Επικίνδυνες Αποστολές στο Hubble

[NikolasVarveris]

Επικίνδυνες Αποστολές στο Hubble

 

Το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble αποτελεί μια ιστορική καινοτομία της διαστημικής βιομηχανίας και του επιστημονικού κόσμου. Ήταν η αποστολή που άνοιξε κυριολεκτικά νέους ορίζοντες στην επιστήμη και στην ανθρώπινη γνώση αλλά και η αποστολή που οδήγησε σε τεχνολογικές καινοτομίες όσο καμμία άλλη. Μια από αυτές τις καινοτομίες ήταν η κατασκευή του έτσι ώστε να επιδέχεται επιδιορθώσεις και αλλαγές στην πορέια των 20 σχεδόν χρόνων λειτουργίας του, ενώ τα περισσότερα τηλεσκόπια και διαστημοσυσκευές από την στιγμή που θα εκτοξευθούν στο διάστημα έχουν πλέον μια προδιαγεγραμμένη διάρκεια λειτουργίας στην οποία σπάνια μπορεί να επέμβει ο ανθρώπινος παράγοντας.

 

Από την ημερομηνία εκτόξευσης του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble, τον Απρίλιο 1990, συνολικά υπήρξαν 4 αποστολές συντήρησης. Αυτές ήταν όλες επανδρωμένες και αποσκοπούσαν στο να επισκευάσουν ή να αντικαταστήσουν τα όργανα, και τις υποστηρικτικές συσκευές του τηλεσκοπίου, που στην πορεία των τόσων χρόνων λειτουργίας του φθείρονται. Επίσης, 18 χρόνια είναι πλέον ενα μεγάλο χρονικό διάστημα για την ταχύτατη ανάπτυξη της τεχνολογίας και επομένως τα παρατηρησιακά όργανα και οι ανιχνευτές που διαθέτουμε πλέον είναι εξαιρετικά καλύτεροι από εκείνα με τα οποία εφοδιάστηκε αρχικά το Hubble.

 

 

 

Η ιστορική πρώτη αποστολή συντήρησης τον Δεκέμβριο 1993 έγινε με το διαστημικό λεωφορείο Endeavour και κύριος σκοπός ήταν να επιδιορθώσει τη «μυωπία» του Hubble, που προήλθε από ενα λάθος στην κατασκευή του πρωτεύοντος κατόπτρου του. Μετά την επιτυχή ολοκλήρωση της επισκευής, το πλήρωμα εγκατέστησε καινούριους ηλιακούς πίνακες και γυροσκόπια (τα οποία βοηθούν στην σταθεροποίηση και την σωστή κατευθυντικότητα του διαστημοπλοίου).

 

 

 

Η δεύτερη αποστολή συντήρησης έγινε τον Φεβρουάριο 1997 και βελτίωσε κατά πολύ τις επιστημονικές ικανότητες του Hubble, με την εγκατάσταση δυο οργάνων τελευταίας τεχνολογίας, του NICMOS, ευαίσθητου στα υπέρυθρα μήκη κύματος και του φασματογράφου STIS, που βοήθησε στο να πάρουμε πολύ λεπτομερείς παρατηρήσεις ακόμη και των πιο απομακρυσμένων σωμάτων όπως γαλαξίες και μελανές οπές.

 

Η τρίτη αποστολή συντήρησης ήταν επεισοδιακή. Ξεκίνησε τον Δεκέμβριο 1999 με την αντικατάσταση όλων των 6 των γυροσκοπίων του Hubble και την εγκατάσταση ενός κεντρικού υπολογιστή. Λίγο μετά τα Χριστούγεννα, οι αστροναύτεςεπέστρεψαν στη Γη, αλλά η συντήρηση του Hubble δεν είχε τελειώσει. Οι ειδικοί φοβήθηκαν πιθανά προβλήματα, λόγω της αλλαγής χιλιετίας, που θα παρουσιάζονταν στους υπολογιστές τόσο του τηλεσκοπίου όσο και του διαστημικού λεωφορείου Discovery που μετέφερε τους αστροναύτες και γι΄αυτό επιτάχυναν την αποστολή. Η συντήρηση ολοκληρώθηκε τον Μάρτιο 2002 με την αποστολή 7 αστροναυτών που επέβαιναν στο μοιραίο διαστημικό λεωφορείο Columbia. Οι αστροναύτες εγκατέστησαν μια νέα, μεγάλων προδιαγραφών, κάμερα (ACS) που διπλασίασε το πεδίο ορατότητας του Hubble με αποτέλεσμα να υπερδεκαπλασιάσει την ταχύτητα με την οποία αυτό συλλέγει επιστημονικά δεδομένα. Επίσης αντικατέστησαν τους ηλιακούς πίνακες και έκαναν κάποιες ακόμη πολύ σημαντικές εργασίες συντήρησης. Αφού ολοκλήρωσαν επιτυχημένα τις εργασίες τους οι 7 άτυχοι αστροναύτες ξεκίνησαν για την επιστροφή τους στη Γη, όπου όμως τους περίμενε ο θάνατος κατά την είσοδό τους στη γήινη ατμόσφαιρα.

 

 

 

Η τελευταία αποστολή συντήρησης του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble είχε προταθεί να γίνει πριν λίγα χρόνια αλλά, επηρεασμένοι από την τραγωδία του Columbia, οι αξιωματούχοι της NASA την είχαν απορρίψει ως εξαιρετικά επικίνδυνη. Τελικά όμως, και μετά από αρκετή πίεση και από τον επιστημονικό κόσμο, αποφασίστηκε να γίνει φέτος. Το διαστημικό λεωφορείο Atlantis, που θα μεταφέρει τους αστροναύτες που θα την πραγματοποιήσουν, θα εκτοξευθεί στις 10 Οκτωβρίου 2008 αν και μια μικρή καθυστέρηση είναι πιθανή λόγω της απειλής του τυφώνα Ike στην περιοχή του Houston, που πρόσφατα οδήγησε σε διακοπές ρεύματος και κλείσιμο του διαστημικού κέντρου. Το μεγάλο στοίχημα της αποστολής αυτής, που θα είναι και η τελευταία για το Hubble, είναι η εγκατάσταση δυο νέων εξαιρετικά εξελιγμένων οργάνων, της κάμερας WFC3 και του φασματογράφου COS. Επίσης θα γίνει αντικατάσταση των παλιών με νέα γυροσκόπια και μπαταρίες, τα οποία αναμένεται να επιτείνουν τη ζωή του Hubble μέχρι το 2013.

 

 

Σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, που το πλήρωμα της αποστολής θα χρειαστεί να διασωθεί, ενα ακόμη διαστημικό λεωφορείο, το Endeavour, βρίσκεται ήδη στο διαστημικό κέντρο Κένεντυ έτοιμο για εκτόξευση. Εαν δεν παραστεί τέτοια ανάγκη, το Endeavour έχει προγραμματιστεί να ταξιδέψει τον Νοέμβριο στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό.

 

Ο προγραμματισμός αρωγής του πληρώματος σε περίπτωση ανάγκης θεσπίστηκε από την NASA για όλες τις επανδρωμένες διαστημικές αποστολές, μετά το τραγικό ατύχημα του Columbia. Υπενθυμίζουμε οτι κατά την εκτόξευσή του, το Columbia υπέστη κάποιες καταστροφές οι οποίες όμως δεν έγιναν αντιληπτές από το πλήρωμα, με αποτέλεσμα να καταστραφεί επιστρέφοντας λίγες ημέρες αργότερα κατά την είσοδό του στη γήινη ατμόσφαιρα. Τώρα πλέον είναι υποχρεωτικό οι αστροναύτες να ελέγχουν το διαστημόπλοιό τους για τυχόν βλάβες κατά την παραμονή τους στο διάστημα.

 

 

 

 

Ο κίνδυνος που αντιμετωπίζουν οι αστροναύτες του Atlantis είναι οτι αν αυτό κατά την εκτόξευση υποστεί κάποιες βλάβες, δεν θα έχουν τη δυνατότητα να παραμείνουν στην ασφάλεια του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού (κατά πολλούς της πρώτης ανθρώπινης διαστημικής αποικίας) όπου θα μπορούσαν να επιζήσουν για πολλές εβδομάδες μέχρι να βρεθεί ασφαλής τρόπος επιστροφής τους στη Γη. Μέσα στο Atlantis, που θα είναι «δεμένο» στο Hubble, οι αστροναύτες θα μπορέσουν να μείνουν ζωντανοί για 25 ημέρες το πολύ, προτού σωθεί το οξυγόνο τους. Με την νέα πολιτική ασφάλειας όμως, εαν χρειαστεί αποστολή διάσωσης το Endeavour μπορεί να φτάσει στο σημείο με τετραμελές πλήρωμα μέσα σε λίγες ημέρες, και να διασώσει τους αστροναύτες. Βέβαια ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα σημάνει και το τέλος του προγράμματος των διαστημικών λεωφορείων, το οποίο ούτως ή άλλως αναμένεται να τερματιστεί το 2010. Τα διαστημικά λεωφορεία θα αντικατασταθούν στο μέλλον από μικρότερα, απλότερα και ασφαλέστερα διαστημικά οχήματα, τα Orion.

 

 

 

Πάντως η ετοιμασία ενός ακόμη δαστημικού λεωφορείου είναι πρωτοφανής ενέργεια και μάλλον συνδέεται με το γεγονός οτι πρόσφατα ο διευθυντής προγραμμάτων της NASA ανακοίνωσε οτι οι αστροναύτες της επικείμενης αποστολής στο Hubble αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο (1 προς 185, δηλ. περίπου διπλάσιο από εκείνον που αντιμετωπίζουν οι αστροναύτες του Διεθνή Διαστημικού Σταθμού) λόγω των διαστημικών «απορριμάτων» ανθρώπινης ή κοσμικής προέλευσης που βρίσκονται στην τροχιά του Hubble γύρω από τη Γη. Η τροχιά αυτή, στα 560 χιλιόμετρα πάνω από το γήινο έδαφος, είναι πολύ πιο «μολυσμένη» από εκείνη του Διεθνή Διαστημικού Σταθμού, περί τα 350 χιλιόμετρα πάνω από τη Γη.

 

Οι ειδικοί δε τονίζουν οτι ο συνολικός κίνδυνος να καταστραφεί το διαστημικό λεωφορείο Atlantis από διάφορους παράγοντες, πέραν των διαστημικών απορριμάτων, ανέρχεται σε 1/80 ή ακόμη και σε 1/60! Παρά τον εξαιρετικά αυξημένο κίνδυνο, οι αστροναύτες που πρόκειται να ανέβουν τα σκαλιά του Atlantis σε λίγες ημέρες λένε οτι τίποτα δεν θα μπορέσει να τους σταματήσει να ταξιδέψουν στο διάστημα, και οτι θα επέλεγαν να το κάνουν ακόμη και αν δεν είχε προγραμματιστεί το σχέδιο διάσωσης του Endeavour