Πλανητικά νεφελώματα.

Το παράξενο άστρο V838 Monocerotis.

Ένας αυστραλός ερασιτέχνης αστρονόμος, o Nicholas Brown, ανακάλυψε τον Ιανουάριο του 2002 ένα άστρο να γίνεται ξαφνικά 600.000 φορές φωτεινότερο από όσο ο ήλιός μας. Πρόκειται για το αντικείμενο V838 Mon που βρίσκεται 20.000 έτη φωτός μακριά από τη Γη, μέσα στον σκοτεινό αστερισμό Μονόκερος.

Για λίγη ώρα το μυστηριώδες V838 Mon ήταν το φωτεινότερο αστέρι μέσα στο Γαλαξία μας, προτού προλάβει να εξασθενίσει. Πρόλαβε όμως να απελευθερώσει τόση πολλή ενέργεια κατά την έκρηξη του, που τα προηγούμενα στρώματά του που είχαν εκτιναχθεί στο διάστημα από προηγούμενες εκρήξεις – και τα οποία απομακρύνονται με τέτοιες ταχύτητες, που σήμερα έχουν διάμετρο πάνω από 10 έτη φωτός – φωτίζονταν με ένα φανταστικό τρόπο.

Το V838 Mon είναι ένα δυαδικό σύστημα ενός καυτού από τη μια και ενός ψυχρού άστρου από την άλλη, που βρίσκονται σε τροχιά το ένα γύρω από το άλλο. Μάλιστα έχουν κάποιες ομοιότητες με τα ασταθή άστρα που ονομάζονται "μεταβλητά". Κανονικά στα δυαδικά συστήματα, το μεγαλύτερο ψυχρό άστρο διαστέλλεται και διώχνει το υλικό του, που φτάνει πάνω στο καυτό αστέρι με αποτέλεσμα το τελευταίο να αναφλέγεται με μία τεράστια έκρηξη.

Υπάρχουν διάφορες άλλες κατηγορίες άστρων, που έχουν τέτοιες τεράστιες εκρήξεις, συμπεριλαμβανομένων των νόβα και των υπερκαινοφανών, αλλά το αντικείμενο V838 Mon ήταν διαφορετικό από αυτές τις κατηγορίες.

Τα περισσότερα νόβα (novae), κανονικά, απλώς εκρήγνυνται και μειώνεται το φως τους αργά. Αυτό το άστρο όμως είχε τρεις σημαντικές αιχμές και αρκετές δευτερεύοντες αιχμές – έναν αριθμό εκρήξεων τη μια πάνω από την άλλη. Αυτό το φαινόμενο είναι πολύ δύσκολο να εξηγηθεί με τη χρησιμοποίηση των τυποποιημένων μοντέλων νόβα. Γιατί είναι πάρα πολύ φωτεινό, εκατό φορές φωτεινότερο από το φωτεινότερο γνωστό νόβα.

Έτσι, οι αστρονόμοι δεν καταλαβαίνουν πλήρως αυτή την θεαματική έκρηξη που μετασχημάτισε, για δέκα πέντε λεπτά περίπου, ένα αμυδρό αστέρι στο φωτεινότερο ψυχρό υπεργίγαντα μέσα στο Γαλαξία μας.

Επίσης, σε μια συνηθισμένη έκρηξη νόβα, τα εξωτερικά στρώματα του άστρου εκτινάσσονται στο διάστημα, αποκαλύπτοντας τον υπερ-καυτό πυρήνα στον οποίο πραγματοποιείται η πυρηνική σύντηξη. Σε αντίθεση, με το αντικείμενο V838 Mon που η διάμετρος του αυξήθηκε πάρα πολύ, αλλά τα εξωτερικά στρώματά του ποτέ δεν αναστατώθηκαν ούτε και εκτινάχθηκαν.

Στην πραγματικότητα, το άστρο έγινε σχεδόν τόσο μεγάλο όσο και η διάμετρος της τροχιάς του Δία γύρω από τον ήλιο, ρίχνοντας έτσι τη θερμοκρασία της επιφάνειάς του σε τόσο χαμηλά επίπεδα όσο και ένας λαμπτήρας φωτισμού.

Φωτεινή ηχώ

Το φως από αυτήν την ξαφνική έκρηξη φώτισε την διαστρική σκόνη γύρω από το άστρο, παράγοντας την πιο θεαματική "φωτεινή αντήχηση" στην ιστορία της αστρονομίας.

Καθώς το φως από την έκρηξη διαδίδεται προς τα έξω διαμέσου της σκόνης (που δημιουργήθηκε από τις προηγούμενες εκρήξεις), σκεδάζεται από αυτήν και ταξιδεύει προς τη Γη. Το διάχυτο φως έχει διανύσει περισσότερη απόσταση σε σύγκριση με το φως που φτάνει στη Γη απευθείας από την αστρική έκρηξη. Ένα τέτοιο φως – ηχώ είναι το οπτικό ανάλογο της ακουστικής ηχούς που παράγεται όταν ένας ήχος ανακλάται από τα γύρω εμπόδια.

Η "αντήχηση του φωτός" ή “φωτεινή ηχώ”, όπως ονομάζουν οι αστρονόμοι το φαινόμενο να φωτίζονται άλλα σκονισμένα νέφη, προσφέρει στους αστρονόμους έναν τρόπο να χαρτογραφήσουν την τρισδιάστατη δομή των κελύφων της σκόνης, τα οποία περιβάλλουν ένα γερασμένο αστέρι.

Όπως είπαμε όταν ένα αστέρι εκρήγνυται, αρχικά η λάμψη του φωτός φθάνει στη Γη άμεσα από το ίδιο το αστέρι. Έπειτα το φως μπορεί να ανακλαστεί από τη σκόνη που το περιβάλλει και να φθάσει στη Γη αργότερα, επειδή η πορεία εκείνης της ακτινοβολίας που ταξιδεύει είναι μεγαλύτερη.

Καθώς το φως από την πρωτογενή έκρηξη του άστρου συνεχίζει να ανακλάται από τη σκόνη, βλέπουμε τις συνεχώς μεταβαλλόμενες όψεις της ακόνης που περιβάλει το άστρο. Με την ανάλυση αυτών των σπάνιων "αντηχήσεων του φωτός", οδηγούμαστε σε μια ακριβέστερη μέθοδο για να μετρήσουμε την απόσταση αυτών των αντικειμένων με τη βοήθεια της πόλωσης της φωτεινής ηχούς. Αυτή η μέθοδος μας έδωσε μια απόσταση 20.000 έτη φωτός για το V838 Mon.

Τι μπορεί να προκάλεσε την έκρηξη;

Αν και η αιτία για την έκρηξη δεν είναι ακόμα σαφής, μερικοί αστρονόμοι έχουν προτείνει ότι μπορεί να έχει προκύψει από μια σύγκρουση .

Μια προσέγγιση επικεντρώνεται σε μια σύγκρουση ανάμεσα σε δύο άστρα η οποία θα μπορούσε να έχει δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για τις παρατηρήσεις από τον Ιανουάριο του 2002 και μετέπειτα. Σύμφωνα με αυτή την προσέγγιση, η πρώτη έκλαμψη έλαβε χώρα όταν ένα σχετικά βαρύ άστρο (με μάζα περί τις οκτώ ηλιακές) είχε μια περιφερειακή σύγκρουση με ένα μικρότερο άστρο (με μάζα περίπου το ένα τρίτο της ηλιακής) το οποίο βρισκόταν σε τροχιά γύρω του.

H πρώτη αυτή εγγύς αλληλεπίδραση, δεν επέφερε δομικές αλλαγές στα δύο άστρα, προκάλεσε όμως μια έκλαμψη η οποία αντιστοιχεί στην αρχική παρατήρηση του Ιανουαρίου του 2002. H σχετική τροχιά των δύο άστρων τα έφερε σε ακόμα μικρότερη απόσταση σε έναν μήνα περίπου. H αλληλεπίδραση τους προκάλεσε τη δεύτερη και μεγαλύτερη σε ένταση έκρηξη και είχε ως αποτέλεσμα την έντονη διαταραχή της τροχιάς του μικρού άστρου.

Ως εκ τούτου, περίπου ένα μήνα αργότερα, το μικρότερο άστρο ουσιαστικά κατακερματίστηκε κατά τη διάρκεια της τρίτης του σύγκρουσης με το μεγαλύτερο. H ύλη του μικρότερου άστρου περιέβαλε το κυρίως άστρο, δημιουργώντας σταδιακά το σχετικά ψυχρό και διογκωμένο αντικείμενο που παρατηρήθηκε τον Οκτώβριο του 2002. Στην προσέγγιση αυτή τα δεδομένα μας οδηγούν σε μια τριπλή αστρική αλληλεπίδραση.

Η δεύτερη προσέγγιση δέχεται επίσης ότι το V838 Mon ήταν ένα άστρο-κανίβαλος, αλλά σύμφωνα με αυτήν οι «ορέξεις» του άστρου ήταν πλανητικής φύσης. Τα δεδομένα, λένε οι ερευνητές που υποστηρίζουν την άποψη αυτή, δείχνουν πως η συμπεριφορά του άστρου V838 Mon θα μπορούσε να οφείλεται σε σύγκρουση του με έναν η περισσότερους πλανήτες. Σύμφωνα με υπολογισμούς η δυνατότητα αυτή υπάρχει εφόσον ο εμπλεκόμενος πλανήτης έχει μέγεθος περίπου δεκαπλάσιο από αυτό του πλανήτη Δια. Για να ερμηνεύσουν τις τρεις φάσεις των εκλάμψεων, οι ερευνητές επεξεργάστηκαν δύο σενάρια. Είτε ότι το άστρο V838 Mon συγκρούστηκε με τρεις πλανήτες, των οποίων η συνολική μάζα ήταν περίπου δεκαπλάσια της μάζας του Δία, είτε ότι συγκρούστηκε με έναν γιγάντιο πλανήτη και οι διαφορετικές εκλάμψεις σηματοδοτούν τη διέλευση του από διαφορετικές στιβάδες του εσωτερικού του άστρου.

Σύμφωνα με την άποψη αυτή, το κλειδί για την έκλυση μεγάλης ποσότητας ενέργειας κατά τη σύγκρουση ενός πλανήτη με ένα άστρο, είναι η βαθιά διείσδυση του πρώτου στο εσωτερικό του άστρου. Όσο βαθύτερα μέσα στο άστρο διεισδύσει ο πλανήτης πριν απορροφηθεί, τόσο εντονότερη θα είναι η έκρηξη που θα επακολουθήσει, ακτινοβολώντας μεγαλύτερα ποσά ενέργειας.

Τέλος, ορισμένοι ερευνητές διατύπωσαν την άποψη πως πρόκειται για τις θερμοπυρηνικές εκρήξεις ενός ιδιαίτερα μαζικού υπερ-γίγαντα. Σε αυτή την περίπτωση, κελύφη του άστρου, πλούσια σε ήλιο, αρχίζουν μια ταχεία διαδικασία σύντηξης παράγοντας άνθρακα, γιαυτό και το φαινόμενο μερικές φορές αναφέρεται και ως αναλαμπή άνθρακα. Το πρόβλημα με την προσέγγιση αυτή είναι πως, σύμφωνα με τη σημερινή επιστημονική γνώση, ένα άστρο τέτοιου τύπου και μεγέθους δεν θα μπορούσε να έχει μορφοποιηθεί τόσο μακριά από το γαλαξιακό κέντρο.

Στην φωτογραφία αντηχήσεις φωτός μέσα στο διάστημα: Αυτή η ακολουθία εικόνων από το Hubble, δείχνει τον διαστελλόμενο ερυθρό υπεργίγαντα V838 Monocerotis (στο κέντρο των εικόνων) σε διάφορες χρονικές περιόδους και την "φωτεινή ηχώ” που οφείλεται στην ανάκλαση του φωτός από τα νέφη της σκόνης.

Το Νεφέλωμα του Αλτήρα.

Ένας αστροφωτογράφος, ο Bill Snyder συνέλαβε το Νεφέλωμα Dumbbell (ή Αλτήρας γιατί μοιάζει με το σχήμα αυτό στο ορατό φως) — ένα νέφος από αστρικά συντρίμμια και το οποίο μας προσφέρει μια άποψη για το πώς θα μοιάζει το δικό μας ηλιακό σύστημα, όταν ο ήλιος θα πεθαίνει.

Σε ένα εντυπωσιακό νεφέλωμα παρόμοιο με αυτό της πρωτης φωτογραφίας εκτιμάται ότι θα μετατραπεί ο Ήλιος μας σε περίπου πέντε δισεκατομμύρια χρόνια.

Τα θεαματικά χρώματα του Νεφελώματος Αλτήρα οφείλονται, σύμφωνα με τους επιστήμονες, στην έκλυση υδρογόνου και οξυγόνου.

Το συγκεκριμένο νεφέλωμα, γνωστό και ως Μ27, βρίσκεται 1.360 έτη φωτός μακριά από τη Γη προς τον αστερισμό της Αλεπούς και είναι ορατό με τη βοήθεια ερασιτεχνικών τηλεσκοπίων ή ακόμη και με ένα ζευγάρι κιάλια. Ο εντοπισμός του μπορεί να έγινε κατά λάθος μέσα στον 18ο αιώνα, ωστόσο οι ειδικοί ακόμη δεν έχουν κατανοήσει τον τρόπο με τον οποίο τα «ετοιμοθάνατα» άστρα εκλύουν αέρια.

Το νεφέλωμα Dumbbell αποτελεί ένα εκ των πλέον λαμπερών νεφελωμάτων στον ουρανό και το κοινό μπορεί να το εντοπίσει με κιάλια εάν κοιτάξει με κατεύθυνση προς τον αστερισμό της Αλεπούς (Vulpecula).

“Όλη σκόνη και το αέριο του νεφελώματος ήταν μέσα σε αυτό το αστέρι," λέει ο αστροφωτογράφος. Όταν τα αστέρια σαν τον ήλιο μας πεθαίνουν «φουσκώνουν» τα εξωτερικά αέρια στρώματά τους, και φτιάχνουν ένα τεράστιο νεφέλωμα που φωτίζεται από τον πυρήνα του νεκρού πια άστρου.

Το Νεφέλωμα Dumbbell είναι ένα «πλανητικό νεφέλωμα» – το είδος του αστρικού κατάλοιπου που θα αφήσει ο Ήλιος μας όταν σβήσουν οι αντιδράσεις της σύντηξης του υδρογόνου στον πυρήνα του, σε περίπου πέντε δισεκατομμύρια χρόνια. Το δε όνομα «πλανητικό νεφέλωμα» προέρχεται από μια υποτιθέμενη ομοιότητα με τους γιγάντιους αέριους πλανήτες όπως είναι ο Δίας.

Το Νεφέλωμα Dumbbell ανακαλύφθηκε τυχαία το 1764. Ο αστρονόμος Charles Messier είχε καταρτίσει έναν κατάλογο από διάχυτα αντικείμενα που δεν πρέπει να συγχέονται με τους κομήτες. Το Νεφέλωμα αυτό είναι το 27ο αντικείμενο στον κατάλογο Messier, γι αυτό και τώρα είναι γνωστό ως M27.

Το φως του θέλει 1.360 χρόνια για να φτάσει ως εμάς. Οι μετρήσεις του αέριου υλικού που διαστέλλεται από το M27 έχουν οδηγήσει σε εκτιμήσεις ότι η «εκτίναξη του αστρικού κελύφους» ξεκίνησε μεταξύ 3.000 και 48.000 χρόνια πριν, συν τα 1.360 χρόνια που χρειάζεται ώστε το φως του M27 να έρθει εδώ.

Το νεφέλωμα Dumbbell εκτείνεται σε μια έκταση 4,5 έτη φωτός – πολύ πέρα ​​από την απόσταση του ήλιου μας από το πλησιέστερο γειτονικό μας άστρο.

Η κατανόηση της φυσικής του M27 ήταν πολύ πιο πέρα ​​από την επιστήμη του 18ου αιώνα. Αλλά ακόμα και σήμερα, πολλά πράγματα παραμένουν μυστήριο για το διπολικό πλανητικό νεφέλωμα σαν το M27, συμπεριλαμβανομένων και των δυνάμεων που οδήγησαν στην έκρηξη του αεριώδους εξωτερικού στρώματος του άστρου, που αφήνει ένα λευκό νάνο πίσω του.

Αυτά τα στρώματα θερμαίνονται από τον θερμό πυρήνα του νεκρού άστρου (του λευκού νάνου), που λάμπει στο υπέρυθρο και ορατό φως.

Πηγή: NASA

Στην δεύτερη εικόνα από το διαστημικό τηλεσκόπιο Spitzer της NASA δείχνει ότι από το Νεφέλωμα Dumbbell εκπέμπονται τεράστιες ποσότητες υπέρυθρης ακτινοβολίας

Το πιο εντυπωσιακό κοσμικό ‘αυγό’.

Μια νέα υπέρυθρη εικόνα του Νεφελώματος της Έλικας (Helix Nebula) στον αστερισμό του Υδροχόου, που τραβήχτηκε με ένα εξελιγμένο τηλεσκόπιο του Ευρωπαϊκού Νότιου Παρατηρητηρίου (ESO), αποκαλύφθηκε πρόσφατα. Η φωτογραφία βρίσκεται πράγματι σε αντίθεση με οτιδήποτε έχουμε δει μέχρι σήμερα, ενώ η ομάδα αστρονομίας του ESO είναι εξαιρετικά ικανοποιημένη με τον τρόπο για αυτήν.

Εικόνα του Νεφελώματος της Έλικας που δημιουργήθηκε με εικόνες που λήφθηκαν από το VISTA με ειδικά υπέρυθρα φίλτρα. Πολλές φορές αναφέρεται και σαν το Μάτι του Θεού.

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι αυτό το πλανητικό νεφέλωμα μοιάζει πράγματι σαν ένα γιγάντιο μάτι στο διάστημα, πλήρες με πολλές και μικρές λεπτομέρειες. Η καταγραφή όλων αυτών των στοιχείων έγινε δυνατή μόνο μέσω της χρήσης του VISTA, ένα τηλεσκόπιο του ESO στην ορατή και την υπέρυθρη ζώνη του φάσματος.

Το τηλεσκόπιο των 4.1 μέτρων βρίσκεται στο Παρατηρητήριο Paranal στην Χιλή, και εγκαινιάστηκε το Δεκέμβριο του 2009. Από τότε, έχει συλλάβει μερικές καταπληκτικές όψεις του Σύμπαντος, αλλά η τελευταία εικόνα είναι με διαφορά η πιο αξιόλογη, συμφωνούν οι επιστήμονες.

Χάρη στην αξιοσημείωτη δύναμη διείσδυσης του, το παρατηρητήριο ήταν σε θέση να διαπερνά τα παχιά στρώματα της κοσμικής σκόνης και του διαστρικού αερίου που γεμίζουν το νεφέλωμα, οπότε απεικονίστηκαν με λεπτομέρεια όλες οι δομές του.

Στην εικόνα διακρίνουμε εύκολα τις λεπτές έλικες του αερίου που απαρτίζουν αυτό που μοιάζει ακριβώς με την κόρη του ματιού. Όταν παρατηρείται σε οπτικά μήκη κύματος, τα ψυχρά νήματα του αερίου στα νεφελώματα είναι αόρατα. Ένας πρόσθετος λόγος για τον οποίο το νεφέλωμα του Έλικα αποκαλύπτει τα μυστικά του είναι ότι είναι πολύ κοντά μας.

Οι αστρονόμοι το ταξινομούν ως ένα πλανητικό νεφέλωμα, αλλά η ταξινόμηση αυτή δεν έχει καμία σχέση με πλανήτες. Το όνομα βγήκε όταν οι αστρονόμοι αρχικά νόμιζαν ότι έβλεπαν μεγάλους γίγαντες πλανήτες αερίου με τα πρωτόγονα τηλεσκόπιά τους.

Στη συγκεκριμένη περίπτωση του Νεφελώματος της Έλικας, το οποίο είναι επίσης γνωστό με το λιγότερο πιασάρικο όνομα NGC 7293, το μυστήριο γύρω του προέρχεται από το γεγονός ότι φαίνεται πολύ μεγάλο ακόμη και σε μικρά τηλεσκόπια, ενώ την ίδια στιγμή παραμένει πολύ αμυδρό. Απέχει δε από μας κάπου 700 έτη φωτός μακριά.

“Ακόμα κι αν φαίνονται μικρά, αυτά τα σκέλη από μοριακό υδρογόνο, γνωστών σαν κομητικοί κόμβοι, έχουν το μέγεθος περίπου του ηλιακού μας συστήματος," δήλωσαν ερευνητές του ESO. Ας σημειωθεί ότι υπάρχουν πάνω από 20.000 τέτοιοι κόμβοι στο Helix Nebula.

«Τα μόρια σ’ αυτές τις θέσεις είναι σε θέση να επιβιώσουν από την υψηλής ενέργειας ακτινοβολία που προέρχεται από το ετοιμοθάνατο άστρο, ακριβώς επειδή συσσωρεύονται σε αυτούς τους κόμβους, γεγονός που εν συνεχεία τους θωρακίζει από τη σκόνη και το μοριακό αέριο», γράφουν οι επιστήμονες στην έρευνα τους.

Ας μην ξεχνάμε πως το 2012 το ESO γιορτάζει την 50η επέτειο του, πράγμα που σημαίνει ότι αναμένουμε πολύ περισσότερες παρατηρήσεις αυτού του είδους πριν από το τέλος του έτους.

http://www.astrovox.gr/forum/viewtopic.php?t=15829

Πηγή: SoftPedia

Πλανητικά νεφελώματα.

Τα πλανητικά νεφελώματα αποτελούνται από ένα επεκτεινόμενο κέλυφος ιονισμένου αερίου που αποβάλλεται κατά τη διάρκεια του τέλους της ζωής κάποιων γιγάντιων άστρων. Αυτό το όνομα προέρχεται από την πρώτη ανακάλυψή τους στον 18ο αιώνα, εξαιτίας της ομοιότητάς τους με τους γίγαντες αερίων όταν φαίνοντας από μικρά οπτικά τηλεσκόπια, αλλά στην πραγματικότητα δεν έχουν καμιά σχέση με αυτούς τους πλανήτες. Είναι ένα σχετικά βραχύβιο φαινόμενο, που διαρκεί λίγες δεκάδες χιλιάδες χρόνια, σε σύγκριση με την τυπική διάρκεια ζωής ενός αστέρα, που φτάνει τα δισεκατομμύρια έτη.

Στο τέλος της ζωής του άστρου, στη φάση που γίνεται ερυθρός γίγαντας, τα εξώτερα στρώματά του απομακρύνονται μέσω παλμικών ταλαντώσεων και ισχυρού αστρικού ανέμου. Χωρίς αυτά τα αδιαφανή στρώματα, ο καυτός, φωτεινός πυρήνας εκπέμπει υπεριώδη ακτινοβολία που ιονίζει τα αποβληθέντα εξωτερικά στρώματα του αστέρα. Αυτό το ιονισμένο κέλυφος αερίων ακτινοβολεί σαν πλανητικό νεφέλωμα.

Τα πλανητικά νεφελώματα μπορεί να παίζουν ένα κρίσιμο ρόλο στην χημική εξέλιξη ενός γαλαξία, επιστρέφοντας υλικό στο διαστρικό ενδιάμεσο που έχει εμπλουτιστεί με βαρύτερα στοιχεία και άλλα προϊόντα πυρηνοσύνθεσης (όπως άνθρακας, άζωτο, οξυγόνο και ασβέστιο). Σε μακρινότερους γαλαξίες, τα πλανητικά νεφελώματα μπορεί να είναι τα μόνα αντικείμενα που μπορούν να αναλυθούν για να αποφέρουν χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με τις χημικές πυκνότητες.

Το φάντασμα του Δία σε μια άποψη από το XMM - Newton και το Hubble.

Τα ονόματα των αστρονομικών αντικειμένων είναι συχνά αμφίσημα, ειδικά όταν η ιστορική ονομασία της ορισμένης κατηγορίας ουράνιου σώματος έχει προηγηθεί της φυσικής του κατανόησης και βασίστηκε στην εμφάνισή του στον ουρανό.

Μια εμφανώς περίπλοκη περίπτωση ονοματολογίας είναι εκείνη των πλανητικών νεφελωμάτων, τα γραφικά ερείπια χαμηλής και μέσης μάζας αστεριών. Σε αντίθεση με ό, τι συμβαίνει στα μεγαλύτερα αστέρια αυτού του είδους, τα αστέρια με μάζες 0,8 έως 8 φορές αυτή του ήλιου μας δεν τελειώνουν τη ζωή τους με έκρηξη σαν ισχυρές σουπερνόβες αλλά φουσκώνουν ειρηνικά, απελευθερώνοντας τα εξωτερικά στρώματά τους στον περιβάλλοντα χώρο και δημιουργώντας όμορφα διαμορφωμένα σύννεφα κατά τη διάρκεια της διαδικασίας.

Αν και αυτοί οι αστρικοί θάνατοι δεν έχουν καμία σχέση με τους πλανήτες, οι αστρονόμοι του 18ου αιώνα, που τους παρατήρησαν για πρώτη φορά, μπερδεύτηκαν από τη σφαιροειδή εμφάνισή τους, και τους έδωσαν την παραπλανητική ονομασία των πλανητικών νεφελωμάτων.

Και ακριβώς για να γίνει πιο περίπλοκο, το πλανητικό νεφέλωμα που φαίνεται σε αυτήν την εικόνα φέρει ένα ακόμη πιο περίεργο όνομα. Δεδομένου ότι εκτείνεται σαν ένας δίσκος στον ουρανό είναι περίπου τόσο μεγάλο όσο αυτό που καλύπτεται από τον πλανήτη Δία, έλαβε το περίεργο παρατσούκλι Φάντασμα του Δία (Jupiter’s Ghost). Φυσικά, αυτό το αντικείμενο είναι επίσης γνωστό με ονομασίες καταλόγου, η πιο πρόσφατη από τις οποίες, από τα τέλη του 19ου αιώνα, είναι NGC 3242.

Η εικόνα αποκαλύπτει πως οι ισχυροί άνεμοι που απελευθερώνονται από το ετοιμοθάνατο άστρο - το λευκό νάνο στο κέντρο - διαμορφώνουν τη δομή διπλού κελύφους του νεφελώματος. Η μπλε λάμψη που γεμίζει την εσωτερική φούσκα αντιπροσωπεύει την εκπομπή ακτίνων-Χ από θερμό αέριο, το οποίο θερμαίνεται σε πάνω από δύο εκατομμύρια βαθμούς από τους κλυδωνισμούς στους γρήγορους αστρικούς ανέμους, με ριπές σε περίπου 2400 χλμ / δευτ κατά το αέριο περιβάλλοντος.

Η πράσινη λάμψη σηματοδοτεί ψυχρότερες συγκεντρώσεις του αερίου που φαίνονται στο οπτικό φως, μέσω της εκπομπής του οξυγόνου, αποκαλύπτοντας την άκρη του εσωτερικού κελύφους, σε αντίθεση με το πιο διάχυτο αέριο που απαρτίζουν το εξωτερικό κέλυφος. Οι δύο σχήματος φλόγας χαρακτηριστικά, ορατά σε κόκκινο στο επάνω δεξιά και κάτω αριστερή γωνία της εσωτερικής φούσκας, οι τσέπες του ακόμα πιο δροσερή και φυσικού αερίου, όπως φαίνεται και στο οπτικό φως μέσα από την εκπομπή του αζώτου.

Το Φάντασμα του Δία βρίσκεται περίπου 3000 έτη φωτός μακριά, και είναι ορατό στον νότιο αστερισμό της Ύδρας, το φίδι του νερού.

Αυτή η εικόνα συνδυάζει δεδομένα ακτίνων Χ που συλλέχθηκαν το 2003 από το XMM-Newton της ESA (μπλε) με οπτικές παρατηρήσεις από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble της NASA/ESA (πράσινο και κόκκινο). Δημοσιοποιήθηκε για πρώτη φορά στην γκαλερί εικόνων του XMM-Newton.

http://www.esa.int/ell/ESA_in_your_country/Greece/To_phhantasma_toy_Dhia_se_mia_hapopse_apho_to_XMM_-_Newton_kai_to_Hubble

Οι νεφώσεις του Σύμπαντος.

Στους «ουρανούς» του Διαστήματος εμφανίζονται διαφόρων ειδών νέφη που εντυπωσιάζουν αλλά και προβληματίζουν τους επιστήμονες.

Την περασμένη εβδομάδα ανακοινώθηκε ο εντοπισμός ενός μυστηριώδους νέφους στον Αρη με τους επιστήμονες να προσπαθούν να βρουν στοιχεία για την ταυτότητά του. Τα τελευταία χρόνια οι αστρονόμοι έχουν εντοπίσει και άλλα μυστηριώδη και εντυπωσιακά σε έκταση και χαρακτηριστικά νέφη στο ηλιακό μας σύστημα αλλά και έξω από τον γαλαξία μας. Ας δούμε ορισμένα από τα πιο ενδιαφέροντα κοσμικά νέφη.

Το διαστημικό σκάφος Cassini που μελετά εδώ και μία δεκαετία το σύστημα του Κρόνου εντόπισε στον μεγαλύτερο και πιο ενεργό γεωλογικά δορυφόρο του, τον Τιτάνα, ένα μυστηριώδες νέφος.

Το νέφος αυτό βρίσκεται στον Βόρειο Πόλο του Τιτάνα και, σύμφωνα με τη NASA, αποτελείται από πάγο μεθανίου.

Το ενδιαφέρον είναι ότι το νέφος έχει πολλές ομοιότητες με νέφη που σχηματίζονται πάνω στους πόλους της Γης, γεγονός το οποίο ενισχύει αυτό που υποστηρίζουν οι ειδικοί, ότι δηλαδή ο Τιτάνας προσομοιάζει γεωλογικά στις συνθήκες που υπήρχαν στη Γη όταν αυτή βρισκόταν στη βρεφική της ηλικία.

Ετσι η μελέτη του Τιτάνα προσφέρει από τη μια πλευρά σημαντικά στοιχεία για την εξέλιξη της Γης ενώ από την άλλη πλευρά επιτρέπει στους επιστήμονες να κάνουν προβλέψεις με αυξημένες πιθανότητες να αποδειχθούν σωστές για το μέλλον του Τιτάνα.

Ενα μυστηριώδες νέφος βρίσκεται σε τροχιά σύγκρουσης με τον γαλαξία μας.

Ενα γιγάντιο νέφος βρίσκεται σε τροχιά σύγκρουσης με τον γαλαξία μας. Η σύγκρουση αναμένεται να προκαλέσει τη γέννηση εκατοντάδων χιλιάδων νέων άστρων.

Το νέφος ανακαλύφθηκε πριν από 50 χρόνια από τη νεαρή τότε αμερικανίδα αστρονόμο Γκέιλ Σμιθ και πήρε το όνομά της. Το νέφος «Σμιθ» εντοπίστηκε από την αστρονόμο να κινείται σε απόσταση δεκάδων χιλιάδων ετών φωτός από τον γαλαξία μας. Εκτοτε τα δεδομένα που είχαν συγκεντρώσει για το νέφος αυτό οι επιστήμονες δεν ήταν ικανά να αποκαλύψουν σημαντικά στοιχεία όπως η ταχύτητα, η κατεύθυνσή του κ.ά. Τώρα ομάδα ειδικών, χρησιμοποιώντας νέα ισχυρά τηλεσκόπια, εντόπισε το νέφος και την πορεία του.

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν τα τηλεσκόπια VLA και GBT και εντόπισαν το νέφος σε απόσταση 8.000 ετών φωτός από τον Γαλαξία. Οπως διαπίστωσαν, το νέφος κινείται προς τον γαλαξία μας με ταχύτητα 255 χλμ./δευτ. Οι υπολογισμοί που έκαναν δείχνουν ότι αν το νέφος συνεχίσει να κινείται έτσι θα πέσει πάνω στον Γαλαξία σε περίπου 30 εκατομμύρια έτη.

Σύμφωνα με τους ειδικούς, η σύγκρουση αυτή θα δημιουργήσει μια νέα περιοχή στις παρυφές του γαλαξία μας στην οποία θα γεννιούνται με εξαιρετικά ταχύ ρυθμό νέα άστρα.

Με βάση προηγούμενες παρατηρήσεις η ποσότητα υδρογόνου που υπολογίζεται ότι περιέχει το νέφος Σμιθ οδηγεί τους ειδικούς στην εκτίμηση ότι η σύγκρουση μπορεί να οδηγήσει στη γέννηση 1 εκατομμυρίου άστρων σαν τον Ηλιο. Τέτοιου είδους συγκρούσεις οδηγούν παράλληλα και στη γέννηση μεγάλου αριθμού άστρων που θα έχουν μικρή διάρκεια ζωής και θα αυτοκαταστρέφονται σε εκρήξεις σουπερνόβα.

Το νέφος που «τυλίγει» γαλαξίες.

Διεθνής ομάδα επιστημόνων, ανάμεσα στους οποίους είναι και ο Ανδρέας Ζέζας, επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Κρήτης, μελέτησε ένα γιγάντιο νέφος αερίων που βρίσκεται σε απόσταση 400 εκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη.

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν το διαστημικό τηλεσκόπιο Chandra για να μελετήσουν το νέφος αερίων NGC 6240 που αποτελεί ένα από τα πιο εντυπωσιακά και ενδιαφέροντα νέφη στο Σύμπαν.

Το νέφος αυτό έχει έκταση 300.000 έτη φωτός και μάζα που υπολογίζεται ότι είναι παρόμοια με εκείνη 10 δισ. άστρων σαν τον Ηλιο. Εκτός από το μέγεθός του, ιδιαίτερα ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι εντός του NGC 6240 βρίσκονται δύο σπειροειδείς γαλαξίες με μέγεθος παρόμοιο με εκείνο του δικού μας γαλαξία.

Οι δύο γαλαξίες βρίσκονται μάλιστα σε διαδικασία σύγκρουσης από την οποία αναμένεται να προκύψει μια τεράστια μελανή οπή.

Σύμφωνα με τους επιστήμονες, από τις κοσμικές διεργασίες που λαμβάνουν χώρα κατά τη διαδικασία προσέγγισης των δύο γαλαξιών γεννιούνται συνεχώς νέα άστρα, ορισμένα από τα οποία ζουν πολύ γρήγορα και εξελίσσονται σε υπερκαινοφανείς αστέρες (σουπερνόβα). Η μελέτη δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «The Astrophysical Journal».

http://www.tovima.gr/science/article/?aid=681844

Εντοπίστηκε νεφέλωμα στο οποίο βρίσκονται υπό δημιουργία περισσότερα από ένα εκατομμύριο άστρα.

Μια εκπληκτική ανακάλυψη έκανε διεθνής ερευνητική ομάδα χρησιμοποιώντας τη συστοιχία ραδιοτηλεσκοπίων Submillimeter Array που βρίσκεται στη Χαβάη. Οι επιστήμονες εντόπισαν σε έναν από τους μικρότερους γαλαξίες του γαλαξιακού σμήνους στο οποίο ανήκει και ο δικός μας γαλαξίας, ένα σούπερ αστρικό μαιευτήριο. Πρόκειται για ένα νεφέλωμα στον γαλαξία NGC 5253 που βρίσκεται στον αστερισμό του Κενταύρου. Οι ερευνητές εντόπισαν ένα μυστηριώδες νέφος που αποτελείται από υψηλής θερμοκρασίας αέρια μέσα στο οποίο γεννιούνται με τρομερή ταχύτητα νέα άστρα.

Οι επιστήμονες υπολόγισαν ότι στο νεφέλωμα που ονομάστηκε Cloud D βρίσκονται υπό διαδικασία σχηματισμού περισσότερα από ένα εκ. άστρα! Το νεφέλωμα έχει ένα δισ. φορές μεγαλύτερη φωτεινότητα από τον Ηλιο. Η γέννηση ενός άστρου παράγει μια σειρά από κοσμικά φαινόμενα και, όπως είναι ευνόητο, στο εν λόγω νεφέλωμα οι επιστήμονες μπορούν να τα παρατηρήσουν να εξελίσσονται... μαζικά. Η ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature».

Οι ερευνητές έδωσαν την παραπάνω φωτογραφία στη δημοσιότητα. Στο γαλάζιο φόντο είναι ο γαλαξίας NGC 5253 όπως τον έχει φωτογραφίσει το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble. Μέσα στην εικόνα του Hubble με ερυθρό και κίτρινο χρώμα απεικονίζονται αέρια τα οποία εντόπισε η συστοιχία Submillimeter Array. Η λαμπρή περιοχή που ξεχωρίζει είναι το νεφέλωμα Cloud D μέσα στο οποίο γεννιούνται συνεχώς νέα άστρα.

http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=687236

Ισχυρες ακτινες Χ σμιλευουν την αποχρωση νεον του κρανους του Θορ.

Αυτή η σκηνή με τα φωτεινά χρώματα δείχνει ένα γιγάντιο σύννεφο λαμπερού αερίου και σκόνης γνωστό ως NGC 2359. Αυτό είναι επίσης ονομαστό ως νεφέλωμα Κράνος του Θορ, λόγω των κυρτών άκρων φυσικού αερίου που απορρέουν από το κεντρικό εξόγκωμα και κάμπτονται με φορά προς τα πάνω αριστερά και δεξιά του πλαισίου, δημιουργώντας ένα σχήμα που θυμίζει το φτερωτό κράνος του Νορβηγού θεού.

Τα χρώματα νέον σε αυτή την εικόνα δεν είναι μόνο όμορφα, αλλά μας λένε επίσης για τη σύνθεση του νεφελώματος.

Οι φωτεινές μπλε κηλίδες δείχνουν εκπομπή ακτίνων Χ που εντοπίστηκαν από τις κάμερες EPIC στο διαστημικό παρατηρητήριο XMM-Newton της ESA, ενώ οι ωχρές κόκκινες και πράσινες περιοχές είναι τα λαμπερά χνάρια του ιονισμένου υδρογόνου και οξυγόνου, όπως τα είδε το απομακρυσμένο παρατηρητήριο Stars and Shadows Remote Observatory South στο παρατηρητήριο Cerro Tololo Inter-American Observatory.

Η έντονη εκπομπή ακτίνων Χ που ανιχνεύτηκε από το XMM-Newton προέρχεται από ένα αστέρι στο κέντρο του νεφελώματος. Αυτό το αστέρι, ένα αστέρι Wolf-Rayet που ονομάζεται HD 56925, είναι παλιό, τεράστιο και σπρώχνει προς τα έξω απίστευτες ποσότητες υλικού με καταιγιστικό ρυθμό: το αστέρι χάνει μάζα ισοδύναμη με εκείνη του Ήλιου σε λιγότερο από 100 000 χρόνια, με τη μορφή ενός ανέμου που κινείται γρηγορότερα από 1500 χλμ/δευτ.

Η παρουσία τέτοιων βίαιων κατοίκων έχει επηρεάσει το μπερδεμένο σχήμα του NGC 2359. Το νεφέλωμα αποτελείται από μια κεντρική φούσκα που περιβάλλεται από ένα κουβάρι αέριων ινών, παχιά κανάλια σκοτεινής σκόνης και φωτεινούς πίδακες, όπου το υλικό που σαρώνεται από τον αστρικό άνεμο έχει συγκρουστεί με το περιβάλλον αέριο και προκάλεσε κυματιστά ωστικά κύματα σε όλη την περιοχή.

Τα μπλε μέρη σε αυτήν την εικόνα τονίζουν τις θερμότερες περιοχές του νεφελώματος: την κεντρική φούσκα και μια έκρηξη κάτω αριστερά. Το αέριο του NGC 2359 πιστεύεται πως φθάνει θερμοκρασίες που κυμαίνονται από μερικά εκατομμύρια έως δεκάδες εκατομμύρια βαθμούς.

Αυτή η εικόνα συνδυάζει δεδομένα ακτίνων Χ που συλλέχθηκαν το 2013 από το XMM-Newton (μπλε) με τις οπτικές παρατηρήσεις από το Cerro Tololo στη Χιλή (πράσινο και κόκκινο). Ο Βορράς είναι προς τα αριστερά, και δυτικά είναι προς τα επάνω. Η εικόνα δημοσιεύθηκε πρώτα στην γκαλερί εικόνων του XMM-Newton.

http://www.esa.int/ell/ESA_in_your_country/Greece/Ischyrhes_akthines_Ch_smilehuoyn_ten_aphochrose_nheon_toy_krhanoys_toy_Thor

Νότιο Νεφέλωμα της Κουκουβάγιας.

Αυτή η πολύχρωμη φυσαλίδα είναι στην πραγματικότητα ένα φάντασμα με διάμετρο τέσσερα έτη φωτός. Είναι ένα «πλανητικό νεφέλωμα» που σχηματίζεται από ένα ετοιμοθάνατο αλλά και εκνευρισμένο άστρο σαν τον δικό μας Ήλιο.

Η εικόνα που παρουσίασε το Ευρωπαϊκό Νότιο Αστεροσκοπείο δείχνει το ελάχιστα μελετημένο αντικείμενο ESO 378-1, γνωστό και ως «Νότιο Νεφέλωμα της Κουκουβάγιας», το οποίο βρίσκεται στην κατεύθυνση του αστερισμού της Ύδρας, ορατού μόνο στο νότιο ημισφαίριο της Γης.

Τα πλανητικά νεφελώματα είναι μάζες αερίων που εκτοξεύονται στο Διάστημα από άστρα στα τελευταία στάδια της ζωής τους.

Το όνομά τους είναι παραπλανητικό, αφού δεν έχουν καμία σχέση με πλανήτες -απλά έμοιαζαν με πλανήτες για τους παλιούς αστρονόμους που δεν μπορούσαν να γνωρίζουν περί τίνος πρόκειται.

Τα πλανητικά νεφελώματα είναι φαντασμαγορικά φαινόμενα, ξεθωριάζουν όμως σε διάστημα μερικών δεκάδων χιλιάδων ετών, καθώς το αέριο αραιώνεται στο διάστημα και το ετοιμοθάνατο άστρο χάνει όλο και περισσότερη από τη λάμψη του.

Για να σχηματιστεί πλανητικό νεφέλωμα, το γερασμένο άστρο πρέπει να έχει μάζα το πολύ οκτώ φορές μεγαλύτερη από τη μάζα του Ήλιου -τα άστρα μεγαλύτερης μάζας τερματίζουν τη ζωή τους σε δραματικές εκρήξεις σουπερνόβα.

Όταν ένα σχετικά ελαφρύ άστρο γερνάει, δισεκατομμύρια χρόνια μετά το σχηματισμό του, τα εξωτερικά του στρώματα αρχίζουν να διαρρέουν στο Διάστημα με τη μορφή του λεγόμενου αστρικού ανέμου. Όταν πια έχει χάσει τα περισσότερα από τα εξωτερικά του στρώματα, το άστρο εκπέμπει υπεριώδη ακτινοβολία που κάνει το γύρω αέριο να λάμπει με φωτεινά χρώματα.

Αφού το νεφέλωμα ξεθωριάσει και τελικά εξαφανιστεί, το γερασμένο άστρο στο κέντρο του θα συνεχίσει να καίει για ακόμα ένα δισεκατομμύριο χρόνια πριν εξαντλήσει και τα τελευταία του καύσιμα. Θα μετατραπεί τότε σε λευκό νάνο, ένα μικρό αλλά ασύλληπτα πυκνό σώμα, το οποίο σταδιακά θα κρυώσει σε διάστημα μερικών δισεκατομμυρίων ετών.

Ο Ήλιος θα παράγει κι αυτός ένα πλανητικό νεφέλωμα σε μερικά δισεκατομμύρια χρόνια, πριν τελικά μετατραπεί σε λευκό νάνο.

Τα πλανητικά νεφελώματα είναι κάτι σαν επιθανάτιος ρόγχος των άστρων, στην πραγματικότητα όμως παίζουν κρίσιμο ρόλο στην εμφάνιση της ίδιας της ζωής: απελευθερώνουν στο Διάστημα άνθρακα, άζωτο και άλλα απαραίτητα στοιχεία, τα οποία παράγονται από θερμοπυρηνικές αντιδράσεις στις καρδιές των άστρων.

http://news.in.gr/science-technology/article/?aid=1500017126

Το Νεφέλωμα Lagoon (Λιμνοθάλασσα)

Μια ακόμη εντυπωσιακή φωτογραφία που κατέγραψε το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble έδωσε στη δημοσιότητα η NASA. Αυτή τη φορά το Hubble εστίασε σε ένα από τα κοντινότερα και πιο εντυπωσιακά νεφελώματα. Το Νεφέλωμα Lagoon (Λιμνοθάλασσα) είναι μια από τις δύο περιοχές σχηματισμού άστρων, ορατή με γυμνό μάτι υπό καλές συνθήκες ορατότητας στο Βόρειο Ημισφαίριο. Το Νεφέλωμα Λιμνοθάλασσας (έχει επίσης τις κωδικές ονομασίες Μ8, NGC 6523) είναι ένα διάχυτο νεφέλωμα που βρίσκεται σε απόσταση πέντε χιλιάδων ετών φωτός από εμάς στον αστερισμό του Τοξότη και είναι ορατό με γυμνό μάτι.

Το Νεφέλωμα Λιμνοθάλασσας αποτελεί ένα τεράστιο νέφος ιονισμένου υδρογόνου κοσμικής σκόνης, το οποίο λούζεται από το φως ενός γαλάζιου υπεργίγαντα, του αστέρα 9 του Τοξότη. Το νεφέλωμα έχει έκταση περίπου 100 ετών φωτός. Στις αρχικές παρατηρήσεις των αστρονόμων στο νεφέλωμα η λαμπρότερη περιοχή του ήταν η κεντρική η οποία εμφανιζόταν σε μια μορφή που έμοιαζε με κλεψύδρα και για το λόγο αυτό έχει ονομαστεί Hourglass Nebula (Νεφέλωμα Κλεψύδρας). Το Hubble φωτογράφησε το κέντρο του νεφελώματος στο οποίο υπάρχουν ισχυροί κοσμικοί άνεμοι που παράγονται από τα υπέρθερμα άστρα που υπάρχουν εκεί και αναμιγνύουν αέρια και σκόνη δημιουργώντας ένα εκπληκτικό θέαμα.

http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=728168

To Hubble θαυμάζει μια αέρινη κοσμική πεταλούδα.

Το πλανητικό νεφέλωμα M2-9, γνωστό επίσης ως «Πεταλούδα του Μνκόφσκι» ή και ως «Twin Jet» (δίδυμοι πίδακες), αποκαλύπτεται με πρωτοφανή ευκρίνεια στις εντυπωσιακές εικόνες που έστειλε το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble. Το M2-9, το οποίο θυμίζει κοσμική πεταλούδα με ανοιγμένα φτερά, είναι ένα διπολικό πλανητικό νεφέλωμα: αντί για ένα, έχει στο κέντρο του δυο άστρα που βρίσκονται σε τροχιά το ένα γύρω από το άλλο σε ένα δυαδικό σύστημα. Οι νέες λήψεις του Hubble προσφέρουν για πρώτη φορά στους επιστήμονες – και μαζί με αυτούς σε εμάς – τη δυνατότητα να παρατηρήσουν με τόση λεπτομέρεια ένα νεφέλωμα του είδους.

Αν και φαντασμαγορικά με τη λάμψη και την πολυχρωμία τους, τα νεφελώματα δεν είναι παρά «προαναγγελίες αστρικών θανάτων»: απεικονίζουν τα ύστατα στάδια της ζωής ενός άστρου που οδεύει προς το τέλος του. Στην περίπτωση του PN M2-9 ο «μελλοθάνατος» είναι το μεγαλύτερο από τα δυο άστρα που βρίσκονται στο κέντρο του και έχουν μάζα περίπου σαν αυτή του Ηλιου. Το ετοιμοθάνατο άστρο έχει ήδη αποβάλει τα εξωτερικά στρώματα αέρα που το περιέβαλλαν με αποτέλεσμα να φαίνεται ο πυρήνας του ενώ ο σύντροφός του είναι ένας επίσης ηλικιωμένος λευκός νάνος.

Οι δυο αστέρες ολοκληρώνουν μια περιφορά ο ένας γύρω από τον άλλο κάθε 100 χρόνια και η κίνηση αυτή, όπως πιστεύουν οι αστρονόμοι, δημιουργεί τα φτερά της πεταλούδας (παρ’ όλα αυτά δεν υπάρχει ομοφωνία μεταξύ των επιστημόνων σχετικά με το αν όλα τα διπολικά νεφελώματα κρύβουν δυαδικά αστρικά συστήματα στο εσωτερικό τους). Όπως αναφέρει σε σχετική ανακοίνωση ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA), τα φτερά του PN M2-9, το οποίο βρίσκεται στον αστερισμό του Οφιούχου, 2.100 έτη φωτός μακριά από εμάς, εξακολουθούν να απλώνονται: μετρώντας το άνοιγμά τους, οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι βλέπουμε το νεφέλωμα όπως ήταν 1.200 χρόνια μετά τη δημιουργία του.

Το δυαδικό σύστημα αστέρων δημιουργεί επίσης τους δίδυμους πίδακες, οι οποίοι φαίνονται στην εικόνα σαν δυο αχνές γαλάζιες οριζόντιες φλέβες κατά μήκος των φτερών: παρά το γεγονός ότι δείχνουν «αδύναμοι» σε σχέση με τη γύρω δραστηριότητα, εκτοξεύουν υλικά με ταχύτητα μεγαλύτερη από 1 εκατομμύριο χλμ. την ώρα. Επί πλέον ο λευκός νάνος απορροφά αέρια από τον ετοιμοθάνατο παρτενέρ του με αποτέλεσμα γύρω από τα δυο άστρα να σχηματίζεται ένας δίσκος υλικών που εκτείνεται σε απόσταση 15 φορές μεγαλύτερη από αυτή του Πλούτωνα από τον Ήλιο! Όπως επισημαίνει η ESA, αν και το μέγεθός του είναι τεράστιο, ο δίσκος αυτός είναι υπερβολικά μικρός για να είναι ορατός στη συγκεκριμένη εικόνα.

Βίντεο.

http://news.in.gr/science-technology/article/?aid=1500021584

Ένα εργοστάσιο ανακύκλωσης πλάτους 250 ετών φωτός.

Εδώ και εκατομμύρια χρόνια, το γιγάντιο Νεφέλωμα της Γαρίδας λειτουργεί ταυτόχρονα ως γηροκομείο και ως μαιευτήριο: τα άστρα που πεθαίνουν δίνουν τροφή για την επόμενη γενιά αστέρων.

Στην υπέροχη εικόνα που παρουσίασε το Ευρωπαϊκό Νότιο Αστεροσκοπείο, τα αέρια του νεφελώματος φωτίζονται από τα άστρα που γεννήθηκαν μέσα του. Βαθιά μέσα στο νεφέλωμα κρύβονται τρεις ομάδες νεαρών, θερμών άστρων που φωτίζουν στο φάσμα του υπεριώδους και ιονίζουν τα αέρια κάνοντάς τα να λάμπουν.

Όταν τα άστρα γεράσουν, θα αποτινάξουν ένα μέρος του υλικού τους. Τα μεγαλύτερα από αυτά θα εκραγούν σε σουπερνόβα, σκορπίζοντας βίαια τα σωθικά τους μέσα στο νεφέλωμα.

Ένα μέρος αυτού του αστρικού υλικού είναι βαριά στοιχεία που δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως πυρηνικά καύσιμα από άλλα άστρα. Τα ετοιμοθάνατα άστρα απελευθερώνουν όμως και το αέριο υδρογόνο που δεν κατάφεραν να χρησιμοποιήσουν -υδρογόνο που τελικά θα συμπυκνωθεί και θα σχηματίσει νέα άστρα.

Το Nεφέλωμα της Γαρίδας, γνωστό επίσημα ως Gum 56, βρίσκεται κοντά στο κέντρο του Γαλαξία. Είναι αρκετά μεγάλο, με διάμετρο γύρω στα 250 έτη φωτός, και απέχει από τη γη 6.000 έτη φωτός.

Αν θέλετε να το θαυμάσετε, στρέψτε το τηλεσκόπιο στον αστερισμό του Σκορπιού, και θα το δείτε να καταλαμβάνει έκταση τέσσερις φορές μεγαλύτερη από ό,τι το φαινόμενο μέγεθος της Σελήνης.

Το βίντεο ξεκινά με μια ευρυγώνια άποψη του κέντρου του γαλαξία και τελικά ζουμάρει στο Νεφέλωμα της Γαρίδας.

http://news.in.gr/science-technology/article/?aid=1500023745

Νεφέλωμα Messier 17

Εκπληκτικές εικόνες από το Νεφέλωμα Messier 17, το οποίο ακτινοβολεί σε απόσταση 5.500 ετών φωτός από τη Γη, έλαβαν πρόσφατα τα διεθνή αστεροσκοπεία, παρουσιάζοντας μία εικόνα του σύμπαντος η οποία προκαλεί δέος.

Το Νεφέλωμα αποτελείται από ένα σύννεφο ιονίζουσας σκόνης και αέρια. Περιλαμβάνει χιλιάδες αστρικά συστήματα και αποτελεί ένα πραγματικά εκπληκτικό δείγμα της μεγαλοσύνης του σύμπαντος.

Το υπέροχο κόκκινο και ροζ Νεφέλωμα, δημιουργήθηκε όταν ένα νεαρό άστρο εξέπεμψε έναν εξαιρετικά μεγάλο όγκο υπεριώδους ακτινοβολίας, με τεράστια θερμότητα, η οποία θέρμανε το περιβάλλον από υδρογόνο, με αποτέλεσμα να ακτινοβολεί!

Το αέριο του νεφελώματος εκτιμάται ότι έχει 30.000 φορές μεγαλύτερη μάζα από τον ήλιο του ηλιακού μας συστήματος, όπως ανακοινώθηκε από το διεθνές παρατηρητήριο της Χιλής, απ' όπου ελήφθησαν οι εκπληκτικές φωτογραφίες.

Η δε έκτασή του, καλύπτει μία απόσταση 15 ετών φωτός. Η επίσημη ονομασία του είναι Messier 17, ωστόσο, ακριβώς λόγω της ομορφιάς του, τού έχουν δοθεί διάφορα ονόματα όπως το Νεφέλωμα των Κύκνων, το Νεφέλωμα Πέταλο και το Νεφέλωμα Αστακός.

http://www.defencenet.gr/defence/20150923/%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BC%CE%B1/%CF%84%CE%BF-%CE%BD%CE%B5%CF%86%CE%AD%CE%BB%CF%89%CE%BC%CE%B1-messier-17-%CE%BB%CE%AC%CE%BC%CF%80%CE%B5%CE%B9-5500-%CE%AD%CF%84%CE%B7-%CF%86%CF%89%CF%84%CF%8C%CF%82-%CE%BC%CE%B1%CE%BA%CF%81%CE%B9%CE%AC-%CE%B1%CF%80%CF%8C-%CF%84%CE%B7-%CE%B3%CE%B7-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%B5%CE%AF%CE%BD%CE%B1%CE%B9%CE%B5%CE%BD%CF%84%CF%85%CF%80%CF%89%CF%83%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CF%8C

Νεφέλωμα του Πέπλου.

Η NASA έδωσε στη δημοσιότητα νέες εντυπωσιακές εικόνες αλλά και ένα βίντεο από το νεφέλωμα του Πέπλου που βρίσκεται σε απόσταση περίπου 1.500 ετών φωτός από τη Γη στον αστερισμό του Κύκνου. Το εντυπωσιακό νεφέλωμα που έχει έκταση περίπου 110 έτη φωτός είναι το κατάλοιπο ενός υπερκαινοφανούς αστέρα. Σύμφωνα με τους επιστήμονες το άστρο εξερράγη κάποια στιγμή πριν από 5-8 χιλιάδες έτη δημιουργώντας κύματα κρούσης τα οποία συνεχίζουν να αλληλεπιδρούν με τα μεσοαστρικά αέρια και σκόνη σχηματίζοντας αυτό το υπέροχο νεφέλωμα το οποίο θύμισε σε κάποιους πέπλο για αυτό και έλαβε αυτή την ονομασία. Τις νέες εικόνες κατέγραψε το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble.

http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=741261

Εντυπωσιακά Πλανητικά Νεφελώματα!!!

Γνωρίζετε τι είναι τα νεφελώματα; Κατά κοινή ομολογία, είναι ό,τι πιο όμορφο έχει να επιδείξει η σύγχρονη παρατηρησιακή αστρονομία. Τα νεφελώματα ορίζονται ως φωτεινές περιοχές του ουράνιου στερεώματος-διακριτές από τα αστέρια, οι οποίες εντοπίζονται ως θολές κηλίδες μέσα από ένα ερασιτεχνικό τηλεσκόπιο.

Αποτελούνται από σωματίδια διαστρικής «σκόνης», υδρογόνο, ήλιο και πλάσμα (η τέταρτη κατάσταση της ύλης), ενώ η περιοχή που καλύπτουν εκτείνεται από λίγες δεκάδες έως χιλιάδες έτη φωτός.

Τα διαστημικά τηλεσκόπια Hubble, Spitzer & Chandra έχουν μονίμως το βλέμμα τους στραμμένο στο αχανές διάστημα και έχουν εξασφαλίσει αστρονομικές φωτογραφίες απαράμιλλης ομορφιάς στο πέρασμα των τελευταίων 20+ χρόνων. Ακολουθούν 10 από τις πιο εντυπωσιακές.

http://www.defencenet.gr/defence/20151014/%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BC%CE%B1/%CF%84%CE%B1-10-%CF%80%CE%B9%CE%BF-%CE%B5%CE%BD%CF%84%CF%85%CF%80%CF%89%CF%83%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%AC-%CE%BD%CE%B5%CF%86%CE%B5%CE%BB%CF%8E%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1-%CF%86%CF%89%CF%84%CE%BF

Το κοσμικό φιλί του θανάτου.

Διεθνής ομάδα αστρονόμων χρησιμοποιώντας τα τηλεσκόπια του Νότιου Ευρωπαϊκού Αστεροσκοπείου (ESO) στη Χιλή εντόπισαν το μεγαλύτερο και πιο καυτό δυαδικό αστρικό σύστημα που γνωρίζουμε. Τα δύο άστρα βρίσκονται στο νεφέλωμα της Ταραντούλας στο Μεγάλο Μαγγελανικό Νέφος, έναν μικρό γειτονικό μας γαλαξία. Σύμφωνα με τους ερευνητές τα δύο άστρα βρίσκονται σε μια τροχιακή σύγκλιση που θα οδηγήσει σε μια συγχώνευση αποτέλεσμα της οποίας θα είναι είτε ο σχηματισμός ενός νέου γιγάντιου άστρου ή η γέννηση ενός νέου δυαδικού συστήματος που θα αποτελείται αυτή τη φορά από δύο μελανές οπές.

Το δυαδικό σύστημα έλαβε την κωδική ονομασία VFTS 352 και βρίσκονται σε απόσταση 160 χιλιάδων ετών φωτός από τη Γη. Το νεφέλωμα της Ταραντούλας αποτελεί μόνιμο στόχο των αστρονόμων αφού πρόκειται για ένα τεράστιο εργοστάσιο παραγωγής άστρων.

Το νεφέλωμα της Ταραντούλας έχει διάμετρο περίπου χίλια έτη φωτός.

Χρωστά το όνομά του στο γεγονός ότι οι επιστήμονες που το βάφτισαν θεώρησαν ότι το σχήμα του και ειδικά οι πιο λαμπρές περιοχές του θυμίζουν (πολύ αμυδρά είναι η αλήθεια) τη γνωστή αράχνη.

Ονομάζεται επίσης 30 Δοράδος και αποτελεί ένα γιγάντιο κοσμικό μαιευτήριο μέσα στο οποίο γεννιούνται κατά εκατομμύρια νέα άστρα. Είναι δε τόσο λαμπρό που οι ειδικοί λένε πως αν ήταν κοντά μας σε απόσταση ίση με αυτή του νεφελώματος του Ωρίωνα, θα κάλυπτε τον μισό ουρανό μας και το φως του θα μετέτρεπε τη νύχτα σε ημέρα.

Σύμφωνα με τους επιστήμονες είναι η πιο γόνιμη αλλά και πιο λαμπρή περιοχή όχι μόνο στο Μεγάλο Μαγγελανικό Νέφος αλλά σε ολόκληρο το γαλαξιακό σμήνος στο οποίο ανήκει ο γαλαξίας μας. Δεν εντυπωσιάζει όμως μόνο ο αριθμός αλλά και το μέγεθος των άστρων που «γεννά» η συγκεκριμένη περιοχή. Είναι χαρακτηριστικό ότι ορισμένα από αυτά έχουν μάζα 100 φορές μεγαλύτερη από αυτή του Ήλιου. Τα γιγάντια άστρα παρουσιάζουν εξαιρετικό ενδιαφέρον καθώς το μέγεθός τους οδηγεί γρήγορα ένα ποσοστό από αυτά στον θάνατο με εκρήξεις σουπερνόβα.

http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=747974

Μακρινό νεφέλωμα «είναι απομεινάρι των πρώτων άστρων στο Σύμπαν»

Ένα αρχαίο σύννεφο αερίων που ανακαλύφθηκε σε απόσταση δισεκατομμυρίων ετών φωτός ίσως περιέχει τα απομεινάρια των πρώτων άστρων που άναψαν στο Σύμπαν, αναφέρουν ερευνητές στις ΗΠΑ και την Αυστραλία.

Ο λόγος που το νεφέλωμα φαίνεται αρχαίο είναι ότι περιέχει εξαιρετικά μικρές ποσότητες βαρέων στοιχείων όπως ο άνθρακας, το οξυγόνο και ο σίδηρος.

«Τα βαριά αυτά στοιχεία δεν παρήχθησαν κατά τη Μεγάλη Έκρηξη» εξηγεί ο Δρ Νι Κράιτον του Πανεπιστημίου Σουίνμπερν στην Μελβούρνη, μέλος της ομάδας που υπογράφει τη δημοσίευση στην επιθεώρηση Monthly Notices of the Royal Astronomical Society.

Πριν από τα πρώτα άστρα, η μόνη πρώτη ύλη που υπήρχε σε αφθονία στο Σύμπαν ήταν το υδρογόνο, το απλούστερο και ελαφρύτερο στοιχείο. Σύννεφα υδρογόνου συμπυκνώθηκαν και σχημάτισαν την πρώτη γενιά άστρων, στην καρδιά των οποίων το υδρογόνο υπέστη πυρηνική σύντηξη και έδωσε βαρύτερα στοιχεία.

Και όταν τα πρώτα άστρα ολοκλήρωσαν τον κύκλο ζωής τους, εξερράγησαν ως σουπερνόβα και σκόρπισαν στο χώρο γύρω τους τις πρώτες μικρές ποσότητες βαρύτερων στοιχείων -μια διαδικασία που συνεχίζεται και σήμερα με τις επόμενες γενιές άστρων.

«Άλλα σύννεφα αερίων που γνωρίζουν οι αστρονόμοι παρουσιάζουν μεγαλύτερο βαθμό εμπλουτισμού σε βαρέα στοιχεία, οπότε έχουν πιθανότατα μολυνθεί από πιο πρόσφατες γενιές άστρων» λέει ο Δρ Κράιτον.

«Αυτό είναι το πρώτο νέφος που δείχνει το απειροελάχιστο κλάσμα βαρέων στοιχείων το οποίο θα περίμενε κανείς από ένα νέφος που εμπλουτίστηκε μόνο από τα πρώτα άστρα» συνεχίζει ο Μάικλ Μέρφι του Πανεπιστημίου Σουίνμπερν.

Για να προσδιορίσουν τη χημική σύσταση του νέφους, το οποίο βλέπουμε σήμερα όπως ήταν μόλις 1,8 δισεκατομμύρια χρόνια μετά τη Μεγάλη Έκρηξη, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν ένα μακρινό κβάζαρ (το υπέρλαμπρο κέντρο ενός γαλαξία) σαν ένα είδος φακού: η ακτινοβολία του κβάζαρ πέρασε μέσα από το νέφος πριν φτάσει στη Γη, οπότε το νέφος απορρόφησε συγκεκριμένα μήκη κύματος που αντιστοιχούν σε συγκεκριμένα χημικά στοιχεία.

Η ερευνητική ομάδα διευκρινίζει ότι μπόρεσε να εξετάσει την αναλογία μόλις δύο στοιχείων, του άνθρακα και του πυριτίου. Παραδέχεται ότι η αναλογία βρίσκεται σε συμφωνία με την υπόθεση των πρώτων άστρων, δεν αρκεί όμως για να την αποδείξει.

Όπως λέει ο Τζον Ο'Μίρα του Κολεγίου Σεντ Μάικλς στο Βερμόντ των ΗΠΑ, επίσης μέλος της ερευνητικής ομάδας, «ο εντοπισμός άλλων νεφών στα οποία μπορούμε να ανιχνεύσουμε περισσότερα στοιχεία θα μας επέτρεπε να αναζητήσουμε τις μοναδικές αναλογίες αφθονίας τις οποίες θα περιμέναμε για ένα νέφος εμπλουτισμένο από τα πρώτα άστρα».

http://news.in.gr/science-technology/article/?aid=1500050529

Το Νεφέλωμα της Τρόπιδος.

Το Νεφέλωμα της Τρόπιδος (επίσης NGC 3372, Νεφέλωμα του ήτα Τρόπιδος) είναι μεγάλο λαμπρό νεφέλωμα στον αστερισμό Τρόπις, περίπου 6.500-10.000 έτη φωτός μακριά από τη Γη. Είναι ένα από τα μεγαλύτερα νεφελώματα στον γαλαξία μας. Στο νεφέλωμα βρίσκεται το αστρικό σμήνος Trumpler 14 που είναι το λαμπρότερο σμήνος σε ολόκληρο τον Γαλαξία. Το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble κατέγραψε νέες εκπληκτικές εικόνες του σμήνους και ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος έδωσε στη δημοσιότητα και ένα βίντεο.

Το σμήνος Trumpler 14 έχει ηλικία μόλις 500 χιλιάδες έτη και διαθέτει τη μεγαλύτερη συγκέντρωση γιγάντιων υπέρλαμπρων άστρων σε ολόκληρο τον γαλαξία μας. Αλλοι τα χαρακτηρίζουν «τα διαμάντια του Σύμπαντος» και άλλοι «τα πυροτεχνήματα του Σύμπαντος» και όπως έχει διαπιστωθεί τα άστρα αυτά καίνε τα καύσιμα τους (υδρογόνο) με εκπληκτική ένταση και ταχύτητα κάτι που θα τα οδηγήσει σύντομα στην αυτοκαταστροφή.

Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι τα άστρα αυτά θα καταστραφούν σε εκρήξεις σουπερνόβα σε μερικά εκ. έτη, όταν δηλαδή θα βρίσκονται ακόμη σε νηπιακή ηλικία. Οι εκρήξεις αυτές θα δημιουργήσουν τρομερά ωστικά κύματα που σε συνδυασμό τους ηλιακούς ανέμους που δημιουργούνται στο σμήνος από τα υπόλοιπα άστρα θα «σμιλέψουν» την ευρύτερη περιοχή του νεφελώματος στην οποία βρίσκονται. Θα παραχθούν και άλλες κοσμικές διεργασίες οι οποίες θα οδηγήσουν στην γέννηση νέων άστρων στον αέναο κύκλο της γέννησης και θανάτου των άστρων του Σύμπαντος.

Στην φωτογραφία εντυπωσιακή εικόνα του νεφελώματος της Τρόπιδος. Στον κύκλο σημειώνεται το σμήνος Trumpler 14.

http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=770921

Το γαλάζιο πέπλο ενός καυτού άστρου.

Μια ακόμη πραγματικά εκπληκτική φωτογραφία από το Σύμπαν κατέγραψε το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble. Πρόκειται για ένα νεφέλωμα που δημιούργησε ένα σπάνιο εντυπωσιακό άστρο.

Σε απόσταση 30 χιλιάδων ετών φωτός από εμάς στον αστερισμό της Τρόπιδος βρίσκεται το άστρο WR 31a το οποίο ανήκει στην κατηγορία των άστρων Wolf-Rayet. Πρόκειται για ένα εξαιρετικά σπάνιο τύπο άστρων που έχουν μάζα 20 φορές μεγαλύτερη από τη μάζα του Ηλιου και η θερμοκρασία στην επιφάνεια τους είναι δεκάδες φορές μεγαλύτερη από αυτή στο μητρικό μας άστρο.

Εχουν εντοπιστεί μόλις 300 άστρα Wolf Rayet και οι επιστήμονες έχουν διαπιστώσει ότι συνήθως μετατρέπονται σε υπερκαινοφανείς αστέρες, δηλαδή αυτοκαταστρέφονται σε εκρήξεις σουπερνόβα. Πρόκειται για ιδιαίτερα φωτεινά άστρα που διοχετεύουν συνεχώς ύλη στο διάστημα με τη μορφή του αστρικού ανέμου με αποτέλεσμα να σχηματίζονται φυσαλίδες στο διαστρικό μέσο. Οι φυσαλίδες αυτές έχουν λάβει την ονομασία νεφελώματα Wolf-Rayet. Ενα τέτοιο νεφέλωμα έχει σχηματιστεί γύρω από το άστρο WR 31a και όπως φαίνεται και στην εικόνα του Hubble δημιουργεί ένα κοσμικό περιβάλλον που μοιάζει με ένα έργο τέχνης. Οι ειδικοί που μελέτησαν το νεφέλωμα εκτιμούν ότι σχηματίστηκε πριν από 20 χιλιάδες έτη και συνεχίζει να διαστέλλεται με ταχύτητα περίπου 200 χιλιάδων χλμ/ώρα. Το νεφέλωμα αποτελείται από αστρική σκόνη, υδρογόνο, ήλιο και κάποια άλλα αέρια.

http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=780995

Το Hubble βλέπει μια κοσμική φυσαλίδα να φουσκώνει.

Με ευκαιρία τα 26α γενέθλια του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble στις 24 Απριλίου, η NASA δημοσιοποίησε μια εντυπωσιακή εικόνα του Νεφελώματος της Φυσαλίδας, μιας γιγάντιας σφαίρας που σχηματίζεται γύρω από ένα γιγάντιο, εξαιρετικά καυτό άστρο.

Η κοσμική φυσαλίδα έχει διάμετρο επτά έτη φωτός και βρίσκεται 7.100 έτη φωτός μακριά από τη Γη στην κατεύθυνση του αστερισμού της Κασσιόπης.

Μέσα στην φυσαλίδα, ένα άστρο με μάζα 45 φορές μεγαλύτερη από τη μάζα του Ήλιου εκπέμπει διαρκώς σωματίδια με ταχύτητα 6,4 εκατομμυρίων χιλιόμετρα ανά ώρα -είναι ο λεγόμενος αστρικός άνεμος που εξαπλώνεται σφαιρικά προς όλες τις κατευθύνσεις.

Ο άνεμος αυτός συναντά στην πορεία του παγωμένο διαστρικό αέριο, το οποίο ωθείται προς τα έξω και σχηματίζει το όριο της φυσαλίδας.

Στη δεξιά πλευρά του άστρου όπως διακρίνεται στην εικόνα, το ψυχρό διαστρικό αέριο είναι πιο πυκνό και υποχωρεί λιγότερο στην πίεση του αστρικού ανέμου. Η ασυμμετρία αυτή κάνει το άστρο να φαίνεται εκτός κέντρου, πάνω και αριστερά μέσα στη φούσκα.

Η εικόνα ελήφθη από τo Ηubble στο ορατό τμήμα του φάσματος και τα τρία βασικά χρώματά της αντιστοιχούν σε διαφορετικά στοιχεία: το μπλε χρώμα αντιστοιχεί σε υπέρθερμο οξυγόνο, το πράσινο σε υδρογόνο και το κόκκινο στο άζωτο.

Σε δέκα με είκοσι εκατομμύρια χρόνια, το άστρο που σχηματίζει τη φυσαλίδα θα έχει εξαντλήσει όλα τα πυρηνικά καύσιμά του και πιθανότατα θα εκραγεί σε σουπερνόβα.

http://news.in.gr/science-technology/article/?aid=1500073574

Τα νεφελώματα του Star Trek!

Ηταν 8 Σεπτεμβρίου του 1966 όταν στην αμερικανική τηλεόραση έκανε πρεμιέρα μια νέα σειρά η οποία γρήγορα απέκτησε φανατικούς φίλους και τελικά αποτέλεσε σταθμό στην παγκόσμια τηλεοπτική και αργότερα κινηματογραφική βιομηχανία. Στην επέτειο των 50 ετών από την πρώτη προβολή του Star Trek η NASA έδωσε στη δημοσιότητα εικόνες που τράβηξε το διαστημικό τηλεσκόπιο Spitzer από μια περιοχή του γαλαξία μας στην οποία βρίσκονται το ένα δίπλα στο άλλο δύο νεφελώματα.

Το IRAS 19340+2016 και το IRAS 19343+2026 περιβάλλονται από πολύ πυκνή κοσμική ύλη, κυρίως σκόνη» ενώ στο εσωτερικό τους υπάρχουν έντονες κοσμικές διεργασίες και ειδικότερα γέννηση νέων άστρων. Τα δύο νεφελώματα έχουν συγκεντρώσει το ενδιαφέρον στη δεδομένη στιγμή επειδή το μεν ένα θυμίζει στην όψη το Enterprise, το θρυλικό διαστημόπλοιο της σειράς, ενώ το άλλο νεφέλωμα θυμίζει το σκάφος που εμφανίστηκε ως διάδοχος του Enterprise στην σειρά την περίοδο 1987-1994, στον κύκλο της σειράς με γενικό τίτλο Next Generation.

Η NASA έδωσε στη δημοσιότητα και την παραπάνω σύνθεση όπου στη μια εικόνα εμφανίζονται τα δύο νεφελώματα και δίπλα μια σύνθεση όπου δείχνει την ομοιότητα των νεφελωμάτων με τα δύο διαστημικά σκάφη.

http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=827352

«Κόκκινος γίγαντας» μετατρέπεται σε νεφέλωμα.

Μία εκπληκτικής ομορφιάς φωτογραφία από το απέραντο μυστήριο του σύμπαντος έδωσε στη δημοσιότητα η NASA. Η εικόνα αποτελεί αποτύπωση της έκρηξης ενός «κόκκινου γίγαντα», ο οποίος μετατρέπεται σε νεφέλωμα, εκλύοντας τα πιο... δύσοσμα αέρια, ήτοι μεγάλες αέρινες μάζες από μεθάνιο και άλλα παράγωγα.

Το φαινόμενο αυτό αποκαλείται από τους επιστήμονες Rotten Egg nebula και εντοπίστηκε σε έναν αρκετά μακρινό γαλαξία.

Το άστρο

Σε απόσταση 5 χιλιάδων ετών φωτός από εμάς στον αστερισμό της Πρύμνας βρίσκεται το άστρο OH 231.8+04.2 γνωστό επίσης και ως Νεφέλωμα Calabash. Πρόκειται για ένα άστρο παρόμοιο με τον Ηλιο που οι αστρονόμοι του έχουν δώσει και ένα… ινδιάνικο όνομα αφού το έχουν ονομάσει και «Κλούβιο Αυγό» επειδή έχουν εντοπιστεί στην περιοχή υψηλά επίπεδα θείου η οσμή του οποίου είναι παρόμοια με αυτή των χαλασμένων αυγών.

Σύμφωνα με τις μετρήσεις, τα κίτρινα αέρια εκτοξεύτηκαν με ταχύτητα που ξεπέρασε το ένα εκατομμύριο χιλιόμετρα την ώρα.

http://www.pronews.gr/portal/20170203/genika/diastima/49/nasa-kokkinos-gigantas-metatrepetai-se-nefeloma-foto-vinteo

Νεφέλωμα ημισελήνου.

Ένα νεαρό ογκώδες αστέρι που ξεκίνησε τη ζωή περίπου 25 φορές πιο μεγάλο από τον δικό μας Ήλιο, αποβάλει κελύφη υλικών και αέρα για να δημιουργήσει τη δυναμική αυτή σκηνή που καταγράφηκε από το XMM-Newton της ESA.

Η εικόνα δείχνει τη λεπτομερή δομή του Νεφελώματος Ημισελήνου (Crescent Nebula) που απέβαλε μια ποσότητα υλικού καθώς μετατράπηκε σε κόκκινο γιγαντιαίο περίπου 200.000 χρόνια πριν. Οι γρήγοροι άνεμοι που εκπέμφθηκαν πιο πρόσφατα έχουν πλέον συγκρουστεί με αυτό το υλικό, προκαλώντας τη θέρμανση των αερίων εντός του θόλου και την εκπομπή ακτίνων Χ, που φαίνονται στην εικόνα με μπλε χρώμα.

Επιπλέον μπορούν να παρατηρηθούν και άλλα χαρακτηριστικά, όπως η πράσινη απόχρωση που παράγεται από άτομα οξυγόνου, όπου ο άνεμος του αστεριού αλληλεπιδρά με το περιβάλλον διαστρικό μέσο.

Οι διαφορές της πυκνότητας στο περιβάλλον υλικό μπορεί να προκαλέσουν τη δημιουργία διαφορετικών δομών, όπως το τμήμα της εκτεταμένης φούσκας στο πάνω δεξιά μέρος της εικόνας.

Το αστέρι πιθανώς θα θέσει τέλος στη ζωή του με μια βίαιη έκρηξη σουπερνόβα.

Το Νεφέλωμα Ημισελήνου βρίσκεται στον αστερισμό του Cygnus περίπου 5000 έτη φωτός μακριά, ακριβώς σε μια τοποθεσία στον ουρανό που μέχρι πρόσφατα δεν είχε πρόσβαση το XMM-Newton. Παρά το γεγονός ότι έχει μελετηθεί καλά από άλλα τηλεσκόπια ακτίνων Χ, οι αστρονόμοι που εργάζονται στο XMM-Newton, το οποίο εκτοξεύθηκε στις 10 Δεκεμβρίου 1999, αναγκάστηκαν να περιμένουν υπομονετικά έως ότου η τροχιά του δορυφόρου να είναι σε θέση να μεταφέρει αυτό το τμήμα του ουρανού εντός του ορατού του πεδίου, τον Απρίλιο του 2014.

Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την παρατήρηση του XMM-Newton διατίθενται στην εργασία “X-ray emission from the Wolf-Rayet bubble NGC 688. II. XMM-Newton EPIC observations”, από τους J. Toalá κ.α. (2016).

https://arxiv.org/pdf/1512.01000.pdf

http://www.esa.int/spaceinimages/Images/2017/12/Nephheloma_emiselhenoy

O Μεξικανός αστρονόμος Γκιγιέρμο Άρο…. στο λογότυπο της Google.

Στον Μεξικανό αστρονόμο Γκιγιέρμο Άρο (Guillermo Haro) ο οποίος έγινε γνωστός κυρίως για την ανακάλυψη της κατηγορίας νεφελωμάτων που πλέον αποκαλούνται αντικείμενα Χέρμπιγκ – Άρο, αλλά και για την ανίχνευση αστεριών «φωτοβολίδων» -κόκκινων και μπλε άστρων- στην περιοχή του αστερισμού του Ωρίωνα, αφιερώνει η Google το σημερινό της Doodle, καθώς συμπληρώνονται 105 χρόνια από τη γέννησή του.

Ο Άρο γεννήθηκε στην Πόλη του Μεξικού, όπου και μεγάλωσε κατά την περίοδο της Μεξικανικής Επανάστασης. Σπούδασε Φιλοσοφία στο Εθνικό Αυτόνομο Πανεπιστήμιο του Μεξικού (UNAM). Ενδιαφέρθηκε για την αστρονομία και εξαιτίας του ενθουσιασμού του προσλήφθηκε το 1943 ως βοηθός στο νεοϊδρυμένο Αστροφυσικό Αστεροσκοπείο της Τοναντζίντλα (Observatorio Astrofísico de Tonantzintla). Επιδιώκοντας παραπέρα εκπαίδευση στην αστρονομία, επισκέφθηκε τις ΗΠΑ και εργάσθηκε το 1943 και το 1944 στο Αστεροσκοπείο του Χάρβαρντ (Harvard College Observatory).

Επιστρέφοντας στο Μεξικό το 1945, όπως αναφέρει η wikipedia, συνέχισε να εργάζεται στο Αστεροσκοπείο της Τοναντζίντλα, όπου ήταν υπεύθυνος για την έναρξη λειτουργίας του νέου φωτογραφικού τηλεσκοπίου Σμιντ των 61-79 cm. Μετά άρχισε να μελετά τους ακραία ερυθρούς και ακραία κυανούς αστέρες. Το 1947 διορίσθηκε στο Αστεροσκοπείο Τακουμπάγια (Observatorio de Tacubaya) του UNAM.

Ο Άρο συνέβαλε στην έρευνα πολλών θεμάτων της Παρατηρησιακής Αστρονομίας, ιδιαίτερα με το τηλεσκόπιο Σμιντ της Τοναντζίντλα. Ανίχνευσε πολλά πλανητικά νεφελώματα προς την κατεύθυνση του κέντρου του Γαλαξία και ανακάλυψε, ανεξάρτητα από τον Τζορτζ Χέρμπιγκ, τις συμπυκνώσεις σε μοριακά νέφη μεγάλης πυκνότητας κοντά σε περιοχές πρόσφατης δημιουργίας νέων αστέρων, που ονομάζονται σήμερα προς τιμή τους Αντικείμενα Χέρμπιγκ-Άρο. Ο Άρο και συνεργάτες του ανεκάλυψαν αστέρες εκλάμψεων στην περιοχή του Νεφελώματος του Ωρίωνα, και αργότερα σε αστρικές ομάδες διαφορετικών ηλικιών. Η έντονη δραστηριότητά του ως προς την ανίχνευση αστέρων εκλάμψεων συνεχίσθηκε μέχρι το τέλος της ζωής του.

Δικό του ερευνητικό πρόγραμμα ήταν ο κατάλογος των 8.746 κυανών αστέρων προς την κατεύθυνση του Βόρειου Γαλαξιακού Πόλου, που δημοσιεύθηκε από κοινού με τον W.J. Luyten το 1961, εργασία που διεκπεραίωσε το τηλεσκόπιο Σμιντ των 122 cm του Πάλομαρ με χρήση της απεικονιστικής τεχνικής τριών χρωμάτων που είχε αναπτυχθεί στην Τοναντζίντλα. Τουλάχιστον 50 από αυτά τα σώματα αποδείχθηκε ότι ήταν κβάζαρ (που δεν είχαν ακόμα ανακαλυφθεί το 1961). Ο κατάλογος 44 κυανών γαλαξιών του Άρο, που συντάχθηκε το 1956, υπήρξε πρόδρομος της δουλειάς του Μαρκαριάν και άλλων στην αναζήτηση τέτοιων γαλαξιών. Ο Άρο ανακάλυψε επίσης μερικούς αστέρες του τύπου T Ταύρου, ένα υπερκαινοφανή, πάνω από 10 καινοφανείς και ένα κομήτη.

Ο Γκιγιέρμο Άρο άσκησε σημαντική επίδραση στην ανάπτυξη της αστρονομίας στο Μεξικό, όχι μόνο μέσα από τις δικές του αστρονομικές έρευνες, αλλά και προάγοντας την ανάπτυξη νέων ιδρυμάτων, και καθόρισε την πορεία της σύγχρονης αστροφυσικής έρευνας στη χώρα του.

http://physicsgg.me/2018/03/21/o-%ce%bc%ce%b5%ce%be%ce%b9%ce%ba%ce%b1%ce%bd%cf%8c%cf%82-%ce%b1%cf%83%cf%84%cf%81%ce%bf%ce%bd%cf%8c%ce%bc%ce%bf%cf%82-%ce%b3%ce%ba%ce%b9%ce%b3%ce%b9%ce%ad%cf%81%ce%bc%ce%bf-%ce%ac%cf%81%ce%bf/

«Στόμα του Κτήνους»

Οι περισσότεροι ακούγοντας τον χαρακτηρισμό το «Χέρι του Θεού» θα σκεφτούν τον... Ντιέγκο Μαραντόνα. Οι αστρονόμοι πιθανότατα θα σκεφτούν το νεφέλωμα CG4 που εξαιτίας του σχήματος του σε ορισμένες εικόνες που έχουν τραβήξει τα επίγεια και διαστημικά τηλεσκόπια έχει λάβει αυτόν τον χαρακτηρισμό. Αλλες εικόνες που εστιάζουν στην κεφαλή του νεφελώματος του προσδίδουν μια διαφορετική πιο «άγρια» εμφάνιση με τους αστρονόμους να του έχουν προσδώσει το χαρακτηρισμό «Το Στόμα του Κτήνους».

Tα τηλεσκόπια του Νότιου Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου (ESO) κατέγραψαν μια νέα εντυπωσιακή φωτογραφία του νεφελώματος CG4 που βρίσκεται σε απόσταση 1,300 ετών φωτός από εμάς στον αστερισμό της Πρύμνης. Το νεφέλωμα αποτελείται από κοσμική ύλη (αέρια, σκόνη) που σύμφωνα με τους ειδικούς η ποσότητα αυτής της ύλης είναι αρκετή για να δημιουργήσει αρκετά αστέρια σαν τον Ηλιο. Η νέα εικόνα εστιάζει στην εντυπωσιακή κεφαλή του νεφελώματος.

http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=673002

Νεφέλωμα της Ταραντούλας.

Το νεφέλωμα της Ταραντούλας βρίσκεται στο Μεγάλο Μαγγελανικό Νέφος, έναν μικρό γειτονικό μας γαλαξία που βρίσκεται σε απόσταση περίπου 170 χιλιάδων ετών φωτός από εμάς και θεωρείται γαλαξίας-δορυφόρος του δικού μας. Το νεφέλωμα της Ταραντούλας αποτελεί μόνιμο στόχο των αστρονόμων, αφού πρόκειται για ένα τεράστιο εργοστάσιο παραγωγής άστρων. Το νεφέλωμα έχει διάμετρο περίπου χίλια έτη φωτός και χρωστά το όνομά του στο γεγονός ότι οι επιστήμονες που το βάφτισαν θεώρησαν ότι το σχήμα του και ειδικά οι πιο λαμπρές περιοχές του θυμίζουν (πολύ αμυδρά είναι η αλήθεια) τη γνωστή αράχνη.

Στο νεφέλωμα, που ονομάζεται επίσης 30 Δοράδος (επειδή βρίσκεται στον αστερισμό Δοράς), γεννιούνται κατά εκατομμύρια νέα άστρα. Είναι δε τόσο λαμπρό, που οι ειδικοί λένε πως αν ήταν κοντά μας σε απόσταση ίση με αυτή του νεφελώματος του Ωρίωνα, θα κάλυπτε τον μισό ουρανό μας και το φως του θα μετέτρεπε τη νύχτα σε ημέρα.

Σύμφωνα με τους επιστήμονες, είναι η πιο γόνιμη αλλά και η πιο λαμπρή περιοχή όχι μόνο στο Μεγάλο Μαγγελανικό Νέφος, αλλά σε ολόκληρο το γαλαξιακό σμήνος στο οποίο ανήκει ο γαλαξίας μας. Δεν εντυπωσιάζει όμως μόνο ο αριθμός, αλλά και το μέγεθος των άστρων που «γεννά» η συγκεκριμένη περιοχή. Είναι χαρακτηριστικό ότι ορισμένα από αυτά έχουν μάζα 100 φορές μεγαλύτερη από αυτή του Ηλιου. Τα γιγάντια άστρα είναι σπάνια και παρουσιάζουν εξαιρετικό ενδιαφέρον, καθώς το μέγεθός τους οδηγεί γρήγορα ένα ποσοστό από αυτά στον θάνατο με εκρήξεις σουπερνόβα.

Διεθνής ομάδα αστρονόμων, με επικεφαλής επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, έκανε νέες παρατηρήσεις στο νεφέλωμα της Ταραντούλας χρησιμοποιώντας τη συστοιχία τηλεσκοπίων VLT που βρίσκεται στη Χιλή και εντόπισε την παρουσία τουλάχιστον χιλίων γιγάντιων άστρων - αριθμός που εξέπληξε όχι μόνο τους ερευνητές, αλλά ολόκληρη την επιστημονική κοινότητα. Ο αριθμός αυτός είναι τουλάχιστον 30% μεγαλύτερος από αυτόν που εκτιμούσαν οι επιστήμονες και δημιουργούν υποψίες ότι τα γιγάντια άστρα είναι πολύ πιο κοινά στο Σύμπαν από όσο πιστεύαμε. Τα αποτελέσματα της έρευνας δημοσιεύονται στην επιθεώρηση «Science» και δημιουργούν νέα δεδομένα στην κατανόηση της σύνθεσης των γαλαξιών.

Στο 30 Δοράδος βρίσκεται επίσης ένα άστρο που περιστρέφεται πιο γρήγορα από οποιοδήποτε άλλο στο Σύμπαν. Το VFTS 102 βρίσκεται στο κέντρο του νεφελώματος και περιστρέφεται με ταχύτητα μεγαλύτερη από δύο εκατομμύρια χλμ./ώρα, τριακόσιες φορές μεγαλύτερη από την ταχύτητα περιστροφής του Ηλιου. Η ταχύτητα με την οποία κινείται το άστρο είναι λίγο πριν από το όριο όπου οι φυγόκεντρες δυνάμεις αρχίζουν να διαλύουν την ύλη.

Στο εκπληκτικό από κάθε άποψη νεφέλωμα έχει επίσης εντοπιστεί το μεγαλύτερο και πιο καυτό δυαδικό αστρικό σύστημα που γνωρίζουμε. Το δυαδικό σύστημα έλαβε την κωδική ονομασία VFTS 352 και σύμφωνα με τους ειδικούς τα δύο άστρα βρίσκονται σε μια τροχιακή σύγκλιση που θα οδηγήσει σε μια συγχώνευση. Αποτέλεσμα αυτής της συγχώνευσης θα είναι είτε ο σχηματισμός ενός νέου γιγάντιου άστρου ή η γέννηση ενός νέου δυαδικού συστήματος που θα αποτελείται αυτήν τη φορά από δύο μελανές οπές.

http://www.tovima.gr/science/article/?aid=935145