Αστρικη αρχαιολογια

[ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΙΟΥ ΛΕΩΝ]

Μερικοι αστρονομοι ασχολουνται με την ευρεση αρχαιων αστεριων,αυτων που δημιουργηθηκαν αμεσως μετα τα πρωτα τεραστια αστερια του συμπαντος.Τα πρωτα αστερια ηταν πολυ μεγαλα,γιατι τα νεφη τοτε δεν περιειχαν καθολου βαρυτερα του ηλιου στοιχεια.Ετσι μονο τεραστιες περιοχες μοριακου υδρογονου με λιγο ηλιο μπορουσαν να καταρρευσουν σε αστρα.Πεθαναν γρηγορα και εμπλουτισαν τα νεφη με βαρυτερα στοιχεια μεσα απο τις εκρηξεις σ.νοβα.

Τα αρχαια αστερια (0,8-0,6 ηλιακων μαζων)ειναι πολυ φτωχα σε μεταλλα,και εκατονταδες χιλιαδες φορες πιο φτωχα σε σιδηρο απο τον ηλιο.Τα βρισκουμε στην αλω του γαλαξια,οπου δεν μολυνθηκαν απο μεσοαστρικη υλη(σπανιζει εκει).Τα αστερια της αλω προερχονται απο γαλαξιες -νανοι,που διαμελιστηκαν απο την βαρυτητα του δικου μας.Σε αυτους η χημικη εξελιξη(θανατοι και γεννησεις αστρων) ηταν πιο αργη,λογω λιγοτερης διαθεσιμης υλης.Μας ενδιαφερει να ειναι στη φαση που εγκαταλειπουν την κυρια ακολουθια,ωστε να εχουν χαμιλοτερη επιφανειακη θερμοκρασια,για να διαβαζονται οι ισχνες φασματικες γραμμες των μεταλλων.Μας δινουν πληροφοριες για την κατανομη των στοιχειων στο συμπαν 13 δις ετη πριν.

Ειναι πλουσια σε ανθρακα,αλλα και αζωτο,οξυγονο.Να σημειωσουμε οτι η μεγαλη ποσοτητα σιδηρου εμπλουτισε το συμπαν μετα απο τις πρωτες εκρηξεις σ.νοβα 1α(λευκος νανος),1 δις ετη αργοτερα!

Το ενδιαφερον ειναι οτι στα πιο αρχαια δεν υπαρχει καποιο μοντελο κατανομης βαρεων,ραδιενεργων στοιχειων.Φαινεται σε καθε νεφελωμα να επικρατησε αλλη αναλογια.Ισως ενα νεφος να εμπλουτιζοταν μονο απο 1 εκρηξη σ.νοβα.Αναλογη με την μαζα του αστερα που την προξενησε,ηταν και η κατανομη στοιχειων.Στα πολυ μεγαλα η μαυρη τρυπα δεν αφησε πολυ υλικο απο τα εσωτερικα στρωματα να ξεφυγει.

Αρα το συμπαν εκεινη την εποχη ηταν ακομα αρκετα ανομοιογενες.

 

Απο το βιβλιο της Anna Frebel<Στην αναζητηση των παλαιοτερων αστερων>,ερευνητρια αρχαιων αστεριων.