χ Κυκνου

Πριν λιγο εστειλα τις αποψινες παρατηρησεις μεταβλητων αστερων στην AAVSO.

Τον χ του Κυκνου τον εκτιμησα 5.9 μεγεθος και οδευει ολοταχως προς το μεγιστο του που ειναι γυρω στο 4 μεγεθος.Σε λιγες βδομαδες θα φανει σαν ενα επιπλεον αστρο στο λαιμο του Κυκνου αλλαζοντας το συνηθισμενο σχημα του αστερισμου.

Ενδιαφέρον! Ξέρεις μήπως τι είδους μεταβλητός είναι;

Λίγο google βοήθησε, βρήκα πληροφορίες στο web, πρόκειται για αστέρα τύπου Mira (ο κήτους, "Θαυμάσιος")

 

http://www.astro.uiuc.edu/~kaler/sow/chicyg.html

Γιώργο,

 

ανάμεσα στα βιβλία του "maison de l'Astronomie" στο οποίο αναφέρθηκα σε προηγούμενο post, υπήρχαν και τα πρακτικά (ή ίσως ένα μέρος τους) του συνεδρίου του 2002 της AFOEV. Νομίζω ότι πρακτικά ήταν ένας οδηγός-μεθοδολογία για την παρατήρηση των μεταβλητών, με αρκετά γραφήματα και πίνακες, και μάλιστα στα αγγλικά (!)

 

Φιλικά, Στέφανος

Στεφανε,

στην AAVSO ειμαι πολλα χρονια και στην AFOEV προσφατως.Αλλα δυστυχως το bulletin το χουν μονο στα γαλλικα.

Εδω οι ιστοσελιδες των AAVSO και AFOEV

http://www.aavso.org

http://cdsweb.u-strasbg.fr/afoev/

Μπορει οποιοσδηποτε φιλος θελει να κατεβασει χαρτες και να δοκιμασει την παρατηρηση μεταβλητων αστερων.

Πάρα πολύ καλό! Ακριβώς κάτι τέτοιο έψαχνα γιατί έτυχε να διαβάζω για μεταβλητούς τελευταία (algols, cataclysmic variables, barium stars και πάει λέγοντας) και είχα απορία να συνδέσω αυτά που έχουν τα βιβλία με αυτά που βλέπουμε στον ουρανό. Thanx για την κατατόπιση!

 

Κώστας

Φίλτατε Γιώργο και αγαπητοί υποψήφιοι παρατηρητές μεταβλητών,

 

Μιας και ανέφερες για τον χ Κύκνου, μπαίνω στον πειρασμό να γράψω δυο λόγια για να αποδώσω τα εύσημα στον αστέρα. Προτρέπω κι εγώ με τη σειρά μου όλους να ασχοληθείτε με μεταβλητούς!

 

Ο χ Cyg είναι τύπου Mira με φασματικό τύπο S6,2e-S10,4e. Τι σημαίνει αυτό το πολύπλοκο; Κατ' αρχάς κρατείστε το "S" και το "e". To S είναι ύστερη ταξινόμηση (πέρα από τους γνωστούς τύπους O,B,A,F,G,K,M, προστέθηκαν οι R,N,S).

Αστέρες τύπου S όπως ο χ Cyg έχουν περίπου ίσες ποσότητες Άνθρακα και Οξυγόνου (λόγος C/O ~1). Γενικότερα, αν υπάρχει περίσσεια Ο σε ένα AGB αστέρι (C/O<1, ο κανόνας στη φύση) σχηματίζεται το κλασικό TiO που ανιχνεύεται στους συνήθεις γίγαντες Mira φασματικού τύπου Μ. Αν αντίθετα C/O>1, προκύπτει διαμαντάκι (αστέρας άνθρακα, η σπανιότερη περίπτωση). Για C/O ~1, το λίγο Ο που απομένει (μετά τη δέσμευσή του από τον C) ενώνεται κατά προτίμηση (χημική) με το Ζιρκόνιο παρά με το Tιτάνιο, και παράγεται ZrO, το χαρακτηριστικό οξείδιο των Mira τύπου S = Ζιρκονάκια!

Όσο για το επίθεμα "e", είναι από το emission lines (φασματικές γραμμές εκπομπής), και δηλώνει ότι ο αστέρας μας καθώς πάλλεται παράγει ένα κρουστικό κύμα που σπάζοντας το φράγμα του ήχου σαρώνει τα πάντα στο πέρασμά του και ιονίζει τα προγενέστερα αέρια αναβλήματα (παφ πουφ). Βέβαια, καλά υποθέσατε, οι γραμμές αυτές είναι διπλές, καθώς όπως αναμέναμε παρατηρείται Red Shift στα προς τα κει, και Blue Shift στα προς τα δω sonic booms.

Ο χ Cyg μέχρι το 1973 ήταν ο αστέρας με τις πιο έντονες ταινίες CO στο φάσμα του. Επιπλέον θεωρείται ότι είναι πηγή Maser SiO.

Και για το τέλος, σας έχω κάτι καλό. Στο φάσμα του αστεριού μας έχουν παρατηρηθεί και γραμμές Τεχνήτιου (Tc). Το Tc, Nr 43 στον περιοδικό πίνακα των στοιχείων, είναι εξαιρετικά ασταθές. Το μακροβιώτερο ισότοπό του το Tc 97 έχει χρόνο ημιζωής μόνο 2 εκατομμύρια χρόνια, ένα απειροελάχιστο χρονικό διάστημα στη ζωή ενός αστεριού, και βέβαια, κανείς δεν πρόκεται ποτέ να βρεί Τεχνήτιο στη Γη (έχει κάνει τσαφ προ πολλού). Παρατηρώντας το όμως στην καρδιά του χ Κύκνου, φρέσκο-φρέσκο, της ώρας, είναι σα να βλέπουμε μπροστά μας σχεδόν την απόδειξη των θεωριών περί S-proccess νουκλεοσύνθεσης να επιδρά πάνω στο Μολυβδαίνιο (Mo-->Tc), τη δυναμική διαδικασία της αστρικής εξέλιξης, της Δημιουργίας, του Κόσμου.

 

Καλό. ε; Είχα έμπνευση...

 

Link1 http://www.aavso.org/cgi-bin/shrinkwrap.pl?path=/charts/CYG/CHI_CYG/CHICYG-A.GIF

Link2 http://www.alcyone.de/cgi-bin/search.pl?object=HR7564

Link3 http://simbad.u-strasbg.fr/sim-id.pl?Ident=@60094,0

 

Βαγγέλης Τσάμης,

AAVSO.

To σχόλιο που έκανα πριν αναφέρεται στην παραπάνω δημοσίευση -ήταν προοικονομία για το τι θα γράψει ο Βαγγέλης!!

...καθώς πάλλεται παράγει ένα κρουστικό κύμα που σπάζοντας το φράγμα του ήχου...

 

φράγμα του ήχου στο κενό ;;;

δεν το "πιάνω", αλλά είμαι παντελώς άσχετος και θα ήθελα μιά εξήγηση.

Φυσικά δεν υπάρχει ήχος στο απόλυτο κενό. Αυτό που συμβαίνει ουσιαστικά είναι το φαινόμενο της απώλειας μάζας (αέριας) από το αστέρι δια της "πνοής" αστρικών ανέμων. Αλλά σε γιγαντιαία αστέρια σε φάση AGB (Asymptotic Giant Branch) όπως οι Mira, που έχουν πολύ μεγάλη φωτεινότητα (luminocity) και πολύ χαμηλές ταχύτητες διαφυγής (surface gravity) το φαινόμενο είναι πολύ έντονο. Μάλιστα είναι περιοδικό και ακολουθεί το ρυθμό των παλμών του αστέρα. Κορυφώνεται δε σε κάθε νέo Helium ή Carbon Flash. Η πίεση της ακτινοβολίας (radiation pressure) που τροφοδοτεί τους αστρικούς ανέμους αναγκάζει την ύλη (σκόνη και αέρια από την αστρική ατμόσφαιρα) να κινηθεί εκτεινόμενη σφαιρικά με μεγάλες ταχύτητες, μεγαλύτερες απ' ότι είναι πρόθυμη να κινηθεί. Και με τι ταχύτητες η αέρια ύλη είναι πρόθυμη να κινηθεί; με ταχύτητες ίσες ή μικρότερες της ταχύτητας του ήχου, για να το πούμε απλά! Έτσι λοιπόν προκύπτει ένα κρουστικό κύμα (shock wave), το οποίο έχει ως μηχανικό ανάλογο το κρουστικό κύμα από την πτήση αεριωθούμένων με υπερηχητικές ταχύτητες.

 

Ελπίζω να σε διαφώτισα κάπως,

 

Βαγγέλης.

διόρθωση --> (very low surface gravity)

Ελπίζω να σε διαφώτισα κάπως

 

Τσου.

Υπάρχουν δύο σημεία που δεν καταλαβαίνω (που τελικά είναι ψιλο-άσχετα με το θέμα του thread) ...

1. Τα νέφη αερίων και σκόνης δεν είναι απόλυτο κενό, άρα έχει κάποια έννοια η ταχύτητα του ήχου σ'αυτή την περίπτωση (δική μου παρεξήγηση).

2. Ο ήχος σε κάποιο αέριο "μέσο" (πχ. στην ατμόσφαιρα) διαδίδεται απο γειτονικά του σωματίδια -εσύ όμως μιλάς για "πίεση ακτινοβολίας", "ιονισμό" κλπ., και εκεί είναι που "χάνω το τόπι".

Συγγνώμη και πάλι αν βγήκα εκτός θέματος, η ιστορία για τον συγκεκριμένο αστέρα-maser είναι έτσι κι αλλιώς πιό ενδιαφέρουσα.

Φίλε Χρήστο,

 

Λοιπόν...έχουμε και λέμε...οι δύο τελευταίες απορίες σου ίσως λυθούν ταυτόχρονα με μια μόνη διευκρίνηση: ότι...

 

Αν τα άτομα του αερίου μας κινούνται* με ταχύτητα μεγαλύτερη του ήχου, τότε, κατά την επαφή** του αερίου μας με άλλα αέρια, δεν ακούμε κάποιο ηχητικό μπαμ με το αυτί μας, αλλά βλέπουμε*** το αέριο να λαμπυρίζει****.

 

(*ωθούμενα από την πίεση ακτινοβολίας που "ασκούν" τα φωτόνια πάνω στην ύλη όπως ο άνεμος που φυσάει στη Γη ωθεί τα πανια ενός ιστιοφόρου σκάφους)

 

(**συγκρούσεις μεταξύ ατόμων-προσφορά ενέργειας)

 

(***το "βλέπουμε" με τηλεσκόπια και ραδιοτηλεσκόπια είτε στο οπτικό, είτε στο υπέρυθρο, είτε στα ραδιοκύματα)

 

(****ιονίζονται τα άτομα, διέγερση και αποδιέγερση, έχουμε εκπομπή φωτονίων κλπ)

 

Νομίζω ότι περισσότερο αναλυτικά δε μπορώ να σου εξηγήσω.

 

Βαγγέλης.