Φωτορύπανση ή Φωτορρύπανση;

Θα το ολοκληρώσουμε το λεξικό σιγά-σιγά. Επόμενο λήμμα:

 

Φωτορύπανση ή Φωτορρύπανση;

 

Αν και συχνότερα συναντούμε την πρώτη γραφή, τόσο εδώ όσο και στο διαδίκτυο (13.100 αποτελέσματα έναντι 8.210), είναι γνωστό πως το ρ στην αρχή της λέξης δασύνεται (ΗΡ, για την ακρίβεια FΡ, με δίγαμμα στην αρχαϊκή και αργότερα Ήττα στην Αττική) στην αρχαία και έτσι οι σύνθετες λέξεις με δεύτερο συνθετικό λέξη που αρχίζει από ρ το αναδιπλασιάζουν, με το πρώτο ρ ψιλό και το δεύτερο δασύ (Καλλιρρόη - Callirrhoe). Λόγω του φαινομένου αυτού που θυμίζει ηχητικά γρύλισμα σκύλου οι λατίνοι ονόμαζαν το ρ littera canina. Επειδή ή νεότερη αυτή λέξη είναι λόγια διατηρείται η ορθογραφία της αρχαίας και επειδή είναι 100% ελληνική δεν ισχύουν οι Μπαμπινιώτειες απλουστεύσεις.

Ο ίδιος κανόνας ισχύει και για την Ηχορρύπανση που αναγράφεται σωστά στο σύγγραμμα Βιολογίας Γενικής Παιδείας της Γ΄ Λυκείου αλλά λάθος σχεδόν παντού αλλού.

Άρα το σωστό είναι φωτορρύπανση.

Εξαρχής γράφω έτσι την φωτορρύπανση αλλά πρόσφατα επιβεβαίωσα με γνώμη μιας γνωστής μου φιλολόγου.

Αντιρρήσεις;

Αν φέρετε αντιρρήσεις θα πρέπει να γράφετε και το αντιρρήσεις με ένα ρ, δηλαδή αντιρρήσεις δεν δέχομαι, μονάχα αντιρήσεις, ξηγηθήκαμε;

Κώστα το θέμα το είχα ψάξει και εγώ. Σε γενικές γραμμές σωστά τα γράφεις ωστόσο σε πολλά λέξικά συναντάς και την ηχορύπανση (αντίστοιχη περίπτωση) με ένα ρ (πχ στον Τεγόπουλο-Φυτράκη και στον Τριανταφυλλιδη). Προσωπικά έχω επιλέξει να τη γράφω με ένα ρ (εδώ και στο darksky.gr) αλλά φυσικά ο καθένας κάνει ό,τι θεωρεί σωστότερο. Δες εδώ και ένα άλλο θέμα που είχα διαβάσει:

 

ηχορύπανση

Τι μας κάνεις πάλι Κώστα, πάλι θα τσακώνομαι με την Νατάσα και θα την ζαλίζω

 

Ανδρέα να υποθέσω ότι το Φωτορύπανση υπερισχύει του Φωτορρύπανση εξαιτίας σου; λολ

 

 

Δες εδώ και ένα άλλο θέμα που είχα διαβάσει:

 

ηχορύπανση

Ωραία ανάπτυξη κάνουν.

Αυτο που ξεχωρίζω είναι το παρακάτω:

lexilogia.gr

• Σε σχέση με την παραπάνω συζήτηση θα πρέπει να διαβάσουμε στο Linguarium το νέο σημείωμα του Dr Moshe, στο οποίο, με ρεαλισμό και τήρηση ισορροπιών, παρουσιάζει τις σκέψεις του για το ακανθώδες αυτό πρόβλημα. Διαβάστε το εκεί. Εδώ απλώς μεταφέρω τους κανόνες που προτείνονται στο τέλος του σημειώματος.
   
   
  Το μόνο κριτήριο που θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως γνώμονας, έστω και αν αναγκαστούμε να κοπιάσουμε για να το περιγράψουμε, πρέπει μάλλον να αναζητηθεί στη διπλή παράδοση της Νέας Ελληνικής, συνεπώς στον χαρακτηρισμό τής σύνθετης λέξης ως λόγιας ή μη, πράγμα που έχει ως επί το πλείστον ακολουθηθεί στη νεοελληνική λεξικογραφία. (Λεπτομέρειες του σκεπτικού μνημονεύει ο Γ. Παπαναστασίου στο ισορροπημένο και εξαιρετικά χρήσιμο βιβλίο του Νεοελληνική Ορθογραφία, Θεσσαλονίκη 2008, σ. 353-4). Με αυτή τη λογική βάση ο κανόνας αναδιατυπώνεται ως εξής:
   
  «Γράφονται με δύο -ρρ- οι σύνθετες λέξεις που αποτελούν αρχαία κληρονομιά, καθώς και τα νεότερα λόγια σύνθετα».
   
  Η αρχή αυτή, ωστόσο, απαιτεί, αν δεν θέλουμε να την παραδώσουμε δέσμια στην ασάφεια, να ορίσουμε μερικές προϋποθέσεις που να καθιστούν ασφαλέστερη την κρίση μας, όχι μόνον επί της αρχής αλλά και στις λεπτομέρειες. Ενώ για τα αρχαία σύνθετα η κατεύθυνση είναι σαφής, ο όρος λόγια σύνθετα πρέπει να νοηθεί ότι αφορά στην προέλευση και στον σχηματισμό, όχι στη σημερινή χρήση. Ας προσπαθήσουμε τώρα να συγκεντρώσουμε εν συντομία λίγα επιπρόσθετα στοιχεία που θα δώσουν στον αναθεωρημένο κανόνα λογικό ειρμό και προγραμματική επάρκεια:
   
  (1) Γράφονται με διπλό -ρρ- μόνο τα λόγια γηγενή σύνθετα (αγγλ. native learned compounds) και, ως εκ τούτου, απλογραφούνται όλα εκείνα που περιέχουν στα συστατικά τους ξένη λέξη ως α΄ ή β΄συνθετικό: ασπρόρουχα (ρούχο, σλαβ. λέξη), αφισορύπανση (αφίσα, γαλλ. λέξη), αρχιραβίνος, αντιρατσιστικός, ελληνορωμαϊκός, ελληνορωσικός κ.ά.
   
  (2) Τα λόγια σύνθετα συχνά περιέχουν δεσμευμένα μορφήματα που δεν απαντούν αυτοτελώς στη Νέα Ελληνική. Επιπλέον, αρκετές φορές διασώζουν τον αρχαίο τύπο μιας λέξης που έχει μεταπλαστεί. Παραδείγματα: ημί-ρρευστος, ομό-ρριζος, έ-ρρινος, ωο-ρρηξία, ομό-ρροπος, εμμηνό-ρροια — απο-ρρίπτω, κατα-ρρίπτω (απέρριψα, κατέρριπτα), αλλά ρίχνω, έριξα, ανα-ριχτός — συρράπτω (συνέρραψα), αλλά ράβω, έραβα, έραψα, εμπορο-ράφτης.
   
  (3) Αν ο κανόνας μας πρόκειται να είναι συγκροτημένος, χρωστούμε τότε να αντιμετωπίζουμε συνολικά τα συστήματα λέξεων και να χειριζόμαστε ομοιοτρόπως τις λεξιλογικές οικογένειες. Εφόσον τα αρχαία σύνθετα διατηρούν τη γραφή τους, συμμορφώνουμε με αυτά όσα λόγια σύνθετα βασίστηκαν στο ίδιο πρότυπο. Παραδείγματα:
   
  ομόρρυθμος, μεταρρυθμίζω, αρρυθμία, πράγμα που επηρεάζει τα νεότερα ταχύρρυθμος, ετερόρρυθμος, απορρυθμίζω κ.ά.
  απορρυπαντικό, πράγμα που επηρεάζει τα λόγια σύνθετα αντιρρυπαντικός, ηχορρύπανση (αλλά αφισορύπανση, όπως δείξαμε στο κριτήριο 1)
  ανάρρωση, επίρρωση, οπότε και αναρρώνω (παρ’ ότι μεταπλασμένο)
  συρρέω, καταρρέω, διαρρέω και επομένως συνέρρευσα, κατέρρευσα, διέρρευσα πράγμα που επηρεάζει το απλό ρέω, έρρεα, έρρευσα, για να μη διασπάται η λεξιλογική οικογένεια.
   
  Οι λίγες αυτές αρχές προφανώς δεν επιλύουν όλα τα ζητήματα ούτε απαλλάσσουν τον αναγνώστη από την ανάγκη να συμβουλεύεται τα λεξικά για την προέλευση ή τη σύσταση μερικών συνθέτων. Αν οι διέξοδοι φαίνονται ίσως αδιαφανείς και σχεδόν πάντοτε μη ριζικές, είναι προφανώς επειδή η σύσταση της γλώσσας είναι πολυμερέστερη από όσο μπορεί να περιγράψει ο κανόνας. Εξάλλου η ορθογραφική σύμβαση δεν καλείται να κυβερνήσει, όπως έγραψε ο ποιητής, in clauso ventorum carcere, αλλά στο ανοιχτό πέλαγος της γλώσσας.

 

Άρα με βάση το παραπάνω θα πρέπει να είναι ηχορρύπανση και φωτορρύπανση.

 

αλλά απο το lexilogia.gr μου άρεσε και αυτό, με το οπόιο θα έλεγα ότι συμφωνώ:

• 3. Μου αρέσει πολύ το χαρακτηριστικό της αγγλικής να επιτρέπει εναλλακτικές ορθογραφήσεις μίας λέξης (και δεν αναφέρομαι στην ύπαρξη διαφορετικών ορθογραφήσεων μεταξύ αμερικανικής σχολής και βρετανικής κοινοπολιτείας), και δε βλέπω το λόγο γιατί να μην το υιοθετούμε κι εμείς τούτο στην ελληνική, στις περιπτώσεις εκείνες όπου θέλουμε να επιτρέψουμε την ύπαρξη, αντάμα, της "υδροροής" και της "υδρορροής". Γιατί, δηλαδή, να πρέπει οπωσδήποτε να περάσει κάποιος το δικό του, και η δική του γνώμη να κατισχύσει όλων των άλλων; Σαν πολύ δυσκοίλιοι γίναμε, βρε παιδάκι μου!

Με αυτή τη λογική βάση ο κανόνας αναδιατυπώνεται ως εξής:

 

«Γράφονται με δύο -ρρ- οι σύνθετες λέξεις που αποτελούν αρχαία κληρονομιά, καθώς και τα νεότερα λόγια σύνθετα».

 

(από http://linguarium.blogspot.com/2009/02/blog-post.html )

 

Αυτά τα γράφει ως "διόρθωση"-αναδιατύπωση στον κανόνα του Τριανταφυλλίδη (που θεωρεί πως οδηγεί σε προβλήματα):

 

«Μὲ διπλὸ ρ γράφονται ὅσες λέξεις, ἁπλὲς ἢ σύνθετες, κληρονομήθηκαν ἔτσι ἀπὸ τ’ ἀρχαῖα: θάρρος, ἄρρωστος, αἱμορραγία, ἰσορροπία, σύρραξη. Μὲ ἁπλὸ ρ γράφονται (…) ὅλα τὰ νεωτερικὰ σύνθετα: ἀρχιραβίνος, ἀσπρόρουχα, γλυκορουφῶ, μισοραγισμένος…»

 

Σε κάθε περίπτωση, υπάρχουν διαφορετικές απόψεις επί του θέματος και από τους γλωσσολόγους και από τους λεξικογράφους οπότε σε κάθε περίπτωση δε νομίζω πως μπορούμε να μιλήσουμε για "οριστικά σωστή" γραφή αλλά για διαφορετική προσέγγιση του θέματος.

Ακριβώς, αυτό συμβαίνει στην πράξη, συνυπάρχουν οι όροι, τόσο εδώ στο Astrovox, όσο και στο διαδίκτυο. Εμένα δεν με ενοχλούν οι δύο ορθογραφίες και ο ίδιος έχω επιλέξει να γράφω λανθασμένα 1-2 λέξεις, όπως το "κλασσικός" που είναι το προσωπικό μου Αντιμπαμπινιωτικό μανιφέστο. Επειδή όμως τα τελευταία χρόνια έχουμε διερευνήσει αρκετές ορθογραφίες απλώς και μόνο για την χαρά της εξερεύνησης (μήπως και τους γαλαξίες που αναζητούμε θα τους κατοικήσουμε ποτέ; ), ήρθε η ώρα και αυτής της λέξης. Μην ξεχνούμε πως οι αρχαίοι έγραφαν και πρόφεραν με πολλούς διαφορετικούς τρόπους τις λέξεις και η ορθογραφία τυποποιήθηκε από Αλεξανδρινούς γραμματικούς μετά την κλασσική εποχή. Το ίδιο και η καθαρεύουσα εφηύρε κανόνες για να "καθαρίσει" την γλώσσα που μιλιόταν με διαφορετικό τρόπο σε κάθε μέρος της Ελλάδος. Ήταν ένα φαινόμενο ανάλογο με την Παγκοσμιοποίηση αυτή η γλωσσική κάθαρση. Ακολούθησε ένα μοντέλο Top-Down και έγινε αυταρχικά και βίαια (με χαρακιές στην παλάμη για κάθε ορθογραφικό σφάλμα), χωρίς να ζητηθεί η γνώμη εκείνων που μιλούσαν την γλώσσα. Ας το γράφει λοιπόν ο καθένας όπως νομίζει, αλλά δεν βλάπτει να το συζητάμε κιόλας. Χαλαρά και με... κατά φύση εντερικό περισταλτισμό.

Ας το γράφει λοιπόν ο καθένας όπως νομίζει, αλλά δεν βλάπτει να το συζητάμε κιόλας.

 

Ορθώς!

 

Πάντως, για την ιστορία (και αυτό πάει κυρίως στο Βασίλη) την παρατήρηση προς το darksky.gr πως η φωτορύπανση έπρεπε να γράφεται με δύο ρ την είχε κάνει η Αστρονομική Εταιρεία Κέρκυρας. Βέβαια όπως βλέπεις Βασίλη είμαι αρκετά ξεροκέφαλος

Πάντως, για την ιστορία (και αυτό πάει κυρίως στο Βασίλη) την παρατήρηση προς το darksky.gr πως η φωτορύπανση έπρεπε να γράφεται με δύο ρ την είχε κάνει η Αστρονομική Εταιρεία Κέρκυρας. Βέβαια όπως βλέπεις Βασίλη είμαι αρκετά ξεροκέφαλος

Ελευθερία έκφρασης έχουμε μπορείς να το γράφεις όπως θες αλλά μου αρέσει περισσότερο Φωτορρύπανση --πως να το κάνουμε χτυπάει στο μάτι κάνοντας τον αναγνώστη να δώσει έμφαση--

 

Και για να ανεβάζουμε τις έγγραφες ας μας μας κλίνει κάποιος το Φωτορρυπαίνω

Εγώ πάντως είμαι τρομερά ανορθόγραφος. Και το καταπληκτικό είναι ότι το πρόγραμμα πού μου

διορθώνει τα λάθη με την λέξη φωτορρύπανση κωλώνει.

Πείστηκα πάντως με την εκδοχή του Κωνσταντίνου και προσωπικά υιοθετώ τα δυο ρ.

Φωτο-ρρύπανση και ηχο-ρρύπανση προτείνει και ο Μπαμπινιώτης στο ετυμολογικό του λεξικό.

Το χρηστικό λεξικό της Νεοελληνικής Γλώσσας, από την Ακαδημία Αθηνών, είναι το πρώτο μεγάλο λεξικό (από όσο γνωρίζω) που συμπεριλαμβάνει τη φωτορύπανση. Το λεξικό μού έχει αφήσει γενικότερα πολύ καλές εντυπώσεις. Τι γραφή δίνει, λοιπόν, το λεξικό αυτό;

 

Όπως βλέπετε στη συνημμένη εικόνα, δίνει και τις δύο γραφές, με κύρια (δηλαδή αυτή που χρησιμοποιεί ως ευρετήριο) την ορθογραφία με ένα ρ.

Φωτομόλυνση;;;;;;; Τι ακριβώς ειναι αυτό και ποια η διαφορά με την φωτορύπανση;

Και εμένα μου φαίνεται παράξενος ο όρος φωτομόλυνση. Η μόλυνση γενικά αναφέρεται στην παρουσία παθογόνου μικροοργανισμού.

Κατ’ αναλογία του «μόλυνση του περιβάλλοντος» υποθέτω.

Ούτως ή άλλως και το «φωτορρύπανση» μεταφορικό είναι. Το φωτόνιο δεν είναι ρύπος, βρωμιά ή επικίνδυνη χημική ουσία ή άχρηστο σωματίδιο. Αν ήταν, ο ήλιος μας θα έπρεπε να θεωρείται κάτι σαν χωματερή. Το φως είναι ενέργεια, στην οποία βασίζεται το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος της βιομάζας του πλανήτη.

Κατ’ αναλογία του «μόλυνση του περιβάλλοντος» υποθέτω.

Ούτως ή άλλως και το «φωτορρύπανση» μεταφορικό είναι. Το φωτόνιο δεν είναι ρύπος, βρωμιά ή επικίνδυνη χημική ουσία ή άχρηστο σωματίδιο. Αν ήταν, ο ήλιος μας θα έπρεπε να θεωρείται κάτι σαν χωματερή. Το φως είναι ενέργεια, στην οποία βασίζεται το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος της βιομάζας του πλανήτη.

 

Δε θα συμφωνήσω απόλυτα ως προς το μεταφορικό, δηλαδή θα διαφωνήσω κάθετα

 

Αν θέλουμε να αστροπαρατηρήσουμε, το φωτόνιο από την κοντινή λάμπα είναι ρύπος, σε αντίθεση με το φωτόνιο που ταξίδεψε την Ανδρομέδα για να καταλήψει στο μάτι μας το οποίο δεν είναι ρύπος.

 

Αντίστοιχα το όζον είναι ρύπος όταν βγαίνει από την εξάτμιση του αυτοκινήτου και καταλήγει στα πνευμόνια μας ενώ δεν είναι σε καμιά περίπτωση ρύπος όταν κάθεται ήσυχα ήσυχα στην στοιβάδα του όζοντος ψηλά στην ατμόσφαιρα και εμποδίζει την υπεριώδη ακτινοβολια να φτάσει στο δέρμα και στα μάτια μας.

Τα σκουπίδια του αστού είναι ο θησαυρός του ρακοσυλλέκτη. Σωστά τα λες αλλά ο υποκειμενισμός οδηγεί στο εξής: το ίδιο φωτόνιο μπορεί να είναι ταυτοχρόνως σήμα και θόρυβος. Ας πούμε χρήσιμο για τον πομπό (έναν οδηγό αυτοκινήτου στον δρόμο) και καταστροφικό για έναν ακούσιο δέκτη (τον αστροφωτογράφο κάποιες δεκάδες μέτρα παραπέρα). Η διπλή φύση του φωτός κατά μία άλλη έννοια!

“Ρύπανση είναι η επιβάρυνση του περιβάλλοντος με κάθε παράγοντα (ρύπο) που έχει βλαπτικές επιδράσεις στους οργανισμούς. Στους ρύπους ανήκουν συγκεκριμένες χημικές ουσίες και διάφορες μορφές ενέργειας όπως η θερμότητα, ο ήχος και οι ακτινοβολίες”

Από Wikipedia

Τα σκουπίδια του αστού είναι ο θησαυρός του ρακοσυλλέκτη. Σωστά τα λες αλλά ο υποκειμενισμός οδηγεί στο εξής: το ίδιο φωτόνιο μπορεί να είναι ταυτοχρόνως σήμα και θόρυβος. Ας πούμε χρήσιμο για τον πομπό (έναν οδηγό αυτοκινήτου στον δρόμο) και καταστροφικό για έναν ακούσιο δέκτη (τον αστροφωτογράφο κάποιες δεκάδες μέτρα παραπέρα). Η διπλή φύση του φωτός κατά μία άλλη έννοια!

 

Αυτό ακριβώς, το αν ένα αντικείμενο είναι σκουπίδι ή όχι εξαρτάται από το σύστημα αναφοράς

Συμφωνήσαμε.

 

Χαιρετισμούς στο Leeds και ιδίως την HM Prison Leeds και τη Leeds United.

Μετακόμισα εδώ και λίγο καιρό, λίγο βορειότερα στο Durham!

 

Για καλή μου τύχη από την HM Prison έχω περάσει μόνο απ' έξω

Εγώ μπήκα και μέσα, αλλά ευτυχώς δεν με κράτησαν!

Μετα απο καθυστέρηση 46 ετών τα κατάφεραν, την έβαλαν στο λεξικο.

 

Όσο για το θέμα αν είναι ρύπανση ή όχι, εφόσον υπάρχουν πολλές μελέτες όπου το εξτρα φως το βράδυ δημιουργεί προβλήματα στην ίδια την φύση (πουλιά, ζώα, φυτά) αλλά και στον ανθρώπου από προβλήματα ύπνου μέχρι και καρκίνο, δεν εχει να κάνει με το σημείο αναφορας.

Και όμως, σχετίζεται.

Κοντά στον ήλιο υπάρχει τεράστια ακτινοβολία και κοντά στον Μπελτέγκεζ ακόμη περισσότερη, αλλά δεν υπάρχουν εκεί άνθρωποι, πουλιά, ζώα ή φυτά για να θεωρηθεί φωτορρύπανση.

Από την άλλη πλευρά βέβαια, ίσως δεν υπάρχουν ακριβώς λόγω της μεγάλης φωτορρύπανσης εκεί.

Αλλά και πάλι, εάν δεν ήταν τόσο μεγάλη η φωτορρύπανση κοντά στον ήλιο, δεν θα ήταν και η ακτινοβολία τόση όση χρειάζεται για να υπάρχουν άνθρωποι, πουλιά, ζώα ή φυτά εδώ στη Γη.

Πλαίσιο αναφοράς δεν είναι αυτό;

Είναι λοιπόν θέμα του παρατηρητή και από ποια οπτική βλέπει κάποιος τα πράγματα. Πως θέλει να ξεκινήσει και που θέλει να καταλήξει σαν συμπέρασμα.

Ένα από τα πολλά ζητήματα που έχουν και φιλοσοφικές προεκτάσεις... Μαρεσει το σκεπτικό σας ρε παιδιά...

 

Πχ για την ΔΕΗ δεν υπάρχει μόλυνση στην περιοχή της Κοζάνης αφού υπάρχει ζωή.

Για τους κατοίκους όμως που χάνουν την υγεία τους και την ζωή τους τα τελευταία χρόνια αποκλειστικά από την μόλυνση των εργοστασίων εννοείται ότι υπάρχει και ξεπερνά κάθε όριο...

Μπαίνει λοιπόν στο θέμα και διαστρεβλωνει την αλήθεια... Το συμφέρον... Κάποιων.

Το κέρδος.... Κάποιων.

Και δεν βαριέσαι εμείς να μαστε καλά....

Ποια φωτορυπανση μωρέ, ωχ βρε αδερφάκι σιγά το πράμα τώρα....

Έτσι είναι ο άνθρωπος ο κυρίαρχος του πλανήτη Γη.

Καληνύχτα σας.