Το σύμπαν της τέχνης και οι τέχνες τ' ουρανού

[kkokkolis]

L'Azur, Stéphane Mallarmé, 1864

 

De l'éternel azur la sereine ironie

Accable, belle indolemment comme les fleurs

Le poète impuissant qui maudit son génie

A travers un désert stérile de Douleurs.

Fuyant, les yeux fermés, je le sens qui regarde

Avec l'intensité d'un remords atterrant,

Mon âme vide, Où fuir ?

Et quelle nuit hagarde

Jeter, lambeaux, jeter sur ce mépris navrant ?

Brouillards, montez! versez vos cendres monotones

Avec de longs haillons de brume dans les cieux

Que noiera le marais livide des automnes

Et bâtissez un grand plafond silencieux !

Et toi, sors des étangs léthéens et ramasse

En t'en venant la vase et les pâles roseaux

Cher Ennui, pour boucher d'une main jamais lasse

Les grands trous bleus que font méchamment les oiseaux.

Encor ! que sans répit les tristes cheminées

Fument, et que de suie une errante prison

Éteigne dans l'horreur de ses noires traînées

Le soleil se mourant jaunâtre à l'horizon !

- Le Ciel est mort. - Vers toi, j'accours ! donne, ô matière

L'oubli de l'Idéal cruel et du Péché

À ce martyr qui vient partager la litière

Où le bétail heureux des hommes est couché.

Car j'y veux, puisque enfin ma cervelle vidée

Comme le pot de fard gisant au pied d'un mur

N'a plus l'art d'attifer la sanglotante idée

Lugubrement bâiller vers un trépas obscur...

En vain ! L'Azur triomphe, et je l'entends qui chante

Dans les cloches. Mon âme, il se fait voix pour plus

Nous faire peur avec sa victoire méchante,

Et du métal vivant sort en bleus angelus !

Il roule par la brume, ancien et traverse

Ta native agonie ainsi qu'un glaive sûr

Où fuir dans la révolte inutile et perverse ?

Je suis hanté. L'Azur ! L'Azur ! L'Azur ! L'Azur !

[wereniki]

Χθες βράδυ έτυχε να μείνω εκτός Σητείας και να απολαύσω ένα νυχάκι ολόφρεσκου φεγγαριού στο ξετύλιγμα της νυχτιάς πάνω στη Θάλασσα...

Καθόλου παγερή η μικρούλα λάμψη του, δεν πότιζε με αιμορραγούν φως τα σγουρά περιγράμματα των φουσκωμένων σύννεφων. Και τα αναρίθμητα λαμπερά, φωσφορίζοντα χνούδια των διαλυμένων νεφών ημέρευαν την ψυχή. Έκθαμβος παρασυρόσουν στην άγρια, σκούρα επικράτεια του βυθού... Φωτοσκιάσεις - αραβουργήματα σε ζάλιζαν, σε κατάπιναν.

Αν και ελάχιστη, η τρυφερή, χλωμή, πυρακτωμένη, φεγγαρένια φετούλα, ένιωθες να σε ρουφάει στη μαύρη μαγεία της και μαρμαρωμένος στη θέα του απειροελάχιστου Θαλασσινού μονοπατιού που χάραζε, λησμονούσες ακόμα και τη λησμονιά.

Αυτή, η νεογέννητη Σελήνη, σχεδίαζε σιγά - σιγά το κατράμι της νύχτας και συ, ένας ξυπόλητος αναστενάρης στο χάρτη των ακρωτηρίων, των όρμων, των βουνών, που φλέγονταν ενώ τα σκέπαζε το σκοτάδι!

Σπινθήρες και αναφλέξεις εντός σου, κρεσέντο άγνωστων μελωδιών, με το τριζονάκι κάπου μακριά στη στεριά, να κρατάει το ίσο.

Και ξαφνικά...! Καλά κλειδωμένα κουτάκια του εσωτερικού σου σύμπαντος ξεκλειδώνονται! Ερημιές; μάταιες προσδοκίες; προδοσίες; μικρότητες ανθρώπων που πίστεψες και δεν...; τοξικές σχέσεις; Όλα εκείνα, που μέχρι τώρα σαν σκυλιά αλυχτούσαν στο φεγγάρι και σε τσάκιζαν, μένουν πίσω...

Τα εντός σου καταυγάζουν! Λαμπρύνονται! Αδιαφορία μήπως απέναντι στα παλιά;

ΟΧΙ.

Μ' ένα μυστηριακό τρόπο το ξέρεις. Δεν είναι αδιαφορία, είναι καταστάλαγμα, είναι στάση Ζωής. Μόνο καθάριο Φως και Αλήθεια ζητάς πλέον! Με το βλέμμα ανέμελο και ξαλαφρωμένο, να ξεγλιστράει στο ουράνιο στερέωμα που καθρεφτίζει τη Θάλασσα, συνεχίζεις την πορεία σου, αφήνοντας πίσω όλα τα παλιά, αλλαγμένος, αλλιώτικος, ανανεωμένος, αναγεννημένος, καινούριος! Τόσο καλά και ισορροπημένος με τον εαυτό σου! Σαν τη Νέα Σελήνη...

Αυτή η φρέσκια, φεγγαρένια φέτα, ένα χαμόγελο - δώρο του ουρανού είναι τελικά!

Κάθαρση και Γνώση!!!

 

(το ταξίδι, μου κόστισε σε ύπνο και πρωινή ταλαιπωρία, για να επιστρέψω έγκαιρα στη δουλειά, αλλά με αντάμειψε με σκέψεις και συναισθήματα κάθαρσης)

[wereniki]

"Η σονάτα των supernova" Τι ωραίος τίτλος!!!

Ένα ζευγάρι ερευνητών βρήκε τον τρόπο, να απεικονίσει μουσικά μια έκρηξη supernova, και το αποτέλεσμα είναι ένα πολύ ενδιαφέρον κομμάτι αφηρημένης μουσικής!

Ο Alex Parker από το πανεπιστήμιο της Victoria και η Melissa Graham από αυτό της California, δημιούργησαν το παρακάτω βίντεο, συνθέτοντας 250 εκρήξεις supernova τύπου Ia, τις οποίες κατέγραψαν με τηλεσκόπιο. Φυσικά, το βίντεο δεν είναι σε πραγματικό χρόνο, αλλά κάθε δευτερόλεπτο αντιστοιχεί σε δύο εβδομάδες παρατήρησης με τηλεσκόπιο.

[wereniki]

Δε θυμάμαι, αν το έχουμε αναρτήσει ξανά. (Κωνσταντίνεεεε! Περιεχόμεναααα!)

Η προβλεπόμενη διάρκεια της αποστολής του οχήματος της NASA Spirit ήταν μόλις τρεις μήνες.

Οι μηχανικοί της υπηρεσίας μελετώντας κάθε στοιχείο και πιθανότητα κατέληξαν, πως όλα δείχνουν, πως το όχημα μπορεί να θεωρηθεί ότι "χάθηκε εν υπηρεσία"!!!

[wereniki]

Η NASA κατόρθωσε να χωρέσει σε 26 δευτερόλεπτα, το πώς αυξήθηκε η θερμοκρασία του πλανήτη μας από το 1880 έως σήμερα.

Κι εμείς εξακολουθούμε να χρησιμοποιούμε κατά κόρον αυτοκίνητα, αντί για ποδήλατα και να στήνουμε εργοστάσια, που καίνε μαζούτ!

 

NASA animation of temperature data from 1880-2011

[wereniki]

Μυρίζει Φθινόπωρο απόψε!

 

"Φθινόπωρο"

 

Πέφτουν τα φύλλα, σα να πέφτουν από μακριά,

σα να μαραίνουνται στους ουρανούς μακριά οι κήποι'

Πέφτουνε με μια πτώση αρνητική.

 

Και τις νύχτες πέφτει η Γη βαριά

από τ' αστέρια μες στη μοναξιά.

 

Πέφτουμε όλοι μας. Αυτό το χέρι εδώ πέφτει.

Και κοίτα τους άλλους: είναι στο άπειρο.

 

Κι όμως υπάρχει Ένας, που αυτή την πτώση

συγκρατεί στα τρυφερά τα χέρια του για πάντα.

 

Rainer Maria Rilke

[wereniki]

"Το Ψωμί"

 

Ένα τεράστιο καρβέλι, μια πελώρια φραντζόλα ζεστό

ψωμί, είχε πέσει στο δρόμο από τον ουρανό

ένα παιδί με πράσινο κοντό βρακάκι και με μαχαίρι

έκοβε και μοίραζε στον κόσμο γύρω,

όμως και μια μικρή, ένας μικρός άσπρος άγγελος, κι αυτή

μ' ένα μαχαίρι έκοβε και μοίραζε κομμάτια γνήσιο ουρανό

κι όλοι τώρα τρέχαν σ' αυτή, λίγοι πηγαίναν στο ψωμί,

όλοι τρέχανε στον μικρόν άγγελο που μοίραζε ουρανό!

Ας μην το κρύβουμε. Διψάμε για ουρανό.

 

Μίλτος Σαχτούρης, από τα "Ποιήματα 1945-1971", εκδ. Κέδρος

[wereniki]

Sunrise Analemma (with a little extra)

APOD NASA, 20/9/2012

[kkokkolis]

Astronomicon, Marcus Manilius, 1ος αιώνας μχ

 

Liber Primus

 

Carmine divinas artes et conscia fati

sidera, diversos hominum variantia casus,

caelestis rationis opus, deducere mundo

aggredior primusque novis Helicona movere

cantibus et viridi nutantis vertice silvas,

hospita sacra ferens nulli memorata priorum.

hunc mihi tu, Caesar, patriae princepsque paterque,

qui regis augustis parentem legibus orbem

concessumque patri mundum deus ipse mereris,

das animum viresque facis ad tanta canenda.

iam propiusque favet mundus scrutantibus ipsum

et cupit aetherios per carmina pandere census.

hoe sub pace vacat tantum; iuvat ire per ipsum

aera et immenso spatiantem vivere caelo

signaque et adversos stellarum noscere cursus.

quod solum novisse parum est. impensins ipsa

scire iuvat magni penitus praecordia mundi,

quaque regat generetque suis animalia signis,

cernere et in numerum Phoebe modulante referre.

bina mihi positis lucent altaria flammis,

ad duo templa precor duplici circumdatus aestu

[22] carminis et rerum; certa cum lege canentem

mundus et immenso vatem circumstrepit orbe

vixque soluta suis immittit verba figuris.

quem primum interius licuit cognoscere terris

munere caelestum. quls enim condentibus illis

clepsisset furto mundum, quo cuncta reguntur?

quis foret humano conatus pectore tantum,

invitis ut dis cuperet deus ipse videri?

tu princeps auctorque sacri, Cyllenie, tanti;

per te iam caelum interius, iam sidera nota

sublimis aperire vias imumque sub orbem,

et per inane suis parentia finibus astra

nominaque et cursus signorum, pondera, vires,

major uti facies mundi foret et veneranda

non species tantum, sed et ipsa potentia rerum,

sentirentque deum gentes quam maximus esset.

[qui sua disposuit per tempora, cognita ut essent

omnibus et mundi facies caelumque supernum.]

et natura dedit vires seque ipsa reclusit,

regalis animos primum dignata movere

proxima tangentis rerum fastigia caelo,

qui domuere feras gentes oriente sub ipso,

quas secat Euphrates, in quas et Nilus inundat,

qua mundus redit et nigras super evolat urbes.

tunc qui templa sacris coluerunt omne per aevum

delectique sacerdotes in publica vota

officio vinxere deum, quibus ipsa potentis

numinis accendit castam praesentia mentem,

inque deum deus ipse tulit patuitque ministris.

hi tantum movere decus primique per artem

sideribus videre vagis pendentia fata.

[53] singula nam proprio signarunt tempora casu,

longa per assiduas complexi saecula curas:

nascendi quae cuique dies, quae vita fuisset,

in quas fortunae leges quaeque hora valeret,

quantaque quam parvi facerent discrimina motus.

postquam omnls caeli species redeuntibus astris

percepta in proprias sedes, et reddita certis

fatorum ordinibus sua cuique potentia formae,

per varios usus artem experientia fecit

exemplo monstrante viam speculataque longe

deprendit tacitis dominantia legibus astra

et totum aeterna mundum ratione moveri

fatorumque vices certis discernere signis.

nam rudis ante illos nullo discrimine vita

in speciem conversa operum ratione carebat

et stupefacta novo pendebat lumine mundi,

tum velut amissis maerens, tum laeta renatis

sideribus, variosque dies incertaque noctis

tempora nee similis umbras iam sole regresso,

iam propiore suis poterant discernere causis.

necdum etiam doctas sollertia fecerat artes,

terraque sub rudibus cessabat vasta colonis;

tumque in desertis habitabat montibus aurum,

immotusque novos pontus subduxerat orbes;

nec vitam pelago nec ventis credere vota

audebant; se quisque satis novisse putabant.

sed cum longa dies acuit mortalia corda

et labor ingenium miseris dedit et sua quemque

advigilare sibi inssit fortuna premendo,

[82] seducta in varias certarunt pectora curas,

et quodcumque sagax temptando repperit usus,

in commune bonum commentum laeta dederunt.

tune et lingua suas accepit barbara leges,

et fera diversis exercita frugibus arva,

et vagus in caecum penetravit navita pontum,

fecit et ignotis itiner commercia terris.

tum belli pacisque artes commenta vetustas;

semper enim ex aliis alias proseminat usus.

ne vulgata canam: linguas didicere volucrum,

consultare fibras et rumpere vocibus angues,

sollicitare umbras imumque Acheronta movere

in noctemque dies, in lucem vertere noctes.

omnia conando docilis sollertia vicit.

nec prius imposuit rebus finemque manumque,

quam caelum ascendit ratio cepitque profundam

naturam rerum causis viditque quod usquam est;

nubila cur tanto quaterentur pulsa fragore,

hiberna aestiva nix grandine mollior esset,

arderent terrae solidusque tremesceret orbis,

cur imbres ruerent, ventos quae causa moveret,

pervidit solvitque animis miracula rerum

eripuitque Iovi fulmen viresque tonantis

et sonitum ventis concessit, nubibus ignem.

quae postquam in proprias deduxit singula causas,

vicinam ex alto mundi cognoscere molem

intendit totumque animo comprendere caelum,

[109] attribuitque suas formas, sua nomina signis,

quasque vices agerent certa sub sorte notavit,

omniaque ad numen mundi faciemque moveri,

sideribus vario mutantibus ordine fata.

hoc mihi surgit opus non ullis ante sacratum

carminibus. faveat magno fortuna labori,

annosa et molli contingat vita senecta,

ut possim rerum tantas emergere moles

magnaque cum parvis simili percurrere cura.

et quoniam caelo descendit carmen ab alto,

et venit in terras fatorum conditus ordo,

ipsa mihi primum naturae forma canenda est,

ponendusque sua totus sub imagine mundus.

quem sive ex nullis repetentem semina rebus

natali quoque egere placet semperque fuisse

et fore principio pariter fatoque carentem:

seu permixta chaos rerum primordia quondam

discrevit partu, mundumque enixa nitentem

fugit in infernas caligo pulsa tenebras;

sive individuis in idem reditura soluta

principiis natura manet post saecula mille,

et paene ex nihilo summa est nihilumque futurum,

caecaque materies caelun, perfecit et orbem;

sive ignis fabricavit opus flammaeque micantes,

quae mundi fecere oculos habitantque per omne

corpus et in caelo vibrantia fulmina fingunt;

seu liquor hoc peperit, sine quo riget arida rerum

materies ipsumque vorat, quo solvitur, ignem;

aut nrque terra patrem novit nec flamma nee aer

aut umor, faciuntque deum per quattuor artus

et mundi struxere globum prohibentque requiri

[140] ultra se quicquam, cum per se cuncta creentur,

frigida nec calidis desint, aut umida siccis,

spiritus aut solidis, sitque haec discordia concors,

quae nexus habilis et opus generabile fingit,

atque omnis partus elementa capacia reddit; --

semper erit genus in pugna, dubiumque manebit

quod latet et tantum supra est hominemque deumque;

sed facies quaecumque tamen sub origine rerum,

convenit et certo digestum est ordine corpus.

ignis in aetherias volucer se sustulit oras

summaque complexus stellantis culmina caeli

flammarum vallo naturae moenia fecit.

proximus in tenuis descendit spiritus auras

aeraque extendit medium per inania mundi;

ignem flatus alit vicinis subditus astris.

tertia sors undas stravit fluctusque natantis

aequora per fudit toto nascentia ponto,

ut liquor exhalet tenuis atque evomat auras

aeraque ex ipso ducentem semina pascat.

ultima subsedit glomerato pondere tellus,

convenitque vagis permixtus limus harenis

paulatim ad summum tenui fugiente liquore;

quoque magis puras umor secessit in auras,

et siccata magis struxerunt aequora terram,

adiacuitque cavis fluidum convallibus aequor,

emersere fretis montes, orbisque per undas

exsiliit vasto clausus tamen undique ponto.

[167] imaque de cunctis mediam tenet undique sedem,

idcircoque manet stabilis, quia totus ab illa

tantundem refugit mundus fecitque cadendo

undique ne caderet (medium totius et imum est),

ictaque contractis consistunt corpora plagis

et concurrendo prohibent in longius ire.

quodni librato penderet pondere tellus,

non ageret cursus mundi subeuntibus astris

Phoebus ad occasum et numquam remearet ad ortus,

lunave submersos regeret per inania cursus,

nec matutinis fulgeret Lucifer horis,

Hesperos emenso dederat qui lumen Olympo.

nunc quia non imo tellus deiecta profundo,

sed medio suspensa manet, sunt pervia cuncta,

qua cadat et subeat caelum rursusque resurgat.

nam neque fortuitos ortus surgentibus astris

nec totiens possum nascentem credere mundum

solisve assiduos partus et fata diurna,

cum facies eadem signis per saecula constet,

idem Phoebus eat caeli de partibus isdem,

lunaque per totidem luces mutetur et orbes,

et natura vias servet, quas fecerat ipsa,

nec tirocinio peccet circumque feratur

aeterna cum luce dies, qui tempora monstrat

nunc his nunc illis eadem regionibus orbis,

semper et ulterior vadentibus ortus ad ortum,

occasumve obitus, caelum et cum sole perennet.

[194] nec vero natura tibi admiranda videri

pendentis terrae debet. cum pendeat ipse

mundus et in nullo ponat vestigia fundo,

quod patet ex ipso motu cursuque volantis,

cum suspensus eat Phoebus currusque reflectat

huc illue agiles et servet in aethere metas,

cum luna et stellae volitent per inania mundi,

terra quoque aerias leges imitata pependit.

est igitur tellus mediam sortita cavernam

aeris et tote pariter sublata profundo

nec patulas distenta plagas, sed condita in orbem

undiquo surgentem pariter pariterque cadentem.

haec est naturae facies; sic mundus et ipse

in convexa volans teretes facit esse figuras

stellarum; solisque orbem lunaeque rotundum

aspicimus, tumido quaerentis corpore lumen,

quod globus obliquos totus non accipit ignes.

haec aeterna manet divisque simillima forma,

cui neque principium est usquam, nec finis in ipsa,

sed similis tote ore manet perque omnia par est.

sic tellus glomerata manet mundique figura.

idcirco terris non omnibus omnia signa

conspicimus. nusquam invenies fulgere Canopum,

donec Niliacas per pontum veneris oras;

sed quaerent Helicen, quibus ille supervenit ignis,

quod laterum tractus habitant, medioque tumore

eripiunt terrae caelum visusque coercent.

te testem dat, luna, sui glomeraminis orbis,

quae cum mersa nigris per noctem deficis umbris,

[223] non omnis pariter confundis sidere dempto,

sed prius eoae quaerunt tua lumina gentes,

post, medio subiecta polo quaecumque coluntur,

ultima ad hesperios infectis volveris alis

seraque in extremis quatiuntur gentibus aera.

quodsi plana foret tellus, semel orta per omnem

deficeret pariter toti miserabilis orbi.

sed quia per teretem deducta est terra tumorem,

his modo, post illis apparet Delia terris

exoriens simul atque cadens; quia fertur in orbem

ventris et acclivis pariter declivia iungit

atque alios superat gyros aliosque relinquit.

ex quo colligitur terrarum forma rotunda.

hanc circum variae gentes hominum atque ferarum

aeriaeque colunt volucres. pars eius ad arctos

eminet, austrinis pars est habitabilis oris

sub pedibusque iacet nostris supraque videtur

ipsa sibi fallente solo declivia longa

et pariter surgente via pariterque cadente.

hanc ubi ad occasus nostros sol aspicit ortus,

illio orta dies sopitas excitat urbes

et cum luce refert operum vadimonia terris;

nos in nocte sumus somnosque in membra vocamus.

pontus utrosque suis distinguit et alligat undis.

hoc opus immensi constructum corpore mundi

membraque naturae diversa condita forma

aeris atque ignis terrae pelagique iacentis

vis animae divina regit, sacroque meatu

conspirat deus et tacita ratione gubernat

mutuaque in cunctas dispensat foedera partes,

altera ut alterius vires faciatque feratque,

[255] summaque per varias maneat cognata figuras.

nunc tibi signorum lucentis undique flammas

ordinibus certis referam, primumque canentur

quae media obliquo praecingunt ordine mundum

solemque alternis vicibus per tempora portant

atque alia adverso luctantia sidera mundo;

omnia, quae possis caelo numerare sereno;

e quibus et ratio fatorum ducitur omnis,

ut sit idem mundi primum quod continet arcem.

aurato princeps Aries in vellere fulgens

respicit admirans aversum surgere Taurum

summisso vultu Geminos et fronte vocantem.

quos sequitur Cancer, Cancrum Leo, Virgo Leonem.

aequato tum Libra die cum tempore noctis

attrahit ardenti fulgentem Scorpion astro.

in cuius caudam contento dirigit arcu

mixtus equo volucrem missurus iamque sagittam.

tum venit angusto Capricornus sidere flexus;

post hunc inflexa defundit Aquarius urna

Piscibus assuetas avide subeuntibus undas,

quos Aries tangit claudentis ultima signa.

at qua fulgentis caelum consurgit ad Arctos,

omnia quae summo despectant sidera mundo,

nec norunt obitus unoque in vertice tendunt.

in diversa situ caelumque et sidera torquens

aera per gelidum tenuis deducitur axis

libratumque regit diverso cardine mundum,

[281] sidereus circa medium quem volvitur orbis

aetheriosque rotat cursus; immotus at ille

in binas Arctos magni per inania mundi

perque ipsum terrae directus constitit orbem.

nec vero e solido stat robore corporis eius,

nec grave pondus habet, quod onus ferat aetheris alti;

sed cum aer omnis semper volvatur in orbem,

quoque semel coepit, totus volet undique in ipsum,

quodcumque in medio est, circa quod cuncta moventur,

usque adeo tenue, ut verti non possit in ipsum

nec iam inclinari nec se convertere in orbem,

hoc dixere axem, quia motum non habet ullum,

ipse videt circa volitantia cuncta moveri.

summa tenent eius miseris notissima nautis

signa per immensum cupidos ducentia pontum:

maioremque Helice major decircinat arcum,

septem illam stellae certantes lumine signant,

qua duce per fiuctus Graiae dant vela carinae.

angusto Cynosura brevis torquetur in orbe

quam spatio, tam luce minor; sed iudice vincit

maiorem Tyrio. Poenis haec certior auctor,

non apparentem pelago quaerentbus orbem.

nec paribus positae sunt frontibus; utraque caudam

vergit in alterius rostro sequiturque sequentem.

has inter fusus circumque amplexus utramque

dividit et cingit stellis ardentibus Anguis,

ne coeant abeantve suis a sedibus umquam.

hune inter mediumque orbem, quo sidera septem

[309] per bis sena volant contra nitentia signa

mixta ex diversis consurgunt viribus astra

hine vicina polo Phoebique hinc proxima flammis;

quae quia dissimilis, qua pugnat, temperat aer,

frugiferum sub se reddunt mortalibus orbem.

proxima frigentis Arctos boreamque rigentem

nixa venit species genibus sibi conscia causae.

a tergo nitet Arctophylax, idemque Bootes,

quod stimulis iunctis instat de more iuvencis;

Arcturumque rapit medio sub pectore secum.

at parte ex alia claro volat orbe Corona,

luce micans varia; nam stella vincitur una

circulus, in media radiat quae maxima fronte

candidaque ardenti distinguit lumina flamma:

Gnosia desertae fulgent monimenta puellae.

at Lyra diductis per caelum cornibus inter

sidera conspicitur, qua quondam ceperat Orpheus

omne quod attigerat cantu manesque per ipsos

fecit iter domuitque infernas carmine leges.

hinc caelestis honos similisque potentia causae:

tunc silvas et saxa trahens, nunc sidera ducit

et rapit immensum mundi revolubilis orbem.

Serpentem magnis Ophiuchus nomine signis

dividit, ut tote cingentem corpore corpus

explicet et nodes sinuataque terga per orbes:

[334] respicit ille tamen molli cervice reflexus

et redit effusis per laxa volumina palmis:

semper erit paribus bellum, quia viribus aequant.

proxima sors Cycni, quem caelo Iuppiter ipse

imposuit, formae pretium, qua cepit amantem,

cum deus in niveum descendit versus olorem

tergaque fidenti subiecit plumea Ledae.

nunc quoque diductas volitat stellatus in alas.

hinc imitata nitent cursumque habitumque Sagittae

sidera. tum magni Iovis ales fertur in altum,

assueto volitans gestet ceu fulmina mundo,

digna Iove et caelo, quod sacris instruit armis.

tum quoque de ponto surgit Delphinus ad astra,

oceani caelique decus, per utrumque sacratus.

quem rapido conatus Equus comprendere cursu

festinat pectus fulgenti sidere clarus.

et finitur in Andromeda; [quam Perseus armis

eripit et sociat sibi, cui] succedit iniquo

divisum spatio, quod tertia lampada dispar

conspicitur paribus, Deltoton nomine sidus,

ex simili dictum; Cepheusque et Cassiepia

in poenas signata suas iuxtaque relictam

Andromedam vastos metuentem pristis hiatus,

[357] expositam ponto deflet scopulisque revinctam,

ni veterem Perseus caelo quoque servet amorem

auxilioque iuvet fugiendaque Gorgonis ora

sustineat spoliumque sibi pestemque videnti.

tum vicina ferens nixo vestigia Tauro

Heniochus studio mundumque et nomen adeptus,

quem primum curru volitantem Iuppiter alto

quadriiugis conspexit equis caeloque sacravit.

hunc subeunt Haedi claudentes sidere pontum,

nobilis et mundi nutrito rege Capella,

cuius ab uberibus magnum ile ascendit Olympum.

lacte fero crescens ad fulmina vimque tonandi;

hanc ergo aeternis merito sacravit in astris

Iuppiter et caeli caelum mercede rependit.

Pleiadesque Hyadesque feri pars utraque Tauri

in boream scandunt. haec sunt aquilonia signa.

aspice nunc infra solis surgentia cursus,

quae super exustas labuntur sidera terras

quaeque inter gelidum Capricorni sidus et axe

imo subnixum vertuntur lumina mundum,

altera pars orbis sub quis iacet invia nobis

ignotaeque hominum gentes nec transita regna,

commune ex uno lumen ducentia sole

diversasque umbras laevaque cadentia signa

et dextros ortus caelo spectantia verso.

nec minor est illis mundus nec lumine peior,

nec numerosa minus nascuntur sidera in orbem.

cetera non cedunt; uno vincuntur in astro,

[385] Augusto, sidus nostro quod contigit orbi,

Caesar nunc terris, post caelo maximus auctor.

cernere vicinum Geminis licet Oriona,

in magnam caeli tendentem bracchia partem

nec minus extento surgentem ad sidera passu,

singula fulgentis umeros cui lumina signant

et tribus obliquis demissus ducitur ensis.

at caput Orion excelso immersus Olympo

per tria subducto signatur lumina vultu,

non quod clara minus, sed quod magis alta recedunt.

hoc duce per totum decurrunt sidera mundum.

subsequitur rapido contenta Canicula cursu,

qua nullum terris violentius advenit astrum

nec gravius cedit; nunc horrida frigore surgit,

nunc vacuum soli fulgentem deserit orbem:

sic in utrumque movet mundum et contraria reddit.

hanc qui surgentem, primo cum redditur ortu,

montis ab excelso speculantur vertice Tauri,

eventus frugum varios et tempora dicunt,

quaeque valetudo veniat, concordia quanta;

bella facit pacemque refert varieque revertens

sic movet, ut vidit mundum, vultuque gubernat.

magna fides hoc posse color cursusque micantis

in radios: vix sole minor, nisi quod procul haerens

frigida caeruleo contorquet lumina vultu.

cetera vincuntur specie, nec clarius astrum

tinguitur oceano caelumve revisit ab undis.

tunc Procyon veloxque Lepus, tum nobills Argo

[413] in caelum subducta mari, quod prima cucurrit,

emeritum magnis mundum tenet acta periclis,

servando dea facta deos. cui proximus Anguis

squamea dispositis imitatur lumina flammis.

et Phoebo sacer Ales et una gratus Iaccho

Crater et duplici Centaurus imagine fulget,

pars hominis, tergo pectus commissus equino.

ipsius hinc mundo templum est, victrixque solutis

Ara nitet sacris, vastos cum terra gigantes

in caelum furibunda tulit. tum di quoque magnos

quaesivere deos; dubitavit Iuppiter ipse,

quod poterat non posse timens, cum surgere terram

cerneret, ut verti naturam crederet omnem,

montibus atque aliis aggestos crescere montes,

et tam vicinos fugientia sidera colles,

* arma importantis et rupta matre creatos,

* discordes vultum permixtaque corpora partus.

necdum pestiferum sibi quemquam (aut) numina norat

si qua forent maiora suis. tunc Iuppiter Arae

sidera constituit, quae nunc quoque maxima fulgent.

quam propter Cetus convolvens squamea terga

orbibus insurgit tortis et fluctuat alvo,

intentans morsum, similis iam iamque tenenti,

qualis ad expositae fatum Cepheidos undis

expulit adveniens ultra sua litora pontum.

[438] tum notins Piscis venti de nomine dictus

exsurgit de parte noti; cui iuncta feruntur

flexa per ingentis stellarum flumina gyros.

alterius capiti coniungit Aquarius undas

amnis, et in medium coeunt et sidera miscent.

his, inter solisque vias Arctosque latentes

axem quae mundi stridentem pondere torquent,

orbe peregrino caelum depingitur astris,

quae notia antiqui dixerunt sidera vates.

ultima quae mundo semper volvuntur in imo,

quis innixa manent caeli fulgentia templa,

nusquam in conspectum redeuntia, cardine verso

sublimis speciem mundi similisque figuras

astrorum referunt. et versas frontibus Arctos

uno distingui medias claudique Dracone

credimus exemplo. quamvis fugientia visus

hunc orbem caeli vertentis sidera cursu

cardine tam simili fultum, quam vertice, pingunt.

haec igitur magno divisas aethere sedes

signa tenent mundi totum deducta per orbem.

tu modo corporeis similis ne quaere figuras,

omnia ut aequali fulgentia membra colore

deficiat nihil aut vacuum qua lumine cesset.

non poterit mundus sufferre incendia tants,

omnia si plenis ardebunt sidera membris.

quicquid subduxit flammis, natura pepercit

succubitura oneri, formas disiungere tantum

contenta et stellis ostendere sidera certis.

linea designat species, atque ignibus ignes

[467] respondent, media extremis atque ultima summis

creduntur; satis est, si se non omnia celant.

praecipue medio cum luna implebitur orbe,

certa nitent mundo tum lumina, conditur omne

stellarum vulgus, fugiunt sine nomine signa.

pura licet vacuo tum cernere sidera caelo,

nec fallunt numero, parvis nec mixta feruntur.

et quo clara magis possis cognoscere signa,

non varios obitus norunt variosque recursus,

certa sed in proprias oriuntur sidera luces,

natalesque suos occasumque ordine servant.

nec quicquam in tanta magis est mirabile mole,

quam ratio et certis quod legibus omnia parent.

nusquam turba nocet, nihil ullis partibus errat,

laxius aut brevius mutatove ordine fertur.

quid tam confusum specie, quid tam vice certum est?

ac mihi tam praesens ratio non ulla videtur,

qua pateat mundum divino numine verti

atque ipsum esse deum nec forte coisse magistra,

ut voluit eredi, qui primus moenia mundi

seminibus struxit minimis inque illa resolvit,

e quis et maria et terras et sidera caeli

aetheraque immensis fabricantem finibus orbes

solventemque alios constare et cuncta reverti

in sua principia et rerum mutare figuras.

quis credat tantas operum sine numine moles,

ex minimis caecoque creatum foedere mundum?

si fors ista dedit nobis, fors ipsa gubernet;

at cur dispositis vicibus consurgere signa

[496] et velut imperio praescriptos reddere cursus

cernimus ac nullis properantibus ulla relinqui?

cur eadem aestivas exornant sidera noctes

semper et hibernas eadem, certamque figuram

cuisque dies reddit mundo certamque relinquit?

iam tum, cum Graiae verterunt Pergama gentes,

Arctos et Orion adversis frontibus ibant,

haec contenta suos in vertice flectere gyros,

ille ex diverso vertentem surgere contra

obvius et toto semper decurrere mundo.

temporaque obscurae noctis deprendere signis

iam poterant, caelumque suas distinxerat horas.

quot post excidium Troiae sunt eruta regna!

quot capti populi! quotiens fortuna per orbem

servitium imperiumque tulit varieque revertit!

Troianos cineres in quantum oblita refovit

imperium! fatis Asiae iam Graecia pressa est.

saecula dinumerare piget, quotiensque recurrens

lustrarit mundum vario sol igneus orbe.

omnia mortali mutantur lege creata,

nec se cognoscunt terrae vertentibus annis

exutas variam faciem per saecula gentes.

at manet incolumis mundus suaque omnia servat,

quae nec longa dies auget minuitque senectus,

nec motus puncto curvat cursusque fatigat:

idem semper erit, quoniam semper fuit idem.

non alium videre patres aliumve nepotes

aspicient: deus est, qui non mutatur in aevo.

[524] numquam transversas solem decurrere ad Arctos

nec mutare vias et in ortum vertere cursus

auroramque novis nascentem ostendere terris,

nec lunam certos excedere luminis orbes

sed servare modum, quo crescat quove recedat,

nec cadere in terram pendentia sidera caelo

sed dimensa suis consumere tempora signis:

non casus opus est, magni sed numinis ordo.

haec igitur texunt aequali sidera tractu

ignibus in varias caelum laqueantia formas.

altius his nihil est; haec sunt fastigia mundi;

publica naturae domus his contenta tenetur

finibus amplectens pontum terrasque iacentis.

omnia concordi tractu veniuntque caduntque,

qua semel incubuit caelum versumque resurgit.

ipse autem quantum convexo mundus Olympo

obtineat spatium, quantis bis sena ferantur

finibus astra, docet ratio, cui nulla resistunt

claustra nec immensae moles, ceduntque recessus,

omnia succumbunt, ipsum est penetrabile caelum.

nam quantum a terris atque aequore signa recedunt,

tantum bina patent. quacumque inciditur orbis

per medium, pars efficitur tum tertia gyri,

exiguo dirimens solidam discrimine summam.

summum igitur caelum bis bina refugit ab imo

astra, bis senis ut sit pars tertia signis.

sed quia per medium est tellus suspensa profundum,

binis a summo signis discedit et imo.

hinc igitur quodcumque supra te suspicis ipse,

qua per inane meant oculi quaque ire recusant.

[554] binis aequandum est signis, sex tanta rotundae

efficiunt orbem zonae, qua signa feruntur

bis sex aequali spatio texentia caelum.

nec mirere vagos partus eadem esse per astra

et mixtum ingenti generis discrimine fatum,

singula cum tantum teneant tantoquo ferantur

tempore; sex tota surgentia sidera luce

 

* * * * * * *

 

restat ut aetherios fines tibi reddere coner

filaque dispositis vicibus comitantia caelum

per quae dirigitur signorum flammeus ordo.

[circulus a summo nascentem vertice mundum

permeat Arctophylaca petens per terga draconis]

circulus ad boream fulgentem sustinet Arcton

sexque fugit solidas a caeli vertice partes.

alter ad extremi decurrens sidera Cancri,

in quo consummat Phoebus lucemque moramque

tardaque per longos circumfert lumina flexus,

aestivum medio nomen sibi sumit ab aestu

temporis et titulo potitur metamque volantis

solis et extremos designat fervidus actus

et quinque in partes aquilonis distat ab orbe.

tertius in media mundi regione locatus

ingenti spira totum praecingit Olympum

parte ab utraque videns axem, quo limite Phoebus

componit paribus numeris noctemque diemque

veris et autumni currens per tempora mixta,

cum medium aequali distinguit limite caelum

[581] quattuor et gradibus sua fila reducit ab aestu.

proximus hunc ultra brumalis nomine limes

ultima designat fugientis limina solis

invidaque obliqua radiorum munera flamma

dat per iter minimum nobis; sed finibus illis,

quos super incubuit, longa stant tempora luce,

vixque dies transit candentem extenta per aestum,

bisque iacet binis summotus partibus orbis.

unus ab his superest extremo proximus axi

circulus, austrinas qui stringit et obsidet Arctos.

hic quoque brumalem per partes quinque relinquit,

et quantum a nostro sublimis cardine gyrus,

distat ab adverso tantundem proximus illi.

[sic tibi per binas vertex a vertice partes

divisus duplici summa circumdat Olympum

et per quinque notat signantis tempore fines.]

his eadem est via quae mundo pariterque rotantur

inclines sociosque ortus occasibus aequant,

quandoquidem secti, qua totus volvitur orbis,

fila trahunt alti cursum comitantia caeli

intervalla pari servantes limite semper

divisosque semel fines sortemque dicatam.

sunt duo, quos recipit ductos a vertice vertex,

inter se adversi, qui cunctos ante relatos

seque secant gemino coeuntes cardine mundi

transversoque polo rectum ducuntur in axem,

tempora signantes anni caelumque per astra

quattuor in partes divisum mensibus aequis.

alter ab excelso decurrens limes Olympo

[610] serpentis caudam siccas et dividit Arctos,

et iuga Chelarum medio volitantia gyro

extremamque secans Hydram mediumque sub austris

Centaurum adverso concurrit rursus in axe

et redit in caelum squamosaque tergora Ceti

Lanigerique notat fines clarumque Trigonum

Andromedaeque sinus imos, vestigia matris

principiumque suum repetito cardine claudit.

alter in hunc medium summumque incumbit in axem

perque pedes primos cervicem transit et Ursae,

quam septem stellae primam iam sole remoto

producunt nigrae praebentem lumina nocti,

et Geminis Cancrum dirimit stringitque flagrantem

ore Canem clavumque Ratis, quae vicerat aequor.

inde axem occultum per gyri signa prioris

transversa atque illo rursus de limite tangit

te, Capricorne, tuisque Aquilam designat ab astris,

perque Lyram inversam currens spirasque Draconis:

posteriora pedum Cynosurae praeterit astra

transversamque secat vicino cardine caudam.

hic iretum coit ipse sibi memor, unde profectus.

atque hos aeterna fixerunt tempora sede

immotis per signa modis statione perenni.

hos volucris fecere duos; namque alter ab ipsa

consurgens Helice medium praecidit Olympum

discernitque diem sextamque examinat horam

et paribus spatiis occasus cernit et ortus.

[637] hic mutat per signa vices; seu si quis eoos

seu petit hesperios, supra se circinat orbem

verticibus super astantem mediumque secantem

caelum et diviso signantem culmine mundum

(quando aliis aliud medium est; volat hora per orbem),

cumque loco terrae caelumque et tempora mutat.

atque ubi se primis extollit Phoebus ab undis,

illis sexta manet, quos tum premit aureus orbis.

rursus ad hesperios sexta est, ubi cedit in umbras;

nos primam ac summam sextam numeramus utramque

et gelidum extremo lumen sentimus ab igni.

alterius fines si vis cognoscere gyri,

circumfer faciles oculos vultumque per orbem.

quicquid erit caelique imum terraeque supremum,

qua coit ipse sibi nullo discrimine mundus

redditque aut recipit fulgentia sidera ponto,

praecingit tenui transversum limite mundum.

haec quoque per totum volitabit linea caelum,

non tantum ad medium vergens mediumque repente

orbem, nunc septem ad stellas nec mota sub astra,

sed quacumque vagae tulerint vestigia plantae

has modo terrarum nunc has gradientis in oras,

semper erit novus et terris mutabitur arcus;

quippe aliud caelum ostendens aliudque relinquens

dimidium teget et referet varioque notabit

fine et cum visu pariter sua fila movente.

[663] hic terrestris erit, quia terram amplectitur orbis,

[et mundum pleno praecingit limite gyrus]

atque a fine trahens titulum memoratur horizon.

his adice obliquos adversaque fila trahentis

inter se gyros, quorum fulgentia signa

alter habet, per quae Phoebus moderatur habenas,

subsequiturque suo solem vaga Delia curru,

et quinque adverso luctantia sidera mundo

exercent varias naturae lege choreas.

hunc tenet a summo Cancer, Capricornus ab imo,

bis recipit, lucem qui circulus aequat et umbras,

Lanigeri et Librae signo sua fila secantem.

sic per tres gyros inflexus ducitur orbis

rectaque devexo fallit vestigia clivo;

nec visus aciemque fugit tantumque notari

mente potest, sicut cernuntur mente priores,

sed nitet ingenti stellatus balteus orbe

insignemque facit caelato lumine mundum

et ter vicenas partes patet atque trecentas

in longum; bis sex latescit fascia partes,

quae cohibet vario labentia sidera cursu.

alter in adversum positus succedit ad Arctos

et paulum a boreae gyro sua fila reducit

transitque inversae per sidera Cassiepiae.

inde per obliquum descendens tangit Olorem

aestivosque secat fines Aquilamque supinam

temporaque aequantem gyrum zonamque ferentem

Solis equos inter caudam, qua Scorpius ardet,

extremamque Sagittari laevam atque Saglttam.

inde suos sinuat flexus crura pedesque

Centauri alterius rursusque ascendere caelum

[694] incipit Argivumque Ratem per aplustria summa

et medium mundi gyrum Geminosque per ima

signa secat, subit Heniochum, teque, unde profectus,

Cassiepia, petens super ipsum Persea transit

orbemque ex illa coeptum concludit in ipsa

trisque secat medios gyros et signa ferentem

partibus e binis, quotiens praeciditur ipse.

nec quaerendus erit: visus incurrit in ipsos

sponte sua seque ipse docet cogitque notari.

namque in caeruleo candens nitet orbita mundo

ceu missura diem subito caelumque recludens.

ac veluti virides discernit semita campos,

quam terit assiduo renovans iter orbita tractu;

[inter divisas aequalibus est via partis]

ut freta canescunt sulcum ducente carina

accipiuntque viam fluctus spumantibus undis,

quam tortus verso movit de gurgite vertex,

candidus in nigro lucet sic limes Olympo

caeruleum findens ingenti lumine mundum.

utque suos arcus per nubila circinat Iris,

sic superincumbit signato culmine limes

candidus et resupina facit mortalibus ora,

dum nova per caecam mirantur lumina noctem

inquiruntque sacras humano pectore causas,

num se diductis conetur solvere moles

segminibus, raraque labent compagine rimae

admittantque novum laxato tegmine lumen; --

[724] quid sibi non timeant, magni cum vulnera caeli

conspiciant, feriatque oculos iniuria mundi? --

an coeat mundus, duplicisque extrema cavernae

conveniant caelique oras et sidera iungant,

perque ipsos fiat nexus manifesta cicatrix

fusuram faciens mundi, stipatus et orbis

aeriam in nebulam clara compagine versus

in cuneos alti cogat fundamina caeli.

an melius manet illa fides, per saecula prisca

illac solis equos diversis cursibus isse

atque aliam trivisse viam, longumque per aevum

exustas sedes incoctaque sidera flammis

caeruleam verso speciem mutasse colore,

infusumque loco cinerem mundumque sepultum?

fama etiam antiquis ad nos descendit ab annis

Phaethontem patrio curru per signa volantem,

dum nova miratur propius spectacula mundi

et puer in caelo ludit curruque superbus

luxuriat mundo, cupit et maiora parente,

monstratas liquisse vias orbemque rigenti

imposuisse polo; nec signa insueta tulisse

errantis meta flammas cursumque solutum,

* deflexum solito cursu curvisque quadrigis.

quid querimur flammas totum saevisse per orbem,

terrarumque rogum cunctas arsisse per urbes,

cum vaga dispersi fluitarunt lumina currus,

et caelum exustum est? luit ipse incendia mundus,

[748] et nova vicinis flagrarunt sidera flammis

nunc quoque praeteriti faciem referentia casus.

nec mihi celanda est famae vulgata vetustas

mollior: e niveo lactis fluxisse liquorem

pectore reginae divum caelumque colore

infecisse suo. quapropter lacteus orbis

dicitur, et nomen causa descendit ab ipsa.

an maior densa stellarum turba corona

convexit flammas et crasso lumine candet,

et fulgore nitet collato clarior orbis?

an fortes animae dignataque nomina caelo

corporibus resoluta suis terraeque remissa

huc migrant ex orbe suumque habitantia caelum

aetherios vivunt annos mundoque fruuntur?

atque hic Aeacidas, hic et veneramur Atridas

Tydidemque ferum terraeque marisque triumphis

naturae victorem Ithacum Pyliumque senecta

insignem triplici Danaumque ad Pergava reges,

[castra ducum et caeli victamque sub Hectore Troiam]

Auroraeque nigrum partum stirpemque Tonantis

rectorem Lyciae; nec te, Mavortia virgo,

praeteream regesque alios, quos Thraecia misit

atque Asiae gentes et Magno maxima Pella;

quique animi vires et strictae pondera mentis

prudentes habuere viri, quibus omnis in ipsis

census erat, iustusque Solon fortisque Lycurgus,

aetheriusque Platon et qui fabricaverat illum

[775] damnatusque suas melius damnavit Athenas,

Persidis et victor, strarat quae classibus aequor.

Romanique viri, quorum iam maxima turba est:

Tarquinioque minus reges, et Horatia proles,

tota acies partus, nec non et Scaevola trunco

nobilior, maiorque viris et cloelia virgo,

et Romana ferens, quae texit, moenia Cocles,

et commilitio volucris Corvinus adeptus

et spolia et nomen, qui gestat in alite Phoebum,

et Iove qui meruit caelum Romamque Camillus

servando posuit, Brutusque a rege receptae

conditor, et Pyrrhi per bella Papirius ultor,

Fabricius Curiusque pares, et tertia palma

Marcellus, Cossusque prior de rege necato,

certantesque Deci votis similesque triumphis,

invictusque mora Fabius, victorque necantis

Livius Hasdrubalis socio per bella Nerone,

Scipiadaeque duces, fatum Carthaginis unum,

Pompeiusque orbis domitor per trisque triumphos

ante deum princeps, et censu Tullius oris

emeritus caelum, et Claudi magna propago,

Aemiliaeque domus proceres, clarique MeteIli,

et Cato fortunae victor, matrisque sub armis

miles Agrippa suae. Venerisque ab origine proles

Iulia descendit caelo caelumque replevit,

[800] quod regit Augustus socio per signa Tonante,

cernit et in coetu divum magnumque Quirinum

altius aetherii quam candet circulus orbis.

illa deum sedes, haec illis proxima, divum

qui virtute sua similes vestigia tangunt.

ac prius incipiam stellis quam reddere vires

signorumque canam fatalia carmine iura,

implenda est mundi facies, corpusque per omne

quid, quod ubique nitet, vigeat quandoque, notandum est.

sunt alia adverso pugnantia sidera mundo,

quae terram caelumque inter volitantia pendent.

[saturni, Iovis et Martis Solisque, sub illis

Mercurius Venerem inter agit Lunamque locatus.]

sunt etiam raris orti natalibus ignes,

protinus et rapti. subitas candescere flammas

aera per liquidum tractosque perire cometas

rata per ingentis viderunt saecula motus.

sive, quod ingenitum terra spirante vaporem

umidior sicca superatur spiritus aura,

nubila cum Iongo cessant dispulsa sereno,

et solis radiis arescit torridus aer,

apta alimenta sibi demissus corripit ignis

materiamque sui deprendit flamma capacem. --

et quia non solidum est corpus, sed rara vagantur

principia aurarum volucrique simillima fumo,

[825] in breve vivit opus coeptaque incendia fine

subsistunt pariterque cadunt fulgentque cometae.

quod nisi vicinos agerent occasibus ortus

et tam parva forent accensis tempora flammis,

alter nocte dies esset caelumque rediret

inversum et somno totum deprenderet orbem.

tum quia non una specie dispergitur omnis

aridior terrae vapor et comprenditur igni,

diversas quoque per facies accensa feruntur

lumina, quae subitis exsistunt nata tenebris.

nam modo, ceu longi fluitent de vertice crines,

flamma comas imitata volat, tenuisque capillos

diffusos radiis ardentibus explicat ignis.

nunc prior haec facies dispersis crinibus exit,

[839] et glomus ardentis sequitur sub imagine barbae

[845] hirta figurantis tremulo sub lumine menta.

[840] interdum aequali laterum compagine ductus

quadratamve trabem fingit teretemve columnam.

quin etiam tumidis exaequat dolia flammis

procere distenta uteros, parvosque catillos

[844] mentitur curvos ignis glomeratus in orbes.

[846] lampadas et fissas ramosos fundit in ignes.

praecipites stellae passimque volare videntur,

cum vaga per nitidum scintillant lumina mundum

[849] et tenuem longis iaculantur crinibus ignem;

excurruntque procul volucris imitata sagittas,

arida cum gracili tenuatur semita filo.

sunt autem cunctis permixti partibus ignes,

qui gravidas habitant fabricantis fulmina nubes

et penetrant terras Aetnamque minantur Olympo

et calidas reddunt ipsis in fontibus undas

ac silice in dura viridique in cortice sedem

inveniunt, cum silva sibi collisa crematur:

ignibus usque adeo natura est omnis abundans.

ne mirere faces subitas erumpere caelo

aeraque accensum flammis lucere coruscis

arida complexum spirantis semina terrae,

quae volucer pascens ignis sequiturque fugitque,

fulgura cum videas tremulum vibrantia lumen,

imbribus e mediis et caelum fulmine ruptum, --

sive igitur ratio praebentis semina terrae

in volucres ignes potuit generate cometas,

sive illas natura faces ut cuncta creavit

sidera per tenues caelo lucentia flammas,

(sed trahit ad semet rapido Titanius aestu

involvitque suo flammantis igne cometas,

ac modo dimittit, sicut Cyllenius orbis

et Venus, accenso cum ducit vespere noctem,

saepe nitent falluntque oculos rursusque revisunt)

seu deus instantis fati miseratus in orbem

signa per affectus caelique incendia mittit;

numquam futtilibus excanduit ignibus aether:

squalidaque elusi deplorant arva coloni,

et sterilis inter sulcos defessus arator

ad iuga maerentis cogit frustrata iuvencos.

[880] aut gravibus morbis et lenta corpora tabe

corripit exustis letalis flamma medullis

labentisque rapit populos, totasque per urbes

publica succensis peraguntur fata sepulcris.

qualis Erechtheos pestis populata colonos

extulit antiquas per funera pacis Athenas,

alter in alterius labens cum fata ruebant.

nec locus artis erat medicae nec vota valebant;

cesserat officium morbis, et funera deerant

mortibus et lacrimae; lassus defecerat ignis,

et coacervatis ardebant corpora membris,

ac tanto quondam populo vix contigit heres.

talia significant lucentes saepe cometae:

funera cum facibus veniunt terrisque minantur

ardentis sine fine rogos, cum mundus et ipsa

aegrotet natura, hominum sortita sepulcrum.

quin et bella canunt ignes subitosque tumultus

et clandestinis surgentia fraudibus arma,

externas modo per gentes, -- ut foedere rupto

cum fera ductorem rapuit Germania Varum

infecitque trium legionum sanguine campos,

arserunt toto passim minitantia mundo

lumina, et ipsa tulit bellum natura per ignes

opposuitque suas vires finemque minata est.

nec mirere graves rerumque hominumque ruinas:

saepe domi culpa est; nescimus credere caelo; --

civilis etiam motus cognataque bella

significant. nec plura alias incendia mundus

sustinuit, quam cum ducibus iurata cruentis

arma Philippeos implerunt agmine campos.

[910] vixque etiam sicca miles Romanus harena

ossa verum lacerosque prius superastitit artus,

imperiumque suis conflixit viribus ipsum,

perque patris pater Augustus vestigia vicit.

necdum finis erat: restabant Actia bella

dotali oommissa acie, repetitaque rerum

alea, et in ponto quaesitus rector Olympi,

femineum sortita iugum cum Roma pependit,

atque ipsa Isiaco certarunt fulmina sistro.

restabant profugo servilia milite bella,

cum patrios armis imitatus filius hostis

aequora Pompeius cepit defensa parenti.

sed satis hoc fatis fuerit. iam bella quiescant,

atque adamanteis discordia vincta catenis

aeternos habeat frenos in carcere clausa.

sit pater invictus patriae, sit Roma sub illo,

cumque deum caelo dederit, non quaerat in orbe.

[kkokkolis]

Astronomicon, Marcus Manilius, 1ος αιώνας μχ

 

Liber Secundus

 

Maximus Iliacae gentis certamina vates

et quinquaginta regum regemque patremque

Hectoraque Aeacidae victamque sub Hectore Troiam,

erroremque ducis totidem, quot vicerat, annis

instantem bello geminataque Pergama ponto

ultimaque in patria captisque penatibus arma

ore sacro cecinit; patriam cui turba petentum,

dum dabat, eripuit, cuiusque ex ore profusos

omnis posteritas latices in carmina duxit

amnemque in tenuis ausa est deducere rivos 10

unius fecunda bonis. sed proximus illi

Hesiodus memorat divos divumque parentes

et chaos enixum terras orbemque sub illo

infantem et primos titubantia sidera cursus

Titanasque senes, Iovis et cunabula magni 15

et sub fratre viri nomen, sine matre parentis,

atque iterum patrio nascentem corpore Bacchum,

silvarumque deos secretaque numina Nymphas. 23

quin etiam ruris cultus legesque notavit 19

militiamque soli, quod colles Bacchus amaret,

quod fecunda Ceres campos, quod Pallas utrumque,

atque arbusta vagis essent quod adultera pomis;

omniaque immenso volitantia lumina mundo, 18

pacis opus, magnos naturae condit in usus. 24

astrorum quidam varias dixere figuras,

signaque diffuso passim labentia caelo

in proprium cuiusque genus causasque tulere;

Persea et Andromedan poena matremque dolentem

solventemque patrem, raptamque Lycaone natam,

officioque Iovis Cynosuram, lacte Capellam 30

et furto Cycnum, pietate ad sidera ductam

Erigonen ictuque Nepam spolioque Leonem

et morsu Cancrum, Pisces Cythereide versa,

Lanigerum victo ducentem sidera ponto,

ceteraque ex variis pendentia casibus astra 35

aethera per summum voluerunt fixa revolvi.

quorum carminibus nihil est nisi fabula caelum

terraque composuit mundum quae pendet ab illo.

quin etiam ritus pastorum et Pana sonantem

in calamos Sicula memorat tellure creatus, 40

nec silvis silvestre canit perque horrida motus

rura serit dulcis Musamque inducit in aulas.

ecce alius pictas volucres ac bella ferarum,

ille venenatos angues aconitaque et herbas

fata refert vitamque sua radice ferentis. 45

quin etiam tenebris immersum Tartaron atra

in lucem de nocte vocant orbemque revolvunt

interius versum naturae foedere rupto.

omne genus rerum doctae cecinere sorores,

omnis ad accessus Heliconos semita trita est, 50

et iam confusi manant de fontibus amnes

nec capiunt haustum turbamque ad nota ruentem.

integra quaeramus rorantis prata per herbas

undamque occultis meditantem murmur in antris,

quam neque durato gustarint ore volucres, 55

ipse nec aetherio Phoebus libaverit igni.

nostra loquar, nulli vatum debebimus orsa,

nec furtum sed opus veniet, soloque volamus

in caelum curru, propria rate pellimus undas.

namque canam tacita naturae mente potentem 60

infusumque deum caelo terrisque fretoque

ingentem aequali moderantem foedere molem,

totumque alterno consensu vivere mundum

et rationis agi motu, cum spiritus unus

per cunctas habitet partes atque irriget orbem 65

omnia pervolitans corpusque animale figuret.

quod nisi cognatis membris contexta maneret

machina et imposito pareret tota magistro

ac tantum mundi regeret prudentia censum,

non esset statio terris, non ambitus astris, 70

erraretque vagus mundus standove rigeret,

nec sua dispositos servarent sidera cursus

noxque alterna diem fugeret rursumque fugaret,

non imbres alerent terras, non aethera venti

nec pontus gravidas nubes nec flumina pontum 75

nec pelagus fontes, nec staret summa per omnis

par semper partes aequo digesta parente,

ut neque deficerent undae nec sideret orbis

nec caelum iusto maiusve minusve volaret.

motus alit, non mutat opus. sic omnia toto 80

dispensata manent mundo dominumque sequuntur.

hic igitur deus et ratio, quae cuncta gubernat,

ducit ab aetheriis terrena animalia signis,

quae, quamquam longo, cogit, summota recessu,

sentiri tamen, ut vitas ac fata ministrent 85

gentibus ac proprios per singula corpora mores.

nec nimis est quaerenda fides: sic temperat arva

caelum, sic varias fruges redditque rapitque,

sic pontum movet ac terris immittit et aufert,

atque haec seditio pelagus nunc sidere lunae 90

mota tenet, nunc diverso stimulata recessu,

nunc anni spatio Phoebum comitata volantem;

sic summersa fretis, concharum et carcere clausa,

ad lunae motum variant animalia corpus

et tua damna, tuas imitantur, Delia, vires; 95

tu quoque fraternis sic reddis curribus ora

atque iterum ex isdem repetis, quantumque reliquit

aut dedit ille, refers et sidus sidere constas;

denique sic pecudes et muta animalia terris,

cum maneant ignara sui legisque per aevum, 100

natura tamen ad mundum revocante parentem

attollunt animos caelumque et sidera servant

corporaque ad lunae nascentis cornua lustrant

venturasque vident hiemes, reditura serena.

quis dubitet post haec hominem coniungere caelo, 105

105a

eximium natura dedit linguamque capaxque

ingenium volucremque animum, quem denique in unum

descendit deus atque habitat seque ipse requirit?

mitte alias artes, quarum est permissa facultas

invidiosa adeo, nec nostri munera census: 110

[mitto quod aequali nihil est sub lege tributum,

quo patet auctoris summam, non corporis, esse;

mitto quod certum est et inevitabile fatum

materiaeque datum est cogi sed cogere mundo]

quis caelum posset nisi caeli munere nosse, 115

et reperire deum, nisi qui pars ipse deorum est?

quisve hanc convexi molem sine fine patentis

signorumque choros ac mundi flammea tecta,

aeternum et stellis adversus sidera bellum

[ac terras caeloque fretum subiectaque utrisque] 120

cernere et angusto sub pectore claudere posset,

ni sanctos animis oculos natura dedisset

cognatamque sibi mentem vertisset ad ipsam

et tantum dictasset opus, caeloque veniret

quod vocat in caelum sacra ad commercia rerum? 125

quis neget esse nefas invitum prendere mundum 127

et velut in semet captum deducere in orbem?

sed, ne circuitu longo manifesta probentur,

ipsa fides operi faciet pondusque fidemque; 130

nam neque decipitur ratio nec decipit umquam.

rite sequenda via est ac veris credita causis,

eventusque datur qualis praedicitur ante.

quod Fortuna ratum faciat, quis dicere falsum

audeat et tantae suffragia vincere sortis? 135

Haec ego divino cupiam cum ad sidera flatu

ferre, nec in turba nec turbae carmina condam

sed solus, vacuo veluti vectatus in orbe

liber agam currus non occursantibus ullis

nec per iter socios commune regentibus actus, 140

sed caelo noscenda canam, mirantibus astris

et gaudente sui mundo per carmina vatis,

vel quibus illa sacros non invidere meatus

notitiamque sui, minima est quae turba per orbem.

illa frequens, quae divitias, quae diligit aurum, 145

imperia et fasces mollemque per otia luxum

et blandis diversa sonis dulcemque per aures

affectum, ut modico noscenda ad fata labore.

hoc quoque fatorum est, legem perdiscere fati.

Et primum astrorum varia est natura notanda 150

carminibus per utrumque genus. nam mascula sex sunt,

diversi totidem generis sub principe Tauro:

cernis ut aversos redeundo surgat in artus.

alternant genus et vicibus variantur in orbem.

Humanas etiam species in parte videbis, 155

nec mores distant: pecudum pars atque ferarum

ingenium facient. quaedam signanda sagaci

singula sunt animo, propria quae sorte feruntur:

nunc binis insiste; dabunt geminata potentis

per socium effectus. multum comes addit et aufert, 160

ambiguisque valent, quis sunt collegia, fatis

ad meritum noxamque. duos per sidera Pisces

et totidem Geminos nudatis aspice membris.

his coniuncta manent alterno bracchia nexu,

dissimile est illis iter in contraria versis. 165

par numerus, sed enim dispar natura notanda est.

atque haec ex paribus toto gaudentia censu

signa meant, nihil exterius mirantur in ipsis

amissumve dolent, quaedam quod, parte recisa

atque ex diverso commissis corpore membris, 170

ut Capricornus et intentum qui derigit arcum

iunctus equo: pars huic hominis, sed nulla priori.

[hoc quoque servandum est alta discrimen in arte,

distat enim gemini duo sint duplane figura]

quin etiam Erigone binis numeratur in astris, 175

nec facies ratio duplex; nam desinit aestas,

incipit autumnus media sub Virgine utrimque.

idcirco tropicis praecedunt omnibus astra

bina, ut Lanigero, Chelis Cancroque Caproque,

quod duplicis retinent conexo tempore vires. 180

ut, quos subsequitur Cancer per sidera fratres,

e geminis alter florentia tempora veris

sufficit, aestatem sitientem provehit alter;

nudus uterque tamen, sentit quia uterque calorem,

ille senescentis veris, subeuntis at ille 185

aestatis: par est primae sors ultima parti.

quin etiam Arcitenens, qui te, Capricorne, sub ipso

promittit, duplici formatus imagine fertur:

mitior autumnus mollis sibi vindicat artus

materiamque hominis, fera tergo membra rigentem 190

excipiunt hiemem mutantque in tempora signum.

quosque Aries prae se mittit, duo tempora Pisces

bina dicant: hiemem hic claudit, ver incohat alter.

cum sol aequoreis revolans decurrit in astris,

hiberni coeunt cum vernis roribus imbres. 195

utraque sors umoris habet fluitantia signa.

Quin tria signa novem signis coniuncta repugnant

et quasi seditio caelum tenet. aspice Taurum

clunibus et Geminos pedibus, testudine Cancrum

surgere, cum rectis oriantur cetera membris; 200

ne mirere moras, cum sol aversa per astra

aestivum tardis attollat mensibus annum.

Nec te praetereat nocturna diurnaque signa

quae sint perspicere et propria deducere lege,

non tenebris aut luce suam peragentia sortem 205

(nam commune foret nullo discrimine nomen,

omnia quod certis vicibus per tempora fulgent

et nunc illa dies, nunc noctes illa sequuntur),

sed quibus illa parens mundi natura sacratas

temporis attribuit partes statione perenni. 210

namque Sagittari signum rabidique Leonis

et sua respiciens aurato vellere terga,

tum Pisces Cancer et acri Scorpios ictu,

aut vicina loco, divisa aut partibus aequis,

omnia dicuntur simili sub sorte diurna. 215

cetera, vel numero consortia vel vice sedis,

interiecta locis totidem, nocturna feruntur.

quidam etiam sex continuis dixere diurnas

esse vices astris, quae sunt a principe signo

Lanigeri, sex a Libra nocturna videri. 220

sunt quibus esse diurna placet quae mascula surgunt,

femineam sortem tutis gaudere tenebris.

Quin non nulla tibi nullo monstrante loquuntur

Neptuno debere genus, scopulosus in undis

Cancer et effuso gaudentes aequore Pisces. 225

at, quae terrena censentur sidera sorte,

princeps armenti Taurus regnoque superbus

lanigeri gregis est Aries pestisque duorum

praedatorque Leo dumosis Scorpios arvis.

sunt etiam mediae legis communia signa, 230

ambiguus tergo Capricornus, Aquarius undis,

umida terrenis aequali foedere mixta. 233

Non licet a minimis animum deflectere curis,

nec quicquam rationis eget frustrave creatum.

fecundum est proprie Cancri genus, acer et ictu

Scorpios, et partu complentes aequora Pisces.

sed sterilis Virgo est, simili coniuncta Leoni,

nec capit, aut captos effundit, Aquarius ortus.

inter utrumque manet Capricornus corpore mixto 240

et qui Cretaeo fulget Centaurus in arcu,

communisque Aries aequantem tempora Libram

et Geminos Taurumque pari sub sorte recenset.

Nec tu nulla putes in eo commenta locasse

naturam rerum, quod sunt currentia quaedam, 245

ut Leo et Arcitenens Ariesque in cornua tortus;

aut quae recta suis librantur stantia membris,

ut Virgo et Gemini, fundens et Aquarius undas;

vel quae fessa sedent pigras referentia mentes,

Taurus depositis collo sopitus aratris, 250

Libra sub emerito considens orbe laborum,

tuque tuos, Capricorne, gelu contractus in artus;

quaeve iacent, Cancer patulam distentus in alvum,

Scorpios incumbens plano sub pectore terrae,

in latus obliqui Pisces semperque iacentes. 255

Quod si sollerti circumspicis omnia cura,

fraudata invenies amissis sidera membris.

Scorpios in Libra consumit bracchia, Taurus

succidit incurvo claudus pede, lumina Cancro

desunt, Centauro superest et quaeritur unum. 260

sic nostros casus solatur mundus in astris

exemploque docet patienter damna subire,

omnis cum caelo fortunae pendeat ordo

ipsaque debilibus formentur sidera membris.

Temporibus quoque sunt propriis pollentia signa: 265

aestas a Geminis, autumnus Virgine surgit,

bruma Sagittifero, ver Piscibus incipit esse.

quattuor in partes scribuntur sidera terna;

hiberna aestivis, autumni verna repugnant.

Nec satis est proprias signorum noscere formas 270

et privas quas dant leges nascentibus astra; 126

consensu quoque fata movent et foedere gaudent 271

atque aliis alia succedunt sorte locoque.

circulus ut dextro signorum clauditur orbe,

in tris aequalis discurrit linea ductus

inque vicem extremis iungit se finibus ipsa, 275

et, quaecumque ferit, dicuntur signa trigona,

in tria partitus quod ter cadit angulus astra

quae divisa manent ternis distantia signis.

Laniger ex paribus spatiis duo signa, Leonis

atque Sagittari, diverso conspicit ortu; 280

Virginis et Tauri Capricorno consonat astrum;

cetera sunt simili ratione triangula signa

per totidem sortes, desunt quae, condita mundo:

[sed discrimen erit dextris laevisque: sinistra

quae subeunt, quae praecedunt dextra esse feruntur; 285

dexter erit Tauro Capricornus, Virgo sinistra]

hoc satis exemplo est. at, quae divisa quaternis

partibus aequali laterum sunt condita ductu

quorum designat normalis virgula sedes,

haec quadrata ferunt. Libram Capricornus et illum 290

conspicit ante Aries atque ipsum a partibus aequis

Cancer et hunc laeva subeuntis sidera Librae.

semper enim dextris censentur signa priora.

sic licet in totidem partes diducere cuncta

ternaque bis senis quadrata effingere signis, 295

quorum proposito reddentur in ordine vires.

Sed siquis contentus erit numerasse quadrata,

divisum signis mundum putet esse quaternis,

aut tribus ac binis signis ornare trigonum,

ut socias vires et amicos exigat ortus 300

foederaque inveniat mundi cognata per astra,

falsus erit. nam, quina licet sint undique signa,

qui tamen e trinis, quae quinto quoque feruntur

astra loco, fuerint nati, sentire trigoni

non poterunt vires: licet illud nomine servent, 305

amisere loco dotes numerisque repugnant.

nam, cum sint partes orbis per signa trecentae

et ter vicenae, quas Phoebi circuit ardor,

tertia pars eius numeri latus efficit unum

in tris perducti partes per signa trigoni. 310

hanc autem numeri non reddit linea summam,

si signum signo, non pars a parte notetur,

quod, quamvis duo sunt ternis dirimentibus astra,

si tamen extremam laevi primamque prioris

inter se conferre voles numerumque notare, 315

ter quinquagenas implebunt ordine partes;

transibit numerus formam finesque sequentis

consumet ductus. licet ergo signa trigona

dicantur, partes non servant illa trigonas.

haec eadem species fallet per signa quadrata 320

(quod, cum totius numeri, qui construit orbem,

ter denae quadrum partes per sidera reddant,

evenit ut, prima signi de parte prioris

si partem ad summam ducatur virga sequentis,

bis sexagenas faciat; sin summa prioris 325

et pars confertur subeuntis prima, duorum

signorum in medio numerum transique referque,

triginta duplicat partes, pars tertia derit);

et, quamvis quartum a quarto quis computet astrum,

naufragium facient partes unius in ipsis. 330

non igitur satis est signis numerasse trigona

quadrative fidem quaeri per signa quaterna.

quadrati si forte voles effingere formam,

aut trinis paribus facies cum membra trigoni,

hic poscit quintam partem centesima summa, 335

illic amittit decimam. sic convenit ordo.

et, quiscumque quater iunctis favet angulus usque,

quaeque loca in triplici signarit linea ductu

cum sinuata viae linquet dispendia recta,

his natura dedit communi foedera lege 340

inque vicem affectus et mutua iura favoris.

quocirca non omnis habet genitura trigonis

consensum signis, nec, cum sunt forte quadrata, 345

continuo inter se servant commercia rerum.

distat enim, partes consumat linea iustas

detrectetne modum numeri, quem circulus ambit,

nunc tris efficiens, nunc quattuor undique ductus,

quos in plura iubet ratio procedere signa 350

interdum, quam sunt numeris memorata per orbem.

Sed longe maior vis est per signa trigoni

quam quibus est titulus sub quarto quoque quadratis.

altior est horum summoto linea templo,

illa magis vicina meat caeloque recedit 355

et propius terras accedit visus eorum

aeraque infectum nostras demittit ad auras.

Debilia alternis data sunt commercia signis,

mutua nec magno consensu foedera servant,

invita angusto quod linea flectitur orbe. 360

nam, cum praeteriens formatur singula limes

sidera et alterno devertitur angulus astro

sexque per anfractus curvatur virgula in orbem,

a Tauro venit in Cancrum, tum Virgine tacta

Scorpion ingreditur, tum te, Capricorne, rigentem 365

et geminos a te Pisces aversaque Tauri

sidera contingens finit, qua coeperat, orbem.

alterius ductus locus est per transita signa,

utque ea praetereas quae sunt mihi singula dicta,

flexibus et totidem similis sit circulus illi. 370

tertia convexo conduntur signa recessu; 374

transversos igitur fugiunt subeuntia visus, 371

quod nimis inclinata iacent limisque videntur

vicinoque latent: ex recto certior ictus.

et, quia succedit convexo linea caelo, 375

singula circuitu quae tantum transeat astra,

visus eis procul est altoque vagatur Olympo

et tenuis vires ex longo mittit in orbem.

sed tamen est illis foedus sub lege propinqua,

quod non diversum genus est coeuntibus astris, 380

mascula sed maribus respondent, cetera sexus

feminei secum iungunt commercia mundi.

sic, quamquam alternis, par est natura figuris,

et cognata iacent generis sub legibus astra.

Iam vero nulla est haerentibus addita signis 385

gratia; nam consensus hebet, quia visus ademptus.

in seducta ferunt animos, quae cernere possunt.

sunt etiam adversi generis conexa per orbem

mascula femineis semperque obsessa vicissim.

[disparibus non ulla datur concordia signis] 390

Sexta quoque in nullas numerantur commoda vires,

virgula per totum quod par non ducitur orbem

sed duo signa ferit mediis summota quaternis,

tertius absumpto ductus non sufficit orbe.

At, quae diversis e partibus astra refulgent 395

per medium adverso mundum pendentia vultu

et toto divisa manent contraria caelo

septima quaeque, loco quamvis summota feruntur,

ex longo tamen illa valent viresque ministrant

vel bello vel pace suas, ut tempora poscunt, 400

nunc foedus stellis, nunc et dictantibus iras.

quod si forte libet, quae sunt contraria, signa

per titulos celebrare suos sedesque, memento

solstitium brumae, Capricornum opponere Cancro,

Lanigerum Librae (par nox in utroque diesque est), 405

Piscibus Erigonen, iuvenique urnaeque Leonem;

Scorpios e summo cum fulget, Taurus in imo est,

et cadit Arcitenens Geminis orientibus orbi.

[hos servant inter sese contraria cursus]

sed, quamquam adversis fulgent contraria signis, 410

natura tamen interdum sociata feruntur,

et genere amplexis concordia mutua surgit:

mascula se paribus vel sic, diversa suorum

respondent generi. Pisces et Virginis artus

adversi volitant, sed amant communia iura, 415

et vincit natura locum; sed vincitur ipsa

temporibus, Cancerque tibi, Capricorne, repugnat

femina femineo, quia brumae dissidet aestas.

hinc rigor et glacies nivibusque albentia rura,

hinc sitis et sudor nudusque in collibus orbis, 420

aestivosque dies aequat nox frigida brumae.

sic bellum natura gerit, discordat et annus,

ne mirere in ea pugnantia sidera parte.

at non Lanigeri signum Libraeque repugnant

in totum, quia ver autumno tempore differt 425

(fructibus hoc implet maturis, floribus illud)

sed ratione pari est, aequatis nocte diebus,

temporaque efficiunt simili concordia textu

permixtosque dies mediis hiemem inter et aestum

articulis uno servantia utrimque tenore 430

quo minus infesto decertent sidera bello.

talis erit ratio diversis addita signis.

His animadversis rebus quae proxima cura?

noscere tutelas adiectaque numina signis

et quae cuique deo rerum natura dicavit, 435

cum divina dedit magnis virtutibus ora,

condidit et varias sacro sub nomine vires,

pondus uti rebus persona imponere posset.

Lanigerum Pallas, Taurum Cytherea tuetur,

formosos Phoebus Geminos; Cyllenie, Cancrum, 440

Iuppiter, et cum matre deum regis ipse Leonem;

spicifera est Virgo Cereris fabricataque Libra

Vulcani; pugnax Mavorti Scorpios haeret;

venantem Diana virum, sed partis equinae,

atque angusta fovet Capricorni sidera Vesta; 445

e Iovis adverso Iunonis Aquarius astrum est

agnoscitque suos Neptunus in aethere Pisces.

hinc quoque magna tibi venient momenta futuri,

cum ratio tua per stellas et sidera curret

argumenta petens omni de parte viasque 450

artis, ut ingenio divina potentia surgat

exaequentque fidem caelo mortalia corda.

Accipe divisas hominis per sidera partes

singulaque imperiis propriis parentia membra,

in quis praecipuas toto de corpore vires 455

exercent. Aries caput est ante omnia princeps

sortitus censusque sui pulcherrima colla

Taurus, et in Geminis aequali bracchia sorte

scribuntur conexa umeris, pectusque locatum

sub Cancro est, laterum regnum scapulaeque Leonis, 460

Virginis in propriam descendunt ilia sortem,

Libra regit clunes, et Scorpios inguine gaudet,

Centauro femina accedunt, Capricornus utrisque

imperitat genibus, crurum fundentis Aquari

arbitrium est, Piscesque pedum sibi iura reposcunt. 465

Quin etiam propriis inter se legibus astra

conveniunt, ut certa gerant commercia rerum,

inque vicem praestant visus atque auribus haerent

aut odium foedusve gerunt, conversaque quaedam

in semet proprio ducuntur prona favore. 470

idcirco adversis non numquam gratia signis,

et bellum sociata gerunt; alienaque sede

inter se generant coniunctos omne per aevum,

a triquetrisque orti pugnant fugiuntque vicissim;

quod deus, in leges mundum cum conderet omnem, 475

affectus quoque divisit variantibus astris,

atque aliorum oculos, aliorum contulit aures,

iunxit amicitias horum sub foedere certo,

478a

cernere ut inter se possent audireque quaedam,

diligerent alia et noxas bellumque moverent,

his etiam propriae foret indulgentia sortis,

ut se diligerent semper sibique ipsa placerent;

sicut naturas hominum plerasque videmus

qui genus ex signis ducunt formantibus ortus.

Consilium ipse suum est Aries, ut principe dignum est, 485

audit se Libramque videt, frustratur amando

Taurum; Lanigero qui fraudem nectit et ultra

fulgentis geminos audit per sidera Pisces,

Virgine mens capitur visa. sic vexerat ante

Europam dorso retinentem cornua laeva 490

indutusque Iovi. Geminorum ducitur auris

ad iuvenem aeternas fundentem Piscibus undas

inque ipsos animus Pisces oculique Leonem.

Cancer et adverso Capricornus conditus astro

in semet vertunt oculos, in mutua tendunt 495

auribus, et Cancri captatur Aquarius astu.

at Leo cum Geminis aciem coniungit et aurem

Centauro ferus et Capricorni diligit astrum.

Erigone Taurum spectat sed Scorpion audit

atque Sagittifero conatur nectere fraudem. 500

Libra suos sequitur sensus solumque videndo

Lanigerum atque animo complexa est Scorpion infra.

ille videt Pisces, audit quae proxima Librae.

nec non Arcitenens magno parere Leoni

auribus atque oculis sinum fundentis Aquari 505

conspicere assuevit solamque ex omnibus astris

diligit Erigonen. contra Capricornus in ipsum

convertit visus (quid enim mirabitur ille

maius, in Augusti felix cum fulserit ortum?)

auribus et summi captat fastigia Cancri. 510

at nudus Geminis intendit Aquarius aurem

sublimemque colit Cancrum spectatque reducta

tela Sagittiferi. Pisces ad Scorpion acrem

derexere aciem cupiuntque attendere Taurum.

has natura vices tribuit, cum sidera fixit. 515

his orti similis referunt per mutua sensus,

audire ut cupiant alios aliosque videre,

[horum odio nunc horum idem ducuntur amore]

illis insidias tendant, captentur ab illis.

Quin adversa meant alterna trigona trigonis, 520

alteraque in bellum diverso limite ducit

linea. sic veri per totum consonat ordo.

namque Aries, Leo et Arcitenens, sociata trigona

signa, negant Chelis foedus totique trigono

quod Gemini excipiunt fundens et Aquarius undas. 525

idque duplex ratio cogit verum esse fateri,

quod tria signa tribus signis contraria fulgent,

quodque aeterna manent hominum bella atque ferarum.

[humana est facies Librae, diversa Leonis]

idcirco et cedunt pecudes, quod viribus amplis 530

consilium est maius. victus Leo fulget in astris,

aurea Lanigero concessit sidera pellis,

ipse suae parti Centaurus tergore cedit,

usque adeo est hominis virtus. quid mirer ab illis

nascentis Librae superari posse trigono? 535

Nec sola est ratio quae dat nascentibus arma 570

inque odium generat partus et mutua bella;

sed plerumque manent inimica tertia quaeque

lege, in transversum vultu defixa maligno,

quodque, manent quaecumque loco contraria signa

adversosque gerunt inter se septima visus, 575

tertia quaeque illis utriusque trigona feruntur;

ne sit mirandum si foedus non datur astris

quae sunt adversis signis cognata trigona.

quin etiam brevior ratio est per signa sequenda; 536

nam, quaecumque nitent humana condita forma

astra, manent illis inimica et victa ferarum.

sed tamen in proprias secedunt singula mentes

et privata gerunt secretis hostibus arma. 540

Lanigero genitis bellum est cum Virgine natis

et Libra Geminisque et eis quos protulit Urna.

in partus Tauri sub Cancro nata feruntur

pectora et in Chelis et quae dant Scorpios acer

et Pisces. at, quos Geminorum sidera formant, 545

his cum Lanigero bellum est eiusque trigono.

in Cancro genitos Capricorni semina laedunt

et Librae partus et quos dat Virginis astrum

quique sub aversi numerantur sidere Tauri.

Lanigeri communis erit rabidique Leonis 550

hostis, et a totidem bellum subscribitur astris.

Erigone Cancrumque timet geminique sub arcu

Centauri et Pisces et te, Capricorne, rigentem.

maxima turba petit Libram, Capricornus et illi

adversus Cancer, Iuvenis quod utrimque quadratum est, 555

quaeque in Lanigeri numerantur signa trigonum.

Scorpios in totidem fecundus creditur hostes;

aequoreum iuvenem, Geminos, Taurum atque Leonem,

Erigonen Libramque fugit metuendus et ipse,

quique Sagittari veniunt de sidere partus. 560

hos Geminis nati Libraque et Virgine et Urna

depressisse volent. naturae lege iubente

haec eadem, Capricorne, tuis inimica feruntur.

at quos aeternis perfundit Aquarius undis,

in pugnam Nemeaeus agit totumque trigonum, 565

turba sub unius fugiens virtute ferarum.

Piscibus exortos vicinus Aquarius urget

et gemini fratres et quos dat Virginis astrum

quique Sagittari descendunt sidera nati.

Per tot signorum species contraria surgent 579

corpora totque modis totiens inimica creantur.

idcirco nihil ex semet natura creavit

foedere amicitiae maius nec rarius umquam;

perque tot aetates hominum, tot tempora et annos, 589

tot bella et varios etiam sub pace labores,

cum Fortuna fidem quaerat, vix invenit usquam.

unus erat Pylades, unus qui mallet Orestes 583

ipse mori; lis una fuit per saecula mortis,

alter quod raperet fatum, non cederet alter.

[et duo, qui potuere sequi: vix noxia poenis,

optavitque reum sponsor non posse reverti,

sponsoremque reus timuit, ne solveret ipsum]

at quanta est scelerum moles per saecula cuncta, 592

quamque onus invidiae non excusabile terris!

venales ad fata patres matrumque sepulcra

ipse deus Caesar cecidit, qua territus orbi> 594b

imposuit Phoebus noctem terrasque reliquit.

quid loquar eversas urbes et prodita templa

et varias pacis clades et mixta venena

insidiasque fori, caedes in moenibus ipsis

et sub amicitiae grassantem nomine turbam?

in populo scelus est et abundant cuncta furoris. 600

et fas atque nefas mixtum, legesque per ipsas

saevit nequities; poenas iam noxia vincit.

scilicet, in multis quoniam discordia signis

corpora nascuntur, pax est sublata per orbem,

et fidei rarum foedus paucisque tributum, 605

utque sibi caelum sic tellus dissidet ipsa

atque hominum gentes inimica sorte feruntur.

Si tamen et cognata cupis dinoscere signa,

quae iungant animos et amica sorte ferantur,

Lanigeri partus cum toto iunge trigono. 610

simplicior tamen est Aries, meliusque Leone

prosequitur genitos et te, Centaure, creatos

quam colitur. namque est natura mitius astrum

expositumque suae noxae, nec fraudibus ullis,

nec minus ingenio molli quam corpore constans: 615

illis est feritas signis praedaeque cupido,

venalisque animus non umquam excedere cogit

commoditate fidem, nec longa est gratia facti;

plus tamen in duplici numerandum est roboris esse, 622

cui commixtus homo est, quam te, Nemeaee, sub uno.

at, cum Lanigeri partus sub utroque

vique urgente dolent amborum astuque,> trigono 619a

non parcit; sed rara gerit pro tempore bella,

quae feritas utriusque magis prorumpere cogit.

idcirco et pax est signis et mixta querella. 624

quin etiam Tauri Capricorno iungitur astrum,

nec magis illorum coeunt ad foedera mentes;

Virgineos etiam partus, quicumque creantur

Tauro, complecti cupiunt, sed saepe queruntur.

quos Geminique dabunt Chelaeque et Aquarius ortus

unum pectus habent fideique immobile vinclum, 630

magnus et in multos veniet successus amicos. 632

Scorpios et Cancer fraterna in nomina ducunt

ex semet genitos, nec non et Piscibus orti

concordant illis. saepe est et subdolus actus: 635

Scorpios aspergit noxas sub nomine amici;

at, quibus in lucem Pisces venientibus adsunt,

his non una manet semper sententia cordi,

commutant animos interdum et foedera rumpunt

ac repetunt, tectaeque lues sub fronte vagantur. 640

sic erit ex signis odium tibi paxque notanda.

Nec satis hoc, tantum solis insistere signis: 643

contemplare locum caeli sedemque vagarum.

parte genus variant et vires linea mutat.

nam sua quadratis veniunt, sua iura trigonis

et quae per senos decurrit virgula tractus

quaeque secat medium transverso limite caelum;

distat enim surgatne eadem subeatne cadatne. 651

hinc modo dat mundus vires, modo deterit idem, 649

quaeque illic sumunt iras, huc acta reponunt.

crebrius adversis odium est, cognata quadratis 652

corpora censentur signis et amica trigonis.

nec ratio obscura est; nam quartum quodque locavit

eiusdem generis signum natura per orbem. 655

quattuor aequali caelum discrimine signant

in quibus articulos anni deus ipse creavit,

ver Aries, Cererem Cancer Bacchumque ministrans

Libra, caper brumam genitusque ad frigora piscis.

nec non et duplici quae sunt conexa figura 660

quartum quemque locum retinent; duo cernere Pisces

et geminos iuvenes duplicemque in Virgine formam

et duo Centauri licet uno corpora textu.

sic et simplicibus signis stat forma quadrata;

nam neque Taurus habet comitem, nec iungitur ulli 665

horrendus Leo, nec metuit sine compare quemquam

Scorpios, atque uno censetur Aquarius astro.

sic quaecumque manent quadrato condita templo

signa parem referunt numeris aut tempore sortem

ac veluti cognata manent sub foedere tali. 670

idcirco affines signant gradibusque propinquis

accedunt unaque tenent sub imagine natos,

quotquot cardinibus,

naturae vires> propriae variante, moventur; 683a

quae, quamquam in partes divisi quattuor orbis

sidera quadrata efficiunt, non lege quadrati

censentur: minor est numeri quam cardinis usus.

longior in spatium porrecta est linea maius 673

quae tribus emensis signis facit astra trigona.

haec ad amicitias imitantis iura gradumque

sanguinis atque animis haerentia foedera ducunt,

utque ipsa ex longo coeunt summota recessu,

sic nos coniungunt maioribus intervallis.

haec meliora putant, mentes quae iungere possunt,

quam quae non numquam foedus sub sanguine fallunt. 680

proxima vicinis subscribunt, tertia quaeque

hospitibus. sic astrorum servabitur ordo.

adde suas partes signis, sua partibus astra; 687

nam nihil in totum servit sibi: mixta feruntur,

ipsis dant in se partes capiuntque vicissim.

quae mihi mox certo digesta sub ordine surgent. 690

omnibus ex istis ratio est repetenda per artem,

pacata infestis signa ut discernere possis.

Perspice nunc tenuem visu rem, pondere magnam

et tantum Graio signari nomine passam,

dodecatemoria, in titulo signantia causas. 695

nam, cum tricenas per partes sidera constent,

rursus bis senis numerus diducitur omnis;

ipsa igitur ratio binas in partibus esse

dimidiasque docet partes. his finibus ecce

dodecatemorium constans, bis senaque tanta 700

omnibus in signis; quae mundi conditor ille

attribuit totidem numero fulgentibus astris,

ut sociata forent alterna sidera sorte,

et similis sibi mundus, et omnia in omnibus astra,

quorum mixturis regeret concordia corpus 705

et tutela foret communi mutua causa.

in terris geniti tali sub lege creantur; 642

idcirco, quamquam signis nascantur eisdem, 707

diversos referunt mores inimicaque vota;

et saepe in peius derrat natura, maremque

femina subsequitur: miscentur sidere partus, 710

singula divisis variant quod partibus astra,

dodecatemoriis proprias mutantia vires.

Nunc, quod sit cuiusque, canam, quove ordine constent,

ne vagus ignotis signorum partibus erres.

ipsa suo retinent primas in corpore partes 715

sidera, vicinae subeuntibus attribuuntur,

cetera pro numero ducunt ex ordine partes,

ultima et extremis ratio conceditur astris.

singula sic retinent binas in sidere quoque

dimidiasque eius partes, et summa repletur 720

sortibus exactis triginta sidere in omni.

Nec genus est unum, ratio nec prodita simplex,

pluribus inque modis verum natura locavit

diduxitque vias voluitque per omnia quaeri.

haec quoque comperta est ratio sub nomine eodem. 725

quacumque in parti nascentum tempore Luna

constiterit, numeris hanc ter dispone quaternis,

sublimi totidem quia fulgent sidera mundo.

inde suas illi signo, quo Luna refulsit,

quaeque hinc defuerant partes numerare memento. 730

proxima tricenas pariterque sequentia ducunt.

[hic ubi deficiet numerus, tunc summa relicta

in binas sortes adiecta parte locetur

dimidia, reliquis tribuantur ut ordine signis]

in quo destituent, eius tum Luna tenebit 735

dodecatemorium signi; post cetera ducet

ordine quodque suo, sicut stant astra locata.

Haec quoque te ratio ne fallat, percipe paucis

(maior in effectu minor est) de partibus ipsis

dodecatemorii quota sit quod dicitur esse 740

dodecatemorium. namque id per quinque notatur

partes; nam totidem praefulgent sidera caelo

quae vaga dicuntur, ducunt et singula sortes

dimidias, viresque in eis et iura capessunt.

in quo quaeque igitur stellae quandoque locatae 745

dodecatemorio fuerint spectare decebit;

cuius enim stella in fines in sidere quoque

inciderit, dabit effectus in viribus eius.

undique miscenda est ratio per quam omnia constant.

verum haec posterius proprio cuncta ordine reddam; 750

nunc satis est docuisse suos ignota per usus,

ut, cum perceptis steterit fiducia membris,

sic totum corpus facili ratione notetur

et bene de summa veniat post singula carmen.

ut rudibus pueris monstratur littera primum 755

per faciem nomenque suum, tum ponitur usus,

tum coniuncta suis formatur syllaba nodis,

hinc verbi structura venit per membra legendi,

tunc rerum vires atque artis traditur usus

perque pedes proprios nascentia carmina surgunt, 760

singulaque in summam prodest didicisse priora

(quae nisi constiterint primis fundata elementis,

effluat in vanum rerum praeposterus ordo 764

versaque quae propere dederint praecepta magistri), 763

sic mihi per totum volitanti carmine mundum 765

erutaque abstrusa penitus caligine fata,

Pieridum numeris etiam modulata, canenti

quoque deus regnat revocanti numen in artem,

per partes ducenda fides et singula rerum

sunt gradibus tradenda suis, ut, cum omnia certa 770

notitia steterint, proprios revocentur ad usus.

ac, velut, in nudis cum surgunt montibus urbes,

conditor et vacuos muris circumdare colles

destinat, ante manus quam temptet scindere fossas,

fervit opus (ruit ecce nemus, saltusque vetusti 775

procumbunt solemque novum, nova sidera cernunt,

pellitur omne loco volucrum genus atque ferarum,

antiquasque domos et nota cubilia linquunt,

ast alii silicem in muros et marmora templis

rimantur, ferrique rigor per pignora nota 780

quaeritur, hinc artes, hinc omnis convenit usus),

tum demum consurgit opus, cum cuncta supersunt,

ne medios rumpat cursus praepostera cura,

sic mihi conanti tantae succedere moli

materies primum rerum, ratione remota, 785

tradenda est, ratio sit ne post irrita neve

argumenta novis stupeant nascentia rebus.

Ergo age noscendis animum compone sagacem

cardinibus, qui per mundum sunt quattuor omnes

dispositi semper mutantque volantia signa: 790

unus ab exortu caeli nascentis in orbem,

qua primum terras aequali limite cernit,

alter ab adversa respondens aetheris ora,

unde fugit mundus praecepsque in Tartara tendit;

tertius excelsi signat fastigia caeli, 795

quo defessus equis Phoebus subsistit anhelis

reclinatque diem mediasque examinat umbras;

ima tenet quartus fundato nobilis orbe,

in quo principium est reditus finisque cadendi

sideribus, pariterque occasus cernit et ortus. 800

haec loca praecipuas vires summosque per artem

fatorum effectus referunt, quod totus in illis

nititur aeternis veluti compagibus orbis;

quae nisi perpetuis alterna sorte volantem

cursibus excipiant nectantque in vincula, bina 805

per latera atque imum templi summumque cacumen,

dissociata fluat resoluto machina mundo.

Sed diversa tamen vis est in cardine quoque,

et pro sorte loci variant atque ordine distant.

primus erit, summi qui regnat culmine caeli 810

et medium tenui partitur limite mundum;

quem capit excelsa sublimem Gloria sede

(scilicet haec tutela decet fastigia summa),

quidquid ut emineat sibi vindicet et decus omne

asserat et varios tribuendo regnet honores. 815

hinc favor et species atque omnis gratia vulgi,

reddere iura foro, componere legibus orbem

foederibusque suis externas iungere gentes

et pro sorte sua cuiusque extollere nomen.

proximus, est ima quamquam statione locatus, 820

sustinet aeternis nixum radicibus orbem,

effectu minor in specie sed maior in usu.

fundamenta tenet rerum censusque gubernat,

quam rata sint fossis, scrutatur, vota metallis

atque ex occulto quantum contingere possit. 825

tertius, aequali terris in parte nitentem

qui tenet exortum, qua primum sidera surgunt,

unde dies redit et tempus describit in horas,

hinc inter Graias horoscopos editur urbes,

nec capit externum, proprio quia nomine gaudet. 830

hunc penes arbitrium vitae est, hic regula morum,

fortunamque dabit rebus, ducetque per artes,

qualiaque excipiant nascentis tempora prima,

quos capiant cultus, quali sint sede creati,

utcumque admixtis subscribent viribus astra. 835

ultimus, emenso qui condit sidera mundo

occasumque tenens summersum despicit orbem,

pertinet ad rerum summas finemque laborum,

coniugia atque epulas extremaque tempora vitae

otiaque et coetus hominum cultusque deorum. 840

Nec contentus eris percepto cardine quoque:

intervalla etiam memori sunt mente notanda

per maius dimensa suas reddentia vires.

quidquid ab exortu summum curvatur in orbem,

aetatem primam nascentisque asserit annos. 845

quod summo premitur devexum culmine mundi

donec ad occasus veniat, puerilibus annis

succedit teneramque regit sub sede iuventam.

quae pars occasus aufert imumque sub orbem

descendit, regit haec maturae tempora vitae 850

perpetua serie varioque exercita cursu.

at, qua perficitur cursus redeunte sub ortum,

tarda supinatum lassatis viribus arcum

ascendens, seros demum complectitur annos

labentemque diem vitae tremulamque senectam. 855

Omne quidem signum sub qualicumque figura

partibus inficitur mundi; locus imperat astris

et dotes noxamque facit; vertuntur in orbem

singula et accipiunt vires caeloque remittunt.

vincit enim natura loci legesque ministrat 860

finibus in propriis et praetereuntia cogit

esse sui moris, vario nunc ditia honore,

nunc sterilis poenam referentia sidera sedis.

quae super exortum est a summo tertia caelo,

infelix regio rebusque inimica futuris 865

et vitio fecunda nimis; nec sola, sed illi

par erit, adverso quae fulget sidere sedes

iuncta sub occasu. neu praestet, cardine mundi

utraque praetenta fertur deiecta ruina.

porta laboris erit: scandendum est atque cadendum. 870

nec melior super occasus contraque sub ortu

sors agitur mundi: praeceps haec, illa supina

pendens aut metuit vicino cardine finem

aut fraudata cadet. merito Typhonis habentur

horrendae sedes, quem Tellus saeva profudit, 875

cum bellum caelo peperit nec matre minores

exstiterunt partus. sed fulmine rursus in alvum

compulsi, montesque super rediere cadentes,

cessit et in tumulum belli vitaeque Typhoeus.

ipsa tremit mater flagrantem monte sub Aetna. 880

at, quae fulgentis sequitur fastigia caeli

proxima, neve ipsi cedat, cui iungitur, astro

spe melior, palmamque petens victrixque priorum

altius insurgit: summae comes addita finis,

in peiusque manent cursus nec vota supersunt. 885

quocirca minime mirum, si proxima summo

atque eadem integrior Fortunae sorte dicatur

cui titulus Felix. censum sic proxima Graiae

nostra subit linguae vertitque a nomine nomen.

Iuppiter hac habitat: venerandam crede regenti. 890

huic in perversum similis deiecta sub orbe

imaque summersi contingens culmina mundi,

adversa quae parte nitet, defessa peracta

militia rursusque novo devota labori

cardinis et subitura iugum sortemque potentem 895

nondum sentit onus mundi, iam sperat honorem.

Daemonien memorant Grai, Romana per ora

quaeritur inversus titulus. sub corde sagaci

conde locum numenque loci nomenque potentis,

quae tibi posterius magnos revocentur ad usus. 900

hic momenta manent nostrae plerumque salutis

bellaque morborum caecis pugnantia telis,

viribus ambiguam geminis casusque deique

nunc huc nunc illuc sortem mutantis utraque.

sed medium post astra diem curvataque primum 905

culmina nutantis summo de vertice mundi

aethra Phoebus alit; sub quo quae corpora nostra

concipiunt vitia et fortunam, ex viribus eius

decernunt. Deus ille locus sub nomine Graio

dicitur. huic adversa nitens, quae prima resurgit 910

sedibus ex imis iterumque reducit Olympum,

pars mundi fratrumque vices mortesque gubernat;

et dominam agnoscit Phoeben, fraterna videntem

regna per adversas caeli fulgentia partes

fataque damnosis imitantem finibus oris. 915

huic parti Dea nomen erit Romana per ora,

Graecia voce sua titulum designat eundem.

arce sed in caeli, qua summa acclivia finem

inveniunt, qua principium declivia sumunt,

culminaque insurgunt occasus inter et ortus 920

suspenduntque suo libratum examine mundum,

asserit hanc Cytherea sibi per sidera sedem

et velut in facie mundi sua collocat ora,

per quae humana regit. propria est haec reddita parti

vis, ut conubia et thalamos taedasque gubernet: 925

haec tutela decet Venerem, sua tela movere.

nomen erit Fortuna loco, quod percipe mente,

ut brevia in longo compendia carmine praestem.

at, qua subsidit converso cardine mundus

fundamenta tenens, aversum et suspicit orbem 930

ac media sub nocte iacet, Saturnus in illa

parte suas agitat vires, deiectus et ipse

imperio quondam mundi solioque deorum,

et pater in patrios exercet numina casus

fortunamque senum. 935a

titulus, quem Graecia fecit, 937b

Daemonium signat dignas pro nomine vires.

nunc age surgentem primo de cardine mundum

respice, qua solitos nascentia signa recursus 940

incipiunt, viridis gelidis et Phoebus ab undis

enatat et fulvo paulatim accenditur igni

asperum iter temptans, 937a

Aries qua ducit Olympum. 945b

haec tua templa ferunt, Maia Cyllenie nate, 943

pro facie signata nota, quod nomen et ipsi

auctores tibi dant. 945a

una est tutela duorum: 935b

[nascentum atque patrum. quae tali condita parte est]

in qua fortunam natorum condidit omnem 946

natura, ex illa suspendit vota parentum.

unus in occasu locus est super. ille ruentem

praecipitat mundum terris et sidera mergit,

tergaque prospectat Phoebi, qui viderat ora; 950

ne mirere, nigri si Ditis ianua fertur

et finem vitae retinet

hic etiam ipse dies moritur, tellusque per orbem

surripit et noctis captum sub carcere claudit.

nec non et fidei tutelam vindicat ipsi 955

pectoris et pondus. tanta est in sede potestas

quae vocat et condit Phoebum recipitque refertque,

consummatque diem. tali sub sorte notandae

templorum tibi sunt vires: quae pervolat omnis

astrorum series ducitque et commodat illis 960

ipsa suas leges, stellaeque ex ordine certo,

ut natura sinit, lustrant, variasque locorum

efficiunt vires, utcumque aliena capessunt

regna et in externis subsidunt hospita castris.

haec mihi sub certa stellarum parte canentur; 965

nunc satis est caeli partes titulosque notasse

effectusque loci per se cuiusque deosque.

[cui parti nomen posuit, qui condidit artem,

octotropos; per quod stellae diversa volantes

quos reddant motus, proprio venit ordine rerum].

[kkokkolis]

Astronomicon, Marcus Manilius, 1ος αιώνας μχ

 

Liber Tertius

 

In nova surgentem maioraque viribus ausum

nec per inaccessos metuentem vadere saltus

ducite, Pierides. vestros extendere fines

conor et ignotos in carmina ducere census.

non ego in excidium caeli nascentia bella, 5

fulminis et flammis partus in matre sepultos,

non coniuratos reges Troiaque cadente

Hectora venalem cineri Priamumque ferentem,

Colchida nec referam vendentem regna parentis

et lacerum fratrem stupro, segetesque virorum 10

taurorumque trucis flammas vigilemque draconem

et reduces annos auroque incendia facta

et male conceptos partus peiusque necatos;

non annosa canam Messenes bella nocentis,

septenosve duces ereptaque fulmine flammis 15

moenia Thebarum et victam quia vicerat urbem,

germanosve patris referam matrisque nepotes,

natorumve epulas conversaque sidera retro

ereptumque diem, nec Persica bella profundo

indicta et magna pontum sub classe latentem 20

immissumque fretum terris, iter aequoris undis;

non regis magni spatio maiore canenda

quam sunt acta loquar. Romanae gentis origo,

quotque duces urbis tot bella atque otia, et omnis

in populi unius leges ut cesserit orbis, 25

differtur. facile est ventis dare vela secundis

fecundumque solum varias agitare per artes

auroque atque ebori decus addere, cum rudis ipsa

materies niteat. speciosis condere rebus

carmina vulgatum est, opus et componere simplex. 30

at mihi per numeros ignotaque nomina rerum

temporaque et varios casus momentaque mundi

signorumque vices partesque in partibus ipsis

luctandum est. quae nosse nimis, quid, dicere quantum est?

carmine quid proprio? pedibus quid iungere certis? 35

huc ades, o quicumque meis advertere coeptis

aurem oculosque potes, veras et percipe voces.

impendas animum; nec dulcia carmina quaeras:

ornari res ipsa negat contenta doceri.

et, siqua externa referentur nomina lingua, 40

hoc operis, non vatis erit: non omnia flecti

possunt, et propria melius sub voce notantur.

Nunc age subtili rem summam perspice cura,

quae tibi praecipuos usus monstrata ministret

et certas det in arte vias ad fata videnda, 45

si bene constiterit vigilanti condita sensu.

principium rerum et custos natura latentum

(cum tantas strueret moles per moenia mundi

et circum fusis orbem concluderet astris

undique pendentem in medium, diversaque membra 50

ordinibus certis sociaret corpus in unum,

aeraque et terras flammamque undamque natantem

mutua in alternum praebere alimenta iuberet,

ut tot pugnantis regeret concordia causas

staretque alterno religatus foedere mundus), 55

exceptum a summa nequid ratione maneret

et quod erat mundi mundo regeretur ab ipso,

fata quoque et vitas hominum suspendit ab astris,

quae summas operum partes, quae lucis honorem,

quae famam assererent, quae numquam fessa volarent. 60

quae, quasi, per mediam, mundi praecordia, partem

disposita, obtineant, Phoebum lunamque vagasque

evincunt stellas nec non vincuntur et ipsa,

his regimen natura dedit, propriasque sacravit

unicuique vices sanxitque per omnia summam, 65

undique uti fati ratio traheretur in unum.

nam, quodcumque genus rerum, quotcumque labores

quaeque opera atque artes, quicumque per omnia casus

humana in vita poterant contingere, sorte

complexa est, tot et in partes, quot et astra locarat, 70

disposuit, certasque vices, sua munera cuique

attribuit, totumque hominis per sidera censum

ordine sub certo duxit, pars semper ut eidem

confinis parti vicinis staret in astris.

horum operum sortes ad singula signa locavit, 75

non ut in aeterna caeli statione manerent

et cunctos hominum pariter traherentur in ortus

ex isdem repetita locis, sed tempore sedes

nascentum acciperent proprias signisque migrarent

atque alias sors quaeque accederet astro, 80

ut caperet genitura novam per sidera formam

nec tamen incerto confunderet omnia motu.

sed, cum pars operum quae prima condita sorte est

accepit propriam nascentis tempore sedem,

cetera succedunt signisque sequentibus haerent. 85

ordo ducem sequitur donec venit orbis in orbem.

has autem facies rerum per signa locatas,

in quibus omnis erit fortunae condita summa,

ut cursu stellae septem laeduntve iuvantve

cardinibusve movet divina potentia mundum, 90

sic felix aut triste venit per singula fatum,

talis et illius sors est speranda negoti.

haec mihi sollemni sunt ordine cuncta canenda

et titulis signanda suis rerumque figuris,

ut pateat positura operum nomenque genusque. 95

Fortunae sors prima data est. hoc illa per artem

censetur titulo, quia proxima continet in se

fundamenta domus domuique haerentia cuncta:

qui modus in servis, qui sit concessus in arvis

quamque datum magnas operum componere moles, 100

ut vaga fulgentis concordant sidera caeli.

post hinc militiae locus est, qua quidquid in armis

quodque peregrinas inter versantibus urbes

accidere assuevit titulo comprenditur uno.

tertia ad urbanos statio est numeranda labores 105

(hoc quoque militiae genus est, civilibus actis

compositum) fideique tenet parentia vincla;

format amicitias et saepe cadentia frustra

officia, et cultus contingant praemia quanta

edocet, appositis cum mundus consonat astris. 110

iudiciorum opus in quarto natura locavit

fortunamque fori: fundentem verba patronum

pendentemque reum lingua labrisque loquentis

impositum, et populo nudantem condita iura

atque expensa sua solventem iurgia fronte, 115

cum iudex veri nihil amplius advocat ipso.

quidquid propositas inter facundia leges

efficit, hoc totum partem concessit in unam

atque, utcumque regunt dominantia sidera, paret.

quintus coniugio gradus est per signa dicatus 120

et socios tenet, et committens hospita iura

iungitur et similis coniungens foedus amicos.

in sexta dives numeratur copia sede

atque adiuncta salus rerum, quarum altera quanti

contingant usus monet, altera quam diuturni, 125

sidera ut inclinant vires et templa gubernant.

septima censetur saevis horrenda periclis,

si male subscribunt stellae per signa locatae.

nobilitas tenet octavam, qua constat honoris

condicio et famae modus et genus et specioso 130

gratia praetexto. nonus locus occupat omnem

natorum sortem dubiam patriosque timores

omniaque infantum mixta nutricia turba.

huic vicinus erit, vitae qui continet actum,

in quo sortimur mores, et qualibus omnis 135

formetur domus exemplis, quamque ordine certo

ad sua compositi discedant munera servi.

praecipua undecima pars est in sorte locata,

quae summam nostri semper viresque gubernat,

quaque valetudo constat, nunc libera morbis, 140

nunc oppressa, movent ut mundum sidera cumque.

non alia est sedes, tempusve genusve medendi

quae sibi deposcat vel cuius tempore praestet

auxilium et vitae sucos miscere salubris.

ultimus et totam concludens ordine summam 145

rebus apiscendis labor est, qui continet omnis

votorum effectus, et, quae sibi quisque suisque

proponit studia atque artes, haec irrita ne sint.

seu ferat officium nutus blanditus in omnis,

aspera sive foro per litem iurgia temptet, 150

fortunamve petat pelago ventisque sequatur,

seu Cererem plena vincentem credita messe

aut repetat Bacchum per pinguia musta fluentem,

hac in parte dies atque hac momenta dabuntur,

si bene convenient stellae per signa sequentes; 155

quarum ego posterius vires in utrumque valentis

ordine sub serto reddam, cum pandere earum

incipiam effectus. nunc, ne permixta legentem

confundant, nudis satis est insistere membris.

Et, quoniam certo digestos orbe labores 160

nominaque in numerum viresque exegimus omnis

(athla vocant Grai, quae cuncta negotia rerum

in genera et partes bis sex divisa coercent),

nunc, quibus accedant signis quandoque, canendum est.

perpetuas neque enim sedes eademve per omnis 165

sidera nascentis retinent, sed tempore mutant,

nunc huc nunc illuc signorum mota per orbem,

incolumis tamen ut maneat qui conditus ordo est.

ergo age, ne falsa variet genitura figura,

si sua quemque voles revocare ad signa laborem, 170

Fortunae conquire locum per sidera cuncta,

quae primum est aerumnosis pars dicta sub athlis.

qui tibi cum fuerit certa ratione repertus,

cetera praedicto subeuntibus ordine signis

coniunges, teneant proprias ut singula sedes. 175

et, ne forte vagus Fortunae quaerere sedem

incipias, duplici certam ratione capesse.

cum tibi, nascentis percepto tempore, forma

constiterit caeli, stellis ad signa locatis,

transverso Phoebus si cardine celsior ibit 180

qui tenet exortum vel qui demergit in undas,

per tempus licet affirmes natum esse diei.

at, si subiectis senis fulgebit in astris

inferior dextra laevaque tenentibus orbem

cardinibus, noctis fuerit per tempora natus. 185

haec tibi cum fuerint certo discrimine nota,

tunc, si forte dies nascentem exceperit alma,

a sole ad lunam numerabis in ordine partes

signorum, ortivo totidem de cardine duces,

quem bene partitis memorant horoscopon astris. 190

in quodcumque igitur numerus pervenerit astrum

hoc da Fortunae. iunges tum cetera signis

athla suis, certo subeuntibus ordine cunctis.

at, cum obducta nigris nox orbem texerit alis,

siquis erit qui tum materna excesserit alvo, 195

verte vias, sicut naturae vertitur ordo.

consule tum Phoeben imitantem lumina fratris

semper et in proprio regnantem tempore noctis;

quotque ab ea Phoebus partes et signa recedit

tot numerare iubet fulgens horoscopos a se. 200

hunc Fortuna locum teneat subeuntibus athlis,

ordine naturae sicut sunt cuncta locata.

Forsitan et quaeras, agili rem corde notandam,

qua ratione queas, natalis tempore, nati

exprimere immerso surgentem horoscopon orbe. 205

quod nisi subtili visum ratione tenetur,

fundamenta ruunt artis nec consonat ordo;

cardinibus quoniam falsis, qui cuncta gubernant,

mentitur faciem mundus nec constat origo

flexaque momento variantur sidera templi. 210

sed, quanta effectu, res est tam plena laboris

cursibus aeternis mundum per signa volantem,

ut totum lustret curvatis arcubus orbem,

exprimere et vultus eius componere certos

ac tantae molis minimum deprendere punctum: 215

quae pars exortum vel quae fastigia mundi

216a

auferat occasus aut imo sederit orbe.

Nec me vulgatae rationis praeterit ordo,

quae binas tribuit signis surgentibus horas

et paribus spatiis aequalia digerit astra, 220

ut parte ex illa, qua Phoebi coeperit orbis,

discedat numerus summamque accommodet astris,

donec perveniat nascentis tempus ad ipsum,

atque, ubi substiterit, signum dicatur oriri.

sed iacet obliquo signorum circulus orbe, 225

atque alia inflexis oriuntur sidera membris,

ast illis magis est rectus surgentibus ordo,

ut propius nodis aliquod vel longius astrum est.

vix finit luces Cancer, vix bruma reducit,

quam brevis ille iacet, tam longus circulus hic est; 230

Libra Ariesque parem reddunt noctemque diemque.

sic media extremis pugnant extremaque summis.

nec nocturna minus variant quam tempora lucis,

sed tantum adversis idem stat mensibus ordo.

in tam dissimili spatio variisque dierum 235

umbrarumque modis quis credere possit in auras

omnia signa pari mundi sub lege meare?

adde quod incerta est horae mensura neque ullam

altera par sequitur, sed, sicut summa dierum

vertitur, et partes surgunt rursusque recedunt; 240

cum tamen, in quocumque dies deducitur astro,

sex habeat supra terras, sex signa sub illis.

quo fit ut in binas non possint omnia nasci,

cum spatium non sit sibi par pugnantibus horis,

si modo bis senae servantur luce sub omni, 245

quem numerum debet ratio sed non capit usus.

Nec tibi constabunt aliter vestigia veri,

ni, lucem noctemque paris dimensus in horas,

in quantum vario pateant sub tempore noris,

regulaque exacta primum formetur in hora 250

quae surgens sidensque diem perpendat et umbras.

haec erit, in Libra cum lucem vincere noctes

incipiunt vel cum medio concedere vere.

tunc etenim solum bis senas tempora in horas

aequa patent, medio quod currit Phoebus Olympo. 255

is cum per gelidas hiemes summotus in austros

fulget in octava Capricorni parte biformis,

tunc angusta dies vernalis fertur in horas

dimidiam atque novem, sed nox oblita diei

bis septem apposita, numerus ne claudicet, hora 260

dimidia. sic in duodenas exit utrimque

et redit in solidum natura condita summa.

inde cadunt noctes surguntque in tempora luces,

nunc huc nunc illuc gradibus per sidera certis 268

impulsae, quorum ratio manifesta per artem

collecta est venietque suo per carmina textu,

donec ad ardentis pugnarunt sidera Cancri; 264

atque ibi conversis vicibus mutantur in horas

brumalis, noctemque dies lucemque tenebrae

hibernam referunt, alternaque tempora vincunt.

atque haec est illas demum mensura per oras 271

quas rigat aestivis gravidus torrentibus amnis

Nilus et erumpens imitatur sidera mundi

per septem fauces atque ora fugantia pontum.

Nunc age, quot stadiis et quanto tempore surgant 275

sidera, quotque cadant, animo cognosce sagaci,

ne magna in brevibus lateant compendia dictis.

nobile Lanigeri sidus, quod cuncta sequuntur,

dena quater stadia exoriens duplicataque ducit

cum cadit, atque horam surgens eiusque trientem 280

occupat, occiduus geminat. tum cetera signa

octonis crescunt stadiis orientia in orbem

et totidem amittunt gelidas vergentia in umbras.

hora novo crescit per singula signa quadrante

tertiaque e quinta pars parte inducitur eius. 285

haec sunt ad Librae sidus surgentibus astris

incrementa: pari momento damna trahuntur

cum subeunt orbem. rursusque a sidere Librae

ordine mutato paribus per tempora versa

momentis redeunt. nam, per quot creverat astrum 290

Lanigeri stadia aut horas, tot Libra recedit;

occiduusque Aries spatium tempusque cadendi

quod tenet, in tantum Chelae consurgere perstant.

excipiunt vicibus se signa sequentia versis.

haec ubi constiterint vigilanti condita mente 295

iam facile est tibi, quod quandoque horoscopet astrum,

noscere, cum liceat certis surgentia signa

ducere temporibus propriasque ascribere in horas,

partibus ut ratio signo ducatur ab illo,

in quo Phoebus erit, quarum mihi reddita summa est. 300

Sed neque per terras omnis mensura dierum

umbrarumque eadem est, simili nec tempora summa

mutantur: modus est varius ratione sub una.

nam, qua Phrixei ducuntur vellera signi

Chelarumque fides iustaeque examina Librae, 305

omnia consurgunt binas ibi signa per horas,

quod medius recto praeciditur ordine mundus

aequalisque super transversum vertitur axem.

illic perpetua iunguntur pace diebus

obscurae noctes; aequo stat foedere tempus; 310

nec manifesta patet falsi fallacia mundi,

sed similis simili toto nox redditur aevo;

omnibus autumnus signis, ver omnibus unum,

una quod aequali lustratur linea Phoebo.

nec refert illic quo sol decurrat in astro, 315

litoreumne coquat Cancrum contrane feratur,

[sideribus mediis an quae sint quattuor inter]

quod, quamquam per tris signorum circulus arcus

obliquus iaceat, recto tamen ordine zonae

consurgunt supra caput in terrasque feruntur 320

et paribus spatiis per singula lustra resurgunt,

ac bene diviso mundus latet orbe patetque.

at, simul ex illa terrarum parte recedas,

quidquid ad extremos temet provexerit axes

per convexa gradus gressum fastigia terrae, 325

quam tereti natura solo decircinat orbem

in tumidum et mediam mundo suspendit ab omni,++

ergo ubi conscendes orbem scandensque rotundum

degrediere simul, fugiet pars altera terrae,

altera reddetur. sed, quantum inflexeris orbem, 330

tantum inclinabit caeli positura volantis,

et modo quae fuerant surgentia limite recto

sidera curvato ducentur in aethera tractu,

atque erit obliquo signorum balteus orbe

qui transversus erat, statio quando illius una est, 335

nostrae mutantur sedes. ergo ipsa moveri

tempora iam ratio cogit variosque referre

sub tali regione dies, cum sidera flexo

ordine conficiant cursus obliqua malignos,

longius atque aliis aliud propiusve recumbat. 340

pro spatio mora magna datur: quae proxima nobis

consurgunt, longos caeli visuntur in orbes;

ultima quae fulgent, celeris merguntur in umbras.

et, quanto ad gelidas propius quis venerit Arctos,

tam magis effugiunt oculos brumalia signa, 345

vixque ortis occasus erit. si longius inde

procedat, totis condentur singula membris

tricenasque trahent conexo tempore noctes

et totidem luces adiment. sic parva dierum

efficitur mora et attritis consumitur horis 350

paulatimque perit, spatio fugientibus astris.

pluraque, per partes surrepto tempore, signa

quaerentur medio terrae celata tumore

abducentque simul Phoebum texentque tenebras,

mensibus ereptis donec sit debilis annus. 355

si vero natura sinat sub vertice caeli,

quem gelidus rigidis fulcit compagibus axis,

aeternas super ire nives orbemque rigentem

prona Lycaoniae spectantem membra puellae,

stantis erit caeli species, laterumque meatu 360

turbinis in morem recta vertigine curret.

inde tibi obliquo sex tantum signa patebunt

circuitu, nullos umquam fugientia visus

sed teretem acclini mundum comitantia spira.

hic erit una dies per senos undique menses 365

dimidiumque trahens contextis lucibus annum,

numquam erit occiduus quod tanto tempore Phoebus,

dum bis terna suis perlustrat cursibus astra,

sed circum volitans recto versabitur orbe.

at, simul e medio praeceps descenderit orbe 370

inferiora petens deiecto sidera curru

et dabit in pronum laxas effusus habenas,

per totidem menses iunget nox una tenebras

vertice sub caeli. nam quisquis spectat ab axe,

dimidium e toto mundi videt orbe rotundi, 375

pars latet inferior; neque enim circumvenit illum

recta acies, mediaque tenus distenditur alvo.

effugit ergo oculos summo spectantis ab orbe

dum sex summersis vectatur Phoebus in astris,

abducitque simul luces tenebrasque relinquit 380

sideribus, donec totidem, quot mensibus actis

cesserat, inde redit geminasque ascendit ad Arctos.

hic locus in binas annum noctesque diesque

per duo partitae dirimit divortia terrae.

Et, quoniam quanto varientur tempora motu 385

et quibus e causis dictum est, nunc accipe, signa

quot surgant in quoque loco cedantque per horas,

partibus ut prendi possint orientia certis,

ne falsus dubia ratione horoscopos erret.

atque hoc in totum certa sub lege sequendum est, 390

singula quod nequeunt, per tot distantia motus,

temporibus numerisque suis exacta referri.

a me sumat iter positum, sibi quisque sequatur

perque suos tendat gressus, mihi debeat artem.

quacumque hoc parti terrarum quisque requiret, 395

deducat proprias noctemque diemque per horas

maxima sub Cancro minimis quae cingitur umbris;

et sextam summae, fuerit quae forte, diurnae

vicino tribuat post Cancri templa Leoni;

at quae nocturnis fuerit mensura tenebris 400

in totidem partes simili ratione secanda est,

ut, quantum una ferat, tantum tribuatur ad ortus

temporis averso nascenti sidere Tauro.

has inter quasque accipiet Nemeeius horas

quod discrimen erit, per tris id divide partes, 405

tertia ut accedat Geminis, qua tempora Tauri

vincant, atque eadem Cancro similisque Leoni,

sed certa sub lege, prioris semper ut astri 411

incolumem servent summam crescantque novando.

sic erit ad summam ratio perducta priorem 408

quam modo divisis Nemeaeus duxerit horis.

inde pari Virgo procedat temporis auctu.

his usque ad Chelas horarum partibus aucta 413

per totidem e Libra decrescent sidera partes.

et, quantis in utrumque moris tollentur ad ortus,

diversam in sortem tantis mergentur ad umbras.

haec erit horarum ratio ducenda per orbem

417a

illa, quot stadiis oriantur quaeque cadantque.

quae cum ter centum vicenaque constent,

detrahitur summae tota pars, quota demitur usque 420

omnibus ex horis aestivae nomine noctis,

solstitium summo peragit cum Phoebus Olympo.

quodque his exsuperat demptis id ducito in aequas

sex partes, sextamque ardenti trade Leoni.

rursus qui steterit numerus sub nomine noctis 425

eius erit signo Tauri pars illa dicanda.

quodque, haec, exsuperat, pars cum superatur ab illa,

distinguitque duas medio discrimine summas,

tertia pars eius, numero super addita Tauri,

tradetur Geminis. simili tum cetera lucro 430

procedent numeros semper tutata priores

augebuntque novo vicinas munere summas,

donec perveniant ad iustae sidera Librae:

ex illa totidem per partes sic breviantur

Lanigeri ad fines; conversaque omnia lege 435

accipiunt perduntque paris cedentia sortes.

haec via monstrabit stadiorum ponere summas

et numerare suos ortus per sidera cuncta.

quod bene cum propriis simul acceptaveris horis,

in nulla fallet regione horoscopos umquam, 440

cum poterunt certis numerari singula signa

temporibus parte ex illa quam Phoebus habebit.

Nunc, quibus hiberni momentis surgere menses

incipiant (neque enim paribus per sidera cuncta

procedunt gradibus, nivei dum vellera signi 445

contingant aequum luces cogentia et umbras

ferre iugum), magna est ratio breviterque docenda.

principio capienda tibi est mensura diei

quam minimam Capricornus agit, noctisque per horas

quam summam; quodque a iusto superaverit umbris, 450

perdiderint luces, eius pars tertia signo

tradenda est medio semper, qua sorte retenta

dimidio vincat primum, vincatur et ipsum

extremo: totum in partes ita digere tempus.

his opibus tria signa valent; sed summa prioris 455

ac medii numeri coniuncta sequentibus astris

cesserit, ut, senis fuerit si longior horis

brumali nox forte die, Capricornus in horam

dimidiam attollat luces, et Aquarius horam

ipse suam proprie ducat summaeque priori 460

adiungat, Pisces tantum sibi temporis ipsi

constituant, quantum accipiant de sorte prioris,

et tribus expletis horis noctemque diemque

Lanigero tradant aequandam tempore veris.

incipit a sexta tempus procedere parte 465

dividuum; triplicant vires haerentia signa

ultimaque acceptas duplicant. ita summa diebus

redditur, aequatae solvuntur faenore noctes 473

rursus et incipiunt propria de sorte diebus

cedere diversa labentia tempora lege. 468

namque Aries totidem deducit noctibus horas

quot prius abstulerant proprio sub nomine Pisces,

hora datur Tauro, cumuletque ut damna priora

dimidiam adiungunt Gemini. sic ultima primis

respondent, pariterque, illis quae proxima fulgent, 475

et media aequatis censentur viribus astra.

[praecipuosque gerunt varianda ad tempora motus]

hac vice descendunt noctes a sidere brumae

tollunturque dies, annique invertitur orbis,

solstitium tardi dum fit sub sidere Cancri; 480

tumque diem brumae nox aequat, tempora noctis

longa dies, similique redit, quam creverat, actu.

Illa etiam poterit nascens via ducere ad astrum

quod quandoque vadis emissum redditur orbi.

nam quota sit lucis, si luce requiritur, hora 485

aspicies, atque hunc numerum revocabis in ipsum

multiplicans decies, adiectis insuper eidem

quinque tamen summis, quia qualicumque sub hora

ter quinas mundi se tollunt sidera partes.

hic ubi constiterit numerus, coniungere et illas, 490

quae superent Phoebo partes per signa, memento.

ex hac tricenas summa per sidera partes

distribues, primamque vicem, quo Phoebus in astro

fulserit, inde aliis, solem quaecumque sequentur.

tum quo subsistet numerus consumptus in astro 495

quave in parte suam summam nomenque relinquet

haec erit exoriens et pars et forma per ignes.

* 497a

contineat partes. ubi summam feceris unam,

tricenas dabis ex illa per singula signa,

donec deficiat numerus; quaque ille sub astri 500

parte cadet, credas illam cum corpore natam

esse hominis pariterque orbem vidisse per umbras.

sic erit ipse tibi rapidis quaerendus in astris

natalis mundi certoque horoscopos ortu,

ut, cum exacta fides steterit sub cardine primo, 505

fallere non possint summi fastigia caeli,

non celeres obitus, stent fundamenta sub imo,

[stent veri stellarum obitus verique subortus]

sideraque in proprias vires sortesque recedant.

Nunc sua reddentur generatim tempora signis, 510

quae divisa etiam proprios ducuntur in annos

et menses lucesque suas horasque dierum,

per quae praecipuas ostendunt singula vires.

primus erit signi, quo Sol effulserit, annus,

annua quod lustrans consumit tempora mundum; 515

proximus atque alii subeuntia signa sequuntur.

Luna dabit menses, peragit quod menstrua cursum.

tutelaeque suae primas horoscopos horas

asserit atque dies, traditque sequentibus astris.

sic annum mensesque suos natura diesque 520

atque ipsas voluit numerari signa per horas,

omnia ut omne foret divisum tempus in astra

perque alterna suos variaret sidera motus,

ut cuiusque vices ageret redeuntis in orbem.

idcirco tanta est rerum discordia in aevo 525

et subtexta malis bona sunt lacrimaeque sequuntur

vota nec inconstans servat fortuna tenorem;

usque adeo permixta fluit nec permanet usquam,

amisitque fidem variando cuncta per omnis.

non annis anni nec menses mensibus usquam 530

conveniunt, seque ipsa dies alia usque requirit

horaque non ulli similis producitur horae,

tempora quod distant, propriis parentia signis,

per numeros omnis aevi divisa volantis,

talisque efficiunt vitas casusque animantum, 535

qualia sunt, quorum vicibus tum vertimur, astra.

Sunt quibus et caeli placeat nascentis ab orae

sidere, quem memorant horoscopon inventores,

parte quod ex illa describitur hora diebus,

omne genus rationis agi per tempora et astra 540

et capite ex uno menses annosque diesque

incipere atque horas tradique sequentibus astris;

et, quamquam socia nascantur origine cuncta,

diversas tamen esse vices, quod tardius illa,

haec citius peragant orbem. semel omnia ad astra 545

hora die, bis mense dies venit, unus in anno

mensis et exactis bis sex iam solibus annus.

difficile est in idem tempus concurrere cuncta,

unius ut signi pariter sit mensis et annus

saepe fit ut, mitis tulerint qui sideris annum,> 549b

asperioris agant mensem; si mensis in astrum

laetius inciderit, signum sit triste diei;

si fortuna diem foveat, sit durior hora.

idcirco nihil in totum sibi credere fas est,

non annos signis, menses vertentibus annis,

mensibus aut luces, aut omnis lucibus horas, 555

quod nunc illa nimis properant, nunc illa morantur,

et modo dest aliis, modo adest, vicibusque recedit

aut redit atque alio mutatur tempore tempus

interpellatum variata sorte dierum.

Et, quoniam docui, per singula tempora, vitae 560

quod quandoque genus veniat, cuiusque sit astri

quisque annus, cuius mensis, simul hora diesque,

altera nunc ratio, quae summam continet aevi,

reddenda est, quot quaeque annos dare signa ferantur.

quae tibi, cum finem vitae per sidera quaeris, 565

respicienda manet ratio numerisque notanda.

bis quinos annos Aries unumque triente

fraudatum dabit. appositis tu, Taure, duobus

vincis, sed totidem Geminorum vinceris astro,

tuque bis octonos, Cancer, binosque trientes, 570

bisque novem, Nemeaee, dabis bessemque sub illis.

Erigone geminatque decem geminatque trientem,

nec plures fuerint Librae quam Virginis anni.

Scorpios aequabit tribuentem dona Leonem.

Centauri fuerint eadem quae munera Cancri. 575

ter quinos, Capricorne, dares, si quattuor essent

appositi menses. triplicabit Aquarius annos

quattuor et menses vitam producet in octo.

Piscibus est Aries et sorte et finibus haerens:

lustra decem tribuent solis cum mensibus octo. 580

Nec satis est annos signorum noscere certos,

ne lateat ratio finem quaerentibus aevi:

templa quoque et partes caeli sua munera norunt

et proprias tribuunt certo discrimine summas,

cum bene constiterit stellarum conditus ordo. 585

sed mihi templorum tantum nunc iura canentur;

mox veniet mixtura suis cum viribus omnis,

cum bene materies steterit percognita rerum

non interpositis turbatarum undique membris.

si bene constiterit primo sub cardine Luna, 590

qua redit in terras mundus, nascensque tenebit

exortum, octo tenor decies ducetur in annos

si duo decedant. at, cum sub culmine summo

consistet, tribus hic numerus fraudabitur annis.

bis quadragenos occasus dives in actus 595

solis erat, numero nisi desset olympias una.

imaque tricenos bis fundamenta per annos

censentur bis sex adiectis messibus aevo.

quodque prius natum fuerit dextrumque trigonum

hoc sexagenos tribuit duplicatque quaternos. 600

quod fuerit laevum praelataque signa sequetur

tricenos annos duplicat, tris insuper addit.

quaeque super signum nascens a cardine primum

tertia sors manet et summo iam proxima caelo

haec ter vicenos geminat, tris abstrahit annos. 605

quaeque infra veniet spatio divisa sub aequo

per quinquagenas complet sua munera brumas.

quemque locum superat nascens horoscopos, ille

dena quater revocat vertentis tempora solis

accumulatque duos cursus iuvenemque relinquit. 610

at qui praecedit surgentis cardinis oram

vicenos ternosque dabit nascentibus annos

vix degustatam rapiens sub flore iuventam.

quod super occasus templum est ter dena remittit

annorum spatia et decimam tribus applicat auctis. 615

inferius puerum interimet, bis sexque peracti

immatura trahent natales corpora morti.

Sed tamen in primis memori sunt mente notanda

partibus adversis quae surgunt condita signa

divisumque tenent aequo discrimine caelum; 620

quae tropica appellant, quod in illis quattuor anni

tempora vertuntur signis nodosque resolvunt

totumque emutant converso cardine mundum

inducuntque novas operum rerumque figuras.

Cancer ad aestivae fulget fastigia zonae 625

extenditque diem summum parvoque recessu

destruit et, quanto fraudavit tempore luces,

in tantum noctes auget: stat summa per omnis.

tum Cererem fragili properant destringere culmo,

Campus et in varias destringit membra palaestras, 630

et tepidas pelagus iactatum languet in undas.

tunc et bella fero tractantur Marte cruenta

nec Scythiam defendit hiems; Germania sicca

iam tellure fugit Nilusque tumescit in arva.

hic rerum status est, Cancri cum sidere Phoebus 635

solstitium facit et summo versatur Olympo.

Parte ex adversa brumam Capricornus inertem

per minimas cogit luces et maxima noctis

tempora, producitque diem tenebrasque resolvit,

inque vicem nunc damna regit, nunc tempora supplet. 640

tunc riget omnis ager, clausum mare, condita castra,

nec tolerant medias hiemes sudantia saxa,

statque uno natura loco paulumque quiescit.

Proxima in effectum et similis referentia motus

esse ferunt luces aequantia signa tenebris. 645

namque Aries Phoebum repetentem sidera Cancri

inter principium reditus finemque coercet

tempora diviso iungens concordia mundo,

convertitque vices victumque a sidere Librae

exsuperare diem iubet et succumbere noctes, 650

aestivi donec veniant ad sidera Cancri.

tum primum miti pelagus consternitur unda

et varios audet flores emittere tellus;

tum pecudum volucrumque genus per pabula laeta

in Venerem partumque ruit, totumque canora 655

voce nemus loquitur frondemque virescit in omnem.

viribus in tantum signi natura movetur.

Huic ex adverso simili cum sorte refulget

Libra diem noctemque pari cum foedere ducens,

tantum quod victas usque ad se vincere noctes 660

ex ipsa iubet, ad brumae dum tempora surgant.

tum Liber gravida descendit plenus ab ulmo

pinguiaque impressis despumant musta racemis;

mandant et sulcis Cererem, dum terra tepore

autumni resoluta patet, dum semina ducit. 665

Quattuor haec et in arte valent, ut tempora vertunt

sic hos aut illos rerum flectentia casus

nec quicquam in prima patientia sede manere.

sed non per totas aequa est versura figuras,

annua nec plenis flectuntur tempora signis. 670

una dies sub utroque aequat sibi tempore noctem,

dum Libra atque Aries autumnum verque figurant;

una dies toto Cancri longissima signo,

cui nox aequalis Capricorni sidere fertur:

cetera nunc urgent vicibus, nunc tempora cedunt. 675

una ergo in tropicis pars est cernenda figuris,

quae moveat mundum, quae rerum tempora mutet,

facta novet, consulta alios declinet in usus,

omnia in aversum flectat contraque revolvat.

has quidam vires octava in parte reponunt; 680

sunt quibus esse placet decimae; nec defuit auctor

qui primae momenta daret frenosque dierum.

[kkokkolis]

Astronomicon, Marcus Manilius, 1ος αιώνας μχ

 

Liber Quartus

 

Quid tam sollicitis vitam consumimus annis

torquemurque metu caecaque cupidine rerum

aeternisque senes curis, dum quaerimus, aevum

perdimus et nullo votorum fine beati

victuros agimus semper nec vivimus umquam, 5

pauperiorque bonis quisque est, quia plura requirit

nec quod habet numerat, tantum quod non habet optat,

cumque sibi parvos usus natura reposcat

materiam struimus magnae per vota ruinae

luxuriamque lucris emimus luxuque rapinas, 10

et summum census pretium est effundere censum?

solvite, mortales, animos curasque levate

totque supervacuis vitam deplete querellis.

fata regunt orbem, certa stant omnia lege

longaque per certos signantur tempora casus. 15

nascentes morimur, finisque ab origine pendet.

hinc et opes et regna fluunt et, saepius orta,

paupertas, artesque datae moresque creatis

et vitia et laudes, damna et compendia rerum.

nemo carere dato poterit nec habere negatum 20

fortunamve suis invitam prendere votis

aut fugere instantem: sors est sua cuique ferenda.

an, nisi fata darent leges vitaeque necisque,

fugissent ignes Aenean, Troia sub uno

non eversa viro fatis vicisset in ipsis? 25

aut lupa proiectos nutrisset Martia fratres,

Roma casis enata foret, pecudumque magistri

in Capitolinos duxissent fulmina montes,

includive sua potuisset Iuppiter arce,

captus et captis orbis foret: igne sepulto 30

vulneribus victor repetisset Mucius urbem,

solus et oppositis clausisset Horatius armis

pontem urbemque simul, rupisset foedera virgo,

tresque sub unius fratres virtute iacerent?

nulla acies tantum vicit: pendebat ab uno 35

Roma viro regnumque orbis sortita iacebat.

quid referam Cannas admotaque moenibus arma

Varronemque fuga magnum 38a

Fabiumque morando 39b

postque tuos, Trasimenne, lacus, 39a

cum vincere posset, 38b

accepisse iugum victae Carthaginis arces, 40

seque ratum Hannibalem nostris cecidisse catenis

exitium generis furtiva morte luisse?

adde etiam Latias acies Romamque suismet

pugnantem membris, adice et civilia bella

et Cimbrum in Mario Mariumque in carcere victum. 45

quod, consul totiens, exul, quod exule consul

adiacuit Libycis compar iactura ruinis

eque crepidinibus cepit Carthaginis urbem,

hoc, nisi fata darent, numquam fortuna tulisset.

quis te Niliaco periturum litore, Magne, 50

post victas Mithridatis opes pelagusque receptum

et tris emenso meritos ex orbe triumphos,

cum te iam posses alium componere Magnum,

crederet, ut corpus sepeliret naufragus ignis

eiectaeque rogum facerent fragmenta carinae? 55

quis tantum mutare potest sine numine fati?

ille etiam caelo genitus caeloque receptus,

cum bene compositis victor civilibus armis

iura togae regeret, totiens praedicta cavere

vulnera non potuit: toto spectante senatu, 60

indicium dextra retinens nomenque, cruore

delevit proprio, possent ut vincere fata.

quid numerem eversas urbes regumque ruinas,

inque rogo Croesum Priamique in litore truncum,

cui nec Troia rogus? quid Xerxen, maius et ipso 65

naufragium pelago? quid capto sanguine regem

Romanis positum, raptosque ex ignibus ignes

cedentemque viro flammam quae templa ferebat?

quot subitae veniunt validorum in corpora mortes

seque ipsae rursus fugiunt errantque per ignes! 70

ex ipsis quidam elati rediere sepulcris,

atque his vita duplex, illis vix contigit una.

ecce levis perimit morbus graviorque remittit;

succumbunt artes, rationis vincitur usus,

cura nocet, cessare iuvat, mora saepe malorum 75

dat pausas; laeduntque cibi parcuntque venena.

degenerant nati patribus vincuntque parentes

ingeniumque suum retinent; transitque per illum,

ex illo fortuna venit. furit alter amore

et pontum tranare potest et vertere Troiam, 80

alterius frons est scribendis legibus apta.

ecce patrem nati perimunt natosque parentes

mutuaque armati coeunt in vulnera fratres.

non hominum hoc bellum est; coguntur tanta moveri

inque suas ferri poenas lacerandaque membra. 85

quod Decios non omne tulit, non omne Camillos

tempus et invicta devictum mente Catonem,

materies in rem superat sed lege repugnat.

et neque paupertas breviores excipit annos

nec sunt immensis opibus venalia fata, 90

sed rapit ex tecto funus Fortuna superbo

indicitque rogum summis statuitque sepulcrum.

quantum est hoc regnum, quod regibus imperat ipsis!

quin etiam infelix virtus et noxia felix,

et male consultis pretium est, prudentia fallit; 95

nec Fortuna probat causas, sequiturque merentis,

sed vaga per cunctos nullo discrimine fertur.

scilicet est aliud, quod nos cogatque regatque,

maius, et in proprias ducat mortalia leges

attribuatque suos ex se nascentibus annos 100

fortunaeque vices. permiscet saepe ferarum

corpora cum membris hominum: non seminis ille

partus erit; quid enim nobis commune ferisque,

quisve in portenti noxam peccarit adulter?

astra novant formas caelumque interserit ora. 105

denique, si non est, fati cur traditur ordo,

cunctaque temporibus certis ventura canuntur?

nec tamen haec ratio facinus defendere pergit

virtutemve suis fraudare in praemia donis.

nam neque mortiferas quisquam minus oderit herbas 110

quod non arbitrio veniunt sed semine certo,

gratia nec levior tribuetur dulcibus escis

quod natura dedit fruges, non ulla voluntas.

sic hominum meritis tanto sit gloria maior

quod caelo laudem debent, rursusque nocentis 115

oderimus magis in culpam poenasque creatos.

nec refert scelus unde cadat, scelus esse fatendum.

hoc quoque fatale est, sic ipsum expendere fatum.

[quod quoniam docui, superest nunc ordine certo

caelestis fabricare gradus, qui ducere flexo 120

tramite pendentem valeant ad sidera vatem]

Nunc tibi signorum mores summumque colorem

et studia et varias artes ex ordine reddam.

Dives fecundis Aries in vellera lanis

exutusque novis rursum spem semper habebit, 125

naufragiumque inter subitum censusque beatos

crescendo cadet et votis in damna feretur,

in vulgumque dabit fructus et mille per artes

vellera diversos ex se parientia quaestus:

nunc glomerare rudis nunc rursus solvere lanas, 130

nunc tenuare levi filo nunc ducere telas,

nunc emere et varias in quaestum vendere vestes,

quis sine non poterant ullae subsistere gentes

vel sine luxuria. tantum est opus, ipsa suismet

asseruit Pallas manibus dignumque putavit, 135

seque in Arachnaeo magnam putat esse triumpho.

haec studia et similis dicet nascentibus artes,

et dubia in trepido praecordia pectore finget

seque sua semper cupientia vendere laude.

Taurus simplicibus dotabit rura colonis 140

pacatisque labor veniet; nec praemia laudis

sed terrae tribuet partus. summittit in astris

colla iugumque suis poscit cervicibus ipse.

ille suis Phoebi portat cum cornibus orbem

militiam indicit terris et segnia rura 145

in veteres revocat cultus, dux ipse laboris,

nec iacet in sulcis solvitque in pulvere pectus.

Serranos Curiosque tulit fascesque per arva

tradidit, eque suo dictator venit aratro.

laudis amor tacitae; mentes et corpora tarda 150

mole valent, habitatque puer sub fronte Cupido.

Mollius e Geminis studium est et mitior aetas

per varios cantus modulataque vocibus ora

et gracilis calamos et nervis insita verba

ingenitumque sonum: labor est etiam ipse voluptas. 155

arma procul lituosque volunt tristemque senectam,

otia et aeternam peragunt in amore iuventam.

inveniunt et in astra vias numerisque modisque

consummant orbem postque ipsos sidera linquunt:

natura ingenio minor est perque omnia servit. 160

in tot fecundi Gemini commenta feruntur.

Cancer ad ardentem fulgens in cardine metam,

quam Phoebus summis revocatus cursibus ambit,

articulum mundi retinet lucesque reflectit.

ille tenax animi nullosque effusus in usus 165

attribuit varios quaestus artemque lucrorum:

merce peregrina fortunam ferre per urbes

et gravia annonae speculantem incendia ventis

credere opes orbisque orbi bona vendere posse

totque per ignotas commercia iungere terras 170

atque alio sub sole novas exquirere praedas

et rerum pretio subitos componere census.

ignava et, celeris optando sortibus annos,

dulcibus usuris aequo Iove tempora vendit.

ingenium sollers suaque in compendia pugnax. 175

Quis dubitet, vasti quae sit natura Leonis

quasque suo dictet signo nascentibus artes?

ille novas semper pugnas, nova bella ferarum

apparat, et spolio vivit pecorumque rapinis;

hos habet hoc studium, postes ornare superbos 180

pellibus et captas domibus praefigere praedas

et pacare metu silvas et vivere rapto.

sunt quorum similis animos nec moenia frenent,

sed pecudum mandris media grassentur in urbe

et laceros artus suspendant fronte tabernae 185

luxuriaeque parent caedem mortesque lucrentur.

ingenium ad subitas iras facilisque recessus

aequale et puro sententia pectore simplex.

At quibus Erigone dixit nascentibus aevum

ad studium ducet mores et pectora doctis 191

artibus instituet, nec tam compendia census

quam causas viresque dabit perquirere rerum.

illa decus linguae faciet regnumque loquendi

atque oculos mentis, qui possint cernere cuncta 195

quamvis occultis naturae condita causis.

hinc et scriptor erit velox, cui littera verbum est

quique notis linguam superet cursimque loquentis

excipiat longas nova per compendia voces.

in vitio bona sunt: teneros pudor impedit annos, 200

magnaque naturae cohibendo munera frenat

ora magisterio nodisque coercita Virgo. 190

nec fecundus erit (quid mirum in virgine?) partus. 202

Librantes noctem Chelae cum tempore lucis

per nova maturi post annum munera Bacchi

mensurae tribuent usus ac pondera rerum 205

et Palamedeis certantem viribus ortum,

qui primus numeros rebus, qui nomina summis

imposuit certumque modum propriasque figuras.

hic etiam legum tabulas et condita iura

noverit atque notis levibus pendentia verba, 210

et licitum sciet, et vetitum quae poena sequatur,

perpetuus populi privato in limine praetor.

non alio potius genitus sit Servius astro,

qui leges proprias posuit, cum iura retexit.

denique, in ambiguo fuerit quodcumque locatum 215

et rectoris egens, diriment examina Librae.

Scorpios armata violenta cuspide cauda,

qua, sua cum Phoebi currum per sidera ducit,

rimatur terras et sulcis semina miscet,

in bellum ardentis animos et Martia castra 220

efficit et multo gaudentem sanguine mentem

nec praeda quam caede magis. quin ipsa sub armis

pax agitur: capiunt saltus silvasque peragrant,

nunc hominum, nunc bella gerunt violenta ferarum,

nunc caput in mortem vendunt et funus harenae, 225

atque hostem sibi quisque parat, cum bella quiescunt.

sunt quibus et simulacra placent et ludus in armis

(tantus amor pugnae), discuntque per otia bellum

et quodcumque pari studium producitur arte.

At, quibus in bifero Centauri corpore sors est 230

nascendi concessa, libet subiungere currus,

ardentis et equos ad mollia ducere frena

et totis armenta sequi pascentia campis,

quadrupedum omne genus positis domitare magistris,

exorare tigres rabiemque auferre leoni 235

cumque elephante loqui tantamque aptare loquendo

artibus humanis varia ad spectacula molem.

quippe ferae mixtum est hominis per sidera corpus

impositumque manet, quocirca regnat in illas.

quodque intenta gerit curvato spicula cornu, 240

et nervos tribuit membris et acumina cordi

et celeris motus nec delassabile pectus.

Vesta tuos, Capricorne, fovet penetralibus ignes:

hinc artes studiumque trahis. nam quidquid in usus

ignis eget poscitque novas ad munera flammas 245

sub te censendum est. scrutari caeca metalla,

depositas et opes terrarum exurere venis,

materiamque manu certa duplicare erit a te,

quidquid et argento fabricetur, quidquid et auro.

quod ferrum calidi solvant atque aera camini 250

consummentque foci Cererem, tua munera surgent.

addis et in vestes studium mercemque fugantem

frigora, brumalem servans per saecula sortem,

qua retrahis ductas summa ad fastigia noctes

nascentemque facis revocatis lucibus annum. 255

hinc et mobilitas rerum, mutataque saepe

mens natat; et 257a

Veneri mixto cum crimine servit 258b

pars prior, at 258a

melior iuncto sub pisce senecta est. 257b

Ille quoque, inflexa fontem qui proicit urna, 259

cognatas tribuit iuvenalis Aquarius artes:

cernere sub terris undas, inducere terris,

ipsaque conversis aspergere fluctibus astra

litoribusque novis per luxum illudere ponto

et varios fabricare lacus et flumina ficta

et peregrinantis domibus suspendere rivos. 265

mille sub hoc habitant artes, quas temperat unda.

quippe etiam mundi faciem sedesque movebit

sidereas caelumque novum versabit in orbem.

268a

quae per aquas veniunt, operum, fontesque sequuntur.

mite genus dulcesque fluunt a sidere partus,

pectora nec sordent; faciles in damna feruntur;

nec dest nec superest census. sic profluit urna.

Ultima quos gemini producunt sidera Pisces,

his erit in pontum studium, vitamque profundo

credent et puppes aut puppibus arma parabunt, 275

quidquid et in proprios pelagus desiderat usus.

innumerae veniunt artes: vix nomina rebus

sufficiunt, tot sunt parvae quoque membra carinae.

adde gubernandi studium, quod venit in astra

et pontum caelo vincit. bene noverit orbem 280

fluminaque et portus, mundum ventosque, necesse est

iamque huc atque illuc agilem convertere clavum

et frenare ratem fluctusque effundere rector,

iam remis agere et lentas inflectere tonsas.

quin placidum ductis everrere retibus aequor 285

litoribusque suis populos exponere captos

aut uncos celare cibis aut carcere fraudem,

navalis etiam pugnas, pendentia bella,

attribuunt pelagique infectos sanguine fluctus.

fecundum genus est natis et amica voluntas 290

et celeres motus mutataque cuncta per aevum.

Hos tribuunt mores atque has nascentibus artes

bis sex materia propria pollentia signa.

Sed nihil in semet totum valet: omnia vires

cum certis sociant signis sub partibus aequis 295

et velut hospitio mundi commercia iungunt

conceduntque suas partes retinentibus astris.

quam partem Graiae dixere decanica gentes.

a numero nomen positum est, quod partibus astra

condita tricenis triplici sub sorte feruntur 300

et tribuunt denas in se coeuntibus astris

inque vicem ternis habitantur sidera signis.

sic altis natura manet consaepta tenebris

et verum in caeco est multaque ambagine rerum;

nec brevis est usus nec amat compendia caelum, 305

verum aliis alia opposita est et fallit imago

mentiturque suas vires et munera celat.

quae tibi non oculis, alta sed mente fuganda est

caligo, penitusque deus, non fronte, notandus.

Nunc quae sint coniuncta quibus quove ordine reddam, 310

ne lateant aliae vires aliena per astra.

namque Aries primam partem sibi vindicat ipsi,

altera sors Tauro, Geminis pars tertia cedit.

sidera sic inter divisum dicitur astrum

totque dabit vires dominos quotcumque recepit. 315

diversa in Tauro ratio est, nec parte sub ulla

censetur: Cancro primam mediamque Leoni,

extremam Erigonae tribuit. natura per astrum

stat tamen et proprias miscet per singula vires.

Libra decem partes Geminorum prima capessit, 320

Scorpios adiunctas; Centauri tertia pars est,

nec quicquam numero discernitur, ordine cedit.

Cancer in adversum Capricorni derigit astrum

bis quinas primum partes, dignatus in illo

temporis articulo sub quo censetur et ipse, 325

quod facit aequalis luces brumalibus umbris

cognatamque gerit diverso in cardine legem;

alterius partis perfundit Aquarius ignes,

quem subeunt Pisces extremo sidere Cancri.

at Leo consortis meminit sub lege trigoni 330

Lanigerumque ducem recipit Taurumque quadrato

coniunctum sibi; sub Geminis pars tertia fertur:

hos quoque contingit per senos linea flexus.

praecipuum Erigone Cancro concedit honorem

cui primam tribuit partem; vicina relicta est 335

vicino, Nemeaee, tibi; pars ipsius una est

quae fastidito concessa est iure potiri.

sed Libra exemplo gaudet, pariterque regentem

noctes atque dies diverso in tempore secum

Lanigerum sequitur: veris iuga temperat ille, 340

haec autumnalis componit lucibus umbras:

nulli concedit primam, traditque sequenti

vicinam partem; Centauri tertia summa est.

Scorpios in prima Capricornum parte locavit,

alterius dominum fecit cui nomen ab undis, 345

extremas voluit partes sub Piscibus esse.

at qui contento minitatur spicula nervo

Lanigero primas tradit sub iure trigoni

et medias Tauro partes Geminisque supremas.

nec manet ingrati Capricornus crimine turpis 350

sed munus reddit Cancro recipitque receptus

principiumque sui donat; coniuncta Leonis

regna ferunt, summas partes et Virginis esse.

fontibus aeternis gaudens urnaque fluenti

iura sui Librae permittit prima regenda, 355

haerentisque decem partes Nepa vindicat ipsi;

summas Centaurus retinet iuvenale per astrum.

iam superant gemini Pisces, qui sidera claudunt.

Lanigero primos tradunt in finibus usus,

perque decem medias partes tu, Taure, receptus; 360

quod superest, ipsi sumunt, utque orbe feruntur

extremo sic et sortis pars ultima cedit.

Haec ratio retegit latitantis robora mundi

in plurisque modos repetitaque nomina caelum

dividit et melius sociat, quo saepius, orbem. 365

nec tua sub titulis fallantur pectora notis:

dissimulant, non ostendunt mortalibus astra.

altius est acies animi mittenda sagacis

inque alio quaerendum aliud iunctisque sequendum

viribus; et, cuius signi quis parte creatur, 370

eius habet mores atque illo nascitur astro.

talis per denas sortes natura feretur.

testis erit varius sub eodem sidere fetus,

quodque in tam multis animantum milibus, uno

quae veniunt signo, tot sunt, quot corpora, mores, 375

et genus externum referunt aliena per astra,

confusique fluunt partus hominum atque ferarum.

scilicet in partes iunguntur condita pluris

diversasque ferunt proprio sub nomine leges.

nec tantum lanas Aries nec Taurus aratra 380

nec Gemini Musas nec merces Cancer amabit,

nec Leo venator veniet nec Virgo magistra,

mensuris aut Libra potens aut Scorpios armis

Centaurusque feris, igni Capricornus et undis

ipse suis Iuvenis geminique per aequora Pisces; 385

mixta sed in pluris sociantur sidera vires.

'Multum' inquis 'tenuemque iubes me ferre laborem,

rursus et in magna mergis caligine mentem,

cernere cum facili lucem ratione viderer.'

quod quaeris, deus est: conaris scandere caelum 390

fataque fatali genitus cognoscere lege

et transire tuum pectus mundoque potiri.

pro pretio labor est nec sunt immunia tanta,

ne mirere viae flexus rerumque catenas.

admitti potuisse sat est: sint cetera nostra. 395

at nisi perfossis fugiet te montibus aurum,

obstabitque suis opibus super addita tellus.

ut veniant gemmae, totus transibitur orbis,

nec lapidum pretio pelagus cepisse pigebit.

annua solliciti consument vota coloni, 400

et quantae mercedis erunt fallacia rura!

quaeremus lucrum ventis Martemque sequemur

in praedas. pudeat tanto bona velle caduca.

luxuriae quoque militia est, vigilatque ruinis

venter, et, ut pereant, suspirant saepe nepotes. 405

quid caelo dabimus? quantum est, quo veneat omne?

impendendus homo est, deus esse ut possit in ipso.

Hac tibi nascentum mores sunt lege notandi.

nec satis est signis dominantia discere signa

per denos numeros et quae sint insita cuique; 410

sed proprias partes ipsas spectare memento

vel glacie rigidas vel quas exusserit ignis,

et sterilis utroque tamen, quas largior umor

quasve minor iusto vitiat. namque omnia mixtis

viribus et vario consurgunt sidera textu. 415

est aequale nihil. terrenos aspice tractus

et maris et variis fugientia flumina ripis:

crimen ubique frequens et laudi noxia iuncta est.

sic sterilis tellus laetis intervenit arvis

ac subito rumpit parvo discrimine foedus; 420

et modo portus erat pelagi iam vasta charybdis,

laudatique cadit post paulum gratia ponti;

et nunc per scopulos, nunc campis labitur amnis,

et, faciens iter aut quaerens, curritve reditve.

sic etiam caeli partes variantur in astris: 425

ut signum signo, sic a se discrepat ipsum

momentoque negat vires usumque salubrem,

quodque per has geritur partes sine fruge creatur

aut cadit aut multis sentit bona mixta querellis.

hae mihi signandae proprio sunt carmine partes. 430

sed quis tot numeros totiens sub lege referre,

tot partes iterare queat, tot dicere summas,

perque paris causas faciem mutare loquendi?

433a

incidimus, sic verba piget; sed gratia derit,

in vanumque labor cedit quem despicit auris.

sed mihi per carmen fatalia iura ferenti

et sacros caeli motus ad iussa loquendum est,

nec fingenda datur, tantum monstranda figura.

ostendisse deum nimis est: dabit ipse sibimet

pondera. nec fas est verbis splendescere mundum: 440

rebus erit maior. nec parva est gratia nostri

oris, si tantum poterit signare canenda.

accipe damnandae quae sint per sidera partes.

Lanigeri pars quarta nocet nec sexta salubris;

septima par illi ac decima est decimaeque secunda 445

quaeque duas duplicant summas septemque novemque;

unaque viginti numeris pars addita laedit

et quinta et duram consummans septima partem.

Tauri nona mala est, similis cui tertia pars est

post decimam nec non decimae pars septima iuncta; 450

bisque undena notans et bis duodena nocentes

quaeque decem trisque ingeminat fraudatque duobus

triginta numeros et tu, tricesima summa, es.

Pestifera in Geminis pars prima et tertia signi,

septima non melior, ter quintae noxia par est, 455

unaque bis denis brevior nocet unaque maior,

et similis noxae veniet vicesima quinta

cumque duae subeunt vel cum se quattuor addunt.

Nec Cancri prima immunis nec tertia pars est

nec sexta; octava est similis, decimaque peracta 460

prima rapit, nec ter quintae clementior usus;

septima post decimam luctum et vicesima portat

et quinta accedens et septima nonaque summa.

Tu quoque contactu primo, Nemeaee, timendus,

et quarta sub parte premis; bis quinta salubri 465

terque caret caelo, vicesima et altera laedit;

e tribus appositis vitiat totidemque secutis

ultima, nec prima melior tricesima pars est.

Erigones nec pars prima est nec sexta nec una

ad decimam nec quarta nec octava utilis umquam; 470

proxima viginti numeris et quarta timenda est,

et quae ter decimam claudit sors ultima partem.

Et quinta in Chelis et septima inutilis astri,

tertia et undecimae decimaeque est septima iuncta

quartaque bis denis actis et septima et ambae 475

quae numerum claudunt nona et tricesima partes.

Scorpios in prima reus est, cui tertia par est

et sexta et decima et quae ter tibi quinta notatur,

undecimam geminans et quae vicesima quinta est

octavoque manet numero nonumque capessit. 480

Si te fata sinant, quartam ne selige partem

Centauri; fuge et octavam; sex bisve peractis

octo, bis aut denis, metuendus dicitur aer,

cumque iterum duodena refert aut terna decemque

aut septena quater, vel cum ter dena figurat. 485

Nec pars optanda est Capricorni septima; nona

consentit decimamque sequens quam tertia signat

et tribus aut una quae te, vicesima, fraudat

quaeve auget quinto numero vel septima fertur.

Pars est prima nocens fundentis semper Aquari, 489a

damnanda et decimae succedens prima peractae

tertiaque et quinta et numero quae condita nono est

et post viginti prima et vicesima quinta

cumque illa quartam accumulans vicesima nona.

Tertia per geminos et quinta et septima Pisces,

undecima et decimae metuenda est septima iuncta; 495

et quinta in quinos numeros revocata duasque

accipiens ultra summas metuenda feretur.

Hae partes sterilem ducunt et frigore et igni

aera vel sicco vel quod superaverit umor,

si rapidus Mavors ignes iaculatur in illum 500

Saturnusve suam glaciem

quem trahit a terris rorem> Phoebusve calores. 501a

Nec te perceptis signorum cura relinquat

partibus: in tempus quaedam mutantur, et ortu

accipiunt proprias vires ultraque remittunt.

Namque, ubi se summis Aries extollet ab undis 505

et cervice prior flexa quam cornibus ibit,

non contenta suo generabit pectora censu

et dabit in praedas animos solvetque pudorem:

tantum audere iuvat. sic ipse in cornua fertur

ut ruat aut vincat. non illos sedibus isdem 510

mollia per placidas delectant otia curas,

sed iuvat ignotas semper transire per urbes

scrutarique novum pelagus totius et esse

orbis in hospitio. testis tibi Laniger ipse,

cum vitreum findens auravit vellere pontum 515

orbatumque sua Phrixum per fata sorore

Phasidos ad ripas et Colchida tergore vexit.

At, quos prima creant nascentis sidera Tauri,

feminei incedunt. nec longe causa petenda est,

si modo per causas naturam quaerere fas est: 520

aversus venit in caelum divesque puellis,

Pleiadum parvo referens glomeramine sidus.

accedunt et ruris opes, propriaque iuvencum

dote per inversos exornat vomere campos.

Sed, Geminos aequa cum profert unda tegitque 525

parte, dabit studia et doctas producet ad artes.

nec triste ingenium sed dulci tincta lepore

corda creat, vocisque bonis citharaeque sonantis

instruit, et dotes cantus cum pectore iungit.

At, niger obscura Cancer cum nube feretur, 530

qua velut exustus Phoebeis ignibus ignis

deficit et multa fuscat caligine sidus,

lumina deficient partus, geminamque creatis

mortem fata dabunt: se quisque et vivit et effert.

Sicui per summas avidus produxerit undas 535

ora Leo et scandat malis hiscentibus orbem,

ille patri natisque reus, quas ceperit ipse,

non legabit opes, censumque immerget in ipso.

tanta fames animumque cibi tam dira cupido

corripit, ut capiat semet nec compleat umquam, 540

inque epulas funus revocet pretiumque sepulcri.

Erigone surgens, quae rexit saecula prisca

iustitia rursusque eadem labentia fugit,

alta per imperium tribuit fastigia summum,

rectoremque dabit legum iurisque sacrati 545

sancta pudicitia divorum templa colentem.

Sed, cum autumnales coeperunt surgere Chelae,

felix aequato genitus sub pondere Librae.

iudex examen sistet vitaeque necisque

imponetque iugum terris legesque rogabit. 550

illum urbes et regna trement nutuque regentur

unius et caeli post terras iura manebunt.

Scorpios extremae cum tollet lumina caudae,

siquis erit stellis tunc suffragantibus ortus,

urbibus augebit terras iunctisque iuvencis 555

moenia succinctus curvo describet aratro,

aut sternet positas urbes inque arva reducet

oppida et in domibus maturas reddet aristas.

tanta erit et virtus et cum virtute potestas.

Nec non Arcitenens, prima cum veste resurgit, 560

pectora clara dabit bello, magnisque triumphis

conspicuum patrias victorem ducet ad arces,

altaque nunc statuet nunc idem moenia vertet.

sed nimium indulgens rebus Fortuna secundis

invidet in facie saevitque asperrima fronti. 565

horrendus bello Trebiam Cannasque lacumque

ante fugam tali pensabat imagine victor.

Ultimus in caudae Capricornus acumine summo

militiam in ponto dictat puppisque colendae

dura ministeria et tenui discrimine mortis. 570

Quod si quem sanctumque velis castumque probumque

hic tibi nascetur cum primus Aquarius exit.

Ne velit et primos animus procedere Pisces,

garrulitas odiosa datur linguaeque venenum

verba maligna novas mutantis semper ad aures 575

criminaque ad populum populi ferre ore bilingui.

nulla fides inerit natis, sed summa libido

ardentem medios animum iubet ire per ignes.

scilicet in piscem sese Cytherea novavit,

cum Babyloniacas summersa profugit in undas 580

anguipedem alatos umeros Typhona ferentem,

inseruitque suos squamosis Piscibus ignes.

nec solus fuerit geminis sub Piscibus ortus:

frater erit dulcisve soror, materve duorum.

Nunc age diversis dominantia sidera terris 585

percipe. sed summa est rerum referenda figura.

quattuor in partes caeli discribitur orbis,

nascentem lapsumque diem mediosque calores

teque, Helice. totidem venti de partibus isdem

erumpunt secumque gerunt per inania bella. 590

asper ab axe ruit Boreas, fugit Eurus ab ortu,

Auster amat medium solem Zephyrusque profectum.

hos inter binae mediis e partibus aurae

exspirant similis mutato nomine flatus.

ipsa natat tellus pelagi lustrata corona 595

cingentis medium liquidis amplexibus orbem,

inque sinus pontum recipit, qui vespere ab atro

admissus dextra Numidas Libyamque calentem

alluit et magnae quondam Carthaginis arces,

litoraque in Syrtes revocans sinuata vadosas 600

rursum usque ad Nilum derectis fluctibus exit.

laeva freti caedunt Hispanas aequora gentes

teque in vicinis haerentem, Gallia, terris

Italiaeque urbes dextram sinuantis in undam

usque canes ad, Scylla, tuos avidamque Charybdin. 605

hac ubi se primum porta mare fudit,

enatat Ionio laxasque vagatur in undas

et, prius ut, laeva se fundens circuit omnem

Italiam, Hadriaco mutatum nomina ponto,

Eridanique bibit fluctus, vetat aequore bellum 610

Illyricum, Epirumque lavat claramque Corinthum

et Peloponnesi patulas circumvolat oras;

rursus et in laevum refluit vastoque recessu

Thessaliae fines et Achaica praeterit arva.

hinc penitus iuvenisque freto mersaeque puellae 615

truditur invitum, faucesque Propontis aperto

Euxino iniungit ponto Maeotis et undis,

quae tergo coniuncta manet fontemque ministrat.

inde ubi in angustas revocatus navita fauces

Hellespontiacis iterum se fluctibus effert, 620

Icarium Aegaeumque secat laevaque nitentis

miratur populos Asiae totidemque tropaea

quot loca et innumeras gentes Taurumque minantem

fluctibus et Cilicum populos Syriamque perustam

ingentique sinu fugientis aequora terras, 625

donec in Aegyptum redeunt curvata per undas

litora Niliacis iterum morientia ripis.

haec medium terris circumdat linea pontum

atque his undarum tractum constringit harenis.

mille iacent mediae diffusa per aequora terrae. 630

Sardiniam in Libyco signant vestigia plantae,

Trinacria Italia tantum praecisa recessit,

adversa Euboicos miratur Graecia montes,

Aegaeis Crete civem sortita Tonantem

Aegyptique Cypros pulsatur fluctibus amnis. 635

635a

totque minore solo tamen emergentia ponto

litora, inaequalis Cycladas Delonque Rhodonque

Aulidaque et Tenedon vicinaque Corsica terris

litora Sardiniae primumque intrantis in orbem

Oceani victricem Ebusum et Balearica rura, 640

innumeri surgunt scopuli montesque per altum.

Nec tantum ex una pontus sibi parte reclusit

faucibus abruptis orbem; nam litora plura

impulit oceano Phorcys, sed montibus altis

est vetitus totam ne vinceret aequore terram. 645

namque inter borean ortumque aestate nitentem

in longum angusto penetrabilis aequore fluctus

pervenit et patulis tum demum funditur arvis

Caspiaque Euxini similis facit aequora ponti.

altera sub medium solem duo bella perinde 650

intulit Oceanus terris. nam Persica fluctus

arva tenet, titulum pelagi praedatus ab isdem

quae rigat ipse locis, latoque infunditur orbe.

nec procul in mollis Arabas terramque ferentem

delicias variaeque novos radicis odores 655

leniter affundit gemmantia litora pontus,

et terrae mare nomen habet. media illa duobus

* 657a

quondam Carthago regnum sortita sub armis,

ignibus Alpinas cum contudit Hannibal arces,

fecit et aeternum Trebiam Cannasque sepulcris 660

obruit et Libyam Latias infudit in urbes.

huc varias pestes diversaque monstra ferarum

congessit bellis natura infesta futuris.

horrendos angues habitataque membra veneno

et mortis pastu viventia, crimina terrae, 665

et vastos elephantas habet, saevosque leones

in poenas fecunda suas parit horrida tellus

et portentosos cercopum ludit in ortus

ac sterili peior siccas infestat harenas,

donec ad Aegypti ponat sua iura colonos. 670

inde Asiae populi divesque per omnia tellus:

auratique fluunt amnes gemmisque relucet

pontus, odoratae spirant medicamina silvae:

India notitia maior, Parthique vel orbis

alter, et in caelum surgentis moenia Tauri 675

totque illum circa diverso nomine gentes

ad Tanain Scythicis dirimentem fluctibus orbes

Maeotisque lacus Euxinique aspera ponti.

[aequora et extremum Propontidos Hellespontum]

hanc Asiae metam posuit natura potentis. 680

quod superest Europa tenet, quae prima natantem

fluctibus excepitque Iovem taurumque resolvit,

ponere passa suos ignes, onerique iugavit.

ille puellari donavit nomine litus

et monumenta sui titulo sacravit amoris. 685

maxima terra viris et fecundissima doctis

artibus: in regnum florentes oris Athenae;

Sparta manu, Thebae divis, et rege vel uno

princeps Pella domus, Troiani gratia belli;

Thessalia Epirosque potens vicinaque ripa 690

Illyris, et Thrace Martem sortita colonum,

et stupefacta suos inter Germania partus;

Gallia per census, Hispania maxima bellis;

Italia in summa, quam rerum maxima Roma

imposuit terris caeloque adiungitur ipsa. 695

Hos erit in fines orbis pontusque vocandus,

quem deus in partes per singula dividit astra

ac sua cuique dedit tutelae regna per orbem

et proprias gentes atque urbes addidit altas,

in quibus assererent praestantis sidera vires. 700

ac, velut humana est signis discripta figura,

et, quamquam communis eat tutela per omne

corpus, et in proprium divisis artubus exit

(namque Aries capiti, Taurus cervicibus haeret,

bracchia sub Geminis censentur, pectora Cancro, 705

te scapulae, Nemeaee, vocant teque ilia, Virgo,

Libra colit clunes et Scorpios inguine regnat,

et femina Arcitenens, genua et Capricornus amavit,

cruraque defendit Iuvenis, vestigia Pisces),

sic alias aliud terras sibi vindicat astrum. 710

Idcirco in varias leges variasque figuras

dispositum genus est hominum, proprioque colore

formantur gentes, sociataque iura per artus

materiamque parem privato foedere signant.

flava per ingentis surgit Germania partus, 715

Gallia vicino minus est infecta rubore,

asperior solidos Hispania contrahit artus.

Martia Romanis urbis pater induit ora

Gradivumque Venus miscens bene temperat artus,

perque coloratas subtilis Graecia gentes 720

gymnasium praefert vultu fortisque palaestras,

et Syriam produnt torti per tempora crines.

Aethiopes maculant orbem tenebrisque figurant

perfusas hominum gentes; minus India tostos

progenerat; 725a

tellusque natans Aegyptia Nilo 726b

lenius irriguis infuscat corpora campis

iam propior 726a

mediumque facit moderata tenorem. 725b

Phoebus harenosis Afrorum pulvere terris 728

exsiccat populos, et Mauretania nomen

oris habet titulumque suo fert ipsa colore.

adde sonos totidem vocum, totidem insere linguas

et mores pro sorte paris ritusque locorum;

adde genus proprium simili sub semine frugum

et Cererem varia redeuntem messe per urbes

nec paribus siliquas referentem viribus omnis, 735

nec te, Bacche, pari donantem munere terras

atque alias aliis fundentem collibus uvas,

cinnama nec totis passim nascentia campis;

diversas pecudum facies propriasque ferarum

et duplici clausos elephantas carcere terrae. 740

quot partes orbis, totidem sub partibus orbes,

ut certis discripta nitent regionibus astra

perfunduntque suo subiectas aere gentes.

Laniger in medio sortitus sidera mundo,

744a

Cancrum inter gelidumque per tempora veris,

asserit in vires pontum quem vicerat ipse,

virgine delapsa cum fratrem ad litora vexit

et minui deflevit onus dorsumque levari.

illum etiam venerata colit vicina Propontis

et Syriae gentes et laxo Persis amictu 750

vestibus ipsa suis haerens Nilusque tumescens

in Cancrum et tellus Aegypti iussa natare.

Taurus habet Scythiae montes Asiamque potentem

et mollis Arabas, silvarum ditia regna.

Euxinus Scythicos pontus sinuatus in arcus 755

sub Geminis te, Phoebe, colit; vos Thracia, fratres,

ultimus et sola vos tranans colit Indica Ganges.

ardent Aethiopes Cancro, cui plurimus ignis:

hoc color ipse docet. Phrygia, Nemeaee, potiris

Idaeae matris famulus regnoque feroci 760

Cappadocum Armeniaeque iugis; Bithynia dives

te colit et Macetum tellus, quae vicerat orbem.

Virgine sub casta felix terraque marique

est Rhodos, hospitium recturi principis orbem,

tumque domus vere Solis, cui tota sacrata est, 765

cum caperet lumen magni sub Caesare mundi;

Ioniae quoque sunt urbes et Dorica rura,

Arcades antiqui celebrataque Caria fama.

quod potius colat Italiam, si seligat, astrum

quam quod cuncta regit, quod rerum pondera novit, 770

designat summas et iniquum separat aequo,

tempora quo pendent, coeunt quo noxque diesque?

Hesperiam sua Libra tenet, qua condita Roma

orbis et imperium retinet discrimina rerum,

lancibus et positas gentes tollitque premitque, 775

qua genitus Caesar melius nunc condidit urbem

et propriis frenat pendentem nutibus orbem.

inferius victae sidus Carthaginis arces

et Libyam Aegyptique latus donataque rura

Cyrenes lacrimis radicis Scorpios acris 780

eligit, Italiaeque tamen respectat ad undas

Sardiniamque tenet fusasque per aequora terras.

Cnosia Centauro tellus circumdata ponto

paret, et in geminum Minois filius astrum

ipse venit geminus. celeris hinc Creta sagittas 785

asserit intentosque imitatur sideris arcus.

insula Trinacriae fluitantem ad iura sororem

subsequitur Triviae sub eodem condita signo,

proximaque Italiae tenui divisa profundo

ora paris sequitur leges nec sidere rupta est. 790

tu, Capricorne, regis quidquid sub sole cadente

est positum gelidamque Helicen quod tangit ab illo,

Hispanas gentes et quot fert Gallia dives;

teque feris dignam tantum, Germania, matrem

asserit ambiguum sidus terraeque marisque 795

aestibus assiduis pontum terrasque sequentem.

sed Iuvenis nudos formatus mollior artus

Aegyptum ad tepidam Tyriasque recedit

et Cilicum gentes vicinaque Caribus arva.

Piscibus Euphrates datus est, ubi his ope sumpta 800

cum fugeret Typhona Venus subsedit in undis,

et Tigris et rubri radiantia litora ponti. 806

magna iacet tellus magnis circumdata ripis 802

Parthis et Parthis domitae per saecula gentes,

Bactraque Aethiopes, Babylon et Susa Ninosque,

nominaque innumeris vix complectenda figuris. 805

Sic divisa manet tellus per sidera cuncta, 807

e quibus in proprias partes sunt iura trahenda;

namque eadem, quae sunt signis, commercia servant,

utque illa inter se coeunt odioque repugnant, 810

nunc adversa polo, nunc et coniuncta trigono,

quaeque alia in varios affectus causa gubernat,

sic terrae terris respondent, urbibus urbes,

litora litoribus, regnis contraria regna;

sic erit et sedes fugienda petendaque cuique, 815

sic speranda fides, sic et metuenda pericla,

ut genus in terram caelo descendit ab alto.

Percipe nunc etiam quae sint ecliptica Graio

nomine, quod certos quasi delassata per annos

non numquam cessant sterili torpentia motu. 820

scilicet immenso nihil est aequale sub aevo

perpetuosque tenet flores unumque tenorem,

mutantur sed cuncta die variantque per annos;

et fecunda suis absistunt frugibus arva

continuosque negant partus effeta creando, 825

rursus quae fuerant steriles ad semina terrae

post nova sufficiunt nullo mandante tributa.

concutitur tellus validis compagibus haerens

subducitque solum pedibus; natat orbis in ipso

et vomit Oceanus pontum sitiensque resorbet 830

nec sese ipse capit. sic quondam merserat urbes,

humani generis cum solus constitit heres

Deucalion scopuloque orbem possedit in uno.

nec non, cum patrias Phaethon temptavit habenas,

arserunt gentes timuitque incendia caelum 835

fugeruntque novas ardentia sidera flammas

atque uno metuit condi natura sepulcro.

in tantum longo mutantur tempore cuncta

atque iterum in semet redeunt. sic tempore certo

signa quoque amittunt vires sumuntque receptas. 840

causa patet, quod, Luna quibus defecit in astris

orba sui fratris noctisque immersa tenebris,

cum medius Phoebi radios intercipit orbis

nec trahit assuetum quo fulget Delia lumen,

haec quoque signa suo pariter cum sidere languent 845

incurvata simul solitoque exempta vigori

et velut elatam Phoeben in funere lugent.

ipsa docet titulo se causa: ecliptica signa

dixere antiqui. pariter sed bina laborant,

nec vicina loco sed quae contraria fulgent, 850

sicut Luna suo tum tantum deficit orbe

cum Phoebum adversis currentem non videt astris.

nec tamen aequali languescunt tempore cuncta,

sed modo in affectus totus producitur annus,

nunc brevius lassata manent, nunc longius astra 855

exceduntque suo Phoebeia tempora casu.

atque, ubi perfectum est spatium quod cuique dicatur

impleruntque suos certa statione labores

bina per adversum caelum fulgentia signa,

tum vice bina labant ipsis haerentia casus, 860

quae prius in terras veniunt terrasque relinquunt,

sidereo non ut pugnet contrarius orbi

sed, qua mundus agit cursus, inclinet et ipse,

amissasque negant vires, nec munera tanta

nec similis reddunt noxas. locus omnia vertit. 865

Sed quid tam tenui prodest ratione nitentem

scrutari mundum, si mens sua cuique repugnat

spemque timor tollit prohibetque a limine caeli?

'conditur en' inquit 'vasto natura recessu

mortalisque fugit visus et pectora nostra, 870

nec prodesse potest quod fatis cuncta reguntur,

cum fatum nulla possit ratione videri.'

quid iuvat in semet sua per convicia ferri

et fraudare bonis, quae nec deus invidet ipse,

quosque dedit natura oculos deponere mentis? 875

perspicimus caelum, cur non et munera caeli?

876a

inque ipsos penitus mundi descendere census

seminibusque suis tantam componere molem

et partum caeli sua per nutricia ferre

extremumque sequi pontum terraeque subire 880

pendentis tractus et toto vivere in orbe.

[quanta et pars superet rationem discere noctis]

iam nusquam natura latet; pervidimus omnem

et capto potimur mundo nostrumque parentem

pars sua perspicimus genitique accedimus astris. 885

an dubium est habitare deum sub pectore nostro

in caelumque redire animas caeloque venire,

utque sit ex omni constructus corpore mundus

aeris atque ignis summi terraeque marisque

hospitium menti totum quae infusa gubernet, 890

sic esse in nobis terrenae corpora sortis

sanguineasque animas animo, qui cuncta gubernat

dispensatque hominem? quid mirum, noscere mundum

si possunt homines, quibus est et mundus in ipsis

exemplumque dei quisque est in imagine parva? 895

an cuiquam genitos, nisi caelo, credere fas est

esse homines? proiecta iacent animalia cuncta

in terra vel mersa vadis, vel in aere pendent,

omnibus una quies venter

mole valens sola corpus> censumque per artus, 899a

et, quia consilium non est, et lingua remissa.

unus inspectus rerum viresque loquendi

ingeniumque capax variasque educitur artes

hic partus, qui cuncta regit: secessit in urbes,

edomuit terram ad fruges, animalia cepit

imposuitque viam ponto, stetit unus in arcem 905

erectus capitis victorque ad sidera mittit

sidereos oculos propiusque aspectat Olympum

inquiritque Iovem; nec sola fronte deorum

contentus manet, et caelum scrutatur in alvo

cognatumque sequens corpus se quaerit in astris. 910

huic in tanta fidem petimus, quam saepe volucres

accipiunt trepidaeque suo sub pectore fibrae.

an minus est sacris rationem ducere signis

quam pecudum mortes aviumque attendere cantus?

atque ideo faciem caeli non invidet orbi 915

ipse deus vultusque suos corpusque recludit

volvendo semper seque ipsum inculcat et offert,

ut bene cognosci possit doceatque videntis,

qualis eat, cogatque suas attendere leges.

ipse vocat nostros animos ad sidera mundus 920

nec patitur, quia non condit, sua iura latere.

quis putet esse nefas nosci, quod cernere fas est?

nec contemne tuas quasi parvo in pectore vires:

quod valet, immensum est. sic auri pondera parvi

exsuperant pretio numerosos aeris acervos; 925

sic adamas, punctum lapidis, pretiosior auro est;

parvula sic totum pervisit pupula caelum,

quoque vident oculi minimum est, cum maxima cernant;

sic animi sedes tenui sub corde locata

per totum angusto regnat de limite corpus. 930

materiae ne quaere modum, sed perspice vires,

quas ratio, non pondus, habet: ratio omnia vincit.

ne dubites homini divinos credere visus,

iam facit ipse deos mittitque ad sidera numen,

maius et Augusto crescet sub principe caelum.

[kkokkolis]

Astronomicon, Marcus Manilius, 1ος αιώνας μχ

 

Liber Quintus

 

 

Hic alius finisset iter signisque relatis

quis adversa meant stellarum numina quinque

quadriiugis et Phoebus equis et Delia bigis

non ultra struxisset opus, caeloque rediret

ac per descensum medios percurreret ignes 5

Saturni, Iovis et Martis Solisque, sub illis

post Venerem et Maia natum te, Luna, vagantem.

me properare etiam mundus iubet omnia circum

sidera vectatum toto decurrere caelo,

cum semel aetherios ausus conscendere currus 10

summum contigerim sua per fastigia culmen.

hinc vocat Orion, magni pars maxima caeli,

et ratis heroum, quae nunc quoque navigat astris,

Fluminaque errantis late sinuantia flexus

et biferum Cetos squamis atque ore tremendo 15

Hesperidumque vigil custos et divitis auri

et Canis in totum portans incendia mundum

araque divorum, cui votum solvit Olympus;

illinc per geminas Anguis qui labitur Arctos

Heniochusque memor currus plaustrique Bootes 20

atque Ariadnaeae caelestia dona coronae,

victor et invisae Perseus cum falce Medusae

Andromedanque necans genitor cum coniuge Cepheus,

quaque volat stellatus Equus celerique Sagittae

Delphinus certans et Iuppiter alite tectus, 25

ceteraque in toto passim labentia caelo.

quae mihi per proprias vires sunt cuncta canenda

quid valeant ortu, quid cum merguntur in undas,

et quota de bis sex astris pars quaeque reducat.

Vir gregis et ponti victor, cui parte relicta 32

nomen onusque dedit nec pelle immunis ab ipsa,

Colchidos et magicas artes qui visere Iolcon

Medeae iussit movitque venena per orbem, 35

nunc quoque vicinam puppi, ceu naviget, Argo

a dextri lateris ducit regione per astra.

sed tum prima suos puppis consurgit in ignes,

quattuor in partes cum Corniger extulit ora.

illa quisquis erit terris oriente creatus, 40

rector erit puppis clavoque immobilis haerens

mutabit pelago terras ventisque sequetur

fortunam totumque volet tranare profundum

classibus atque alios menses altumque videre

Phasin et in cautes Tiphyn superare ruentem. 45

tolle sitos ortus hominum sub sidere tali,

sustuleris bellum Troiae classemque solutam

sanguine et appulsam terris; non invehet undis

Persida nec pelagus Xerxes facietque tegetque;

versa Syracusis Salamis non merget Athenas, 50

Punica nec toto fluitabunt aequore rostra

Actiacosque sinus inter suspensus utrimque

orbis et in ponto caeli fortuna natabit.

his ducibus caeco ducuntur in aequore classes

et coit ipsa sibi tellus totusque per usus 55

diversos rerum ventis arcessitur orbis.

Sed decima lateris surgens de parte sinistri

maximus Orion magnumque amplexus Olympum,

quo fulgente super terras caelumque trahente

ementita diem nigras nox contrahit alas, 60

sollertis animos, velocia corpora finget

atque agilem officio mentem curasque per omnis

indelassato properantia corda vigore.

instar erit populi totaque habitabit in urbe

limina pervolitans unumque per omnia verbum 65

mane salutandi portans communis amicus.

Sed, cum se terris Aries ter quinque peractis

partibus extollit, primum iuga tollit ab undis

Heniochus clivoque rotas convellit ab imo,

qua gelidus Boreas aquilonibus instat acutis. 70

ille dabit proprium studium caeloque retentas

quas prius in terris agitator amaverat artes:

stare levi curru moderantem quattuor ora

spumigeris frenata lupis et flectere equorum

praevalidas vires ac torto stringere gyro; 75

at, cum laxato fugerunt cardine claustra,

exagitare feros pronumque antire volantis

vixque rotis levibus summum contingere campum

vincentem pedibus ventos, vel prima tenentem

agmina in obliquum cursus agitare malignos 80

obstantemque mora totum praecludere circum,

vel medium turbae nunc dextros ire per orbes

fidentem campo, nunc meta currere acuta

spemque sub extremo dubiam suspendere casu.

nec non alterno desultor sidere dorso 85

quadrupedum et stabilis poterit defigere plantas,

pervolitans et equos ludet per terga volantum;

aut solo vectatus equo nunc arma movebit,

nunc leget in longo per cursum praemia circo.

quidquid de tali studio formatur habebit. 90

hinc mihi Salmoneus (qui caelum imitatus in orbe,

pontibus impositis missisque per aera quadrigis

expressisse sonum mundi sibi visus et ipsum

admovisse Iovem terris, dum fulmina fingit

sensit, et immissos ignes super ipse secutus 95

morte Iovem didicit) generatus possit haberi.

hoc genitum credas de sidere Bellerophonten

imposuisse viam mundo per signa volantem,

cui caelum campus fuerat, terraeque fretumque

sub pedibus, non ulla tulit vestigia cursus. 100

his erit Heniochi surgens tibi forma notanda.

Cumque decem partes Aries duplicaverit ortus,

incipient Haedi tremulum producere mentum

hirtaque tum demum terris promittere terga

qua dexter Boreas spirat. ne crede severae 105

frontis opus fingi, strictosque hinc ora Catones

abruptumque pari Torquatum et Horatia facta.

maius onus signo est, Haedis nec tanta petulcis

conveniunt: levibus gaudent lascivaque signant

pectora; et in lusus facilis agilemque vigorem 110

desudant; vario ducunt in amore iuventam;

in vulnus numquam virtus sed saepe libido

impellit, turpisque emitur vel morte voluptas;

et minimum cecidisse malum est, quia crimine vincunt.

nec non et cultus pecorum nascentibus addunt 115

pastoremque suum generant, cui fistula collo

haereat et voces alterna per oscula ducat.

Sed, cum bis denas augebit septima partes

Lanigeri, surgent Hyades. quo tempore natis

nulla quies placet, in nullo sunt otia fructu, 120

sed populum turbamque petunt rerumque tumultus.

seditio clamorque iuvat, Gracchosque tenentis

rostra volunt Montemque Sacrum rarosque Quirites;

pacis bella probant curaeque alimenta ministrant.

immundosque greges agitant per sordida rura; 125

et fidum Laertiadae genuere syboten.

hos generant Hyades mores surgentibus astris.

Ultima Lanigeri cum pars excluditur orbi,

quae totum ostendit terris atque eruit undis,

Olenie servans praegressos tollitur Haedos 130

egelido stellata polo, qua dextera pars est,

officio magni mater Iovis. illa Tonanti

fida alimenta dedit pectusque implevit hiantis

lacte suo, dedit et dignas ad fulmina vires.

hinc trepidae mentes tremebundaque corda creantur 135

suspensa ad strepitus levibusque obnoxia causis.

his etiam ingenita est visendi ignota cupido,

ut nova per montes quaerunt arbusta capellae,

semper et ulterius pascentes tendere gaudent.

Taurus, in aversos praeceps cum tollitur ortus, 140

sexta parte sui certantis luce sorores

Pleiadas ducit. quibus aspirantibus almam

in lucem eduntur Bacchi Venerisque sequaces

perque dapes mensasque super petulantia corda

et sale mordaci dulcis quaerentia risus. 145

illis cura sui cultus frontisque decorae

semper erit: tortos in fluctum ponere crines

aut vinclis revocare comas et vertice denso

fingere et appositis caput emutare capillis

pumicibusque cavis horrentia membra polire 150

atque odisse virum teretisque optare lacertos.

femineae vestes, nec in usum tegmina plantis

sed speciem, fictique placent ad mollia gressus.

naturae pudet, atque habitat sub pectore caeca

ambitio, et morbum virtutis nomine iactant. 155

semper amare parum est: cupient et amare videri.

Iam vero Geminis fraterna ferentibus astra

in caelum summoque natantibus aequore ponti

septima pars Leporem tollit. quo sidere natis

vix alas natura negat volucrisque meatus: 160

tantus erit per membra vigor referentia ventos.

ille prius victor stadio quam missus abibit;

ille cito motu rigidos eludere caestus,

nunc exire levis missas nunc mittere palmas,

ille pilam celeri fugientem reddere planta 165

et pedibus pensare manus et ludere fulcro

mobilibusque citos ictus glomerare lacertis,

ille potens turba perfundere membra pilarum

per totumque vagas corpus disponere palmas,

ut teneat tantos orbes sibique ipse reludat 170

et velut edoctos iubeat volitare per ipsum.

invigilat curis, somnos industria vincit,

otia per varios exercet dulcia lusus.

Nunc Cancro vicina canam, cui parte sinistra

consurgunt Iugulae. quibus aspirantibus orti 175

te, Meleagre, colunt flammis absentibus ustum

reddentemque tuae per mortem munera matri,

cuius et ante necem paulatim vita sepulta est,

atque Atalantaeos conatum ferre labores,

et Calydonea bellantem rupe puellam 180

vincentemque viros et quam potuisse videre

virgine maius erat sternentem vulnere primo.

quaque erat Actaeon silvis mirandus, et ante

quam canibus nova praeda fuit, ducuntur et ipsi,

retibus et claudunt campos, formidine montes. 185

mendacisque parant foveas laqueosque tenacis

currentisque feras pedicarum compede nectunt

aut canibus ferrove necant praedasque reportant.

sunt quibus in ponto studium est cepisse ferarum

diversas facies et caeco mersa profundo 190

sternere litoreis monstrorum corpora harenis

horrendumque fretis in bella lacessere pontum

et colare vagos inductis retibus amnes

ac per nulla sequi dubias vestigia praedas,

luxuriae quia terra parum, fastidit et orbem 195

venter, et ipse gulam Nereus ex aequore pascit.

At Procyon oriens, cum iam vicesima Cancro

septimaque ex undis pars sese emergit in astra,

venatus non ille quidem verum arma creatis

venandi tribuit. catulos nutrire sagacis 200

et genus a proavis, mores numerare per urbes,

retiaque et valida venabula cuspide fixa

lentaque correctis formare hastilia nodis,

et quaecumque solet venandi poscere cura

in proprios fabricare dabit venalia quaestus. 205

Cum vero in vastos surget Nemeaeus hiatus,

exoritur candens latratque Canicula flammas

et rabit igne suo geminatque incendia solis.

qua subdente facem terris radiosque vomente

divinat cineres orbes fatumque supremum 210

sortitur, languetque suis Neptunus in undis,

et viridis nemori sanguis decedit et herbis.

cuncta peregrinos orbes animalia quaerunt

atque eget alterius mundus; natura suismet

aegrotat morbis nimios obsessa per aestus 215

inque rogo vivit: tantus per sidera fervor

funditur atque uno cessant in lumine cuncta.

haec ubi se ponto per primas extulit oras,

nascentem quam nec pelagi restinxerit unda,

effrenos animos violentaque pectora finget 220

irarumque dabit fluctus odiumque metumque

totius vulgi. praecurrunt verba loquentis,

ante os est animus nec magnis concita causis

corda micant et lingua rabit latratque loquendo,

morsibus et crebris dentes in voce relinquit. 225

ardescit vino vitium, viresque ministrat

Bacchus et in flammam saevas exsuscitat iras.

nec silvas rupesque timent vastosque leones

aut spumantis apri dentes atque arma ferarum,

effunduntque suas concesso in corpore flammas. 230

ne talis mirere artes sub sidere tali,

cernis ut ipsum etiam sidus venetur in astris;

praegressum quaerit Leporem comprendere cursu.

Ultima pars magni cum tollitur orta Leonis,

Crater auratis surgit caelatus ab astris. 235

inde trahit quicumque genus moresque, sequetur

irriguos ruris campos amnesque lacusque,

et te, Bacche, tuas nubentem iunget ad ulmos,

disponetve iugis imitatus fronde choreas,

robore vel proprio fidentem in bracchia ducet 240

teque tibi credet semperque, ut matre resectum,

abiunget thalamis, segetemque interseret uvis,

quaeque alia innumeri cultus est forma per orbem

pro regione colet. nec parce vina recepta

hauriet, emeritis et fructibus ipse fruetur 245

gaudebitque mero mergetque in pocula mentem.

nec solum terrae spem credet in annua vota:

annonae quoque vectigal mercesque sequetur

praecipue quas umor alit nec deserit unda.

talis effinget Crater umoris amator. 250

Iam subit Erigone. quae cum tibi quinque feretur

partibus ereptis ponto, tollentur ab undis

clara Ariadnaeae quondam monumenta coronae

et mollis tribuent artes. hinc dona puellae

namque nitent, illinc oriens est ipsa puella. 255

ille colet nitidis gemmantem floribus hortum

caeruleumque oleis viridemve in gramine collem. 260

pallentis violas et purpureos hyacinthos 257

liliaque et Tyrias imitata papavera luces

vernantisque rosae rubicundo sanguine florem

conseret et veris depinget prata figuris. 261

aut varios nectet flores sertisque locabit

effingetque suum sidus similisque

Cnosiacae faciet; calamosque> in mutua pressos 263a

incoquet atque Arabum Syriis mulcebit odores

et medios unguenta dabit referentia flatus,

ut sit adulterio sucorum gratia maior.

munditiae cultusque artesque decorae

et lenocinium vitae praesensque voluptas.

Virginis hoc anni poscunt floresque Coronae.

At, cum per decimam consurgens horrida partem 270

Spica feret prae se vallantis corpus aristas,

arvorum ingenerat studium rurisque colendi

seminaque in faenus sulcatis credere terris

usuramque sequi maiorem sorte receptis

frugibus innumeris atque horrea quaerere messi 275

(quod solum decuit mortalis nosse metallum:

nulla fames, non ulla forent ieiunia terris;

dives erat census saturatis gentibus

argenti venis aurique latentibus> orbi) 278a

et, si forte labor vires tardaverit, artes

quis sine nulla Ceres, non ullus seminis usus,

subdere fracturo silici frumenta superque

ducere pendentis orbes et mergere farra

ac torrere focis hominumque alimenta parare

atque unum genus in multas variare figuras.

et, quia dispositis habitatur spica per artem 285

frugibus, ac structo similis componitur ordo,

seminibusque suis cellas atque horrea praebet,

sculpentem faciet sanctis laquearia templis

condentemque novum caelum per tecta Tonantis.

haec fuerat quondam divis concessa figura, 290

nunc iam luxuriae pars est: triclinia templis

concertant, tectique auro iam vescimur auro.

Sed parte octava surgentem cerne Sagittam

Chelarum. dabit haec iaculum torquere lacertis,

et calamum nervis, glaebas et mittere virgis, 295

pendentemque suo volucrem deprendere caelo,

cuspide vel triplici securum figere piscem.

quod potius dederim Teucro sidusve genusve,

teve, Philoctete, cui malim credere parti?

Hectoris ille faces arcu taedamque fugavit, 300

mittebat saevos ignes quae mille carinis.

hic sortem pharetra Troiae bellique gerebat,

maior et armatis hostis subsederat exul.

quin etiam ille pater tali de sidere cretus

esse potest, qui serpentem super ora cubantem 305

infelix nati somnumque animamque bibentem

sustinuit misso petere ac prosternere telo.

ars erat esse patrem; vicit natura periclum

et pariter iuvenem somnoque ac morte levavit

tunc iterum natum et fato per somnia raptum. 310

At, cum secretis improvidus Haedus in antris

erranti similis fratrum vestigia quaerit

postque gregem longo producitur intervallo,

sollertis animos agitataque pectora in usus

effingit varios nec deficientia curis 315

nec contenta domo. populi sunt illa ministra

perque magistratus et publica iura feruntur.

non illo coram digitos quaesiverit hasta,

defueritque bonis sector, poenamque lucretur

noxius et patriam fraudarit debitor aeris. 320

cognitor est urbis. nec non lascivit amores

in varios ponitque forum suadente Lyaeo,

mobilis in saltus et scaenae mollior arte.

Nunc surgente Lyra testudinis enatat undis

forma per heredem tantum post fata sonantis, 325

qua quondam somnumque fretis Oeagrius Orpheus

et sensus scopulis et silvis addidit aures

et Diti lacrimas et morti denique finem.

hinc venient vocis dotes chordaeque sonantis

garrulaque modulos diversa tibia forma 330

et quodcumque manu loquitur flatuque movetur.

ille dabit cantus inter convivia dulcis

mulcebitque sono Bacchum noctemque tenebit.

quin etiam curas inter secreta movebit

carmina furtivo modulatus murmure vocem, 335

solus et ipse suas semper cantabit ad aures,

sic dictante Lyra, cum pars vicesima sexta

Chelarum surget, quae cornua ducet ad astra.

Quid regione Nepae vix partes octo trahentis

Ara ferens turis stellis imitantibus ignem, 340

in qua devoti quondam cecidere Gigantes,

nec prius armavit violento fulmine dextram

Iuppiter, ante deos quam constitit ipse sacerdos?

quos potius fingent ortus quam templa colentis

atque auctoratos in tertia iura ministros, 345

divorumque sacra venerantis numina voce,

paene deos et qui possint ventura videre?

Quattuor appositis Centaurus partibus effert

sidera et ex ipso mores nascentibus addit.

aut stimulis agitabit onus mixtasque iugabit 350

semine quadrupedes aut curru celsior ibit

aut onerabit equos armis aut ducet in arma.

ille tenet medicas artes ad membra ferarum

et non auditos mutarum tollere morbos.

hoc est artis opus, non exspectare gementis 355

et sibi non aegrum iamdudum credere corpus.

Hunc subit Arcitenens, cuius pars quinta nitentem

Arcturum ostendit ponto. quo tempore natis

Fortuna ipsa suos audet committere census,

regalis ut opes et sancta aeraria servent 360

regnantes sub rege suo rerumque ministri,

tutelamque gerant populi, domibusve regendis

praepositi curas alieno limine claudant.

Arcitenens cum se totum produxerit undis,

ter decima sub parte feri formantibus astris 365

plumeus in caelum nitidis Olor evolat alis.

quo surgente trahens lucem matremque relinquens

ipse quoque aerios populos caeloque dicatum

alituum genus in studium censusque vocabit.

mille fluent artes: aut bellum indicere mundo 370

et medios inter volucrem prensare meatus,

aut nidis damnare suis, ramove sedentem

pascentemve super surgentia ducere lina.

atque haec in luxum. iam ventri longius itur

quam modo militiae: Numidarum pascimur oris 375

Phasidos et lucis; arcessitur inde macellum

unde aurata novo devecta est aequore pellis.

quin etiam linguas hominum sensusque docebit

aerias volucres novaque in commercia ducet

verbaque praecipiet naturae lege negata. 380

ipse deum Cycnus condit vocemque sub illo

non totus volucer, secumque immurmurat intus.

nec te praetereant clausas qui culmine summo

pascere aves Veneris gaudent et reddere caelo

aut certis revocare notis, totamve per urbem 385

qui gestant caveis volucres ad iussa paratas,

quorum omnis parvo consistit passere census.

has erit et similis tribuens Olor aureus artes.

Anguitenens magno circumdatus orbe draconis,

cum venit in regione tuae, Capricorne, figurae, 390

non inimica facit serpentum membra creatis.

accipient sinibusque suis peploque fluenti

osculaque horrendis iungent impune venenis.

At, cum se patrio producens aequore Piscis

in caelumque ferens alienis finibus ibit, 395

quisquis erit tali capiens sub tempore vitam,

litoribus ripisve suos circumferet annos,

pendentem et caeco captabit in aequore piscem,

et perlucentis cupiens prensare lapillos 531

verticibus mediis oculos immittet avaros

cumque suis domibus concha valloque latentis 399

protrahet immersus. nihil est audere relictum:

quaestus naufragio petitur corpusque profundo

immissum pariter quam praeda exquiritur ipsa.

nec semper tanti merces est parva laboris:

censibus aequantur conchae, lapidumque nitore

vix quisquam est locuples. oneratur terra profundo. 405

tali sorte suas artes per litora tractat,

aut emit externos pretio mutatque labores

institor aequoreae varia sub imagine mercis.

Cumque Fidis magno succedunt sidera mundo

quaesitor scelerum veniet vindexque reorum, 410

qui commissa suis rimabitur argumentis

in lucemque trahet tacita latitantia fraude.

hinc etiam immitis tortor poenaeque minister

et quisquis verove favet culpamve perodit

proditur atque alto qui iurgia pectore tollat. 415

Caeruleus ponto cum se Delphinus in astra

erigit et squamam stellis imitantibus exit,

ambiguus terrae partus pelagique creatur.

nam, velut ipse citis perlabitur aequora pinnis

nunc summum scindens pelagus nunc alta profundi 420

et sinibus vires sumit fluctumque figurat,

sic, venit ex illo quisquis, volitabit in undis.

nunc alterna ferens in lentos bracchia tractus

423a

et plausa resonabit aqua, nunc aequore mersas

diducet palmas furtiva biremis in ipso,

nunc in aquas rectus veniet passuque natabit

et vada mentitus reddet super aequora campum;

aut immota ferens in tergus membra latusque

non onerabit aquas summisque accumbet in undis

pendebitque super, totus sine remige velum. 430

illis in ponto iucundum est quaerere pontum,

corporaque immergunt undis ipsumque sub antris

Nerea et aequoreas conantur visere Nymphas,

exportantque maris praedas et rapta profundo

naufragia atque imas avidi scrutantur harenas. 435

par ex diverso studium sociatur utrumque

in genus atque uno digestum semine surgit.

adnumeres etiam illa licet cognata per artem

corpora, quae valido saliunt excussa petauro

alternosque cient motus, elatus et ante 440

nunc iacet atque huius casu suspenditur ille,

membrave per flammas orbesque emissa flagrantis,

quae delphina suo per inane imitantia motu 444

molliter ut liquidis per humum ponuntur in undis 443

et viduata volant pinnis et in aere ludunt. 445

at, si deficient artes, remanebit in illis

materies tamen apta; dabit natura vigorem

atque alacris cursus campoque volantia membra.

Sed regione means Cepheus umentis Aquari

non dabit in lusum mores. facit ora severae 450

frontis ac vultus componit pondere mentis.

pascentur curis veterumque exempla revolvent

semper et antiqui laudabunt verba Catonis.

componet teneros etiam qui nutriat annos 455

et dominum dominus praetextae lege sequatur

quodque agat id credat, stupefactus imagine iuris,

tutorisve supercilium patruive rigorem. 454

quin etiam tragico praestabunt verba coturno, 458

cuius erit, quamquam in chartis, stilus ipse cruentus

nec minus hae scelerum facie rerumque tumultu

gaudebunt. vix una trium memorare sepulcra

ructantemque patrem natos solemque reversum

et caecum sine nube diem, Thebana iuvabit

dicere bella uteri mixtumque in fratre parentem,

quin et Medeae natos fratremque patremque, 465

hinc vestes flammas illinc pro munere missas

aeriamque fugam natosque ex ignibus annos.

mille alias rerum species in carmina ducent;

forsitan ipse etiam Cepheus referetur in actus.

et, siquis studio scribendi mitior ibit, 470

comica componet laetis spectacula ludis,

ardentis iuvenes raptasque in amore puellas

elusosque senes agilisque per omnia servos,

quis in cuncta suam produxit saecula vitam

doctior urbe sua linguae sub flore Menander, 475

qui vitae ostendit vitam chartisque sacravit.

et, si tanta operum vires commenta negarint,

externis tamen aptus erit, nunc voce poetis

nunc tacito gestu referensque affectibus ora,

et sua dicendo faciet, 480a

scaenisque togatos 482b

aut magnos heroas aget, 482a

solusque per omnis 480b

ibit personas et turbam reddet in uno;

omnis fortunae vultum per membra reducet, 483

aequabitque choros gestu cogetque videre

praesentem Troiam Priamumque ante ora cadentem.

Nunc Aquilae sidus referam, quae parte sinistra

rorantis iuvenis, quem terris sustulit ipsa,

fertur et extentis praedam circumvolat alis.

fulmina missa refert et caelo militat ales

bis sextamque notat partem fluvialis Aquari. 490

illius in terris orientis tempore natus

ad spolia et partas surget vel caede rapinas

nec pacem bello, civem discernet ab hoste, 494

cumque hominum derit strages, dabit ille ferarum. 493

ipse sibi lex est, et qua fert cumque voluntas 495

praecipitant vires; laus est contemnere cuncta.

et, si forte bonis accesserit impetus ausis,

improbitas fiet virtus, et condere bella

et magnis patriam poterit ditare triumphis.

et, quia non tractat volucris sed suggerit arma 500

immissosque refert ignes et fulmina reddit,

regis erit magnive ducis per bella minister

ingentisque suis praestabit viribus usus.

At, cum Cassiope bis denis partibus actis

aequorei iuvenis dextra de parte resurgit, 505

artifices auri faciet, qui mille figuris

vertere opus possint caraeque acquirere dotem

materiae et lapidum vivos miscere colores.

hinc Augusta nitent sacratis munera templis,

aurea Phoebeis certantia lumina flammis 511

gemmarumque umbra radiantes lucibus ignes.

hinc Pompeia manent veteris monumenta triumphi

et Mithridateos vultus induta tropaea, 510

non exstincta die semperque recentia flammis. 515

hinc lenocinium formae cultusque repertus

corporis atque auro quaesita est gratia frontis

perque caput ducti lapides per colla manusque

et pedibus niveis fulserunt aurea vincla.

quid potius matrona velit tractare creatos 520

quam factum revocare suos quod possit ad usus?

ac, ne materies tali sub munere desit,

quaerere sub terris aurum furtoque latentem

naturam eruere orbemque invertere praedae

imperat et glaebas inter deprendere gazam 525

invitamque novo tandem producere caelo.

ille etiam fulvas avidus numerabit harenas

perfundetque novo stillantia litora ponto

parvaque ramentis faciet momenta minutis

Pactolive leget census spumantis in aurum; 530

aut coquet argenti glaebas venamque latentem 533

eruet et silicem rivo saliente liquabit;

aut facti mercator erit per utrumque metalli,

alterum et alterius semper mutabit ad usus.

talia Cassiope nascentum pectora finget.

Andromedae sequitur sidus, quae Piscibus ortis

bis sex in partes caelo venit aurea dextro.

hanc quondam poenae dirorum culpa parentum 540

prodidit, infestus totis cum finibus omnis

incubuit pontus, fluitavit naufraga tellus,

et quod erat regnum pelagus fuit. una malorum 514

proposita est merces, vesano dedere ponto 543

Andromedan, teneros ut belua manderet artus.

hic hymenaeus erat, solataque publica damna

privatis lacrimans ornatur victima poenae

induiturque sinus non haec ad vota paratos,

virginis et vivae rapitur sine funere funus.

at, simul infesti ventum est ad litora ponti,

mollia per duras panduntur bracchia cautes; 550

astrinxere pedes scopulis, iniectaque vincla,

et cruce virginea moritura puella pependit.

servatur tamen in poena vultusque pudorque;

supplicia ipsa decent; nivea cervice reclinis

molliter ipsa suae custos est visa figurae. 555

defluxere sinus umeris fugitque lacertos

vestis et effusi scapulis haesere capilli.

te circum alcyones pinnis planxere volantes

fleveruntque tuos miserando carmine casus

et tibi contextas umbram fecere per alas. 560

ad tua sustinuit fluctus spectacula pontus

assuetasque sibi desit perfundere rupes,

extulit et liquido Nereis ab aequore vultus

et, casus miserata tuos, roravit et undas.

ipsa levi flatu refovens pendentia membra 565

aura per extremas resonavit flebile rupes.

tandem Gorgonei victorem Persea monstri

felix illa dies redeuntem ad litora duxit.

isque, ubi pendentem vidit de rupe puellam,

deriguit, facie quem non stupefecerat hostis, 570

vixque manu spolium tenuit, victorque Medusae

victus in Andromeda est. iam cautibus invidet ipsis

felicisque vocat, teneant quae membra, catenas;

et, postquam poenae causam cognovit ab ipsa,

destinat in thalamos per bellum vadere ponti, 575

altera si Gorgo veniat, non territus illa.

concitat aerios cursus flentisque parentes

promissu vitae recreat pactusque maritam

ad litus remeat. gravidus iam surgere pontus

coeperat ac longo fugiebant agmine fluctus 580

impellentis onus monstri. caput eminet undas

scindentis pelagusque vomit, circumsonat aequor

dentibus, inque ipso rapidum mare navigat ore;

hinc vasti surgunt immensis torquibus orbes

tergaque consumunt pelagus. sonat undique Phorcys 585

atque ipsi metuunt montes scopulique ruentem.

infelix virgo, quamvis sub vindice tanto

quae tua tunc fuerat facies! quam fugit in auras

spiritus! ut toto caruerunt sanguine membra,

cum tua fata cavis e rupibus ipsa videres 590

adnantemque tibi poenam pelagusque ferentem

quantula praeda maris! quassis hic subvolat alis

Perseus et semet caelo iaculatur in hostem

Gorgoneo tinctum defigens sanguine ferrum.

illa subit contra versamque a gurgite frontem 595

erigit et tortis innitens orbibus alte

emicat ac toto sublimis corpore fertur.

sed, quantum illa subit, semper, iaculata profundo,

in tantum revolat laxumque per aethera ludit

Perseus et ceti subeuntis verberat ora. 600

nec cedit tamen illa viro, sed saevit in auras

morsibus, et vani crepitant sine vulnere dentes;

efflat et in caelum pelagus mergitque volantem

sanguineis undis pontumque exstillat in astra.

spectabat pugnam pugnandi causa puella, 605

iamque oblita sui metuit pro vindice tali

suspirans animoque magis quam corpore pendet.

tandem confossis subsedit belua membris

plena maris summasque iterum remeavit ad undas

et magnum vasto contexit corpore pontum, 610

tum quoque terribilis nec virginis ore videnda.

perfundit liquido Perseus in marmore corpus,

maior et ex undis ad cautes pervolat altas

solvitque haerentem vinclis de rupe puellam

desponsam pugna, nupturam dote mariti. 615

hic dedit Andromedae caelum stellisque sacravit

mercedem tanti belli, quo concidit ipsa

Gorgone non levius monstrum pelagusque levavit.

Quisquis in Andromedae surgentis tempora ponto

nascitur, immitis veniet poenaeque minister 620

carceris et duri custos, quo stante superbe

prostratae iaceant miserorum in limine matres

pernoctesque patres cupiant extrema suorum

oscula et in proprias animam transferre medullas.

carnificisque venit mortem vendentis imago 625

accensosque rogos, cui stricta saepe securi

supplicium vectigal erit, qui denique posset

pendentem e scopulis ipsam spectare puellam,

vinctorum dominus sociusque in parte catenae

interdum, poenis ut noxia corpora servet. 630

Piscibus exortis cum pars vicesima prima

signabit terrae limen, fulgebit et orbi,

aerius nascetur Equus caeloque volabit,

velocisque dabit sub tali tempore partus

omne per officium vigilantia membra ferentis. 635

hic glomerabit equo gyros dorsoque superbus

ardua bella geret rector cum milite mixtus;

hic stadium fraudare fide poteritque videri

mentitus passus et campum tollere cursu.

nam quis ab extremo citius revolaverit orbe 640

nuntius extremumve levis penetraverit orbem?

vilibus ille etiam sanabit vulnera sucis

quadrupedum, et medicas herbas in membra ferarum

noverit, humanos et quae nascentur ad usus.

Nixa genu species et Graio nomine dicta 645

Engonasin, cui nulla fides sub origine constat,

dextra per extremos attollit lumina Pisces.

hinc fuga nascentum, dolus insidiaeque creantur,

grassatorque venit media metuendus in urbe.

et, si forte aliquas animus consurget in artes, 650

in praerupta dabit studium, vendetque periclo

ingenium, ac tenuis ausus sine limite gressus

certa per extentos ponet vestigia funes

et caeli meditatus iter vestigia perdet

paene sua et pendens populum suspendet ab ipso. 655

Laeva sub extremis consurgunt sidera Ceti

Piscibus Andromedan ponto caeloque sequentis.

hoc trahit in pelagi caedes et vulnera natos

squamigeri gregis, extentis laqueare porfundum

retibus et pontum vinclis artare furentis; 660

et velut in laxo securas aequore phocas

carceribus claudent raris et compede nectent

incautosque trahent macularum nemine thynnos.

nec cepisse sat est: luctantur corpora nodis

exceptantque novas acies ferroque necantur, 665

inficiturque suo permixtus sanguine pontus.

tum quoque, cum toto iacuerunt litore praedae,

altera fit caedis caedes: scinduntur in artus,

corpore et ex uno varius discribitur usus.

illa datis melior, sucis pars illa retentis. 670

hinc sanies pretiosa fluit floremque cruoris

evomit ex mixto gustum sale temperat oris;

illa putris turbae strages confunditur omnis

permiscetque suas alterna in damna figuras

communemque cibis usum sucumque ministrat. 675

aut, cum caeruleo stetit ipsa simillima ponto

squamigerum nubes turbaque immobilis haeret,

excipitur vasta circum vallata sagena

ingentisque lacus et Bacchi dolia complet

umorisque vomit socias per mutua dotes 680

et fluit in liquidam tabem resoluta medullas.

quin etiam magnas poterunt celebrare salinas

et pontum coquere et ponti secernere virus,

cum solidum certo distendunt margine campum

appelluntque suo deductum ex aequore fluctum 685

claudendoque negant abitum: sic suscipit undas

area et epoto per solem umore nitescit.

congeritur siccum pelagus mensisque profundi

canities detonsa maris, spumaeque rigentis

ingentis faciunt tumulos, pelagique venenum, 690

quo perit usus aquae suco corruptus amaro,

vitali sale permutant redduntque salubre.

At, revoluta polo cum primis vultibus Arctos

ad sua perpetuos revocat vestigia passus

numquam tincta vadis sed semper flexilis orbe, 695

[aut Cynosura minor cum prima luce resurgit

et pariter vastusve Leo vel Scorpius acer

nocte sub extrema promittunt iura diei]

non inimica ferae tali sub tempore natis

ora ferent, placidasque regent commercia gentes. 700

ille manu vastos poterit frenare leones

et palpare lupos, pantheris ludere captis,

nec fugiet validas cognati sideris ursas

inque artes hominum perversaque munera ducet;

ille elephanta premet dorso stimulisque movebit 705

turpiter in tanto cedentem pondere punctis;

ille tigrim rabie solvet pacique domabit,

quaeque alia infestant furiis animalia terras

iunget amicitia secum, catulosque sagacis

* 709a

has stellis proprias vires et tempora rerum 30

constituit magni quondam fabricator Olympi.

* 709b

tertia Pleiadas dotavit forma sorores

femineum rubro vultum suffusa pyropo,

invenitque parem sub te, Cynosura, colorem,

et quos Delphinus iaculatur quattuor ignes

Deltotonque tribus facibus, similique nitentem

luce Aquilam et flexos per lubrica terga dracones. 715

tum quartum sextumque genus discernitur omni

e numero, summamque gradus qui iungit utramque.

maxima pars numero censu concluditur imo,

quae neque per cunctas noctes neque tempore in omni

resplendet vasto caeli summota profundo, 720

sed, cum clara suos avertit Delia cursus

cumque vagae stellae terris sua lumina condunt,

mersit et ardentis Orion aureus ignes

signaque transgressus permutat tempora Phoebus,

effulget tenebris et nocte accenditur atra. 725

tum conferta licet caeli fulgentia templa

cernere seminibus totumque micare

stipatum stellis mundum nec cedere summa 729

floribus aut siccae curvum per litus harenae,

sed, quot eant semper nascentes aequore fluctus,

quot delapsa cadant foliorum milia silvis,

amplius hoc ignes numero volitare per orbem.

utque per ingentis populus discribitur urbes,

principiumque patres retinent et proximum equester 735

ordo locum, populumque equiti populoque subire

vulgus iners videas et iam sine nomine turbam,

sic etiam magno quaedam res publica mundo est

quam natura facit, quae caelo condidit urbem.

sunt stellae procerum similes, sunt proxima primis 740

sidera, suntque gradus atque omnia iusta priorum:

maximus est populus summo qui culmine fertur;

cui si pro numero vires natura dedisset,

ipse suas aether flammas sufferre nequiret,

totus et accenso mundus flagraret Olympo. 745

[kkokkolis]

The Sphere of Marcus Manilius made an English Poem: with annotations and an astronomical appendix by Edward Sherburne, London 1675

 

Ο Μάρκος Μανίλιος (Marcus Manilius) ήταν Λατίνος ποιητής και αστρολόγος του 1ου αιώνα μ.Χ., με την ακμή του να τοποθετείται στα χρόνια του Αυγούστου και του Τιβερίου. Κατά τον Richard Bentley ήταν Μικρασιάτης `Ελληνας, ενώ κατά τον F. Jacob Αφρικανός. Το κυριότερο έργο του, το Poeticon Astronomicon (ή Astronomica), πεντάτομο ποίημα, είναι ίσως το πρώτο έργο στη λατινική γλώσσα που πραγματεύεται διεξοδικά την Αστρονομία και την Αστρολογία. Εκεί ο Μανίλιος μιλά με εξαίρετη ποιητική χάρη για την κίνηση των άστρων και την επίδρασή τους πάνω στους ανθρώπους, το ζωδιακό κύκλο, τους αναλλοίωτους νόμους του πεπρωμένου, κλπ. Το κείμενό του όπως το έχουμε σήμερα ανακαλύφθηκε το 15ο αιώνα σε μια παλαιά γερμανική βιβλιοθήκη.

 

Πηγή: Βικιπαίδεια

[wereniki]

Τι έχει γράψει ο άνθρωπος;;; Τι γνώσεις είναι αυτές;;; Πόσο διαβασμένος ήταν;;; Πού το ανακάλυψες;;;

Ένα μόνο θα σου πω: μπουχτισμένη από τις δημοτικές επιτροπές, έπεσα με τα μούτρα στο κείμενο! (Ούτε τσιγάρο δε θυμήθηκα ν' ανάψω!)

[kkokkolis]

Ο αιτών λαμβάνει, ο ζητών ευρίσκει και τω κρούοντι ανοιγήσεται...

[wereniki]

"το ολοφάνερο αίνιγμα του κόσμου"

 

με ήχο φι, ψιθυριστά, το αόρατο αναγγέλλει το δέος

του θνητού μπροστά στο ωμέγα που τον υπερβαίνει,

και με το σίγμα ολοκληρώνει χαμηλόφωνα αυτό

που ωστόσο συνεχίζεται. τρία γράμματα, μια λέξη,

το ολοφάνερο άλυτο αίνιγμα του κόσμου

 

τόλης νικηφόρου, "ο πλοηγός του απείρου", ποιήματα 1966 - 2002

[wereniki]

September's Aurora

APOD NASA 21/9/2012

[wereniki]

Μια εντυπωσιακή προσομοίωση σε υπολογιστή, για το πώς δημιουργείται ένας γαλαξίας.

Gas Rich Mergers and Disk Galaxy Formation

 

Κάπως έτσι σχηματίστηκε και ο γαλαξίας μας, αν και οι συγχωνεύεις με άλλους γαλαξίες δεν τελείωσαν γι αυτόν. Συνεχίζει να καταβροχθίζει μικρούς νάνους γαλαξίες που βρίσκονται στη γειτονιά του, αφού, όπως λένε οι αστρονόμοι Sergey Koposov και Vasily Belokurov του Πανεπιστημίου του Cambridge, ανακάλυψαν πρόσφατα δύο ρεύματα από άστρα στο νότιο γαλαξιακό ημισφαίριο, που αποκολλούνται από το νάνο γαλαξία Τοξότη.

 

Καλλιτεχνική άποψη για τις 4 ουρές του νάνου γαλαξία Τοξότη (με πορτοκαλί χρώμα αριστερά της εικόνας). Ο φωτεινός κίτρινος κύκλος - δεξιά του κέντρου του γαλαξία - είναι ο Ήλιος μας (όχι υπό κλίμακα)

[wereniki]

Κι αυτό, γιατί αγαπώ ιδιαίτερα αυτά τα μέρη, αυτές τις Θάλασσες, αυτούς τους ανθρώπους, αυτό το συγκρότημα!

 

Γκρεκάνικη επιγραφή στην Κάτω Ιταλία

[wereniki]

τα μυστικά φωνήεντα

 

αν είναι να χαθούμε για πάντα στο σκοτάδι, τότε

γιατί ανοίγει μέρα και νύχτα ο ουρανός. γιατί η ψυχή

μας δειλά προφέρει τα μυστικά φωνήεντα, γιατί

αλάνθαστα γνωρίζει την πατρίδα. αν είναι να χαθούμε

για πάντα στο σκοτάδι, γιατί ο δρόμος με τα

χίλια αινίγματα, η μουσική, τα χρώματα, η ποίηση

γιατί. αν είναι να χαθούμε για πάντα στο σκοτάδι,

τότε γιατί μας δόθηκε το φως

 

τόλης νικηφόρου, "ο πλοηγός του απείρου", ποιήματα 1966 - 2002

[kkokkolis]

Friends of Mine, Richard Herbert Mann,

 

The stars are friends of mine. To lofty height,

When falls the sombre canopy of night

Upon a slumb'ring world, my spirit flies

And treads with them the highway of the skies.

We stride from world to world, while they rehearse

The mighty chorus of the universe.

We wander into fields of azure blue

Sprinkled with diamonds of varied hue,

Seek the lost Pleiad through skies aflame,

And learn from her the secret of her shame.

They mark the ways of men and shake with mirth

At all the customs of this lowly Earth.

Great wisdom and great mysteries they know.

They tell the story of the Long Ago

Ere Time was born, when Chaos had its sway,

And Darkness held its mantle over Day.

Why should I prize the boasted things of Earth

When I can walk with stars and share their mirth,

Their wisdom and their mysteries divine ?

I'd rather walk with stars. They're friends of mine.

[kkokkolis]

Orbiting Astronaut Self-Portrait, Expedition 32 Crew, International Space Station, NASA, 2012

 

APOD 18/09/2012

 

http://apod.nasa.gov/apod/image/1209/selfportrait_iss032_4288.jpg

[kkokkolis]

Ring Nebula Drawn, Frédéric Burgeot, 2012

 

APOD 15/09/2012

 

Σκίτσο 800x/40"

[wereniki]

Η 5η (α)συμφωνία του Μπετόβεν...

Sid Caesar & Nannette Fabry - Argument to Beethoven's 5th