Debunking

[Estarian]

Καλημέρα σε όλους,

 

Όλοι έχετε δει κατά καιρούς, και σε ξένα αλλά τώρα τελευταία όλο και συχνότερα και σε ελληνικά blogs/fora/ειδησεογραφικά site κλπ κλπ κλπ μύθους και απατεωνιές που σχετίζονται με την αγαπημένη μας ενασχόληση. Τη μία έχουμε αρχαία κτίρια στη Σελήνη, την άλλη έχουμε πολυκατοικίες στον Άρη, την παράλληλη φωτογραφίζουν πιτσαρίες στο Δία και πάει λέγοντας.

Μια και εδώ που ζούμε, δυστυχώς τα πράγματα είναι ζόρικα όσον αφορά την κριτική σκέψη μεγάλης μερίδας συμπολιτών μας και μια και κάτι απατεωνογράφοι κονομάνε διασπείρωντας τέτοιες αηδίες, θα ήθελα να θέσω την ιδέα για τη δημιουργία ενός debunking κομματιού του astrovox, όπου οι έμπειροι ή αυτοί που έχουν κάποια γνώση, χρόνο και όρεξη ρε αδερφέ, μια στο τόσο να γράφουν ένα αρθράκι, απομυθοποιώντας κάποια από αυτές τις απάτες κάθε φορά. Πηγές στο δίκτυο υπάρχουν άπειρες έτσι και αλλιώς (οι περισσότερες στα αγγλικά βέβαια) οπότε και μια μετάφραση συνήθως αρκεί. Είχα και μια προσωπική επικοινωνία με τον Phil Plait πριν μερικούς μήνες, όταν είχα μπριζωθεί να φτιάξω μόνος μου ένα τέτοιο site (που χρόνος) και μου είχε πει ότι επέτρεπε χρήση και μετάφραση των κειμένων του, προφανώς με την κατάλληλη επισήμανση.

Ο λόγος που το γράφω αυτό τώρα είναι ότι πριν λίγο είδα μια τέτοια μπαρουφάρα σε ένα ιδιαιτέρως πολυσύχναστο site.. Μηχανήματα αντιβαρύτητας στη Σελήνη, τεράστιοι γυάλινοι (αόρατοι φυσικά ε..) θόλοι κλπ. Και η πλάκα είναι ότι αυτά προέρχονται κυρίως από πρώην αρνητές της προσελήνωσης.. ό,τι να ναι δηλαδή.

Έχω την πεποίθηση ότι είναι στο χέρι μας να αντιτάξουμε σε αυτές τις απατεωνιές λόγο συνεπή, κατανοητό και απλοϊκό ώστε αυτός που ΘΕΛΕΙ να το ψάξει, να μπορεί να κατανοήσει τι ακριβώς συμβαίνει. (Αυτός που τα χάφτει όλα αμάσητα έτσι και αλλιώς θα αρχίσει τα "εσείς οι επιστήμονες τα ξέρετε όλα" / "η αλήθεια είναι κάπου στη μέση" κλπ κλπ)

Ευχαριστώ για την προσοχή σας

[MARINOS]

Estarian, καλή επιτυχία, νομίζω όμως ότι τα βασικά προαπαιτούμενα για σένα, η λογική και η κριτική σκέψη, ή η έλλειψή τους, δεν είναι αυτό που λείπει στους ανθρώπους που πιστεύουν μύθους.

Εκεί οδηγούνται απο το συναίσθημά τους και αυτό καλύπτουν, με διάφορους τρόπους, θέλοντας να πιστεύουν σ'αυτά.

Ίσως ο ψυχίατρος της παρέας μας να μπορέσει να το αναλύσει καλύτερα,

κύριε Τετραφάρμακε τι λέτε;

[raxxla]

Η ενασχόληση με τέτοιου είδους θέματα (ακόμη και στα πλαίσια της υποβάθμισης/διάψευσης) τους δίνει ακόμη μεγαλύτερη αξία.

Νομίζω η καλύτερη αντιμετώπιση από μέρους του φόρουμ είναι να τα αγνοούμε, να μην ασχολούμαστε καν.

Όποιος είναι επιρρεπής σε τέτοιου είδους ειδήσεις θα βρει (δυστυχώς) άπειρη μελάνη (έντυπη και ηλεκτρονική).

Ευτυχώς τον τελευταίο καιρό φιλτράρονται αρκετά τέτοια ποστ και μπαίνει παύση πριν γίνει μπάχαλο.

[kkokkolis]

Estarian, καλή επιτυχία, νομίζω όμως ότι τα βασικά προαπαιτούμενα για σένα, η λογική και η κριτική σκέψη, ή η έλλειψή τους, δεν είναι αυτό που λείπει στους ανθρώπους που πιστεύουν μύθους.

Εκεί οδηγούνται απο το συναίσθημά τους και αυτό καλύπτουν, με διάφορους τρόπους, θέλοντας να πιστεύουν σ'αυτά.

Ίσως ο ψυχίατρος της παρέας μας να μπορέσει να το αναλύσει καλύτερα,

κύριε Τετραφάρμακε τι λέτε;

 

Έτσι είναι και όχι μόνο.

Αυτό που ονομάζουμε λογική, με την φυσικομαθηματική έννοια, ή ακόμη και με την έννοια ενός εμπειρικού ρεαλισμού δεν είναι έμφυτο στον άνθρωπο, αλλά προϊόν πολιτισμικών επιρροών και μαθησιακών διεργασιών. Η καθημερινή μας λογική που ακολουθεί πρότυπα δοκιμής και λάθους, διπολικής σκέψης (άσπρο μαύρο), συναισθηματικής λογικής όπως αναφέρεις (αλγηδονική ζωϊκή ρύθμιση των ενστικτωδών συμπεριφορών, ο όρος είναι δικός μου), υπεργενίκευσης, αναλογισμού κλπ αφήνει πολλά περιθώρια να πιστέψουμε σε μύθους ή να δούμε τα πράγματα όπως μας βολεύει.

Ένα παράδειγμα είναι η εκτίμηση κινδύνου. Στην καθημερινότητα ακόμη και ο πιο ακραίος ρεαλιστής, αγνωστικιστής ή και καθηγητής μαθηματικών ακόμη, δεν θα εκτιμήσει τους κινδύνους με τον ίδιο τρόπο που το επιτελεί ένας ειδικευμένος υπάλληλος ασφαλιστικών εταιριών. Έτσι, αγνοώντας τις στατιστικές, μπορεί να συνεχίζει να καπνίζει ή να πίνει, ή να καβαλάει την μοτοσυκλέτα του χωρίς κράνος και το αυτοκίνητο χωρίς ζώνη, ενώ να τρομοκρατείται στην ιδέα να κάνει ένα ταξιδάκι με το αεροπλάνο. Το ένα πολύνεκρο αεροπορικό ατύχημα για το οποίο θα ακούσει στην τηλεόραση θα το καταγράψει για πάντα στην μνήμη του ως αποδεικτικό στοιχείο της βασιμότητας των φόβων του, αγνοώντας τις καθημερινές ειδήσεις για ατυχήματα στην άσφαλτο (άρνηση, υποτίμηση, επιλεκτική προσοχή, καταστροφοποίηση, υπεργενίκευση, νοητικό φίλτρο, συναισθηματική λογική: μερικοί από τους μηχανισμούς με τους οποίους επιτελείται αυτή η διαδικασία).

Βέβαια οι μηχανισμοί αυτοί προέκυψαν από την φυσική επιλογή, άρα είναι επιτυχημένοι. Η δυσλειτουργίες εμφανίζονται με τον πολιτισμό. Η πίστη σε προγόνους και τοπικές θεότητες έδενε μια ομάδα τροφοσυλλεκτών και προσέδιδε επιβιωματικό πλεονέκτημα. Το ίδιο φαινόμενο λειτουργούσε και μέχρι πρόσφατα, όπως έγινε με την επικράτηση του χριστιανισμού και του ισλάμ κατά περιόδους και μόνο τώρα δυσλειτουργεί, αφού η αγορά (με την σύγχρονη έννοια) έγινε η νικηφόρος θεότητα πλέον.

Η ζάχαρη είναι ευχάριστη. Η συναισθηματική λογική, κοινή σε σκίουρους και ανθρώπους: είναι γλυκό το σταφύλι και το τρώω, προώθησε την επιβίωση των ειδών χωρίς να χρειάζεται να ανακαλυφθεί πως το σταφύλι περιέχει ενέργεια, βιταμίνες, ύδωρ, αλκοόλες (όταν ζυμωθεί) κλπ. Ο τεχνικός πολιτισμός όμως επιτάχυνε τους ρυθμούς και η εξέλιξη δεν προλαβαίνει: Τους ίδιους γευστικούς κάλυκες βομβαρδίζουμε σήμερα με τόνους ζάχαρης, 3 κουταλιές στον φραπέ και δύο παγωτά και 1 σοκολάτα και ένα καρπούζι ολόκληρο σε μία μέρα μας προκαλούν παχυσαρκία και διαβήτη, καταργώντας την απλοϊκή διπολική πρωτόγονη λογική Γλυκό= Καλό, Πικρό= Κακό, ακόμη και την αντιστρέφουν. Κάπως έτσι η πίστη σε δοξασίες, μύθους, θρύλους, θεότητες, ξωθιές, μικρά πράσινα ανθρωπάκια κλπ που προστάτευσαν επί χιλιετηρίδες ανθρώπους, φυλές και κοινωνίες, σήμερα θεωρείται μειονέκτημα, όχι βέβαια εξελικτικό αλλά πολιτισμικό, μαθησιακό, κοινωνικό. ΠΡΟΣΟΧΗ όμως: ως μειονέκτημα λογίζεται σε ένα τμήμα και μόνο των δυτικών κοινωνιών, εκεί που είναι πιθανό να δει κανείς ερασιτέχνες αστρονόμους. Η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων σε άλλου τύπου κοινωνίες, τα κατώτερα στρώματα των δυτικών κοινωνιών (με την έννοια της κατώτερης εκπαίδευσης φυσικά), οι μετανάστες, οι μανάδες των ορθολογιστών, οι παππούδες μας στο χωριό, ακόμη και ένα μεγάλο τμήμα του εαυτού μας, το μεγαλύτερο -το αναλογικό γνωστικό μας μέρος-, συνεχίζει και θα συνεχίζει να σκέφτεται με τον τρόπο αυτό. Οι ορθολογιστές απλώς καταφέρνουν να το καταστείλουν κατά περίπτωση και έτσι δίνουν περισσότερο χώρο στο ψηφιακό γνωστικό μας εαυτό, όπως όταν περνούν το κατώφλι του εργασιακού χώρου, της σχολής τους, του forum στο οποίο γράφουν.

Όταν ερωτευόμαστε, φοβόμαστε, θυμώνουμε, νιώθουμε απόρριψη, γράφουμε ποίηση, τρώμε, κοιμόμαστε, κρυώνουμε, φιλιώνουμε, σχεδόν συνέχεια δηλαδή, είμαστε ο παλιός, καλός, Δαρβινικά επιλεγμένος fuzzy logic εαυτός μας, δεν πιστεύουμε απλώς σε μύθους, είμαστε οι ίδιοι ένας μύθος, ο ίδιος ο θεός είναι πλασμένος κατ’ ομοίωσίν μας. Εντάξει, μερικές φορές έχει κεφάλι κροκοδείλου ή φτερά στα πόδια, αλλά πάντοτε με κάποιον τρόπο μας μοιάζει.

[Estarian]

Φίλε raxxla,

Καταννοώ απόλυτα τι λες και συμφωνώ μαζί σου σε ένα μεγάλο ποσοστό.

Στο συγκεκριμένο ζήτημα όμως τα πράγματα είναι δίκοπο μαχαίρι. Προφανώς όταν ξεμπροστιάζεις μια τέτοια χαζομάρα, της δίνεις "δημοσιότητα" με το να ασχολείσαι μαζί της και οι υποστηρικτές σου λένε "μα για να μας πιάνει στο στόμα του, να ασχολείται κάτι έχουμε βρει" . Όταν ΔΕΝ ασχολείσαι μαζί της, οι υποστηρικτές ισχυρίζονται ότι φοβάσαι και δε μπορείς να αντιταχθείς στη "λογική" τους

Μονά-ζυγά δικά τους δηλαδή.

Το ζήτημα για μένα και εφαλτήριο αυτού του θέματος, είναι να υπάρχει στο διαδίκτυο μια πηγή επιστημονικά τεκμηριωμένης πληροφορίας ώστε ο ενδιαφερόμενος να μπορεί να βρει απαντήσεις στις απορίες του.

Γιατί όσο κάνουμε πίσω "εμείς", τόσο οι λογής λογής απατεώνες θα λυμαίνονται το περιβάλλον μας.

Καλύτερα να έχουμε την πληροφορία διαθέσιμη, παρά να τα αφήνουμε όλα να "πέφτουν κάτω".

Θυμάμαι κάποτε στο λύκειο, γράφαμε κάτι εκθέσεις με θέματα "ποιο είναι το καθήκον των πνευματικών ανθρώπων-τι κάνουν κλπ". Στις εκθέσεις υποστηρίζαμε πως η γνώση δεν είναι προνόμιο καμίας κάστας και ότι είναι υποχρέωση και καθήκον των πνευματικών ανθρώπων να τη διασπείρουν συνεχώς ενάντια και κόντρα στη χαζομάρα και την απατεωνιά.

 

Προφανώς δεν αυτοκατηγοριοποιούμαι ως πνευματικός άνθρωπος και σωτήρας των πάντων, απλά θα ήθελα πάρα πολύ να βοηθήσω έστω και έναν συνομιλητή μου να καταλάβει 5 απλά βασικά πράγματα.

 

 

Κυρίως ότι το σύμπαν μας είναι πανέμορφο και από μόνο του και δε χρειάζεται σαμάνους/μάγους/προφήτες και άλλα τέτοια ...

 

Δε θέλω να μπουκώσω κανέναν με αυτά, ούτε να εκβιάσω συμφωνία. Αλλά αν μπορώ να ενημερώσω έναν άνθρωπο και να τον τσιγκλήσω λίγο να σκεφτεί, θα ήμουν πολύ ικανοποιημένος

 

Ψυχίατρέ μου, εξαιρετικές πληροφορίες αυτές, ειδικά για εμάς τους πολύ μακριά από τον κλάδο σου

[Efstathios]

Εγώ θα έλεγα οτι δεν μπορείς να κάνεις debunking σε πράγματα τα οποία δεν μπορείς να δείς και να διαπιστώσεις άν είναι έτσι. Φυσικά δεν αναφέρομαι σε αόρατους θόλους στη Σελήνη, αλλά για πιθανότητα κτισμάτων στον Άρη δεν θα βιαζόμουν να τα διαψέυσω. Είναι θέμα λογικής. Εφόσον υπάρχει μία πιθανότητα να είναι εκεί, τότε γιατί να προσπαθήσεις να το διαψέυσεις. Άν μου πείς βέβαια οτι υπάρχει αγελάδα που βγάζει ουίσκι τότε ναι, να το διαψεύσεις γιατί δεν υπάρχει μία στο εκατομμύριο πιθανότητα βάση της φύσης. Αλλά για κάποια άλλα υπάρχει. Άς μήν αναλύσω εδώ γιατί. Κοινή λογική είναι, Αριστοτέλεια.

[Estarian]

Φίλε Ευστάθιε,

με τα μέχρι τώρα δεδομένα π.χ στον Άρη δεν υπάρχουν κτίσματα.

Όταν κάποιος όμως βγαίνει και ερμηνεύει σκιές λόφων ως αρχαίους ναούς, τότε ναι έχουμε πρόβλημα.

Δεν θα αποκλείσουμε την πιθανότητα να υπάρχει κάτι οπουδήποτε. Αποκλείεις την παρερμηνεία, τη διαστρέβλωση και την εξαπάτηση.

 

Όσο για την αριστοτέλεια λογική, μια χαρά δουλεύει αρχικά. Αλλά μην ξεχνάμε ότι η επιστημονική μέθοδος είναι πολύ μεταγενέστερή του και ότι ο ίδιος ο Αριστοτέλης το "παρατήρηση-θεωρία-πείραμα-απόδειξη" δεν το είχε ακούσει ποτέ του. Για αυτό άλλωστε και έχει γράψει και τις μπαρουφίτσες του . (Αυτό με τα δόντια του αλόγου π.χ)

[Μιχάλης]

πολυ καλη σκεψη ,ομως εχω την εντυπωση οτι σε οποιαδηποτε αρθρο θα ακολουθησουν συζητησεις επι συζητησεων απο μερικους δυσκολοπιστους και θα αναγκαζεται αυτος που θα γραφει τα αρθρα καθε τοσο να αποδεξει οτι η γη δεν ειναι επιπεδη,δηλαδη πιστευω οτι οσοι βρισκουν στις διαφορες παραφιλολογιες ενδιαφερον απο μονοι τους ειναι δυσπιστοι ως προς την πραγματικοτητα και αυτο δεν μπορει κανεις να το αλλαξει.