδρομο σύνθετου περιοχικού πόνου.

https://www.tovima.gr/2020/10/21/science/pagkosmia-protia-elliniki-niki-sti-maxi-kata-tis-imikranias/

Αυξάνεται η διεθνής απήχηση των ελληνικών επιστημονικών δημοσιεύσεων.

Η Ελλάδα βελτιώνει τη θέση της στο διεθνές ερευνητικό στερέωμα. Την περίοδο 2004-2018, οι επιστημονικές δημοσιεύσεις ελληνικών φορέων διακρίνονται για την ποιότητα και την πρωτοτυπία τους, λαμβάνοντας συνεχώς περισσότερες αναφορές σε διεθνές επίπεδο. Οι συνολικοί δείκτες και η θέση της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τον ΟΟΣΑ έχουν ανοδική πορεία, οι επιδόσεις των φορέων βελτιώνονται και η απήχηση του ερευνητικού έργου της ελληνικής επιστημονικής κοινότητας αυξάνεται, με τον σχετικό δείκτη απήχησης των δημοσιεύσεων να υπερβαίνει για πρώτη φορά τον παγκόσμιο μέσο όρο σε όλα τα κύρια επιστημονικά πεδία.

Αυτά προκύπτουν από τα στατιστικά στοιχεία και τους δείκτες που δημοσίευσε το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου (ΕΚΤ) στο πλαίσιο της παραγωγής των εθνικών στατιστικών για τις δημοσιεύσεις σε διεθνή περιοδικά των επιστημόνων που εργάζονται σε ελληνικούς φορείς. Τα στοιχεία δημοσιεύσεων και αναφορών που χρησιμοποιήθηκαν για τον υπολογισμό των δεικτών αντλήθηκαν από τη διεθνή βάση δεδομένων Web of Science και καλύπτουν την περίοδο 2004-2018.

Το 2018 καταγράφονται 11.606 επιστημονικές δημοσιεύσεις ελληνικών φορέων στα διεθνή επιστημονικά περιοδικά που ευρετηριάζει το σύστημα Web of Science, επιτυγχάνοντας έτσι την υψηλότερη κατ’ έτος επίδοση για όλη την περίοδο 2004-2018. Την ίδια περίοδο, σημαντική είναι η αύξηση των δημοσιεύσεων των ελληνικών φορέων στα διεθνή περιοδικά Ανοικτής Πρόσβασης (2.169 δημοσιεύσεις το 2018)

Ο δείκτης απήχησης των δημοσιεύσεων (μέσος όρος αναφορών ανά δημοσίευση) αυξάνεται συνεχώς και μάλιστα με ρυθμούς σημαντικά μεγαλύτερους από τους δείκτες απήχησης των χωρών της ΕΕ και του ΟΟΣΑ. Ομοίως, πάνω από τον μέσο όρο των χωρών της ΕΕ και του ΟΟΣΑ διατηρείται το ποσοστό των δημοσιεύσεων που λαμβάνουν αναφορές.

Οι σχετικοί δείκτες απήχησης των επιστημονικών δημοσιεύσεων την πενταετία 2014-2018 υπερβαίνουν για πρώτη φορά τον παγκόσμιο μέσο όρο (1,00) σε όλα τα επιστημονικά πεδία – «Φυσικές Επιστήμες», «Μηχανική & Τεχνολογία», «Ιατρική και Επιστήμες Υγείας», «Γεωργικές Επιστήμες», «Κοινωνικές Επιστήμες» και «Ανθρωπιστικές Επιστήμες»- με τιμές που κυμαίνονται από 1,09 έως 1,36. Επίσης, εντείνεται η δικτύωση και η συνεργασία των Ελλήνων επιστημόνων με το εξωτερικό, καθώς οι συνδημοσιεύσεις με επιστήμονες από άλλες χώρες συνεχίζουν να αυξάνονται.

Ως προς την απήχηση, την πρωτοτυπία, την ποιότητα και την αναγνωρισιμότητα, οι δημοσιεύσεις ελληνικών φορέων εξακολουθούν να τοποθετούνται δυναμικά στο διεθνές περιβάλλον. Το 2018 καταγράφονται 11.606 επιστημονικές δημοσιεύσεις ελληνικών φορέων στα διεθνή επιστημονικά περιοδικά. Ο αριθμός των αναφορών στις δημοσιεύσεις των ελληνικών φορέων συνεχίζει να διατηρεί την αυξητική τάση όλων των προηγούμενων ετών, και την πενταετία 2014-2018 φθάνει τις 454.084 αναφορές. Σημειώνεται ότι αυτός ο αριθμός συνιστά ένα νέο ιστορικά υψηλό επίπεδο.

Την πενταετία 2014-2018, οι δημοσιεύσεις από ελληνικούς φορείς λαμβάνουν κατά μέσο όρο 8,10 αναφορές ανά δημοσίευση, ξεπερνώντας τον μέσο όρο αναφορών στην ΕΕ (6,90) και στον ΟΟΣΑ (6,70). Επίσης, το ποσοστό των δημοσιεύσεων των ελληνικών φορέων που λαμβάνουν αναφορές -ένας ακόμα δείκτης που αποτυπώνει την πρωτοτυπία και την ποιότητα του ερευνητικού έργου και την αναγνωρισιμότητα των επιστημόνων συγγραφέων- διαμορφώνεται για την περίοδο 2004-2018 στο 75,6%, ποσοστό πάνω από το ποσοστό της ΕΕ (74,1%) και του ΟΟΣΑ (73,4%).

Ως προς τους βιβλιομετρικούς δείκτες που καταγράφουν την ύπαρξη υψηλής απήχησης για τις δημοσιεύσεις, την πενταετία 2014-2018, τόσο ο αριθμός όσο και η κατανομή των δημοσιεύσεων των ελληνικών φορέων με υψηλή απήχηση, καταγράφουν σημαντική βελτίωση. Ειδικότερα, 1.230 δημοσιεύσεις ελληνικών φορέων κατατάχθηκαν παγκοσμίως στο 1% των δημοσιεύσεων με υψηλή απήχηση, 4.406 δημοσιεύσεις στο 5%, 7.637 στο 10%, 16.403 δημοσιεύσεις στο 25% και 29.361 δημοσιεύσεις στο 50%. Η κατανομή των δημοσιεύσεων των ελληνικών φορέων που διαμορφώνεται με βάση το κριτήριο της υψηλής απήχησης είναι 2,2%, 7,8%, 13,6%, 29,2% και 52,2%, αντίστοιχα, με συνέπεια οι ελληνικές επιδόσεις να ξεπερνούν ξανά τον παγκόσμιο μέσο όρο σε όλες τις κατηγορίες (η πρώτη φορά ήταν την πενταετία 2012-2016), ενώ ξεπερνούν και τις αντίστοιχες επιδόσεις της ΕΕ για τις οποίες υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία (top 1% και top 10%),

Σημαντική είναι επίσης η ηγετική συμμετοχή των Ελλήνων επιστημόνων στις δημοσιεύσεις με υψηλή απήχηση. Σε ποσοστό 22,9% των δημοσιεύσεων με ελληνική συμμετοχή που ανήκουν στο top 1%, ο πρώτος συγγραφέας προέρχεται από ελληνικό φορέα. Στο top 5% το ποσοστό αυτό ανέρχεται σε 33,1%, και στο top 10% σε 39,1%.

Οι σημαντικότερες κατηγορίες ελληνικών φορέων, ως προς τον αριθμό δημοσιεύσεων, είναι τα Πανεπιστήμια (που πλέον συμπεριλαμβάνουν και τα ΤΕΙ), τα Ερευνητικά Κέντρα που εποπτεύονται από τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας (ΓΓΕΤ) και τα Δημόσια Νοσοκομεία.

Την πενταετία 2014-2018 η συμμετοχή των Πανεπιστημίων στο σύνολο των δημοσιεύσεων από ελληνικούς φορείς είναι 86,1% (51.198 δημοσιεύσεις), των Ερευνητικών Κέντρων της ΓΓΕΤ 15,6% (9.274 δημοσιεύσεις), και των Δημόσιων Νοσοκομείων 11,9% (7.057 δημοσιεύσεις), ενώ οι υπόλοιπες κατηγορίες φορέων έχουν μερίδια κάτω από 5%.

Για το 2018, οι περισσότερες δημοσιεύσεις ελληνικών φορέων ανήκουν στο επιστημονικό πεδίο «Φυσικές Επιστήμες» (Natural Sciences) (47,2%), ενώ δεύτερο κατά σειρά είναι το επιστημονικό πεδίο «Ιατρική και Επιστήμες Υγείας» (Medical & Health Sciences), το οποίο καταλαμβάνει ποσοστό 38,8%. Το επιστημονικό πεδίο «Μηχανική & Τεχνολογία» (Engineering and Technology) έχει την τρίτη θέση με 22,6%, και ακολουθούν τα επιστημονικά πεδία «Κοινωνικές Επιστήμες» (Social Sciences) με μερίδιο 7,4%, «Γεωργικές Επιστήμες» (Agricultural Sciences), με 3,0%, και «Ανθρωπιστικές Επιστήμες» (Humanities), με 1,7%.

Την πενταετία 2014-2018, οι σχετικοί δείκτες απήχησης των δημοσιεύσεων ελληνικών φορέων ξεπερνούν τον παγκόσμιο μέσο όρο 1 και στα έξι κύρια επιστημονικά πεδία. Η υψηλότερη απήχηση (σχετικός δείκτης απήχησης: 1,36) καταγράφεται στο πεδίο “Μηχανική & Τεχνολογία”, και ακολουθούν τα πεδία “Ιατρική & Επιστήμες Υγείας” (1,35), “Φυσικές Επιστήμες” (1,34), “Γεωργικές Επιστήμες” (1,19), “Κοινωνικές Επιστήμες” (1,09) και οι “Ανθρωπιστικές Επιστήμες” (1,09).

Στη διάρκεια της δεκαπενταετίας 2004-2018, συνεχίζεται η αύξηση στο ποσοστό των δημοσιεύσεων που πραγματοποιούνται με συνεργασία, είτε με ελληνικούς ή είτε με ξένους φορείς. Πιο συγκεκριμένα, μετά το 2008, καταγράφεται αύξηση στις συνεργασίες με τη διεθνή ερευνητική κοινότητα, όπου το ποσοστό των δημοσιεύσεων με διεθνή συνεργασία έχει ανέλθει από 38,2% έχει ανέλθει στο 60,6% το 2018. Αντίθετα, το ποσοστό των δημοσιεύσεων που πραγματοποιούνται χωρίς συνεργασίες, από μόνο έναν ελληνικό φορέα, μειώνεται διαρκώς και διαμορφώνεται στο 19,6% για το 2018. Ο μεγαλύτερος αριθμός συνεργασιών καταγράφεται με τις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γερμανία, τη Γαλλία, την Ισπανία και την Ιταλία. Σε όλα τα επιστημονικά πεδία, ο σχετικός δείκτης απήχησης είναι σημαντικά μεγαλύτερος στις περιπτώσεις των δημοσιεύσεων που έχουν γίνει κατόπιν διεθνούς συνεργασίας.

Στην ηλεκτρονική εκτενή έκδοση «Επιστημονικές Δημοσιεύσεις Ελληνικών Φορέων 2004-2018: Βιβλιομετρική ανάλυση δημοσιεύσεων σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά – Web of Science», η οποία συνοδεύεται από διαδραστικά διαγράμματα, πέρα από τους καθιερωμένους δείκτες, συμπεριλαμβάνονται για πρώτη φορά δείκτες για τις επιδόσεις των ελληνικών Περιφερειών.

Επίσης, περιλαμβάνονται δείκτες για τις επιστημονικές δημοσιεύσεις σε διεθνή περιοδικά Ανοικτής Πρόσβασης, που αποτυπώνουν τη συμμετοχή και τις επιδόσεις της ελληνικής ερευνητικής κοινότητας στην ελεύθερη διάθεση των αποτελεσμάτων της έρευνας.

Τέλος, για πρώτη φορά παρουσιάζονται νέοι δείκτες υψηλής απήχησης, οι οποίοι καθιστούν δυνατή τη σύγκριση των εθνικών δεικτών απήχησης με τις αντίστοιχες μέσες επιδόσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

https://www.kathimerini.gr/life/science/561128026/ayxanetai-i-diethnis-apichisi-ton-ellinikon-epistimonikon-dimosieyseon-2/

Παγκόσμια διάκριση για φοιτητική ομάδα ρομποτικής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης.

Μια σπουδαία επιτυχία σημείωσε η ομάδα DIR, με θρακιώτες (από την Ξάνθη) φοιτητές του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, η οποία κατετάγη 6η στον μεγαλύτερο παγκόσμιο διαγωνισμό ρομποτικής που διεξάγεται στη Σιγκαπούρη.

Το ξεκίνημα και η καινοτομία

Ηταν άνοιξη του 2018, όταν ο Ευδόκιμος Θεοδωρίδης και ο Ανδρέας Κεχαγιάς, δύο φοιτητές του Πολυτεχνικού Τμήματος των Μηχανικών Παραγωγής και Διοίκησης του ΔΠΘ με καταγωγή από την Ξάνθη, αποφάσιζαν να ιδρύσουν την Democritus Industrial Robotics (DIR), φοιτητική ομάδα βιομηχανικής ρομποτικής με ερευνητικό έργο.

Δύο χρόνια μετά και έπειτα από αρκετές χαρές και δυσκολίες, η DIR εκπροσωπεί την Ξάνθη, τη Θράκη και ολόκληρη τη χώρα στον παγκόσμιο και διεθνούς φήμης διαγωνισμό RoboCup Asia – Pacific 2020 που διεξάγεται διαδικτυακά από τη Σιγκαπούρη λόγω της πανδημίας που μαστίζει την υφήλιο.

Παρουσιάζοντας το καινοτόμο και πολυδάπανο έργο της στην επιτροπή του διαγωνισμού, καταφέρνει να παραθέσει στον διαγωνισμό ένα πρωτότυπο ρομπότ.

Η ρομποτική πλατφόρμα η οποία διαφέρει αρκετά από την ανθρωπόμορφη εικόνα που έχει η πλειονότητα των πολιτών κατά νου, είναι ικανή να κινείται αυτόνομα στον χώρο.

Το πρωτότυπο ρομπότ: ένα καινοτόμο και πολυδάπανο έργο

Οι φοιτητές τής έχουν προσδώσει αυτήν τη δυνατότητα, με το ρομπότ να είναι ικανό να εντοπίζει μέσα στην ειδικά διαμορφωμένη πίστα που έχουν κατασκευάσει επίσης οι φοιτητές του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου αντικείμενα τα οποία είναι τοποθετημένα σε λανθασμένη θέση.

Βάζει τα αντικείμενα στη… θέση τους

Με τις κατάλληλες βελτιώσεις και αναβαθμίσεις, το ρομπότ είναι ικανό να συλλέξει τα αντικείμενα αυτά μέσω ενός πρωτοποριακού ρομποτικού βραχίονα και να τοποθετήσει τα αντικείμενα στην ορθή θέση τους.

Το αποτέλεσμα άφησε άκρως θετικές εντυπώσεις σε συμμετέχοντες και διοργανωτές, χαρίζοντας στην DIR τους περισσότερους βαθμούς από οποιαδήποτε άλλη ομάδα στον κόσμο όσον αφορά το κομμάτι του Presentation.

Ετσι, η 6η θέση στην κατηγορία Work του διαγωνισμού όπου και συμμετείχε η ομάδα ήταν μονόδρομος.

Αναπόφευκτη και άξια, διότι τα μέλη της ομάδας που φοιτούν στις Πολυτεχνικές Σχολές των Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών, Μηχανικών Παραγωγής και Διοίκησης, Πολιτικών Μηχανικών και Μηχανικών Περιβάλλοντος δεν αρκέστηκαν απλώς στο να φέρουν την DIR στη θέση να είναι η μόνη πρωτοεμφανιζόμενη ομάδα που κατάφερε να παρουσιάσει τη δουλειά της στον διαγωνισμό μετά από τα εμπόδια που ο COVID-19 έθεσε, αλλά να παρουσιάσουν και κάτι αξιόλογο.

Η προσφορά της τοπικής κοινωνίας

Δεν θα ήταν υπερβολή να παραδεχθεί κανείς ότι με την κύρια μορφή του ρομπότ έτοιμη, αρκετό χρόνο για τροποποιήσεις και επιχορήγηση από το Visiting Fellows του διαγωνισμού, πρόγραμμα που εξασφαλίζει στην DIR τα έξοδά της για τον επόμενο διαγωνισμό, το μέλλον για τη ρομποτική ομάδα της πόλης της Ξάνθης φαντάζει λαμπρό.

Η προσφορά της τοπικής κοινωνίας και οικονομίας στο έργο των φοιτητών είναι σπουδαία, προσφέροντάς τους τεχνική γνώση, υλικά και χρηματικά ποσά ώστε να κατασκευάσουν το ρομπότ. Ή, αν μας επιτρέπετε, να συνεχίζουν να ονειρεύονται!

https://www.tanea.gr/2020/10/28/science-technology/pagkosmia-diakrisi-gia-foititiki-omada-rompotikis-tou-dimokriteiou-panepistimiou-thrakis/

Αννίτα Λουλούπη: Η νεαρή Ελληνίδα βιοχημικός που βραβεύτηκε στο Βερολίνο.

Ο ερευνητικός οργανισμός Forschungsverbund Berlin e.V (FVB) του Βερολίνου θα απονείμει το φετινό βραβείο του Marthe Vogt στη νεαρή Ελληνίδα βιοχημικό δρα Αννίτα Λουλούπη, όπως αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση.

Ο φορέας FVB αποτελείται από οκτώ ερευνητικά ινστιτούτα στο πεδίο των φυσικών, βιολογικών και περιβαλλοντικών επιστημών, χρηματοδοτείται από το κράτος, ανήκει στην ευρύτερη επιστημονική «οικογένεια» της Ένωσης Leibniz και συνεργάζεται στενά με τα γερμανικά πανεπιστήμια.

Το βραβείο Marthe Vogt, που συνοδεύεται από το ποσό των 3.000 ευρώ, απονέμεται από το 2001 σε νεαρές γυναίκες ερευνήτριες που έχουν κάνει τη διδακτορική διατριβή τους σε κάποιο ερευνητικό φορέα του Βερολίνου ή του Βραδεμβούργου. Η (διαδικτυακή) απονομή του φετινού βραβείου θα γίνει στις 3 Νοεμβρίου κατά τη διάρκεια της Εβδομάδας Επιστήμης του Βερολίνου.

Η Αννίτα Λουλούπη, η οποία έκανε το διδακτορικό της στο Ινστιτούτο Μοριακής Γενετικής Μαξ Πλανκ και στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου, είναι από τον Ιανουάριο του 2019 μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Βιολογίας Ιατρικών Συστημάτων του Κέντρου Μοριακής Ιατρικής Μαξ Ντελμπρίκ του Βερολίνου.

Η Ελληνίδα ερευνήτρια είναι απόφοιτος του Πανεπιστημίου Κρήτης, με ερευνητική εμπειρία στο Ινστιτούτο Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ).

To DNA είναι ο φορέας των γενετικών πληροφοριών για την ανάπτυξη όλων των έμβιων οργανισμών. Για να μετατραπούν αυτές οι «οδηγίες» (γονίδια) σε λειτουργικό αποτέλεσμα, αρχικά το DNA αντιγράφεται στο μόριο του RNA, το οποίο διαθέτει τέσσερα νουκλεοτίδια, η αλληλουχία των οποίων κωδικοποιεί τα γονίδια.

Οι τροποποιήσεις που υφίσταται το RNA, αποτελούν το κύριο αντικείμενο έρευνας της Α.Λουλούπη. Οι αλλαγές αυτές έχουν συσχετισθεί με αρκετές παθήσεις, όπως καρκίνο, καρδιαγγειακές νόσους, εκ γενετής ανωμαλίες, μεταβολικές διαταραχές, νευρολογικές παθήσεις και λοιμώξεις από ιούς.

https://www.pronews.gr/epistimes/930112_annita-loyloypi-i-neari-ellinida-viohimikos-poy-vraveytike-sto-verolino

Χρήστος Ζερεφός : Ο Έλληνας που δίνει «μάχη» για την κλιματική αλλαγή.

Είμαστε στο παρά πέντε ή και στο και πέντε για την κλιματική αλλαγή;

Αποδεκτό είναι από όλους ότι το κλίμα αλλάζει σε παγκόσμια κλίμακα.

Τα αποτελέσματα είναι ήδη ορατά: οι πάγοι στις πολικές περιοχές λιώνουν, η στάθμη της θάλασσας ανεβαίνει και τα ακραία καιρικά φαινόμενα ολοένα και αυξάνονται.

Τι εννοούμε όμως κλιματική αλλαγή; Με τον όρο κλιματική αλλαγή αναφερόμαστε στη μεταβολή του παγκοσμίου κλίματος και ειδικότερα σε μεταβολές των μετεωρολογικών συνθηκών που εκτείνονται σε μεγάλη χρονική κλίμακα.

Ένας από τους ανθρώπους που τόλμησε και άνοιξε την κουβέντα στην Ελλάδα για όλες αυτές τις απειλές με κατανοητό και επιστημονικό τρόπο είναι ο ακαδημαϊκός Χρήστος Ζερεφός. Ο Χρήστος Ζερεφός γεννήθηκε στο Κάιρο το 1943.

Ο Ακαδημαϊκός εξελέγη νέος Γενικός Γραμματέας της Ακαδημίας Αθηνών με πενταετή θητεία.

Ο κ. Ζερεφός είναι παγκοσμίως γνωστός για τις έρευνές του σχετικά με τις μεσοπρόθεσμες και τις μακροχρόνιες μεταβολές στο στρώμα του όζοντος, στην υπεριώδη ηλιακή ακτινοβολία και την στρατόσφαιρα, καθώς επίσης και στην αλληλεπίδραση κλίματος και φυσικοχημικών παραμέτρων σε παγκόσμια κλίμακα. Τέλος, έχει διατελέσει ή διατελεί μέλος πολλών διεθνών Επιτροπών στις Βρυξέλλες και στην Γενεύη, μεταξύ αυτών και μέλος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής.

Ο Χρήστος Ζερεφός έγινε γνωστός για τις μελέτες του τη δεκαετία του ‘70, σχετικά με τη μακροπρόθεσμη και βραχυπρόθεσμη μεταβλητότητα του στρώματος του όζοντος και των σχετικών γεωφυσικών σημάτων. Το στρώμα του όζοντος αποτελεί προστατευτική ασπίδα από την υπεριώδη ηλιακή ακτινοβολία για τα ζώα και τα φυτά του πλανήτη, διότι απορροφά την υπεριώδη ηλιακή ακτινοβολία.

Σπούδασε Φυσική και Μετεωρολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και σε Ερευνητικά Κέντρα στις ΗΠΑ.΄Εχει διατελέσεις Καθηγητής Φυσικής της Ατμόσφαιρας στα Πανεπιστήμια Θεσσαλονίκης και Αθηνών, επισκέπτης καθηγητής στα Πανεπιστήμια Βοστώνης, Μινεσότα και Όσλο. Ακτός από την Ακαδημία Αθηνών είναι επίσης μέλος των Academia Europaea, της Νορβηγικής Ακαδημίας, της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Επιστημών, της Ρωσικής Ακαδημίας Φυσικών Επιστημών και πολλών άλλων Ακαδημιών και επιστημονικών Ιδρυμάτων.

Μεταξύ των πολλών διακρίσεων που έχει λάβει, συμπεριλαμβάνεται το Παγκόσμιο Βραβείο Όζοντος του Προγράμματος Περιβάλλοντος του ΟΗΕ (1997). Έχει τιμηθεί με σημαντικές διακρίσεις από την Αμερικανική Γεωφυσική Ένωση (Excellence in Refereeing και πρόσφατα το Yoram Kaufman Award), την Ευρωπαϊκή Ακαδημία Επιστημών (Blaise Pascal Medal), το Πρόγραμμα Περιβάλλοντος του ΟΗΕ, τη Γαλλική Κυβέρνηση (ταξιάρχης του Ακαδημαϊκού Φοίνικα), το Δήμο Θεσσαλονίκης (Χρυσό Μετάλλιο), το Δήμο Αθηναίων (Μετάλλιο της Πόλεως των Αθηνών) κ.α. Τιμητική Διάκριση από το Πρόγραμμα Περιβάλλοντος του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (UNEP) (Ιανουάριος 2008) και τη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή-IPCC (Απρίλιος 2008) για τη συμβολή του στις επιστημονικές εκθέσεις της IPCC, η οποία τιμήθηκε, εξ ημισείας με τον τ. Αντιπρόεδρο των ΗΠΑ Al Gore, με το βραβείο Nobel Ειρήνης 2007.

Έχει επιβλέψει 50 Μεταπτυχιακές διπλωματικές εργασίες και περισσότερες από 30 Διδακτορικές διατριβές. Έχει ιδρύσει ή συν-ιδρύσει από το μηδέν τα εξής Επιστημονικά / Ερευνητικά Κέντρα: (1) Tο Κέντρον Ερεύνης Φυσικής της Ατμοσφαίρας και Κλιματολογίας της Ακαδημίας Αθηνών (2) Το Εργαστήριον Φυσικής της Ατμοσφαίρας του Τμήματος Φυσικής του ΑΠΘ (1981) (3) Το Παγκόσμιο Κέντρο Χαρτογράφησης Όζοντος του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού του ΟΗΕ (1991) (4) Το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα στη «Φυσική του Περιβάλλοντος» του ΑΠΘ (1991) (5) Το Εργαστήριο Ατμοσφαιρικού Περιβάλλοντος του Ιδρύματος Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών (2003) (6) Την Έδρα UNESCO για τις Φυσικές Καταστροφές στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (2006) (7) Το Μουσείον Γεωαστροφυσικής (βραβείο Europa Nostra) στο Μέγαρον Σίνα του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (2008) ( Το Navarino Environmental Observatory (NEO) στη Μεσσηνία σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης και την εταιρεία TEMES (2009).

https://www.in.gr/2020/11/13/b-science/perivallon-b-science/xristos-zerefos-o-ellinas-pou-dinei-maxi-gia-tin-klimatiki-allagi/

Διάκριση για τους Έλληνες επιστήμονες - Έντεκα εξ αυτών στην λίστα με τη μεγαλύτερη ερευνητική επιρροή στον κόσμο.

Μία σημαντική διάκριση έλαβαν έντεκα Έλληνες επιστήμονες που συμπεριλήφθηκαν στη λίστα των 6.400 επιστημόνων με τη μεγαλύτερη επιρροή, παγκοσμίως, όπως αυτή προκύπτει από την απήχηση του έργου τους για την τελευταία 11ετία.

Η εν λόγω λίστα, που έχει τίτλο «The Highly Cited Researchers» συντάσσεται από τον διεθνώς αναγνωρισμένο οργανισμό Thomson Reuters στο πλαίσιο του project Clarivate Analytics και στηρίζεται στα δεδομένα της ερευνητικής βάσης δεδομένων Web of Science.

Μεταξύ των Eλλήνων πανεπιστημιακών και ερευνητών ηγείται ο καθηγητής Ιατρικής και Πρύτανης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Μελέτιος -Αθανάσιος Δημόπουλος (με 2.358 δημοσιεύσεις και 71.340 συνολικό αριθμό ετεροαναφορών) και ακολουθούν ο καθηγητής Ιατρικής του Πανεπιστημίου Κρήτης, Αριστείδης Τσατσάκης (939 δημοσιεύσεις και 13.148 αναφορές) και στην 3η θέση, o καθηγητής της Ιατρικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Γεράσιμος Φιλιππάτος (682 δημοσιεύσεις και 59.141 αναφορές), στην 4η θέση ο καθηγητής Πληροφορικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Γιώργος Καραγιαννίδης (560 δημοσιεύσεις και 12.136 ετεροαναφορές) και την πρώτη πεντάδα κλείνει ο καθηγητής Ιατρικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Ευάγγελος Γιαμαρέλλος -Μπουρμπούλης (399 δημοσιεύσεις και 9.929 αναφορές),

Την ενδεκάδα συμπληρώνουν οι καθηγητές: Δαΐκος Γεώργιος (ΕΚΠΑ), Στούμπος Κωνσταντίνος (Πανεπιστήμιο Κρήτης), Απέργης Νικόλαος (Πανεπιστήμιο Πειραιά και Πανεπιστήμιο Ντέρμπυ), Χατζηγεωργίου Άρτεμις (Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και Ελληνικό Ινστιτούτο Παστέρ)), Ρακόπουλος Δημήτριος (Ελληνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογίας και Εθνικό Μετσόβιο Πολτεχνείο) και Δαλαμάγκας Θεόδωρος (Ινστιτούτο Πληροφοριακών συστημάτων ΑΘΗΝΑ).

Όπως προκύπτει από τα ανωτέρω δεδομένα, τέσσερις εξ αυτών εργάζονται στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, δύο εργάζονται στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Από μία συμμετοχή έχει το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, και το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, το Πανεπιστήμιο Πειραιά και το Ινστιτούτο Πληροφοριακών Συστημάτων ΑΘΗΝΑ.

Η παραπάνω διάκριση για τους Έλληνες πανεπιστημιακούς που δραστηριοποιούνται εντός Ελλάδος είναι αρκετά σημαντική, λαμβάνοντας υπ' όψιν το πώς προκύπτει η κατάταξη «Highly Cited Researchers».

Τα στοιχεία που χρησιμοποιήθηκαν για την ανάλυση και την επιλογή των ερευνητών με υψηλή διάκριση προέρχονται από τους δείκτες βασικών επιστημών (ESI), 2009-2019, οι οποίοι προκύπτουν από περίπου 160.000 άρθρα και ερευνητικές εργασίες υψηλής απήχησης και επίδρασης. Κάθε μία από αυτές τις ερευνητικές εργασίες κατατάσσεται στο κορυφαίο 1% των άρθρων με το μεγαλύτερο αριθμό ετεροαναφορών για κάθε συγκεκριμένο έτος. Ένα δεύτερο κριτήριο επιλογής ενός ερευνητή στον εν λόγω πίνακα είναι το κατά πόσο το σύνολο των ετεροαναφορών του σε ένα συγκεκριμένο επιστημονικό πεδίο, τον κατατάσσει στο 1% των ερευνητών με το μεγαλύτερο αριθμό ετεροαναφορών στο συγκεκριμένο πεδίο. Με αυτόν τον τρόπο αναδεικνύεται το έργο νεώτερων ερευνητών, οι οποίοι δεν επικαλύπτονται από το έργο παλαιότερων ερευνητών που λόγω πολυετούς δραστηριοποίησης έχουν μεγαλύτερο όγκο ερευνητικού έργου.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του Οργανισμού, από τα περίπου 9.000.000 ερευνητών, που δραστηριοποιούνται παγκοσμίως, συντάσσεται ο πίνακας με τους καλύτερους 6.400 ερευνητές, το έργο των οποίων είναι σημαντικό, σύμφωνα με συγκεκριμένους δείκτες, και αποτελεί συγχρόνως πηγή για τις εργασίες άλλων ερευνητών.

https://www.pronews.gr/epistimes/937384_diakrisi-gia-toys-ellines-epistimones-enteka-ex-ayton-stin-lista-me-ti-megalyteri

Βράβευση για το Πολυτεχνείο Κρήτης στον Διεθνή Διαγωνισμό 2020 IEEE ComSoc Student Competition.

Η Ομάδα του Πολυτεχνείου Κρήτης κέρδισε την δεύτερη θέση στον ετήσιο διεθνή διαγωνισμό της IEEE Communications Society (ComSoc) με τίτλο 2020 IEEE ComSoc “Communications Technology Changing the Word” Student Competition. Ο συγκεκριμένος διαγωνισμός υψηλού κύρους διεξάγεται από το 2013, με συμμετοχή πανεπιστημιακών ομάδων απ’ όλο τον κόσμο, με ειδίκευση στις Τηλεπικοινωνίες.

Η ομάδα του Πολυτεχνείου Κρήτης αποτελούταν από τον υποψήφιο διδάκτορα Γεώργιο Βουγιούκα (επικεφαλής), τον μεταπτυχιακό φοιτητή Εμμανουήλ Ανδριανάκη και τον προπτυχιακό φοιτητή Νικόλαο Νταντιδάκη της Σχολής Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών (ΗΜΜΥ). Επιβλέπων της εργασίας ήταν ο Καθηγητής Σχολής ΗΜΜΥ Άγγελος Μπλέτσας.

Η εργασία είχε τίτλο «Recycling Radio Waves for the Wide Adoption of Precision Agriculture». Η εργασία περιγράφει τρόπους ανακύκλωσης των τηλεπικοινωνιακών σημάτων που εκπέμπονται στο περιβάλλον, με στόχο την σχεδίαση και υλοποίηση έξυπνων, υπερ-χαμηλού κόστους, ασύρματων αισθητήρων ευρείας χρήσης στην γεωργική παραγωγή.

Στον φετινό διαγωνισμό συμμετείχαν 54 ομάδες από Πανεπιστήμια όπως Shanghai Jiao Tong University (Κίνα), Drexel University (ΗΠΑ), Indian Institute of Technology Dehli (Ινδία), Indian Institute of Technology Kharagpur (Ινδία), Aalborg University (Δανία), National Cheng Kung University (Ταϊβάν), Johannes Kepler University (Αυστρία), Beihang University (Κίνα), Tampere University (Φινλανδία), University of Padova (Ιταλία), Universitat Politècnica de Catalunya (Ισπανία).

Η διαδικασία κρίσης έγινε σε 2 γύρους από επιτροπή 55 ειδικών, οι οποίοι καλύπτουν όλες τις θεματικές περιοχές των Τηλεπικοινωνιών της IEEE Communications Society. Στον πρώτο γύρο οι εργασίες βαθμολογήθηκαν με βάση 5 κριτήρια: κοινωνική απήχηση/σημασία, τεχνικό περιεχόμενο, πρακτική εφαρμογή, πρωτοτυπία και ποιότητα παρουσίασης. Στον δεύτερο γύρο, τα μέλη της επιτροπής ψήφισαν 2 εκ των 14 καλύτερων που προέκυψαν από τον πρώτο γύρο.

Η ομάδα του Πολυτεχνείου Κρήτης ισοψήφισε στην δεύτερη θέση με την ομάδα του Beihang University (Κίνα). Σημειώνεται επίσης ότι στο περυσινό διαγωνισμό νικητές ήταν ομάδες από το MIT (ΗΠΑ), το Πανεπιστήμιο του Πεκίνου (Κίνα), το Πανεπιστήμιο Rutgers (ΗΠΑ) και το Technion (Ισραήλ).

Στην φωτογραφία τα μέλη της ομάδας: Γεώργιος Βουγιούκας, Εμμ. Ανδριανάκης, Ν. Νταντιδάκης

https://www.naftemporiki.gr/story/1668649/brabeusi-gia-to-polutexneio-kritis-ston-diethni-diagonismo-2020-ieee-comsoc-student-competition

Ένας Έλληνας στους εξερευνητές του National Geographic

Ο Θοδωρής Αναγνωστόπουλος, γενετιστής, science engager, κοινωνικός επιχειρηματίας και συν-ιδρυτής της SciCo (Science Communication), ανήκει πλέον στην μεγάλη οικογένεια των εξερευνητών του National Geographic.

Στο νέο του εγχείρημα, ο Θοδωρής Αναγνωστόπουλος, μαζί με την ομάδα της SciCo, το British Council Greece και εκπαιδευτικούς STEM από την Ξάνθη, ξεκινά ένα πρόγραμμα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης μαθητών στα Πομακοχώρια της Θράκης. H National Geographic Society θα υποστηρίξει το εγχείρημα, το οποίο υπολογίζεται να ξεκινήσει το φθινόπωρο του 2021.

Ο σκοπός του έργου είναι να αμβλύνει την κοινωνική απομόνωση των νεαρών Πομάκων, καθώς και να ευαισθητοποιήσει σχετικά με την κλιματική αλλαγή, την εκμετάλλευση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και τη διατήρηση του φυσικού πλούτου της περιοχής.

Οι Πομάκοι είναι επίσημα αναγνωρισμένη εθνική μειονότητα της Ελλάδας από την Συνθήκη της Λωζάνης. Τριανταπέντε χιλιάδες Πομάκοι κατοικούν στον ορεινό όγκο της Ροδόπης, σε ένα μοναδικό φυσικό περιβάλλον. Επιπλέον, τα χωριά τους, όπως και η ευρύτερη περιοχή της Θράκης, αποτελούν πλούσια πηγή «καθαρής» ενέργειας: μεγάλη δυναμική αιολικής ενέργειας λόγω της ορεινής μορφολογίας και πρόσβαση στο άμεσο ηλιακό φως τις περισσότερες μέρες του χρόνου.

Η ανάπτυξη των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) είναι ιδιαίτερα σημαντική για την Ελλάδα, καθώς μέσω αυτών ελαττώνονται οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, επιτυγχάνεται ενεργειακή ανεξαρτησία και την ίδια στιγμή δημιουργούνται νέες ευκαιρίες απασχόλησης. Ωστόσο, η επιλογή και ο σχεδιασμός όλων των παραπάνω θα πρέπει να βασίζεται σε επιστημονικά δεδομένα, ώστε να αποφευχθούν οι αρνητικές συνέπειες για τη φύση και την άγρια ζωή (ιδίως για τα πουλιά).

Ως απόρροια αυτών των στόχων, σχεδιάστηκε το καινοτόμο πρόγραμμα του Εxplorer Θοδωρή Αναγνωστόπουλου. Ο ίδιος, σε συνεργασία με μέλη της SciCo, την πολύχρονη εμπειρία του British Council Greece σε θέματα διαπολιτισμικής και συμμετοχικής εκπαίδευσης, καθώς και εκπαιδευτικών από την Ξάνθη, θα διοργανώσουν εξωσχολικά εργαστήρια STEM (Science, Technology, Engineering, Mathematics) περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, τα οποία θα απευθύνονται σε μαθητές 10 έως και 16 ετών.

Ο Θοδωρής Αναγνωστόπουλος σημειώνει σχετικά: «Χρησιμοποιώντας την επιστήμη ως ουδέτερη “γλώσσα” που γεφυρώνει πολιτισμικές διαφορές, το έργο προτείνει την περιβαλλοντική εκπαίδευση STEM εκτός σχολείου, ως εργαλείο για τη δημιουργική συνεργασία μεταξύ Πομάκων και μη-Πομάκων μαθητών και την άμβλυνση της κοινωνικής απομόνωσης των πρώτων. Τα εργαστήρια είναι προσαρμοσμένα στις ανάγκες και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της περιοχής και θα επικεντρωθούν στις ΑΠΕ (Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας). Τα παιδιά θα έχουν αρχικά την ευκαιρία να μελετήσουν project σε μικρή κλίμακα και προοδευτικά θα τα εφαρμόσουν στα σχολεία τους και την τοπική κοινότητα για την αντιμετώπιση πραγματικών προβλημάτων. Αυτή η προσέγγιση θα δημιουργήσει ένα ασφαλές και χωρίς περιορισμούς χώρο για εκπαίδευση, ενισχύοντας το κλίμα συνεργασίας και τις δεξιότητες των μαθητών».

Μάλιστα, το 2017 η SciCo σχεδίασε το αντίστοιχης λογικής πρόγραμμα STEMpowering Youth, μέσω του οποίου έδωσε την δυνατότητα σε περισσότερους από 12.400 εκπαιδευτικούς και εφήβους σε απομακρυσμένες περιοχές να λύσουν πραγματικά προβλήματα σε τοπικό επίπεδο, μέσω της επιστήμης και της τεχνολογίας.

Τέλος, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η National Geographic Society, από το 1888, είναι μία από τις μεγαλύτερες εκπαιδευτικές και επιστημονικές μη κερδοσκοπικές οργανώσεις παγκοσμίως, γνωστή στο ευρύ κοινό από το περιοδικό National Geographic, όπως και το ομώνυμο τηλεοπτικό κανάλι. Η National Geographic Society συγκεντρώνει τους πιο χαρισματικούς ανθρώπους από όλο τον κόσμο, τους περίφημους εξερευνητές της.

Πολλά και διαφορετικά τα υπόβαθρά τους και οι εργασίες τους, μα κοινό το προφίλ και οι στόχοι τους: Επαγγελματίες κορυφαίοι στο αντικείμενό τους, με έντονο το αίσθημα ευθύνης και σεβασμού για τους άλλους, το περιβάλλον και τον πολιτισμό, που δεσμεύονται μέσα από το έργο τους να δημιουργήσουν ένα βιώσιμο μέλλον, υποστηρίζοντας παράλληλα τη διαφορετικότητα και την ισότητα.

https://www.naftemporiki.gr/story/1679395/enas-ellinas-stous-eksereunites-tou-national-geographic