Μια σουπερνόβα στην ώρα της.

[ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΙΟΥ ΛΕΩΝ]

Η σουπερνόβα Refsdal είναι μια συνηθισμένη τύπου ΙΙ από έναν γαλαξία που το φως του μας έρχεται από τα 9 δις έτη φωτός, με την διαφορά ότι η εικόνα της ενισχύεται και πολλαπλασιάζεται από ένα γαλαξιακό σμήνος που το φως του μας έρχεται από 5 δις έτη φωτός. Μάλιστα η ευθυγράμμιση του γαλαξία με το σμήνος και εμάς είναι τόσο καλή, ώστε να έχουμε ένα σταυρό του Αινστάιν (τετραπλή απεικόνιση του γαλαξία με μεγάλη συμμετρία). Η πρώτη λάμψη της σουπερνόβα σε ένα από τα 4 είδωλα παρουσιάστηκε το 1995, χωρίς να παρατηρηθεί.

Μια ομάδα του Tommaso Treu από το University of California υπολόγισε ότι το αργότερο το πρώτο τρίμηνο του 2016 πρέπει να φανεί η σουπερνόβα σε 2 άλλα είδωλα, εκτός του σαυρού. Πρέπει να εμφανιστεί 1/3 αμυδρότερη από τα 4 είδωλα που παρατηρήθηκαν τον Νοέμβριο του 2015.

Τελικά η ομάδα του Patrick Kelly από το ίδιο πανεπιστήμιο ανακάλυψε ένα τέτοιο είδωλο στις 10 Δεκεμβρίου 2015. Αντίθετα, λήψεις στις 30 Οκτωβρίου δεν έδειξαν κάτι ανάλογο. Η σουπερνόβα αυτής τη ημερομηνίας είναι σύμφωνη με την Refsdal (από τον ομώνυμο αστρονόμο που προέβλεψε τις πολλαπλές απεικονίσεις σουπερνόβα μέσω βαρυτικών φακών) σε χρονική στιγμή, θέση και λαμπρότητα. Μένει η φασματοσκοπική επιβεβαίωση.

Το γαλαξιακό σμήνος λειτουργεί ως βαρυτικός φακός, παρεκτρέποντας το φως της σουπερνόβα, με αποτέλεσμα να υπάρχει χρονική καθυστέρηση ανάμεσα στα διαφορετικά είδωλα. Ανάλογα την διαδρομή του φωτός εμφανίζεται κάποιο είδωλο πρώτο. Η μεγάλη βαρύτητα του σμήνος επίσης επιβραδύνει το φως (καθυστέρηση Saphiro), έτσι δεν σημαίνει ότι το φως από το είδωλο που έφτασε πρώτο κινήθηκε πιο ευθύγραμμα, δηλαδή με μικρότερη διαδρομή. Αν μπορέσουμε να έχουμε μεγαλύτερη ακρίβεια στην μέτρηση των αποστάσεων, στην περίπτωσή μας του γαλαξία και του βαρυτικού φακού, θα μπορέσουμε με το φαινόμενο Refsdal να μετρήσουμε κοσμολογικές παραμέτρους όπως η σταθερά του Hubble.