Το κοσμοείδωλο του Αριστοτέλη.

Ο Αριστοτέλης υπήρξε ίσως ο μεγαλύτερος συστηματικός νους του κόσμου. Φιλοσόφησε επί παντός του επιστητού. Από τη Φυσική μέχρι τη Λογική, την Ηθική και την Πολιτική. Διασώθηκαν μόνο 169 από τις πραγματείες του Αριστοτέλη. Τις αντιλήψεις του για τη Φυσική τις βρίσκουμε στα έργα του: α) Φυσική ακρόασις (Τα Φυσικά), β) Μετά τα Φυσικά, γ) Περί ουρανού, δ) Μετεωρολογικά, ε) Προβλήματα μηχανικής, στ) Περί γεννήσεως και φθοράς και ζ) Μηχανικά.

 

Οι κεντρικές ιδέες της Φιλοσοφίας της φύσεως του Αριστοτέλη μπορούν να συνοψισθούν στα παρακάτω:

1. Το Σύμπαν είναι γεωκεντρικό, πεπερασμένο χωρικά και άπειρο χρονικά (δηλαδή αδημιούργητο). Το κέντρο του Σύμπαντος είναι η ακίνητη Γη. H Σελήνη, οι πλανήτες, ο Ήλιος και οι απλανείς αστέρες βρίσκονται σε ομόκεντρες σφαίρες, οι οποίες περιστρέφονται γύρω από τη Γη. H εξώτατη σφαίρα με τους απλανείς αποτελεί το όριο του Σύμπαντος. Ό,τι υπάρχει μέσα σε αυτή τη σφαίρα αποτελεί το Σύμπαν. Έξω από αυτή τη σφαίρα δεν υπάρχει τίποτε, ούτε κενό ούτε τόπος.

Το κενό είναι ανύπαρκτο. H αντίληψη αυτή του Αριστοτέλη ίσως δικαιώνεται από τη Σύγχρονη Φυσική, η οποία θεωρεί ότι τα πεδία έχουν οντολογική υπόσταση. Δεν είναι δηλαδή αφηρημένες μαθηματικές συλλήψεις.

O Αριστοτέλης εγκαταλείπει τις απόψεις του δασκάλου του Πλάτωνα για την ύπαρξη του κόσμου των ιδεών, που ως γνωστόν έχει οντολογική υπόσταση.

Τα λογικά, επιστημονικά και φιλοσοφικά έργα του Αριστοτέλη σχημάτιζαν τον πυρήνα του προγράμματος σπουδών των ευρωπαϊκών πανεπιστημίων του Μεσαίωνα.

Δεν είναι δηλαδή οι ιδέες που έχουμε στο νου μας. Δέχεται, όμως, ο Αριστοτέλης ότι υπάρχει στον άνθρωπο η άυλη ψυχή και ο Θεός, ο οποίος όμως δεν είναι ο δημιουργός της αρχικής ύλης του Σύμπαντος. Με δεδομένη και προϋπάρχουσα την αρχική ύλη, ο Θεός έφτιαξε τον κόσμο (κόσμος = κόσμημα).

 

2. O Αριστοτέλης βλέπει το Σύμπαν σαν έναν οργανισμό, στον οποίο υπάρχει σκοπιμότητα, όπως και στους έμβιους οργανισμούς. Δεν υπάρχει αιτιοκρατία στον κόσμο του Αριστοτέλη, ούτε τύχη.

Στον αντίποδα βρίσκεται το Σύμπαν του Δημόκριτου, το οποίο είναι μία μηχανή που υπακούει αυστηρά στους νόμους της αιτιότητας. Στο Σύμπαν του Δημόκριτου δεν υπάρχει περιθώριο για τύχη ή σκοπιμότητα, είναι άπειρο και χωρικά και χρονικά και κατά συνέπεια αδημιούργητο. Με το Γαλιλαίο και το Νεύτωνα θα επιβληθεί στην επιστήμη το μηχανιστικό αυτό μοντέλο του Δημόκριτου.

 

3. Κατά τον Αριστοτέλη η ύλη είναι συνεχής, σε αντίθεση με την ατομική θεωρία του Δημόκριτου.

Τα υλικά από τα οποία αποτελούνται όλα τα σώματα είναι η γη, ο αέρας, το νερό και το πυρ. O Αριστοτέλης διατηρεί εδώ τις απόψεις του δασκάλου του Πλάτωνα.

 

4. H κίνηση είναι θεμελιώδης ιδιότητα της ύλης. O Αριστοτέλης υποστήριζε ότι «για να κινηθεί ένα σώμα, πρέπει να δρα σε αυτό δύναμη» και συνδέει τη δύναμη με την ταχύτητα. Κάτι που αρνείται ο Γαλιλαίος και ο Νεύτωνας. O τελευταίος θα συνδέσει τη δύναμη με την επιτάχυνση.

O Αριστοτέλης δέχεται την αρχή της αδράνειας για να την αρνηθεί μετά, γιατί δεν πιστεύει ότι υπάρχει κενός χώρος. Γράφει: «Ένα σώμα στο κενό θα ηρεμεί ή θα κινείται ευθύγραμμα και ομαλά, γιατί το κενό δεν συνεπάγεται καμία διαφορά η οποία θα καθόριζε κάποια κατεύθυνση για την κίνηση» (Τα Φυσικά 213b, 215a). Επειδή όμως, κατά τον Αριστοτέλη πάντα, δεν υπάρχει κενό, δεν ισχύει η αρχή της αδράνειας. O Γαλιλαίος δε δέχεται την ύπαρξη του κενού άρα και την αρχή της αδράνειας.

 

5. Τα φαινόμενα κατά τον Αριστοτέλη δεν μπορούν να περιγραφούν ποσοτικά. Δεν μπορούν να περιγραφούν με μαθηματικές σχέσεις. Αυτό βρίσκεται σε πλήρη αντίθεση με τη Φιλοσοφία του Πλάτωνα. Κατά τον Πλάτωνα, για να εξηγήσουμε τα φαινόμενα δεν πρέπει να τα περιγράφουμε απλώς, αλλά να τα ανάγουμε σε αριθμητικές σχέσεις. Το «σώζειν τα φαινόμενα», δηλαδή η ερμηνεία των φαινομένων, πρέπει να αναχθεί σε ποσοτικές σχέσεις. Αυτό που κάνει δηλαδή η Φυσική από την εποχή του Γαλιλαίου και του Νεύτωνα. Αυτό αποτελεί και το θρίαμβο του Πλάτωνα.

 

6. O χρόνος στον Αριστοτέλη συνδέεται με την κίνηση. O χρόνος είναι μέτρο της κίνησης και δεν νοείται χωρίς αυτόν. Ενώ όμως οι κινήσεις είναι διαφορετικές, ο χρόνος είναι πάντα ο ίδιος. Έτσι, τελικώς, ο χρόνος κυλά ανεξάρτητα από τις κινήσεις των σωμάτων.

O Αριστοτέλης είχε καθιερωθεί τόσο πολύ στη συνείδηση των επιστημόνων και διανοούμενων των μεσαιωνικών χρόνων, ώστε από ένα σημείο και πέρα αποτελούσε ανασχετικό παράγοντα για την πρόοδο της επιστήμης. «Αυτός έφα» έλεγαν οι Αρχαίοι Έλληνες, το ίδιο επαναλάμβαναν αργότερα οι Ευρωπαίοι.

Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Γαλιλαίος ντρεπόταν (!) να πει ότι η Γη γυρίζει, παρ’ ότι είχε αδιάσειστα επιστημονικά επιχειρήματα γι’ αυτό. Δεν υπήρχε λόγος για έρευνα και μελέτη της φύσης. Όλα τα είχε πει ο Αριστοτέλης! Αυτός είναι μάλλον ο δεύτερος βασικός λόγος της μη προόδου των φυσικών επιστημών κατά το Μεσαίωνα.

O κύριος βέβαια λόγος παραμένει ότι στο μεγαλύτερο μέρος της η Δύση ήταν υπό την κατοχή των βαρβάρων και υπό την επήρεια των σκοτεινών θρησκευτικών κύκλων.

 

H Φιλοσοφία του Αριστοτέλη έγινε τόσο αποδεκτή για δύο κύριους λόγους.

- Πρώτο, γιατί στηρίζεται και συμφωνεί με την άμεση εμπειρία μας, δηλαδή την εποπτεία.

- Δεύτερο, γιατί είναι συμβατή με τη χριστιανική Αποκάλυψη, η οποία είχε κυριαρχήσει στο γνωστό τότε κόσμο.

Οι απόψεις του Αριστοτέλη πόρρω απέχουν από τις λαϊκές δοξασίες της εποχής του, περί δωδεκαθέου. Κατηγορήθηκε μάλιστα για αθεΐα και κατέφυγε στη Χαλκίδα, τη γενέτειρα της μητέρας του, όπου πέθανε το 322 π,Χ.

Σήμερα ο άνθρωπος, ασφαλώς πιο πλούσιος σε γνώσεις για το Σύμπαν, επιχειρεί μια διαφορετική ανθρωποκεντρική προσέγγιση από τον Αριστοτέλη – ότι ο άνθρωπος δηλαδή είναι στο κέντρο του Σύμπαντος – με την διατύπωση της Ανθρωπικής Αρχής. Η Ανθρωπική Αρχή, επιχειρεί να προσδώσει έναν ιδιαίτερο ρόλο στην παρουσία του Ανθρώπου μέσα στο Σύμπαν.

http://www.physics4u.gr/blog/?p=3092

 

Διαβάστε τρία πολύ καλά άρθρα σχετικά με τον Αριστοτέλη

Η λογική στον Αριστοτέλη.

http://sciencearchives.wordpress.com/2010/02/09/%ce%ae-%ce%ad/

Από τον Αριστοτέλη στο Νεύτωνα.

http://www.physics4u.gr/blog/?p=2240

Το κοσμολογικό μοντέλο του Αριστοτέλη: από την αρχαιότητα στο Μεσαίωνα.

http://sciencearchives.wordpress.com/2010/05/08/%cf%8c-%ce%ad-omic/

 

Στο σχεδιο ο Αριστοτέλης διδάσκει τον Αλέξανδρο.

Υπάρχουν πράγματα που σπάνια ακούγονται για τον Αριστοτέλη.

 

Πολλές φορές, μη επιστήμονες διατυπώνουν θεωρίες λανθασμένες. Όσο μεγαλύτερος ο αριθμός των απόψεών τους, τόσο και πιο πιστευτοί γίνονται από τον απλό κόσμο (τους μη ειδικούς).

 

Ο Αριστοτέλης θα μπορούσε να θεωρηθεί ως ένας ορθολογιστής με τον εγωκεντρισμό του «ειδήμονα». Διαβάζοντας για τα λάθη που έκανε στις διατυπώσεις του, απορεί κανείς γιατί θεωρείται ένας από τους μεγάλους φιλόσοφους και όχι απλά, ένας ακόμη φιλόσοφος, ένας βιολόγος (ο πρώτος) ή ένας επιστημονικός νους. Το κύρος του ήταν τέτοιο στην εποχή του που του επέτρεπε να διατυπώνει φυσικές θεωρίες, για θέματα που δεν είχε πραγματοποιήσει κανένα πρακτικό πείραμα. -Δυστυχώς αυτό ισχύει για πολλούς, ακόμα και σήμερα-. Και είχε άποψη σχεδόν για τα πάντα. Ελάχιστοι τον αμφισβήτησαν.

 

Ένα παράδειγμα αμφισβήτησης του, είναι αυτό του Αρχιμήδη. Ο οποίος δεν επηρεάστηκε από το κύρος του και απέδειξε το λάθος που είχε κάνει ο Αριστοτέλης, στην θεωρία του στα Φυσικά, σε σχέση με την δυναμική των στερεών σωμάτων. Και το απέδειξε μετακινώντας ολόκληρο τρικάταρτο πλοίο στο λιμάνι των Συρακουσών, χρησιμοποιώντας το πολύσπαστον, την πολλαπλή τροχαλία που επιτρέπει να διαιρέσουμε την δύναμη που χρειάζεται για να μετακινηθεί ένα στερεό σώμα. Ο Αριστοτέλης είχε αποκλείσει τέτοιο ενδεχόμενο.

 

Ο Αριστοτέλης πέρα από το γεωκεντρικό σύμπαν που σαν αντίληψη διατηρήθηκε για εκατοντάδες χρόνια, διατύπωσε και απόψεις για την θέση της γυναίκας στην κοινωνία. Ο Πλάτωνας πριν από αυτόν, πίστευε ότι η Πολιτεία πρέπει να δίνει μόρφωση στις γυναίκες για να βρίσκεται σε ισορροπία και ότι οι γυναίκες μπορούν να διοικήσουν το ίδιο καλά με τους άντρες. Ο Αριστοτέλης θεωρεί την γυναίκα υποδεέστερη του άντρα, ότι είναι ένας «ατελής άνδρας». Ως εκ τούτου κατά την διαδικασία της αναπαραγωγής έχει παθητικό ρόλο και ο άνδρας ενεργητικό. Τα παιδιά κληρονομούν μόνο τις ιδιότητες του άνδρα που βρίσκονται όλες στο σπέρμα του.

 

Ο Αριστοτέλης με αρκετές από αυτές τις απόψεις του, ήταν μπροστά από την εποχή του. Απλά η εποχή αυτή, ονομαζόταν Μεσαίωνας.

Ντίνο, με όσα έγραψες μου θύμησες δικές μου απόψεις παλαιότερα που ανασκεύασα και σε αυτό είχε να κάνει η ενασχόληση μου με την αστρονομία.Ο άνθρωπος πάντα ταλαιπωρείται στην προσπάθεια του να κατανανοήσει τον κόσμο και τους νόμους λειτουργίας του. Ο Αριστοτέλης δίδαξε τον Αλέξανδρο ότι κάθε πράγμα στον κόσμο έχει την δική του έννοια που καλείται ο άνθρωπος να την αντιληφθεί. Άλλο αυτό που λέγεται κόσμος και άλλο ο ισχυρισμός γιατί υπάρχει ο κόσμος. Αφουγκράζεται τα όρια μεταξύ ψυχολογίας και λογικής. Έβαλε τα θεμέλια και μπορούμε να πούμε ότι δημιούργησε τη λογική. Πραγματικά ένα επικό δημιούργημα δικό του. Αθάνατη είναι η θεωρία του για το συλλογισμό καθώς και η θεωρία του για την επιστημονική απόδειξη. Αυτό που μου έκανε την μεγαλύτερη εντύπωση όμως ήταν η άποψή του στο ότι ... το σύνηθες συμπέρασμα, δεν πρέπει να συνδέεται με την επιστημονική απόδειξη. Δηλαδή βάζει την ενορατική γνώση, τη γνώση της φιλοσοφίας , αυτός ο ίδιος που έβαλε τα θεμέλια της λογικής και της απόδειξης. Έτσι για μας που ασχολούμαστε ερασιτεχνικά με το πολύ μακρινό και κατά κάποιο τρόπο προσπαθούμε να φτάσουμε το όλο του σύμπαντος μας λέει : Ο άνθρωπος μπορεί να καταλαβαίνει, να μετρά και να αποδυκνύει κάτι που αφορά το μέρος του όλου, επειδή είναι παρατηρήσιμο. Όμως το "Όλον" πέρα από το ότι δεν χωρά στο νου γιατί είναι μη μετρήσιμο, μή παρατηρήσιμο και άπειρο, ο άνθρωπος υπολογίζει, υποθέτει φθάνει σε κάποια έμμεσα και υποθετικά συμπεράσματα, αλλά δεν μπορεί να τα αποδείξει. Από εδώ ξεκινά η φιλοσοφία που αφήνει πίσω της την εξωτερική ερμηνεία των πραγμάτων και διεισδύει στο εσωτερικό περιεχόμενό τους. Για τον Μεσαίωνα, που πολύ σωστά αναφέρθηκες, δεν φταίει ο Αριστοτέλης αλλά η Δυτική εκκλησία που τον χρησιμοποίησε με αυτό το τρόπο. Ο Γαλιλαίος πάνω στις σκέψεις όλων αυτών βασίστηκε και προχώρησε χωρίς όμως να τους χρησιμοποιήσει για ίδιο όφελος. Αντε να φτιάξει ο καιρός να βγάλουμε τα τηλεσκόπια γιατί τοχουμε ρίξει στη θεωρία τελευταία.

Τεράστια ανακάλυψη σε ανασκαφή στα αρχαία Στάγειρα - Βρέθηκε ο τάφος του Αριστοτέλη!

EK ΤΩΝ ΜΕΓΙΣΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΦΙΛΟΣΟΦΩΝ ΚΑΙ ΔΑΣΚΑΛΟΣ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ

Ειναι γεγονός. Ο τάφος του μεγαλύτερου φιλοσόφου της αρχαιότητας, του Αριστοτέλη (384- 322 π. Χ.), βρίσκεται στα Στάγειρα, στην σημερινή Ολυμπιάδα Χαλκιδικής. Tα αποτελέσματα μετά από πολυετείς έρευνες αφήνουν ελάχιστες αμφιβολίες για το εξαιρετικής σημασίας ταφικό μνημείο που ταυτίζεται πλέον με τον Σταγειρίτη φιλόσοφο.

Τόσο τα ανασκαφικά δεδομένα όσο και παλιές γραμματειακές πηγές συγκλίνουν στην άποψη ότι το αψιδωτό οικοδόμημα και ο βωμός σε μαρμαροθετημένο δάπεδο των ελληνιστικών χρόνων, που αποκάλυψαν οι ανασκαφές στην αρχαία πόλη το 1996, δεν μπορεί παρά να ήταν ο τάφος και το ηρώο του Αριστοτέλη.

Ένα ταφικό ηρώο όπου οι Σταγειρίτες μετέφεραν και εναπόθεσαν την τέφρα του φιλοσόφου αμέσως μετά τον θάνατο του στη Χαλκίδα, τον τίμησαν ως ήρωα, σωτήρα, νομοθέτη και δεύτερο «οικιστή» της πόλης τους, εφόσον με δική του μεσολάβηση στον Φίλιππο επανιδρύθηκαν (340 π.Χ) τα Στάγειρα, που είχαν καταστραφεί από τον ίδιο Μακεδόνα βασιλιά το 349 π.Χ.

«Δεν έχουμε αποδείξεις αλλά ισχυρότατες ενδείξεις – φθάνουν σχεδόν στη βεβαιότητα. Η θέση στην οποία κτίστηκε το πεταλωτό οικοδόμημα, μέσα στην πόλη και κοντά στην Αγορά (κατά παρέκκλιση των νενομισμένων), με πανοραμική θέα προς όλες τις κατευθύνσεις. Η εποχή της κατασκευής του στην αρχή-αρχή ακόμη της ελληνιστικής περιόδου. Το ασύμβατο για άλλες χρήσεις σχήμα του. Ο δημόσιος χαρακτήρας του και η μεγάλη βιασύνη που διακρίνεται στην κατασκευή του, με ποιοτικό, αλλά ετερόκλητο οικοδομικό υλικό σε δεύτερη χρήση. Η ύπαρξη βωμού σε τετραγωνισμένο δάπεδο. Όλα αυτά οδηγούν στο συμπέρασμα ότι το σωζόμενο αψιδωτό κτίσμα ήταν ο τάφος-ηρώο του Αριστοτέλη», επισημαίνει ο ανασκαφέας, μελετητής των αρχαίων Σταγείρων, αρχαιολόγος Κώστας Σισμανίδης στην πρώτη επιστημονική ανακοίνωση που κάνει σήμερα για τον «τάφο του Αριστοτέλη» στο παγκόσμιο συνέδριο «Αριστοτέλη 2.400 χρόνια».

Το ταφικό οικοδόμημα εντοπίστηκε ανάμεσα στη στοά του 5ου αιώνα και στον αρχαϊκό ναό του Διός Σωτήρος και της Αθηνάς Σωτείρας (6ος αιώνας π.Χ.), μεταξύ της αρχαϊκής και της κλασικής πόλης, στη χερσόνησο «Λιοτόπι».

Η αψιδωτή του κάτοψη (10 περίπου μέτρα), το σχήμα του, η ύπαρξη ορθογωνίου μαρμαροθετημένου δαπέδου με κενή επιφάνεια-βωμό (1,30x1,70 μ.) είχαν προβληματίσει πολύ τον αρχαιολόγο ερευνητή, καθώς περιβάλλει επακριβώς έναν τετράγωνο βυζαντινό πύργο.

Είναι σαφές ότι οι Βυζαντινοί το κατέστρεψαν αναταράσσοντας εντελώς τα αρχαιολογικά στρώματα. Ο ημικυκλικός τοίχος του ταφικού μνημείου, ωστόσο, διατηρείται σε ύψος δύο περίπου μέτρων. Το οικοδόμημα έφερε στέγη με κεραμίδια από το βασιλικό κεραμοποιείο, επιβεβαιώνοντας τον δημόσιο χαρακτήρα του. Υπερυψωμένος, πλατύς κτιστός δρόμος οδηγούσε σε είσοδο του μνημείου, που ήταν προσπελάσιμο για προσφορές και απονομή τιμών.

Κινητά ευρήματα, κεραμική, περισσότερα από πενήντα νομίσματα χρονολογούν τάφο και βωμό στους χρόνους περίπου του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ποιος όμως ήταν ο ένοικός του; Γραμματειακές πηγές δίνουν τη ζητούμενη απάντηση, με κυριότερες το χειρόγραφο αρ. 257 της Μαρκιανής Βιβλιοθήκης και μία αραβική βιογραφία του Αριστοτέλη.

Σύμφωνα με αυτές, μετά τον θάνατό του στη Χαλκίδα (322 π.Χ.) οι Σταγειρίτες μετέφεραν την τέφρα του με χάλκινη υδρία, την έθαψαν σε μεγάλο υπέργειο τάφο μέσα στην πόλη τους, δίπλα στον οποίο έστησαν και βωμό, σε έναν τόπο που τον ονόμασαν «Αριστοτέλειον» και στον οποίο συνεδρίαζε στο εξής η Βουλή. Προς τιμήν του καθιέρωσαν μεγάλες ετήσιες γιορτές και αγώνες, τα «Αριστοτέλεια».

Στο ταφικό ηρώο του Αριστοτέλη και στα ερείπια της πόλης όπου περπάτησε πριν από 2.400 χρόνια θα ξεναγηθούν αύριο 250 και πλέον αριστοτελιστές από 40 χώρες, οι οποίοι μελετούν με ευλάβεια το έργο του πιο αναγνωρίσιμου Έλληνα φιλόσοφου.

Περισσότερα από 25 χρόνια αφιέρωσε στις ανασκαφές και την έρευνα ο αρχαιολόγος Κώστας Σισμανίδης για να φέρει στο φως τεκμήρια, να τα συναρτήσει με τις αρχαίες πηγές, για να καταλήξει στο συμπέρασμα το οποίο σεμνά είχε ψελλίσει από το 1996.

Όπως αναφέρει, ο κ. Σισμανίδης ήταν από τους πιο ακριβοθώρητους αρχαιολόγους στη Βόρεια Ελλάδα, από αυτούς που δεν μιλούσαν ποτέ αν αυτό που είχαν να πουν δεν έφερε την σφραγίδα της απόδειξης.

Ο κ. Σισμανίδης παρουσιάζει τα ντοκουμέντα της πολυετούς έρευνάς του για τον τάφο-ηρώο στον οποίο εναποτέθηκε η τέφρα του Αριστοτέλη, αυτού που τα συμπεράσματά του είναι μέχρι σήμερα σημείο τομής της φιλοσοφικής σκέψης, μόνιμη πρόκληση σε όλους τους επιγόνους που ακόμη κι αν διαφωνούν επικαλούνται τα επιχειρήματα του, του ανθρώπου που εξέτασε κάθε νοητικό πεδίο της εποχής του γράφοντας περίπου τετρακόσιες πραγματείες, για την πολιτική, την ηθική, την λογοτεχνία και την επιστήμη, αυτού που δικαίως χαρακτηρίστηκε από τον Πλάτωνα "ο πρώτος αναγνώστης βιβλίων" στην ανθρώπινη ιστορία.

Το «Κόκκινο Θεσσαλονίκης» δημοσιεύει μεγάλο μέρος των στοιχείων και συμπερασμάτων και τις σχετικές φωτογραφίες και αναπαραστάσεις που αναμένεται να προκαλέσουν παγκόσμιο ενδιαφέρον για ένα αρχαιολογικό εύρημα που δεν θα είναι πνιγμένο στη λάσπη καμιάς «εθνικής» ανάγκης και καμιάς προπαγάνδας.

Εξάλλου το σύνολο της πολυετούς ενασχόλησης του κ. Σισμανίδη θα περιμένει, λίγο ελπίζουμε, καθώς είναι έτοιμοι για δημοσίευση τρεις (3) τόμοι με όλο το ανασκαφικό υλικό από την περιοχή.

Σύμφωνα με τον κ. Σισμανίδη στην πλαγιά του βορειότερου άκρου των Σταγείρων, κοντά στη Στοά της Αρχαίας Αγοράς αποκαλύφθηκε πολύπλοκο σύμπλεγμα διαφορετικών μεταξύ τους κτισμάτων που χρονολογούνται από την αρχαϊκή μέχρι και τη βυζαντινή περίοδο ως και τα νεώτερα χρόνια.

Δυόμιση μέτρα δυτικά της πύλης του αρχαϊκού τείχους, αποκαλύφθηκε ένας μεγάλος τετράγωνος πύργος των βυζαντινών χρόνων τον οποίο περιβάλλει ένα εντυπωσιακό αψιδωτό οικοδόμημα, που δίνει αρχικά την εντύπωση πυργοειδούς κατασκευής της αρχαϊκής οχύρωσης.

Ωστόσο όπως παρατηρεί κ. Σισμανίδης «προσεκτικότερη παρατήρηση και πολλά κινητά ευρήματα απ΄ αυτό, πείθουν ότι χρονολογείται στους πρώιμους ελληνιστικούς χρόνους». Οι τοίχοι του κτίσματος αυτού σώζονται σε μέγιστο ύψος 1,80, και έχουν το μικρό σχετικά πάχος των 1,10 μ., «το οποίο είναι βεβαίως απαγορευτικό, για να ερμηνευτεί αυτό ως πύργος της αρχαϊκής οχύρωσης» ενώ «σημαντικό χαρακτηριστικό του είναι ότι χτίστηκε με πολύ καλό οικοδομικό υλικό, το οποίο είναι προφανές ότι βρίσκεται εδώ σε δεύτερη χρήση και προέρχεται από παλαιότερα δημόσια κτίσματα. Έτσι, ενώ οι τοίχοι του είναι χτισμένοι, κατά το μεγαλύτερο μέρος τους, ακανόνιστα, χρησιμοποιούν όμως σε μεγάλο βαθμό εξαιρετικής ποιότητας και επεξεργασίας γωνιόλιθους μαρμάρου, ασβεστολίθους και γρανίτη, ενώ παράλληλα διαπιστώνεται και ιδιαίτερη σπουδή στην κατασκευή τους, αφού η ποιότητα δεν είναι όμοια ούτε ως προς το υλικό που χρησιμοποιήθηκε κατά τόπους, ούτε ως προς τον τρόπο δόμησης». Σειρά δομικών χαρακτηριστικών του κτιρίου και άλλες ανασκαφικές ενδείξεις «οδηγούν στο συμπέρασμα, ότι η ανέγερση του οικοδομήματος έγινε, για κάποιον λόγο, ιδιαίτερα εσπευσμένα».

Ο αρχαιολόγος θα αναφερθεί αναλυτικά στις ανασκαφές που έφτασαν μέχρι τον βράχο και έδωσαν πολλά ευρήματα ενώ εντόπισε και την θύρα εισόδου. Για είκοσι χρόνια τουλάχιστον ο κ. Σισμανίδης ενέσκηψε στα προβλήματα χρονολόγησης των ευρημάτων και φυσικά των ερμηνειών τους καθώς δεν ήταν αρκετό το γεγονός ότι το κτίριο αναγόταν στα πρώιμα ελληνιστικά χρόνια, στην περίοδο δηλαδή αμέσως μετά το θάνατο του Μ. Αλεξάνδρου.

Τα κινητά ευρήματα «πολυπληθής και καλής ποιότητας, η οποία αντιπροσωπεύεται από όστρακα διαφόρων αγγείων, κυρίως σκύφων, πινακίων, κυλίκων και κανθάρων. Και πάνω από πενήντα νομίσματα αρκετά Αλέξανδρου Γ΄, ορισμένα κοπές της Αμφίπολης και της Θεσσαλονίκης, ενώ τα υπόλοιπα είναι των Επιγόνων, όπως του Αντιγόνου Γονατά, Δημητρίου Πολιορκητή κλπ» και κεραμική παραγωγής του βασιλικού κεραμοποιείου επέτειναν από την μία τις χαρές και από την άλλη τις αμφιβολίες. Τα ευρήματα δεν απαντούσαν στο ερώτημα «τι ήταν αυτό το πεταλόσχημο οικοδόμημα; Γιατί κατασκευάστηκε;». Τέλος, γιατί στο κέντρο αυτού του περίεργου κτιρίου υπήρχε -όπως αποδείχθηκε- βωμός;

Το «αρμολόγημα» των ευρημάτων έκαναν τελικά οι αρχαίες πηγές. Η εξαντλητική έρευνα οδήγησε σε αρκετές πηγές και ενδεικτικά αναφέρουμε την αραβική βιογραφία του Αριστοτέλη, του β΄μισού του 11 αι. μ. Χ. που αντιγράφει βιογραφία του Αριστοτέλη, από κάποιον Πτολεμαίο, που έζησε κατά το α΄ μισό του 4 αιώνα μ.Χ. και στην οποία αναφέρεται: « Όταν ο Αριστοτέλης πέθανε (στη Χαλκίδα, τον Οκτώβριο του 322 π.Χ.), οι Σταγειρίτες έστειλαν και έφεραν την τέφρα του στην πατρίδα τους, την τοποθέτησαν μέσα σε χάλκινη υδρία και κατόπιν απέθεσαν την υδρία αυτή σε μια τοποθεσία, που την ονόμασαν “Αριστοτέλειον”. Κάθε φορά που είχαν σημαντικές υποθέσεις και ήθελαν να λύσουν δύσκολα προβλήματα, συγκαλούσαν σ΄ αυτόν τον τόπο την συνέλευσή τους». Οι πληροφορίες αυτές επαναλαμβάνονται «στο χειρόγραφο αριθμ. 257 της Μαρκιανής Βιβλιοθήκης της Βενετίας (κώδικας Ματσίανης στ. 257), που χρονολογείται γύρω στο 1300 μ.Χ.».

Κι αφού αναφερόμαστε στον τάφο του Αριστοτέλη o κ. Σισμανίδης μετέρχεται ακριβώς της Αριστοτελικής Λογικής για να διατυπώσει τα συμπεράσματά του, ότι το κτίριο αυτό «δεν μπορεί να είναι τίποτα άλλο»:

«Έχουμε άραγε, κατόπιν όλων των ανωτέρων, κάποιο λόγο για να μην θεωρήσουμε ότι το προβληματικό, από την άποψη της ερμηνείας του, αψιφωτό οικοδόμημα, που παραπάνω περιγράψαμε, ήταν ο τάφος του Αριστοτέλη; Υπάρχει κάτι που δεν ταιριάζει ή ενοχλεί σ΄ αυτήν την ερμηνεία; Αντίθετα, θεωρούμε, χωρίς ωστόσο να έχουμε αποδείξεις, παρά μόνον ισχυρές ενδείξεις, ότι όλα συντείνουν προς αυτήν την εκδοχή: Η θέση στην οποία κτίστηκε μέσα στην πόλη και κοντά στην Αγορά με πανοραμική θέα προς όλες τις κατευθύνσεις, η εποχή της κατασκευής του στην αρχή-αρχή ακόμη της ελληνιστικής περιόδου, το ασύμβατο γι άλλες χρήσεις σχήμα του, ο δημόσιος χαρακτήρας του και η μεγάλη βιασύνη που διακρίνεται στην κατασκευή του, με καλό, αλλά ετερόκλητο οικοδομικό υλικό σε δεύτερη χρήση».

Η ζωή και το έργο του Αριστοτέλη

Όπως γράφει το wikipedia, o Αριστοτέλης ήταν αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος και πολυεπιστήμονας, γιος του Νικομάχου, ο οποίος πέθανε νωρίς και την κηδεμονία του, την ανέλαβε ο Πρόξενος από τον Αταρνέα. Σε ηλικία 17 ετών εισέρχεται στην Ακαδημία του Πλάτωνα, στην Αθήνα, και παραμένει εκεί έως τα 37 του έτη και συνδέεται τόσο με τον ίδιο τον Πλάτωνα, όσο και με τον Εύδοξο, τον Ξενοκράτη και άλλους στοχαστές. Τα έργα του αναφέρονται σε πολλαπλά είδη επιστημών, όπως φυσική, βιολογία, ζωολογία, μεταφυσική, λογική, ηθική, ποίηση,θέατρο, μουσική, ρητορική, πολιτική κ.ά, τα οποία συνιστούν το πρώτο ολοκληρωμένο σύστημα στη Δυτική Φιλοσοφία. Η περίοδος της ωριμότητας αρχίζει με τις βιολογικές έρευνες και τα συμπεράσματά του είναι η πρώτη συστηματοποίηση των βιολογικών φαινομένων στην Ευρώπη.

Δάσκαλος του Μ. Αλεξάνδρου

Μετά τον θάνατο του Πλάτωνα, φεύγει από την Αθήνα και κατόπιν εντολής του Φιλίππου, αναλαμβάνει το 343 π.Χ./42 τη διδασκαλία του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Σύμφωνα με την Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάνικα: «ο Αριστοτέλης υπήρξε ο πρώτος γνήσιος επιστήμονας στην ιστορία… και κάθε κατοπινός επιστήμονας του οφείλει κάτι».

Ως διδάσκαλος του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ο Αριστοτέλης, απέκτησε διάφορες ευκαιρίες και αφθονία προμηθειών. Έτσι, ίδρυσε μια βιβλιοθήκη στο Λύκειο, η οποία έγινε αρωγός στην παραγωγή εκατοντάδων έργων του. Το γεγονός ότι υπήρξε μαθητής του Πλάτωνα, τον οδήγησε στις απόψεις του πλατωνισμού, αργότερα, όμως, μετά τον θάνατο του Πλάτωνα, οδηγήθηκε, περισσότερο, σε εμπειρικές μελέτες και μετατοπίζεται από τον πλατωνισμό στον εμπειρισμό. Πίστευε ότι οι ιδέες και οι γνώσεις όλων των λαών βασιζόταν, τελικά, στην αντίληψη. Στις απόψεις του, για τις φυσικές επιστήμες, βασίστηκαν πολλά έργα του.

Μαζί με το δάσκαλό του Πλάτωνα αποτελεί σημαντική μορφή της φιλοσοφικής σκέψης του αρχαίου κόσμου, και η διδασκαλία του διαπερνούσε βαθύτατα τη δυτική φιλοσοφική και επιστημονική σκέψη μέχρι και την Επιστημονική Επανάσταση του 17ου αιώνα. Υπήρξε φυσιοδίφης, φιλόσοφος, δημιουργός της λογικής και ο σημαντικότερος από τους διαλεκτικούς της αρχαιότητας.

To σύνολο της επιρροής του, συχνά τον κατατάσσει μεταξύ των κορυφαίων παγκοσμίων προσωπικοτήτων όλων των εποχών με τη μεγαλύτερη επιρροή, μαζί με τον δάσκαλο του, τον Πλάτωνα, και τον μαθητή του, τον Μέγα Αλέξανδρο.

 

Οι πρώτες δηλώσεις του αρχαιολόγου Κώστα Σισμανίδη

 

Οι πρώτες δηλώσεις του ανασκαφέα των αρχαίων Σταγείρων, Κώστα Σισμανίδη, για τον τάφο του Αριστοτέλη.

http://www.pronews.gr/portal/20160526/culture/%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CF%84%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%B1-%CE%BD%CE%B5%CE%B1/%CE%BF%CE%B9-%CF%80%CF%81%CF%8E%CF%84%CE%B5%CF%82-%CE%B4%CE%B7%CE%BB%CF%8E%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%82-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CF%83%CE%BA%CE%B1%CF%86%CE%AD%CE%B1-%CF%84%CF%89%CE%BD-%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%AF%CF%89%CE%BD-%CF%83%CF%84%CE%B1%CE%B3%CE%B5%CE%AF%CF%81%CF%89%CE%BD-%CE%BA%CF%8E%CF%83%CF%84%CE%B1

 

Παγκόσμιο Συνέδριο για τον μεγάλο φιλόσοφο και επιστήμονα της αρχαιότητας Αριστοτέλη

http://www.pronews.gr/portal/20160520/culture/%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CF%84%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%B1-%CE%BD%CE%B5%CE%B1/%CF%80%CE%B1%CE%B3%CE%BA%CF%8C%CF%83%CE%BC%CE%B9%CE%BF-%CF%83%CF%85%CE%BD%CE%AD%CE%B4%CF%81%CE%B9%CE%BF-%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CE%BD-%CE%BC%CE%B5%CE%B3%CE%AC%CE%BB%CE%BF-%CF%86%CE%B9%CE%BB%CF%8C%CF%83%CE%BF%CF%86%CE%BF-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%B5%CF%80%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%AE%CE%BC%CE%BF%CE%BD%CE%B1-%CF%84%CE%B7%CF%82

 

Ως Επετειακό Έτος Αριστοτέλη ανακηρύχτηκε το 2016 από την UNESCO

http://www.pronews.gr/portal/20160204/culture/%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CF%84%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%B1-%CE%BD%CE%B5%CE%B1/%CF%89%CF%82-%CE%B5%CF%80%CE%B5%CF%84%CE%B5%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CF%8C-%CE%AD%CF%84%CE%BF%CF%82-%CE%B1%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%84%CE%AD%CE%BB%CE%B7-%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CE%BA%CE%B7%CF%81%CF%8D%CF%87%CF%84%CE%B7%CE%BA%CE%B5-%CF%84%CE%BF-2016-%CE%B1%CF%80%CF%8C-%CF%84%CE%B7%CE%BD-unesco

 

http://www.pronews.gr/portal/20160526/culture/%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CF%84%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%B1-%CE%BD%CE%B5%CE%B1/%CF%83%CF%80%CE%BF%CF%85%CE%B4%CE%B1%CE%AF%CE%BF-%CE%B5%CF%8D%CF%81%CE%B7%CE%BC%CE%B1-%CF%83%CE%B5-%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CF%83%CE%BA%CE%B1%CF%86%CE%AE-%CF%83%CF%84%CE%B1-%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%AF%CE%B1-%CF%83%CF%84%CE%AC%CE%B3%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%B1-%CE%B1%CF%80%CE%BF%CE%BA%CE%B1%CE%BB%CF%85%CF%80%CF%84%CE%AE%CF%81%CE%B9%CE%B1-%CE%B3%CE%B9%CE%B1

«Επετειακo Έτος Αριστοτέλη»

Σειρά ομιλιών και μουσικών εκδηλώσεων διοργανώνει το Σάββατο 8 και την Κυριακή 9 Οκτωβρίου στον αρχαιολογικό χώρο του Λυκείου, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Αθηνών, στο πλαίσιο της ανακήρυξης από την UNESCO του 2016, σε «Επετειακό Έτος Αριστοτέλη», με αφορμή τη συμπλήρωση 2.400 χρόνων από τη γέννηση του μεγάλου φιλοσόφου.

Οι ομιλητές θα παρουσιάσουν με εύληπτο τρόπο πτυχές της σύνθετης σκέψης του Αριστοτέλη, ενώ η είσοδος για τις εκδηλώσεις στον αρχαιολογικό χώρο του Λυκείου (οδός Ρηγίλλης) θα είναι ελεύθερη.

Συγκεκριμένα:

Σάββατο 8 Οκτωβρίου, 18:00 - 20:30

Χαιρετισμός:

Ελένη Μπάνου, διευθύντρια της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αθηνών

Θεόδωρος Σκαλτσάς Καθηγητής Φιλοσοφίας, Πανεπιστήμιο Εδιμβούργου: «Αριστοτέλης και Google Ideas».

Χορωδία Εθνικού Ωδείου Αθηνών. Πιάνο: Αδριανή Γιακουμέλου. Μουσική διεύθυνση: Σπύρος Κλάψης.

Κυριακή 9 Οκτωβρίου, 18:00 - 20:30

Στασινός Σταυριανέας, Επίκουρος Καθηγητής Φιλοσοφίας Πανεπιστημίου Πατρών: «Ο Αριστοτέλης για τη Φύση και τον Άνθρωπο».

Βασίλης Κάλφας, Καθηγητής Φιλοσοφίας ΑΠΘ: «Το Λύκειο του Αριστοτέλη και η Ακαδημία του Πλάτωνα».

«Με του έρωτα τις ευωδιές»: Αλεξάνδρα Γκράβα, μεσόφωνος. Μουσική επιμέλεια - πιάνο: Πέτρος Μπούρας. Τσέλο: Μαρίνα Κολοβού. Βιολί: Δημήτρης Κουζής.

http://www.ethnos.gr/politismos/arthro/epeteiako_etos_aristoteli_omilies_kai_mousikes_ekdiloseis-64549779/

Αριστοτέλης: ο πρώτος επιστήμονας;

Με αφορμή την ελληνική έκδοση του βιβλίου του Αρμάν Λερουά «Η λιμνοθάλασσα» ο κ. Στασινός Σταυριανέας γράφει για τη σημασία της βιολογίας στην αριστοτελική φιλοσοφία

Ο Αριστοτέλης έζησε 62 χρόνια, από το 384 μέχρι το 322 π.Χ. Για τα σχετικά λίγα χρόνια της ζωής του έγραψε πάρα πολλά και το έργο του απλώνεται σχεδόν σε κάθε τομέα της φιλοσοφίας και της επιστήμης. Μάλιστα είναι στο δικό του έργο που ορίζονται οι τομείς αυτοί ως ξεχωριστά πεδία έρευνας. Από το έργο αυτό στα χέρια μας σήμερα έχουμε μόνο ένα μέρος. Εχουμε μόνο κείμενα που δεν προορίζονταν για δημοσίευση αλλά μάλλον χρησίμευαν για τη διδασκαλία και την έρευνα. Το στυλ είναι κοφτό, σχεδόν τηλεγραφικό, ελλιπές, προκείμενες απουσιάζουν συχνά από τα επιχειρήματα (πρέπει να τις προσθέσουμε εμείς), η αναφορά των παραδειγμάτων δεν είναι όσο λεπτομερής θα θέλαμε κ.ο.κ. Ολα αυτά καθιστούν το έργο του ένα ανάγνωσμα πολύ απαιτητικό. Είναι επίσης βέβαιο ότι οι σημειώσεις αυτές δουλεύτηκαν ξανά και ξανά, ώστε να μην μπορούμε με βεβαιότητα να τοποθετήσουμε τα έργα του σε μια σαφή, και χωρίς αμφισβήτηση, χρονολογική σειρά. Μπορούμε όμως με σχετική ασφάλεια να αποδώσουμε στην καθεμία από τις περιόδους της ζωής του ένα μέρος της συγγραφικής του παραγωγής και έτσι να παρακολουθήσουμε την πορεία του.

Εργογραφία

Ετσι τα χρόνια της πρώτης αθηναϊκής περιόδου είναι τα χρόνια στα οποία ο Αριστοτέλης ασχολείται μάλλον περισσότερο με τη λογική. Θεμελιώνει ή ανακαλύπτει τη λογική, δηλαδή τους νόμους της επιχειρηματολογίας. Αλλά θεμελιώνει επίσης και τη φιλοσοφία της επιστήμης. Ασχολείται δηλαδή με τη μέθοδο που πρέπει να χρησιμοποιήσουμε για να εξηγήσουμε και έτσι να έχουμε επιστημονική γνώση για τον κόσμο και την ανθρώπινη δραστηριότητα εντός του. Τα χρόνια της περιπλάνησης σφραγίζονται από την εξαντλητική μελέτη των φυσικών ειδών. Στα χρόνια αυτά έρχεται η ανακάλυψη της βιολογίας. Και ο τόπος αυτής της ανακάλυψης είναι η λιμνοθάλασσα της Καλλονής στη Λέσβο. Αλλά επειδή, πρώτον, η βιολογία είναι για τον Αριστοτέλη η καρδιά της μελέτης του φυσικού κόσμου και επειδή, δεύτερον, στο πεδίο αυτό μπορούμε να παρακολουθήσουμε με αναλυτικό, εξαντλητικό τρόπο τον Αριστοτέλη να εργάζεται ως επιστήμονας (αξίζει να σημειώσουμε ότι πάνω από 20 από τα 60 συνολικά βιβλία του Αριστοτέλη που μας έχουν σωθεί είναι βιολογικά, ζωολογικά συγγράμματα), για τους δύο αυτούς λόγους η βιολογία είναι το κατεξοχήν πεδίο για να καταλάβουμε πώς δομείται η αριστοτελική επιστήμη. Και εφόσον η αριστοτελική επιστήμη καθορίζει τη φύση και την ιστορία της δυτικής επιστήμης, η επινόηση της αριστοτελικής επιστήμης μέσω της βιολογίας είναι η επινόηση της δυτικής επιστήμης. Τα χρόνια της θεμελίωσης της Αριστοτελικής σχολής του Λυκείου, της θεμελίωσης και της υλικής αλλά κυρίως της πνευματικής, θα μπορούσαμε να τα συνδέσουμε με τη μεταφυσική του και τη θεολογία του. Και εκεί πάντως τα διδάγματα, όπως και η επιρροή εν γένει της βιολογίας και της φυσικής επιστήμης, είναι διάχυτα. Γιατί η ανάλυση και η εξήγηση του φυσικού κόσμου και των φυσικών ειδών εντός του καθοδηγεί τον Αριστοτέλη και στις μεταφυσικές του έρευνες. Ο Αριστοτέλης κινείται από αυτό που είναι πλησιέστερα στην ανθρώπινη εμπειρία, τον φυσικό κόσμο και τα είδη εντός του, προς αυτό που είναι πιο δυσδιάκριτο και μακρινό, το θεϊκό στοιχείο.

Η βιολογία είναι με έναν τρόπο θα λέγαμε προπαίδεια για τη μεταφυσική και τη θεολογία.

Στην πορεία αυτή που μας αφηγείται το βιβλίο του Λερουά ο Αριστοτέλης κάνει αμέτρητες ανακαλύψεις, εγκαινιάζει νέες επιστήμες, εισηγείται και καλλιεργεί συστηματικά νέες μεθόδους έρευνας, εγκαινιάζει την τεχνική ορολογία που σφραγίζει την ιστορία της σκέψης τόσο για τη φιλοσοφία όσο και για την επιστήμη, μέχρι τις ημέρες μας, στον δυτικό τουλάχιστον κόσμο. Από αυτή την άποψη το έργο του συνιστά μια τομή. Ο Αριστοτέλης βρίσκεται στην αφετηρία και πρέπει να κοιτάξουμε προς το μέρος του για να δούμε την απόσταση που έχουν διανύσει η φιλοσοφία και η επιστήμη μέχρι τις μέρες μας. Ομως εάν θα έπρεπε να ξεχωρίσω ένα στοιχείο που σφραγίζει το έργο του, αυτό είναι η αξιοποίηση της παράδοσης, των προσωκρατικών φιλοσόφων, των ιατρικών συγγραμμάτων, των σοφιστών, του Πλάτωνα. Ο Αριστοτέλης χτίζει τη φιλοσοφία και την επιστήμη με υλικό των προγενεστέρων και έτσι συμπυκνώνει την αρχαία ελληνική σκέψη συνολικά. Και αυτό συμβαίνει χάρη σε μια δική του καινοτομία που δεν είναι άλλη από τη μέθοδό του να παραθέτει και να αναλύει τις απόψεις των προγενεστέρων ώστε να διακρίνει τι έχει ειπωθεί σωστά και τι εσφαλμένα, αλλά και να διαγνώσει έτσι ποια είναι τα αδιέξοδα στα οποία η δική του θεωρία πρέπει να δώσει απαντήσεις. Ο Αριστοτέλης είναι ο πρώτος ιστορικός της φιλοσοφίας και κυρίως φιλοσοφεί μέσα από την ιστορία της φιλοσοφίας. Και εδώ ο Αριστοτέλης είναι πρωτοπόρος: η μέθοδος αυτή είναι ο κυρίαρχος τρόπος τον οποίο ακολουθεί η δυτική φιλοσοφία αλλά και η επιστήμη ως τις μέρες μας. Χτίζει πάνω στα θεμέλια, ενσωματώνει τις επιτυχίες και διδάσκεται από τις αποτυχίες της προγενέστερης σκέψης. Ας διαβάσουμε δύο αποσπάσματα τα οποία εκθέτουν τους λόγους που οδηγούν στην επιλογή αυτής της μεθόδου:

Αναζητώντας την αλήθεια

Η αναζήτηση της αλήθειας είναι από τη μια πλευρά κάτι εύκολο και από την άλλη κάτι δύσκολο. Ενα σημάδι γι’ αυτό είναι το γεγονός ότι κανένας δεν κατορθώνει να κατακτήσει πλήρως την αλήθεια, αλλά και κανείς δεν αποτυγχάνει πλήρως. Αντίθετα, καθένας κατορθώνει να πει κάτι αληθές για τη φύση των πραγμάτων. Και παρότι ένας-ένας συνεισφέρουν ελάχιστα στην αλήθεια, παρ’ όλα αυτά από τo άθροισμα των λόγων τους δημιουργείται ένα μεγάλο μέγεθος. Επομένως εφόσον η αλήθεια φαίνεται να είναι σαν την παροιμιώδη πόρτα μπροστά στην οποία όλοι στέκονται, από αυτή την άποψη είναι κάτι απλό. Το δύσκολο όμως είναι να αποκαλύψουμε συνολικά την αλήθεια και όχι μόνο ένα μέρος της.

Ενδεχομένως, εφόσον οι δυσκολίες είναι δύο λογιών, η αιτία για τη δυσκολία της αποκάλυψης της αλήθειας να μην οφείλεται στα πράγματα αλλά σε εμάς. Γιατί όπως είναι το βλέμμα της νυχτερίδας για το φως της ημέρας, έτσι είναι και ο νους της ψυχής μας για τα πράγματα που είναι σύμφωνα με τη φύση τα πιο οφθαλμοφανή. (Μετά τα φυσικά α.1 993a27-b11)

Για την επιστήμη την οποία τώρα ερευνούμε πρέπει πρώτα να αναζητήσουμε τις απορίες. Αυτές περιλαμβάνουν τόσο τις απόψεις εκείνων που μίλησαν για αυτά τα θέματα όσο και όλα εκείνα τα σημεία τα οποία έχουν παραβλεφθεί. Γιατί για να μπορέσουμε να επιλύσουμε τις δυσκολίες (να ευπορήσουμε) θα πρέπει πρώτα να περάσουμε μέσα από τις απορίες. Γιατί η ευπορία είναι η επίλυση εκείνων των προβλημάτων για τα οποία βρισκόμαστε σε απορία και είναι αδύνατον να μπορέσουμε να λύσουμε έναν κόμπο εάν προηγουμένως δεν γνωρίζουμε πώς έχει δεθεί. Και εκείνος που απορεί είναι κάποιος ο οποίος είναι δέσμιος. (Μετά τα φυσικά Β.1 995a24-30)

Για να ανακαλύψουμε λοιπόν την αλήθεια στην πληρότητά της, προτείνει ο Αριστοτέλης, θα πρέπει να αναλύσουμε τι έχουν υποστηρίξει οι προγενέστεροι και τι έχει παραβλεφθεί. Αυτά είναι τα υλικά που τώρα συνιστούν δεσμά για εμάς, δεσμά που μας εμποδίζουν από το να δούμε με ακρίβεια και καθαρότητα τη φυσική τάξη του κόσμου. Αρα θα πρέπει, πρώτον, να ανακαλέσουμε τι μας παραδίδουν οι προηγούμενοι και, δεύτερον, να στραφούμε σε ό,τι ενδεχομένως έχει παραβλεφθεί ή δεν έχει μελετηθεί επισταμένως, όπως π.χ. τα φυσικά είδη. Η μελέτη των απόψεων της παράδοσης, αλλά και η μελέτη του φυσικού κόσμου, είναι στον Αριστοτέλη πράγματι συστηματική και εξαντλητική. Ειδικά στα βιολογικά έργα παρατηρούμε με λεπτομέρεια την εφαρμογή αυτής της μεθόδου. Ποια είναι όμως αυτά τα βιολογικά έργα, που δεν είχαν την τύχη των πιο δημοφιλών συγγραμμάτων του Αριστοτέλη όπως τα Πολιτικά, τα Ηθικά Νικομάχεια ή η Ποιητική;

https://www.tovima.gr/printed_post/aristotelis-lfo-protos-epistimonas/

Για τους μουρλό-δυτικους που κάνουν βιντεάκια για την ιστορία του τηλεσκοπίου χωρίς να αναγνωρίζουν την προσφορά του Αριστοτέλη ... θα κάνουμε τίποτα ?

 

Μόνο τον Πυθαγόρα θυμούνται όποτε θέλουν να εξηγήσουν πως δουλεύει το θεώρημα του στην γωνίες μέτρησης.

 

Απο κάτι τέτοια έγινα και εγώ εθνικιστής και δεν το μετανιώνω, θα υπερασπίζομε για πάντα την ποιότητα του λαού μου (όσον έχουν παιδεία), και την ιστορία και τα χώματα.

O Αριστοτέλης και οι Επιστήμες – Διεθνές διαδικτυακό συνέδριο στις 21 Φεβρουαρίου

Κορυφαίοι αριστοτελιστές φιλόσοφοι και επιστήμονες, τόσο από την Ελλάδα όσο και από το εξωτερικό, θα αναλύσουν την επίδραση του μεγάλου φιλοσόφου στη σύγχρονη επιστήμη.

Η φυσική του Αριστοτέλη.

Μέχρι τον καιρό του Γαλιλαίου, η επιστήμη και η αυθεντία του Αριστοτέλη είχαν κυριαρχήσει για πολύ καιρό στο δυτικό πνεύμα, για να το οδηγήσουν τελικά σε αδιέξοδο. Η αριστοτελική φιλοσοφία ήταν η πιο ευρύχωρη από όλες τις φιλοσοφίες. Καταρχήν εξηγούσε τα πάντα, καθώς ασχολούνταν περισσότερο με αιτίες παρά δομές, και προτιμούσε τις κατηγορίες από τις αφιαρέσεις. Για παράδειγμα, ο Γαλιλαίος μπορούσε να περιγράψει μαθηματικά πως θα έπεφτε μια πέτρα υπό ιδανικές συνθήκες. Δεν μπορούσε να πει γιατί έπεφτε. Η φυσική του Αριστοτέλη, αντίθετα, δεν μπορούσε να μετρήσει την κίνηση της πέτρας. Αλλά δεν έπρεπε να περιμένει κανείς μια τέτοια κίνηση σε έναν πραγματικό κόσμο όπου υπάρχει τριβή και πολυπλοκότητα και όπου οι ιδανικές συνθήκες δεν εμφανίζονται ποτέ. Ο Αριστοτέλης μπορούσε να κάνει σπουδαιότερα πράγματα. Μπορούσε να εξηγήσει γιατί έπεφτε μια πέτρα, γιατί οι σπίθες πετάνε προς τα πάνω και γιατί τα αστέρια γυρίζουν στον ουρανό.Κάτω από τη φυσική της έκφραση, ως μετατόπιση, η αριστοτελική κίνηση είναι μεταφυσική, είναι μια περίπτωση αλλαγής, μια απόδειξη ατέλειας. Η αλλαγή είναι η πράξη με την οποία τα πράγματα πραγματώνουν τις δυνητικές τους ικανότητες σε έναν κόσμο που τείνει πάντοτε να εκπληρώσει τη θέληση του δημιουργού του επιδιώκοντας την τάξη, που σημαίνει το καλό, όσο βέβαια του το επιτρέπει η διαφθορά του. Σε έναν τακτοποιημένο κόσμο υπάρχει εξ ορισμού μια ορισμένη θέση για το καθετί. Τα βαριά πράγματα έχουν θέση στον πάτο. Επομένως, η πρόταση ότι η πέτρα πέφτει επειδή ανήκει στην κατηγορία των πραγμάτων που είναι βαριά αποτελεί πλήρη εξήγηση. Έτσι και η φωτιά σηκώνεται ψηλά επειδή είναι ελαφριά. Η θέση αυτού του στοιχείου είναι στην αιθέρια περιοχή, με τον αέρα από κάτω του, το νερό κάτω από τον αέρα και την αδρή γη μαζεμένη γύρω από το κέντρο. Αλλά τι γίνεται με το βέλος; Εδώ πρέπει να γίνει μια διάκριση στις κινήσεις. Η κίνησή του δεν είναι φυσική, αλλά εξαναγκασμένη, δεν είναι τακτική, αλλά άτακτη και βίαιη. Πρέπει να έχει κάποια αιτία. Η λογική απαιτεί να μην εξακολουθούν τα αποτελέσματα να υπάρχουν όταν παύουν οι αιτίες τους. Γι αυτό, κάθε παρά φύση κίνηση προϋποθέτει έναν κινητήριο παράγοντα και απαιτεί εξήγηση.Τι λοιπόν κινεί το βέλος αφού φύγει από τη χορδή του τόξου; Σε μια φιλοσοφία που δεν έχει καμιά αξία να δεν είναι οικουμενική, το να μην έχει κανείς απάντηση είναι σαν να μην έχει επιστήμη, και έπειτα από μερικούς δισταγμούς, ο Αριστοτέλης αντεπεξέρχεται στη δυναμική αυτή δυσκολία με τον αέρα. Να τι αναγκάζει το βλήμα να κινείται: το περιβάλλον μέσο, που κλείνει πίσω του. Κατά συνέπεια, δεν μπορεί να υπάρξει κίνηση στο κενό. Δεν μπορεί καν να υπάρξει φυσική κίνηση, γιατί στην περίπτωση αυτή το μέσο χρησιμεύει για να επιβραδύνει το σώμα. Στο κενό, μια πέτρα θα έπεφτε ακαριαία. Μια και αυτό είναι παράλογο, η φύση δεν γνωρίζει το κενό και ο κόσμος πρέπει να είναι ένας πλήρης χώρος πεπρασμένος και μάλλον μικρός με μεταγενέστερα κριτήρια. Αλλά η απόρριψη του κενού χώρου έχει βαθύτερες ρίζες από την αποστροφή προς το κενό. Φτάνει ως τα ίδια τα θεμέλια της αριστοτελικής φιλοσοφίας. Σε έναν κενό χώρο δεν μπορεί να υπάρχουν θέσεις, και ο στόχος αυτής της φιλοσοφίας ήταν να ορίσει τη σωστή και απαραίτητη θέση για κάθε είδους ον, ανάλογα με το σκοπό που εξυπηρετούσε. Ούτε μπορεί να υπάρχει ύπαρξη μέσα στο τίποτα. Σε έναν κενό χώρο καμιά πέτρα δεν θα ήξερε που να πάει, καμιά φλόγα δεν θα έβρισκε τρόπο να υψωθεί. Η ίδια η έννοια της κατεύθυνσης ή της τάξης θα έχανε το νόημά της. Η παραδοχή του κενού ισοδυναμεί με αποδοχή της κυριαρχίας του χάους, όπου βασιλιάς είναι η σύγχυση, αντί για τον δικό μας κόσμο, το γεμάτο νόημα.Έτσι είναι ολόκληρη η φυσική του Αριστοτέλη. Ήταν μια σοβαρή φυσική, μια συνεκτική και λεπτοδουλεμένη ιδεατή έκφραση των φυσικών φαινομένων. Ξεκινούσε από την εμπειρία που αποκτούμε με τον κοινό νου, και μέσο του ορισμού, της ταξινόμισης και της παραγωγής κατέληγε στη λογική απόδειξη. Όργανό της ήταν ο συλλογισμός παρά το πείραμα ή εξίσωση. Στόχος της ήταν να φτάσει σε μια ορθολογική εξήγηση του κόσμου, δείχνοντας πως οι μυριάδες τα εξαρτημένα μέσα εξυπηρετούσαν τον ευρύτερο σκοπό της τάξης. Και οι διαδικασίες της ανταποκρίνονταν στα ενδιαφέροντά της. Η άμεση και ακριβής παρατήρηση, η ταξινόμιση των μορφών κατά είδη, η ανάλυση του τρόπου με τον οποίο το μέρος υπηρετεί το όλο – όλα αυτά είναι εδώ ως ένα σημείο χρήσιμες πράξεις στη φυσική ιστορία, όπως ονόμαζαν την περιγραφή της ζωής και του περιβάλλοντός της ως τον 19ο αιώνα. Γιατί μέχρι τότε η βιολογία δεν έδειχνε πρόθυμη να ξεπεράσει την αριστοτελική αντίληψη του σκοπού στη φύση και να ακολουθήσει τη φυσική στο δρόμο της αντικειμενικότητας. Άλλωστε, η αριστοτελική φυσική διέθετε τεράστια ανθρώπινα πελονεκτήματα που έλειπαν από τη φυσική, η οποία αναπτύχθηκε μετά τον Γαλιλαίο. Εύκολα συμφωνούσε με την έννοια της θείας πρόνοιας στη φύση. Αποτελώντας το φυσικό σύστημα που υπεράσπιζε την περί κόσμου αντίληψη του ισλάμ, του ιουδαϊσμού και του χριστιανισμού, έγινε η επιστημονική ορθοδοξία και των τριών αυτών θρησκειών που διέπλασαν την Δύση, όταν αναδύθηεκ από τους σκοτεινούς αιώνες που ακολούθησαν την πτώση της Ρώμης. Γιατί η αριστοτελική φυσική έδινε νόημα και δυνάμωνε στα χέρια των ανθρώπων του Θεού και όλων όσων πάλευαν να λυτρώσουν τον πολιτισμό, την κουλτούρα και την αλήθεια από τη βαρβαρότητα.

Μόνον ένα πρόβλημα υπήρχε: ότι ήταν λάθος.

https://physicsgg.me/2022/12/08/η-φυσική-του-αριστοτέλη/

Ο αριστοτελικός νόμος της κίνησης.

Θα εξετάσουμε την αριστοτελική φυσική της κίνησης για τα γήινα σώματα. Ο Αριστοτέλης έλεγε ότι σε κάθε είδους κίνηση υπάρχουν δυο βασικοί παράγοντες: η κινούσα δύναμη, την οποία συμβολίζουμε με F, και η αντίσταση, την οποία συμβολίζουμε με R. Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, για να υπάρξει κίνηση πρέπει η κινούσα δύναμη να είναι μεγαλύτερη από την αντίσταση. Συνεπώς, η πρώτη αρχή μας για την κινούσα δύναμη είναι

  

δηλαδή η δύναμη πρέπει να είναι μεγαλύτερη από την αντίσταση. Στη συνέχεια ας εξετάσουμε την επίδραση διαφορετικών αντιστάσεων, διατηρώντας την κινούσα δύναμη σταθερή.Το πείραμά μας θα γίνει με την πτώση σωμάτων, τα οποία αφήνονται να πέσουν ελέυθερα, ξεκινώντας από την ηρεμία, μέσα σε υλικά μέσα διαφορετικής αντίστασης. Για να διατηρήσουμε τις συνθήκες σταθερές όλα τα πίπτοντα σώματα είναι σφαίρες, έτσι ώστε η επίδραση του σχήματος στην κίνησή τους να είναι ίδια. Φυσικά, ο Αριστοτέλης γνώριζε καλά ότι η ταχύτητα ενός σώματος – εάν οι υπόλοιποι παράγοντες είναι ίδιοι εξαρτάται γενικά από το σχήμα του.Ας δούμε τώρα το πείραμα. Θα χρησιμοποιήσουμε δύο χαλύβδινες ίδιου σχήματος, μεγέθους, και βάρους. Θα τις αφήσουμε να πέσουν ταυτόχρονα, η μία μέσα σε αέρα και η άλλη μέσα σε νερό. Για να κάνετε αυτό το πείραμα θα χρειαστείτε έναν μακρύ κύλινδρο γεμάτο με νερό. Κρατήστε τις δύο σφαίρες τη μια δίπλα στην άλλη, τη μια πάνω από το νερό και την άλλη δίπλα σε αυτή τη στήλη του νερού. Όταν τις αφήσετε ταυτόχρονα, θα διαπιστώσετε ότι η ταχύτητα αυτής που κινείται στον αέρα είναι αναμφίβολα πολύ μεγαλύτερη από την ταχύτητα εκίνης που πέφτει μέσα στο νερό.

Όταν τις αφήσετε ταυτόχρονα , θα διαπιστώσετε ότι η ταχύτητα αυτής που κινείται στον αέρα είναι αναμφίβολα πολύ μεγαλύτερη από την ταχύτητα εκείνης που πέφτει μέσα στο νερό. Για να αποδείξουμε ότι τα αποτελέσματα του πειράματος δεν οφείλονται στο γεγονός ότι οι σφαίρες είναι χαλύβδινες ή ότι έχουν ένα συγκεκριμένο βάρος, μπορούμε να το επαναλάβουμε χρησιμοποιώντας είτε μικρότερες χαλύβδινες σφαίρες, ένα ζευγάρι γυάλινες ή μπρούτζινες σφαίρες κ.ο.κ. Σε μικρότερη κλίμακα, ο καθένας θα μπορούσε να επαναλάβει αυτό το πείραμα χρησιμοποιώντας είτε δυο γυάλινους βόλους και ένα ψηλό ποτήρι γεμάτο με νερό μέχρι το χείλος του. Το αποτέλεσμα αυτού του πειράματος μπορεί να γραφτεί υπό την μορφή εξίσωσης, στην οποία εκφράζουμε το γεγονός ότι – εάν όλοι οι υπόλοιποι παράγοντες είναι ίδιοι – η ταχύτητα στο νερό (το οποίο αντιστέκεται ή αλλιώς παρεμποδίζει πολύ την κίνηση) είναι μικρότερη από την ταχύτητα στον αέρα (ο οποίος δεν παρεμποδίζει την κίνηση όσο το νερό):

 

δηλαδή η ταχύτητα είναι αντιστρόφως ανάλογη προς την αντίσταση του υλικού εντός του οποίου κινείται το σώμα. Το ότι το νερό αντιστέκεται στην κίνηση είναι γνωστό σε όλους μας από την εμπειρία μας. Όποιος έχει προαπαθήσει να τρέξει μέσα στο νερό της θάλασσας γνωρίζει πόσο πολύ το νερό αντιστέκεται στην κίνησή του σε σχέση με τον αέρα.

Ας κάνουμε τώρα το πείραμα με δύο κυλινδρικούς σωλήνες, ο ένας γεμάτος με νερό και ο άλλος γεμάτος με λάδι.

Το λάδι αντιστέκεται στην κίνηση ακόμα περισσότερο απ’ ότι το νερό. Όταν οι δυο πανομοιότυπες χαλύβδινες μπάλες αφεθούν να πέσουν την ίδια στιγμή, αυτή που πέφτει μέσα στο νερό θα φτάσειστον πυθμένο πολύ πριν από εκείνη που πέφτει μέσα στο λάδι. Επειδή η αντίσταση R_λ του λαδιού είναι πολύ μεγαλύτερη από την αντίσταση R_ν του νερού, μπορούμε να προβλέψουμε ότι αν οποιαδήποτε δυο πανομοιότυπα αντικείμενα αφεθούν να πέσουν μέσα σε αυτά τα υγρά, αυτό που πέφτει μέσα στο νερό θα διανύσει μια συγκεκριμένη απόσταση ταχύτερα από εκείνο που πέφτει μέσα στο λάδι. Αυτή η πρόβλεψη μπορεί να επιβεβαιωθεί πολύ εύκολα. Στη συνέχεια, αφού έχει βρεθεί ότι η αντίσταση του νερού, R_ν, είναι μεγαλύτερη από την αντίσταση του αέρα, R_α,
R_λ > R_ν
R_ν> R_α
πρέπει και η αντίσταση του λαδιού να είναι μεγαλύτερη από την αντίσταση του αέρα
R_λ>R_α
Αυτό μπορούμε επίσης να το επαληθεύσουμε επαναλαμβάνοντας το αρχικό πείραμα με έναν κύλινδρο γεμάτο με λάδι αντί για νερό.

Στη συνέχεια, ας παρατηρήσουμε την επίδραση διαφορετικών κινουσών δυνάμεων. Σε αυτό το πείραμα χρησιμοποιούμε πάλι τον μακρύ κύλινδρο γεμάτο με νερό. Ρίχνουμε μέσα ταυτόχρονα μια μικρή και μια μεγάλη χαλύβδινη μπάλα. Βλέπουμε ότι η μεγάλη χαλύβδινη μπάλα, η πιο βαριά από τις δυο, φτάνει στον πυθμένα πριν από την ελαφρύτερη. Εδώ θα έλεγε κανείς ότι το μέγεθος θα μπορούσε να παίζει κάποιο ρόλο, αλλά η μεγάλη μπάλα θα πρέπει αντιθέτως να συναντά μεγαλύτερη αντίσταση απ’ ότι η μεγαλύτερη. Άρα μπορεί να θεωρηθεί ότι το πείραμα δείχνει ότι όσο μεγαλύτερη είναι η δύναμη που ασκείται για να υπερνικηθεί μια συγκεκριμένη αντίσταση, τόσο μεγαλύτερη θα είναι η ταχύτητα. Αυτό το πείραμα μπορεί να επαναληφθεί, αυτή τη φορά με μια χαλύβδινη μπάλα και μια γυάλινη, έτσι ώστε να έχουν και οι δύο το ίδιο μέγεθος αλλά διαφορετικά βάρη. Για άλλη μια φορά, βρίσκουμε ότι η πιο βαριά μπάλα φαίνεται να είναι πιο ικανή να υπερνικήσει την αντίσταση του υλικού μέσου. Έτσι, φτάνει πρώτη στον πυθμένα ή, με άλλα λόγια, αποκτά μεγαλύτερη ταχύτητα. Το ίδιο πείραμα μπορεί να γίνει μέσα σε λάδι και σε διάφορα άλλα υγρά (οινόπνευμα, γάλα, κ.λπ.). Το γενικό αποτέλεσμα που θα προκύψει είναι το ίδιο. Σε μορφή εξίσωσης, μπορούμε να δηλώσουμε τα συμπεράσματα του πειράματος ως εξής:

 

ή, εάν όλοι οι υπόλοιποι παράγοντες είναι ίδιοι, όσο μεγαλύτερη είναι η δύναμη τόσο μεγαλύτερη είναι η ταχύτητα.
Μπορούμε τώρα να συνδυάσουμε τις εξισώσεις (1) και (2) σε μια εξίσωση ως εξής:

 

δηλαδή, η ταχύτητα είναι ανάλογη προς την κινούσα δύναμη και αντιστρόφως ανάλογη προς την αντίσταση του υλικού μέσου ή
η ταχύτητα είναι ανάλογη προς το πηλίκο της δύναμης δια την αντίσταση. Η εξίσωση (3) είναι γνωστή ως ο αριστοτελικός νόμος της κίνησης (*). Πρέπει να σημειωθεί ότι ο ίδιος ο Αριστοτέλης δεν έγραψε τα αποτελέσματά του με μορφή εξισώσεων, δηλαδή με τον σύγχρονο τρόπο έκφρασης τέτοιων σχέσεων. (…..)
(Τα παραπάνω είναι ένα απόσπασμα από το βιβλίο του I. Bernard Cohen, «Η Γέννηση μιας Νέας Φυσικής», Μετάφραση: Μανώλης Καρτσωνάκης, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης. Τα σχήματα είναι από την αγγλική έκδοση ΕΔΩ: I. Bernard Cohen, «The birth of a new physics».)

(*) Η «θεμελιώδης εξίσωση» του Αριστοτέλη υ=F/R μπορεί να «προκύψει» και από τη Νευτώνεια μηχανική, όταν η δύναμη της αντίστασης είναι ανάλογη της ταχύτητας F_R=R∙υ και ο συντελεστής αναλογίας R έχει μεγάλη τιμή. Τότε, αν ασκηθεί μια σταθερή δύναμη F στο σώμα, η ταχύτητά του αυξάνεται πολύ γρήγορα και μαζί μ’ αυτή η δύναμη της αντίστασης. Σχεδόν αμέσως, η συνισταμένη δύναμη γίνεται μηδέν ΣF=F-F_R=0, οπότε F=R∙υ ή υ=F/R. H σταθερή ταχύτητα που προκύπτει, συνήθως ονομάζεται οριακή ταχύτητα.

(Η συνέχεια είναι ‘βγαλμένη’ από τον διάλογο Δάσκαλου και Μαθητή που εκτυλίσσεται στο βιβλίο του Στέφανου Τραχανά, «Το Φάντασμα της Όπερας», ΠΕΚ)
Παρότι ο Αριστοτέλης ήταν ο άνθρωπος με την μεγαλύτερη επίδραση στην ιστορία των ιδεών, η θεωρία του για την πτώση των σωμάτων αποτελεί την μακροβιότερη πλάνη στην ιστορία της επιστήμης. Υποστήριζε ότι τα βαριά σώματα πέφτουν πιο γρήγορα όσο μεγαλύτερο είναι το βάρος τους (η δύναμη F στην ‘θεμελιώδη εξίσωσή’ του). Και δεν χρειάζεται βέβαια να ανέβουμε στον πύργο της Πίζας για να απορρίψουμε αυτόν τον ισχυρισμό.Αρκεί να κρατήσω στο ένα χέρι τα κλειδιά μου, που είναι περίπου πέντε φορές βαρύτερα από το μολύβι που θα κρατήσω στο άλλο. Κι όμως – με την χονδροειδή ακρίβεια με την οποία μπορώ να παρατηρήσω την πτώση τους – βλέπω ότι φτάνουν ταυτόχρονα στο έδαφος, αν τα αφήσω να πέσουν από το ίδιο ύψος. Τι να πιστέψω λοιπόν, τα μάτια μου ή τον Αριστοτέλη;Πως είναι δυνατόν να άντεξε επί περίπου δυο χιλιάδες χρόνια μια θεωρία η οποία βρίσκεται σε τόσο προκλητική αντίθεση με την εμπειρία;
Η δύναμη του δόγματος, είναι μια ερμηνεία. Δεν υπάρχει τίποτε που να παραλύει τη σκέψη των ανθρώπων – ακόμα και των πιο έξυπνων – τόσο αποτελεσματικά, όσο το δέος απέναντι σ’ ένα δόγμα που υψώνεται μεγαλοπρεπές και δυσθεώρητο απέναντί τους. Πολύ περισσότερο αν στέκεται πίσω του κι ένα άλλο δόγμα – ένα υπερκόσμιο δόγμα – ασύγκριτα πιο παραλυτικό για τη σκέψη απ’ ότι κάθε κοσμικό του ανάλογο. Διότι το αριστοτελικό «σύστημα του κόσμου» δεν απέφυγε τελικά τη συνήθη μοίρα όλων των μεγάλων «συστημάτων». Κατέληξε δόγμα στενά συνδεδεμένο με την Καθολική Εκκλησία και την ανάγκη της να οικοδομήσει μια χριστιανική θεολογία πάνω σε ισχυρές φιλοσοφικές βάσεις.Αρκεί όμως μόνο η επίκληση της βαριάς σκιάς του δόγματος για να εξηγηθεί η απίστευτη μακροβιότητα μιας θεωρίας σε τόσο εμφανή διάσταση με την πραγματικότητα; Περιείχε η αριστοτελική θεωρία της ελεύθερης πτώσης κάποιου είδους ευλογοφάνεια – μέσα στο πλάισιο του ασριστοτελικού συστήματος ιδεών βεβαίως – που την έκαναν να φαίνεται τόσο φυσιολογική, ώστε να απενεργοποιείται κάθε διάθεση εμπειρικής αμφισβήτισής της επί δυο χιλιάδες χρόνια;Ας επαναλάβουμε το πείραμα της ελεύθερης πτώσης που κάναμε προηγουμένως, αλλά να ακουμπίσουμε στην μία παλάμη μας (αντί για τα κλειδιά) μια πέτρα βάρους τουλάχιστον 2 κιλών και στην άλλη ένα πετραδάκι όχι περισσότερο από 200 γραμμάρια. Κλείνουμε τα μάτια μας, αδειάζουμε το μυαλό μας από ετοιματζίδικες απαντήσεις και αναρωτιόμαστε τι θα συμβεί αν αφήσουμε τις πέτρες να πέσουν ταυτόχρονα προς το έδαφος. Μήπως η αυθόρμητη απάντησή μας συμφωνεί με την αριστοτελική θεωρία; Αν κάνετε το ίδιο πείραμα και με άλλους ανθρώπους, που δεν έχουν έτοιμες απαντήσεις στο μυαλό τους θα πάρετε πάλι την «αριστοτελική» απάντηση -η μεγάλη πέτρα θα φτάσει πολύ πιο γρήγορα στο έδαφος. Κι όταν ανοίγουμε τα μάτια μας και αφήνουμε τις πέτρες να πέσουν … μας φαίνεται απίστευτο καθώς τις βλέπουμε να φτάνουν ταυτόχρονα στο έδαφος.Που οφείλεται η λανθασμένη πρόβλεψη; Αφού αισθανόμαστε την βαριά πέτρα να πιέζει πολύ περισσότερο το χέρι μας, φαίνεται πως το «θέλει» πολύ περισσότερο να πάει προς τα κάτω, σε σύγκριση με την ελαφρότερη που δεν δείχνει να το «θέλει» τόσο πολύ. Επομένως, αφού το «θέλει» πολύ περισσότερο θα φτάσει πολύ πιο γρήγορα στο έδαφος. Πρόκειται για μια καθαρά ανθρωποκεντρική θεώρηση – φτάνει πολύ πιο γρήγορα στον στόχο του όποιος τον «επιθυμεί» περισσότερο. Αν και Αριστοτέλης δεν αναγνώριζε επιθυμίες στα άψυχα πράγματα. Μόνο τέλη. Γι’ αυτό και η φυσική του χαρακτηρίζεται τελεολογική. Στην περίπτωση της ελεύθερης πτώσης, για παράδειγμα, θεωρούσε ότι τα βαριά σώματα πάνε προς τα κάτω – δηλαδή προς τη γη – απλώς επειδή εκεί είναι ο φυσικός τους τόπος. Κι όταν τον φτάσουν, η κίνηση σταματάει. Επέρχεται το τέλος της κίνησης.Μπορούμε να πούμε ότι μακροβιότητα της αριστοτελικής θεωρίας για την κίνηση οφείλεται στους εξής τρεις παράγοντες: α) στην παραλυτική επιβολή του δόγματος β) στην ισχυρή ευλογοφάνεια της ίδιας της θεωρίας, και γ) στον άκρως αντιδιαισθητικό χαρακτήρα της αρχής της αδράνειας ο οποίος έκανε εξαιρετικά δύσκολη την ανακάλυψή της.Κλείνοντας, αξίζει να σημειωθεί ότι ο αριστοτελικός νόμος της κίνησης δεν συμφωνεί με την ατομική θεωρία. Μέσα στο κενό η αντίσταση στην κίνηση των ατόμων – δηλαδή το R στον τύπο του Αριστοτέλη – μηδενίζεται και, όπως ξέρουμε από τα μαθηματικά όταν ο παρονομαστής ενός κλάσματος γίνει μηδέν το κλάσμα απειρίζεται. Επομένως τα άτομα είναι … καταδικασμένα να κινούνται συνεχώς με άπειρη ταχύτητα, το οποίο είναι, προφανώς παράλογο.
Επομένως, η πολεμική του Αριστοτέλη εναντίον των ατομικών φιλοσόφων ήταν μια γνήσια επιστημονική διαμάχη κι όχι μια αερο-μαχία μεταξύ πολιτικών παρατάξεων. Ο διάλογος ανάμεσα στις διαφορετικές σχολές σκέψης του αρχαίου ελληνικού κόσμου μπορεί να είχε συχνά πολεμικό χαρακτήρα, ήταν όμως πάντα διάλογος με αυστηρά λογικά επιχειρήματα. Γι’ αυτό εξάλλου και η διαλεκτική – αναζήτηση της αλήθειας μέσω του διαλόγου – θεωρείται μια κατ’ εξοχήν ελληνική τέχνη. Ένα σπουδαίο κομμάτι κι αυτή της μεγάλης ελληνικής κληρονομιάς. Από την οποία, βέβαια, εμείς εδώ συζητάμε μόνο μια μικρή γωνίτσα της. Αυτήν που έχει να κάνει με τη φυσική επιστήμη.

https://physicsgg.me/2024/01/22/ο-αριστοτελικός-νόμος-της-κίνησης/