Αστρονομία και ...τρομοκρατία(!)

[Στέφανος Σοφολόγης]

• Αγαπητοί φίλοι,

Όσοι διβάζουμε επί χρόνια το εξαιρετικό αμερικανικό περιοδικό SKY & TELESCOPE γνωρίζουμε πόσο προσεκτικά αποφεύγει να σχολιάζει καυτά θέματα της επικαιρότητας όταν αυτά δεν αφορούν στο αντικείμενο της έκδοσης. Κι όταν αναγκάζεται από τα γεγονότα να το κάνει (όπως η 11η Σεπτεμβρίου), τα σχόλιά του είναι ουδέτερα και μετρημένα δείχνοντας έτσι σεβασμό προς τους αναγνώστες του. (Καμμία σχέση με την περίφημη αλλά υποκριτική ουδετερότητα του Τime magazine).

 

Με μεγάλη έκπληξη λοιπόν, διάβασα στο τέυχος του Αυγούστου (σελ. 130) το άρθρο του διακεκριμένου αστρονόμου, συγγραφέα και ερευνητή κομητών David H. Levy με τίτλο "Acts of Terror" όπου, ούτε λίγο ούτε πολύ, διαπιστώνει ότι «τρομοκρατικές ενέργειες θα μπορούσαν άμεσα να αγγίξουν την αστρονομία που όλοι αγαπάμε» και καταλήγει ότι «είναι ένα απότομο ξύπνημα όταν εισβάλλουν οι κίνδυνοι της σύγχρονης ζωης - τρομοκρατικές βομβιστικές ενέργειες και πυροβολισμοί στη δουλειά.» Κι αυτά με αφορμή: α) μια αναρχική βομβιστική απόπειρα στο Αστεροσκοπείο του Greenwwich το ...1894 και β) το νευρικό κλονισμό ενός υπαλλήλου του Αστεροσκοπείου McDonald (Texas) το 1970, ο οποίος πυροβόλησε εναντίον συναδέλφων και εναντίον ...του πρωτεύοντος κατόπτρου το οποίο μάλιστα σφυροκόπησε ακολούθως ανελέητα!

 

Συμμερίζομαι αληθινά την αγωνία των απλών αμερικανών πολιτών μετά την εθνική τους τραγωδία και κατανοώ ότι το σοκ που υπέστησαν θα κρατήσει για πολλά χρόνια, όμως θεωρώ ότι ένα τόσο τραβηγμένο δημοσίευμα που σαφέστατα έχει σκοπό να διατηρήσει τον τρόμο για ευνόητους λόγους, είναι εξωφρενικό να παρουσιάζεται σ' αυτό το περιοδικό.

 

Μήπως λοιπόν πρέπει να σταλούν στο περιοδικό επιστολές αποδοκιμασίας για το ατόπημα αυτό, όχι μόνο από μεμονωμένους αναγνώστες αλλά από κάθε σύλλογο ερασιτεχνών (και μη) αστρονόμων; Ή θα κατηγορηθούμε ότι δεν είναι καν δική μας υπόθεση; Ποιά είναι η άποψή σας για τα παραπάνω;

[aktistar]

Αγαπητέ Στέφανε,

Αν καταλαβαίνω καλά (το άρθρο του Levy δεν θυμάμαι να το έχω διαβάσει) προτείνεις να γράψουμε στο Sky and Telescope ένα γράμμα σαν αυτό:

 

"

Dear Mr. David Levy,

We feel that your recent article entitled “Astronomy and Terrorism” carries within it implicitly a political outlook which is for us hard to appreciate.

 

We choose to read Sky and Telescope for the outstanding value of its astronomical articles and we were satisfied until now by the neutral standpoint that your magazine has adopted with regard to political issues. Seeing you now, however, endorse a simplistic use of the word “terror” and “terrorism” is to us a great disappointment. Like many people in the United States, we believe that this vocabulary is intentionally misleading and that it is used today mainly for manipulative purposes.

 

Sky and Telescope enjoys a worldwide reading public of astronomy enthusiasts who expect of its editors to be able to tend a more attentive and discriminative ear towards the world. We do not feel that our passion for the celestial realm should be assimilated to a lack of interest and engagement with regard to the many serious problems which human beings are facing today on this planet.

 

Best wishes,

A greek Sky and Telescope reader ¨

(τις διορθώσεις τις αφήνω για τους αγγλομαθείς)]

 

Εγώ πάντως δεν θα ήθελα να στείλω ένα τέτοιο γράμμα και δεν είμαι καθόλου βέβαιος πως θα είχε οποιοδήποτε θετικό αποτέλεσμα. Θα ήταν αυταπάτη αν πιστεύαμε ότι η υιοθέτηση "ουδέτερης" πολιτικής στάσης αποτελεί μια πραγματική δυνατότητα για οποιονδήποτε συγγραφέα. Ακόμη και στην αστρονομία! Απλά κάποτε η πολιτική τοποθέτηση είναι λιγότερο και κάποτε περισσότερο έκδηλη.

 

Προσπαθώ να φανταστώ λοιπόν πως θα αντιδρούσε ο Γαλιλαίος αν βρισκόταν στη θέση μας.... Προτού κοινοποιήσει κανείς μια άποψη είναι σημαντικό να εξετάζει με προσοχή την καταλληλότητα ή όχι της στιγμής.

 

Γιάννης

[Στέφανος Σοφολόγης]

• Αγαπητέ Γιάννη,

Παρότι ήθελα εξ' αρχής να σου απαντήσω, άφησα χρόνο για να πάρει θέση και οποιοσδήποτε άλλος ήθελε, αλλά το θέμα δεν φαίνεται να ενδιαφέρει και πολλούς... Θέλω λοιπόν να πω ότι η υιοθέτηση "ουδέτερης" πολιτικής στάσης από έναν αρθρογράφο ούτε ρεαλιστική είναι αλλά ούτε και επιθυμητή. Ήδη αυτός ο κόσμος υποφέρει από ανθρώπους που αποφεύγουν να πάρουν θέση ακόμη και όταν η ανάγκη το επιβάλλει. Επιθυμητό όμως είναι, ένα περιοδικό που έτσι κι αλλιώς έχει υιοθετήσει προσεκτική και αποστασιοποιημένη στάση σε σημαντικά, μη αστρονομικά θέματα, να μην εμφανίζεται ξαφνικά με ένα άρθρο που υποτιμά την ιστορία του, τον γράφοντα, και ασφαλώς τους αναγνώστες του. Δεν μπορούμε βέβαια να γνωρίζουμε αν στη διεύθυνση του περιοδικού υπάρχει μηχανισμός που θα απέτρεπε η θα επέβαλε την εμφάνιση ενος άρθρου με ευαίσθητο θέμα, αλλά δεν μπορώ να φανταστώ ότι το συγκεκριμένο άρθρο πέρασε αδιάφορα από τη σύνταξη. Είμαι σίγουρος ότι υπήρξαν φωνές αντίθετες στη λογική του άρθρου, έστω και εκ των υστέρων.

Οποιοδήποτε λοιπόν γράμμα διαμαρτυρίας (το γράμμα σου είναι πολύ εύστοχα διατυπωμένο κι ας το καταδικάζεις ως άσκοπο) θα στόχευε στη δικαίωση αυτών των φωνών εντός του περιοδικού, βάζοντας ίσως έτσι ένα μικρό εμπόδιο σε παρόμοιες μελλοντικές παρεκτροπές. Και θεωρώ αυτό το άρθρο παρεκτροπή για το περιοδικό όχι μόνο για τον εκφοβιστικό του χαρακτήρα αλλά γιατί τα συμπεράσματά του έμειναν αστήριχτα από τα (σχεδόν άσχετα με το θέμα) γεγονότα που επικαλέστηκε. Γεγονός που μαζί με το αμήχανο κλείσιμο του David Lavy κραυγάζουν για τη σκοπιμότητα του άρθρου.

Αυτός ο κόσμος δεν μας αφήνει περιθώρια για ρομαντικές απόψεις και αφέλειες όμως η διαμαρτυρία και η αποδοκιμασία ενός λάθους ποτέ δεν πάει χαμένη. Ο Γαλιλαίος μπορεί να δικαιώθηκε πολύ αργότερα, υπέδειξε όμως το λάθος νωρίς και σε περιβάλλον όπου οι αντιτιθέμενες φωνές δεν χάνονταν απλώς, αλλά κατέληγαν στην πυρά.

Εκείνο που πραγματικά με απογοητεύει, είναι ότι τρία τεύχη μετά δεν έχει δημοσιευτεί (σταλεί?) ούτε ένα σχετικό γράμμα προς το περιοδικό από τους άμεσα ενδιαφερομένους: τους αμερικανούς αστρονόμους...

 

• Φιλικότατα, Στέφανος