Οι 5 μεγαλύτεροι δορυφόροι του ηλιακού μας συστήματος… στην ίδια αστροφωτογραφία.

Στις φωτογραφίες που ακολουθούν, από αριστερά προς τα δεξιά, οι μικροσκοπικές φωτεινές κουκκίδες είναι ο Γανυμήδης, ο Δίας, η Ιώ, η Ευρώπη και η Καλλιστώ. Ο δικός μας φυσικός δορυφόρος φαίνεται πολύ μεγαλύτερος γιατί είναι κοντά, αλλά ο Γανυμήδης, η Ιώ και η Καλλιστώ στην πραγματικότητα μεγαλύτεροι από τη Σελήνη. Ο τέταρτος δορυφόρος του Δία που βλέπουμε, η Ευρώπη, είναι λίγο μικρότερος από την Σελήνη. Οι φωτογραφίες λήφθηκαν στις 3 Οκτωβρίου 2019, όταν ο Δίας και η Σελήνη βρέθηκαν πολύ κοντά στον νυχτερινό ουρανό. Από τους έξι μεγαλύτερους δορυφόρους των πλανητών του Ηλιακού Συστήματος, μόνο ο δορυφόρος του Τιτάνας του Κρόνου λείπει από αυτή τη φωτογραφία. Μπορείτε να δείτε τον Κρόνο απόψε στον νυχτερινό ουρανό, μιας και θα είναι πολύ κοντά (μια μοίρα) στη Σελήνη. Αν διαθέτετε τηλεσκόπιο ίσως μπορέσετε να διακρίνετε τον δεύτερο κατά σειρά μεγέθους δορυφόρο στο πλανητικό μας σύστημα, τον Τιτάνα του Κρόνου.

https://physicsgg.me/2019/10/05/%ce%bf%ce%b9-5-%ce%bc%ce%b5%ce%b3%ce%b1%ce%bb%cf%8d%cf%84%ce%b5%cf%81%ce%bf%ce%b9-%ce%b4%ce%bf%cf%81%cf%85%cf%86%cf%8c%cf%81%ce%bf%ce%b9-%cf%84%ce%bf%cf%85-%ce%b7%ce%bb%ce%b9%ce%b1%ce%ba%ce%bf%cf%8d/

Μια γαλαξιακή σύγκρουση πιθανώς οδήγησε στην εμφάνιση της ζωής.

Ο σχηματισμός του Ήλιου και του Ηλιακού Συστήματος και κατ’επέκταση η εμφάνιση ζωής στον πλανήτη Γη ίσως να είναι αποτελέσματα μιας σύγκρουσης ανάμεσα στον γαλαξία μας και έναν μικρότερο γαλαξία, τον Τοξότη (Sagittarius), που εντοπίστηκε τη δεκαετία του 1990 να κινείται σε τροχιά γύρω από τον δικό μας.

Οι αστρονόμοι γνωρίζουν εδώ και καιρό πως ο Τοξότης συγκρούεται επανειλημμένα με τον δίσκο του γαλαξία μας, λόγω βαρυτικών δυνάμεων. Προηγούμενες μελέτες είχαν δείξει πως ο εν λόγω γαλαξίας- νάνος είχε επηρεάσει έντονα τον τρόπο με τον οποίο τα άστρα κινούνται στον γαλαξία μας: Κάποιοι εκτιμούν ακόμα και ότι η χαρακτηριστική δομή του γαλαξία μας – 10.000 φορές μεγαλύτερου από τον Τοξότη- ίσως να είναι αποτέλεσμα τουλάχιστον τριών γνωστών συγκρούσεων με τον τοξότη μέσα στα τελευταία έξι δισεκατομμύρια χρόνια.

Μια νέα μελέτη, με βάση δεδομένα από το Gaia του ΕΟΔ, αποκάλυψε για πρώτη φορά πως η επιρροή του Τοξότη στον Γαλαξία μας ίσως να είναι ακόμα μεγαλύτερη: Οι αναταράξεις που προκλήθηκαν από τις συγκρούσεις φαίνεται πως προκάλεσαν μεγάλα «επεισόδια» σχηματισμού άστρων, ένα εκ των οποίων συνέπεσε με την περίοδο σχηματισμού του Ήλιου, πριν από 4,7 δισεκατομμύρια χρόνια.

«Είναι γνωστό από υπάρχοντα μοντέλα πως ο Τοξότης έπεσε στον Γαλαξία τρεις φορές- πρώτη φορά πριν από πέντε με έξι δισεκατομμύρια χρόνια, μετά πριν από περίπου δύο δισεκατομμύρια χρόνια και τέλος ένα δισεκατομμύριο χρόνια πριν» είπε ο Τομάς Ρουΐζ Λάρα, ερευνητής στο Astrophysics at the Instituto de Astrofísica de Canarias (IAC) στην Τενερίφη της Ισπανίας και lead author της νέας μελέτης, που δημοσιεύτηκε στο Nature Astronomy.

«Όταν εξετάσαμε τα δεδομένα του Gaia για τον Γαλαξία, βρήκαμε τρεις περιόδους αυξημένου σχηματισμού άστρων που κορυφώθηκαν πριν από 5,7 δισ. χρόνια, 1,9 δισ. χρόνια και 1 δισ. χρόνια, που αντιστοιχούσαν στα χρονικά διαστήματα που θεωρείται πως ο Τοξότης πέρασε μέσα από τον δίσκο του Γαλαξία».

«Φαίνεται πως ο Τοξότης όχι μόνο διαμόρφωσε τη δομή και επηρέασε τις δυναμικές της κίνησης των άστρων στον Γαλαξία, μα οδήγησε επίσης και στην ανάπτυξή του» είπε η Κάρμε Γκαλάρτ, επίσης του IAC, άλλη μια εκ των ερευνητών. «Φαίνεται πως σημαντικό μέρος της αστρικής μάζας του Γαλαξία σχηματίστηκε εξαιτίας των αλληλεπιδράσεων με τον Τοξότη, και δεν θα υπήρχε αλλιώς».

Όπως εκτιμούν οι ερευνητές, φαίνεται πιθανό πως ο ίδιος ο Ήλιος και οι πλανήτες του δεν θα υπήρχαν εάν ο Τοξότης δεν παγιδευόταν από τη βαρυτική έλξη του Γαλαξία και δεν περνούσε από τον δίσκο του.

«Ο Ήλιος σχηματίστηκε σε μια περίοδο κατά την οποία σχηματίζονταν άστρα στον Γαλαξία, εξαιτίας της πρώτης διέλευσης του Τοξότη» είπε η Κάρμε. «Δεν ξέρουμε εάν το συγκεκριμένο νέφος αερίων και σκόνης που μετετράπη στον Ήλιο κατέρρευσε εξαιτίας της επίδρασης του Τοξότη ή όχι. Αλλά είναι ένα πιθανό σενάριο, επειδή η ηλικία του Ήλιου συνάδει με αυτήν ενός άστρου που σχηματίστηκε ως αποτέλεσμα της επίδρασης του Τοξότη».

Σε κάθε σύγκρουση ο Τοξότης έχανε μέρος των αερίων και της σκόνης του, αφήνοντας τον γαλαξία αυτόν, μικρότερο μετά από κάθε πέρασμα. Κάποια δεδομένα υποδεικνύουν πως ο Τοξότης ίσως να πέρασε από τον δίσκο του Γαλαξία μας ξανά και πάλι σχετικά πρόσφατα, μέσα στις τελευταίες λίγες εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια, και πλέον είναι πολύ κοντά του- για την ακρίβεια η νέα μελέτη βρήκε ίχνη μιας πρόσφατης έξαρσης δημιουργίας άστρων, υποδεικνύοντας ένα πιθανό νέο και συνεχιζόμενο κύμα γένεσης άστρων.

https://physicsgg.me/2020/05/28/%ce%bc%ce%b9%ce%b1-%ce%b3%ce%b1%ce%bb%ce%b1%ce%be%ce%b9%ce%b1%ce%ba%ce%ae-%cf%83%cf%8d%ce%b3%ce%ba%cf%81%ce%bf%cf%85%cf%83%ce%b7-%cf%80%ce%b9%ce%b8%ce%b1%ce%bd%cf%8e%cf%82-%ce%bf%ce%b4%ce%ae%ce%b3/

Τέσσερις κόσμοι- ισχυροί «υποψήφιοι» για ύπαρξη εξωγήινης ζωής στο ηλιακό μας σύστημα.

H ανακάλυψη φωσφίνης στα νέφη της Αφροδίτης αποτέλεσε «βόμβα» στην επιστημονική κοινότητα, αναζωπυρώνοντας τις συζητήσεις και το ενδιαφέρον περί ύπαρξης εξωγήινης ζωής στο ηλιακό μας σύστημα. Ωστόσο, πέρα από τον ιδιαίτερα αφιλόξενο αυτόν, «κολασμένο» πλανήτη υπάρχουν και άλλοι τέσσερις κόσμοι στη διαστημική μας «γειτονιά» που φαίνονται ικανοί να φιλοξενούν μορφές ζωής διαφορετικές από όσα γνωρίζουμε στη Γη.

Οι τέσσερις αυτοί κόσμοι, όπως παρουσιάζονται σε σχετικό δημοσίευμα του The Conversation, είναι οι εξής:

Άρης: Ο κοντινότερος στη Γη πλανήτης είναι και ένας από τους πιο παρόμοιους σε αυτήν. Έχει ημέρα 24,5 ωρών, πολικούς παγετώνες που επεκτείνονται και συρρικνώνονται με τις εποχές, και πολλά χαρακτηριστικά στην επιφάνειά του που διαμορφώθηκαν από νερό στο μακρινό του παρελθόν. Ο εντοπισμός μιας λίμνης κάτω από τους πάγους του νοτίου πόλου και μεθανίου στην ατμόσφαιρα (που αυξομειώνεται με τις εποχές και ακόμα και την ώρα της ημέρας) κάνουν τον Άρη έναν ισχυρό υποψήφιο για ύπαρξη ζωής, δεδομένου ότι το μεθάνιο μπορεί να παραχθεί από βιολογικές διαδικασίες. Γενικότερα, θεωρείται πως ο Άρης κάποτε ήταν «φιλόξενος» πλανήτης, με ένα αρκετά πιο ήπιο περιβάλλον σε σχέση με το σήμερα.

Ευρώπη: Ο δορυφόρος του Δία ανακαλύφθηκε το 1610 από τον Γαλιλαίο, μαζί με τα άλλα τρία μεγαλύτερα φεγγάρια του Δία. Είναι λίγο μικρότερη από τη Σελήνη και περιστρέφεται γύρω από τον γίγαντα αερίων σε απόσταση περίπου 670.000 χλμ, μία φορά κάθε 3,5 ημέρες. Θεωρείται γεωλογικά ενεργή, όπως και η Γη, και η επιφάνειά της είναι μια παγωμένη απεραντοσύνη, κάτω από την οποία θεωρείται πως κρύβεται ένας ωκεανός σε υγρή μορφή. Τα στοιχεία περί ύπαρξής του περιλαμβάνουν θερμοπίδακες μέσα από ρωγμές, ένα αδύναμο μαγνητικό πεδίο και χαοτική μορφολογία στην επιφάνεια (πιθανότατα λόγω των ρευμάτων από κάτω). Επίσης ο πάγος μονώνει τον ωκεανό και τον προστατεύει από το ψύχος του διαστήματος, καθώς και από την ακτινοβολία.

Εγκέλαδος: Ένας παγωμένος κόσμος, όπως και η Ευρώπη. Το φεγγάρι αυτό του Κρόνου προσέλκυσε έντονο επιστημονικό ενδιαφέρον μετά από την ανακάλυψη γιγαντιαίων θερμοπιδάκων κοντά στον νότιο πόλο του, που υποδεικνύουν την ύπαρξη νερού σε υγρή μορφή κάτω από τους πάγους. Στους θερμοπίδακες αυτούς έχουν εντοπιστεί επίσης οργανικά σωματίδια, καθώς και βραχώδη πυριτικά σωματίδια που μπορούν να είναι παρόντα μόνο αν το νερό του ωκεανού έρχεται σε επαφή με τον βραχώδη πυθμένα σε θερμοκρασία τουλάχιστον 90 βαθμών Κελσίου. Αυτό υποδεικνύει την πιθανή ύπαρξη υδροθερμικής δραστηριότητας που παρέχει την κατάλληλη χημεία και ενέργεια για να υποστηριχθεί ζωή.

Τιτάνας: Το μεγαλύτερο φεγγάρι του Κρόνου είναι το μόνο στο ηλιακό σύστημα με ουσιαστική ατμόσφαιρα, που περιλαμβάνει μια πυκνή πορτοκαλί ομίχλη πολύπλοκων οργανικών σωματιδίων και ένα καιρικό σύστημα με μεθάνιο αντί νερού- με βροχές, ξηρασία και αμμοθύελλες. Η ατμόσφαιρα αποτελείται κυρίως από άζωτο, που είναι σημαντικό για τη δημιουργία πρωτεϊνών σε όλες τις γνωστές μορφές ζωής. Παρατηρήσεις με ραντάρ έχουν δείξει την ύπαρξη ποταμών και λιμνών υγρού μεθανίου και αιθανίου και πιθανώς την παρουσία κρυοηφαιστείων. Αυτό δείχνει πως και ο Τιτάνας έχει κάτω από την επιφάνειά του αποθέματα υγρού. Η ποικιλία των χημικών που υπάρχουν στο φεγγάρι έχει οδηγήσει σε υποθέσεις περί πιθανής ύπαρξης ζωής- η οποία, εάν υπάρχει, θα έχει εντελώς διαφορετική χημεία από ό,τι οι γήινοι οργανισμοί.

https://www.naftemporiki.gr/story/1638532/tesseris-kosmoi-isxuroi-upopsifioi-gia-uparksi-eksogiinis-zois-sto-iliako-mas-sustima

Πού «γεννήθηκαν» ο Δίας και ο Κρόνος.

Στη «νιότη» του, ο ήλιος μας περιτριγυριζόταν από έναν δίσκο αερίου και σκόνης από όπου σχηματίστηκαν οι πλανήτες. Οι τροχιές των νεοσχηματισθέντων πλανητών θεωρείται πως ήταν σε «κλειστό σχηματισμό» και κυκλικές, ωστόσο οι βαρυτικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ των μεγαλύτερων αντικειμένων προκάλεσαν αναταραχή και είχαν ως αποτέλεσμα οι «νεογέννητοι» γιγαντιαίοι πλανήτες να αλλάξουν θέσεις, πηγαίνοντας εκεί που γνωρίζουμε πως είναι σήμερα.

Νέα έρευνα του Ματ Κλέμεντ του Carnegie Institution for Science αποκάλυψε τις πιθανές αρχικές θέσεις του Κρόνου και του Δία, υποδεικνύοντας καλύτερα τις δυνάμεις που καθόρισαν την αρχιτεκτονική του ηλιακού συστήματος, μεταξύ των οποίων την «έξωση» ενός επιπλέον πλανήτη μεταξύ του Κρόνου και του Ουρανού, διασφαλίζοντας πως μόνο μικροί, βραχώδεις πλανήτες σαν την Γη θα σχηματίζονταν πιο μέσα από τον Δία.

«Ξέρουμε τώρα πως υπάρχουν χιλιάδες πλανητικά συστήματα στον γαλαξία μας και μόνο» είπε ο Κλέμεντ. «Μα αποδεικνύεται πως η διαρρύθμιση των πλανητών στο ηλιακό μας σύστημα είναι πολύ ασυνήθιστη, οπότε χρησιμοποιούμε μοντέλα για αντίστροφη μηχανική και αναπαραγωγή των διαδικασιών σχηματισμού. Αυτό είναι λίγο σαν να προσπαθείς να διαπιστώσεις τι συνέβη σε τροχαίο μετά το γεγονός- πόσο γρήγορα πήγαιναν τα αυτοκίνητα, σε τι κατευθύνσεις κλπ».

Ο Κλέμεντ και οι άλλοι ερευνητές πραγματοποίησαν 6.000 προσομοιώσεις της εξέλιξης του ηλιακού συστήματος, αποκαλύπτοντας μια άνευ προηγουμένου λεπτομέρεια σχετικά με την αρχική σχέση Δία και Κρόνου.

Ο Δίας στην «παιδική ηλικία» του θεωρείται πως περιστρεφόταν γύρω από τον ήλιο τρεις φορές για κάθε δύο περιστροφές του Κρόνου. Ωστόσο αυτό δεν αρκούσε για να εξηγήσει ικανοποιητικά τη διαρρύθμιση των γιγαντιαίων πλανητών που βλέπουμε σήμερα. Τα μοντέλα έδειξαν πως μια αναλογία δύο περιστροφών του Δία με με μία του Κρόνου παρήγαγε αποτελέσματα με μεγαλύτερη συνάφεια που παραπέμπουν στη γνωστή πλανητική αρχιτεκτονική.

«Αυτό δείχνει πως, αν και το ηλιακό σύστημα είναι λίγο περίεργο, δεν ήταν πάντα έτσι» είπε ο Κλέμεντ. «Επιπλέον, τώρα που διαπιστώσαμε την αποτελεσματικότητα αυτού του μοντέλου, μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε για να μας βοηθήσει να κοιτάξουμε τον σχηματισμό των γήινου τύπου πλανητών, μεταξύ των οποίων και του δικού μας, και ίσως να ενισχύσουμε τις δυνατότητές μας για αναζήτηση παρόμοιων συστημάτων αλλού, που θα μπορούσαν να έχουν τη δυνατότητα να φιλοξενούν ζωή».

Το μοντέλο έδειξε επίσης ότι οι θέσεις του Ουρανού και του Ποσειδώνα διαμορφώθηκαν από τη μάζα της ζώνης Κάιπερ (μια ζώνη στις παρυφές του ηλιακού συστήματος που αποτελείται από πλανήτες νάνους και πλανητοειδή) και από έναν παγωμένο πλανήτη γίγαντα που «εκδιώχθηκε» από το ηλιακό σύστημα κατά την «παιδική ηλικία» του.

https://www.naftemporiki.gr/story/1653416/pou-gennithikan-o-dias-kai-o-kronos

Έρευνα: Το ηλιακό σύστημα σχηματίστηκε μέσα σε «μόλις» 200.000 χρόνια.

Ο ήλιος και τo ηλιακό μας σύστημα σχηματίστηκαν πριν από περίπου 4,5 δισ. χρόνια, μέσα στο σχετικά σύντομο διάστημα των 200.000 ετών, σύμφωνα με επιστήμονες του Lawrence Livermore National Laboratory (LLNL) που εξέτασαν ισότοπα μολυβδαινίου τα οποία βρέθηκαν σε μετεωρίτες.

Το υλικό από το οποίο αποτελείται ο ήλιος και το υπόλοιπο ηλιακό σύστημα προήλθε από την κατάρρευση ενός μεγάλου νέφους αερίων και σκόνης περίπου 4,5 δισ. χρόνια πριν. Παρατηρώντας άλλα αστρικά συστήματα που σχηματίστηκαν παρόμοια με το δικό μας, αστρονόμοι εκτίμησαν ότι πιθανότατα χρειάζονται 1-2 εκατ. χρόνια για την κατάρρευση ενός νέφους και την έκρηξη ενός άστρου, μα αυτή είναι η πρώτη μελέτη που μπορεί να παρέχει αριθμούς για το δικό μας ηλιακό σύστημα.

«Προηγουμένως δεν ήταν γνωστό το χρονικό πλαίσιο του σχηματισμού για το ηλιακό μας σύστημα» είπε ο Γκρεγκ Μπρενέκα, κοσμοχημικός και επικεφαλής συντάκτης του επιστημονικού άρθρου που δημοσιεύτηκε στο Science. «Αυτή η δουλειά δείχνει πως αυτή η κατάρρευση, η οποία οδήγησε στον σχηματισμό του ηλιακού συστήματος, έλαβε χώρα πολύ γρήγορα, μέσα σε λιγότερο από 200.000 χρόνια. Αν το συγκρίνουμε αυτό με την διάρκεια ζωής του ανθρώπου, ο σχηματισμός του ηλιακού συστήματος θα αντιστοιχούσε σε μια εγκυμοσύνη διάρκειας περίπου 12 ωρών αντί 9 μηνών. Αυτή ήταν μια ταχεία διαδικασία».

Τα παλαιότερα χρονολογημένα στερεά του ηλιακού μας συστήματος είναι CAIs (calcium-aluminum-rich inclusions) και δίνουν ένα απευθείας ιστορικό του σχηματισμού του ηλιακού συστήματος. Αυτά τα μικρά τμήματα μετεωριτών σχηματίστηκαν σε περιβάλλον υψηλών θερμοκρασιών, πιθανώς κοντά στον νεαρό ήλιο. Μετά μεταφέρθηκαν προς τα έξω, στην περιοχή όπου σχηματίστηκαν μετεωρίτες (και τα μητρικά τους σώματα), όπου και βρίσκονται σήμερα. Η πλειονότητα των CAIs σχηματίστηκαν 4,567 χρόνια πριν, σε μια περίοδο 40.000-200.000 ετών.

https://www.naftemporiki.gr/story/1659482/ereuna-to-iliako-sustima-sximatistike-mesa-se-molis-200000-xronia

Η θέση και η ταχύτητα του ηλιακού συστήματος στον Γαλαξία μας.

Το πρόγραμμα VERA (VLBI Exploration of Radio Astrometry και VLBI=Very Long Baseline Interferometry) ξεκίνησε το 2000 με στόχο την τρισδιάστατη χαρτογράφηση των ταχυτήτων και των θέσεων των δομών του Γαλαξία μας. Χρησιμοποιεί την τεχνική της συμβολομετρίας συνδυάζοντας δεδομένα από ραδιοτηλεσκόπια που βρίσκονται διασκορπισμένα σε όλο το ιαπωνικό αρχιπέλαγος, έτσι ώστε να επιτυγχάνεται η ίδια διακριτική ικανότητα με ένα ραδιοτηλεσκόπιο διαμέτρου 2300 χιλιομέτρων.

Δεδομένου ότι η Γη βρίσκεται μέσα στον Γαλαξία μας, δεν μπορούμε να έχουμε μια εικόνα του Γαλαξία μας «απ’ έξω». Η αστρομετρία, η ακριβής μέτρηση των θέσεων και των κινήσεων των αντικειμένων του Γαλαξία, είναι ένα βασικό εργαλείο για την κατανόηση της συνολικής δομής του Γαλαξία και της θέσης μας σε αυτόν. Πρόσφατα, δημοσιεύτηκε ο πρώτος κατάλογος αστρομετρίας του VERA που περιέχει δεδομένα για 99 αντικείμενα.

Με βάση αυτόν τον κατάλογο του VERA και τις πρόσφατες παρατηρήσεις άλλων ομάδων, οι αστρονόμοι δημιούργησαν έναν χάρτη θέσεων και ταχυτήτων. Από αυτόν τον χάρτη προσδιόρισαν το κέντρο του Γαλαξία, το σημείο γύρω από το οποίο περιστρέφονται όλα τα αντικείμενα του Γαλαξία. Ο χάρτης δείχνει ότι το κέντρο και η γιγαντιαία μαύρη τρύπα που βρίσκεται εκεί, απέχει 25.800 έτη φωτός από τη Γη. Μια απόσταση μικρότερη από την επίσημη τιμή των 27.700 ετών φωτός που υιοθέτησε η Διεθνής Αστρονομική Ένωση το 1985. Φαίνεται επίσης ότι η Γη (το ηλιακό μας σύστημα) έχει γραμμική ταχύτητα 227 km/s καθώς περιφέρεται γύρω από το Γαλαξιακό Κέντρο. Μια ταχύτητα μεγαλύτερη από την μέχρι σήμερα αποδεκτή των 220 km/s.

https://physicsgg.me/2020/11/27/%ce%b7-%ce%b8%ce%ad%cf%83%ce%b7-%ce%ba%ce%b1%ce%b9-%ce%b7-%cf%84%ce%b1%cf%87%cf%8d%cf%84%ce%b7%cf%84%ce%b1-%cf%84%ce%bf%cf%85-%ce%b7%ce%bb%ce%b9%ce%b1%ce%ba%ce%bf%cf%8d-%ce%bc%ce%b1%cf%82-%cf%83%cf%85/

Farfarout: το πιο μακρινό αντικείμενο του ηλιακού μας συστήματος.

Το ουράνιο σώμα με το παρατσούκλι «Farfarout» είναι το πιο μακρινό γνωστό αντικείμενο στο ηλιακό σύστημά μας, επιβεβαίωσαν Αμερικανοί αστρονόμοι, υπολογίζοντας ότι σήμερα βρίσκεται σε απόσταση 132 αστρονομικών μονάδων από τον Ήλιο, δηλαδή απέχει από αυτόν 132 φορές περισσότερο από ό,τι η Γη. Συγκριτικά, ο Πλούτων απέχει μόνο 39 αστρονομικές μονάδες από το μητρικό άστρο μας.

Οι ερευνητές των πανεπιστημίων της Χαβάης και της Βόρειας Αριζόνα έκαναν τις πολυετείς παρατηρήσεις τους με τα επίγεια τηλεσκόπια Gemini North (Χαβάη) και Maggelan(Χιλή). Το Farfarout είχε ανακαλυφθεί αρχικά το 2018 από το τηλεσκόπιο Subaru στη Χαβάη. Από τότε είχε γίνει αντιληπτό ότι είναι πολύ μακρινό, αλλά δεν ήταν σαφές πόσο ακριβώς μακρινό, εωσότου γίνουν οι ενδελεχείς παρατηρήσεις του.

Το Farfarout «έκλεψε» το ρεκόρ του πιο μακρινού σώματος του ηλιακού συστήματος από το Farout (2018 VG18) που είχε επίσης ανακαλυφθεί το 2018 και απέχει 124 αστρονομικές μονάδες από τον Ήλιο. Το Farfarout ακολουθεί μια πολύ επιμήκη τροχιά που το φέρνει σε απόσταση 175 έως 27 αστρονομικών μονάδων από τον Ήλιο.

Είναι πολύ αχνό σήμερα και εκτιμάται ότι έχει διάμετρο περίπου 400 χιλιομέτρων, οπότε πιθανώς θα μπορούσε να χαρακτηριστεί νάνος πλανήτης από τη Διεθνή Αστρονομική Ένωση. Το Κέντρο Μικρών Πλανητών της τελευταίας ανακοίνωσε ότι έδωσε στο Farfarout την προσωρινή ονομασία «2018 AG37», ενώ οριστική ονομασία θα δοθεί, αφού γίνουν περισσότερες παρατηρήσεις για το ίδιο και την τροχιά του.

Με βάση τις έως τώρα εκτιμήσεις, χρειάζεται περίπου μία χιλιετία για να ολοκληρώσει μια περιφορά γύρω από τον Ήλιο, κάτι που σημαίνει ότι φαίνεται να κινείται υπερβολικά αργά στον ουρανό, άρα χρειάζονται αρκετά χρόνια παρατηρήσεων για να προσδιοριστεί επακριβώς η τροχιά του. Οι αστρονόμοι είναι βέβαιοι ότι ακόμη πιο μακρινά σώματα μένει να ανακαλυφθούν στις εσχατιές του ηλιακού μας συστήματος, οπότε το ρεκόρ απόστασης του Farfarout ίσως να μην είναι μακρόβιο.

https://physicsgg.me/2021/02/11/farfarout-%cf%84%ce%bf-%cf%80%ce%b9%ce%bf-%ce%bc%ce%b1%ce%ba%cf%81%ce%b9%ce%bd%cf%8c-%ce%b1%ce%bd%cf%84%ce%b9%ce%ba%ce%b5%ce%af%ce%bc%ce%b5%ce%bd%ce%bf-%cf%84%ce%bf%cf%85-%ce%b7%ce%bb%ce%b9%ce%b1/

Υπάρχει ο «πλανήτης Χ»; Κι αν υπάρχει, γιατί κανείς δεν τον έχει δει;

Παράξενα πράγματα συμβαίνουν στα εξωτερικά άκρα του ηλιακού μας συστήματος. Ένα αντικείμενο, έως και δέκα φορές μεγαλύτερο από τη μάζα της Γης, τραβάει άλλα αντικείμενα προς αυτό. Είναι πλανήτης ή κάτι άλλο;

Ο Πέρσιβαλ Λόουελ, ταξιδιωτικός συγγραφέας και επιχειρηματίας του 19ου αιώνα είχε διαβάσει ένα βιβλίο για τον Άρη και έτσι αποφάσισε να γίνει αστρονόμος. Τις επόμενες δεκαετίες, έκανε αρκετούς παράξενους ισχυρισμούς.

Πρώτον, ήταν πεπεισμένος για την ύπαρξη Αρειανών, και πίστευε ότι τους είχε βρει. Άλλοι είχαν εντοπίσει παράξενες γραμμές που διασχίζουν τον πλανήτη, και ο Λόουελ πρότεινε ότι αυτά ήταν κανάλια, χτισμένα ως η τελευταία προσπάθεια ενός πολιτισμού να βρει νερό από τα πολικά παγοκρύσταλλα. Ξόδεψε την περιουσία του για να χτίσει ένα ολόκληρο παρατηρητήριο γι’ αυτό και τελικά αποδείχθηκε ότι ήταν μια οπτική ψευδαίσθηση, που δημιουργήθηκε από τα βουνά και τους κρατήρες στον Άρη.

Ο Λόουελ πίστευε επίσης ότι ο πλανήτης Αφροδίτη είχε ακτίνες. Αν και οι βοηθοί του προσπάθησαν να τις βρουν, φαινόταν ότι μόνο αυτός μπορούσε να δει αυτήν την απροσδόκητη λεπτομέρεια.

Αλλά πάνω απ 'όλα, ο Λόουελ ήταν αποφασισμένος να βρει τον ένατο πλανήτη στο ηλιακό μας σύστημα - έναν υποθετικό «πλανήτη Χ», ο οποίος εκείνη την εποχή θεωρήθηκε υπεύθυνος για τις τροχιές των πιο μακρινών γνωστών πλανητών από τον Ήλιο, τους, όπως ο Ουρανός και ο Ποσειδώνας. Αν και δεν κατάφερε να δει ποτέ αυτό το φανταστικό μεγαθήριο, αφιέρωσε όλη του τη ζωή σε αυτό.

Κι όμως η αναζήτηση συνεχίζεται και σήμερα, το 2021.

Ένα λανθασμένο μονοπάτι

Μόλις 14 χρόνια αργότερα, στις 18 Φεβρουαρίου 1930, ένας νεαρός αστρονόμος κοίταξε δύο φωτογραφίες ενός αστεριού, όταν παρατήρησε ένα στίγμα. Ήταν ένας μικρός κόσμος. Βρήκε τον Πλούτωνα, πιστεύοντας ότι βρήκε τον αόριστο «πλανήτη X».

Σύντομα οι επιστήμονες συνειδητοποίησαν ότι αυτό δεν μπορούσε να είναι αυτό που αναζητούσε ο Λόουελ, δεν ήταν αρκετά μεγάλο για να τραβήξει τον Ποσειδώνα και τον Ουρανό από τις θέσεις τους.

Ο Πλούτωνας απλώς έτυχε να βρίσκεται στην περιοχή.

Το τελευταίο χτύπημα για τον «πλανήτη X» ήρθε το 1989, όταν το διαστημικό σκάφος Voyager 2 έπεσε από τον Ποσειδώνα και αποκάλυψε ότι είναι κλασματικά ελαφρύτερος από ό,τι είχε αρχικά σκεφτεί κανείς. Έχοντας αυτό κατά νου, τελικά ένας επιστήμονας της Nasa υπολόγισε ότι οι τροχιές των εξωτερικών πλανητών είχαν νόημα καθ 'όλη τη διάρκεια. Ο Λόουελ είχε υποκινήσει μια αναζήτηση που δεν είχε ποτέ χρειαστεί.

Κάπως έτσι, η αποστολή Voyager οδήγησε σε μια άλλη σημαντική ανακάλυψη - την ύπαρξη της ζώνης Kuiper. Αυτό το κοσμικό «ντόνατ» κατεψυγμένων αντικειμένων, που εκτείνεται πέρα από την τροχιά του Ποσειδώνα και είναι ένα από τα μεγαλύτερα χαρακτηριστικά του ηλιακού συστήματος.

Σύντομα οι επιστήμονες συνειδητοποίησαν ότι ο Πλούτωνας ήταν απίθανο να είναι το μόνο μεγάλο αντικείμενο στα εξωτερικά άκρα του ηλιακού συστήματος και άρχισαν να αναρωτιούνται αν υπήρχε ένας πλανήτης στην πραγματικότητα. Στη συνέχεια, βρήκαν τον "Sedna" (περίπου το 40% του μεγέθους του Πλούτωνα), τον "Quaoar" (περίπου το μισό μέγεθος του Πλούτωνα) και τον "Eris" (σχεδόν το ίδιο μέγεθος με τον Πλούτωνα). Έγινε σαφές ότι οι αστρονόμοι χρειάζονταν έναν νέο ορισμό.

Ίχνος-φάντασμα

Ταυτόχρονα, η ανακάλυψη αυτών των αντικειμένων αποκάλυψε ένα σημαντικό νέο προβάδισμα στην αναζήτηση ενός κρυφού πλανήτη.

Αποδεικνύεται ότι ο Sedna δεν κινείται με τον τρόπο που περίμεναν όλοι, εντοπίζοντας ελλειπτικούς δακτυλίους γύρω από τον Ήλιο, μέσα από τη ζώνη του Kuiper. Αντ 'αυτού, αυτός ο νάνος πλανήτης ακολούθησε ένα παράξενο και απροσδόκητο μονοπάτι, καθώς αιωρείται στο κέντρο του ηλιακού μας.

Η τροχιά της είναι τέτοια που χρειάζονται 11.000 χρόνια για να ολοκληρωθεί.

Τότε οι αστρονόμοι είχαν την ιδέα ότι ο Sedna δεν ήταν το μοναδικό αντικείμενο που δεν ήταν στη θέση του. Συμμετείχαν άλλοι έξι πλανήτες και όλοι τους κινούνται προς την ίδια κατεύθυνση.

Υπάρχουν επίσης άλλες ενδείξεις, όπως το γεγονός ότι κάθε ένας έχει κλίση στον άξονά του προς την ίδια ακριβώς κατεύθυνση.

«Σκεφτήκαμε ότι αυτό είναι αρκετά ενδιαφέρον - πώς μπορεί να συμβαίνει αυτό;», λέει ο Batygin. «Ήταν αρκετά αξιοσημείωτο, διότι μια τέτοια ομαδοποίηση, εάν αφεθεί μόνη της για ένα αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα, θα διασπαζόταν, λόγω της αλληλεπίδρασης με τη βαρύτητα των πλανητών».

Έτσι πρότειναν ότι ο «πλανήτης Χ» είχε αφήσει το ίχνος του στις εξωτερικές περιοχές του ηλιακού μας συστήματος, παραμορφώνοντας τις τροχιές των αντικειμένων γύρω από αυτό με τη βαρυτική του έλξη. Αρκετά χρόνια μετά και ο αριθμός των αντικειμένων που ταιριάζουν με το έκκεντρο τροχιακό μοτίβο και την κλίση συνεχίζει να αυξάνεται. «Έχουμε τώρα περίπου 19 συνολικά», λέει ο Batygin.

Μια ενδιαφέρουσα εναλλακτική θεωρία

Ωστόσο, υπάρχει ένα σχεδόν εξαιρετικά περίεργο σενάριο στο οποίο ο πλανήτης δεν θα βρεθεί ποτέ με αυτόν τον τρόπο, καθώς μπορεί να μην είναι καν πλανήτης τελικά, αλλά μια μαύρη τρύπα.

«Όλα τα στοιχεία για την ύπαρξη ενός αντικειμένου είναι βαρυτικά», λέει ο James Unwin, καθηγητής φυσικής στο Πανεπιστήμιο του Ιλινόις, ο οποίος πρότεινε για πρώτη φορά την ιδέα, μαζί με τον Jakub Scholtz, έναν μεταδιδακτορικό ερευνητή από το Πανεπιστήμιο του Τορίνο. Ενώ είμαστε πιο εξοικειωμένοι με την ιδέα ότι οι πλανήτες ασκούν μια ισχυρή βαρυτική έλξη, «υπάρχουν άλλα πράγματα που μπορούν να το δημιουργήσουν, τα οποία είναι πιο εξωτικά», λέει ο Unwin.

Καθώς οι μαύρες τρύπες είναι από τα πιο πυκνά αντικείμενα στο Σύμπαν, ο Unwin εξηγεί ότι είναι απολύτως πιθανό να στρεβλώνουν τις τροχιές μακρινών αντικειμένων στο εξωτερικό ηλιακό σύστημα.

Οι μαύρες τρύπες με τις οποίες είμαστε πιο εξοικειωμένοι τείνουν να περιλαμβάνουν τις «αστρικές» μαύρες τρύπες, οι οποίες έχουν μάζα που είναι τουλάχιστον τρεις φορές μεγαλύτερη από του Ήλιου, και τις «υπερμεγέθεις» μαύρες τρύπες, που είναι εκατομμύρια ή δισεκατομμύρια φορές μεγαλύτερες από τη μάζα του Ήλιου. Ενώ οι πρώτες γεννιούνται από πεθαμένα αστέρια που καταρρέουν από μόνα τους, οι δεύτερες είναι πιο μυστηριώδεις - πιθανώς ξεκινούν ως κολοσσιαία αστέρια που αφού εκραγούν, συσσωρεύονται σταδιακά όλο και περισσότερο σε μια μάζα καταβροχθίζοντας τα πάντα στο περιβάλλον τους, συμπεριλαμβανομένων άλλων μαύρων τρυπών.

Οι αρχέγονες μαύρες τρύπες είναι διαφορετικές. Δεν έχουν παρατηρηθεί ποτέ, αλλά πιστεύεται ότι προέρχονται από την ομίχλη θερμής ενέργειας και ύλης που σχηματίστηκε στο πρώτο δευτερόλεπτο του Big Bang. Σε αυτό το περιβάλλον, ορισμένα μέρη του Σύμπαντος μπορεί να έχουν γίνει τόσο πυκνά και συμπιεσμένα.

https://physicsgg.blogspot.com/2021/02/blog-post_17.html

Πού θα βρείτε αρκετό άνθρακα για πλάσετε μια νέα Γη.

Ο άνθρακας είναι βασικό συστατικό της Γης και των άλλων πλανητών. Από πού όμως προήλθε και ποια είναι η απαραίτητη ποσότητα για τη δημιουργία ενός πλανήτη; Δύο πρόσφατες δημοσιεύσεις τους στις επιθεωρήσεις Science Advances και Proceedings of the National Academy of Sciences υποδεικνύουν ότι ο άνθρακας δεν προήλθε από εκεί που πίστευαν μέχρι πρότινος οι επιστήμονες.

Και τελικά από πού προήλθε;

Στην πρώτη δημοσίευση οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι η πλειονότητα του άνθρακα που υπάρχει στη Γη προήλθε από το διαστρικό μέσο, από την ύλη και την ακτινοβολία δηλαδή που υπάρχουν διάχυτες στον Γαλαξία. Όπως προτείνουν για την περίπτωση της Γης, η συσσώρευση του άνθρακα συνέβη μετά τον σχηματισμό του πρωτοπλανητικού δίσκου, ενός δακτυλίου σκόνης και του αερίου που περιβάλλει τους νεογέννητους πλανήτες και τους τροφοδοτεί με υλικό.

Τα συμπεράσματα αυτά έρχονται σε αντίθεση με το προηγούμενο μοντέλο, σύμφωνα με το οποίο ο άνθρακας υπήρχε στα μόρια αερίου των νεφελωμάτων και έπειτα λόγω της χαμηλής θερμοκρασίας συμπυκνώθηκε συμβάλλοντας στον σχηματισμό του πλανήτη.

«Το μοντέλο της συμπύκνωσης χρησιμοποιούταν επί δεκαετίες», εξήγησε η Τζάκι Λι, πρώτη συγγραφέας της δημοσίευσης, συμπληρώνοντας αναφερόμενη στη Γη ότι «το μοντέλο αυτό προτείνει ότι κατά τη διαδικασία σχηματισμού του Ήλιου, όλα τα στοιχεία από τα οποία σχηματίστηκε αργότερα ο πλανήτης εξαχνώθηκαν. Έπειτα, καθώς σχηματιζόταν ο πρωτοπλανητικός δίσκος σε χαμηλή θερμοκρασία, μερικά από αυτά τα αέρια συμπυκνώθηκαν και τροφοδότησαν τον σχηματιζόμενο πλανήτη με χημικά συστατικά». Όπως σημειώνουν ωστόσο οι επιστήμονες, το σενάριο αυτό δεν λειτουργεί με τον άνθρακα, αφού ο εξαχνωμένος άνθρακας, δηλαδή ο άνθρακας που έχει μεταβεί απευθείας από στερεό σε αέριο, δεν μπορεί να συμπυκνωθεί εκ νέου.

Η ιδανική ποσότητα

Όσο για τη δεύτερη δημοσίευση, οι επιστήμονες παρουσιάζουν αποτελέσματα που υποδεικνύουν ότι κατά τη διάρκεια του σχηματισμού των πλανητών χάνεται μία μεγάλη ποσότητα άνθρακα η οποία περιέχεται αρχικά στον πρωτοπλανητικό δίσκο. Η διαδικασία αυτή διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στη δημιουργία της Γης ως κατοικήσιμου πλανήτη.

«Ο πλανήτης χρειάζεται τον άνθρακα ώστε να ρυθμίσει το κλίμα και να επιτρέψει την ύπαρξη της ζωής», σημείωσε ο Έντγουιν Μπέργκιν, ένας εκ των συγγραφέων της δημοσίευσης, συμπληρώνοντας ωστόσο ότι «πρόκειται για μια πολύ λεπτή διαδικασία: δεν πρέπει να υπάρχει υπερβολικά μικρή ποσότητα άνθρακα, αλλά ούτε πολύ μεγάλη». Όπως σημείωσε ο ίδιος, οι συγκεκριμένες έρευνες περιγράφουν δύο ξεχωριστές διαδικασίες απώλειας άνθρακα κατά τη δημιουργία των πλανητών και υποδηλώνουν ότι η απώλεια αυτή είχε καθοριστικό ρόλο στην εμφάνιση της ζωής στη Γη.

https://www.in.gr/2021/04/08/b-science/space/pou-tha-vreite-arketo-anthraka-gia-plasete-mia-nea-gi/

Τα δέκα πιο παράξενα φεγγάρια στο ηλιακό μας σύστημα.

Μερικοί από τους πιο συναρπαστικούς κόσμους στην διαστημική γειτονιά μας, δεν είναι πλανήτες, αλλά τα φεγγάρια που περιστρέφονται γύρω τους, αναφέρει, το Live Science, προσθέτοντας, ότι όλοι οι πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος, εκτός από δύο, έχουν φυσικούς δορυφόρους.

Σε ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον άρθρο, γίνεται αναφορά στο φεγγάρι της Γης, ένα πανέμορφο αλλά σκληρό, νεκρό κόσμο που έχει διαμορφωθεί από αρχαία ηφαίστεια και αμέτρητους κρατήρες.

Σύμφωνα με το δημοσίευμα, το φεγγάρι είναι αναμφίβολα το πιο οικείο, για μας, αλλά δεν είναι το πιο ενδιαφέρον.

Κάθε ένας από τους γιγάντιους πλανήτες του εξωτερικού ηλιακού συστήματος συνοδεύεται από μια σειρά δορυφόρων. Αν και βρίσκονται μακριά από τον ήλιο και στερούνται ηλιακής θερμότητας και φωτός, παρουσιάζουν τόση ποικιλία όση και οι ίδιοι οι πλανήτες.

Ορισμένοι, όπως η Καλλιστώ του Δία και ο Μίμας του Κρόνου, έχουν παραμείνει παγωμένοι για δισεκατομμύρια χρόνια, αλλά φέρουν εξαιρετικά σημάδια από την έκθεσή τους σε «βομβαρδισμούς» από το διάστημα. Άλλοι, όπως τα φεγγάρια του Κρόνου, Παν και Άτλας και η Νηρηίδα του Ποσειδώνα, έχουν επηρεαστεί καθ’ όλη τη διάρκεια της ιστορίας τους από τις αλληλεπιδράσεις με τους γείτονές τους, αναφέρει το Live Science, σύμφωνα με την ertnews. Το πιο συναρπαστικό είναι ότι ορισμένοι από αυτούς τους εξωτικούς κόσμους έχουν θερμανθεί από ισχυρές παλιρροϊκές δυνάμεις των μητρικών τους πλανητών, πυροδοτώντας φάσεις βίαιης δραστηριότητας όπως αυτές που διαμόρφωσαν τη Μιράντα, το φεγγάρι-Φρανκενστάιν του Ουρανού.

Σε ορισμένες περιπτώσεις αυτές οι δυνάμεις εξακολουθούν να λειτουργούν ακόμη και σήμερα, δημιουργώντας συναρπαστικά σώματα όπως η Ιώ του Δία και ο παγωμένος Εγκέλαδος του Κρόνου, το ήρεμο εξωτερικό του οποίου, μπορεί να κρύβει ακόμη και το μεγαλύτερο μυστικό του ηλιακού συστήματος: την εξωγήινη ζωή.

Εγκέλαδος

Από το 2004, όταν το σκάφος Cassini της NASA έφτασε στον Κρόνο, ο μικρός εσωτερικός δορυφόρος του πλανήτη, ο Εγκέλαδος, έγινε ένας από τους πιο μελετημένους και συζητημένους κόσμους σε ολόκληρο το ηλιακό σύστημα. Οφείλει τη νέα του φήμη στην ανακάλυψη τεράστιων πιδάκων υδάτινου πάγου που εκρήγνυνται στο διάστημα κατά μήκος ρωγμών στο νότιο ημισφαίριό του – υποδηλώνοντας την ύπαρξη υγρού νερού ακριβώς κάτω από τον λεπτό, παγωμένο φλοιό του φεγγαριού.

Οι επιστήμονες είχαν υποψιαστεί την παράξενη δραστηριότητα του Εγκέλαδου πριν από την άφιξη του Cassini, χάρη σε προηγούμενες εικόνες που έδειχναν ότι το φεγγάρι του έχει μια ασυνήθιστα φωτεινή επιφάνεια και κρατήρες που μοιάζουν σαν να είναι καλυμμένοι με χιόνι. Παρ’ όλα αυτά, η ανακάλυψη του πάγου -που αρχικά έγινε όταν το Cassini πέταξε κατευθείαν μέσα από έναν από αυτούς – επιβεβαίωσε ότι ο Εγκέλαδος είναι γεωλογικώς ενεργός.

Με διάμετρο 504 χλμ. και σύσταση πέτρας/πάγου, ο Εγκέλαδος θα πρέπει να πάγωσε πριν από δισεκατομμύρια χρόνια, όπως πολλοί από τους γείτονές του στο σύστημα του Κρόνου. Ωστόσο οι παλιρροϊκές δυνάμεις που προκαλούνται από μια βαρυτική διελκυστίνδα μεταξύ του Κρόνου και ενός μεγαλύτερου φεγγαριού, της Διώνης, διατηρούν το εσωτερικό του φεγγαριού ζεστό και ενεργό, καθιστώντας τον πρωταρχικό στόχο για ζωή στο ηλιακό σύστημα.

Ενώ μεγάλο μέρος του πάγου νερού καλύπτει την επιφάνεια, μια σημαντική ποσότητα διαφεύγει από την ασθενή βαρύτητα και μπαίνει σε τροχιά γύρω από τον Κρόνο. Εδώ, απλώνεται για να σχηματίσει τον δακτύλιο Ε σε σχήμα ντόνατ – τον εξώτερο και αραιότερο από τους κύριους δακτυλίους του Κρόνου.

Καλλιστώ

Η Καλλιστώ, το εξωτερικό φεγγάρι του Δία, είναι το τρίτο μεγαλύτερο φεγγάρι του ηλιακού συστήματος και είναι ελάχιστα μικρότερο από τον Ερμή. Παρόμοια στην εμφάνιση με μια μπάλα του γκολφ, η Καλλιστώ καλύπτεται σχεδόν ομοιόμορφα με κοιλότητες και κρατήρες σε όλη την επιφάνειά της, στοιχεία αμείλικτων συγκρούσεων.

Οφείλει τη θρυμματισμένη επιφάνειά της στη θέση της στο σύστημα του Δία – η βαρύτητα του γιγάντιου πλανήτη ασκεί ισχυρή επιρροή, διαταράσσοντας τις τροχιές των διερχόμενων κομητών και συχνά παρασύροντάς τους στην καταστροφή τους, όπως φάνηκε πιο θεαματικά στην πρόσκρουση του κομήτη Shoemaker-Levy 9 το 1994.

Το φεγγάρι αποτελείται από ίσα μέρη βράχου και πάγου – τα φωτεινότερα τμήματα της επιφάνειας της Καλλιστούς πιστεύεται ότι είναι κυρίως νερό με πάγο, ενώ οι πιο σκούρες κηλίδες είναι περιοχές με υψηλή διάβρωση και βραχώδες υλικό φτωχό σε πάγο.

Η επιφάνεια της Καλλιστώς, ωστόσο, παρέμεινε ουσιαστικά αμετάβλητη για περισσότερα από 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια, αναπτύσσοντας το πυκνό τοπίο της από επικαλυπτόμενους κρατήρες κατά τη διάρκεια αιώνων.

Δάκτυλος

Η 243 Ίδη (243 Ida), ένας αστεροειδής που έχει χαρακτηριστεί ως μικρός πλανήτης, έχει ένα φεγγάρι με διάμετρο μόλις 1,6 χλμ. στον μακρύτερο άξονά της. Χάρη στην ασθενή βαρύτητα του μεγαλύτερου αστεροειδούς, ο Δάκτυλος είναι απίθανο να αιχμαλωτίστηκε σε τροχιά, ωστόσο η εναλλακτική λύση – ότι η Ίδη και ο Δάκτυλος σχηματίστηκαν παράλληλα – εγείρει εξίσου πολλά ερωτήματα με τις απαντήσεις που δίνει.

Η Ίδη, είναι ένα σημαντικό μέλος της Οικογένειας αστεροειδών της Κορωνίδος που αποτελείται από περισσότερους από 300 αστεροειδείς, οι οποίοι έχουν παρόμοιες τροχιές. Οι επιστήμονες πιστεύουν πως η οικογένεια σχηματίστηκε πριν από 1 ή 2 δισεκατομμύρια χρόνια κατά τη διάρκεια μιας σύγκρουσης αστεροειδών. Ο Δάκτυλος θα μπορούσε να είναι ένα μικρότερο θραύσμα από τα συντρίμμια της σύγκρουσης που κατέληξε σε τροχιά γύρω από την Ίδη, αλλά υπάρχει ένα πρόβλημα – τα υπολογιστικά μοντέλα δείχνουν ότι ο Δάκτυλος θα καταστρεφόταν σχεδόν σίγουρα από μια σύγκρουση με άλλον αστεροειδή. Πώς μπορεί λοιπόν να είναι πάνω από ένα δισεκατομμύριο ετών;

Μια θεωρία είναι ότι η οικογένεια της Κορωνίδος είναι νεότερη απ’ ό,τι φαίνεται, και οι κρατήρες της Ίδης οφείλονται σε μια καταιγίδα συγκρούσεων που προκλήθηκε κατά την αρχική διάσπαση. Μια άλλη θεωρία είναι ότι ο Δάκτυλος έχει υποστεί μια διαλυτική σύγκρουση, αλλά έχει ενωθεί ξανά στην τροχιά του, όπως διαπίστωσε η NASA – γεγονός που θα μπορούσε να εξηγήσει το εκπληκτικά σφαιρικό σχήμα του.

Ιαπετός

Ο Ιαπετός είναι ο τρίτος μεγαλύτερος φυσικός δορυφόρος του πλανήτη Κρόνου και ο ενδέκατος, κατά σειρά μεγέθους, δορυφόρος του ηλιακού συστήματος. Είναι πολύ γνωστός για την έντονη διαφορά της λευκαύγειας ανάμεσα στις δύο πλευρές του, από τις οποίες η μία είναι σχεδόν εντελώς λευκή και η άλλη σχεδόν εντελώς σκοτεινή.

Μια πρώιμη θεωρία για την εξήγηση της διαφοράς χρώματος ήταν ότι η μπροστινή πλευρά καλύπτεται από σκόνη που παράγεται από μικροσκοπικές συγκρούσεις μετεωριτών σε μικρά εξωτερικά φεγγάρια, τα οποία κινούνται σπειροειδώς προς τον Κρόνο, όπως διαπίστωσε η NASA. Οι εικόνες από το Cassini αποκάλυψαν και άλλα μοναδικά χαρακτηριστικά, όπως μια οροσειρά που διατρέχει τον ισημερινό του, ύψους 13 χιλιομέτρων και πλάτους 20 χιλιομέτρων, η οποία δίνει στο φεγγάρι το χαρακτηριστικό σχήμα καρυδιού.

Η προέλευση αυτής της κορυφογραμμής είναι αινιγματική. Ορισμένες θεωρίες υποστηρίζουν ότι είναι ένα απολίθωμα από μια εποχή που ο Ιαπετός εκτεινόταν πολύ πιο γρήγορα και διογκωνόταν στον ισημερινό, ενώ άλλοι πιστεύουν ότι θα μπορούσε να είναι συντρίμμια από ένα σύστημα δακτυλίων που κάποτε περιέβαλε το φεγγάρι και κατέρρευσε στην επιφάνειά του.

Νηρηίδα

Η Νηρηίδα ήταν το δεύτερο φεγγάρι που βρέθηκε σε τροχιά γύρω από τον Ποσειδώνα και η φήμη της οφείλεται στην ασυνήθιστη τροχιά της. Η απόσταση της από τον Ποσειδώνα κυμαίνεται μεταξύ 1,4 και 9,7 εκατομμύρια χιλιόμετρα. Αυτή η τροχιά είναι συνήθως τυπική για τους αιχμαλωτισμένους δορυφόρους – αστεροειδείς και κομήτες που παρασύρονται σε εξαιρετικά έκκεντρες τροχιές από τη βαρύτητα των γιγάντιων εξωτερικών πλανητών – αλλά το ασυνήθιστα μεγάλο μέγεθος της Νηρηίδας υποδηλώνει μια μάλλον πιο ενδιαφέρουσα ιστορία.

Στοιχεία από την πτήση του Voyager 2 το 1989, υποδηλώνουν ότι ο Τρίτων αιχμαλωτίστηκε σε τροχιά από την ζώνη Kuiper. Ο Τρίτων θα είχε διαταράξει τις τροχιές των αρχικών φεγγαριών του Ποσειδώνα, εκτινάσσοντας πολλά από αυτά.

Ιώ

Η Ιώ είναι το εσωτερικότερο από τα τέσσερα γιγάντια φεγγάρια του Γαλιλαίου που βρίσκονται σε τροχιά γύρω από τον μεγαλύτερο πλανήτη του ηλιακού συστήματος, τον Δία. Το τοπίο της είναι ένα ιογενές μείγμα κίτρινων, κόκκινων και καφέ χρωμάτων, γεμάτο από παράξενους και συνεχώς μεταβαλλόμενους ορυκτούς σχηματισμούς που δημιουργούνται από το θείο που ξεχύνεται στην επιφάνειά της σε διάφορες μορφές. Η Ιώ είναι ο πιο ηφαιστειακός κόσμος στο ηλιακό σύστημα. Η παράξενη επιφάνειά της παρατηρήθηκε για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια των διελεύσεων του διαστημικού οχήματος Pioneer στις αρχές της δεκαετίας του 1970, αλλά η ηφαιστειακή φύση της ανακαλύφθηκε μόλις εβδομάδες πριν από την άφιξη της αποστολής Voyager 1 το 1979.

Το φεγγάρι είναι παγιδευμένο σε μια βαρυτική διελκυστίνδα μεταξύ των εξωτερικών γειτόνων του και του ίδιου του Δία, και αυτό εμποδίζει την τροχιά του να σταθεροποιηθεί σε έναν τέλειο κύκλο. Μικρές αλλαγές στην απόσταση της Ιούς από τον Δία – λιγότερο από 0,5% μεταβολή στην τροχιά της – δημιουργούν τεράστιες παλιρροϊκές δυνάμεις που χτυπούν το εσωτερικό του φεγγαριού προς όλες τις κατευθύνσεις. Τα πετρώματα που τρίβονται το ένα δίπλα στο άλλο θερμαίνονται λόγω της τριβής, διατηρώντας τον πυρήνα του φεγγαριού λιωμένο και δημιουργώντας τεράστιες υπόγειες δεξαμενές μάγματος.

Ενώ η πλειονότητα των πετρωμάτων της είναι πυριτικά παρόμοια με εκείνα της Γης, έχουν σχετικά υψηλά σημεία τήξης, και βρίσκονται κυρίως λιωμένα σε έναν καυτό ωκεανό μάγματος, δεκάδες χιλιόμετρα κάτω από την επιφάνεια. Αντίθετα, το μεγαλύτερο μέρος της επιφανειακής δραστηριότητας της αφορά πετρώματα πλούσια σε θείο που μπορούν να παραμείνουν λιωμένα σε χαμηλότερες θερμοκρασίες.

Μαζί, αυτές οι δύο μορφές ηφαιστειότητας έχουν από καιρό απομακρύνει κάθε παγωμένο υλικό που είχε αρχικά η Ιώ, αφήνοντας έναν κόσμο που είναι άνυδρος και χωρίς πάγο, παρά τη μέση επιφανειακή θερμοκρασία των -160 βαθμών Κελσίου.

Υπερίων

Ο Υπερίων είναι ο πιο παράξενος δορυφόρος στο ηλιακό σύστημα, με την επιφάνειά του να μοιάζει με σφουγγάρι ή κοράλλι με βαθιές, σκοτεινές κοιλότητες που πλαισιώνονται από κοφτερές κορυφογραμμές από φωτεινότερα πετρώματα και πάγο. Αλλά αυτό δεν είναι το μόνο πράγμα που είναι παράξενο στον Υπερίωνα, καθώς ήταν το πρώτο μη σφαιρικό φεγγάρι που ανακαλύφθηκε και έχει μια σαφώς έκκεντρη τροχιά.

Ο δορυφόρος αυτός περιστρέφεται σε ένα χαοτικό μοτίβο, με τον άξονά του να ταλαντεύεται απρόβλεπτα. Όπως όλα τα φεγγάρια του εξωτερικού ηλιακού συστήματος, αποτελείται κυρίως από παγωμένο νερό, αλλά η επιφάνειά του είναι ασυνήθιστα σκοτεινή. Με τη βοήθεια του Cassini, οι επιστήμονες μέτρησαν την πυκνότητά του στο 55%, ενώ το εσωτερικό του είναι ως επί το πλείστον κενό.

Μια δημοφιλής θεωρία είναι ότι ο Υπερίων είναι το επιζών απομεινάρι ενός μεγαλύτερου δορυφόρου που κάποτε βρισκόταν σε τροχιά μεταξύ του Τιτάνα και του Ιαπετού και ο οποίος καταστράφηκε σε μεγάλο βαθμό από σύγκρουση με έναν μεγάλο κομήτη. Το υλικό που επέζησε σε σταθερή τροχιά στη συνέχεια ενώθηκε ξανά για να δημιουργήσει τον σημερινό Υπερίωνα.

Τιτάνας

Ο μεγαλύτερος δορυφόρος του Κρόνου, ο Τιτάνας, είναι μοναδικός στο ηλιακό σύστημα, καθώς είναι ο μόνος δορυφόρος με δική του σημαντική ατμόσφαιρα – μια ανακάλυψη που απογοήτευσε τους επιστήμονες της NASA όταν οι εικόνες των ανιχνευτών Voyager αποκάλυψαν μόνο μια θολή πορτοκαλί μπάλα. Το σκάφος Cassini ήταν εξοπλισμένο με όργανα υπέρυθρης ακτινοβολίας και ραντάρ που διαπέρασαν την αδιαφανή ατμόσφαιρα, αποκαλύπτοντας ένα τοπίο ποταμών και λιμνών που δεν μοιάζει με κανέναν άλλο κόσμο στο ηλιακό σύστημα, εκτός από τη Γη. Παρά το γεγονός ότι είναι μεγαλύτερος από τον Ερμή, ο Τιτάνας μπορεί να διατηρήσει την πυκνή του ατμόσφαιρα μόνο λόγω του μεγάλου ψύχους. Βρίσκεται σε απόσταση περίπου 1,4 δισεκατομμυρίων χιλιομέτρων από τον ήλιο και η μέση θερμοκρασία της επιφάνειας του φεγγαριού είναι παγωμένη στους -179 βαθμούς Κελσίου.

Η ατμόσφαιρα του Τιτάνα κυριαρχείται από το αδρανές αέριο άζωτο – που είναι επίσης το κύριο συστατικό του αέρα της Γης – αλλά το χαρακτηριστικό χρώμα, η αδιαφανής ομίχλη και τα σύννεφά του προέρχονται από ένα σχετικά μικρό ποσοστό μεθανίου. Είναι εκπληκτικό το γεγονός ότι οι συνθήκες στον Τιτάνα είναι κατάλληλες ώστε το μεθάνιο να υπάρχει σε υγρή, αέρια και στερεά μορφή, δημιουργώντας τον «κύκλο του μεθανίου» που μοιάζει αρκετά με εκείνον του νερού που διαμορφώνει το κλίμα της Γης. Σε ψυχρές συνθήκες, το μεθάνιο παγώνει και μετατρέπεται σε παγετό και πάγο. Σε μέτριες θερμοκρασίες, συμπυκνώνεται σε υγρές σταγόνες και πέφτει ως βροχή που διαβρώνει και μαλακώνει το τοπίο πριν συσσωρευτεί σε λίμνες, ενώ σε θερμότερες περιοχές εξατμίζεται και επιστρέφει στην ατμόσφαιρα.

Ο Τιτάνας βιώνει εναλλασσόμενες εποχές που μοιάζουν πολύ με εκείνες του πλανήτη μας, αν και το έτος του είναι ισοδύναμο με 29,5 γήινα έτη. Οι θερμοκρασίες στο χειμερινό πόλο φαίνεται να ευνοούν τις βροχοπτώσεις, οπότε οι λίμνες μεταναστεύουν από τον ένα πόλο στον άλλο κατά τη διάρκεια κάθε τιτανικού έτους. Με όλη αυτή τη δραστηριότητα, ο Τιτάνας είναι ένας ενδιαφέρων στόχος για την αναζήτηση εξωγήινης ζωής, αν και οι περισσότεροι βιολόγοι δυσκολεύονται να φανταστούν οργανισμούς που θα μπορούσαν να υπάρξουν σε τόσο σκληρές και χημικά περιορισμένες συνθήκες και οι περισσότεροι συμφωνούν ότι ο υδάτινος εσωτερικός γείτονας του Τιτάνα, ο Εγκέλαδος, τους δίνει περισσότερες ελπίδες για την ύπαρξη ζωής.

Μιράντα

Η Μιράντα είναι ένας από τους πιο παράξενους κόσμους του ηλιακού συστήματος. Οι εικόνες του Voyager αποκάλυψαν ένα εξαιρετικό συνονθύλευμα περιοχών, που φαινομενικά συναρμολογήθηκαν τυχαία. Κάποια μέρη έχουν πολλούς κρατήρες ενώ άλλα όχι, γεγονός που υποδηλώνει τη νεότητά τους, καθώς έχουν εκτεθεί λιγότερο σε «βομβαρδισμούς». Ένα εξέχον χαρακτηριστικό είναι ένα μοτίβο ομόκεντρων οβάλ που μοιάζει με πίστα αγώνων, ενώ αλλού παράλληλα σχήματα V σχηματίζουν μια ουλή που μοιάζει με σεβρόν.

Μια πρώιμη θεωρία για την αλλόκοτη εμφάνιση της Μιράντα είναι ότι πρόκειται για έναν κόσμο Φρανκενστάιν – μια συλλογή θραυσμάτων από ένα προηγούμενο φεγγάρι που συνενώθηκε σε τροχιά γύρω από τον Ουρανό. Οι αστρονόμοι αναρωτήθηκαν αν ο προκάτοχος της Μιράντα θα μπορούσε να έχει συντριβεί από μια διαπλανητική σύγκρουση και αν αυτό το κατακλυσμιαίο γεγονός θα μπορούσε με κάποιο τρόπο να συνδεθεί με την ακραία κλίση του ίδιου του Ουρανού. Περαιτέρω μελέτες, ωστόσο, έδειξαν ότι μια τέτοια θεωρία δεν μπομπορεί να εξηγήσει το μείγμα των επιφανειακών χαρακτηριστικών της Μιράντας. Αντ’ αυτού, φαίνεται εύλογο να ευθύνονται οι παλιρροϊκές δυνάμεις.

Σήμερα η Μιράντα ακολουθεί μια σχεδόν κυκλική τροχιά, αλλά στο παρελθόν η τροχιά της ήταν συντονισμένη με το μεγαλύτερο φεγγάρι, τον Ουμβριήλ. Αυτό έφερνε τα δύο φεγγάρια σε συχνές ευθυγραμμίσεις που τραβούσαν την τροχιά της σε μια επιμήκη έλλειψη που υφίστατο ακραίες παλιρροϊκές δυνάμεις. Σταδιακά, η επιφάνειά της κατακερματίστηκε και αναδιατάχθηκε πριν τα φεγγάρια μετακινηθούν ξανά με αποτέλεσμα να υποχωρήσει η δραστηριότητα της Μιράντα.

Μίμας

Όταν οι διαστημικοί ανιχνευτές Voyager της NASA έστειλαν πίσω τις πρώτες λεπτομερείς εικόνες του Μίμα τη δεκαετία του 1980, επιστήμονες και κοινό σοκαρίστηκαν από την ομοιότητά του με το Άστρο του Θανάτου από την ταινία «Ο Πόλεμος των Άστρων». Ένας τεράστιος κρατήρας -που πήρε το όνομά του από τον William Herschel, ο οποίος ανακάλυψε το φεγγάρι το 1789– δεσπόζει στο ένα ημισφαίριο και έχει σχεδόν το ακριβές μέγεθος και σχήμα του λέιζερ που σκοτώνει πλανήτες και που ονειρεύτηκε ο George Lucas πολλά χρόνια πριν.

Ο Μίμας είναι το εσωτερικότερο από τα σημαντικά φεγγάρια του Κρόνου – σε τροχιά πιο κοντά από τον Εγκέλαδο, αλλά πιο μακριά από τον Πάνα και τον Άτλαντα – και με διάμετρο μόλις 396 χλμ., είναι το μικρότερο αντικείμενο στο ηλιακό σύστημα που είναι γνωστό ότι έχει πάρει σφαιρικό σχήμα από την ίδια του τη βαρύτητα. Άλλα, μεγαλύτερα αντικείμενα του ηλιακού συστήματος δεν το έχουν καταφέρει αυτό, και οι περισσότεροι αστρονόμοι συμφωνούν ήταν εφικτό για τον Μίμα λόγω της χαμηλής πυκνότητάς του, η οποία είναι μόλις 15% μεγαλύτερη από του νερού.

Παν και Άτλας

Τα φεγγάρια του Κρόνου, Παν και Άτλας, είναι τα μικρότερα του ηλιακού συστήματος. Ωστόσο, παρά το μέγεθός τους, η επιρροή τους φαίνεται καθαρά από τη Γη με τη μορφή του εξέχοντος “κενού” που δημιουργούν στο σύστημα δακτυλίων του πλανήτη.

Αυτοί οι δύο μικροσκοπικοί κόσμοι είναι ίσως τα πιο γνωστά παραδείγματα «φεγγαριών-βοσκών» – μικρών δορυφόρων που περιφέρονται μέσα ή γύρω από τα συστήματα δακτυλίων των γιγάντιων πλανητών. Όπως υποδηλώνει και το όνομά τους, όταν συνδυάζονται με την επιρροή των απομακρυσμένων εξωτερικών φεγγαριών, οι δορυφόροι αυτοί βοηθούν στο να συγκεντρώνουν τα σωματίδια που περιφέρονται στο σύστημα δακτυλίων. Ο Παν είναι υπεύθυνος για τη δημιουργία του Encke Gap, ενός εξέχοντος διαχωρισμού στον φωτεινό Δακτύλιο Α του Κρόνου, ενώ ο Άτλας περιστρέφεται ακριβώς έξω από τον Δακτύλιο Α.

Η πιο ενδιαφέρουσα ιδιότητα και των δύο κόσμων είναι το λείο σχήμα τους, που θυμίζει καρύδι ή ιπτάμενο δίσκο. Η Bonnie Buratti από το Εργαστήριο Αεριοπροώθησης της NASA πιστεύει ότι τα φεγγάρια καλύπτονται από μικρά σωματίδια που παρασύρονται καθώς διατηρούν καθαρό το διάστημα μεταξύ των δακτυλίων. Καθώς τα περισσότερα από τα σωματίδια περιφέρονται σε ένα επίπεδο πάχους 1 χλμ., τείνουν να συσσωρεύονται γύρω από τον ισημερινό κάθε φεγγαριού, δημιουργώντας μια χαρακτηριστική ισημερινή ράχη.

https://www.in.gr/2021/07/03/b-science/space/diastima-ta-deka-pio-paraksena-feggaria-sto-iliako-mas-systima/

Ελεύθερη πτώση από ύψος ενός χιλιομέτρου σε πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος

Στο βίντεο που ακολουθεί βλέπουμε μια μπάλα να πέφτει ελεύθερα από ύψος 1000 μέτρων από την επιφάνεια: του Ήλιου, όλων των πλανητών, της Σελήνης, του Πλούτωνα, και του αστεροειδούς Δήμητρα (Ceres), υποθέτοντας ότι δεν υπάρχει αντίσταση στον αέρα.

Εκπλήσσει το γεγονός ότι ο χρόνος πτώσης σε μεγάλους πλανήτες είναι συγκρίσιμος με τον χρόνο πτώσης σε μικρότερους. Για παράδειγμα η επιτάχυνση της βαρύτητας στην επιφάνεια του πλανήτη Ουρανού είναι μικρότερη από την αντίστοιχη στη Γη. Μπορεί ο πλανήτης Ουρανός να έχει μεγαλύτερη ακτίνα από την Γη, έχει όμως μικρότερη μέση πυκνότητα. Ομοίως, ο Άρης έχει μεν μεγαλύτερη ακτίνα από τον Ερμή, αλλά η σύγκριση των επιταχύνσεων της βαρύτητας στις επιφάνειές τους δείχνει ότι ο Ερμής είναι πολύ πυκνότερος από τον Άρη (*).

(*) Η ένταση του πεδίου βαρύτητας (ή επιτάχυνση της βαρύτητας) g στην επιφάνεια ενός σφαιρικού ομογενούς πλανήτη μάζας Μ και ακτίνας R, υπολογίζεται από την εξίσωση: g=G \frac{M}{R^{2}} , όπου G η σταθερά της παγκόσμιας έλξης. Αν γράψουμε την μάζα συναρτήσει της πυκνότητας M= \rho \frac{4}{3} \pi R^{3}, παίρνουμε ότι: g=\frac{4}{3}G\pi \rho R.

https://physicsgg.me/2021/07/16/%ce%b5%ce%bb%ce%b5%cf%8d%ce%b8%ce%b5%cf%81%ce%b7-%cf%80%cf%84%cf%8e%cf%83%ce%b7-%ce%b1%cf%80%cf%8c-%cf%8d%cf%88%ce%bf%cf%82-%ce%b5%ce%bd%cf%8c%cf%82-%cf%87%ce%b9%ce%bb%ce%b9%ce%bf%ce%bc%ce%ad%cf%84/

Ταχύτητες διαφυγής από πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος.

Στο βίντεο που ακολουθεί βλέπουμε την εκτόξευση πυραύλων, από τις επιφάνειες: του Ήλιου, όλων των πλανητών, της Σελήνης, του Πλούτωνα, και του αστεροειδούς Δήμητρα (Ceres). Οι πύραυλοι σε κάθε περίπτωση κινούνται με σταθερή ταχύτητα που ισούται με την ταχύτητα διαφυγής(*). Στο πάνω μέρος αναγράφεται ο χρόνος που απαιτείται ώστε ο κάθε πύραυλος να διανύσει απόσταση 50 km από την επιφάνεια του αστρονομικού αντικειμένου, ενώ στο κάτω μέρος βλέπουμε τις αντίστοιχες ταχύτητες διαφυγής.

(*) Ως ταχύτητα διαφυγής υδ ορίζεται η ελάχιστη ταχύτητα με την οποία πρέπει να εκτοξευθεί ένα σώμα από την επιφάνεια του πλανήτη, έτσι ώστε το σώμα να διαφύγει από το πεδίο βαρύτητας του πλανήτη.

Υποθέτοντας ότι ο πλανήτης έχει μάζα Μ και ακτίνα R (και δεν διαθέτει ατμόσφαιρα), εύκολα αποδεικνύεται εφαρμόζοντας την αρχή διατήρησης της ενέργειας ότι: v_{\delta}=\sqrt{\frac{2GM}{R}}

https://physicsgg.me/2021/07/19/%cf%84%ce%b1%cf%87%cf%8d%cf%84%ce%b7%cf%84%ce%b5%cf%82-%ce%b4%ce%b9%ce%b1%cf%86%cf%85%ce%b3%ce%ae%cf%82-%ce%b1%cf%80%cf%8c-%cf%80%ce%bb%ce%b1%ce%bd%ce%ae%cf%84%ce%b5%cf%82-%cf%84%ce%bf%cf%85-%ce%b7/

Ανακαλύφθηκαν πάνω από 450 νέα αντικείμενα στο Ηλιακό μας σύστημα.

Πέρα από την τροχιά του Ποσειδώνα, υπάρχει μία σκοτεινή παγωμένη ζώνη ουράνιων σωμάτων που ονομάζεται Ζώνη του Κάιπερ και παραμένει λίγο-πολύ ανέγγιχτη από τότε που δημιουργήθηκε το Ηλιακό σύστημα.

Η απόσταση όμως και η έλλειψη φωτός μας δυσκολεύουν να ξεχωρίσουμε τι ακριβώς βρίσκεται εκεί έξω.

Με μία νέα έρευνα των αστρονόμων όμως κατάφεραν να ταυτοποιηθούν 815 Μεταποσειδώνια αντικειμενα (TNOs), 461 από τα οποία ανακαλύψαμε για πρώτη φορά. Κι αν ακούγονται λίγα, πρόκειται για μία σημαντική αύξηση από τα 3.000 που γνωρίζαμε μέχρι σήμερα και μπορεί να περιέχουν πληροφορίες που θα μας βοηθήσουν να καταλάβουμε καλύτερα πώς σχηματίστηκε το Ηλιακό σύστημα ή ακόμα και να ψάξουμε καλύτερα για τον κρυφό Πλανήτη Εννιά.

Πρόκειται για το δεύτερο μεγαλύτερο κατάλογο TNO που προέρχεται από μία και μόνο έρευνα, ενώ είναι και ο μεγαλύτερος κατάλογος με φωτομετρία πολλών συχνοτήτων.

Αυτή η μακρινή πλευρά του Ηλιακού μας συστήματος ενθουσιάζει τους αστρονόμους, καθώς πιστεύουν πως τα TNOs συγκρατούν ακόμη τις δυναμικές του πρωτόγονου Ηλιακού συστήματος, όταν οι πλανήτες ακόμα σχηματίζονταν και το σύστημα ήταν πολύ διαφορετικό από αυτό που βλέπουμε σήμερα. Καθώς οι μεγάλοι πλανήτες έμπαιναν στη θέση τους, επηρέαζαν βαρυτικά τα TNOs. Έτσι, μελετώντας τις τροχιές τους μπορούμε να αναπαράγουμε τα γεγονότα που έλαβαν χώρα και τα έφεραν εδώ που είναι σήμερα.

https://www.pronews.gr/epistimes/diastima/1017290_anakalyfthikan-pano-apo-450-nea-antikeimena-sto-iliako-mas-systima[/b]

Το ηλιακό σύστημα γεννήθηκε με το μεγάλο χάσμα που το χωρίζει στην μέση

Είναι γνωστό ότι το ηλιακό μας σύστημα χωρίζεται σε δύο ζώνες, την εσωτερική στην οποία υπάρχουν οι τέσσερις βραχώδεις πλανήτες που βρίσκονται πιο κοντά στον Ήλιο (Ερμής, Αφροδίτη, Γη, Άρης) και η εξωτερική που βρίσκονται οι γίγαντες αερίου (Δίας, Κρόνος, Ουρανός, Ποσειδώνας). Ανάμεσα τους υπάρχει ένα μεγάλο διαστημικό κενό, ένα χάσμα όπως το ονομάζουν οι επιστήμονες, με έκταση 550 εκατ. χλμ.

Με δημοσίευση τους στην επιθεώρηση «Science Advances» ερευνητές του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης (MIT) υποστηρίζουν ότι το χάσμα αυτό δεν δημιουργήθηκε στην πορεία της εξέλιξης του ηλιακού μας συστήματος αλλά ότι το ηλιακό μας σύστημα γεννήθηκε με αυτό το κενό στη μέση να χωρίζει τους πλανήτες που σχηματίζονταν σε αυτό. Οι ερευνητές κατέληξαν στα ευρήματα τους κυρίως από την ανάλυση πανάρχαιων μετεωριτών που έχουν πέσει στη Γη. Όπως αναφέρουν το ηλιακό σύστημα γεννήθηκε με αυτή την «τρύπα» η οποία αρχικά ήταν μικρή αλλά όσο αναπτυσσόταν το ηλιακό σύστημα μεγάλωνε παράλληλα και αυτή.

Εκτιμούν ότι το κενό αυτό κρατούσε εγκλωβισμένη την ύλη που υπήρχε στις δύο πλευρές του ώστε να μην υπάρχει αλληλεπίδραση ανάμεσα στην ύλη των δύο πλευρών. Ίσως για αυτό στη μια πλευρά του κενού υπάρχουν μόνο βραχώδεις πλανήτες και στην άλλη μόνο πλανήτες αερίου.Ο Πλούτωνας αποτελεί ιδιαίτερη περίπτωση, είναι ένας απομακρυσμένος παγωμένος βράχος που δεν σχηματίστηκε με τις ίδιες διαδικασίες όπως οι υπόλοιποι πλανήτες. Μετά τον εντοπισμό του οι επιστήμονες έκριναν ότι έπρεπε να θεωρηθεί πλανήτης αλλά πριν από μερικά χρόνια άλλαξαν γνώμη και τον… υποβάθμισαν.

Δεν έχει επιτευχθεί ακόμη η συλλογή κάποιων στοιχείων που να εξηγούν την ύπαρξη του χάσματος αλλά μια ιδέα που έχει πέσει στο τραπέζι είναι ότι όπως και για πολλά άλλα χαρακτηριστικά του ηλιακού μας συστήματος και έτσι και για αυτό υπεύθυνος είναι ο μεγαλύτερος πλανήτης σε αυτό, ο Δίας. Καθώς εξελισσόταν ο σχηματισμός του Δία οι τρομερές βαρυτικές του δυνάμεις υποχρέωσαν μεγάλες ποσότητες αερίων και σκόνης από τον κοσμικό δίσκο που υπήρχε γύρω από τον Ήλιο να κινηθούν προς την πλευρά του πλανήτη με την ύλη που δεν κατάφερε να «συλλάβει» η βαρυτική έλξη του Δία να παραμένει στη θέση της και να δημιουργηθεί έτσι αυτό το κενό.

https://www.naftemporiki.gr/story/1790356/to-iliako-sustima-gennithike-me-to-megalo-xasma-pou-to-xorizei-stin-mesi

Ο ήλιος και το Ηλιακό σύστημα ταξιδεύουν μέσα σε μία μαγνητική σήραγγα στο Διάστημα.

Ένα από τα μεγαλύτερα ερωτήματα που υπήρξαν ποτέ αφορούν το κατά πόσο ο πλανήτης μας είναι μόνος του στο διάστημα.

Ο Ήλιος και το Ηλιακό Σύστημα ταξιδεύουν μέσα σε μία μαγνητική σήραγγα στο Διάστημα, όπως προκύπτει από έρευνα Καναδών αστροφυσικών.

Mελέτη επιστημόνων του Πανεπιστημίου του Τορόντο, προδημοσίευση της οποίας βλέπει το φως στην επιθεώρηση «Αστροφυσική», εξηγεί το φαινόμενο ρίχνοντας φως σε δύο ουράνιες δομές που μοιάζουν με σχοινί στον Γαλαξία μας.

Η επικεφαλής της μελέτης, Δρ. Τζένιφερ Γουέστ, εξηγεί ότι αν μπορούσαμε να κοιτάξουμε στον ουρανό χωρίς τηλεσκόπιο, θα βλέπαμε μία σήραγγα ινών που μοιάζουν με σχοινιά από ραδιοκύματα. Αυτή η δομή θα είχε μήκος περίπου 1.000 ετών φωτός.

Για την αστροφυσικό Τζένιφερ Γουέστ, η Γη όπως και το ηλιακό μας σύστημα είναι «περικυκλωμένα» από μία δομή που μοιάζει με τούνελ από μαγνητικά νήματα που είναι αόρατα, λέει η Καναδή Γουέστ.

«Αν μπορούσαμε να δούμε τα ραδιοκύματα, θα βλέπαμε αυτό το φωτεινό υλικό να εκτείνεται σε όλο τον ουρανό σε διάφορες κατευθύνσεις. Μια έκρηξη ραδιοκυμάτων στον Γαλαξία μας δίνει μία εικόνα για τις μυστηριώδεις "γρήγορες ραδιοεκρήξεις"», προσθέτει.

Τα πορίσματα της 15ετούς μελέτης της Γουέστ βλέπουν το φως της δημοσιότητας με την ομάδα της να επισημαίνει ότι, δύο τεράστιες και μυστηριώδεις φωτεινές δομές που είναι ορατές μόνο μέσω τηλεσκοπίων- οι «North Polar Spur« και «Fan Region»- θα έπρεπε να αναλυθούν ως μία δομή.

«Οι αστρονόμοι έχουν από καιρό προβληματιστεί για το τι είναι αυτές οι δομές», επισημαίνει η Καναδή ερευνήτρια στον ιστότοπο «Vice».

«Αν τα μάτια μας μπορούσαν να δουν το φως ραδιοκυμάτων, θα έβλεπαν να γεμίζουν το μεγαλύτερο μέρος του ουρανού», προσθέτει.

Από τότε που εντοπίστηκαν οι δύο δομές, δηλαδή τα τελευταία 60 χρόνια, οι επιστήμονες προσπαθούν να τις αποκωδικοποιήσουν.

Όμως, η έρευνα της Καναδής αστρονόμου τις αντιμετώπισε ως μέρος της ίδιας δομής καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι ο πλανήτης μας ταξιδεύει μέσα σε ένα μαγνητικό τούνελ.

https://www.pronews.gr/epistimes/diastima/1026656_telika-den-eimaste-monoi-o-ilios-kai-iliako-systima-taxideyoyn-mesa-se

Φτιάχτηκε στο εργαστήριο μαύρος πάγος που θα αποκαλύψει τα μυστικά των πλανητών.

Με δημοσίευση τους στην επιθεώρηση «Nature Physics» ερευνητές στις ΗΠΑ παρουσιάζουν μια άγνωστη μορφή παγωμένου νερού που κατάφεραν να δημιουργήσουν η οποία αποτελεί ταυτόχρονα και ένα νέο είδος ύλης. Οι ερευνητές συμπίεσαν μια σταγόνα νερού ανάμεσα σε δύο διαμάντια και κυριολεκτικά την ανατίναξαν στέλνοντας πάνω της μια δέσμη λέιζερ η θερμοκρασία της οποίας ήταν παρόμοια με αυτή ενός άστρου. Το αποτέλεσμα ήταν να δημιουργηθεί μια νέα μυστηριώδης «φάση», όπως την χαρακτηρίζουν οι ερευνητές, του νερού.Η ύπαρξη αυτής της μορφής ύλης είχε προταθεί το 1988 από ερευνητική ομάδα με επικεφαλής τον Ιταλό καθηγητή Χημείας Πιερφράνκο Ντεμόντις. Το 2018 ερευνητές στο Εθνικό Εργαστήριο Lawrence Livermore στις ΗΠΑ είχαν πραγματοποιήσει πειράματα που έφεραν στο φως τα πρώτα ίχνη της ύπαρξης αυτής της ύλης που ονομάζεται «υπεριοντικός πάγος» επειδή δεν αποτελείται από άτομα νερού όπως το συμβατικό νερό αλλά από φορτισμένα (θετικά ή αρνητικά) ιόντα.Σε εκείνα τα πειράματα οι ερευνητές δεν είχαν χρησιμοποιήσει λέιζερ αλλά κρουστικά κύματα (ακουστικά κύματα υψηλής πίεσης) για να δημιουργήσουν τον υπεριοντικό πάγο και τα κατάφεραν μεν αλλά ο πάγος σχηματίστηκε μόλις για 20 νανοδευτερόλεπτα και στη συνέχεια διαλύθηκε γεγονός που δεν επέτρεψε φυσικά τη μελέτη του. Αυτή τη φορά ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Σικάγο και του Εθνικού Εργαστηρίου Argonne στις ΗΠΑ δημιούργησαν μια πιο σταθερή μορφή αυτού του πάγου με αποτέλεσμα να είναι πλέον εφικτή η μελέτη του.Το επίτευγμα είναι σημαντικό γιατί αυτή η μορφή πάγου πιστεύεται ότι υπάρχει στις συνθήκες (πίεση, θερμοκρασία) που αναπτύσσονται στο κέντρο της Γης αλλά και γενικότερα στους πυρήνες των πλανητών. Η μελέτη του υπεριοντικού πάγου μπορεί σύμφωνα με τους ερευνητές να αποκαλύψει στοιχεία για το εσωτερικό των πλανητών που είναι εξαιρετικά δύσκολο αν όχι αδύνατο να μάθουμε με τα σημερινά τεχνικά μέσα που διαθέτουμε. Οι επιστήμονες θεωρούν μάλιστα ότι οι δύο απομακρυσμένοι πλανήτες αερίου του ηλιακού μας συστήματος, ο Ουρανός και ο Ποσειδώνας, διαθέτουν υπεριοντικό πάγο και μάλιστα ως δομικό τους υλικό.

https://www.naftemporiki.gr/story/1801316/ftiaxtike-sto-ergastirio-mauros-pagos-pou-tha-apokalupsei-ta-mustika-ton-planiton

Το ηλιακό μας σύστημα είναι ένα τεράστιο… κρουασάν.

Μπορεί να έχουμε καταφέρει να μάθουμε πάρα πολλά για το ηλιακό μας σύστημα αλλά υπάρχει μια παράμετρος, ένα χαρακτηριστικό του, που οι επιστήμονες δυσκολεύονται εδώ και δεκαετίες να αποκαλύψουν. Η μορφή του ηλιακού συστήματος αποτελεί διαχρονικό πεδίο έρευνας αλλά επειδή μηχανισμός που δίνει σχήμα στο ηλιακό σύστημα είναι δυναμικός δεν είναι καθόλου εύκολο να γνωρίζουμε πως μοιάζει το ηλιακό σύστημα σε ένα εξωτερικό παρατηρητή.  Οι επιστήμονες γνωρίζουν ότι το ηλιακό μας σύστημα, οι πλανήτες και ότι άλλο περικλείεται σε αυτό, περιβάλλονται από μια κοσμική φυσαλίδα, την ηλιόσφαιρα, η οποία δημιουργείται από σωματίδια υψηλής ενέργειας που εκλύει συνεχώς ο Ήλιος, ο αποκαλούμενος ηλιακός άνεμος. Την δεκαετία του 1960 διατυπώθηκαν δύο θεωρίες για το σχήμα αυτής της φυσαλίδας. Η μια που θεωρούνταν και η πιο πιθανή ανέφερε ότι το ηλιακό μας σύστημα μοιάζει με ένα κομήτη, έχει δηλαδή επίμηκες σχήμα με την μια του άκρη να μοιάζει με μύτη και την άλλη να μοιάζει με ουρά. Η δεύτερη θεωρία έκανε λόγο για μία περισσότερο συμμετρική, σχεδόν σφαιρική δομή, η οποία αλληλεπιδρά με το μεγάλης κλίμακας μεσοαστρικό μαγνητικό πεδίο.Ερευνητική ομάδα με επικεφαλής επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Βοστόνης μελετώντας δεδομένα πολλών διαστημικών αποστολών και πραγματοποιώντας προσομοιώσεις κατέληξε πριν από ένα χρόνο στο συμπέρασμα ότι το ηλιακό μας σύστημα έχει σχήμα που παραπέμπει σε… κρουασάν.Όπως είναι ευνόητο η μελέτη αυτή είχε προκαλέσει πολλές συζητήσεις και διαφωνίες στην επιστημονική κοινότητα. Η ερευνητική ομάδα συνέχισε την προσπάθεια και με δημοσίευση της στην επιθεώρηση «The Astrophysical Journal» επιβεβαιώνει τα προηγούμενα ευρήματα της πιστοποιώντας ότι το ηλιακό μας σύστημα έχει πράγματι το σχήμα του δημοφιλούς εδέσματος. Η ερευνητική ομάδα συνεχίζει την εργασία της και προσπαθεί τώρα να βρει απαντήσεις στο γιατί η ηλιόσφαιρα έχει αυτό το ασυνήθιστο για αυτού του είδους τις κοσμικές δομές σχήμα.

https://www.naftemporiki.gr/story/1808635/to-iliako-mas-sustima-einai-ena-terastio-krouasan

Ωκεανοί στο διάστημα.

Ένα βιβλίο για την επική αναζήτηση ζωής στους δορυφόρους του εξώτερου ηλιακού συστήματος

Ωκεανοί στο διάστημα: Συγγραφέας: Kevin Peter Hand. Μετάφραση: Γιάννης Παπαδόγγονας. Πρόλογος στην ελληνική έκδοση: Ιωάννης Δαγκλής

Ποιο είναι το καλύτερο μέρος για να βρούμε ζωή πέρα από τη Γη; Συχνά θεωρούμε ότι η πιο υποσχόμενη τοποθεσία στο ηλιακό μας σύστημα είναι ο Άρης, αλλά οι πρόσφατες επιστημονικές αποστολές έχουν αποκαλύψει ότι μερικές από τις πιο «βιοδεκτικές» τοποθεσίες ίσως να βρίσκονται ακόμα πιο πέρα. Κάτω από τους παγωμένους φλοιούς κάποιων από τα μικρά, καλυμμένα με πάγο φεγγάρια του Δία και του Κρόνου βρίσκονται τεράστιοι ωκεανοί που ίσως να υπάρχουν από τότε που υπάρχει και η Γη, και πιθανόν να περιέχουν συνολικό όγκο νερού μεγαλύτερο από το 50-πλάσιο του υγρού νερού της Γης. Θα μπορούσαν άραγε να υπάρχουν στα βάθη αυτών των ωκεανών κάποιοι ζωντανοί οργανισμοί; Το βιβλίο Ωκεανοί στο διάστημα (εκδόσεις εφαλτήριο) παρουσιάζει τα επιστημονικά δεδομένα στα οποία βασίζεται η συναρπαστική αναζήτηση για την απάντηση αυτού του ερωτήματος.Ο αστροβιολόγος Kevin Peter Hand είναι ένας από τους κορυφαίους επιστήμονες της NASA στη σύγχρονη εποχή, και στο πλαίσιο των πρωτοποριακών του ερευνών έχει συμμετάσχει σε αποστολές σε όλο τον κόσμο. Σε αυτή τη σαγηνευτική αφήγηση επιστημονικής ανακάλυψης, συνθέτει στοιχεία από τη φυσική, τη διαστημική επιστήμη, τη γεωλογία, την πλανητική επιστήμη, τη βιολογία και τις περιπέτειες άλλων πρωτοπόρων επιστημόνων όπως ο ίδιος για να εξηγήσει πώς έχουμε καταφέρει να μάθουμε ότι στο εσωτερικό των φεγγαριών του εξώτερου ηλιακού συστήματος, όπως η Ευρώπη, ο Τιτάνας και ο Εγκέλαδος, υπάρχουν ωκεανοί. Παράλληλα, αναλύει με ποιον τρόπο η εξερεύνηση των ωκεανών της Γης βελτιώνει την κατανόησή μας για τη δυνητική βιοδεκτικότητα αυτών των παγετωδών φεγγαριών, και αντλεί διδάγματα από όσα έχουμε μάθει για τις απαρχές της ζωής στον δικό μας πλανήτη για να εξετάσει πώς θα μπορούσε να αναδυθεί ζωή σε αυτούς τους μακρινούς κόσμους.Το Ωκεανοί στο διάστημα περιγράφει τι μας επιφυλάσσει η αναζήτηση για ζωή στο ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό, σκιαγραφώντας τις συναρπαστικές ανακαλύψεις που είναι πιθανό να μας περιμένουν.

Ακολουθεί ο πρόλογος στην ελληνική έκδοση:

Το βιβλίο αυτό είναι μια αναζήτηση στα βάθη του διαστήματος, ένα ταξίδι του νου πέρα από τα καθημερινώς γνωστά και οικεία. Με τρόπο εύληπτο και γλαφυρό, αλλά ταυτόχρονα και επιστημονικώς ακριβή, ο συγγραφέας μάς ταξιδεύει σε εξωτικούς τόπους και τρόπους της ζωής. Ο Δρ Kevin Peter Hand, αστροβιολόγος και πλανητικός επιστήμονας στο Jet Propulsion Laboratory της NASA, εξερευνά στα δεκαπέντε κεφάλαια του βιβλίου τη σχέση μεταξύ των εξωτικών μορφών ζωής στη Γη και των συνθηκών που πιθανόν να οδηγούν στην ύπαρξη ωκεάνιων κόσμων φιλικών προς τη ζωή σε άλλους πλανήτες.O Δρ Hand προχωρά με μαεστρία από βασικά στοιχεία φυσικής και χημείας σε μερικές υποδειγματικές περιπτώσεις εντυπωσιακών ανακαλύψεων, από απροσδόκητες, «ανατρεπτικές» μορφές ζωής στα βάθη των γήινων ωκεανών στα θαυμαστά φαινόμενα απομακρυσμένων φεγγαριών του ηλιακού συστήματος. Στην πορεία μάς εφοδιάζει και με κάποια χρήσιμα εργαλεία κατανόησης. Εξηγεί, για παράδειγμα, σε τι οφείλεται η θαυμαστή ιδιότητα του νερού να διογκώνεται όταν παγώνει και ποια μπορεί να είναι η σημασία αυτής της ιδιαιτερότητας του νερού για την ύπαρξη ζωής σε περιοχές που μέχρι πρόσφατα θεωρούνταν παντελώς αφιλόξενες για τη ζωή.Αξιοσημείωτη είναι η φροντίδα του συγγραφέα, στο εξωτικό αυτό ταξίδι του νου, να διατηρεί επαφή με οικεία τοπία, ώστε να διευκολύνει την κατανόηση κάποιων ερευνητικών αποτελεσμάτων. Για παράδειγμα, στο κεφάλαιο για την Ευρώπη, ένα από τα πιο συναρπαστικά φεγγάρια του Δία, εξηγεί πώς λειτουργούν οι διατάξεις ασφάλειας αεροδρομίων, για να προχωρήσει από εκεί στη μέθοδο με την οποία η σχεδόν θρυλική πλέον Καθηγήτρια Margaret Kivelson ανακάλυψε το μαγνητικό πεδίο της Ευρώπης.Ένα «παράπλευρο», αλλά εξαιρετικά σημαντικό, δώρο του βιβλίου, είναι ότι παρουσιάζει την ανακάλυψη που προκύπτει από την επιστημονική έρευνα όχι σαν κάτι «μαγικό», κάτι που επιτυγχάνεται «αβρόχοις ποσί» ξαφνικά ένα πρωί, αλλά ως αποτέλεσμα μακρόχρονης, μεθοδικής, επίμονης και συχνά επίπονης προσπάθειας. Το θεωρώ δώρο, επειδή στην εποχή μας, που χαρακτηρίζεται από τον πακτωλό ελεύθερα διαθέσιμης πληροφορίας στο Διαδίκτυο, στην ελληνική έκδοση διατρέχουμε τον κίνδυνο σύγχυσης της γνώσης με την πληροφορία. Η πληροφορία αποκτάται σχετικά εύκολα, με τη χρήση κατάλληλων λέξεων-κλειδιών στις αναζητήσεις μας στο Διαδίκτυο. Η γνώση, όμως, απαιτεί προσωπικό μόχθο και χρόνο. Δεν εξαντλείται στην ικανότητα απόκτησης ή παράθεσης πληροφορίας, αλλά αφορά την ικανότητα δημιουργικής σύνθεσης πληροφορίας για τη λύση προβλημάτων – μικρών ή μεγάλων.
Ο Δρ Hand παρουσιάζει στο βιβλίο του την ομορφιά της επιστημονικής έρευνας, αλλά και την έκπληξη και έκσταση της ανακάλυψης και της γνώσης, που δεν είναι και δεν πρέπει να είναι αποκλειστικό προνόμιο των επιστημόνων, αλλά αποτελεί μεγάλη χαρά και απόλαυση της ζωής για τον καθένα. Η ευδαιμονία που χαρίζει η «κατάκτηση» της γνώσης μπορεί να παραλληλιστεί με την ευδαιμονία της «κατάκτησης» των βουνοκορφών, που προϋποθέτει προσπάθεια και ιδρώτα.Στο τέλος του βιβλίου μάς μένει ακριβώς αυτό: η υποψία ότι η ομορφιά του σύμπαντος κόσμου, που όσο τον ανακαλύπτουμε, τόσο εντυπωσιακότερος
γίνεται, μπορεί να σώσει τον άνθρωπο.

Ιωάννης Α. Δαγκλής

Καθηγητής Διαστημικής Φυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών
Πρόεδρος του Ελληνικού Κέντρου Διαστήματος

Διαβάστε επίσης τα Περιεχόμενα  και ένα ενδεικτικό κεφάλαιο του βιβλίου.

https://efaltirio.gr/wp-content/uploads/2022/06/AlienOceansContents.pdf

https://efaltirio.gr/wp-content/uploads/2022/06/AlienOceansChap1.pdf

https://physicsgg.me/2022/07/05/ωκεανοί-στο-διάστημα/