Κοσμολογία

Η Ιστορία της Πυρηνικής Αστροφυσικής.

Ομιλητής: Δρ. Νίκος Πράντζος (Institut d’Astrophysique de Paris, Γαλλία)

Αίθουσα: Online seminar

Περίληψη :

Θα παρουσιάσω μια επισκόπηση της εξέλιξης της πυρηνικής αστροφυσικής, από τις αρχές της στη δεκαετία του 1920, μέχρι την ωρίμανσή της στα τέλη της δεκαετιας του 1960. Η πυρηνική αστροφυσική προέκυψε από τον «γάμο» της γηραιάς επιστήμης της αστρονομίας με την αναδυόμενη τότε επιστήμη της πυρηνικής φυσικής. Ο καρπός αυτής της ένωσης ήταν διπλός: η κατανόηση αφενός της ενέργειας του Ήλιου και των άστρων και αφετέρου της προέλευσης των χημικών στοιχείων στο Σύμπαν. Η ανάπτυξή του κλάδου αυτού της φυσικής συνδέεται στενά με την πρώιμη φάση της ανάπτυξης της σωματιδιακής φυσικής και απασχόλησε μερικούς από τους μεγαλύτερους φυσικούς του 20ου αιώνα. Η λύση των δύο αυτών προβλημάτων μέσα σε μερικές δεκαετίες από τη διατύπωσή τους αποτελεί από τους μεγαλύτερους θριάμβους της σύγχρονης φυσικής και στέφθηκε από δύο βραβεία Νόμπελ.

1. Η πηγή ενέργειας του Ήλιου και των άστρων

Ημερομηνία: 10/03/2021 – Ώρα: 13:00

Στο 1ο μέρος (στις 10 Μαρτίου 2021) θα περπατήσουμε στα μονοπάτια στα οποία περιπλανήθηκαν οι φυσικοί μέχρι να καταλάβουν τους μηχανισμούς παραγωγής της αστρικής ενέργειας στις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα.

2. Η προέλευση των χημικών στοιχείων στο Σύμπαν

Ημερομηνία: 17/03/2021 – Ώρα: 13:00

Στο 2 μέρος (στις 17 Μαρτίου 2021) θα παρακολουθήσουμε τις διαδοχικές εναλλαγές του επικρατούντος προτύπου όσον αφορά την παραγωγή των χημικών στοιχείων στο Σύμπαν, μέχρις ότου οι αστρονομικές παρατηρήσεις πείσουν την επιστημονική κοινότητα για την ορθότητα της θεωρίας της αστρικής προέλευσης.

Σε μια εποχή καλπάζουσας εξειδίκευσης σε όλους τους επιστημονικούς κλάδους, γίνεται όλο και περισσότερο απαραίτητη στη φοιτητική και ερευνητική κοινότητα μια στοιχειώδης γνώση της ιστορίας των επιστημονικών ιδεών και της ανάπτυξής τους μέσα στο κοινωνικοπολιτισμικό και τεχνολογικό πλαίσιο της εποχής τους.

Οι ομιλίες θα μεταδοθούν ζωντανά από το κανάλι Youtube του Ινστιτούτου Αστροφυσικής ΕΔΩ.

https://www.youtube.com/channel/UCMfUfuH8xhzVhDImz4G5mkA

https://physicsgg.me/2021/03/07/%ce%b7-%ce%b9%cf%83%cf%84%ce%bf%cf%81%ce%af%ce%b1-%cf%84%ce%b7%cf%82-%cf%80%cf%85%cf%81%ce%b7%ce%bd%ce%b9%ce%ba%ce%ae%cf%82-%ce%b1%cf%83%cf%84%cf%81%ce%bf%cf%86%cf%85%cf%83%ce%b9%ce%ba%ce%ae%cf%82/

Διακύμανση του κενού γέννησε το σύμπαν μας.

Ο Γκουίντο Τονέλι, φυσικός στο CERN της Γενεύης, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Πίζας και ένας από τους πατέρες της ανακάλυψης του μποζονίου του Χιγκς, αφηγήθηκε με αφοπλιστική αμεσότητα στο «Γένεση. Η μεγάλη ιστορία της προέλευσης του κόσμου» (μτφρ. Μαρία Οικονομίδου, εκδ. Διόπτρα) την απίθανη ιστορία του παντός. Το ότι επέλεξε ως τίτλο ενός εκλαϊκευτικού επιστημονικού έργου έναν όρο βιβλικό, το εξηγεί στο τέλος του θαυμάσιου αυτού βιβλίου και μαρτυρεί τη διανοητική ευελιξία του επιστήμονα να συμπεριλάβει στην προσέγγισή του μια ποιητική και φιλοσοφική διάσταση.

Επικοινωνήσαμε γραπτώς μαζί του, θέτοντάς του ορισμένα ερωτήματα πάνω σε ζητήματα και έννοιες-κλειδιά στην ανάγνωση του βιβλίου.

• Μια πανέμορφη ιστορία. H Γένεση περιλαμβάνει την ιστορία της προέλευσής μας όπως την περιγράφει η σύγχρονη επιστήμη. Εγραψα το βιβλίο σε απλή, οικεία γλώσσα προκειμένου να δώσω την ευκαιρία σε όλους να την κατανοήσουν. Πρώτον και κυρίως, επειδή είναι μια πανέμορφη ιστορία. Οι έννοιες που ανέπτυξαν οι επιστήμονες για να εξηγήσουν την προέλευση του σύμπαντός μας απλώς κόβουν την ανάσα. Δευτερευόντως, νομίζω πως η ανθρωπότητα πάντοτε είχε την ανάγκη να γνωρίζει τις βαθύτερες ρίζες της. Αρχικά, ανέπτυξε τους ιδρυτικούς μύθους της κλασικής Ελλάδας, έπειτα προστέθηκαν οι φιλοσοφικές προεκτάσεις και οι μεγάλες θρησκείες. Σήμερα, η σύγχρονη επιστήμη μάς επιτρέπει να κατανοούμε με κάθε λεπτομέρεια τις θαυμαστές μεταμορφώσεις που επέφερε μια απειροελάχιστη διακύμανση στο πρωταρχικό κενό έτσι ώστε να γίνει ένα απέραντο υλικό σύμπαν, το οποίο περιλαμβάνει αναρίθμητους γαλαξίες και έναν απροσδιόριστο αριθμό ηλιακών συστημάτων, μεταξύ αυτών και το δικό μας, όπου γεννήθηκε η ζωή.

• Ένα υπέροχο κενό. Αποκαλούμε «ανωμαλία» ή «μοναδικότητα» (singularity) ένα σημείο ή μια ειδική περιοχή, οι συνθήκες της οποίας είναι τόσο ακραίες που οι νόμοι της Φυσικής παύουν να ισχύουν. Στην αρχή του χωροχρόνου, 13,8 δισεκατομμύρια χρόνια πριν, πιστεύουμε ότι το σύμπαν μας προήλθε από μια τέτοια μοναδικότητα. Ωστόσο, πολλές είναι οι λεπτομέρειες που λείπουν, αλλά θα μπορούσαμε να περιγράψουμε αυτή την κρίσιμη στιγμή ως το αποτέλεσμα ενός μηχανισμού ύλης που επεκτάθηκε με θηριώδη τρόπο μέσα από μια μικροσκοπική φούσκα, μια αδιανόητα ελάχιστη διακύμανση του κενού. Νομίζω πως είναι εξόχως συναρπαστικό το ότι το σύμπαν μας γεννήθηκε μέσα απ’ το κενό, ή, για να είμαι πιο ακριβής, ότι το σύμπαν μας είναι ένας υπέροχος τύπος κενού το οποίο πέρασε μέσα από μια σειρά απίστευτων μεταμορφώσεων.

• Σωματίδια σαν φαντάσματα. Με τον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων του CERN, τον πιο ισχυρό επιταχυντή σωματιδίων στον κόσμο, παράγουμε υψηλής ενέργειας συγκρούσεις πρωτονίων. Αυτά τα μικροσωματίδια έρχονται σε ταχύτητες πολύ κοντά σε εκείνη του φωτός και στη συνέχεια οδηγούνται σε μία κατά μέτωπον σύγκρουση μεταξύ τους. Στον μικρόκοσμο στον οποίο πραγματοποιούνται αυτές οι συγκρούσεις, η συγκέντρωση ενέργειας είναι τόσο υψηλή που παρασύρει απ’ το κενό νέα σωματίδια. Χρησιμοποιούμε τεράστιες ποσότητες ενέργειας από τα συγκρουόμενα πρωτόνια προκειμένου να φέρουμε στη ζωή πανάρχαια, ιδιαίτερα συμπαγή σωματίδια που αποτελούσαν το σύμπαν-βρέφος και που έχουν εξαφανιστεί εδώ και δισεκατομμύρια χρόνια. Ζούνε για ένα ελάχιστο θραύσμα του δευτερολέπτου και στη συνέχεια μεταμορφώνονται σε πιο ελαφρά σωματίδια. Αλλά μας αρκεί για να μελετήσουμε τις ιδιότητές τους. Ετσι καταφέραμε να δημιουργήσουμε και να αναγνωρίσουμε το σωματίδιο (μποζόνιο) Χιγκς.

• Η θεωρία των πάντων. Σέβομαι τους άλλους συναδέλφους, αλλά δεν πιστεύω ότι θα καταφέρουμε σύντομα να φτάσουμε στη λεγόμενη «θεωρία των πάντων». Δεν μου αρέσει ιδιαίτερα και η ονομασία, αποτυπώνεται σε αυτή μια κάποια αλαζονεία. Δεν πιστεύω πως θα υπάρξει κάποια μαγική στιγμή μέσα από την οποία θα αποκαλυφθεί κάθε άγνωστη πτυχή της φύσης. Αργά ή γρήγορα, θα έχουμε μια κβαντική περιγραφή της βαρύτητας και αυτό θα αποτελέσει μεγάλο σταθμό στην προσπάθεια για την κατανόηση του σύμπαντος. Ωστόσο, είμαι αρκετά βέβαιος πως αυτό το νέο όραμα του κόσμου θα δώσει τη θέση του σε μια ολότελα νέα σειρά από ερωτήματα. Το μονοπάτι προς μία βαθύτερη κατανόηση της φύσης θα διαρκέσει πολύ περισσότερο από αυτό.

• Το Μπιγκ Μπανγκ και το Βατικανό. Ο Πάπας Πίος ο Ζ΄, τη δεκαετία του ’50, έκανε τη δήλωση: «Στ’ αλήθεια, φαίνεται πως η σύγχρονη επιστήμη, η οποία επιστρέφει ξαφνικά εκατομμύρια αιώνες πίσω, κατάφερε να δει το πρωταρχικό “Γεννηθήτω φως”». Ηταν όμως ένας μεγάλος ρωμαιοκαθολικός επιστήμονας, ο Ζορζ Λεμέτρ, ένας από τους πατέρες της θεωρίας της Μεγάλης Εκρηξης, ο οποίος ζήτησε ακρόαση από τον Πάπα, πείθοντάς τον πως «διέπραξε ένα τεράστιο σφάλμα: η ερμηνεία της Μεγάλης Εκρηξης ως απόδειξη της θείας δημιουργίας θα προσέδιδε στην Εκκλησία, προσωρινά έστω, ένα κάποιο πλεονέκτημα στην προπαγάνδα, το οποίο όμως θα χαθεί όταν η επιστήμη κάνει ένα βήμα παραπέρα». Από τότε, η Εκκλησία επέλεξε να διαχωρίσει τελείως τα δύο πεδία, νομίζω μια σοφή επιλογή. Η σύγχρονη ιδέα της Γένεσης δεν έχει καμία σχέση με τη βιβλική αφήγηση. Είναι μια υλική διεργασία που υπακούει στους νόμους της Φυσικής δίχως να χρειάζεται την παραμικρή υπερφυσική παρέμβαση.

• Το τέλος της Φυσικής. Υπάρχει ένα διάσημο ανέκδοτο σχετικά με τον νεαρό Μαξ Πλανκ. Οταν ο μαθητής που έμελλε να κάνει επανάσταση στον κόσμο θέτοντας τα θεμέλια της κβαντομηχανικής, τελείωσε το σχολείο, τον συμβούλευσαν να γίνει γιατρός, καθώς δεν υπήρχε τίποτε άλλο να ανακαλυφθεί στη Φυσική. Τα υπόλοιπα είναι Ιστορία. Κάτι ανάλογο συμβαίνει αρκετά συχνά. Θυμάμαι συζητήσεις όταν ήμουν φοιτητής στο Πανεπιστήμιο της Πίζας. Πολλοί έλεγαν ότι «η σωματιδιακή φυσική είναι τελειωμένη», όμως η ανακάλυψη των κουάρκ τον Νοέμβριο του 1974 άνοιξε νέους δρόμους σε έρευνες με θαυμαστά αποτελέσματα για τα επόμενα πενήντα χρόνια. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και σήμερα. Είναι πολλά τα ανοιχτά ερωτήματα στη Φυσική: η προέλευση της σκοτεινής ενέργειας και της σκοτεινής ύλης, το σωματίδιο που είναι υπεύθυνο για τον κοσμικό πληθωρισμό, ο πραγματικός λόγος πίσω από την ασυμμετρία ύλης και αντιύλης κτλ. Ακόμη έχουμε ανάγκη από πολλές απαντήσεις. Νέα σωματίδια ή νέα πεδία που εξηγούν αυτά τα μυστήρια μπορεί να ανακαλυφθούν στον Μεγάλο Επιταχυντή ή, ίσως, μπορεί να χρειαστεί να κατασκευάσουμε μια νέα γενιά γιγαντιαίων επιταχυντών για να συνεχίσουμε αυτή την εξερεύνηση. Η αποστολή του CERN θα συνεχιστεί. Νέες γενιές επιστημόνων, μέσα από την ανάπτυξη νέων επιστημονικών υποδομών, θα μπορούν να μας δώσουν απαντήσεις σε μερικά από τα μυστήρια που ερευνά σήμερα η επιστήμη.

https://physicsgg.me/2021/03/07/%ce%b4%ce%b9%ce%b1%ce%ba%cf%8d%ce%bc%ce%b1%ce%bd%cf%83%ce%b7-%cf%84%ce%bf%cf%85-%ce%ba%ce%b5%ce%bd%ce%bf%cf%8d-%ce%b3%ce%ad%ce%bd%ce%bd%ce%b7%cf%83%ce%b5-%cf%84%ce%bf-%cf%83%cf%8d%ce%bc%cf%80%ce%b1/

Τυχαία ανακάλυψη του Juno διαψεύδει την θεωρία για το Ζωδιακό Φως.

Κοιτάξτε προς τον ουρανό λίγο μετά το ηλιοβασίλεμα ή πριν από την αυγή – μπορεί να δείτε μια αμυδρή στήλη φωτός να ορθώνεται πάνω από τον ορίζοντα.

Η λάμψη είναι το λεγόμενο Ζωδιακό Φως, ηλιακό φως που ανακλάται προς την κατεύθυνση της Γης από ένα σύννεφο σωματιδίων σκόνης που περιφέρονται γύρω από τον Ήλιο.

Εδώ και δεκαετίες, οι αστρονόμοι πιστεύουν ότι η διαπλανητική σκόνη προέρχεται από συγκρούσεις αστεροειδών, ή απελευθερώνεται από κομήτες που πλησιάζουν τον Ήλιο.

Τώρα, όμως, η θεωρία δείχνει να ανατρέπεται από παρατηρήσεις του σκάφους Juno που κινείται σήμερα σε τροχιά γύρω από τον Δία.

Όπως αναφέρουν ερευνητές της NASA και συνάδελφοί τους στη Δανία, η σκόνη πιθανότατα πηγάζει από τον Άρη, αν και ο μηχανισμός παραμένει ασαφής.

Καταιγίδα σκόνης

Η ανακάλυψη ήρθε σχεδόν τυχαία χάρη σε παρατηρήσεις που συλλέχθηκαν στη διάρκεια των πέντε ετών που χρειάστηκε το Juno για να φτάσει στον Δία μετά την εκτόξευσή του το 2011.

«Ποτέ δεν φανταστήκαμε ότι θα αναζητούσαμε διαπλανητική σκόνη» λέει ο Τζον Λέιφ Γιόργκενσεν, καθηγητής του Τεχνικού Πανεπιστημίου της Δανίας, πρώτος συγγραφέας της μελέτης που δημοσιεύεται στο Journal of Geophysical Research: Planets.

Ο Γιόργκενσεν είχε σχεδιάσει τις τέσσερις κάμερες που επιτρέπουν στο Juno να προσανατολίζεται στον χώρο –κάμερες που λαμβάνουν φωτογραφίες του ουρανού τέσσερις φορές το δευτερόλεπτο και καταγράφουν τις θέσεις συγκεκριμένων άστρων, σε σχέση με τα οποία προσανατολίζεται το σκάφος.

Ο ερευνητής ήλπιζε ότι οι κάμερες μπορεί να κατέγραφαν κάποιον άγνωστο ως σήμερα αστεροειδή, γι΄αυτό και προγραμμάτισε μία από αυτές να ενημερώνει τη Γη για τυχόν αντικείμενα που εμφανίζονταν σε πολλαπλές λήψεις αλλά δεν περιλαμβάνονταν στον κατάλογο των γνωστών ουράνιων σωμάτων.

Ο Γιόργκενσεν και οι συνεργάτες του έμειναν έκπληκτοι όταν η κάμερα άρχισε να μεταδίδει χιλιάδες εικόνες μυστηριωδών αντικειμένων –γραμμές φωτός που εμφανίζονταν και αμέσως μετά εξαφανίζονταν.

Αρχικά οι ερευνητές πίστεψαν ότι κάτι δεν πήγαινε καλά με το Juno. «Οι εικόνες έμοιαζαν σαν να τίναζε κανείς ένα σκονισμένο τραπεζομάντηλο έξω από το παράθυρο» λέει ο Γιόργκενσον σε ανακοίνωση της NASA.

H προσεκτική ανάλυση των δεδομένων αποκάλυψε ότι τα μυστηριώδη αντικείμενα ήταν μικροσκοπικά θραύσματα που εκτινάσσονταν από τους ανοιχτούς ηλιακούς συλλέκτες του Juno λόγω της πρόσκρουσης σωματιδίων σκόνης με ταχύτητα 16.000 χιλιομέτρων ανά ώρα.

Οι παρατηρήσεις επέτρεψαν τελικά την χαρτογράφηση των σωματιδίων σκόνης κατά μήκος της διαδρομής του Juno (το οποίο αρχικά ταξίδεψε μέχρι πέρα από την τροχιά του Άρη και μετά επέστρεψε στη γειτονιά της Γης για να επιταχυνθεί από το βαρυτικό πεδίο της και να συνεχίσει ταχύτερα το ταξίδι προς τον Δία).

Τα σωματίδια σκόνης, έδειξε η ανάλυση, βρίσκονται απλωμένα σε έναν δίσκο που εκτείνεται από την τροχιά της Γης μέχρι την τροχιά του Άρη.

Ο λόγος που τα σωματίδια δεν μπορούν να φτάσουν πιο κοντά στον Ήλιο είναι ότι παγιδεύονται από το βαρυτικό πεδίο της Γης. Τα σωματίδια δεν μπορούν να κινηθούν ούτε προς την αντίθετη πλευρά, πέρα από την τροχιά του Άρη, επειδή το βαρυτικό πεδίο του Δία λειτουργεί ως εμπόδιο.

Το συμπέρασμα είναι ότι η διαπλανητική σκόνη κινείται σε μια σχεδόν κυκλική τροχιά γύρω από τον Ήλιο, από την τροχιά της Γης μέχρι την απόσταση των δύο αστρονομικών μονάδων από τον Ήλιο. Η αστρονομική μονάδα (AU) ισούται με τη μέση απόσταση Γης-Ήλιου, περίπου 150 εκατομμύρια χιλιόμετρα.

«Το μόνο αντικείμενο που γνωρίζουμε να κινείται σε σχεδόν κυκλική τροχιά στα 2 AU είναι ο Άρης, οπότε είναι λογικό ο Άρης να αποτελεί την πηγή της σκόνης» εξηγεί ο Γιόργκενσεν.

Η υποψία επιβεβαιώθηκε όταν οι ερευνητές χρησιμοποίησαν μαθηματικά μοντέλα για να εξετάσουν αν η κατανομή της σκόνης, όπως καταγράφηκε από το Juno, ταιριάζει με την κατανομή του ζωδιακού φωτός. «Η κατανομή προέβλεπε με ακρίβεια τη χαρακτηριστική υπογραφή της αυξομείωσης του ζωδιακού φωτός» λέει η NASA.

Παραμένει ωστόσο ασαφές πώς αυτό το γιγάντιο σύννεφο σκόνης σηκώθηκε από την επιφάνεια του Άρη. Μια πιθανή εξήγηση είναι ότι τα σωματίδια εκτινάσσονται στο Διάστημα από τις παγκόσμιες αμμοθύελλες που ενίοτε καλύπτουν τον κόκκινο πλανήτη.

Πώς μπορείτε να δείτε το ζωδιακό φως

Αν ο ουρανός ήταν απολύτως σκοτεινός, το ζωδιακό φως θα σχημάτιζε μια λωρίδα που εκτείνεται από τη μία άκρη του ορίζοντα μέχρι την άλλη, από τη δύση μέχρι την ανατολή.

Η λωρίδα αυτή ακολουθεί το λεγόμενο επίπεδο της εκλειπτικής, το επίπεδο στο οποίο κινούνται οι πλανήτες γύρω από τον Ήλιο.

Ακολουθεί επίσης τον λεγόμενο ζωδιακό κύκλο, τη λωρίδα του ουρανού όπου βρίσκονται οι αστερισμοί των ζωδίων –γι΄αυτό και το ζωδιακό φως ονομάζεται έτσι.

Πρακτικά ο ουρανός δεν είναι ποτέ απόλυτα σκοτεινός, και το ζωδιακό φως είναι τόσο αχνό ώστε συχνά χάνεται μέσα στη λάμψη της Σελήνης.

Στην καλύτερη περίπτωση, μόνο ένα τμήμα της ζωδιακής λάμψης είναι ορατό, πάντα προς την κατεύθυνση του Ήλιου.

Η καλύτερη ώρα παρατήρησης είναι λίγο πριν από την αυγή, οπότε το ζωδιακό φως εμφανίζεται στην κατεύθυνση της ανατολής, ή λίγο μετά το ηλιοβασίλεμα, οπότε εμφανίζεται στη δύση.

Αν καταφέρετε να το δείτε, σκεφτείτε ότι βλέπετε το ηλιακό φως που ανακλάται πάνω σε διαπλανητικά σωματίδια σκόνης με διάμετρο από 10 μέχρι 100 μικρόμετρα, τόσο μικρά ώστε θα ήταν ορατά μόνο με ένα πολύ καλό μικροσκόπιο.

Σκεφτείτε επίσης πως, εφόσον η νέα μελέτη ευσταθεί, το σύννεφο που διαχέει το ηλιακό φως αποτελείται από σκόνη που σηκώθηκε από την επιφάνεια του Άρη.

Όπως φαίνεται, ο κόκκινος πλανήτης λάμπει στον ουρανό ακόμα και όταν δεν είναι άμεσα ορατός.

Στις φωτογραφιες Το ζωδιακό φως κατά τους μήνες Ιανουάριο μέχρι Απρίλιο, μετά τη λήξη του λυκόφωτος γίνεται ορατό στον δυτικό πάντα ορίζοντα σε μορφή τριγωνικής στήλης που εκτείνεται κατά μήκος της εκλειπτικής. Το ύψος του φωτός αυτού στην Ελλάδα φαίνεται να περιορίζεται στις 50°. Ανάλογη εικόνα παρατηρείται και στον ανατολικό ορίζοντα, προ του λυκαυγούς, κατά τους μήνες Οκτώβριο και Νοέμβριο.

Πρωινό ζωδιακό φως πάνω από το Πετρίλο Καρδίτσας.

Photo Credit: Κωνσταντίνος Βασιλακάκος (Konstantinos Vasilakakos)

https://physicsgg.me/2021/03/11/%cf%84%cf%85%cf%87%ce%b1%ce%af%ce%b1-%ce%b1%ce%bd%ce%b1%ce%ba%ce%ac%ce%bb%cf%85%cf%88%ce%b7-%cf%84%ce%bf%cf%85-juno-%ce%b4%ce%b9%ce%b1%cf%88%ce%b5%cf%8d%ce%b4%ce%b5%ce%b9-%cf%84%ce%b7%ce%bd-%ce%b8/

Σκουληκότρυπες που επιτρέπουν την διέλευση ανθρώπων.

Η πρώτη ( αναφορά σε κάποιο είδος σκουληκότρυπας, έστω και παραμυθένια, αποτελεί ο καθρέφτης που χρησιμοποιεί η Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων. Στην μια πλευρά του καθρέφτη βρίσκεται η εξοχή της Οξφόρδης στην Αγγλία και στην άλλη πλευρά ο φανταστικός κόσμος των θαυμάτων όπου μεταφέρεται ακαριαία η Αλίκη περνώντας μέσα από τον καθρέφτη.

Οι σκουληκότρυπες είναι το αγαπημένο τέχνασμα στα σενάρια ταινιών επιστημονικής φαντασίας που μεταφέρει ταχύτατα τους πρωταγωνιστές από το ένα άκρο του γαλαξία στο άλλο ή σε άλλους γαλαξίες, παρακάπτοντας τις τεράστιες συμπαντικές αποστάσεις. Όμως, παρά το πλήθος των έργων επιστημονικής φαντασίας που αναφέρονται σ’ αυτές (χτυπητά παραδείγματα ο «Πόλεμος των Άστρων» και το «Interstellar»), τα ταξίδια μέσα από τις σκουληκότρυπες είναι δύσκολο να δικαιολογηθούν επιστημονικά.

Πρόσφατα, δύο διαφορετικές ερευνητικές ομάδες παρουσίασαν θεωρητικά μοντέλα που κάνουν τις σκουληκότρυπες να φαίνονται λιγότερο εξωτικές και κάπως πιο αξιόπιστες στην υποτιθέμενη χρήση τους από ανθρώπους.

Η ιδέα της σκουληκότρυπας είναι περίπου τόσο παλιά όσο και της μαύρης τρύπας. Εμφανίστηκε το 1935, όταν o Einstein δημοσίευσε μια εργασία με τον συνεργάτη του Nathan Rosen , στην οποία επιχείρησαν να αποδείξουν ότι οι ιδιομορφίες Schwarzschild που προανήγγειλαν τις μαύρες τρύπες δεν υπήρχαν. Τελικά, ενώ οι μαύρες τρύπες ανακαλύφθηκαν από τους αστρονόμους, η ύπαρξη σκουληκοτρυπών παραμένει μέχρι σήμερα ανοιχτό ερώτημα.

Ακόμα κι αν μπορούσε να σχηματιστεί μια σκουληκότρυπα, η βαρυτική έλξη της ύλης μέσα σε αυτή θα προκαλούσε πιθανώς το κλείσιμο του λαιμού της (το στενότερο σημείο στη σήραγγα), εμποδίζοντας το ταξίδι από τη μία πλευρά στην άλλη. Οι θεωρητικοί έχουν προτείνει τρόπους για να διατηρηθεί ανοιχτή μια σκουληκότρυπα, συνήθως προσθέτοντας εξωτική ύλη, ένα υποθετικό είδος ύλης που αντιστέκεται στην βαρυτική κατάρρευση.

Ο Jose Blázquez-Salcedo από το πανεπιστήμιο της Μαδρίτης και οι συνεργάτες του, βρήκαν μια λύση διαπερατής σκουληκότρυπας που δεν απαιτεί εξωτική ύλη [Traversable wormholes in Einstein-Dirac-Maxwell theory]. Μοντελοποιούν την σκουληκότρυπα χρησιμοποιώντας ένα ημικλασικό πλαίσιο, στο οποίο η ύλη αντιμετωπίζεται ως ένα σύνολο φερμιονίων (σωματίδια με ημιακέραιο σπιν) που περιγράφονται με κβαντομηχανικές κυματοσυναρτήσεις, αλλά αλληλεπιδρά διαμέσου των κλασικών ηλεκτρομαγνητικών πεδίων, κάτι που απλοποιεί τις εξισώσεις.

Μεταβάλλοντας παραμέτρους, μεταξύ των οποίων το φορτίο και την μάζα των φερμιονίων, ο Blázquez-Salcedo και οι συνεργάτες του διαπίστωσαν ότι θα μπορούσαν να υπάρξουν διαπερατές σκουληκότρυπες, εφόσον ο λόγος του συνολικού φορτίου προς τη συνολική μάζα μέσα στην σκουληκότρυπα υπερβαίνει ένα θεωρητικό όριο που ισχύει για τις μαύρες τρύπες. Οι ερευνητές υποθέτουν ότι αυτή η λύση θα πρέπει να παραμένει αληθής και σε ένα πιο ολοκληρωμένο μοντέλο, όπου τα πεδία που αντιστοιχούν στις αλληλεπιδράσεις ύλης είναι κβαντισμένα.

Αλλά οι σκουληκότρυπες που ο Blázquez-Salcedo και οι συνάδελφοί του οραματίζονται είναι μικροσκοπικές – πολύ μικρές για να «τρυπώσουν» και να τις διασχίσουν άνθρωποι.

Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, ο Juan Maldacena από το Ινστιτούτο Προχωρημένων Μελετών στο New Jersey και ο Alexey Milekhin από το Πανεπιστήμιο του Princeton έχουν διερευνήσει σκουληκότρυπες που θα παρέχουν ασφαλή διέλευση σε τολμηρούς ταξιδιώτες.Το μοντέλο τους υποθέτει ότι οι σκουληκότρυπες σχηματίζονται σε έναν πενταδιάστατο χωροχρόνο, όπως προτείνουν ορισμένες κοσμολογίες της θεωρίας χορδών. Οι ερευνητές δείχνουν ότι μια φιλική προς τον άνθρωπο σκουληκότρυπα – με επιταχύνσεις μικρότερες από 20g – θα μπορούσε να επιτρέψει το ταξίδι κατά μήκος ενός γαλαξία σε λιγότερο από ένα δευτερόλεπτο. Αυτή η σύντομη διάρκεια θα ισχύει μόνο για το άτομο που διασχίζει την σκουληκότρυπα, καθώς ένας εξωτερικός παρατηρητής θα μετρήσει την διάρκεια του ταξιδιού σε χιλιάδες χρόνια.

https://physicsgg.me/2021/03/11/%cf%83%ce%ba%ce%bf%cf%85%ce%bb%ce%b7%ce%ba%cf%8c%cf%84%cf%81%cf%85%cf%80%ce%b5%cf%82-%cf%80%ce%bf%cf%85-%ce%b5%cf%80%ce%b9%cf%84%cf%81%ce%ad%cf%80%ce%bf%cf%85%ce%bd-%cf%84%ce%b7%ce%bd-%ce%b4%ce%b9/

Τα βαρυτικά κύματα μας λένε πόσο γρήγορα διαστέλλεται το σύμπαν.

Στα μέσα της δεκαετίας του 1980, όταν η ανίχνευση βαρυτικών κυμάτων ανήκε ακόμα στην σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας, ο Bernard F. Schutz δημοσίευε ένα άρθρο για το πως θα μπορούσαμε να μετρήσουμε την σταθερά του Hubble χρησιμοποιώντας παρατηρήσεις (!) βαρυτικών κυμάτων (Determining the Hubble constant from gravitational wave observations). Η κεντρική ιδέα αυτής της μεθόδου είναι να εκτιμηθεί η απόσταση ενός γαλαξία χρησιμοποιώντας το βαρυτικό κύμα ως «πρότυπο σειρήνας», το βαρυτικό ανάλογο του αστρονομικού «πρότυπου κεριού» – η φωτεινότητα του οποίου (και επομένως η απόστασή του) μπορεί να προκύψει απευθείας από τις παρατηρήσεις. Το πρότυπο σειρήνας είναι δυαδικό σύστημα, αποτελούμενο είτε από αστέρες νετρονίων ή μαύρες τρύπες. Η ανιχνευόμενη βαρυτική κυματομορφή («chirp»), που προκαλείται καθώς τα συμπαγή αντικείμενα κινούνται σπειροειδώς προς την συγχώνευσή τους, μεταφέρει πληροφορίες σχετικά με την απόσταση της πηγής – καθώς και τις μάζες των αντικειμένων και άλλων παραμέτρων του συστήματος. Από την ανάλυση της ανιχνευόμενης μορφής του βαρυτικού κύματος, είναι δυνατή η εκτίμηση αυτής της απόστασης. Χρησιμοποιώντας τα δεδομένα του βαρυτικού σήματος GW170817, που εντόπισαν οι ανιχνευτές βαρυτικών κυμάτων LIGO και Virgo στις 17 Αυγούστου 2017, οι φυσικοί πραγματοποίησαν για πρώτη φορά με την μέθοδο αυτή την μέτρηση της σταθερά του Hubble.

Η ανίχνευση του βαρυτικού κύματος GW170817, συνοδεύθηκε για πρώτη φορά και από την παρατήρηση ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων από την ίδια αστροφυσική πηγή. Αυτή η κοινή παρατήρηση στηρίζει την υπόθεση ότι η πηγή είναι η συγχώνευση δύο άστρων νετρονίων, επιτρέποντας επίσης και την ταυτοποίηση του γαλαξία στον οποίο πραγματοποιήθηκε το γεγονός. Πρόκειται για τον γαλαξία NGC4993, που βρίσκεται στον στον αστερισμό της Ύδρας. Η ανάλυση της κυματομορφής του GW170817 έδωσε μια εκτίμηση απόστασης περίπου 40 Mpc, υποθέτοντας ότι η θέση του γεγονότος GW170817 συμπίπτει ακριβώς με το οπτικό αντίστοιχό του. Πέρα από τα ενδογενή σφάλματα της μέτρησης, η εκτίμηση της απόστασης μέσα από την πληροφορία που περιέχει το βαρυτικό κύμα έχει το μεγάλο πλεονέκτημα να είναι εντελώς ανεξάρτητη από τους δείκτες κοσμικών αποστάσεων που βασίζονται σε ηλεκτρομαγνητικές παρατηρήσεις (Kηφείδες, Σουπερνόβα τύπου Ια).

Για να εκτιμηθεί η σταθερά του Hubble πρέπει να συνδυάσουμε την απόσταση που προκύπτει από το βαρυτικό κύμα για τον γαλαξία NGC4993 με την ακτινική ταχύτητα του γαλαξία εξαιτίας της διαστολής Hubble. Ωστόσο, δεν μπορούμε απλά να χρησιμοποιήσουμε τη μετρούμενη ακτινική ταχύτητα του NGC4993. Αυτό συμβαίνει διότι οι γαλαξίες εκτός από την ταχύτητα εξαιτίας της διαστολής του σύμπαντος, εκτελούν και επιπρόσθετες κινήσεις εξαιτίας της βαρυτικής έλξης από άλλους γαλαξίες ή σμηνών γαλαξιών ή (και λόγω της αόρατης σκοτεινής ύλης) στην περιοχή τους. Αυτές οι κινήσεις πρέπει να ληφθούν υπόψιν για να αποδοθεί η σωστή ταχύτητα εξαιτίας της διαστολής του σύμπαντος στον εν λόγω γαλαξία.

Στην δημοσίευση με τίτλο «A gravitational-wave measurement of the Hubble constant following the second observing run of Advanced LIGO and Virgo«, παρουσιάζεται το αποτέλεσμα μιας νέας βελτιωμένης ανάλυσης που υπολογίζει την σταθερά του Hubble από τα δεδομένα της συγχώνευσης του δυαδικού συστήματος άστρων νετρονίων GW170817, μειώνοντας την αβεβαιότητα της προηγούμενης εκτίμησης κατά 4%:

H_{0}=69^{+ 16}_{-8} km/ s/Mpc

Η παραπάνω τιμή βρίσκεται σε πολύ καλή συμφωνία με τις τιμές που προκύπτουν από την μελέτη της κοσμικής μικροκυματικής ακτινοβολίας υποβάθρου και των παρατηρήσεων σουπερνόβα.

σχετικά με τις μετρήσεις προσδιορισμού της σταθεράς Hubble: «Η διαφορά του 9% «

Όμως, τα βαρυτικά κύματα από την συγχώνευση των μαύρων τρυπών που δεν συνοδεύονται από αντίστοιχα ηλεκτρομαγνητικά σήματα, δίνουν λιγότερες κοσμολογικές πληροφορίες σε σύγκριση με την συγχώνευση άστρων νετρονίων. Ωστόσο από την ανάλυση είναι σαφές ότι όλα τα συμβάντα συγχώνευσης, μπορούν να συνδυαστούν για τη βελτίωση της τελικής μέτρησης.

Με τις μελλοντικές αναμενόμενες ανιχνεύσεις βαρυτικών σημάτων, αλλά και την αναβάθμιση ή επέκταση του δικτύου των ανιχνευτών, είναι πλέον θέμα χρόνου οι κοσμολογικές μετρήσεις διαμέσου των βαρυτικών κυμάτων να γίνουν ανταγωνιστικές με τρέχουσες προσεγγίσεις.

https://physicsgg.me/2021/03/24/%cf%84%ce%b1-%ce%b2%ce%b1%cf%81%cf%85%cf%84%ce%b9%ce%ba%ce%ac-%ce%ba%cf%8d%ce%bc%ce%b1%cf%84%ce%b1-%ce%bc%ce%b1%cf%82-%ce%bb%ce%ad%ce%bd%ce%b5-%cf%80%cf%8c%cf%83%ce%bf-%ce%b3%cf%81%ce%ae%ce%b3%ce%bf/

Είναι αυτό το νεογέννητο Σύμπαν;

Διεθνής ομάδα επιστημόνων κατάφερε να γυρίσει πίσω τον χρόνο την στιγμή που το αποτέλεσμα της Μεγάλης Έκρηξης πήρε «σάρκα και οστά». Την στιγμή που σχηματίστηκε η πρώτη δομή του Σύμπαντος.

Η κρατούσα θεωρία για τον Κόσμο μέρος του οποίου είναι ο γαλαξίας μας, ο πλανήτης μας και εμείς φυσικά είναι ότι πριν από 13,8 δισ. έτη αυτό που ονομάζουμε Σύμπαν ήταν μόνο ένας υπέρθερμος και υπερπυκνός πυρήνας ατόμου. Άγνωστο πώς και γιατί ο πυρήνας αυτός άρχισε να διαστέλλεται προκαλώντας το φαινόμενο που έγινε γνωστό με τον όρο Μεγάλη Έκρηξη αλλά που δεν ήταν βέβαια μια έκρηξη με την συμβατική έννοια του όρου.

Η Μεγάλη Έκρηξη οδήγησε στην γέννηση του χωροχρόνου και της εκθετικής διαστολής του χώρου. Το φαινόμενο αυτό ονομάστηκε κοσμικός πληθωρισμός ή απλά πληθωρισμός. Το υποθετικό πεδίο που πιστεύεται ότι είναι υπεύθυνο για τον πληθωρισμό (inflation στα αγγλικά) έλαβε την ονομασία inflaton.

Μέσα σε αυτό το πεδίο δημιουργήθηκε ένας τύπος κβαντικής ύλης. Τα σωματίδια αυτής της ύλης ονομάστηκαν inflatons και η επίσης νεογέννητη βαρύτητα προκάλεσε την κίνηση και την συνένωση τους με αποτέλεσμα τον σχηματισμό των πρώτων κοσμικών δομών. Των πρώτων σχηματισμών ύλης στο νεογέννητο Σύμπαν.

Ομάδα επιστημόνων από το Πανεπιστήμιο Γκέτινγκεν στην Γερμανία και το Πανεπιστήμιο του Οκλαντ στην Νέα Ζηλανδία πραγματοποίησε προσομοιώσεις στις οποίες αποτυπώνονται αυτοί οι πρώτοι σχηματισμοί. Σύμφωνα με τους ερευνητές αυτές οι δομές ζύγιζαν από μερικά γραμμάτια ως περίπου 20 κιλά η κάθε μια «στριμωγμένες» σε ένα χώρο μικρότερο από αυτό που καλύπτει ένα απλό σωματίδιο.

Είναι η πρώτη φορά που η επιστημονική κοινότητα έχει στην διάθεση της στοιχεία και εικόνα για τα μεγέθη και τα σχήματα αυτών των πρώτων δομών του Σύμπαντος γεγονός που μπορεί να βοηθήσει στην καλύτερη κατανόηση της εξέλιξης του.

https://www.naftemporiki.gr/story/1710226/einai-auto-to-neogennito-sumpan

Το Σύμπαν αμέσως μετά την Μεγάλη Έκρηξη.

Οι αστροφυσικοί προσομοιώνουν το αρχέγονο σύμπαν. Τα αποτελέσματα της προσομοίωσης δείχνουν την ανάπτυξη μικροσκοπικών, εξαιρετικά πυκνών δομών αμέσως μετά την εκθετική διαστολή του νεογέννητου σύμπαντος (η φάση αυτή ονομάζεται πληθωρισμός). Μεταξύ της αρχικής και τελικής κατάστασης της προσομοίωσης (πάνω αριστερά και δεξιά αντίστοιχα), η περιοχή που εμφανίζεται έχει διασταλεί δέκα εκατομμύρια φορές από τον αρχικό της όγκο, αλλά εξακολουθεί να είναι κατά πολύ μικρότερη από το μέγεθος ενός πρωτονίου. Το μεγεθυμένο σύμπλεγμα κάτω αριστερά που προέκυψε περίπου 10-24 δευτερόλεπτα μετά την Μεγάλη Έκρηξη, αντιστοιχεί σε μάζα περίπου 20 κιλών και ακτίνα της τάξης των 10-20 μέτρων. (Photo: Jens Niemeyer, University of Göttingen)

Οι αρχέγονες δομές του νεογέννητου σύμπαντος

Οι πρώτες στιγμές του σύμπαντος δεν μπορούν να παρατηρηθούν άμεσα, μπορούν όμως να ανακατασκευαστούν μαθηματικά. Οι φυσικοί από τα πανεπιστήμια Γκαίτινγκεν και Ώκλαντ εκτελώντας σύνθετες προσομοιώσεις σε υπολογιστές κατάφεραν να αναπαράγουν την αρχέγονη δομή του σύμπαντος. Ανακάλυψαν ότι ένα περίπλοκο δίκτυο δομών μπορεί να σχηματιστεί στο πρώτο τρισεκατομμύριο του δευτερολέπτου μετά την Μεγάλη Έκρηξη. Η συμπεριφορά αυτών των δομών μιμείται την κατανομή των γαλαξιών στο σημερινό σύμπαν. Ωστόσο, σε αντίθεση με το σήμερα, αυτές οι πρώιμες δομές είναι απίστευτα μικροσκοπικές. Τυπικά συμπλέγματα αυτών των δομών έχουν μάζες λίγων γραμμαρίων και χωρούν σε όγκους πολύ μικρότερους από τα σημερινά στοιχειώδη σωματίδια. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από τους Benedikt Eggemeier, Jens C. Niemeyer, Richard Easther και τα αποτελέσματα της μελέτης τους δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Physical Review D με τίτλο «Formation of inflaton halos after inflation«

Οι ερευνητές κατάφεραν να προσομοιώσουν την εξέλιξη των περιοχών υψηλότερης πυκνότητας που συγκρατούνται από τη δική τους βαρύτητα. «Ο φυσικός χώρος που αντιπροσωπεύει η προσομοίωσή μας θα χωρούσε εκατομμύρια φορές σε ένα πρωτόνιο», λέει ο καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Γκαίτινγκεν Jens Niemeyer. «Είναι πιθανώς η μεγαλύτερη προσομοίωση της μικρότερης περιοχής του σύμπαντος που έχει πραγματοποιηθεί μέχρι τώρα.» Αυτές οι προσομοιώσεις οδηγούν σε ακριβέστερες προβλέψεις για τις ιδιότητες αυτών των αρχέγονων δομών του σύμπαντος.

Αν και οι δομές που προσομοιώνονται στον υπολογιστή είναι πολύ βραχύβιες και τελικά θα «εξατμιστούν» στα γνωστά στοιχειώδη σωματίδια, ίχνη αυτής της ακραίας πρώιμης φάσης μπορεί να είναι ανιχνεύσιμες σε μελλοντικά πειράματα. «Ο σχηματισμός τέτοιων δομών, καθώς και οι κινήσεις και οι αλληλεπιδράσεις τους, πρέπει να έχουν προκαλέσει έναν θόρυβο υποβάθρου βαρυτικών κυμάτων», λέει ο Benedikt Eggemeier. «Με τη βοήθεια των προσομοιώσεών μας, μπορούμε να υπολογίσουμε την ισχύ αυτού του σήματος βαρυτικών κυμάτων, το οποίο μπορεί να είναι μετρήσιμο ( στο μέλλον.» Επίσης δεν είναι απίθανο να σχηματίζονται μικροσκοπικές μαύρες τρύπες, αν αυτές οι δομές υποστούν κατάρρευση, οι οποίες θα αποτελούν σήμερα μέρος της μυστηριώδους σκοτεινής ύλης στο σύμπαν.

https://physicsgg.me/2021/04/04/%cf%84%ce%bf-%cf%83%cf%8d%ce%bc%cf%80%ce%b1%ce%bd-%ce%b1%ce%bc%ce%ad%cf%83%cf%89%cf%82-%ce%bc%ce%b5%cf%84%ce%ac-%cf%84%ce%b7%ce%bd-%ce%bc%ce%b5%ce%b3%ce%ac%ce%bb%ce%b7-%ce%ad%ce%ba%cf%81%ce%b7%ce%be/

Υπήρχε άλλο σύμπαν πριν από το Big Bang που δημιούργησε το δικό μας σύμπαν;

Ένας από τους πιο σεβαστούς φυσικούς στον κόσμο κατέπληξε πρόσφατα την επιστημονική κοινότητα ισχυριζόμενος ότι υπάρχουν ενδείξεις ότι το σύμπαν μας σχηματίστηκε μετά από ένα αρχαιότερο σύμπαν που προϋπήρχε

Αναφερόμενος στις «οπές» της ακτινοβολίας Χόκινγκ, που τις θεωρεί πως είναι τελικά τα λείψανα μιας περασμένης πραγματικότητας, ο σερ Ρότζερ Πένροουζ λέει ότι το Big Bang δεν ήταν η απαρχή αυτού του σύμπαντος.

Ο Πένροουζ, ο οποίος κέρδισε το βραβείο Νόμπελ 2020 για το έργο του που αποδεικνύει την ύπαρξη μαύρων τρυπών, ισχυρίζεται ότι υπάρχουν ανώμαλες κηλίδες ή οπές ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας στη δομή του χωροχρόνου.

Τα αποκαλεί «Hawking Points» και ισχυρίζεται ότι είναι πιθανότατα τα απομεινάρια της ενέργειας που αναγεννήθηκαν από τις μαύρες τρύπες που προϋπάρχουν από ένα προηγούμενο σύμπαν.

Αυτές οι απόψεις ευθυγραμμίζονται με ένα θεωρητικό μοντέλο του σύμπαντος που ονομάζεται «διαμόρφωση κυκλικής κοσμολογίας», το οποίο υποστηρίζει ότι το σύμπαν επεκτείνεται συνεχώς, συστέλλεται και μεταμορφώνεται.

Με βάση αυτό το θεωρητικό μοντέλο, το έσχατο μέλλον ενός σύμπαντος, αποτελεί το Μπιγκ Μπανγκ και ο δημιουργός του επόμενου σύμπαντος.

Το προηγούμενο σύμπαν όμως δεν εξαφανίζεται εντελώς.

Οι μαύρες τρύπες χρειάζονται πολύ χρόνο για να εξατμιστούν εντελώς και, σύμφωνα με τον Πένροουζ, η τελική παραγωγή ακτινοβολίας Χόκινγκ, μπορεί να παραμείνει και στο επόμενο σύμπαν και να εμφανίζεται ως κηλίδες και οπές.

Σε συνέντευξη του στην The Telegraph , ο Πένροουζ έκανε μια περίληψη της θεωρίας του για το σύμπαν:

«Ισχυρίζομαι ότι υπάρχει έντονη θέαση της ακτινοβολίας Hawking. Το Big Bang δεν ήταν η αρχή. Υπήρχε κάτι πριν από το Big Bang και αυτό το κάτι είναι αυτό που θα γίνει το δικό μας σύμπαν στο μέλλον.

Έχουμε ένα σύμπαν που ολοένα και επεκτείνεται, και όλη η μάζα αποσυντίθεται και σε αυτήν την τρελή θεωρία μου, αυτό το μακρινό μέλλον θα γίνει το Big Bang μιας άλλης εποχής.

«Το δικό μας Big Bang», συνεχίζει, «προέρχεται από κάτι που ήταν το μακρινό μέλλον μιας προηγούμενης εποχής και θα υπήρχαν παρόμοιες μαύρες τρύπες που θα εξατμίζονταν, ώστε να παράγουν αυτά τα σημεία στον ουρανό, που εγώ τα αποκαλώ «Hawking Points».

«Τα βλέπουμε. Αυτά τα σημεία έχουν περίπου οκτώ φορές τη διάμετρο της Σελήνης και είναι ελαφρώς θερμαινόμενες περιοχές. Έχουμε μαζέψει στοιχεία για τουλάχιστον έξι από αυτά τα σημεία.», σημείωσε.

Οι επικριτές και η απάντησή του

Παρά την επιτυχία του όλα αυτά τα χρόνια, ο Πένροουζ έχει πολλούς επικριτές.

Ένας από αυτούς, ο Ήθαν Σίγκελ, ο οποίος επικρίνει έντονα ολόκληρη τη θεωρία της «συμμορφικής κυκλικής κοσμολογίας» και αμφισβητεί συγκεκριμένα τον ισχυρισμό του Πένροουζ ότι υπάρχουν οπές της ακτινοβολίας Hawking στο σύμπαν μας.

«Όπως πολλοί πριν από αυτόν, φαίνεται να έχει ερωτευτεί τις δικές του ιδέες και δεν κοιτάζει πλέον με υπευθυνότητα την πραγματικότητα του σύμπαντος», γράφει ο Σίγκελ.

Ο Πένροουζ απάντησε στην κριτική υπενθυμίζοντας ότι παλαιότερα, οι περισσότεροι επιστήμονες δεν πίστευαν καν στις μαύρες τρύπες.

Τις θεωρούσαν μαθηματικές «ανωμαλίες» και ότι δεν υπήρχαν στην πραγματικότητα.

Θα μπορούσε να είναι σωστός ο Πένροουζ; Είναι το σύμπαν μας η πιο πρόσφατη επανάληψη ενός άπειρου κοσμολογικού κύκλου;

Θα μπορέσουμε άραγε ποτέ να δούμε τη λάμψη της τελικής ακτινοβολίας μαύρων οπών ενός πρώην σύμπαντος;

https://physicsgg.blogspot.com/2021/04/big-bang.html

Έρευνα: Αμφιβολίες για τη σύσταση του 70% του σύμπαντος.

Επιστήμονες ανά τον κόσμο πίστευαν εδώ και καιρό πως το 70% του σύμπαντος αποτελείται από σκοτεινή ενέργεια, η οποία του δίνει τη δυνατότητα να διαστέλλεται με ολοένα και πιο αυξανόμενο ρυθμό. Ωστόσο, στο πλαίσιο νέας μελέτης, ερευνητές του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης (UCPH) δοκίμασαν ένα μοντέλο το οποίο υποδεικνύει πως η διαστολή του σύμπαντος οφείλεται σε μια σκοτεινή ουσία με κάποιου είδους μαγνητική δύναμη.

Εάν το μοντέλο αυτό ισχύει, τότε θα σημαίνει πως η σκοτεινή ενέργεια απλά δεν υπάρχει, σύμφωνα με τον καθηγητή του UCPH που ήταν πίσω από την έρευνα.

Ο μηχανισμός διαστολής του σύμπαντος συσχετιζόταν εδώ και χρόνια με την αποκαλούμενη κοσμολογική σταθερά, που είχε αναπτύξει ο Αϊνστάιν το 1917, η οποία αναφέρεται σε μια άγνωστη απωθητική κοσμική δύναμη.

Εφόσον η κοσμολογική σταθερά, γνωστή και ως σκοτεινή ενέργεια, δεν μπορεί να μετρηθεί απευθείας, πολλοί ερευνητές, μεταξύ των οποίων και ο ίδιος ο Αϊνστάιν, εξέφραζαν αμφιβολίες για την ύπαρξή της, χωρίς να μπορούν να προτείνουν μια βιώσιμη εναλλακτική- τουλάχιστον, μέχρι τώρα.

Στο πλαίσιο της νέας έρευνας, επιστήμονες στο UCPH δοκίμασαν ένα μοντέλο που αντικαθιστά τη σκοτεινή ενέργεια με μια σκοτεινή ύλη, υπό τη μορφή μαγνητικών δυνάμεων.

«Αν αυτό που ανακαλύψαμε είναι ακριβές, θα ανέτρεπε την πεποίθησή μας ότι υπάρχει αυτό που πιστεύαμε πως αποτελεί το 70% του σύμπαντος. Θα έχουμε βγάλει τη σκοτεινή ενέργεια από την εξίσωση και θα έχουμε προσθέσει μερικές επιπλέον ιδιότητες για τη σκοτεινή ύλη. Αυτό φαίνεται να έχει την ίδια επίδραση στη διαστολή του σύμπαντος με τη σκοτεινή ενέργεια» εξηγεί ο Στέεν Χάρλε Χάνσεν, αναπληρωτής καθηγητής στο DARK Cosmology Centre του Ινστιτούτου Niels Bohr.

H συνήθης προσέγγιση ως προς την κατανομή της ενέργειας του σύμπαντος είναι πως αποτελείται από 5% κανονική ενέργεια, 25% σκοτεινή ύλη και 70% σκοτεινή ενέργεια.

Στο νέο μοντέλο των ερευνητών του UCPH, το μερίδιο 25% της σκοτεινής ύλης αποκτά ειδικές ιδιότητες που καθιστούν περιττό το 70% που αντιστοιχεί στη σκοτεινή ενέργεια.

«Δεν ξέρουμε πολλά για τη σκοτεινή ύλη, πέρα από το ότι είναι ένα βαρύ και αργό σωματίδιο. Μα μετά αναρωτηθήκαμε- τι θα γινόταν αν η σκοτεινή ύλη είχε κάποια ιδιότητα που ήταν ανάλογη με τον μαγνητισμό; Ξέρουμε πως, καθώς κινούνται τα φυσιολογικά σωματίδια, δημιουργούν μαγνητισμό. Και οι μαγνήτες απωθούν ή έλκουν άλλους μαγνήτες- οπότε τι γίνεται εάν αυτό συμβαίνει στο σύμπαν; Αν αυτή η συνεχής διαστολή της σκοτεινής ύλης λαμβάνει χώρα χάρη σε κάποιου είδους μαγνητική δύναμη;» διερωτάται ο Στέεν Χάνσεν.

Το ερώτημα αυτό ήταν η βάση για το νέο υπολογιστικό μοντέλο, που περιελάμβανε όλα όσα οι επιστήμονες θεωρούν πως ξέρουν για το σύμπαν. «Αναπτύξαμε ένα μοντέλο που λειτουργούσε με την υπόθεση πως τα σωματίδια σκοτεινής ύλης έχουν ένα ίδιο μαγνητικής δύναμης και διερευνήσαμε τι επίδραση θα είχε στο σύμπαν αυτή η δύναμη. Αποδεικνύεται ότι θα είχε ακριβώς την ίδια επίδραση στην ταχύτητα της διαστολής του σύμπαντος όπως ξέρουμε από τη σκοτεινή ενέργεια» λέει ο Στέεν Χάνσεν.

Παρόλα αυτά, τα ερωτηματικά γύρω από τον μηχανισμό αυτόν παραμένουν πολλά, και πρέπει να ελεγχθούν με βάση καλύτερα μοντέλα και περισσότερους παράγοντες.

https://www.naftemporiki.gr/story/1712035/ereuna-amfibolies-gia-ti-sustasi-tou-70-tou-sumpantos

Κρυφοκοιτάζοντας τη γέννηση του σύμπαντος.

Στον δρόμο προς το υψίπεδο του Αλτο Τσορίγιο σε ύψος 4.900 μέτρων στην οροσειρά των Ανδεων της Αργεντινής, βρίσκονται τα εξαρτήματα του τηλεσκοπίου Qubic, το οποίο μόλις συναρμολογηθεί, θα ρίξει διεισδυτική ματιά στα βάθη του σύμπαντος. Σε απόσταση μόλις δέκα χιλιομέτρων από το ηφαίστειο Τούζγκλε, το Qubic θα έχει την ικανότητα να «δει» πιο μακριά από ποτέ άλλοτε στο σύμπαν –και τον χρόνο– εντοπίζοντας τον σχηματισμό των πρώτων άστρων και την εκπομπή του πρώτου φωτός τη στιγμή του Μπιγκ Μπανγκ, πριν από 13,8 δισ. χρόνια, σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας Le Monde.

Στόχος της ερευνητικής ομάδας είναι η καταγραφή του φαινομένου του «πληθωρισμού», το οποίο μένει να αποδειχθεί. Σε κλάσμα δευτερολέπτου, υποστηρίζει η θεωρητική φυσική, το σύμπαν διευρύνθηκε από το μέγεθος ενός ατόμου, στη σημερινή του έκταση. «Η βίαιη αυτή μετάβαση είναι υπεύθυνη για την πεπλατυσμένη μορφή του σύμπαντος», λέει ο ερευνητής του ινστιτούτου CNRS, Ζαν-Κριστόφ Αμιλτόν, υπεύθυνος του προγράμματος Qubic. Κανείς δεν κατάφερε, όμως, μέχρι στιγμής να αποδείξει ότι το φαινόμενο του πληθωρισμού συνέβη πραγματικά. Το 2014, ομάδα Αμερικανών αστρονόμων πίστεψε ότι κατέγραψε τη μνημειώδη αυτή έκρηξη από τηλεσκόπιο στην Ανταρκτική, για να διαψευσθεί τελικά. Οι άτυχοι Αμερικανοί αστροφυσικοί φαντάζονταν ήδη τους εαυτούς τους στη Στοκχόλμη να παραλαμβάνουν βραβείο Νομπέλ. Το σήμα που είχαν καταγράψει, όμως, δεν προερχόταν από τα βάθη του Διαστήματος, αλλά από αστρική σκόνη του ίδιου μας του γαλαξία.

Τουλάχιστον πέντε επιστημονικές ομάδες, στη Χιλή, στην Ιαπωνία και στην Ανταρκτική, εργάζονται με στόχο την καταγραφή του φαινομένου του πληθωρισμού. Πριν από τη στιγμή εκείνη, κανένα ίχνος φωτός, ραδιοκύματος ή φωτόνιο δεν είχε απελευθερωθεί στο σύμπαν. «Μόνο τα κύματα της βαρύτητας παραμορφώνουν τον χωροχρόνο και επιτρέπουν στο αρχέγονο σύμπαν να αναπνέει», λέει ο δρ Αμιλτόν. Οι ερευνητές αναζητούν συγκεκριμένα φωτόνια, τα οποία απελευθερώθηκαν τη στιγμή του πληθωρισμού και διαθέτουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά σε ό,τι αφορά το ηλεκτρικό τους φορτίο. Στον τομέα αυτό, η κοινή προσπάθεια Γαλλίας, Ιταλίας και Αργεντινής του προγράμματος Qubic διαθέτει αναμφισβήτητο πλεονέκτημα χάρη σε καινοτόμο σύστημα αισθητήρων θερμότητας, ικανών να ξεχωρίζουν τα αρχέγονα φωτόνια και το ιδιότυπο ηλεκτρικό τους φορτίο. «Η ηλεκτρική πόλωση δεν εντοπίζεται αποτελεσματικά από τους φασματογράφους, παρά τα τεχνάσματα που χρησιμοποιούν οι επιστήμονες. Πιστεύω ότι έχουμε τη λύση εδώ στο πρόγραμμα Qubic», αναφέρει ο δρ Αμιλτόν. Στην Αργεντινή, πύργος ύψους 50 μέτρων που θα κατασκευασθεί στο Αλτο Τσορίγιο, θα επιτρέπει τη ρύθμιση του τηλεσκοπίου και των αισθητήρων του, εξαλείφοντας τις πιθανότητες εσφαλμένων παρατηρήσεων. Οι επιστήμονες αξιοποίησαν επίσης μετρήσεις μετεωρολογικών δορυφόρων, που απελευθερώθηκαν στη γήινη ατμόσφαιρα το 2000, τις οποίες συνδύασαν με τα δεδομένα του δορυφόρου Πλανκ (2009-2013), ο πρώτος που κατέγραψε την ύπαρξη αρχέγονων φωτονίων, χωρίς όμως να μπορέσει να διαπιστώσει τις μοναδικές τους ηλεκτρικές ιδιότητες.

Τον Ιανουάριο του 2021, η διεθνής ομάδα σημείωσε σημαντική επιτυχία, χάρη στην έρευνα νεαρού μεταπτυχιακού φοιτητή από το 2016. Το τηλεσκόπιο Qubic δεν ήταν ικανό να «βλέπει» ταυτόχρονα μία ή δύο πηγές ακτινοβολίας, αλλά περισσότερες από δέκα, περιορίζοντας δραστικά τις πιθανότητες εσφαλμένης παρατήρησης. Το Qubic αποδείχθηκε ικανό να ξεχωρίσει μεταξύ της ακτινοβολίας αστρικής σκόνης και μεγάλων αστρικών όγκων, όπως αυτοί που παρήχθησαν τη στιγμή του πληθωρισμού. «Η ιστορία του Qubic περιέχει πολύ πόνο. Πολλές φορές μου ζητήθηκε να εγκαταλείψω, ενώ η διεθνής συνεργασία απειλήθηκε με ναυάγιο το 2015. Βρεθήκαμε αναγκασμένοι να καταφύγουμε σε ιδιοκατασκευές και να ζητιανεύουμε διαρκώς κεφάλαια για τον προϋπολογισμό μας που έφθανε τα 4 εκατ. ευρώ», λέει ο δρ Αμιλτόν. Αρχικά το πρόγραμμα είχε σχεδιασθεί για την Ανταρκτική, ο ουρανός της οποίας διαθέτει λιγότερη υγρασία από αυτή της ερήμου. Το τηλεσκόπιο επρόκειτο να τοποθετηθεί κοντά στην ιταλογαλλική επιστημονική βάση της Κονκόρντια. Η δυσκολία κατασκευής αξιόπιστης ηλεκτρικής παροχής, αναγκαίας για την ψύξη του τηλεσκοπίου στους -273 βαθμούς Κελσίου, έκανε τη γαλλική πλευρά να διστάσει. «Ευτυχώς, οι Ιταλοί δεν διέκοψαν τη χρηματοδότηση του προγράμματος, παρά την απόφασή μας να μετακομίσουμε στην Αργεντινή», σημειώνει ο Αμιλτόν, που επαινεί την πίστη των συναδέλφων του στα Πανεπιστήμια της Ρώμης και του Μιλάνου.

Πολλές χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά, ένα μικρό ολοκαίνουργιο κτίριο ετοιμάζεται να φιλοξενήσει την πρώτη –περιορισμένη– εκδοχή του Qubic, εν αναμονή των υπόλοιπων εξαρτημάτων, που θα έχουν συναρμολογηθεί στο υψίπεδο του Αλτο Τσορίγιο μέσα στα επόμενα τέσσερα χρόνια. To τηλεσκόπιο Qubic θα μας επιτρέψει να κρυφοκοιτάξουμε δισεκατομμύρια χρόνια στο παρελθόν του σύμπαντος.

https://www.kathimerini.gr/world/561356830/kryfokoitazontas-ti-gennisi-toy-sympantos/

Αστρονόμοι υποστηρίζουν ότι βρήκαν την πηγή της ζωής.

Οι επιστήμονες αναζητούν πολλά χρόνια ανεπιτυχώς την πηγή της ζωής. Έχουν αναπτυχθεί πολλές θεωρίες για τις συνθήκες που συνδέονται με την ύπαρξη της ζωής. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι η ζωή στην Γη δημιουργήθηκε εντός του πλανήτη μας και προτείνουν διάφορα σημεία που αυτό συνέβη είτε στο εσωτερικό του πλανήτη, είτε στους ωκεανούς, είτε στην στεριά.

Άλλοι λένε ότι τα δομικά υλικά της ζωής έφτασαν εδώ από το Διάστημα με τους κομήτες ή τους αστεροειδείς που μας επισκέπτονταν. Από την άλλη πλευρά τα δομικά υλικά… των δομικών υλικών της ζωής δηλαδή τα απαραίτητα χημικά στοιχεία πολλοί ειδικοί θεωρούν ότι δημιουργούνται στα άστρα εξ ου και η γνωστή ρήση «είμαστε όλοι αστρόσκονη».

Με δημοσίευση τους στην επιθεώρηση «Nature Astronomy» ομάδα αστρονόμων υποστηρίζουν ότι εντόπισαν την πηγή της ζωής και αυτή η πηγή προϋπάρχει της γέννησης των άστρων. Οι ερευνητές έκαναν παρατηρήσεις σε νεαρά άστρα γύρω από τα οποία έχουν σχηματιστεί οι δίσκοι αερίων και σκόνης από τα υλικά των οποίων δημιουργούνται οι πλανήτες. Εντόπισαν σε αυτούς τους δίσκους μεθανόλη, ένα σύνθετο οργανικό μόριο.

Με δεδομένο ότι οι δίσκοι αερίων και σκόνης είναι πολύ θερμοί ο σχηματισμός μεθανόλης δεν μπορεί να επιτευχθεί. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι η μεθανόλη προέρχεται από τα νεφελώματα η κατάρρευση των οποίων οδηγούν στην γέννηση των άστρων. Αυτό σημαίνει ότι στο διαστρικό Διάστημα υπάρχει οργανική ύλη που παραμένει στις περιοχές γέννησης άστρων προσφέροντας πιθανά συστατικά για την ύπαρξη της ζωής στους πλανήτες που δημιουργούνται γύρω από τα άστρα.

«Είναι μια συναρπαστική ανακάλυψη επειδή θεωρητικώς όλοι οι πλανήτες που σχηματίζονται γύρω από οποιουδήποτε είδους άστρο μπορεί να διαθέτουν αυτή την ύλη» αναφέρει η Βιβιάνα Γκουζμάν, αστροχημικός στο Ποντιφικό Καθολικό Πανεπιστήμιο του Σαντιάγκο στην Χιλή που δεν πήρε μέρος στην έρευνα. Αυτό που πρέπει τώρα να κατανοήσουν οι επιστήμονες είναι το πώς καταφέρνουν να επιβιώνουν τα οργανικά υλικά του νεφελώματος από την βίαιη διεργασία του σχηματισμού ενός άστρου και ενός δίσκου ύλης.

«Όταν σχηματίζεται ένα άστρο και ο δίσκος του δεν έχουμε να κάνουμε με μια απλή διαδικασία. Μπορεί στην διάρκεια αυτής της διαδικασίας να καταστραφούν πολλά μόρια που υπήρχαν στο αρχικό νεφέλωμα» αναφέρει η Άλις Μπουθ, αστρονόμος του Πανεπιστημίου Leiden στην Ολλανδία επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας. Όπως είναι ευνόητο η ανακάλυψη αυτή ανοίγει νέους δρόμους τόσο στις έρευνες για την ύπαρξη της ζωής όσο και για διάφορα κοσμικό φαινόμενα.

https://www.naftemporiki.gr/story/1725300/astronomoi-upostirizoun-oti-brikan-tin-pigi-tis-zois

Νέα αποτελέσματα σχετικά με την δομή και εξέλιξη του σύμπαντος.

Δημοσιεύθηκαν τα νέα αποτελέσματα από την ερευνητική ομάδα Dark Energy Survey (DES) που χρησιμοποιούν το μεγαλύτερο μέχρι σήμερα δείγμα γαλαξιών σε ένα τεράστιο τμήμα του ουρανού, με σκοπό τον προσδιορισμό της σύνθεσης και της εξέλιξης του σύμπαντος. Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι ο τρόπος με τον οποίο κατανέμεται η ύλη στο σύμπαν είναι σύμφωνος με τις προβλέψεις του καθιερωμένου κοσμολογικού προτύπου – την καλύτερη μέχρι σήμερα θεωρία για την εξέλιξη του σύμπαντος.

Κατά τη διάρκεια έξι ετών, η DES ερεύνησε σχεδόν το ένα όγδοο ολόκληρου του ουρανού σε 758 νύχτες παρατήρησης, καταγράφοντας εκατοντάδες εκατομμύρια αστρονομικά αντικείμενα. Τα αποτελέσματα που ανακοινώθηκαν χτες και βασίζονται στα δεδομένα των πρώτων τριών ετών – 226 εκατομμύρια γαλαξίες που παρατηρήθηκαν επί 345 νύχτες, χρησιμεύουν στην δημιουργία των μεγαλύτερων και ακριβέστερων χαρτών της κατανομής γαλαξιών στο σύμπαν.

Δεδομένου ότι η DES μελέτησε κοντινούς γαλαξίες καθώς και αυτούς που απέχουν δισεκατομμύρια έτη φωτός, οι χάρτες που προκύπτουν μας δείχνουν ένα στιγμιότυπο της τρέχουσας μεγάλης κλίμακας δομής του σύμπαντος, αλλά και το πώς αυτή η δομή εξελίχθηκε τα τελευταία 7 δισεκατομμύρια χρόνια.

Οι επιστήμονες του DES συνέκριναν τα αποτελέσματά τους με τις μετρήσεις του κοσμικού υποβάρου μικροκυμάτων από το διαστημικό τηλεσκόπιο Planck. Τα δεδομένα του Planck δίνουν μια ακριβή εικόνα του σύμπαντος πριν από 13 δισεκατομμύρια χρόνια και βάσει αυτών των δεδομένων το καθιερωμένο κοσμολογικό πρότυπο μπορεί να προβλέψει το πώς η κατανομή της σκοτεινής ύλης θα έπρεπε να εξελιχθεί μέχρι σήμερα. Αν οι παρατηρήσεις του DES δεν ταιριάζουν με αυτήν την πρόβλεψη, τότε ή υπάρχουν συστηματικά σφάλματα στις μετρήσεις ή υπάρχει κάτι άγνωστο προς το παρόν που δεν παίρνουμε υπόψη. Ενώ υπήρξαν παλαιότερα υποδείξεις από την ερευνητική ομάδα DES, αλλά και από άλλους ερευνητές, ότι η κατανομή της σκοτεινής ύλης σήμερα διαφέρει κάπως από την θεωρητικά προβλεπόμενη – τα αποτελέσματα που δημοσιεύθηκαν επιβεβαιώνουν τις υποδείξεις.

Η συνηθισμένη ύλη αποτελεί μόνο το 5% του σύμπαντος. Η σκοτεινή ενέργεια, στην οποία οφείλεται η επιταχυνόμενη διαστολή του σύμπαντος αντιπροσωπεύει περίπου το 70%. Το υπόλοιπο 25% είναι η σκοτεινή ύλη, για την οποία το μόνο που ξέρουμε είναι ότι σίγουρα αλληλεπιδρά βαρυτικά με την συνηθισμένη ύλη. Τόσο η σκοτεινή ύλη όσο και η σκοτεινή ενέργεια παραμένουν αόρατα και μυστηριώδη, αλλά η DES επιδιώκει να φωτίσει τη φύση τους διερευνώντας το πως ο ανταγωνισμός μεταξύ τους διαμορφώνει το σύμπαν σε μεγάλες κλίμακες σε κοσμικό χρονικά διαστήματα.

Η DES – μια συνεργασία πάνω από 400 επιστήμονες από 25 ερευνητικά κέντρα – φωτογράφισε τον νυχτερινό ουρανό χρησιμοποιώντας την κάμερα Dark Energy 570 megapixel στο τηλεσκόπιο 4 μέτρων Victor M. Blanco στη Χιλή. Για να προσδιοριστεί η κατανομή της σκοτεινής ύλης και η επίδραση της σκοτεινής ενέργειας, η ερευνητική ομάδα DES βασίστηκε σε δύο βασικά φαινόμενα. Πρώτον, σε μεγάλες κλίμακες, οι γαλαξίες δεν κατανέμονται τυχαία σε όλο το χώρο αλλά σχηματίζουν δομές κοσμικών ιστών εξαιτίας της βαρύτητας της σκοτεινής ύλης. Η DES μέτρησε πώς αυτός ο κοσμικός ιστός εξελίχθηκε στην ιστορία του σύμπαντος. Η συγκέντρωση των γαλαξιών που σχηματίζουν τον κοσμικό ιστό, με τη σειρά της, αποκάλυψε περιοχές με μεγαλύτερη πυκνότητα σκοτεινής ύλης. Δεύτερον, η DES ανίχνευσε την παρουσίας της σκοτεινής ύλης μέσω του φαινομένου του βαρυτικού φακού, την κάμψη του φωτός που προκαλεί η βαρύτητα των γαλαξιών. Με την μέθοδο αυτή οι προκύπτει χωρική κατανομή της σκοτεινής ύλης στο σύμπαν.

Η επιβεβαίωση της μικρής απόκλισης των μετρήσεων του DES σε σχέση με τις μέχρι σήμερα θεωρητικές κοσμολογικές προβλέψεις οδήγησε στα συνηθισμένα. Ότι δηλαδή διαψεύδεται η γενική θεωρία της σχετικότητας του Αϊνστάιν κ.ο.κ. Όμως όπως πάντα προέχει το ‘ξεψάχνισμα’ των πρόσφατων αποτελεσμάτων της DES που δημοσιεύθηκαν σε 29 (!) ξεχωριστές εργασίες στον ιστότοπο arXiv.

https://physicsgg.me/2021/05/28/%ce%bd%ce%ad%ce%b1-%ce%b1%cf%80%ce%bf%cf%84%ce%b5%ce%bb%ce%ad%cf%83%ce%bc%ce%b1%cf%84%ce%b1-%cf%83%cf%87%ce%b5%cf%84%ce%b9%ce%ba%ce%ac-%ce%bc%ce%b5-%cf%84%ce%b7%ce%bd-%ce%b4%ce%bf%ce%bc%ce%ae-%ce%ba/

Καταγράφηκε η μεγαλύτερη έκρηξη ακτίνων Γάμμα στο Σύμπαν.

Μια τεράστια έκρηξη ακτίνων Γάμμα σε απόσταση πάνω από ένα δισεκατομμύρια έτη φωτός από τη Γη και θεωρείται η μεγαλύτερη έκρηξη που έχει εντοπιστεί ποτέ κατέγραψαν επιστήμονες στη Ναμπίμπια, μέσω των τηλεσκοπίων Fermi και Swift, με υποστήριξη από το Στερεοσκοπικό Σύστημα Υψηλής Ενέργειας.

Η έκρηξη οφείλεται στην κατάρρευση ενός αστεριού που ξεκίνησε να μετατρέπεται σε μαύρη τρύπα, σύμφωνα με ειδικούς από το γερμανικό Electron Synchrotron στο Αμβούργο.

Η έκρηξη αποτελείται από συνδυασμό φωτεινών ακτίνων Χ και ακτίνων Γάμμα που εντοπίστηκαν στον ουρανό και εκπέμπονται από μακρινές εξωγαλακτικές πηγές. Παρότι συνέβη ένα δισεκατομμύριο έτη φωτός από τη Γη, θεωρείται ότι βρίσκεται στο «κοσμικό μας κατώφλι» καθώς προέρχεται από τον αστερισμό του Ηριδανού. Σύμφωνα με τους ερευνητές είναι η μεγαλύτερη έκρηξη ακτίνων Γάμμα που έχει εντοπιστεί μέχρι σήμερα. Οι προηγούμενες εκρήξεις απέχουν κατά μέσο όρο 20 δισεκατομμύρια έτη φωτός.

Η έκρηξη εντοπίστηκε στις 29 Αυγούστου 2019

Η έκρηξη, με την ονομασία GRB 190829A, εντοπίστηκε για πρώτη φορά στις 29 Αυγούστου 2019. Το συμβάν σχετίστηκε με την κατάρρευση ενός γρήγορα περιστρεφόμενου μεγάλου αστεριού σε μαύρη τρύπα. Οι επιστήμονες εξηγούν ότι ένα τμήμα της βαρυτικής ενέργειας τροφοδοτεί την παραγωγή ενός υπερελαστικοποιημένου κύματος έκρηξης.

Το συμβάν χωρίζεται σε δύο φάσης. Στην αρχή, η χαοτική φάση διάρκειας δεκάδων δευτερολέπτων και στη συνέχεια μια φάση μακράς διάρκειας, ομαλής εξασθένισης της μεταλαμπής.

Ο Dr Andrew Taylor, του γερμανικού Electron Synchrotron (DESY), που συνυπογράφει τη μελέτη είπε ότι βρισκόταν στην πρώτη γραμμή όταν έγινε η έκρηξη.

«Μπορούσαμε να παρατηρήσουμε την ακτινοβολία για αρκετές ημέρες», ανέφερε. Οι επιστήμονες κατάφεραν να μετρήσουν με λεπτομέρεια τις μετρήσεις της αναλαμπής.

Διαπιστώθηκαν ομοιότητες μεταξύ ακτίνων Χ και ακτίνων Γάμμα

Η επιστήμονας του DESY Σύλβια Ζου, ανέφερε ότι πρόκειται για τις μεγαλύτερες εκρήξεις στο σύμπαν, που προκλήθηκαν από την κατάρρευση ενός ταχέως περιστρεφόμενου αστεριού. Τα συγκεκριμένα αστέρια μετά τα τελικά στάδια μετατρέπονται σε μαύρη τρύπα.

Τα αποτελέσματα της παρατήρησης προκάλεσαν έκπληξη στους ερευνητές, καθώς διαπίστωσαν περίεργες ομοιότητες μεταξύ των ακτίνων Χ και των πολύ υψηλών ενεργειακών εκπομπών ακτίνων Γάμμα. Σύμφωνα με τις παραδοσιακές θεωρίες, τα δύο συστατικά εκπομπών παράγονται με ξεχωριστό μηχανισμό.

Ωστόσο, με βάση τις τρέχουσες θεωρίες φάνταζε απίθανο ότι ακόμη και οι πιο ισχυρές εκρήξεις στο σύμπαν θα μπορούσαν να επιταχύνουν τα ηλεκτρόνια με τέτοιο τρόπο, ώστε να παράγουν άμεσα τις παρατηρούμενες ακτίνες γάμμα πολύ υψηλής ενέργειας.

Η έρευνα δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Science.

https://www.pronews.gr/epistimes/diastima/992226_vinteo-katagrafike-i-megalyteri-ekrixi-aktinon-gamma-sto-sympan

Τηλεσκόπιο ανίχνευσε ανεξήγητες ραδιοφωνικές εκρήξεις από μακρινούς γαλαξίες.

Πρόκειται για ένα φαινόμενο που δεν έχει γίνει πλήρως κατανοητό

Τηλεσκόπιο υψηλής ισχύος, ανίχνευσε εκατοντάδες ανεξήγητες ραδιοφωνικές εκρήξεις στο απώτερο Διάστημα, με αποτέλεσμα οι επιστήμονες να αναζητούν απαντήσεις σε μακρινούς γαλαξίες.

Συγκεκριμένα το τηλεσκόπιο «CHIME» ανίχνευσε περισσότερες από 500 ραδιοφωνικές εκρήξεις (FRBs), σε ένα διάστημα ενός έτους και ειδικότερα στην περίοδο 2018-2019, σύμφωνα με παρουσίαση που έγινε την Τετάρτη στην Αμερικανική Αστρονομική Κοινωνία (American Astronomical Society) και όπως μεταδίδει η New York Post.

Οι ραδιοφωνικές εκρήξεις συνιστούν ισχυρούς παλμούς ραδιοκυμάτων που διαρκούν μόνο για ένα κλάσμα ενός χιλιοστών του δευτερολέπτου και πιστεύεται ότι ταξιδεύουν στη Γη από εκατοντάδες εκατομμύρια έτη φωτός μακριά.

Πρόκειται για ένα φαινόμενο που δεν έχει γίνει πλήρως κατανοητό και ανακαλύφθηκε μόλις το 2007.

Οι επιστήμονες ξεκινούν να διαμορφώνουν μια εικόνα για τις ραδιοφωνικές εκρήξεις, με τη βοήθεια των νέων μέσων, θέλοντας να εξακριβώσουν τι βρίσκεται πίσω από το φαινόμενο και πώς αυτές οι γνώσεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη μελέτη του Σύμπαντος

Τα τελευταία ευρήματα υποδεικνύουν ότι ενδέχεται να υπάρχουν καθημερινά έως και 800 ραδιοφωνικές εκρήξεις στον ουρανό που όμως δεν γίνονται αντιληπτές.

Να σημειωθεί ότι ένας επιστήμονας από το Harvard, ο Avi Loeb, έχει εκφράσει την εκτίμηση ότι πίσω από τις ραδιοφωνικές εκρήξεις μπορεί να βρίσκονται ακόμη και εξωγήινοι που τις χρησιμοποιούν για «στρατιωτικούς σκοπούς».

https://www.pronews.gr/epistimes/diastima/993579_tileskopio-anihneyse-anexigites-radiofonikes-ekrixeis-apo-makrinoys

Όταν άναψαν τα φώτα στο Σύμπαν.

Σύμφωνα με την κρατούσα θεωρία ένα φαινόμενο που ονομάστηκε Μεγάλη Έκρηξη γέννησε το Σύμπαν. Τα μέχρι τώρα στοιχεία δείχνουν ότι υπήρξε μια περίοδος που το Σύμπαν αναπτυσσόταν και εξελισσόταν στο απόλυτο σκοτάδι, μια εποχή που οι επιστήμονες έχουν ονομάσει «Κοσμικό Μεσαίωνα». Όμως κάποια στιγμή έκαναν την εμφάνιση τους τα πρώτα άστρα που φώτισαν το νεογέννητο Σύμπαν θέτοντας έτσι την εκκίνηση για τον σχηματισμό του Κόσμου που εμείς γνωρίζουμε σήμερα.

Με δημοσίευση της στην επιθεώρηση «Monthly Notices of the Royal Astronomical Society» ομάδα ερευνητών αναφέρει ότι ανακάλυψε πότε έκαναν την εμφάνιση τους στο Σύμπαν τα πρώτα άστρα. Οι ερευνητές τοποθετούν την γέννηση των πρώτων άστρων 250-300 εκατ. έτη μετά την Μεγάλη Έκρηξη σηματοδοτώντας την «Κοσμική Αυγή» όπως χαρακτηρίζουν αυτό το γεγονός το οποίο έδωσε τέλος στον κοσμικό μεσαίωνα.

«Το Ιερό Δισκοπότηρο της αστρονομίας ήταν πάντοτε να κοιτάζουμε ολοένα και πιο μακριά ώστε να πάμε πίσω στον χρόνο για να βρούμε την πρώτη γενιά άστρων και γαλαξιών. Τώρα έχουμε τις πρώτες πειστικές αποδείξεις για το πότε το φως έλουσε για πρώτη φορά το Σύμπαν» αναφέρει ο Ρίτσαρντ Έλις καθηγητής του Κολεγιακού Πανεπιστημίου του Λονδίνου που έχει αφιερώσει την επαγγελματική του ζωή στην έρευνα για την ανακάλυψη των πρώτων άστρων και γαλαξιών του Σύμπαντος.

Η ερευνητική ομάδα με επικεφαλής τον δρ. Νίκολας Λαπόρτε του Ινστιτούτου Αστρονομίας Kavli στο Κέιμπριτζ στη Βρετανία μελέτησε έξι από τους πιο μακρινούς και αρχαιότερους γαλαξίες που γνωρίζουμε τους οποίους μόλις που μπορούν να διακρίνουν τα πιο ισχυρά τηλεσκόπια. Η μελέτη αυτών των γαλαξιών οδήγησε τους ερευνητές στην διαπίστωση ότι τα πρώτα άστρα έκαναν την εμφάνιση τους πριν από 250-300 εκατ. έτη.

«Η γέννηση των πρώτων άστρων αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα ερωτηματικά στην μοντέρνα κοσμολογία. Είναι η πρώτη φορά που μπορούμε να προβλέψουμε μέσω παρατηρήσεων το πότε αυτή η κρίσιμη στιγμή στην ιστορία του Σύμπαντος συνέβη. Είναι φανταστικό να σκεφτούμε ότι σωματίδια φωτός ταξίδεψαν πάνω από 13 δισ. έτη και εισήλθαν στον φακό ενός τηλεσκοπίου. Η υπέροχη κατάσταση του να είσαι αστροφυσικός είναι η δυνατότητα που έχεις να ταξιδεύεις στον χρόνο και να παρατηρείς το μακρινό παρελθόν» δηλώνει ο Λαπόρτε.

Οι ερευνητές αναμένουν τώρα με αγωνία την λειτουργία του νέου προηγμένου διαστημικού τηλεσκοπίου James Webb αλλά υπάρχουν συνεχείς αναβολές στην εκτόξευση του που είναι προγραμματισμένη για το προσεχές φθινόπωρο. Το James Webb θα έχει την δυνατότητα να δει πολύ πιο καθαρά και με μεγαλύτερη λεπτομέρεια τι υπάρχει στα βάθη του Σύμπαντος από οποιοδήποτε τηλεσκόπιο έχει κατασκευαστεί μέχρι σήμερα.

https://www.naftemporiki.gr/story/1742042/otan-anapsan-ta-fota-sto-sumpan

To Σύμπαν ίσως είναι ένα… ντόνατ.

Ένα από τα μεγάλα κοσμολογικά μυστήρια το οποίο προσπαθούν τις τελευταίες δεκαετίες να λύσουν οι επιστήμονες είναι το σχήμα του Σύμπαντος. Η απάντηση σε αυτό το ζήτημα εκτός των άλλων θα καθορίσει και το πιθανό τέλος του. Έχουν διατυπωθεί διάφορες θεωρίες τόσο για το σχήμα όσο και για το τέλος του Σύμπαντος. Η τελευταία σχετική μελέτη έγινε από ερευνητική ομάδα που αποτελούνταν από επιστήμονες του Πανεπιστημίου Ulm στην Γερμανία και του Πανεπιστημίου της Λυών στη Γαλλία. Όπως αναφέρουν το Σύμπαν έχει σχήμα παρόμοιο με αυτό ενός ντόνατ.

Οι ερευνητές μελέτησαν την ακτινοβολία υποβάθρου ή κοσμική ακτινοβολία υποβάθρου όπως ονομάζεται το ίχνος, ή υπόλειμμα, της ακτινοβολίας που εξέπεμπε το σύμπαν όταν βρισκόταν σε κατάσταση εξαιρετικά μεγάλων θερμοκρασιών και πιέσεων. Η μελέτη αυτής της ακτινοβολίας προσφέρει συχνά στοιχεία για πολλά κοσμικά φαινόμενα.

Μέχρι σήμερα υπάρχουν τρεις βασικές θεωρίες για το σχήμα του Σύμπαντος. Η μια αναφέρει ότι είναι επίπεδο δηλαδή υπάρχει σε παράλληλες γραμμές οι οποίες θα μείνουν για πάντα παράλληλες. Η δεύτερη θεωρία κάνει λόγο για ένα «κλειστό» Σύμπαν το οποίο υπάρχει σε παράλληλες γραμμές οι οποίες όμως κάποια στιγμή θα αρχίσουν να τέμνονται. Η τρίτη θεωρία μιλάει για ένα «ανοικτό» Σύμπαν όπου οι παράλληλες γραμμές του θα αρχίσουν κάποια στιγμή να αποκλίνουν μεταξύ τους.

Κάθε ένα από αυτά τα ενδεχόμενα για το σχήμα του Σύμπαντος συνοδεύεται και από μια εκτίμηση για το μέγεθος του αλλά και για το τέλος του. Αν το Σύμπαν είναι επίπεδο τότε θα διαστέλλεται επ’ άπειρον. Αν είναι κλειστό κάποια στιγμή θα αυτό-καταρρεύσει.

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν την Γενική Θεωρία της Σχετικότητας για να αποκωδικοποιήσουν τα δεδομένα της ακτινοβολίας υποβάθρου που συνέλλεξαν. Κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το Σύμπαν είναι πεπερασμένο και όχι άπειρο και ότι έχει ένα σχήμα που παραπέμπει σε ντόνατ κάτι που σημαίνει ότι αν ξεκινήσει ένα διαστημόπλοιο να κινείται προς μια κατεύθυνση και ακολουθήσει σταθερή πορεία κάποτε θα επιστρέψει στο ίδιο σημείο από όπου ξεκίνησε.

Αν η θεωρία αυτή είναι ορθή αυτό σημαίνει ότι το Σύμπαν είναι ένα κλειστό τρισδιάστατο σύστημα. Οι ερευνητές προχώρησαν επίσης σε μια εκτίμηση για το μέγεθος του Σύμπαντος το οποίο όπως λένε είναι περίπου 45 δισ. έτη φωτός. Αναμένονται οι αντιδράσεις της επιστημονικής κοινότητας σε αυτή την νέα μελέτη αλλά και τα αποτελέσματα των αντίστοιχων μελετών που διεξάγουν άλλες ερευνητικές ομάδες.

https://www.naftemporiki.gr/story/1751308/to-sumpan-isos-ena-ntonat

Τα αόρατα χρώματα του σύμπαντος.

Τα ραδιοφωνικά κύματα εμφανίζονται σαν ένα ουράνιο τόξο χρωμάτων. ‘Βλέπουμε’ αυτά τα χρώματα ως διαφορετικές ζώνες ραδιοφωνικών συχνοτήτων και κάθε ζώνη έχει να μας πει μια ιστορία για το σύμπαν.

Στην συνέχεια θα επικεντρωθούμε στις αόρατες ραδιοφωνικές συχνότητες.

Οι ραδιο-αστρονόμοι παρατηρούν το σύμπαν σε διάφορες περιοχές μηκών κύματος κύματος, τις οποίες ονομάζουν ζώνες (ή μπάντες). Έτσι, η Πολύ Μεγάλη Συστοιχία (VLA), μια διάταξη 28 ραδιοτηλεσκοπίων στο Νέο Μεξικό των ΗΠΑ, συλλέγει ακτινοβολία με μήκoς κύματος από 4 μέτρα έως λίγο μικρότερο από ένα εκατοστό. Αντίστοιχα, η συμβολομετρική διάταξη ALMA που συνίσταται από 66 ραδιοτηλεσκόπια στην έρημο Ατακάμα στην Χιλή, χρησιμοποιεί ραδιοφωνικές ζώνες που κυμαίνονται από μερικά εκατοστά έως το ένα τρίτο του χιλιοστού.

Γιατί όμως τα ραδιοτηλεσκόπια χρησιμοποιούν τόσο μεγάλο εύρος μηκών κύματος; Η απάντηση βρίσκεται στους πολλούς τρόπους με τους οποίους τα αντικείμενα εκπέμπουν ραδιοφωνικές ακτινοβολίες και στο πως αυτή η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία αλληλεπιδρά με την μεσοαστρική ύλη.

Τα μεγάλα ραδιοφωνικά μήκη κύματος παράγονται συνήθως από ιονισμένο αέριο. Μας επιτρέπουν να δούμε πού βρίσκεται το θερμό πλάσμα στον γαλαξία μας. Αυτά τα μεγάλα μήκη κύματος είναι επίσης χρήσιμα γιατί τα περισσότερα ουδέτερα αέρια είναι διαφανή σε αυτά τα μήκη κύματος. Αυτό σημαίνει ότι πολύ λίγή από αυτήν την ακτινοβολία απορροφάται καθώς ταξιδεύει στο διάστημα. Μικρότερα μήκη κύματος φωτός εκπέμπονται συνήθως από συγκεκριμένα άτομα ή μόρια. Ένα από τα σημαντικότερα είναι το μήκος κύματος ή η γραμμή των 21 εκατοστών, η οποία εκπέμπεται από το ουδέτερο υδρογόνο. Αυτό το μήκος κύματος μας δείχνει την κατανομή της ύλης σε έναν γαλαξία, αφού το υδρογόνο είναι μακράν το πιο άφθονο στοιχείο στο σύμπαν.

Τα μήκη κύματος στην περιοχή από 10 cm έως 20 cm είναι χρήσιμα για την εκτεταμένη έρευνα ραδιοπηγών, όπως αυτή που πραγματοποιεί η VLA Sky Survey (VLASS). Οι ραδιογαλαξίες εκπέμπουν έντονα σ’ αυτή την ζώνη, όπως και οι πίδακες που εκπέμπονται από υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες. Σαρώνοντας το διάστημα σ’ αυτά τα μήκη κύματος, το VLASS έχει καταγράψει εικόνες από περίπου 10 εκατομμύρια ραδιοπηγές.

Η ακτινοβολία σε μήκη κύματος ενός ή δύο εκατοστών εκπέμπεται συνήθως μέσω μιας διαδικασίας γνωστής ως ακτινοβολία συγχρότρου. Πρόκειται για την ακτινοβολία που εκπέμπουν επιταχυνόμενα ηλεκτρόνια από έναν κυκλικό επιταχυντή που ονομάζεται σύγχροτρο, με την χρήση ισχυρών μαγνητικών πεδίων μαγνητών ή άλλων μηχανισμών. Η ακτινοβολία συγχρότρου είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για την χαρτογράφηση των μαγνητικών πεδίων κοντά στις μαύρες τρύπες. Μια άλλη διαδικασία που εκπέμπει φως σε αυτό το εύρος είναι γνωστή ως μέϊζερ (MASER σημαίνει Microwave Amplification by Stimulated Emission of Radiation – ενίσχυση μικροκυμάτων με εξαναγκασμένη εκπομπή ακτινοβολίας) ή λέιζερ μικροκυμάτων. Μέχρι σήμερα έχουν βρεθεί πολλές αστρονομικές πηγές ραδιοκυμάτων που εκπέμπουν ακτινοβολία μέϊζερ. Στο μεσοαστρικό διάστημα θύλακες νερού μπορούν να εκπέμπουν σύμφωνη ακτινοβολία μήκος κύματος 1,3 εκατοστών. Δεδομένου ότι αυτά τα μέιζερς νερού εκπέμπουν ένα πολύ συγκεκριμένο μήκος κύματος ακτινοβολίας, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη μέτρηση του ρυθμού με τον οποίο διαστέλλεται το σύμπαν.

Τα ραδιοκύματα με μήκη κύματος της τάξης του χιλιοστού είναι ιδιαίτερα χρήσιμα για την μελέτη ψυχρών αερίων και σκόνης. Οι κόκκοι σκόνης στον διαστρικό χώρο εκπέμπουν ακτινοβολία με μήκη κύματος της τάξης του μεγέθους τους και επειδή μεγάλο μέρος αυτής της σκόνης έχει μέγεθος περίπου ένα χιλιοστό, αυτό είναι το μήκος κύματος όπου εκπέμπουν την μεγαλύτερη ποσότητα ακτινοβολίας. Αυτά τα μικρά μήκη κύματος είναι δύσκολο να παρατηρηθούν, δεδομένου ότι η ατμόσφαιρα της Γης απορροφά μεγάλο μέρος της ακτινοβολίας σε αυτά τα μήκη κύματος. Αλλά είναι επίσης ζωτικής σημασίας και για τη μελέτη νέων πλανητικών συστημάτων. Το ALMA κατάφερε να παρατηρήσει δίσκους αερίου και σκόνης γύρω από νεαρά άστρα και επιπλέον είδε τον σχηματισμό κενών ανάμεσα σ’ αυτούς τους δίσκους καθώς αρχίζουν να σχηματίζονται νέοι πλανήτες.

Όμως μια από τις πιο ενδιαφέρουσες ραδιοφωνικές ζώνες ίσως είναι η ζώνη 6 των ραδιοτηλεσκοπίων ALMA, η οποία καταγράφει ακτινοβολία με μήκη κύματος από 1,1 – 1,4 mm. Χρησιμοποιείται για την μελέτη της κατανομής των μορίων στα πλανητικά νεφελώματα και στον τρόπο με τον οποίο οι ερυθροί γίγαντες παράγουν θερμότητα. Αλλά χρησιμοποιήθηκε επίσης και για την δημιουργία μιας από τις πιο σημαντικές ραδιοφωνικές εικόνες των τελευταίων ετών: της τεράστιας μαύρης τρύπας στην καρδιά του γαλαξία M87. Οι δέκτες της ζώνης 6 χρησιμοποιήθηκαν από ραδιοτηλεσκόπια σε όλο τον κόσμο ως τμήματα του τηλεσκοπίου Event Horizon (EHT) και τα δεδομένα που συγκέντρωσαν συνδυάστηκαν για να δημιουργήσουν την πρώτη άμεση εικόνα μιας μαύρης τρύπας.

Επειδή η ραδιοφωνική ακτινοβολία είναι αόρατη στα μάτια μας, νομίζουμε ότι σ’ αυτή δεν υπάρχουν διαφοροποιήσεις. Αλλά τα ραδιοκύματα είναι γεμάτα χρώματα, ακριβώς όπως τα χρώματα του ορατού φωτός. Και οι εντυπωσιακές επιτυχίες της ραδιοαστρονομίας βασίζονται ανεξαιρέτως σε όλα τα χρώματα του ραδιοφωνικού ουράνιου τόξου.

Στις φωτογραφίες τα αστρονομικά αντικείμενα παράγουν όλες τις συχνότητες (ή μήκη κύματος) του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος: ραδιοκύματα, μικροκύματα, υπέρυθρες, ορατό φως, υπεριώδες, ακτίνες Χ και ακτίνες γάμμα.

Απεικόνιση της ραδιοφωνικής συχνότητας μήκους κύματος 21 εκατοστών από τον γαλαξία του τριγώνου (M33). Το ουράνιο τόξο των χρωμάτων οφείλεται στο φαινόμενο Doppler εξαιτίας της περιστροφής του γαλαξία. Το φαινόμενο Doppler είναι η παρατηρούμενη μεταβολή της συχνότητας (ή του μήκους κύματος λ=c/f) ενός κύματος από έναν παρατηρητή που βρίσκεται σε σχετική κίνηση με την πηγή των κυμάτων. (Θυμηθείτε τον ήχο που ακούτε όταν πλησιάζει και στη συνέχεια απομακρύνεται ένα όχημα με σειρήνα. Η συχνότητα του ήχου αυξάνεται όταν το όχημα πλησιάζει τον παρατηρητή, ενώ μειώνεται όταν απομακρύνεται από αυτόν).

Εικόνες από το VLASS

Το νεαρό άστρο HL Tau και του πρωτοπλανητικού δίσκου του (μια εικόνα από το παρατηρητήριο ALMA)

Η φωτογραφία της θηριώδους μαύρης τρύπας του κέντρο του γαλαξία Μ87

https://physicsgg.me/2021/08/24/%cf%84%ce%b1-%ce%b1%cf%8c%cf%81%ce%b1%cf%84%ce%b1-%cf%87%cf%81%cf%8e%ce%bc%ce%b1%cf%84%ce%b1-%cf%84%ce%bf%cf%85-%cf%83%cf%8d%ce%bc%cf%80%ce%b1%ce%bd%cf%84%ce%bf%cf%82/

Το ταξίδι προς τις γυμνές ιδιομορφίες.

Οι ιδιομορφίες μπορεί να υπάρχουν έξω από τις μαύρες τρύπες – σε άλλα σύμπαντα

To 1969 o Roger Penrose πίστευε ότι δεν μπορούν να σχηματιστούν γυμνές ιδιιομορφίες (ή ανωμαλίες). Αδυνατώντας όμως να το αποδείξει διατύπωσε την υπόθεση της κοσμικής λογοκρισίας: Ένα αντικείμενο που καταρρέει ουδέποτε μπορεί να σχηματιστεί γυμνή ιδιομορφία. Αν σχηματιστεί ιδιομορφία πρέπει να καλύπτεται από ορίζοντα γεγονότων, οπότε εμείς που βρισκόμαστε στο εξωτερικό σύμπαν δεν θα μπορούμε να τη δούμε.

Οι μαύρες τρύπες περιγράφονται συχνά ως επικίνδυνες καταστροφικές οντότητες που όταν κάτι εγκλωβίζεται σ΄ αυτές είναι αδύνατον στη συνέχεια να διαφύγει. Τι γίνεται όμως αν οι μαύρες τρύπες είναι προστατευτικές – μας προφυλάσσουν από τις απρόβλεπτες επιδράσεις των περιοχών του σύμπαντος στις οποίες η φυσική μας κατανόηση καταρρέει; Αυτή η ερώτηση μπορεί να ακούγεται περίεργη, αλλά στην πραγματικότητα, βρίσκεται στο επίκεντρο ενός γρίφου της φυσικής εδώ και δεκαετίες, γνωστό ως «κοσμική λογοκρισία», ένα ερώτημα στο οποίο οι ερευνητές ίσως καταφέρουν τελικά να απαντήσουν.

Η σημερινή θεωρία της βαρύτητας, η γενική θεωρία της σχετικότητας του Αϊνστάιν, αποτυγχάνει παταγωδώς όταν εφαρμόζεται σε σημεία του χωροχρόνου που ονομάζονται «ιδιομορφίες ή ανωμαλίες (singularities)». Οι εξισώσεις της δεν μπορούν να περιγράψουν τι συμβαίνει σ’ αυτά τα σημεία.

Τα θεμελιώδη αξιώματα της φυσικής απαιτούν ο πραγματικός φυσικός κόσμος να έχει νόημα και μέσα στις μαύρες τρύπες. Αυτή η κατάρρευση των μαθηματικών σημαίνει ότι κάποια άγνωστη προς το παρόν φυσική, η οποία πιθανότατα περιλαμβάνει κβαντομηχανική, ισχύει στην περιοχή των ιδιομορφιών. Αλλά μέχρι να βρεθεί μια θεωρία που να ενοποιεί βαρύτητα και κβαντική φυσική, το τι ακριβώς συμβαίνει σε αυτά τα σημεία είναι αδύνατον να κατανοηθεί.

Ευτυχώς, με τις ιδιομορφίες που βρίσκονται μέσα στις μαύρες τρύπες, δεν χρειάζεται να ανησυχούμε για τις πιθανές παράξενες επιπτώσεις τους στον εξωτερικό κόσμο. Τι θα γινόταν όμως αν αυτές οι ιδιομορφίες εμφανίζονταν από μόνες τους, έξω από τις μαύρες τρύπες; Οι επιπτώσεις μπορεί να είναι τεράστιες. Επειδή δεν έχουμε ακόμη μια πλήρη θεωρία για να περιγράψουμε τι συμβαίνει στις ιδιομορφίες, δεν μπορούμε να εμπιστευτούμε την ιστορία που μας λέει η γενική σχετικότητα. «Οι γυμνές ιδιομορφίες κάνουν την γενική σχετικότητα να χάνει την προβλεπτική της δύναμη», λέει ο Yen Chin Ong, φυσικός στο Πανεπιστήμιο Yangzhou της Κίνας, ο οποίος μελέτησε την φύση των ιδιομορφιών στις θεωρίες της βαρύτητας.

Στην δεκαετία του 1960, ο Βρετανός φυσικός Roger Penrose μελέτησε τα μαθηματικά των μαύρων τρυπών και τις ιδιομορφίες, και για τις εν λόγω εργασίες του τιμήθηκε το 2020 με το Νόμπελ Φυσικής. Εκείνη την εποχή, κανείς δεν είχε δώσει κάποια πειστική απόδειξη ότι οι εξισώσεις της γενικής σχετικότητας θα μπορούσαν να περιγράψουν αυτές τις ακάλυπτες ιδιομορφίες σε ένα φυσικώς λογικό σύμπαν. Αυτές υλοποιούνταν μόνο κάτω από τον μανδύα μιας μαύρης τρύπας. Ο Penrose πρότεινε μια εικασία – μια εμπεριστατωμένη εικασία, όχι μια ακλόνητη απόδειξη – ότι η γενική σχετικότητα δεν θα έκανε ποτέ αυτήν την πρόβλεψη. Αυτή η εικασία είναι γνωστή ως κοσμική λογοκρισία: με κάποιο τρόπο τα μαθηματικά πρέπει να λειτουργήσουν έτσι ώστε η φύση να λογοκρίνει την ύπαρξη αυτών των τις «γυμνών» ιδιομορφιών.

Η κοσμική λογοκρισία είναι μια ιδέα που στους φυσικούς φαίνεται να είναι σωστή και οι περισσότεροι υποθέτουν ότι είναι. Παρόλο που οι ερευνητές έχουν προτείνει τρόπους για να εντοπίσουν γυμνές ιδιομορφίες – παρατηρήσιμες ενδείξεις που θα μπορούσαν να τις ξεχωρίσουν από τις μαύρες τρύπες – οι αστρονόμοι δεν έχουν εντοπίσει προς το παρόν κανένα στοιχείο τους. Ωστόσο, μετά από 50 χρόνια και πλέον, κανείς δεν έχει αποδείξει ή διαψεύσει την εικασία του Penrose.

Τις πρώτες δεκαετίες μετά την αρχική εργασία του Penrose, οι θεωρητικές μελέτες υποστήριξαν την ιδέα ότι η κοσμική λογοκρισία ισχύει. Στη συνέχεια, το 2010, οι φυσικοί Luis Lehner και Frans Pretorius χρησιμοποίησαν μια προσομοίωση μέσω υπολογιστή για να δείξουν ότι η η εξωτερική επιφάνεια των μαύρων τρυπών θα μπορούσε να σπάσει σε κομμάτια και να αφήσει πίσω γυμνές ιδιομορφίες. Η διάσπαση όμως συμβαίνει με μια περίεργη συστροφή. Συμβαίνει μέσα από μια διαδικασία, την λεγόμενη αστάθεια Gregory-Laflamme, που μπορεί να συμβεί μόνο σε σύμπαντα με περισσότερες από τρεις χωρικές διαστάσεις. Με άλλα λόγια, τέτοιου είδους αστάθειες που αποκαλύπτουν την ιδιομορφία θα πρέπει να είναι αδύνατες στις τρεις διαστάσεις του σύμπαντός μας, όπως περιγράφεται από την γενική σχετικότητα.

Όμως, πέρα από αυτόν τον περιορισμό, το αποτέλεσμα εξακολουθεί να έχει νόημα. Με αυτό το παράδειγμα ως αφετηρία, οι ερευνητές μπορούν να αναζητήσουν παρόμοιες διαδικασίες και να ρωτήσουν: «Συμβαίνει κάτι τέτοιο στο σύμπαν μας;» Αν η απάντηση είναι αρνητική, μπορούν να ρωτήσουν: «Γιατί όχι;» Ο Pau Figueras, φυσικός στο Πανεπιστήμιο Queen Mary του Λονδίνου, λέει ότι αυτή η προσέγγιση δεν ισοδυναμεί με πλήρη απόδειξη αλλά ότι εξακολουθεί να είναι πειστική. «Αν αυτή η συγκεκριμένη διαδικασία είναι ο μόνος τρόπος παραβίασης της κοσμικής λογοκρισίας», λέει, «και οι αστροφυσικές μαύρες τρύπες δεν υποφέρουν από αυτήν, τότε προσφέρεται ένας τρόπος για να αποδειχθεί ότι η εικασία του [Penrose] είναι αληθής σε αστροφυσικούς χωροχρόνους».

Το αποτέλεσμα του Lehner και του Pretorius ενέπνευσε μια νέα έκρηξη ενδιαφέροντος για την κοσμική λογοκρισία. Σύμφωνα με τον Figueras, το πεδίο έχει αποκτήσει δυναμική την τελευταία δεκαετία, σε μεγάλο βαθμό χάρη στην πρόοδο των υπολογιστών, που έκαναν δυνατές τις προσομοιώσεις της εξέλιξης των μαύρων τρυπών που σε ορισμένες περιπτώσεις, καταρρέουν για να αποκαλύψουν ιδιομορφίες. «Δεν είναι μόνο ότι οι υπολογιστές που χρειάζονταν δεν ήταν διαθέσιμοι πριν από 20 χρόνια», λέει. «Δεν γνωρίζαμε πως να προσομοιώσουμε την γενική σχετικότητα και επομένως τις μαύρες τρύπες στους υπολογιστές». Το αποτέλεσμα, λέει, είναι ότι ναι, οι γυμνές ιδιομορφίες είναι πιο συχνές απ’ ότι αναμένονταν – σε σύμπαντα με επιπλέον διαστάσεις.

Ο Figueras και οι συνεργάτες του έχουν δείξει, για παράδειγμα, ότι οι γυμνές ιδιομορφίες μπορούν να εμφανιστούν όταν συγκρούονται μαύρες τρύπες. Τέτοιες συγκρούσεις συμβαίνουν ακόμη και γύρω μας. Αλλά οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τέτοια γεγονότα στο σύμπαν μας δεν παράγουν το ίδιο αποτέλεσμα – μια σύγκρουση τελειώνει πάντα με την ιδιομορφία τυλιγμένη συνεχώς μέσα σε μια μαύρη τρύπα.

Μια πλήρης απόδειξη ή οριστική διάψευση της εικασίας της κοσμικής λογοκρισίας του Penrose παραμένει άπιαστη. Το σημαντικό για τους περισσότερους θεωρητικούς δεν είναι το αν ισχύει ή όχι η κοσμική λογοκρισία, λέει ο Yen Chin Ong. Είναι αυτό που μπορούμε να μάθουμε στην πορεία, ποιες ιδέες μπορούμε να αποκτήσουμε, ποια εργαλεία μπορούμε να αναπτύξουμε.

Τ’ ωραίο ταξίδι είναι σημαντικό, όχι μόνο ο προορισμός.

https://physicsgg.me/2021/08/26/%cf%84%ce%bf-%cf%84%ce%b1%ce%be%ce%af%ce%b4%ce%b9-%cf%80%cf%81%ce%bf%cf%82-%cf%84%ce%b9%cf%82-%ce%b3%cf%85%ce%bc%ce%bd%ce%ad%cf%82-%ce%b9%ce%b4%ce%b9%ce%bf%ce%bc%ce%bf%cf%81%cf%86%ce%af%ce%b5%cf%82/

Ένας σχεδόν τέλειος δακτύλιος του Αϊνστάιν.

Ως βαρυτικός φακός χαρακτηρίζεται μια κατανομή ύλης που βρίσκεται ανάμεσα σε μία μακρινή πηγή φωτός και έναν παρατηρητή, η οποία καμπυλώνει την διαδρομή του φωτός από την πηγή μέχρι τον παρατηρητή. Το φαινόμενο ονομάζεται βαρυτική εστίαση και αποτελεί μία από τις προβλέψεις της Γενικής Θεωρίας της Σχετικότητας. Όταν η μακρινή πηγή φωτός και ο παρατηρητής τυχαίνει να είναι κατάλληλα ευθυγραμμισμένοι, τότε το φως φαίνεται σαν δακτύλιος που ονομάζεται δακτύλιος Einstein–Chwolson.

Σε μια νέα εκπληκτική φωτογραφία από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble (που δεν το βάζει κάτω μέχρι να πάρει τα πρωτεία το επερχόμενο τηλεσκόπιο Webb) βλέπουμε ένα σχεδόν τέλειο δαχτυλίδι του Αϊνστάιν, ως αποτέλεσμα του φαινομένου της βαρυτικής εστίασης.

Αυτό το σπάνιο φαινόμενο προκαλείται από την παρουσία δύο γαλαξιών με τεράστια μάζα στο προσκήνιο που λειτουργούν ως βαρυτικοί φακοί στο φως του μακρινού κβάζαρ 2M1310-1714. Παρατηρείστε τα έξι φωτεινά σημεία – τέσσερα στην περιφέρεια και δυο στο μέσον του δακτυλίου. Τα δυο φωτεινά σημεία στο κέντρο είναι το ζεύγος των γαλαξιών, ενώ τα τέσσερα φωτεινά σημεία στην περιφέρεια (συν ένα ακόμα στο κέντρο που υποδεικνύουν τα δεδομένα του Hubble), είναι στην πραγματικότητα πέντε ξεχωριστές μεγεθυμένες εικόνες του ίδιου μακρινού κβάζαρ.

https://physicsgg.me/2021/08/31/%ce%ad%ce%bd%ce%b1%cf%82-%cf%83%cf%87%ce%b5%ce%b4%cf%8c%ce%bd-%cf%84%ce%ad%ce%bb%ce%b5%ce%b9%ce%bf%cf%82-%ce%b4%ce%b1%ce%ba%cf%84%cf%8d%ce%bb%ce%b9%ce%bf%cf%82-%cf%84%ce%bf%cf%85-%ce%b1%cf%8a%ce%bd/

Η αμφισβήτηση της Κοσμολογικής Αρχής.

Για την περιγραφή της εξέλιξης του Σύμπαντος απαιτούνται ορισμένες υποθέσεις. Μεταξύ αυτών και η παραδοχή της ομογένειας και της ισοτροπίας του, που ονομάζεται Κοσμολογική Αρχή υπόθεση, την οποία χρησιμοποιεί η καθιερωμένη κοσμολογία. «Η θέση μας στο Σύμπαν δεν έχει κανένα απολύτως πλεονέκτημα» . Πρόκειται για μια μαθηματικά πολύ ισχυρή υπόθεση, την οποία χρησιμοποιεί η καθιερωμένη κοσμολογία.

Η Κοσμολογική Αρχή στηρίζεται κατά κάποιον τρόπο και στην πειραματική παρατήρηση. Πράγματι, από το σημείο στο οποίο βρισκόμαστε το Σύμπαν εμφανίζεται σε μεγάλο βαθμό ισότροπο ενώ επίσης φαίνεται σχετικά ομογενές ‘κατά μέσο όρο’ στο τμήμα που παρατηρούμε. Όμως, δεν έχουμε καμία ένδειξη για το αν το Σύμπαν είναι ομογενές και ισότροπο όταν παρατηρείται από άλλα σημεία ή σε άλλες χρονικές στιγμές. Η αποδοχή της κοσμολογικής αρχής είναι λοιπόν ζήτημα υπόθεσης.

Ορισμένοι κοσμολόγοι πατώντας σε αστρονομικά δεδομένα, όπως η μεγάλη ομάδα κβάζαρ ή κάποιες τεράστιες κενές περιοχές, αμφισβητούν την ισχύ της Κοσμολογικής Αρχής.

H μεγάλη ομάδα κβάζαρ (LQG) που ανακαλύφθηκε το 2013 είναι μια δομή με διαστάσεις περίπου 4×1,4 δισεκατομμύρια έτη φωτός, τρεις φορές μεγαλύτερη από το ανώτερο όριο στην κλίμακα ομοιογένειας του σύμπαντος. Σύμφωνα με τον Roger Clowes, η ύπαρξη δομών με το μέγεθος της LQG είναι θεωρητικά αδύνατη. Η LQG μαζί με άλλες δομές μεγάλης κλίμακας θέτουν υπό αμφισβήτηση την υπόθεση ομοιογένειας στην Κοσμολογική Αρχή που υιοθετεί το καθιερωμένο κοσμολογικό πρότυπο [διαβάστε σχετικά: ‘A structure in the early universe at z ~ 1.3 that exceeds the homogeneity scale of the R-W concordance cosmology‘. Δείτε επίσης: ‘Discovery of a Giant Arc in distant space adds to Challeges to basic assumptions about the Universe.].

Επίσης, οι αστρονόμοι παρατηρούν τεράστιες σχεδόν κενές περιοχές στο σύμπαν [π.χ. The Local Hole], που τους προβληματίζουν όσον αφορά την ομοιογένεια, αλλά και τις μετρήσεις της σταθεράς του Hubble που καθορίζει το πόσο γρήγορα διαστέλλεται το Σύμπαν. Μπορεί το καθιερωμένο κοσμολογικό πρότυπο να είναι μια απλή και κομψή θεωρία που σε γενικές γραμμές συμφωνεί με τα παρατηρησιακά δεδομένα μέχρι σήμερα, αυτό όμως δεν σημαίνει πως είναι η τελική θεωρία για το Σύμπαν και ότι δεν απαιτούνται βελτιώσεις [in the realm og the hubble tension – a review of solutions].

Τέλος, υπάρχουν και δημοσιεύσεις [π.χ. ‘A test of the cosmological principle with quasars‘, όπου αμφισβητείται απευθείας η ισχύς της κοσμολογική αρχής, παρότι η αποποίησή της θα φέρει μεγάλες ανατροπές στην κοσμολογία και θα δυσκολέψει πολύ τους μαθηματικούς υπολογισμούς.

Σε όλα τα παραπάνω αναφέρεται η Sabine Hossenfelder στο βίντεο με τίτλο ‘New Evidence against the Standard Model of Cosmology’:

0:00 Intro

0:43 Sponsor Message

1:41 The Cosmological Principle

5:58 Trouble for the Cosmological Principle

10:20 What does it mean?

https://physicsgg.me/2021/09/07/%ce%b7-%ce%b1%ce%bc%cf%86%ce%b9%cf%83%ce%b2%ce%ae%cf%84%ce%b7%cf%83%ce%b7-%cf%84%ce%b7%cf%82-%ce%ba%ce%bf%cf%83%ce%bc%ce%bf%ce%bb%ce%bf%ce%b3%ce%b9%ce%ba%ce%ae%cf%82-%ce%b1%cf%81%cf%87%ce%ae%cf%82/

Στην φωτογραφια η μεγάλη ομάδα κβάζαρ (LQG) είναι μια δομή 73 κβάζαρ που βρίσκονται σε απόσταση 9 δισεκατομμύρια έτη φωτός από τη Γη, στον αστερισμό του Λέοντα.

Το μυστηριώδες ραδιοσήμα ASKAP J173608.2−321635

Αστρονόμοι εντόπισαν ένα περίεργο, επαναλαμβανόμενο ραδιοσήμα κοντά στο κέντρο του Γαλαξία που δεν μοιάζει με κανένα από όσα μελετήθηκαν μέχρι σήμερα.

Σύμφωνα με την δημοσίευση [Discovery of ASKAP J173608.2-321635 as a Highly-Polarized Transient Point Source with the Australian SKA Pathfinder] που έγινε δεκτή στο περιοδικό ‘The Astrophysical Journal’ η πηγή ενέργειας ραδιοσήματος φαίνεται να διαφοροποιείται από τις μέχρι σήμερα γνωστές – εμφανίζεται έντονη στο ραδιοφάσμα για εβδομάδες και στη συνέχεια εξαφανίζεται εντελώς μέσα σε μια μέρα. Σύμφωνα με τους ερευνητές, αυτή η συμπεριφορά δεν ταιριάζει απόλυτα με το προφίλ οποιουδήποτε γνωστού τύπου αστρονομικού αντικειμένου και φαίνεται να αντιπροσωπεύει «μια νέα κατηγορία αντικειμένων που αποκαλύπτονται διαμέσου της ραδιοαπεικόνισης».

Η ραδιοφωνική πηγή που ονομάστηκε ASKAP J173608.2−321635, ανιχνεύθηκε από το ραδιοτηλεσκόπιο Australian Square Kilometer Array Pathfinder (ASKAP), σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε μεταξύ Απριλίου 2019 και Αυγούστου 2020. Το περίεργο σήμα εμφανίστηκε 13 φορές, μόνο για μερικές εβδομάδες. Πρόκειται για μια πολύ μεταβλητή ραδιοπηγή που εμφανίζεται και εξαφανίζεται χωρίς να ακολουθεί κάποιο προβλέψιμο χρονοδιάγραμμα και δεν φαίνεται να εμφανίζεται σε παλαιότερα δεδομένα άλλων ραδιοτηλεσκοπίων.

Όταν οι ερευνητές προσπάθησαν να αντιστοιχίσουν την πηγή ενέργειας με παρατηρήσεις από άλλα τηλεσκόπια δεν βρήκαν τίποτε. Χωρίς εμφανείς εκπομπές σε οποιοδήποτε άλλο μέρος του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος, το ASKAP J173608.2−321635 είναι ένα ραδιοφωνικό φάντασμα που φαίνεται να αψηφά τις καθιερωμένες ερμηνείες.

Σε παλαιότερες έρευνες είχαν εντοπιστεί άστρα μικρής μάζας που περιοδικά εξέπεμπαν ραδιοκύματα, όμως ταυτόχρονα εξέπεμπαν παράλληλα και ακτίνες Χ. Γι αυτό αποκλείεται μια τέτοια ερμηνεία του ραδιοσήματος ASKAP J173608.2−321635.

Τα νεκρά άστρα, όπως τα πάλσαρ και τα μαγναστρα (δύο τύποι υπέρπυκνων άστρων που καταρρέουν), αποκλείονται επίσης. Μπορεί τα πάλσαρ να εκπέμπουν ισχυρές δέσμες ραδιοκυμάτων, όμως περιστρέφονται με προβλέψιμη περιοδικότητα, συνήθως σε χρονική κλίμακα ωρών, και όχι εβδομάδων. Από την άλλη, τα μάγναστρα εκπέμπουν πάντα ακτίνες Χ σε κάθε έκρηξή τους – κάτι που βρίσκεται σε αντίθεση με τα χαρακτηριστικά του ASKAP J173608.2−321635.

Το εν λόγω ραδιοσήμα θα μπορούσε ίσως να συγκριθεί με μια μυστηριώδη κατηγορία αντικειμένων γνωστή ως GCRT (Galactic Center Radio Transient). Πρόκειται για ισχυρές ραδιοπηγές κοντά στο κέντρο του Γαλαξία μας, που συνήθως εκπέμπουν για χρονικό διάστημα λίγων ωρών. Μέχρι τώρα, έχουν επιβεβαιωθεί μόνο τρία GCRT, τα οποία όμως εμφανίζονται και εξαφανίζονται πολύ πιο γρήγορα από το ASKAP. Όμως, τα λίγα γνωστά GCRT εκπέμπουν με παρόμοια λαμπρότητα με το μυστηριώδες σήμα και οι ραδιοφωνικές τους εκλάμψεις δεν συνοδεύονται ποτέ από ακτίνες Χ.

Αν το το νέο ραδιο-αντικείμενο είναι GCRT, τότε πρέπει οι αστρονόμοι να διευρύνουν τις ιδιότητες που πίστευαν ότι διαθέτουν τα GCRT. Ιδού λοιπόν μια νέα πρόκληση για μελλοντικές ραδιοφωνικές έρευνες στο γαλαξιακό κέντρο που θα βοηθήσουν να ξεκαθαρίσει το μυστήριο.

https://physicsgg.me/2021/09/12/%cf%84%ce%bf-%ce%bc%cf%85%cf%83%cf%84%ce%b7%cf%81%ce%b9%cf%8e%ce%b4%ce%b5%cf%82-%cf%81%ce%b1%ce%b4%ce%b9%ce%bf%cf%83%ce%ae%ce%bc%ce%b1-askap-j173608-2%e2%88%92321635/[/b]

Διάστημα – Η πιο ρεαλιστική προσομοίωση του σύμπαντος «ανέβηκε» στο cloud

Ξεχάστε τα διαδικτυακά παιγνίδια που υπόσχονται έναν «ολόκληρο κόσμο» για εξερεύνηση. Μια διεθνής ομάδα επιστημόνων δημιούργησε -με τη βοήθεια ενός ιαπωνικού υπερυπολογιστή- ένα τεράστιο εικονικό σύμπαν, το οποίο «ανέβασε» στο υπολογιστικό νέφος, έτσι ώστε ο καθένας οπουδήποτε να είναι σε θέση να «ταξιδέψει» σε αυτό.

Πρόκειται για τη μεγαλύτερη και πιο ρεαλιστική προσομοίωση του σύμπαντος που έχει υπάρξει μέχρι σήμερα. Ονομάστηκε «Ουτσούου» (Uchuu) που σημαίνει «Εξωτερικό Διάστημα» στα ιαπωνικά και αποτελείται από 2,1 τρισεκατομμύρια σωματίδια σε έναν υπολογιστικό κύβο με πλευρά 9,63 δισεκατομμυρίων ετών φωτός, περίπου τα τρίτα τέταρτα της απόστασης μεταξύ της Γης και των πιο μακρινών γνωστών γαλαξιών.

Το «Ουτσούου» προσομοιώνει την εξέλιξη της ύλης σχεδόν καθ’ όλη την ιστορία των 13,8 δισεκατομμυρίων ετών του σύμπαντος, από τη «Μεγάλη Έκρηξη» (Μπιγκ Μπανγκ) μέχρι σήμερα. Σύμφωνα με τους ερευνητές, «είναι σαν μια χρονομηχανή: μπορούμε να πάμε προς τα εμπρός, προς τα πίσω ή να σταματήσουμε τον χρόνο, μπορούμε να κάνουμε “ζουμ” σε ένα μόνο γαλαξία ή να δούμε ένα ολόκληρο σμήνος γαλαξιών, μπορούμε να δούμε τι συμβαίνει πραγματικά κάθε λεπτό σε κάθε μέρος του σύμπαντος, από τις πρώτες μέρες του μέχρι σήμερα, κάτι που αποτελεί ουσιώδες εργαλείο για τη μελέτη του Κόσμου».

Το «Ουτσούου» δημιουργήθηκε με τη βοήθεια του ATERUI II (Cray XC50), του ισχυρότερου στον κόσμο υπερυπολογιστή που είναι αφιερωμένος στην αστρονομία και βρίσκεται στο Εθνικό Αστρονομικό Παρατηρητήριο της Ιαπωνίας. Παρ’ όλη την τεράστια υπολογιστική ισχύ του, χρειάστηκε ένας χρόνος για να δημιουργηθεί η μεγάλη προσομοίωση του σύμπαντος. Σχετική δημοσίευση, με επικεφαλής τον αναπληρωτή καθηγητή Τομοάκι Ισιγιάμα του ιαπωνικού Πανεπιστημίου Τσίμπα, έγινε στο βρετανικό περιοδικό Monthly Notices της Βασιλικής Αστρονομικής Εταιρείας.

https://www.in.gr/2021/09/13/b-science/space/diastima-pio-realistiki-prosomoiosi-tou-sympantos-anevike-sto-cloud/

[/b]

Τις ψυχρότερες συνθήκες που έχουν καταγραφεί ποτέ δημιούργησαν επιστήμονες στη Γερμανία.

Είναι η θερμοκρασία που τα άτομα δεν έχουν καθόλου ενέργεια και μένουν ακινητα.

Επιστήμονες στη Γερμανία δημιούργησαν τις ψυχρότερες συνθήκες που έχουν καταγραφεί ποτέ. Το απόλυτο μηδέν είναι η ελάχιστη θερμοκρασία που μπορεί θεωρητικά να επιτευχθεί στο Σύμπαν.

Στη θερμοκρασία αυτή η εντροπία φθάνει στην ελάχιστη τιμή της. Όπως ορίζεται από τους νόμους της θερμοδυναμικής, το απόλυτο μηδέν δεν μπορεί να επιτευχθεί (ακριβώς) με τεχνητά ή φυσικά μέσα, αφού κάτι τέτοιο απαιτεί ένα σύστημα πλήρως απομονωμένο από το υπόλοιπο σύμπαν.

Με διεθνή συμφωνία, το απόλυτο μηδέν ορίστηκε στους −273,15 βαθμούς Κελσίου.

Είναι η θερμοκρασία που τα άτομα δεν έχουν καθόλου ενέργεια και μένουν ακίνητα. Επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Βρέμης ερευνώντας τις κυματικές ιδιότητες των ατόμων παρήγαγαν για λίγα δευτερόλεπτα ένα από τα ψυχρότερα σημεία του Σύμπαντος. Ανέπτυξαν μια μέθοδο με την οποία η θερμοκρασία σε ένα νέφος ατόμων μειώθηκε σε τέτοιο ποσοστό που ουσιαστικά τα άτομα ακινητοποιήθηκαν.

Αν και δεν υπάρχουν θερμόμετρα ικανά να μετρήσουν αυτή τη θερμοκρασία ο υπολογισμός που έγινε μέσω της ακινησίας των ατόμων έδειξε για λίγα δευτερόλεπτα η θερμοκρασία στο νέφος ήταν μόλις 38 τρισεκατομμυριοστά του βαθμού πάνω από το απόλυτο μηδέν. Οι ερευνητές δημοσιεύουν το επίτευγμα τους στην επιθεώρηση «Physical Review Letters» και αναφέρουν ότι μπορεί να ανοίξει νέους ορίζοντες στην κατανόηση της κβαντικής μηχανικής καθώς όσο η θερμοκρασία μειώνεται τόσο πιο ασυνήθιστη και παράδοξη γίνεται η συμπεριφορά της ύλης.

https://www.pronews.gr/epistimes/1023645_tis-psyhroteres-synthikes-poy-ehoyn-katagrafei-pote-dimioyrgisan-epistimones-sti

[/b]

Ανεξήγητα ραδιοσήματα από το κέντρο του Γαλαξία προβληματίζουν τους αστρονόμους

Ασυνήθιστα σήματα που έρχονται από την κατεύθυνση του κέντρου του Γαλαξία ανιχνεύθηκαν από διεθνή ομάδα αστρονόμων, οι οποίοι υποψιάζονται ότι τα ραδιοκύματα προέρχονται από άγνωστο διαστημικό σώμα.

Η ερευνητική ομάδα αναφέρει στο Astrophysical Journal ότι η φωτεινότητα του αντικειμένου αυξομειώνεται δραματικά κατά 100 φορές, και το σήμα φαίνεται να αναβοσβήνει με τυχαίο τρόπο»

«Ποτέ δεν έχουμε δει κάτι παρόμοιο» δήλωσε ο Ζιτένγκ Γουάνγκ του Πανεπιστημίου του Σίδνεϊ.

Όπως είπε, «η πιο παράξενη ιδιότητα του νέου σήματος είναι ότι έχει πολύ υψηλή πόλωση, κάτι που σημαίνει ότι το φως του ταλαντώνεται μόνο προς μία κατεύθυνση, η οποία περιστρέφεται με το πέρασμα του χρόνου».

Κοιτάζοντας προς το κέντρο του γαλαξία μας, βρήκαμε αυτό το αντικείμενο που είναι μοναδικό, καθώς στην αρχή ήταν αόρατο, μετά έγινε φωτεινό, μετά ξεθώριασε και μετά εμφανίστηκε ξανά. Η συμπεριφορά ήταν τελείως ασυνήθιστη» ανέφερε η Τάρα Μέρφι καθηγήτρια του ίδιου πανεπιστημίου.

Πολλά είδη άστρων είναι γνωστό ότι εκπέμπουν μεταβλητό φως: αστέρες νετρονίων (πάλσαρ), υπερκαινοφανείς (σουπερνόβα, άστρα που στέλνουν εκλάμψεις στο διάστημα και σύντομες εκλάμψεις ραδιοκυμάτων (FRB).

Όμως η νέα πηγή, που ανακαλύφθηκε αρχικά με το αυστραλιανό ραδιοτηλεσκόπιο ASKAP και η ύπαρξη της επιβεβαιώθηκε από το νοτιοαφρικανικό ραδιοτηλεσκόπιο MeerKAT, δεν φαίνεται να ταιριάζει με κανένα από αυτά τα φαινόμενα.

Έχοντας ανιχνεύσει έξι ραδιοσήματα με το ASKAP στη διάρκεια εννέα μηνών το 2020, οι αστρονόμοι προσπάθησαν στη συνέχεια να το παρατηρήσουν με οπτικό τηλεσκόπιο αλλά απέτυχαν. Το ίδιο αποτυχημένη ήταν η προσπάθεια και του ραδιοτηλεσκοπίου Parkes, αλλά τελικά το πιο ευαίσθητο MeerKAT ανίχνευσε φέτος ξανά το μυστηριώδες αντικείμενο, το οποίο βαφτίστηκε «το αντικείμενο του Άντι» (από το παρατσούκλι του αστρονόμου που πρώτος το ανακάλυψε).

Όπως είπε η Μέρφι, «ήμασταν τυχεροί που το σήμα επέστρεψε, αλλά βρήκαμε ότι η συμπεριφορά του ήταν δραματικά διαφορετική. Η πηγή εξαφανίστηκε μέσα σε μια μόνο μέρα, μολονότι είχε διαρκέσει επί εβδομάδες, όταν το είχαμε παρατηρήσει με το ραδιοτηλεσκόπιο ASKAP».

Η νέα άγνωστη πηγή, που πιθανώς είναι μικρή σε μέγεθος και διαθέτει ισχυρό μαγνητικό πεδίο, έρχεται να προστεθεί σε άλλα μυστηριώδη ραδιο-αντικείμενα που έχουν ανακαλυφθεί σχετικά πρόσφατα κοντά στο γαλαξιακό κέντρο και έχουν επίσης μεταβαλλόμενη φωτεινότητα (γι’ αυτό ονομάστηκαν «Galactic Centre Radio Transients»).

Μέσα στην επόμενη δεκαετία θα τεθεί σε λειτουργία το μεγάλο διασυνδεμένο μέσω διαδικτύου διηπειρωτικό ραδιοτηλεσκόπιο SKA (Square Kilometer Array), το οποίο ελπίζεται να ρίξει περισσότερο φως σε αυτά τα μυστηριώδη αντικείμενα.

https://www.tanea.gr/2021/10/12/science-technology/aneksigita-radiosimata-apo-to-kentro-tou-galaksia-provlimatizoun-tous-astronomous/

«Θέλουμε να κοιτάξουμε το αόρατο»

Λίγο µετά την εμφάνιση του φαντάσματος του πατέρα του Αμλετ, ο τελευταίος λέει στον Οράτιο, σε μία από τις πιο πολυσυζητημένες αποστροφές του έργου: «Η γη κι ο ουρανός, Οράτιε, βρίθει από πράγματα που δεν μπορεί ούτε να ονειρευτεί η φιλοσοφία μας.

Ο Γάλλος αστροφυσικός Νταβίντ Ελμπάζ θα συμφωνούσε με τον μελαγχολικό Δανό πρίγκιπα. Καθισμένος απέναντί μου, στο ωραιότατο βιβλιοπωλείο των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης (ΠΕΚ), στην οδό Θουκυδίδου, γελάει εύκολα μιλώντας αγγλικά με φίνα γαλλική προφορά και παρά την επιστημονική του κατάρτιση (είναι ειδικός στον σχηματισμό και στην εξέλιξη των γαλαξιών, διευθυντής ερευνών στο Τμήμα Αστροφυσικής της Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας και Εναλλακτικών Μορφών Ενέργειας της Γαλλίας, καθώς επίσης επιστημονικός σύμβουλος του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος) δεν διστάζει να μιλάει με αναφορές στην ποπ κουλτούρα. Η «Επαφή» είναι μία από τις αγαπημένες του ταινίες, το «Interstellar» («Με μερικά επεισόδια του “Σταρ Τρεκ” έχω ένα πρόβλημα»), αλλά και ο «Νευρικός εραστής» του Γούντι Αλεν: στο βιβλίο του «Αναζητώντας το αόρατο σύμπαν. Σκοτεινή ύλη, σκοτεινή ενέργεια, μαύρες τρύπες» (εκδ. ΠΕΚ), για το οποίο μίλησε την περασμένη Τρίτη στο Γαλλικό Ινστιτούτο, αναφέρεται στο επεισόδιο όπου ο μικρός Αλβι Σίνγκερ έπαψε να κάνει τα μαθήματά του επειδή κάπου διάβασε ότι «το σύμπαν διαστέλλεται», άρα κάποτε θα διαλυθεί. «Εσύ είσαι στο Μπρούκλιν!» του φωνάζει η μητέρα του, «το Μπρούκλιν ΔΕΝ διαστέλλεται».

Ο Ελμπάζ κατανοεί την παιδική αγωνία του Αλβι. Το σύμπαν όντως διαστέλλεται και μέσα σε αυτή τη μυστηριώδη, αέναη διαστολή του φαίνεται πως περιέχει μερικές πολύ αλλόκοτες ιδιότητες ή αντικείμενα: τη σκοτεινή ύλη, τη σκοτεινή ενέργεια και τις μαύρες τρύπες. Oλα μαύρα, άγνωστα και σκοτεινά.

Το βιβλίο του Ελμπάζ (μέγας εκλαϊκευτής της επιστήμης όντας συγγραφέας μυθοπλαστικών αφηγήσεων που εκκινούν από θέματα της αστροφυσικής – μία από αυτές θα μεταφερθεί στο σινεμά προσεχώς) πρέπει να είναι το μόνο που μελετά κάτω από την ίδια στέγη το προαναφερθέν κοσμολογικό τρίο του σκότους. Για να το εξηγήσω όσο πιο απλά γίνεται (και για να το καταλάβω και εγώ ο ίδιος): η συνολική ύλη σύμπαντος περιέχει 4,9% συνηθισμένη ύλη, 26,8% σκοτεινή ύλη και 68,3% σκοτεινή ενέργεια. Αυτό μας φέρνει μπροστά σε μια εξαιρετικά δυσάρεστη συνειδητοποίηση: το ορατό σύμπαν, με τη συνηθισμένη, απτή ύλη, δεν καλύπτει ούτε το 5%. Με άλλα λόγια, το σύμπαν είναι, εν πολλοίς, αόρατο. Και το χειρότερο; Δεν ξέρουμε τι ακριβώς είναι ούτε η σκοτεινή ύλη ούτε και η σκοτεινή ενέργεια, πέρα από το ότι η πρώτη κρατάει «δεμένους» τους γαλαξίες μεταξύ τους, ενώ η δεύτερη συμβάλλει καθοριστικά στη διαστολή του σύμπαντος που ξεκίνησε με τη Μεγάλη Εκρηξη.

Oι μαύρες τρύπες

Δεν έχουμε όμως τελειώσει: υπάρχουν και οι μαύρες τρύπες, αυτές οι κοσμολογικές δίνες, λείψανα μεγάλων αστέρων, «ρωγμές» στην υφή του χωρόχρονου με αδιανόητη βαρυτική ισχύ, τέτοια που ούτε το φως δεν μπορεί να τους ξεφύγει. Οι μαύρες τρύπες δεν αποτελούνται από ύλη αλλά από «χώρο και χρόνο που έχουν περιπέσει σε περιδίνηση». Στο κέντρο τους υποτίθεται ότι φωλιάζει ένα σημείο άπειρης πυκνότητας, η ανωμαλία (singularity) όπου οι γνωστοί νόμοι της φυσικής καταρρέουν, ενώ ένα νοητό όριό της είναι ο περίφημος «ορίζοντας γεγονότων»: πέρα από αυτό το σημείο χωρίς επιστροφή, τα γεγονότα όπως τα ξέρουμε στο γνωστό σύμπαν παύουν να ισχύουν.

Δεν είναι απλώς ποιητική έκφραση ότι είμαστε καμωμένοι από τα άστρα. Οντως προερχόμαστε από τις δονήσεις του νεογέννητου σύμπαντος.

Ο Γάλλος αστροφυσικός με το ζεστό χαμόγελο ξέρει λοιπόν τι λέει ο Αμλετ. Οταν τον ρωτώ αν συμφωνεί με τη θεωρία που θέλει την αινιγματική σκοτεινή ύλη να αποτελεί ίχνος ενός παράλληλου σύμπαντος, πίνοντας το τσάι του, συγκατανεύει. «Πράγματι, θα μπορούσε η σκοτεινή ύλη να είναι ένα αποτύπωμα άλλων διαστάσεων. Σύμφωνα με τη Θεωρία των Χορδών, υπάρχουν συνολικά έντεκα διαστάσεις, οι οποίες όμως είναι μικροσκοπικές και κουλουριασμένες. Φανταστείτε όμως διαστάσεις σε μια μακροκλίμακα που βρίσκονται παράλληλα με εμάς. Ηθελα να πω, δεν είναι όπως στις ταινίες ή στις ιστορίες φαντασμάτων… όμως τελικά, ναι, κάπως έτσι είναι», καταλήγει γελώντας.

Γιατί όμως βάζει τη σκοτεινή ύλη, τη σκοτεινή ενέργεια και τις μαύρες τρύπες κάτω από την ίδια ομπρέλα; «Επιστημονικά μιλώντας, τις συνδέει όλες η βαρύτητα. Βλέπουμε το αόρατο μέσω της επίδρασής του στο περιβάλλον γύρω τους. Είναι όμως και κάτι ακόμα: ο κόσμος νομίζει πως το αντίθετο της γνώσης είναι η άγνοια. Αλλά η άγνοια είναι ένα είδος γνώσης, είναι όλα όσα δεν γνωρίζεις. Συνεπώς, το αντίθετο της γνώσης είναι η βεβαιότητα. Το βλέπουμε αυτό σήμερα στα κοινωνικά δίκτυα, στα fake news κ.λπ., έχουμε τους πιστούς της επίπεδης Γης. Οκέι, θα μπορούσε κάποιος να θέσει το ζήτημα της επίπεδης Γης ως μια υπόθεση. Αλλά αυτοί που ακολουθούν μια τέτοια κατεύθυνση μιλούν με βεβαιότητες. Αυτό ακριβώς είναι το αντίθετο της γνώσης, της επιστήμης. Η σκοτεινή ύλη, η σκοτεινή ενέργεια και οι μαύρες τρύπες είναι ένας τρόπος να πούμε αυτό που έλεγε αιώνες πριν ο Νικόλαος Κουζάνος, ότι όσο περισσότερο γνωρίζεις την άγνοιά σου, τόσο πιο βαθιά θα είναι η γνώση σου. Το μυστήριο εμπνέει και τρέφει την ψυχή των ερευνητών. Είναι όπως στο ανέκδοτο με τον τύπο που πάει στον γιατρό και του λέει “όπου και να ακουμπήσω με το δάχτυλο το σώμα μου, πονάω. Πονάω σε όλο μου το σώμα”. Και ο γιατρός: “Ξέρω τι έχετε, σπασμένο δάχτυλο”. Η ερώτηση λοιπόν είναι: Μήπως έχουμε μια “σπασμένη” βαρύτητα; Που σημαίνει ότι θα πρέπει, αν και εφόσον ισχύει κάτι τέτοιο, να αναθεωρήσουμε τα επιστημονικά δεδομένα μας.

Ο Θορν και ο Ηράκλειτος

Το βιβλίο του Ελμπάζ επιβεβαιώνει κάτι που μου είχε πει κάμποσα χρόνια πριν ο νομπελίστας αστροφυσικός Κιπ Θορν: «Το πιο ωραίο με τον ουρανό δεν είναι όλα όσα μπορώ να δω αλλά όλα όσα ΔΕΝ μπορώ να δω». Επίσης, το βιβλίο του Γάλλου επιστήμονα προσφέρεται για τον μη ειδικό. Κυρίως σε όσους προσπαθούν να δούνε τη «μεγάλη εικόνα». Αρκεί να έχουν επίγνωση ότι αυτή διαρκώς θα τους διαφεύγει. Ο Ελμπάζ επιμένει ότι ο Ηράκλειτος το είχε πει πολλούς αιώνες πριν: «Η φύση αγαπά να κρύβεται». Αλλά αυτό ακριβώς είναι που καθιστά την επιστημονική έρευνα ακόμα πιο επιτακτική – και αφάνταστα ελκυστική.

«Είναι μια πρόκληση», λέει ο Ελμπάζ. «Αναλογιστείτε ότι η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Διαστήματος σκοπεύει να στείλει τρεις δορυφόρους που θα καταγράψουν με λεπτομέρειες τη σύγκρουση δύο μαύρων τρυπών εκατομμύρια έτη φωτός μακριά. Δεν είναι τρελό;» Είναι. Πιο τρελό ακόμα είναι το πώς οι αστροφυσικοί μετρούν, «ζυγίζουν» την περίφημη Ακτινοβολία Κοσμικού Υποβάθρου – την ηχώ από τη γένεση του σύμπαντός μας. «Μελετούμε τις δονήσεις πάνω στην επιφάνεια αυτού του κοσμολογικού ορίζοντα, όπως μελετούμε την επιφάνεια των άστρων. Το τελευταίο λέγεται αστροσεισμολογία, ενώ το πρώτο κοσμοσεισμολογία. Και αυτό που εντοπίζουμε είναι τους σπόρους των γαλαξιών που βλέπουμε σήμερα και που είναι η κρυσταλλοποίηση των δονήσεων του αρχέγονου σύμπαντος. Είναι το “κλάμα” του νεογέννητου σύμπαντος. Χωρίς αυτές τις δονήσεις στην αυγή του χρόνου δεν έχεις ούτε γαλαξίες ούτε άστρα. Δεν έχεις ούτε εμάς τους ίδιους. Δεν είναι απλώς μια ποιητική έκφραση αυτό που λένε, ότι είμαστε καμωμένοι από το υλικό των άστρων. Στα αλήθεια προερχόμαστε από την κρυσταλλοποίηση αυτών των αρχέγονων δονήσεων. Σύμφωνα με την επικρατέστερη θεωρία, το μουσικό όργανο που κάνει το σύμπαν να δονείται, όπως μία χορδή, είναι η σκοτεινή ύλη. Είναι μια πιθανότητα η οποία διδάσκεται στα πανεπιστήμια. Φυσικά, δεν έχει αποδειχθεί πειραματικά ή στη φύση. Και αυτό είναι το μεγάλο πρόβλημα. Οπως με τη Θεωρία των Χορδών. Οι υπέρμαχοί της λένε πως την πιστεύουν επειδή είναι αισθητικά άρτια. Οι εξισώσεις της είναι υπέροχες. Δεν πρέπει όμως να είναι όλα μόνον ασκήσεις επί χάρτου. Από την άλλη, ίσως κάποτε αποδειχθεί ότι είναι μια ορθή θεωρία. Το 1933 έπεσε για πρώτη φορά η ιδέα της ύπαρξης της σκοτεινής ύλης. Πέρασε μισός αιώνας και τελικώς την εντοπίσαμε. Το εκπληκτικό όμως ξέρετε ποιο είναι; Οι θεωρητικοί που τη σκέφτηκαν ουσιαστικά την επινόησαν μέσα στο μυαλό τους πολύ πριν μπορέσουν να τη δούνε εκεί έξω. Το ίδιο είχε συμβεί και με τη Θεωρία της Σχετικότητας, αυτό είχε κάνει ο Αϊνστάιν, ο οποίος είχε πει πως το πιο εκπληκτικό με το σύμπαν είναι ότι δεν μπορούμε να το καταλάβουμε. Θα μπορούσε κάτι τέτοιο να συμβεί και με τη Θεωρία των Χορδών, θέλω να πω, να αποδειχθεί σωστή αλλά έως τώρα δεν είχαμε τα μέσα για να γίνει αυτό. Μπορεί να υπάρχει ένα όριο στο τι μπορούμε να κατανοήσουμε, δεν ξέρω. Δεν μπορούμε λοιπόν να την απορρίψουμε αλλά να είμαστε σκεπτικοί».

Νταβίντ Ελμπάζ, «Αναζητώντας το αόρατο σύμπαν. Σκοτεινή ύλη, σκοτεινή ενέργεια, μαύρες τρύπες». Μετάφραση: Αγγελος Φιλιππάτος, επιστημονική επιμέλεια: Βασίλης Χαρμανδάρης, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2021, σελ. 264.

https://www.kathimerini.gr/opinion/interviews/561554119/theloyme-na-koitaxoyme-to-aorato/