Ο Γαλαξίας μας.

[Δροσος Γεωργιος]

Νέα στοιχεία για το διασημότερο άστρο-δραπέτη του γαλαξία μας (βίντεο)

NASA / CXC / University of Cambridge / Sisk-Reyné

Μια από τις νέες εικόνες του Zeta με το εντυπωσιακό κρουστικό τόξο του. 

Με δημοσίευση της στην επιθεώρηση «Astronomy & Astrophysics» ερευνητική ομάδα του Ινστιτούτου Προηγμένων Μελετών του Δουβλίνου καταγράφει μια σειρά από νέα στοιχεία για το Ζήτα του Οφιούχου, το διασημότερο άστρο-δραπέτη του γαλαξία μας.Οι ερευνητές μελέτησαν νέες εικόνες του άστρου που κατέγραψε το διαστημικό τηλεσκόπιο Chandra της NASA που εστιάζει στην ακτινοβολία Χ. To Zeta Ophiuchi που έχει επίσης τις κωδικές ονομασίες HD 149757 και HR 6175 έχει μάζα 20 φορές μεγαλύτερη από αυτή του Ήλιου και είναι 65 χιλιάδες φορές πιο λαμπρό από το μητρικό μας άστρο. Είναι περιτριγυρισμένο από τεράστιες ποσότητες σκόνης και σύμφωνα με τους ειδικούς αν δεν υπήρχε αυτή η σκόνη θα ήταν ένα από τα πιο φωτεινά άστρα του ουρανού με το φως του να έχει μπλε απόχρωση.Πιστεύεται ότι το άστρο ανήκε κάποτε σε ένα δυαδικό σύστημα με το δεύτερο άστρο του συστήματος να ήταν ακόμη μεγαλύτερο από το Zeta. Όμως το δεύτερο άστρο εξερράγη σε μια έκρηξη σουπερνόβα με αποτέλεσμα το Zeta να απεγκλωβιστεί από τη βαρυτική έλξη του άλλου άστρου και να αρχίσει να ταξιδεύει πλέον ελεύθερο στο Διάστημα. Υπολογίζεται ότι το Zeta εκτοξεύτηκε μετά την έκρηξη με ταχύτητα 24 χλμ./δευτ. ή 160 χιλιάδες χλμ./ώρα και αυτή την στιγμή βρίσκεται σε απόσταση περίπου 440 ετών φωτός από εμάς.Εκτιμάται ότι το Zeta έχει ηλικία τεσσάρων εκατ. ετών και ότι θα ζήσει άλλα τέσσερα εκατ. έτη πριν καταστραφεί και αυτό σε μια έκρηξη σουπερνόβα. Ένα ακόμη στοιχείο που κάνει το Zeta στόχο παρατηρήσεων είναι το κρουστικό τόξο που σχηματίζεται καθώς κινείται. Η κίνηση του άστρου παράγει αστρικούς ανέμους οι οποίοι αλληλεπιδρούν με τα νέφη αερίων και την κοσμική σκόνη που συναντά το άστρο στην πορεία του δημιουργώντας αυτό το εντυπωσιακό κρουστικό τόξο.

VIDEOFROMSPACE

'Runaway' star Zeta Ophiuchi studied using Chandra x-ray observatory

Η νέα μελέτη κάνει για πρώτη φορά λεπτομερή ανάλυση αυτού του κρουστικού κύματος προσφέροντας μια σειρά από δεδομένα στην επιστημονική κοινότητα τα οποία θα βοηθήσουν όχι μόνο στην αποκάλυψη νέων στοιχείων για το συγκεκριμένο άστρο αλλά για διαφόρων ειδών κοσμικά φαινόμενα. Το Zeta είναι το πιο κοντινό στη Γη διαστημικό σώμα που παράγει κρουστικά κύματα και για αυτό αναμένεται να συνεχίσει να αποτελεί αντικείμενο μελέτης.

https://naftemporiki.gr/story/1886421/nea-stoixeia-gia-to-diasimotero-astro-drapeti-tou-galaksia-mas-binteo

[Δροσος Γεωργιος]

Το Weave θα διερευνήσει την προέλευση του Γαλαξία μας.

Οι επιστήμονες έθεσαν σε λειτουργία ένα από τα πιο ισχυρά τηλεσκόπια της Γης, με νέα τεχνολογία, το οποίο θα αποκαλύψει πώς σχηματίστηκε ο γαλαξίας μας, με άνευ προηγουμένου λεπτομέρεια.Το τηλεσκόπιο William Herschel (WHT), που βρίσκεται στη Λα Πάλμα της Ισπανίας, μπορεί να ερευνά 1.000 αστέρια την ώρα, μέχρι να καταγράψει συνολικά πέντε εκατομμύρια.Μια εξαιρετικά γρήγορη συσκευή χαρτογράφησης συνδεδεμένη με το τηλεσκόπιο θα αναλύσει τη σύνθεση κάθε αστεριού και την ταχύτητα με την οποία ταξιδεύει. Έτσι, θα δείξει πώς δημιουργήθηκε ο γαλαξίας μας μέσα σε δισεκατομμύρια χρόνια.Σε κάθε κομμάτι του ουρανού που εστιάζει το William Herschel, οι αστρονόμοι προσδιορίζουν τις θέσεις χιλίων αστέρων.Το Weave είναι σε θέση να υπολογίσει την ταχύτητα, την κατεύθυνση, την ηλικία και τη σύνθεση κάθε άστρου που παρατηρεί, δημιουργώντας ουσιαστικά μια κινηματογραφική ταινία αστεριών που κινούνται στον γαλαξία μας. Σύμφωνα με τον καθηγητή Dalton, θα είναι δυνατή η ανακατασκευή ολόκληρου του σχηματισμού του γαλαξία με λεπτομέρεια που δεν έχει ξαναδεί.«Θα είμαστε σε θέση να ανιχνεύσουμε τους γαλαξίες που έχουν απορροφηθεί καθώς ο γαλαξίας έχει δημιουργηθεί κατά τη διάρκεια του κοσμικού χρόνου και να δούμε πώς κάθε απορρόφηση πυροδοτεί το σχηματισμό νέων άστρων», είπε.Ο Dr Marc Balcells, ο οποίος είναι γενικός υπεύθυνος του τηλεσκοπίου, είπε στο BBC ότι πιστεύει ότι το Weave θα οδηγήσει σε μια μεγάλη αλλαγή στην κατανόησή μας για το πώς δημιουργούνται οι γαλαξίες.«Το Weave θα απαντήσει σε ερωτήσεις στις οποίες οι αστρονόμοι προσπαθούσαν να απαντήσουν εδώ και δεκαετίες, όπως πόσα κομμάτια ενώνονται για να φτιάξουν έναν μεγάλο γαλαξία και πόσοι γαλαξίες ενώθηκαν για να φτιάξουν τον Milky Way;»Η Δρ Σεσίλια Φαρίνα, ειδικός μηχανημάτων που συμμετέχει στο πρότζεκτ, είπε ότι το Weave θα γράψει «αστρονομική ιστορία».«Υπάρχουν πάρα πολλά πράγματα που πρόκειται να ανακαλύψουμε και τα οποία δεν περιμέναμε να βρούμε», είπε. «Επειδή το Σύμπαν είναι γεμάτο εκπλήξεις».

https://physicsgg.me/2022/08/01/το-weave-θα-διερευνήσει-την-προέλευση-του-γ/

[Δροσος Γεωργιος]

Πολύχρωμο «μελίσσι» άστρων στην καρδιά του γαλαξία μας.

ESA/Hubble & NASA, R. Cohen

To εντυπωσιακό σφαιρωτό σμήνος NGC 6558 που κατέγραψε το Hubble.

Ενα ακόμη εντυπωσιακό σφαιρωτό σμήνος στο κέντρο του γαλαξία μας εντόπισε και κατέγραψε το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble. Σφαιρωτό σμήνος ή σφαιρωτό αστρικό σμήνος ονομάζεται στην αστρονομία μία πυκνή συγκέντρωση άστρων με σφαιρικό ή σχεδόν σφαιρικό σχήμα, που περιφέρεται γύρω από το κέντρο ενός γαλαξία ως δορυφόρος του.Έχουν εντοπιστεί περίπου 160 σφαιρικά σμήνη στον γαλαξία μας και πιστεύεται ότι υπάχουν μερικές δεκάδες ακόμη που περιμένουν τους αστρονόμους να τα εντοπίσουν. Κατά μέσο όρο ένα σφαιρικό σμήνος περιέχει μερικές εκατοντάδες χιλιάδες ως περίπου ένα εκατ. άστρα. Οι σπειροειδείς γαλαξίες σαν τον δικό μας διαθέτουν συνήθως μερικές εκατοντάδες σφαιρική σμήνη ενώ οι ελλειπτικοί γαλαξίες μερικές χιλιάδες.Η πυκνότητα της ύλης και η έντονη κοσμική δραστηριότητα στο κέντρο του γαλαξία μας εμποδίζει τις παρατηρήσεις ακόμη και των διαστημικών τηλεσκοπίων. Όμως το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble μετά την τελευταία αναβάθμιση διαθέτει εξοπλισμό που του επιτρέπει να εισβάλει στην καρδιά του γαλαξία μας και να εντοπίζει σφαιρωτά σμήνη.Το Hubble εντόπισε το σφαιρωτό σμήνος NGC 6558 και κατέγραψε μια εκπληκτική εικόνα του που αποκαλύπτει τον πολύχρωμο κόσμο του σμήνους. Οι χρωματικές αποχρώσεις των άστρων συνδέονται με την θερμοκρασία της επιφάνειας τους και η θερμοκρασία με την σειρά της αποκαλύπτει στοιχεία για την ηλικία ενός άστρου.

ESA/HUBBLE & NASA, R. COHEN

 

«Τα σφαιρωτά σμήνη είναι πολύ ενδιαφέροντα εργαστήρια της φύσης όπου οι αστρονόμοι μπορούν να τεστάρουν τις θεωρίες τους. Επειδή τα άστρα στα σφαιρωτά σμήνη γεννιούνται την ίδια χρονική περίοδο από παρόμοια υλικά παρέχουν μοναδικές πληροφορίες για το πώς διαφορετικά άστρα εξελίσονται σε ένα κοινό περιβάλλον κάτω από παρόμοιες συνθήκες» αναφέρει η επιστημονική ομάδα του Hubble.

https://naftemporiki.gr/story/1900547/poluxromo-melissi-astron-stin-kardia-tou-galaksia-mas

[Δροσος Γεωργιος]

Γειτονικός γαλαξίας «ταρακουνά» δυνατά το δικό μας γαλαξία.

NASA JPL-Caltech R. Hurt (SSC Caltech)

Καλλιτεχνική απεικόνιση του γαλαξία μας να ταλαντώνεται όπως συμβαίνει σύμφωνα με τη νέα μελέτη όταν συγκρούεται μαζί του μικρός γειτονικός γαλαξίας.

Φανταστείτε τον γαλαξία μας ως μια λίμνη με γαλήνια νερά και τα εκατοντάδες δισ. άστρα του να πλέουν στην επιφάνεια της λίμνης ήρεμα και… ατάραχα. Ξαφνικά κάποιος από την ακτή ρίχνει μέσα στην λίμνη μια πέτρα μεγέθους παρόμοιου με αυτό που έχουν 400 εκατ. άστρα σαν τον Ήλιο. Η γαλήνη της λίμνης διαταράσσεται και οι κυματισμοί που δημιουργούνται υποχρεώνουν τα άστρα να κινούνται μέσα στο νερό σε ένα χαοτικό χορό που διαρκεί χιλιάδες χρόνια μέχρι να επανέλθει η ηρεμία στα νερά.Πολλοί αστρονόμοι έχουν διατυπώσει την άποψη ότι ένα κοσμικό φαινόμενο έχει υποχρεώσει κάποια στιγμή τον γαλαξία μας να δονηθεί με τέτοιο τρόπο ώστε οι σπείρες του να αποκτήσουν κυματοειδή κίνηση και τα άστρα του γαλαξία να αρχίσουν να ταλαντεύονται με διαφορετικές ταχύτητες και συχνότητες το κάθε ένα εξ αυτών δημιουργώντας ένα χαοτικό γαλαξιακό περιβαλλον.Με δημοσίευση της στην επιθεώρηση «Monthly Notices of the Royal Astronomical Society» ερευνητική ομάδα με επικεφαλής επιστήμονες του Πανεπιστημίου Lund στη Σουηδία παρουσιάζει τα ευρήματα της μελέτης που πραγματοποίησε και προτείνει μια λύση σε αυτόν το μυστηριώδες κοσμικό φαινόμενο.Οι ερευνητές μελέτησαν δεδομένα της αποστολής Gaia του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος η οποία πραγματοποιεί τρισδιάστατη χαρτογράφηση του γαλαξία μας, των άστρων αλλά και διαφόρων σωμάτων όπως αστεροειδείς κ.α. Μελέτησαν δεδομένα περίπου 20 εκατ. άστρων τα περισσότερα εκ των οποίων βρίσκονται στις εξωτερικές περιοχές του γαλαξία μας και άρα είναι πιο «ευάλωτα» στις συνέπειες που έχουν κοσμικά συμβάντα όπως η αλληλεπίδραση του γαλαξία μας με κάποιο άλλο γαλαξία ή άλλη κοσμικη δομη.Σύμφωνα με τους ερευνητές ο Τοξότης, ένας γειτονικός νάνος γαλαξίας, έχει συγκρουστεί τουλάχιστον δύο φορές με το γαλαξία μας «ταρακουνώντας» τον και προκαλώντας την ταλάντωση των άστρων. Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι εργασία τους ανοίγει ένα νέο επιστημονικό πεδίο το οποίο ονομάζουν «γαλαξιακή σεισμολογία».Προηγούμενες μελέτες είχαν υποδείξει την ύπαρξη αυτών των δονήσεων και της ταλάντωσης των άστρων αλλά η νέα μελέτη είναι η πρώτη που όχι μόνο επιβεβαιώνει με στοιχεία ότι αυτό το φαινόμενο συνέβη αλλά ότι επηρέασε ολόκληρο το γαλαξία από τις εξωτερικές του περιοχές μέχρι το κέντρο του. Η εκτίμηση που υπάρχει πλέον είναι ότι οι συγκρούσεις με τον Τοξότη και οι δονήσεις που προκλήθηκαν από αυτές μετέβαλαν το μέγεθος αλλά και το σχήμα του δικού μας γαλαξία.

https://www.naftemporiki.gr/story/1909668/geitonikos-galaksias-tarakouna-dunata-to-diko-mas-galaksia

[Δροσος Γεωργιος]

Αόρατη ασπίδα προστατεύει δύο μικρούς γειτονικούς γαλαξίες από τις επιθέσεις του γαλαξία μας.

STScI, Leah Hustak

Κάτω δεξιά στην εικόνα τα δύο λαμπερά σημάδια είναι αριστερά το Μικρό Νέφος του Μαγγελάνου και δεξιά το Μεγάλο Νέφος και γύρω τους εικονίζεται το «στέμμα» αερίου που τους προστατεύει. 

Τα Νέφη του Μαγγελάνου, το Μέγα Νέφος του Μαγγελάνου και το Μικρό Νέφος του Μαγγελάνου, είναι δύο μικροί γαλαξίες μέλη της Τοπικής Ομάδας γαλαξιών στην οποία ανήκει ο γαλαξίας μας. Είναι οι κοντινότεροι γαλαξίες που είναι ορατοί με γυμνό μάτι, ευρισκόμενοι σε απόσταση από τη Γη 168.000 έτη φωτός το Μέγα Νέφος και 195.000 έτη φωτός το Μικρό Νέφος.Οι αστρονόμοι γνωρίζουν ότι οι δύο γαλαξίες πλησιάζουν κατά καιρούς τον δικό μας γαλαξία. Σύμφωνα με τα συμβατικά κοσμολογικά μοντέλα η αλληλεπίδραση των δύο γαλαξιών με τον δικό μας θα έπρεπε να διαταράσσει αρνητικά τη «λειτουργία» τους με πιο εμφανές αποτέλεσμα τη διακοπή της παραγωγής νέων άστρων σε αυτούς.Όμως έχει επίσης διαπιστωθεί ότι η γέννηση νέων άστρων στους δύο γαλαξίες συνεχίζεται απρόσκοπτα δημιουργώντας ένα κοσμικό μυστήριο το οποίο προσπαθούν να λύσουν οι επιστήμονες τα τελευταία χρόνια. Με δημοσίευση της στην επιθεώρηση «Nature» ερευνητική ομάδα παρουσιάζει τα ευρήματα της ανάλυσης που έκανε σε δεδομένα παρατηρήσεων που έχουν γίνει στους δύο γαλαξίες τα τελευταία 30 έτη.Όπως υποστηρίζουν οι δύο γαλαξίες έχουν αποκτήσει μια κολοσσιαία κοσμική ασπίδα που τους προστατεύει από την αρνητική επίδραση του δικού μας γαλαξία αλλά και γενικότερα επιτρέποντας τους να συνεχίσουν να εξελίσσονται χωρίς προβλήματα και κυρίως να μην επηρεάζεται η διαδικασία της αστρογένεσης.Σύμφωνα με τους ερευνητές η ασπίδα αυτή είναι ένα «στέμμα» που περιβάλλει τους δύο γαλαξίες και αποτελείται από καυτό υπερφορτισμένο αέριο. Το στέμμα αυτό δεν επιτρέπει στον γαλαξία μας ή σε όποιον άλλο μεγάλο γαλαξία πλησιάζει τα Νέφη του Μαγγελάνου να απορροφά τα υλικά τους (κυρίως τα αέρια) τα οποία είναι απαραίτητα για την παραγωγή νέων άστρων. Αν και το στέμμα αυτό βρίσκεται σε μεγάλη απόσταση από τους δύο γαλαξίες καταφέρνει να τους προστατεύει από τις επιθέσεις μεγαλύτερων γαλαξιών.Όμως αυτή η κοσμική δομή είναι αόρατη για αυτό και η ύπαρξη της περνούσε απαρατήρητη από τα «μικροσκόπια» των επιστημόνων που μελετούσαν τους δύο γαλαξίες. Οι ερευνητές κάνουν λόγο για ένα «κουκούλι» που προστατεύει τους δύο γαλαξίες και όπως είναι ευνόητο το κουκούλι αυτό θα αποτελέσει από εδώ και πέρα αντικείμενο νέων παρατηρήσεων και μελετών.

https://www.naftemporiki.gr/story/1910086/aorati-aspida-prostateuei-duo-mikrous-geitonikous-galaksies-apo-tis-epitheseis-tou-galaksia-mas

[Δροσος Γεωργιος]

Τράβηξαν την κουρτίνα στο κέντρο του γαλαξία μας και αποκαλύφθηκε ένα μεγάλο σμήνος γαλαξιών.

NASA

Οι πυκνές συγκεντρώσεις ύλης στο έντονης δραστηριότητας κέντρο του γαλαξία μας μπλοκάρουν τα όργανα των αστρονόμων και δεν επιτρέπουν τις παρατηρήσεις σε αυτές τις περιοχές. Ερευνητική ομάδα διαπίστωσε ότι μια άγνωστη μέχρι σήμερα ομάδα γαλαξιών παρέμενε αθέατη κρυμμένη πίσω από το κέντρο του γαλαξία.Η πυκνότητα της ύλης στο κέντρο του γαλαξία μας εμποδίζει την παρατήρηση του για αυτό και γνωρίζουμε σχετικά λίγα πράγματα για ότι υπάρχει και ότι συμβαίνει εκεί. Η αδυναμία διείσδυσης στο γαλαξιακό κέντρο εμποδίζει και την παρατήρηση μιας περιοχής που οι επιστήμονες ονομάζουν «ζώνη της αποφυγής». Πρόκειται για μια περιοχή που αν και καλύπτει 10%-20% του ουράνιου θόλου παραμένει αόρατη επειδή το γαλαξιακό κέντρο εμποδίζει τα τηλεσκόπια να κάνουν παρατηρήσεις εκεί.Με δημοσίευση 

https://arxiv.org/pdf/2210.16332.pdf

της στο διαδικτυακό αρχείο προδημοσιεύσεων arXiv ερευνητική ομάδα παρουσιάζει μια εντυπωσιακή όσο και απρόσμενη ανακάλυψη που έκανε μελετώντας μια σειρά από δεδομένα που προέρχονται από παρατηρήσεις της υπέρυθρης ακτινοβολίας στη ζώνη της αποφυγής. Οι ερευνητές ανακάλυψαν ένα γαλαξιακό σμήνος που βρίσκεται σε απόσταση τριών δισ. ετών φωτός από τη Γη. Το σμήνος αυτό αποτελείται από τουλάχιστον 58 γαλαξίες που είναι συγκεντρωμένοι σε ένα μικρό τμήμα της συγκεκριμένης ζώνης.Προηγούμενες παρατηρήσεις της υπέρυθρης ακτινοβολίας στη ζώνη της αποφυγής είχαν υποδείξει την ύπαρξη χιλιάδων μεμονωμένων γαλαξιών αλλά είναι η πρώτη φορά που εντοπίζεται μια μεγάλη κοσμική δομή εκεί διευρύνοντας έτσι τις γνώσεις μας για αυτή τη μυστηριώδη περιοχή του Σύμπαντος.

https://www.naftemporiki.gr/techscience/1401573/travixan-tin-koyrtina-sto-kentro-toy-galaxia-mas-kai-apokalyfthike-ena-megalo-sminos-galaxion/

[Δροσος Γεωργιος]

Ανακαλύφθηκαν τα πιο μακρινά άστρα του γαλαξία μας.

 

Αστρονόμοι στις ΗΠΑ ανακάλυψαν μερικά από τα πιο μακρινά άστρα που έχουν βρεθεί στον γαλαξία μας, συγκεκριμένα στη γαλαξιακή άλω, δηλαδή στην εκτεταμένη σφαιροειδή περιοχή που περιβάλλει το κύριο σώμα του γαλαξία. Χάρη στις νέες αυτές παρατηρήσεις, οι επιστήμονες έχουν πια μια καλύτερη εικόνα των εξωτερικών ορίων της άλω.Συγκεκριμένα βρέθηκαν 208 μεταβλητά άστρα του τύπου RR Lyrae, με το πιο μακρινό από αυτά να απέχει πάνω από ένα εκατομμύριο έτη φωτός από τη Γη και να βρίσκεται σχεδόν στη μέση της απόστασης από τον γειτονικό μας γαλαξία της Ανδρομέδας, που απέχει περίπου 2,5 εκατ. έτη φωτός.Τα εν λόγω αρχαία άστρα είναι προβλέψιμης μεταβαλλόμενης φωτεινότητας (αυτή αυξομειώνεται στο πλαίσιο ενός επαναλαμβανόμενου κύκλου) και έτσι θεωρούνται ιδανικά ως σημεία αναφοράς για τη μέτρηση των γαλαξιακών αποστάσεων. 

Η έρευνα επανακαθορίζει τι συνιστά τα απώτατα όρια του γαλαξία 

«Η νέα έρευνα επανακαθορίζει τι συνιστά τα απώτατα όρια του γαλαξία μας. Στην πραγματικότητα ο γαλαξίας μας και η Ανδρομέδα είναι και οι δύο τόσο μεγάλοι, που δεν υπάρχει σχεδόν καθόλου κενό ανάμεσα στους δύο γαλαξίες», δήλωσε ο καθηγητής αστρονομίας και αστροφυσικής Ράτζα Γκούχα Θακούρτα του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στη Σάντα Κρουζ, ο οποίος έκανε τη σχετική ανακοίνωση σε συνέδριο της Αμερικανικής Αστρονομικής Εταιρείας στο Σιάτλ.Οι αστρονόμοι τόνισαν ότι η περιβάλλουσα άλως που αποτελείται από διάφορα διάσπαρτα άστρα, είναι πολύ μεγαλύτερη από τον κυρίως δίσκο του γαλαξία μας, ο οποίος δεν ξεπερνά σε διάμετρο τα 100.000 έτη φωτός. Το ηλιακό μας σύστημα με τη Γη βρίσκεται σε έναν από τους σπειροειδείς βραχίονες του δίσκου. Στη μέση του δίσκου βρίσκεται ένα κεντρικό ‘εξόγκωμα’ και γύρω από αυτό είναι η άλως που περιέχει τα αρχαιότερα άστρα του γαλαξία μας και η οποία εκτείνεται σε απόσταση εκατοντάδων χιλιάδων χιλιομέτρων προς κάθε κατεύθυνση.Η άλως είναι δύσκολο να μελετηθεί, καθώς απέχει πολύ από τη Γη και επιπλέον τα άστρα της είναι πολύ αραιά σε σύγκριση με εκείνα στον κεντρικό γαλαξιακό δίσκο. Από την άλλη, η άλως κυριαρχείται από τη σκοτεινή ύλη και περιέχει έτσι το μεγαλύτερο μέρος της συνολικής γαλαξιακής μάζας.Με βάση προηγούμενες εκτιμήσεις, η άλως εκτείνεται σε απόσταση έως 300 κιλοπαρσέκ ή περίπου ένα εκατομμύριο έτη φωτός από το γαλαξιακό κέντρο (ένα κιλοπαρσέκ αντιστοιχεί σε 3.260 έτη φωτός), όμως η νέα μελέτη επεκτείνει το εξωτερικό όριο της άλω έως τουλάχιστον τα 320 κιλοπαρσέκ. 

https://www.kathimerini.gr/life/science/562220893/anakalyfthikan-ta-pio-makrina-astra-toy-galaxia-apostasi-ano-toy-enos-ekatommyrioy-eton-fotos/

[Δροσος Γεωργιος]

Ανακαλύφθηκε αστρικό νεκροταφείο στο γαλαξία μας.

Μια από τις εικόνες των πολλών σουπερνόβα που εντοπίστηκαν στο γαλαξία μας. (πηγή φωτό R. Kothes (NRC) and the PEGASUS team)

Ερευνητική ομάδα εντόπισε 21 σουπερνόβα ορισμένα εκ των οποίων βρίσκονται στην ίδια περιοχή του Γαλαξία.Ομάδα αστρονόμων από τις ΗΠΑ και τον Καναδά χρησιμοποιώντας τη συστοιχία ραδιοτηλεσκοπίων Australian Square Kilometre Array Pathfinder (ASKAP) στη Δυτική Αυστραλία και το τηλεσκόπιο Parkes που βρίσκεται επίσης στην Αυστραλία κατάφερε να κάνει μια μαζική ανακάλυψη σουπερνόβα στο γαλαξία μας. Οι ερευνητές εντόπισαν τα υπολείμματα 21 άστρων που εξερράγησαν όταν εξαντλήθηκαν τα καύσιμα με τα οποία λειτουργούσαν. Πέντε από αυτά τα σουπερνόβα βρίσκονται στην ίδια περιοχή και οι ερευνητές κατάφεραν να καταγράψουν εντυπωσιακές εικόνες που αναμένεται να βοηθήσουν στη μελέτη αυτού του βίαιου αλλά πολύ σημαντικού για την εξέλιξη του Σύμπαντος κοσμικού φαινομένου.Στον γαλαξία μας εκτιμάται ότι μια έκρηξη σουπερνόβα συμβαίνει τουλάχιστον μία φορά κάθε 100 χρόνια. Αυτές οι βίαιες εκρήξεις εκτοξεύουν τεράστια σύννεφα σκόνης και αερίου σε αποστάσεις πολλών ετών φωτός από το άστρο. Τέτοια αστρικά απομεινάρια μπορούν να διατηρήσουν την παρουσία τους στο Διάστημα για χιλιάδες χρόνια πριν τελικά εξαφανιστούν. Η μελέτη αυτών των υπολειμμάτων μπορεί να αποκαλύψει χρήσιμες πληροφορίες για το γαλαξία μας, επειδή συχνά περιέχουν βαριά στοιχεία που δημιουργούν άλλα αστέρια, πλανήτες και ακόμη και την ίδια τη ζωή.«Ανιχνεύουμε πηγές που άλλα τηλεσκόπια δεν μπορούσαν να ανιχνεύσουν επειδή τα όργανα τους δεν είχαν το απαραίτητο για αυτή την δουλειά επίπεδο ευαισθησίας και ανάλυσης. Ελπίζουμε ότι θα αποκαλύψουμε ένα μεγάλο πληθυσμό σουπερνόβα» αναφέρει η Μπριάνα Μπολ, φοιτήτρια αστρονομίας στο Πανεπιστήμιο Αλμπέρτα του Καναδά μέλος της ερευνητικής ομάδας.

https://www.naftemporiki.gr/techscience/1429604/anakalyfthike-astriko-nekrotafeio-sto-galaxia-mas/

[Δροσος Γεωργιος]

Τομογραφία του Γαλαξία μας μέσω ακτίνων Χ.

τα δαχτυλίδια της ισχυρής έκλαμψης ακτίνων γάμμα 221009A

Άρθρο της Μαρίας Πετροπούλου, Επίκουρης Καθηγήτριας Τμήματος Φυσικής, ΕΚΠΑ – Μετάφραση στα Ελληνικά: Δέσποινα Καράβολα, Μεταπτυχιακή φοιτήτρια Τμήματος Φυσικής, ΕΚΠΑ

Η κοσμική σκόνη αποτελείται από ποικίλα στοιχεία, όπως άνθρακα, οξυγόνο και πυριτικές ενώσεις. Είναι βασικό στοιχείο του αστρικού κύκλου της ζωής: τα άστρα παράγουν την σκόνη καθώς γερνούν ή όταν εκρήγνυνται ως υπερκαινοφανείς αστέρες, εμπλουτίζοντας το διάστημα με στοιχεία βαρύτερα από το υδρογόνο και το ήλιο, γεννώντας νέες γενιές αστεριών και πλανητών γύρω από αυτά.Τα σωματίδια σκόνης είναι συνήθως μικρά, ξεκινώντας από τάξη μεγέθους μορίων και φτάνοντας έως και μερικά μικρόμετρα. Η σκόνη αλληλεπιδρά με το φως (ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία) με διαφορετικούς τρόπους, όπως η απορρόφηση και η σκέδαση, ανάλογα με το μήκος κύματος της προσπίπτουσας ακτινοβολίας και τις ιδιότητες των σωματιδίων της σκόνης (μέγεθος, σχήμα, δείκτης διάθλασης). Ενώ το οπτικό φως απορροφάται από τη σκόνη, οι ακτίνες Χ με ενέργειες άνω του 1 keV (ή μήκος κύματος μικρότερο του 1 μm) κατά κύριο λόγο σκεδάζονται από κόκκους σκόνης με μέγεθος περίπου 0.1 μm. Ως αποτέλεσμα, οι προσπίπτουσες ακτίνες Χ αλλάζουν κατεύθυνση όπως φαίνεται στο σκίτσο και ανιχνεύονται με κάποια χρονική καθυστέρηση ως προς τα φωτόνια ακτίνων Χ που φτάνουν απευθείας από την πηγή χωρίς να σκεδαστούν. Το αποτέλεσμα είναι η δημιουργία ενός “φωτοστέφανου” ή μιας άλω γύρω από την κεντρική πηγή. Όταν η πηγή ακτίνων Χ είναι χρονικά μεταβλητή σε ένταση, τότε η άλως διαχωρίζεται σε διακριτούς δακτυλίους (βλ Εικ. 1, δεξιό πλαίσιο).

Εικόνα 1: Χρονική εξέλιξη του γωνιακού προφίλ ακτίνων Χ (αριστερά) και της εικόνας ακτίνων Χ των δακτυλίων σκέδασης του GRB 221009A (δεξιά). Τα πίξελ στην εικόνα ακτίνων Χ χρωματίζονται σύμφωνα με την ενέργεια των καταγεγραμμένων φωτονίων: τα μπλε χρώματα υποδηλώνουν πιο ενεργητικά φωτόνια. (Credit: Δ. Καράβολα)

Το γωνιακό άνοιγμα του δακτυλίου εξαρτάται από την απόσταση στην οποία βρίσκεται το νέφος σκόνης, με τα πιο απομακρυσμένα στρώματα να παράγουν μικρότερους δακτυλίους.Εντοπίζοντας κορυφές στο γωνιακό προφίλ ακτίνων Χ (αριστερό πλαίσιο, Εικ. 1) μπορούμε να συμπεράνουμε τον αριθμό των στρωμάτων σκόνης που τέμνουν την ευθεία παρατήρησης μας. Χρησιμοποιώντας τις θέσεις των εξαχθεισών κορυφών μπορούμε στη συνέχεια να μοντελοποιήσουμε την χρονική εξέλιξη της ακτίνας του δακτυλίου και να εξαγάγουμε το χρόνο της της έκλαμψης ακτίνων Χ και τις αποστάσεις των στρωμάτων σκόνης. Τέλος, μετρώντας τον λόγο των ροών ακτίνων Χ των δακτυλίων, μπορούμε να υπολογίσουμε τη σχετική αναλογία της περιεκτικότητας σε σκόνη, αφού η ένταση ενός δακτυλίου είναι ανάλογη με την ποσότητα της κοσμικής σκόνης στο στρώμα.Στις 9 Οκτωβρίου 2022 το Παρατηρητήριο Neils Gehrels Swift ανίχνευσε το GRB 221009A, μια ασυνήθιστα φωτεινή έκρηξη ακτίνων γάμμα (GRB) σε απόσταση 2.4 δισεκατομμυρίων ετών φωτός. Λόγω της υψηλής φωτεινότητάς του και της εγγύτητάς του στη Γη, το GRB 221009A αναφέρθηκε ως το GRB του αιώνα. Οι παρατηρήσεις που πάρθηκαν με το τηλεσκόπιο ακτίνων Χ (XRT) στο Swift έως και 3.5 ημέρες μετά το γεγονός αποκάλυψαν την παρουσία πολλαπλών δακτυλίων γύρω από την πηγή (Εικ. 1).Ο Γ. Βασιλόπουλος, μεταδιδακτορικός ερευνητής στο CNRS/Strasbourg, σε συνεργασία με τους Δ. Καράβολα (υποψήφια MSc στην Αστροφυσική, ΕΚΠΑ), Σ. Ι. Σταθόπουλος (υποψήφιος διδάκτορας Φυσικής, ΕΚΠΑ), και εγώ αναλύσαμε δημόσια διαθέσιμα δεδομένα XRT για τη μελέτη της Γαλαξιακής σκόνης προς την κατεύθυνση αυτού του σπάνιου GRB. Βρήκαμε συνολικά 15 στρώματα σκόνης που εκτείνονται σε βάθος περίπου 25 kpc — αυτό είναι το μεγαλύτερο εύρος απόστασης που έχει ανιχνευθεί από δακτυλίους σκέδασης ακτίνων Χ μέχρι στιγμής, και είναι συγκρίσιμο με τη διάμετρο του Γαλαξία. Συγκρίνοντας τις σχετικές ροές σκεδαζόμενης ακτινοβολίας των πέντε πιο εξεχόντων δακτυλίων, δείξαμε ότι το στρώμα με τη μεγαλύτερη ποσότητα σκόνης βρίσκεται σε απόσταση περίπου 1.1 kpc από εμάς. Οι παρατηρήσεις συμφωνούν με φαινόμενα σκέδασης από κόκκους σκόνης με μέγιστο μέγεθος 0.3 μm και μία κατανομή νόμου δύναμης που εκτείνεται σε μικρότερα μεγέθη. Συμπερασματικά, τα αποτελέσματά μας υπογραμμίζουν τη δυνατότητα της τομογραφίας ακτίνων Χ να χαρτογραφήσει την περιεκτικότητα σκόνης του Γαλαξία μας.

https://physicsgg.me/2023/02/21/τομογραφία-του-γαλαξία-μας-μέσω-ακτίν/

[Δροσος Γεωργιος]

Βρέθηκε «απαγορευμένο» πλανητικό σύστημα στο γαλαξία μας.

Καλλιτεχνική απεικόνιση του μικρού ερυθρού νάνου και του γίγαντα αερίου. (πηγή φωτό Carnegie Institution for Science)

Πρόκειται για ένα σύστημα που οι πλανήτες έχουν σχεδόν παρόμοιο μέγεθος με το μητρικό τους άστρο.Με δημοσίευση

https://iopscience.iop.org/article/10.3847/1538-3881/acabce

 της στην επιθεώρηση «The Astronomical Journal» ερευνητική ομάδα με επικεφαλής επιστήμονες του Carnegie Institution for Science στις ΗΠΑ παρουσιάζουν την ανακάλυψη ενός νέου πλανητικού συστήματος με μοναδικά χαρακτηριστικά. Σε απόσταση 284 ετών φωτός από τη Γη βρίσκεται ένας μικρός ερυθρός νάνος με κωδική ονομασία TOI 5205. Πρόκειται για ένα άστρο με αξιοσημείωτα μικρότερη μάζα και θερμοκρασία επιφανείας από τον Ήλιο.Πρόκειται για την πιο κοινή κατηγορία άστρων του γαλαξία μας και πιθανώς του Σύμπαντος. Υπάρχουν διαφόρων τύπων και μεγεθών ερυθροί νάνοι και είναι γνωστό ότι όλες οι κατηγορίες ερυθρών νάνων μπορούν να υποστηρίξουν την παρουσία πλανητικών συστημάτων. Τα μέχρι σήμερα ευρήματα, παρατηρήσεις και μοντέλα έδειχναν ότι στους πιο μικρούς σε μέγεθος ερυθρούς νάνους μπορούν να σχηματιστούν πλανητικά συστήματα αλλά οι συνθήκες σε αυτά δεν υποστηρίζουν την παρουσία πλανητών αερίου και ειδικότερα γιγάντων αερίου, όπως για παράδειγμα ο Δίας, επειδή δεν υπάρχει η απαραίτητη ποσότητα υλικών για τον σχηματισμό τους.Η ερευνητική ομάδα ανακάλυψε ότι την ύπαρξη ενός πλανήτη σε κοντινή απόσταση από το TOI 5205. Οι ερευνητές έμειναν έκπληκτοι όταν διαπίστωσαν ότι ο πλανήτης αυτός είναι ένας πλανήτης αερίου αερίου με μέγεθος παρόμοιο με αυτό του Δία και είναι μόλις τέσσερις φορές μικρότερος από το μητρικό του άστρο. Συγκριτικά ο Δίας είναι εκατοντάδες φορές μικρότερος από τον Ήλιο.Όπως είναι ευνόητο η ανακάλυψη ανατρέπει πολλά κοσμολογικά δεδομένα και ανοίγουν νέα ερευνητικά πεδία αφού αποδεικνύεται ότι μπορούν να υπάρξουν πλανήτες αερίου και μάλιστα τεράστιοι σε ένα σύστημα ενός πολύ μικρού ερυθρού νάνου όπως επίσης ότι μπορούν να υπάρχουν συστήματα όπου οι πλανήτες έχουν πολύ κοντινά μεγέθη με το μητρικό τους άστρο.

https://www.naftemporiki.gr/techscience/1443697/vrethike-apagoreymeno-planitiko-systima-sto-galaxia-mas/

[Δροσος Γεωργιος]

Τεραστίων διαστάσεων άγνωστες κοσμικές δομές εντοπίστηκαν στο κέντρο του γαλαξία μας.

Φυσαλίδες και άλλες κοσμικές δομές μπλε χρώματος στο κέντρο του γαλαξία αποτελούν πιθανώς υπολείμματα μιας έκρηξης μαύρης τρύπας (πηγή φωτό NASA/ MEERKAT)

Πρόκειται πιθανώς για τα υπολείμματα αρχαίας έκρηξης μιας μαύρης τρύπας.Με δημοσίευση 

https://iopscience.iop.org/article/10.3847/2041-8213/acd54b

της στην επιθεώρηση «The Astrophysical Journal Letters» ερευνητική ομάδα παρουσιάζει την ανακάλυψη εκατοντάδων κολοσσιαίων παράξενων κοσμικών δομών που μοιάζουν με νήματα στο κέντρο του γαλαξία μας. Τα νήματα αυτά πιθανώς χαρτογραφούν τη βίαιη πορεία μιας έκρηξης μαύρης τρύπας που συνέβη πριν από δισεκατομμύρια έτη.Καθένα από αυτά τα προηγουμένως άγνωστα κοσμικά νήματα έχει μήκος μεταξύ 5 και 10 ετών φωτός και το γεγονός ότι είναι ορατά σε συγκεκριμένα μήκη ραδιοκυμάτων υποδηλώνει ότι οι δομές αυτές είναι πολύ πιθανό να δημιουργήθηκαν από εκρήξεις σωματιδίων υψηλής ενέργειας τα οποία είναι αόρατα με γυμνό μάτι. Όταν φαίνονται όλα μαζί αυτά τα εκατοντάδες νημάτια μοιάζει να έχουν φορά προς την κεντρική υπερμεγέθη μαύρη τρύπα του γαλαξία μας, τον Τοξότη Α*. Σύμφωνα με τους ερευνητές τα νήματα αυτά μπορεί να είναι οι μη επουλωμένες«πληγές» μιας αρχαίας υψηλής ενέργειας έκρηξης μαύρης τρύπας που διέλυσε τα γειτονικά νέφη αέριου.«Ήταν έκπληξη να βρούμε ξαφνικά έναν νέο πληθυσμό δομών που φαίνεται να δείχνουν προς την κατεύθυνση της μαύρης τρύπας. Μείναμε πραγματικά έκπληκτοι όταν τα είδαμε και ανακαλύψαμε ότι αυτά τα νήματα δεν είναι τυχαία, αλλά φαίνεται να συνδέονται με την δραστηριότητα της μαύρης τρύπας στο κέντρο του γαλαξίας μας» δηλώνει ο Φαρντάχ Γιουσέφ Ζαζντέχ καθηγητής Φυσικής και Αστρονομίας στο αμερικανικό Πανεπιστήμιο Northwestern, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας.

Εικόνα από τα κοσμικά νήματα στο κέντρο του γαλαξία μας (πηγή φωτό Farhad Yusef-Zadeh/Northwestern University

Ο Τοξότης A* υπολογίζεται ότι έχει μάζα περίπου τέσσερα εκατ. φορές μεγαλύτερη από αυτή του Ήλιου. Η έντονη βαρυτική του έλξη ενώνει τον γαλαξία μας αλλά η τερατώδης όρεξή του έχει επίσης οδηγήσει σε ορισμένες σοβαρές περιπτώσεις… δυσπεψίας με αποτέλεσμα να δημιουργούνται διάφορα κοσμικά φαινόμενα. Προηγούμενες αντίστοιχες παρατηρήσεις στην περιοχή του Τοξότη Α* που διεξήχθησαν από την ίδια ερευνητική ομάδα εντόπισαν τεράστιες φυσαλίδες ενέργειας που υψώνονται σε απόσταση 25.000 ετών φωτός πάνω από κάθε πλευρά της μαύρης τρύπας, καθώς και περίπου χίλια κοσμικά νήματα που βρίσκονται κατακόρυφα στη μαύρη τρύπα. Και τα δύο αυτά μυστηριώδη φαινόμενα πιθανότατα δημιουργήθηκαν από κάποιο ξέσπασμα του Τοξότη Α* στο πολύ μακρινό παρελθόν σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ερευνητών.

https://www.naftemporiki.gr/techscience/1479663/terastion-diastaseon-agnostes-kosmikes-domes-entopistikan-sto-kentro-toy-galaxia-mas/

[Δροσος Γεωργιος]

Ο γαλαξίας Milky Way έχει μάζα περίπου 1 τρισεκατομμύριο ηλιακές μάζες.

Οι αστρονόμοι στο Αστεροσκοπείο Pulkovo της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών διεξήγαγαν μια μελέτη με τη βοήθεια της οποίας απέκτησαν μια πιο ακριβή εκτίμηση της μάζας του Γαλαξία.

🌌 Έχουν χρησιμοποιηθεί αρκετές μέθοδοι που βασίζονται στη μελέτη της κίνησης των αστεριών, των σφαιρικών σμηνών, των δορυφορικών γαλαξιών και άλλων φαινομένων. Ένα από αυτά βασίζεται στη μελέτη των κυκλικών τροχιών στις οποίες τα περισσότερα αστέρια του Γαλαξία κινούνται γύρω από το γαλαξιακό κέντρο.

💫 Χρησιμοποιώντας την ταχύτητα ενός αστεριού και την απόστασή του από το κέντρο, οι επιστήμονες προσδιορίζουν τη μάζα ενός γαλαξία. Η μέθοδος καθιστά επίσης δυνατή την απεικόνιση της εξάρτησης της ταχύτητας από την απόσταση και τη λήψη μιας καμπύλης περιστροφής, η οποία υποδεικνύει την παρουσία μιας κρυμμένης μάζας στον γαλαξία - σκοτεινή ύλη.

🎇 Οι αστρονόμοι εξέτασαν επίσης την κίνηση των σφαιρικών σμηνών, τα παλιρροϊκά νέφη των νάνων γαλαξιών και την ταχύτητα διαφυγής των αστεριών από τον Γαλαξία.

🤒 Με βάση τα δεδομένα όλων των μεθόδων, πραγματοποιήθηκε μια μέση ανάλυση για να ληφθεί η καλύτερη εκτίμηση της μάζας του Γαλαξία. Είναι περίπου 1 τρισεκατομμύριο ηλιακές μάζες, με σφάλμα της τάξης των 100 δισεκατομμυρίων ηλιακών μαζών.

🔗 Περισσότερες λεπτομέρειες στον ιστότοπο της RAS:
https://new.ras.ru/activities/news/massa-galaktiki-so..

https://vk.com/roscosmos?w=wall-30315369_567367

[Δροσος Γεωργιος]

Μυστηριώδεις δομές εντοπίστηκαν στο κέντρο του Γαλαξία.

Εκατοντάδες «νημάτια» κατευθύνονται/«δείχνουν» προς τη γιγαντιαία μαύρη τρύπα στο κέντρο του Γαλαξία.

Δύο πληθυσμοί νηματίων, κάθετοι και παράλληλοι στο γαλαξιακό επίπεδο, που εκτείνεται οριζόντια (Image by Farhad Yusef-Zadeh)

Νέες εικόνες από ραδιοτηλεσκόπια αποκαλύπτουν εκατοντάδες «νημάτια» στον γαλαξιακό δίσκο, μήκους 5-10 ετών φωτός το καθένα, που ενδέχεται να δημιουργήθηκαν εκατομμύρια χρόνια πριν, καθώς εκροές από τη γιγαντιαία μαύρη τρύπα στο κέντρο του Γαλαξία αλληλεπιδρούσαν με γύρω υλικά.Στις αρχές της δεκαετίας του 1980 ο Φαράντ Γιουσέφ Ζαντέχ του Northwestern University ανακάλυψε γιγαντιαία, μονοδιάστατα «νημάτια» σε κάθετες θέσεςι κοντά στον Τοξότη Α*, τη γιγαντιαία μαύρη τρύπα στο κέντρο του Γαλαξία μας. Ο Γιουσέφ Ζαντέχ και οι συνεργάτες του ανακάλυψαν τώρα έναν νέο πληθυσμό τέτοιων δομών- μα αυτή τη φορά τα «νημάτια» είναι πολύ πιο κοντά και βρίσκονται σε οριζόντιες ή ακτινωτές θέσεις, σε σχέση με τη μαύρη τρύπα σαν ακτίνες σε τροχό ποδηλάτου.Αν και οι δύο αυτοί πληθυσμοί έχουν κοινά χαρακτηριστικά, ο Γιουσέφ Ζαντέχ θεωρεί πως έχουν διαφορετική προέλευση. Ενώ τα κάθετα «νημάτια» εκτείνονται ανά τον γαλαξία, φτάνοντας σε ύψη/ μήκη μέχρι 150 ετών φωτός, τα οριζόντια μοιάζουν πιο πολύ με τελείες και παύλες σε κώδικα Μορς, μόνο στη μία πλευρά της μαύρης τρύπας.

Η έρευνα δημοσιεύτηκε στο The Astrophysical Journal Letters [The Population of the Galactic Center Filaments: Position Angle Distribution Reveals a Degree-scale Collimated Outflow from Sgr A* along the Galactic Plane].

https://iopscience.iop.org/article/10.3847/2041-8213/acd54b

«Ήταν έκπληξη να βρούμε ξαφνικά έναν νέο πληθυσμό δομών που φαίνονται να δείχνουν προς την κατεύθυνση της μαύρης τρύπας» είπε ο Γιούσεφ Ζαντέχ. «Εξεπλάγην όταν τα είδα αυτά. Χρειάστηκε να κάνουμε πολλή δουλειά για να διαπιστώσουμε πως δεν ξεγελούσαμε τους εαυτούς μας. Και διαπιστώσαμε ότι αυτά τα “νημάτια” δεν είναι τυχαία μα φαίνονται να συνδέονται με τις εκροές της μαύρης τρύπας μας. Μελετώντας τα, θα μπορούσαμε να μάθουμε για την περιστροφή της μαύρης τρύπας και τον προσανατολισμό του δίσκου προσαύξησης. Είναι ικανοποιητικό όταν κάποιος βρίσκει τάξη εν μέσω ενός χαοτικού πεδίου στον πυρήνα του γαλαξία μας».Η νέα αυτή ανακάλυψη μπορεί να αποτελεί έκπληξη, μα ο Γιούσεφ Ζαντέχ έχει παρελθόν όσον αφορά σε ανακαλύψεις μυστηρίων στο κέντρο του Γαλαξία, 25.000 έτη φωτός από τη Γη. Η τελευταία μελέτη «πατά» πάνω σε τέσσερις δεκαετίες ερευνών. Μετά την ανακάλυψη των κάθετων «νηματίων» το 1984, με τους Μαρκ Μόρις και Ντον Τσανς, ο Γιούσεφ Ζαντέχ με τον Ίαν Χέιγουντ και άλλους συνεργάτες ανακάλυψαν δύο γιγαντιαίες φυσαλίδες εκπομπής ραδιοσημάτων κοντά στον Τοξότη Α*. Μετά, σε μια σειρά δημοσιεύσεων το 2022, ο ίδιος και άλλοι συνεργάτες αποκάλυψαν περίπου 1.000 κάθετα «νημάτια» που εμφανίζονταν σε ζεύγη και συμπλέγματα, συχνά «στοιβαγμένα» σε ίσες αποστάσεις ή δίπλα δίπλα, σαν χορδές άρπας.

https://physicsgg.me/2023/06/11/μυστηριώδεις-δομές-εντοπίστηκαν-στο/

[Δροσος Γεωργιος]

Το σφαιρικό αστρικό σμήνος NGC 6652.

Το αστραφτερό σφαιρικό σμήνος NGC 6652 όπως το φωτογράφησε πρόσφατα το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble της NASA/ESA. Ο πυρήνας του σμήνους διαχέεται από το απαλό γαλάζιο φως αμέτρητων άστρων, ενώ μια χούφτα αρκετά φωτεινών άστρων στο προσκήνιο κοσμούνται με σταυρωτές αιχμές περίθλασης. Το σμήνος NGC 6652 βρίσκεται στον δικό μας Γαλαξία, στον αστερισμό του Τοξότη, και απέχει περίπου 30.000 έτη φωτός από τη Γη.

Αν και πλέον το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble έχει ‘αντικατασταθεί’ από το τηλεσκόπιο James Webb, φαίνεται ότι εξακολουθεί να αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα αστρονομικά εργαλεία, ενώ εξειδικεύεται σε έναν τομέα που το James Webb μάλλον… υστερεί. Το Hubble έχει την δυνατότητα να εντοπίζει και να καταγράφει λεπτομερείς εικόνες από σφαιρωτά σμήνη στο γαλαξία.Το σφαιρωτό σμήνος ή σφαιρωτό αστρικό σμήνος ονομάζεται στην αστρονομία μία πυκνή συγκέντρωση άστρων με σφαιρικό ή σχεδόν σφαιρικό σχήμα που περιφέρεται γύρω από το κέντρο ενός γαλαξία ως δορυφόρος του. Στον γαλαξία έχουν εντοπιστεί περί τα 160 σφαιρικά σμήνη στον γαλαξία και πιστεύεται ότι υπάρχουν μερικές δεκάδες ακόμη που περιμένουν τους αστρονόμους να τα εντοπίσουν.

Απέχει 6.500 έτη φωτό από το κέντρο του γαλαξία μας

Κατά μέσο όρο ένα σφαιρικό σμήνος περιέχει μερικές εκατοντάδες χιλιάδες ως περίπου ένα εκατ. άστρα. Οι σπειροειδείς γαλαξίες σαν τον δικό μας διαθέτουν συνήθως μερικές εκατοντάδες σφαιρική σμήνη ενώ οι ελλειπτικοί γαλαξίες μερικές χιλιάδες.Η πυκνότητα της ύλης και η έντονη κοσμική δραστηριότητα στο κέντρο του γαλαξία μας εμποδίζει τις παρατηρήσεις ακόμη και των διαστημικών τηλεσκοπίων. Όμως το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble μετά την τελευταία αναβάθμιση διαθέτει εξοπλισμό που του επιτρέπει να εισβάλει στην καρδιά του γαλαξία μας και να εντοπίζει σφαιρωτά σμήνη. Το Hubble εντόπισε το σφαιρωτό σμήνος NGC 6652 που στον αστερισμό του Τοξότη περίπου από 30.000 έτη φωτός από τη Γη και περίπου 6.500 έτη φωτός από το κέντρο του γαλαξία μας.Ο πυρήνας του σμήνους φωτίζεται από το απαλό μπλε φως αμέτρητων άστρων αλλά και από το έντονο φως ορισμένων πολύ φωτεινών άστρων που βρίσκονται διάσπαρτα στο σμήνος. Κάθε νέα ανακάλυψη και παρατήρηση σε σφαιρωτά σμήνη αυξάνει τις γνώσεις των επιστημόνων τόσο για αυτά όσο και για την ύπαρξη των άστρων γενικότερα.

πηγή: https://www.in.gr/2023/08/06/b-science/space/hubble-anakalyfthike-neo-astriko-melissi-sto-kentro-tou-galaksia/ – https://www.nasa.gov/image-feature/goddard/2023/hubble-glimpses-a-glitzy-galactic-cluster

 

[Δροσος Γεωργιος]

Διαστημικό ποτάμι μεταφέρει άστρα στο γαλαξία μας.

Καλλιτεχνική απεικόνιση του κοσμικού ποταμού που κουβαλάει μαζί του άστρα. πηγή φωτό. (CfA / Melissa Weiss)

Εκπληκτικό εύρημα από εντυπωσιακό μυστηριώδες κοσμικό φαινόμενο.Ένα κοσμικό ποτάμι αερίου υδρογόνου ρέει στο Διάστημα από το εσωτερικό του Μέγα και του Μικρού Νέφους του Μαγγελάνου, δύο γειτονικών νάνων γαλαξιών. Το ποτάμι αυτό έχει μάλιστα κατεύθυνση το δικό μας γαλαξία . Το περιεχόμενο αυτού του ποταμού, που ονομάζεται Ρεύμα του Μαγγελάνου, έχει προβληματίσει τους αστρονόμους για δεκαετίες. Για πρώτη φορά μια ομάδα ερευνητών ανακάλυψε ότι μέσα σε αυτό το κοσμικό ποτάμι βρίσκονται και άστρα. Η ανακάλυψη όχι μόνο θα βοηθήσει τους επιστήμονες να κατανοήσουν καλύτερα την εξέλιξη των δύο γαλαξιών από τους οποίους προέρχεται αυτό το κοσμικό ποτάμι αλλά και την κατανομή της ύλης στο δικό μας γαλαξία.Την ανακάλυψη έκαναν αστρονόμοι, από το Κέντρο Αστροφυσικής Χάρβαρντ Σμιθσόνιαν (CfA) εντόπισαν τα άστρα χρησιμοποιώντας το τηλεσκόπιο Magellan Baade στο Παρατηρητήριο Las Campanas στη Χιλή. Με τη βοήθεια ενός λεπτομερούς χάρτη του γαλαξία μας που δημιουργήθηκε από το διαστημικό τηλεσκόπιο Gaia του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος.Οι ερευνητές κατέγραψαν 200 άστρα που βρίσκονται στις παρυφές του γαλαξία μας σε μια περιοχή προς την κατεύθυνση των δύο Νεφών του Μαγγελάνου. Ανέλυσαν το φάσμα του φωτός που προέρχονταν από αυτά τα αστέρια και διαπίστωσαν ότι η χημική σύνθεση ορισμένων άστρων ταίριαζε με εκείνη των Νεφών του Μαγγελάνου. Οι μετρήσεις πρότειναν επίσης ότι αυτά τα άστρα απέχουν μεταξύ 150.000 και 400.000 ετών φωτός από τη Γη, περίπου την αναμενόμενη απόσταση του Ρεύματος του Μαγγελάνου.Οι αστρονόμοι πιστεύουν ότι το αέριο που αποτελεί το Ρεύμα του Μαγγελάνου αποσχίστηκε από τους δύο γαλαξίες από τη βαρυτική έλξη του δικού μας γαλαξία. Οι νέες παρατηρήσεις μπορεί να αποκαλύψουν περισσότερα για τη φύση του ρεύματος και να βοηθήσουν τους επιστήμονες που προσπαθούν να καταλάβουν πώς αλληλεπιδρά με το γαλαξία μας. Στον οποίο φαίνεται να… εκβάλει.«Με αυτά τα αποτελέσματα και άλλα παρόμοια, ελπίζουμε να κατανοήσουμε πολύ καλύτερα τον σχηματισμό του Μαγγελανικού Ρεύματος και των Νεφών του Μαγγελάνου, καθώς και τις προηγούμενες και μελλοντικές τους αλληλεπιδράσεις με τον γαλαξία μας» λέει ο Τσάρλι Κονρόι, καθηγητής Αστρονομίας στο CfA εκ των επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας.

https://www.naftemporiki.gr/techscience/1543063/diastimiko-potami-metaferei-astra-sto-galaxia-mas/

[Δροσος Γεωργιος]

Στη σκοτεινή γαλαξιακή περιοχή με το παρατσούκλι «τούβλο» διείσδυσε το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb.

Με δημοσίευση της στην επιθεώρηση «Astrophysical Journal» ερευνητική ομάδα παρουσιάζει τα ευρήματα της από το μοριακό νέφος με την κωδική ονομασία G0.253+0.016 που είναι πιο γνωστό με το παρατσούκλι «το Τούβλο» εξαιτίας της μεγάλης πυκνότητας και έντονης αδιαφάνειας του.
Βρίσκεται στις κεντρικές περιοχές του γαλαξία μας και ενώ δείχνει ότι διαθέτει τις απαραίτητες συνθήκες (μέγεθος, ποσότητες κοσμικής ύλης και αλληλεπιδράσεις ύλης) για να αποτελεί ένα τόπο μαζικής αστρογένεσης ο σχηματισμός νέων άστρων φαίνεται ότι είναι πολύ μικρός.Χρησιμοποιώντας το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb η ερευνητική ομάδα κατάφερε να συλλέξει σημαντικά δεδομένα μέσα στο Τούβλο. Το πιο ενδιαφέρον ίσως εύρημα είναι η σημαντική παρουσία παγωμένου μονοξειδίου του άνθρακα στο μοριακό νέφος. Φιλοξενεί σημαντικά μεγαλύτερη ποσότητα πάγου μονοξειδίου του άνθρακα από ό,τι αναμενόταν προηγουμένως γεγονός που προσφέρει νέα στοιχεία για την κατανόηση των διαδικασιών σχηματισμού άστρων.«Οι παρατηρήσεις μας αποδεικνύουν ότι ο πάγος του μονοξειδίου του άνθρακα είναι πολύ διαδεδομένος εκεί σε σημείο που κάθε παρατήρηση στο μέλλον πρέπει να το λαμβάνει υπόψη λέει ο Άνταμ Γκίνσμπουργκ»  αστρονόμος του Πανεπιστημίου της Φλόριντα, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας.Τα άστρα αναδύονται συνήθως όταν τα αέρια στα νεφελώματα που σχηματίζονται βρίσκονται σε χαμηλή θερμοκρασία και η σημαντική παρουσία πάγου μονοξειδίου του άνθρακα θα έπρεπε να υποδηλώνει μια ακμάζουσα περιοχή σχηματισμού άστρων στο Τούβλο. Ωστόσο, παρά τον πλούτο του μονοξειδίου του άνθρακα, οι ερευνητές βρήκαν ότι το μοριακό νέφος αψηφά τις προσδοκίες. Το αέριο μέσα στο Τούβλο είναι θερμότερο από αντίστοιχα μοριακά νέφη. Αυτές οι παρατηρήσεις αμφισβητούν την κατανόησή μας για την αφθονία του μονοξειδίου του άνθρακα στο κέντρο του Γαλαξία μας και την κρίσιμη αναλογία αερίου προς σκόνη εκεί.«Με το James Webb ανοίγουμε νέα μονοπάτια για τη μέτρηση μορίων στη στερεή φάση (πάγο), ενώ προηγουμένως περιοριζόμασταν στην εξέταση του αερίου. Αυτή η νέα άποψη μας δίνει μια πιο ολοκληρωμένη ματιά στο πού υπάρχουν τα μόρια και πώς μεταφέρονται» σημειώνει ο Γκίνσμπουργκ.

πηγή: https://www.naftemporiki.gr/techscience/1543793/to-james-webb-espase-to-toyvlo-toy-galaxia-mas/ – https://phys.org/news/2023-12-dark-galactic-region-nicknamed-brick.html

 

[Δροσος Γεωργιος]

Εντοπίστηκε στην καρδιά του γαλαξία μας άστρο πρόσφυγας από γαλαξία που εξόντωσε ο δικός μας.

Το άστρο βρίσκεται κοντά στη τεράστια μαύρη τρύπα στο κέντρο του Γαλαξία.Ο γαλαξίας μας θεωρείται ένας από τους μεσαίου μεγέθους γαλαξίες του Σύμπαντος. Έχει διαπιστωθεί ότι δεν ήταν πάντα έτσι. Ο γαλαξίας μας είχε μικρότερο από το σημερινό μέγεθος και έφτασε σε αυτό το μέγεθος μέσω συγχωνεύσεων-απορροφήσεων άλλων γαλαξιών σε ένα φαινόμενο που αποτελεί ρουτίνα στο Σύμπαν αφού οι βαρυτικές αλληλεπιδράσεις φέρνουν τους γειτονικούς γαλαξίες κοντά τον ένα στον άλλο προκαλώντας συγκρούσεις μεταξύ τους. Σε αυτές τις συγκρούσεις που η επιστημονική κοινότητα χαρακτηρίζει κα«γαλαξιακό κανιβαλισμό» μπορεί να παίρνουν μέρος και περισσότεροι από δύο γαλαξίες.Νικητές σε αυτές τις γαλαξιακές μάχες βγαίνουν κατά βάση οι μεγαλύτεροι σε μέγεθος γαλαξίες με τους μικρότερους γαλαξίες εν μέρει να διαλύονται και εν μέρει να απορροφώνται από τους μεγαλύτερους και έτσι να εξαφανίζονται από τον συμπαντικό χάρτη. Οι γαλαξίες που έχουν επικρατήσει στη γαλαξιακή μάχη αυξάνουν το μέγεθος τους.Οι επιστήμονες γνώριζαν ότι ο γαλαξίας μας έχει συγκρουστεί στο μακρινό παρελθόν με γειτονικούς γαλαξίες αλλά πιστευόταν ότι επρόκειτο για λίγες συγκρούσεις με μικρότερους γαλαξίες. Πρόσφατες μελέτες έδειξαν ότι ο γαλαξίας μας είναι ο φόβος και ο τρόμος της γαλαξιακής μας γειτονιάς, ένας τρομερός… κανίβαλος που σύμφωνα τις νέες μελέτες έχει καταφέρει να επικρατήσει σε περισσότερες από δέκα συγκρούσεις με άλλους γαλαξίες όπου μάλιστα κάποιοι εξ αυτών ήταν μεγαλύτεροι σε μέγεθος από τον δικό μας όταν συγκρούστηκαν.Στο κέντρο του γαλαξία μας βρίσκεται ο Τοξότης Α*, μια μαύρη τρύπα με μάζα περίπου 4,5 εκατ. φορές μεγαλύτερη από αυτή του Ήλιου. Γύρω από τον Τοξότη Α* βρίσκονται διάφορα άστρα η κίνηση και τα χαρακτηριστικά των οποίων βοηθούν τους επιστήμονες να συλλέξουν στοιχεία για την μαύρη τρύπα. Η επιστημονική κοινότητα έχει καταλήξει στο γεγονός ότι οι συνθήκες που επικρατούν στο κέντρο του γαλαξία εξαιτίας της μαύρης τρύπας είναι εχθρικές για τη γέννηση άστρων άρα τα άστρα που βρίσκονται εκεί μετακόμισαν εκεί για διαφόρους λόγους και με διάφορες αιτίες από άλλες περιοχές του γαλαξία μας.Με δημοσίευση της στην επιθεώρηση «Proceedings of the Japan Academy, Series B» διεθνής ερευνητική ομάδα παρουσιάζει την ανακάλυψη ενός άστρου στο κέντρο του γαλαξία το οποίο όπως πιστεύουν αποτελεί ένα άστρο… πρόσφυγα που εισήλθε στο γαλαξία μας και έφτασε στο κέντρο του προερχόμενο από άλλο γαλαξία.Σύμφωνα με τους ερευνητές το άστρο που έλαβε την κωδική ονομασία SO-6 έχει ηλικία περίπου δέκα δισ. ετών και έκανε ένα ταξίδι 50 χιλιάδων ετών φωτός για να φτάσει στο κέντρο του γαλαξία μας. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι το άστρο αυτό βρισκόταν σε ένα γαλαξία που δεν υπάρχει σήμερα ο οποίος πιθανότατα συγκρούστηκε με τον δικό μας και εξαφανίστηκε.

«Προέρχεται πράγματι αυτό το άστρο από άλλες περιοχές του Σύμπαντος; Ήρθε στο γαλαξία μας μόνο του ή ήταν μαζί του και άλλα άστρα; Συνεχίζοντας τις έρευνες ελπίζουμε να αποκαλύψουμε τα μυστήρια που καλύπτουν την παρουσία των άστρων κοντά στην τεράστια μαύρη τρύπα του γαλαξία μας» λέει ο Σόγκο Νισιγιάμα ερευνητής του Πανεπιστημίου Εκπαίδευσης Μιγιάγκι στην Ιαπωνία.

https://www.naftemporiki.gr/techscience/1545084/entopistike-stin-kardia-toy-galaxia-mas-astro-prosfygas-apo-galaxia-poy-exontose-o-dikos-mas/
 

[Δροσος Γεωργιος]

Κύμα Ράντκλιφ: ένα γιγαντιαίο κύμα στον Γαλαξία μας.

Νέα στοιχεία για τον ημιτονοειδή κυματισμό γαλαξιακής κλίμακας στην γειτονιά του ηλιακού μας συστήματος

Το κύμα Ράντκλιφ και ο Ήλιος μας (κίτρινη κουκκίδα). Οι μπλε κουκκίδες είναι συστάδες νεογέννητων άστρων. Η λευκή γραμμή είναι ένα θεωρητικό μοντέλο του Ralf Konietzka και των συνεργατών του που εξηγεί το σημερινό σχήμα και την κίνηση του κύματος. Οι γραμμές με χρώμα ιώδες και πράσινο δείχνουν την μελλοντική κίνηση του κύματος Radcliffe, όπως φαίνεται στην επόμενη κινούμενη εικόνα:

Πριν από από μερικά χρόνια, αστρονόμοι του Ινστιτούτου Ράντκλιφ του Χάρβαρντ αποκάλυψαν ένα από τα μεγαλύτερα μυστικά του Γαλαξία μας: μια γιγαντιαία δομή σε σχήμα ημιτονοειδούς κύματος από νεαρά άστρα, αέρια νέφη και σκόνη στην γειτονιά του ηλιακού μας συστήματος. Ονομάστηκε κύμα Ράντκλιφ και εκτείνεται σε μήκος 9.000 ετών φωτός – περίπου το ένα δέκατο της διαμέτρου του Γαλαξία μας. Ο Ήλιος μας απέχει 500 έτη φωτός από το πλησιέστερο σ’ αυτόν σημείο του κύματος.Σύμφωνα με την χτεσινή δημοσίευση (The Radcliffe Wave is Oscillating) στο περιοδικό Nature μια ερευνητική ομάδα παρουσιάζει νέα στοιχεία που αποδεικνύουν ότι το κύμα Ράντκλιφ κυματίζει πραγματικά, όπως τα κύματα που δημιουργούν οι οπαδοί στις κερκίδες ενός γηπέδου. Οι αστρονόμοι θεωρούν πως ο εν λόγω κυματισμός παίζει ρόλο στην γέννηση και τον θάνατο των άστρων – πιθανόν και στην ιστορία της Γης.Προς το παρόν, κανείς δεν γνωρίζει τι προκάλεσε το κύμα Ράντκλιφ ή γιατί κινείται με τον τρόπο που κινείται. Προτείνονται διάφορες θεωρίες που περιλαμβάνουν εκρήξεις σουπερνόβα, μέχρι και την σύγκρουση του Γαλαξία μας με δορυφόρο νάνο-γαλαξία. Στην πρόσφατη δημοσίευση του Nature περιλαμβάνεται και ένας υπολογισμός σχετικά με το πόση σκοτεινή ύλη θα μπορούσε να συμβάλλει στην κίνηση του κύματος. Αποδεικνύεται ότι δεν χρειάζεται σημαντική σκοτεινή ύλη για να εξηγηθεί η κίνηση που παρατηρούμε. Η βαρύτητα της συνηθισμένης ύλης από μόνη της είναι αρκετή για να προκαλέσει τον κυματισμό. Επιπλέον, δεδομένου ότι το κύμα Ράντκλιφ φαίνεται να σχηματίζει την ραχοκοκαλιά του πλησιέστερου σπειροειδούς βραχίονα στον Γαλαξία, ο κυματισμός αυτός θα μπορούσε να σημαίνει ότι οι σπειροειδείς βραχίονες των γαλαξιών ταλαντώνονται γενικά, καθιστώντας τους γαλαξίες ακόμη πιο δυναμικούς σε σχέση με ότι πιστεύαμε μέχρι σήμερα.Οι αστρονόμοι λοιπόν καλούνται να απαντήσουν στα εξής ερωτήματα:
Τι προκάλεσε το κύμα Ράντκλιφ που παρατηρούμε; Υπάρχουν παρόμοια κύματα και σε άλλα μέρη του Γαλαξία μας; Υπάρχουν κύματα Ράντκλιφ σε όλους τους γαλαξίες; Είναι μόνιμα ή εμφανίζονται περιστασιακά;

περισότερες λεπτομέρειες στο άρθρο με τίτλο: ‘The Radcliffe Wave is Waving’ – https://www.cfa.harvard.edu/news/radcliffe-wave-waving

 

[Δροσος Γεωργιος]

Εντοπίστηκαν δύο αστρικά ρεύματα δομικά υλικά του γαλαξία μας.

Δημιουργήθηκαν πριν από 12 δισ. έτη και προκάλεσαν μαζική αστρoγενεση.Μια ακόμη σημαντική ανακάλυψη που φωτίζει την ύπαρξη και λειτουργία του Σύμπαντος έκανε το διαστημικό τηλεσκόπιο GAIA που έχει ως αποστολή τη χαρτογράφηση περίπου ενός δισ. διαστημικών σωμάτων (γαλαξιών, άστρων, αστεροειδών). Το τηλεσκόπιο του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) εντόπισε δύο ρεύματα άστρων που σχηματίστηκαν πριν από περισσότερα από 12 δισεκατομμύρια χρόνια στο γαλαξία μας.Αυτά τα δύο ρεύματα, που ονομάστηκαν Shakti και Shiva, βοήθησαν όπως φαίνεται στον σχηματισμό του γαλαξία μας. Και τα δύο είναι τόσο αρχαία που πιθανότατα σχηματίστηκαν πριν ακόμα από τα παλαιότερα μέρη των σπειροειδών βραχιόνων και του δίσκου του σημερινού Γαλαξία.«Αυτό που είναι πραγματικά εκπληκτικό είναι ότι μπορούμε να ανιχνεύσουμε αυτές τις αρχαίες δομές» λέει ο Κιάτι Μαλχάν του Ινστιτούτου Αστρονομίας Μαξ Πλανκ, επικεφαλής της έρευνας. «Ο γαλαξίας μας έχει αλλάξει τόσο σημαντικά από τότε που γεννήθηκαν αυτά τα αστέρια που δεν θα περιμέναμε να τα αναγνωρίσουμε τόσο ξεκάθαρα ως ομάδα, αλλά τα πρωτοφανή δεδομένα που λαμβάνουμε από το Gaia το κατέστησαν δυνατό».Κάθε ρεύμα περιέχει τη μάζα περίπου 10 εκατομμυρίων Ήλιων, με αστέρια ηλικίας 12 έως 13 δισεκατομμυρίων ετών που κινούνται όλα σε πολύ παρόμοιες τροχιές με παρόμοια σύνθεση. Ο τρόπος με τον οποίο κατανέμονται υποδηλώνει ότι μπορεί να σχηματίστηκαν ως ξεχωριστά θραύσματα που συγχωνεύτηκαν με το Γαλαξία νωρίς στη ζωή του. Αν και μοιάζουν πολύ, τα δύο ρεύματα δεν είναι πανομοιότυπα. Οι αστέρες Shakti περιφέρονται λίγο πιο μακριά από το κέντρο του Γαλαξία και σε πιο κυκλικές τροχιές από τους αστέρες Shiva.

πηγή φωτό. (ESA/Gaia/DPAC/K.Malhan; CC BY-SA 3.0 IGO)

Και τα δύο ρεύματα βρίσκονται προς την καρδιά του Γαλαξία. Το τηλεσκόπιο εξερεύνησε αυτό το τμήμα του Γαλαξία το 2022 χρησιμοποιώντας ένα είδος «γαλαξιακής αρχαιολογίας», που έδειξε ότι η περιοχή είναι γεμάτη με τα παλαιότερα αστέρια σε ολόκληρο τον Γαλαξία, όλα γεννημένα πριν καν σχηματιστεί σωστά ο δίσκος του Γαλαξία.«Τα αστέρια εκεί είναι τόσο αρχαία που τους λείπουν πολλά από τα βαρύτερα μεταλλικά στοιχεία που δημιουργήθηκαν αργότερα κατά τη διάρκεια της ζωής του Σύμπαντος. Αυτά τα βαρέα μέταλλα είναι εκείνα που σφυρηλατούνται μέσα στα αστέρια και διασκορπίζονται στο Διάστημα όταν αυτά πεθαίνουν. Τα αστέρια στην καρδιά του γαλαξία μας είναι φτωχά σε μέταλλα, γι’ αυτό ονομάσαμε την περιοχή αυτή “φτωχή παλιά καρδιά” του γαλαξία μας» λέει ο  Χανς Βάλτερ Ριξ επίσης του Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ επικεφαλής «γαλαξιακός αρχαιολόγος» στην έρευνα.Πριν από περίπου 12 δισεκατομμύρια χρόνια ο γαλαξίας μας έμοιαζε πολύ διαφορετικός από σήμερα. Πιστεύεται ότι σχηματίστηκε, καθώς συνενώθηκαν πολλαπλά μακρόστενα, ακανόνιστα νήματα αερίου και σκόνης, τα οποία σχημάτισαν αστέρια και τυλίχτηκαν μεταξύ τους για να προκαλέσουν τη γέννηση του Γαλαξία, όπως τον ξέρουμε. Φαίνεται ότι τα ρεύματα Shakti και Shiva είναι δύο από αυτά τα στοιχεία.

https://www.naftemporiki.gr/techscience/1621115/entopistikan-dyo-astrika-reymata-domika-ylika-toy-galaxia-mas/

 

 

[Δροσος Γεωργιος]

Άστρα κανίβαλοι στο κέντρο του γαλαξία μας κάνουν λίφτινγκ με την ύλη των άστρων που εξοντώνουν.

Ερευνητική ομάδα ανακάλυψε το φρικιαστικό μυστικό πίσω από τη φαινομενική νεότητα ορισμένων άστρων στην καρδιά του γαλαξία μας.
Σαν μια διαστημική εκδοχή της κατά συρροή δολοφόνου του 17ου αιώνα, Ελίζαμπεθ Μπάθορι, η οποία υποτίθεται ότι προσπάθησε να διατηρήσει τη νεανική της λάμψη κάνοντας μπάνιο στο αίμα των θυμάτων της, μερικά από αυτά τα άστρα φαίνεται να διατηρούν την νεότητα τους επιτιθέμενα σε γειτονικά άστρα κλέβοντας την ύλη τους. Αυτή η κανιβαλιστική διαδικασία αφήνει το αστρικό θύμα ως ένα παράξενο, απογυμνωμένο άστρο «ζόμπι» που μετά από λίγο καιρό θα πεθάνει.Πρόκειται για ένα από τα πολλά ενδιαφέροντα ευρήματα που προέκυψαν από τη μελέτη μιας πυκνής ομάδας περίπου χιλίων άστρων που περιφέρονται γύρω από την υπερμεγέθη μαύρη τρύπα στο κέντρο του γαλαξία μας. «Η παρατήρηση των κέντρων άλλων γαλαξιών είναι πολύ δύσκολη γιατί είναι τόσο μακριά. Η μελέτη του δικού μας γαλαξιακού κέντρου μπορεί να μας πει για το τι συμβαίνει στα κέντρα όλων των γαλαξιών» λέει η Σανέ Ρόουζ, επιστήμονας του Πανεπιστημίου Northwestern στις ΗΠΑ, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας.

Το φαινόμενο

Το κέντρο του γαλαξία μας είναι ένα από τα πιο ακραία περιβάλλοντα που μπορούν να παρατηρήσουν οι αστρονόμοι από τη Γη. Αυτή η περιοχή φιλοξενεί τον Τοξότη Α*, μια μαύρη τρύπα με μάζα ισοδύναμη με αυτή 4,5 εκατομμυρίων άστρων σαν τον Ήλιο. Ο Τοξότης Α* είναι ένα κοσμικό τέρας με περίπου ένα εκατ. άστρα να βρίσκονται σε τροχιά γύρω από αυτόν.Όλα αυτά τα άστρα είναι στριμωγμένα σε μια περιοχή πλάτους περίπου 4 ετών φωτός, περίπου την απόσταση μεταξύ του ήλιου και του πλησιέστερου αστρικού γείτονά του, του Proxima Centauri. Αυτό σημαίνει ότι γεγονότα όπως οι αστρικές συγκρούσεις που είναι σχετικά σπάνια στην αραιοκατοικημένη περιοχή μας του γαλαξία μας, είναι σχεδόν συνηθισμένα γύρω από τον Τοξότη Α* εξαιτίας της τρομερής βαρυτικής επίδρασης που έχει η μαύρη τρύπα στο τοπικό κοσμικό περιβάλλον.Ένα αποτέλεσμα αυτών των καταστροφικών συγκρούσεων σύμφωνα με τη νέα μελέτη είναι ένας περίεργος πληθυσμός απογυμνωμένων άστρων και άστρων που φαίνονται νεανικά χάρη σε…ντους  πλούσια σε υδρογόνο που εκτοξεύεται από τα άστρα που καταστρέφονται. Ωστόσο, η απόκτηση αυτής της νεανικής εμφάνισης έχει κόστος. Όσο πιο μεγάλη μάζα έχει ένα άστρο τόσο πιο γρήγορα καίγεται μέσω της παροχής καυσίμου που διαθέτει για την εγγενή πυρηνική σύντηξη, μια διαδικασία που το εμποδίζει να καταρρεύσει υπό τη δική του βαρύτητα. Έτσι συσσωρεύοντας την κλεμμένη ύλη αυτά τα τεράστια αστέρια συντομεύουν τη ζωή τους.

https://www.naftemporiki.gr/techscience/1632726/astra-kanivaloi-sto-kentro-toy-galaxia-kanoyn-liftingk-me-tin-yli-ton-astron-poy-exontonoyn/

[Δροσος Γεωργιος]

Ο Γαλαξίας μας είναι ένας τεράστιος μαγνήτης που για πρώτη φορά χαρτογραφείται σε 3 διαστάσεις.

Χάρη σε νέες εξελιγμένες τεχνικές, διαστημικές αποστολές, και νέα όργανα παρατήρησης, η Αστρονομία έχει εισέλθει σε μια νέα εποχή, σε μια νέα εποχή, όπου όχι μόνο η θέση στον ουρανό αλλά και η απόσταση από εμάς όλων των ουρανίων σωμάτων μπορεί να προσδιοριστεί με ακρίβεια. Τα συστατικά του κοσμικού μας σπιτιού, του Γαλαξία μας – αστέρια, αέριο, μαγνητικά πεδία – μπορούν επιτέλους να χαρτογραφηθούν στις τρεις διαστάσεις.Το ανάγλυφο μοτίβο απεικονίζει τη δομή του μαγνητικού πεδίου και το χρώμα δείχνει την ποσότητα της σκόνης, σε ένα από τα διαστρικά νέφη του Γαλαξία που χαρτογραφήθηκε στις 3 διαστάσεις. Τα λευκά τμήματα είναι τα αστέρια που παρατηρήθηκαν για να καταστεί δυνατή αυτή η χαρτογράφηση.Ο χώρος μεταξύ των άστρων δεν είναι κενός. Είναι γεμάτος με σκόνη, οι κόκκοι της οποίας ευθυγραμμίζονται με το τοπικό μαγνητικό πεδίο, και εκπέμπουν φως. Φως το οποίο επιπλέον έχει ως ιδιότητα να είναι γραμμικά πολωμένο, να έχει δηλαδή μια προτιμητέα κατεύθυνση στο χώρο η οποία υπερκαλύπτει την αμυδρή πόλωση που έχει η κοσμική ακτινοβολία υποβάθρου – η «στάχτη» της Μεγάλης Έκρηξης – συγχέοντας έτσι την εικόνα μας για τις πρώτες στιγμές του Σύμπαντος. Οι κόκκοι αυτοί απορροφούν επίσης μέρος του αστρικού φωτός που περνάει από μέσα τους, όπως θα έκανε ένα φίλτρο polaroid, αποτυπώνοντας πληροφορίες για τα μαγνητικά πεδία μέσα στα οποία ζουν, επάνω στην πόλωση του αναδυόμενου φωτός. Τα μαγνητικά πεδία είναι πολύ σημαντικά για την εξέλιξη του Γαλαξία μας, ρυθμίζοντας τον σχηματισμό νέων αστέρων, διαμορφώνοντας τις γαλαξιακές δομές και μετατρέποντας τις ροές αερίων σε κοσμικούς επιταχυντές ισχυρότερους από το CERN.Η πόλωση του αστρικού φωτός είναι λοιπόν το κλειδί: περιέχει πληροφορίες για τα τόσο σημαντικά μαγνητικά πεδία του Γαλαξία, και είναι το «ξεσκονόπανο» που μπορεί να μας βοηθήσει να «καθαρίσουμε» την εικόνα μας για το πρώιμο Σύμπαν – αρκεί να μπορούσαμε να παρατηρήσουμε την πόλωση αρκετών αστεριών, και να τη μελετήσουμε προσεκτικά, ώστε να αποσπάσουμε όλες τις πληροφορίες που μεταφέρει.Αυτό ακριβώς είναι το αντικείμενο του πειράματος PASIPHAE, μιας διεθνούς επιστημονικής συνεργασίας μεταξύ του Πανεπιστημίου Κρήτης και του Ινστιτούτου Αστροφυσικής του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας στην Ελλάδα, του Inter-University Center for Astronomy and Astrophysics στην Ινδία, του South African Astronomical Observatory της Νοτίου Αφρικής, του Caltech στην Καλιφόρνια των ΗΠΑ, και του Πανεπιστημίου του Όσλο στη Νορβηγία. Στόχος του PASIPHAE είναι να μετρήσει την πόλωση εκατομμυρίων αστεριών σχεδόν σ’ ολόκληρο τον ουρανό. Και τώρα, μπορούμε να πάρουμε μια πρώτη γεύση από τις δυνατότητες αυτού του φιλόδοξου εγχειρήματος.Μια ομάδα ερευνητών, με πρώτο συγγραφέα τον Δρ. Vincent Pelgrims (μέχρι πρόσφατα μεταδιδακτορικό ερευνητή στο έργο PASIPHAE στο Ινστιτούτου Αστροφυσικής του ΙΤΕ και τώρα υπότροφο Marie Curie στο Διαπανεπιστημιακό Ινστιτούτο Υψηλών Ενεργειών στο Βέλγιο) απέδειξε την ισχύ των πολωσιμετρικών δεδομένων και των αλγορίθμων που ανέπτυξε για το PASIPHAE, χρησιμοποιώντας παρατηρήσεις που έγιναν με το πολωσίμετρο RoboPol στο Αστεροσκοπείο Σκίνακα στην Κρήτη. Οι επιστήμονες μέτρησαν την πόλωση περισσότερων από 1500 αστέρων σε ένα τμήμα του ουρανού που έχει έκταση πάνω από 15 φορές αυτήν της πανσελήνου, τα συνδύασαν με τις αποστάσεις που μετρήθηκαν για κάθε αστέρι από τον δορυφόρο Gaia του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος, και με έναν πρωτοποριακό αλγόριθμο που ανέπτυξαν, χαρτογράφησαν τα μαγνητικά πεδία σε αυτή την κατεύθυνση του ουρανού.Η χαρτογραφημένη περιοχή του ουρανού. Αριστερά: Χάρτης ολόκληρου του ουρανού στο πολωμένο φως που εκπέμπεται από τη σκόνη του Γαλαξία μας, όπως καταγράφηκε, σε χαμηλή χωρική ανάλυση, από τον δορυφόρο Planck του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος. Αυτή η εκπομπή είναι το πέπλο σκόνης που καλύπτει την εικόνα μας για το πρώιμο Σύμπαν. Μέση: Μεγέθυνση του χάρτη προς τις περιοχές που χαρτογραφήθηκαν λεπτομερώς από το Robopol στο Αστεροσκοπείο Σκίνακα. Δεξιά: Μια ακόμη πιο κοντινή άποψη της περιοχής που μελετήθηκε. Κάθε μαύρη γραμμή αντιστοιχεί στην πόλωση ενός μόνο αστεριού. Η κατεύθυνση της γραμμής αντιστοιχεί στη διεύθυνση του μαγνητικού πεδίου στην περιοχή.«Είναι η πρώτη φορά που ένας τόσο μεγάλος όγκος του Γαλαξιακού μαγνητικού πεδίου χαρτογραφείται σε τρεις διαστάσεις», δηλώνει ενθουσιασμένος ο Δρ. Pelgrims. «Βρήκαμε αρκετά νέφη σκόνης σε αυτή την περιοχή του Γαλαξία και μπορέσαμε να προσδιορίσουμε τόσο τις αποστάσεις τους – έως και χιλιάδες έτη φωτός μακριά – όσο και τις πολωσιμετρικές τους ιδιότητες, αποκαλύπτοντας το μαγνητικό πεδίο που διαπερνά αυτά τα νέφη».Η ομάδα δημοσιεύει τον πρώτο τομογραφικό χάρτη του Γαλαξιακού μαγνητικού πεδίου σε μια αρκετά μεγάλη περιοχή του ουρανού, τον οποίο παρουσιάζει σήμερα στο περιοδικό Astronomy & Astrophysics.«Είναι ένα μεγάλο επίτευγμα, και ένα σημαντικό βήμα στην κατεύθυνση της τρισδιάστατης χαρτογράφησης του Γαλαξία μας και του μαγνητικού του πεδίου», λέει η Βασιλική Παυλίδου καθηγήτρια του Τμήματος Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης και συνεργαζόμενο μέλος ΔΕΠ του Ινστιτούτου Αστροφυσικής του ΙΤΕ, η οποία είναι και συν-συγγραφέας της δημοσίευσης. «Η δομή του Γαλαξιακού μαγνητικού πεδίου δεν είναι προς το παρόν γνωστή με επαρκή ακρίβεια. Αυτό εμποδίζει την πρόοδο σε πολλούς ερευνητικούς τομείς, όπως η μελέτη των κοσμικών ακτίνων υπερ-υψηλής ενέργειας. Η δυνατότητα μιας λεπτομερούς τρισδιάστατης χαρτογράφησης του Γαλαξιακού μαγνητικού πεδίου για πρώτη φορά θα οδηγήσει σε ανακαλύψεις σε όλους τους τομείς που συνδέονται με αυτό και είναι εξαιρετικά σημαντική», προσθέτει η κ. Παυλίδου.«Αυτή η εργασία είναι μόνον η αρχή», προσθέτει ο Κωνσταντίνος Τάσσης καθηγητής του Τμήματος Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης και συνεργαζόμενο μέλος ΔΕΠ του Ινστιτούτου Αστροφυσικής του ΙΤΕ, συν-συγγραφέας της δημοσίευσης και επιστημονικά υπεύθυνος του προγράμματος PASIPHAE. «Φανταστείτε έναν τέτοιο χάρτη – αλλά για το μεγαλύτερο μέρος του ουρανού! Αυτός ο τρισδιάστατος άτλας του μαγνητικού πεδίου του Γαλαξία θα γίνει πραγματικότητα μέσα στα επόμενα χρόνια, με τη βοήθεια των ειδικών οργάνων WALOPs που θα αρχίσουν να χαρτογραφούν την πόλωση των άστρων στον ουρανό φέτος».

Ο τρισδιάστατος χάρτης που παρήγαγε η ομάδα απεικονίζεται στο βίντεο:

Το πείραμα PASIPHAE υποστηρίζεται από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας (ERC) της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ), το Ίδρυμα Infosys, το Εθνικό Ίδρυμα Επιστημών στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών στη Νότια Αφρική.

πηγή: https://www.ia.forth.gr/el/news/1122

[Δροσος Γεωργιος]

Τρία από τα αρχαιότερα άστρα του Σύμπαντος κρύβονταν στην άλω του Γαλαξία μας.

Οι αστρονόμοι επινόησαν την έκφραση “Small Accreted Stellar System» ή «SASS», για αυτά τα άστρα, καθώς θεωρούν ότι ανήκαν κάποτε σε μικρούς αρχέγονους γαλαξίες, που αργότερα απορροφήθηκαν από τον δικό μας Γαλαξία.Τρία αστέρια που άρχισαν να λάμπουν όταν το Σύμπαν βρισκόταν ακόμα στην παιδική του ηλικία ανακαλύφθηκαν εντός του Γαλαξία μας, ανακοίνωσαν ερευνητές του MIT.Τα αρχαία άστρα γεννήθηκαν πριν από 12 με 13 δισεκατομμύρια χρόνια, την εποχή που άρχιζαν να σχηματίζονται οι πρώτοι γαλαξίες.Και τα τρία πιθανότατα προήλθαν από αρχέγονους γαλαξίες νάνους που κάποια στιγμή απορροφήθηκαν από τον δικό μας Γαλαξία, αναφέρει η ερευνητική ομάδα στο Monthly Notices of the Royal Astronomical Society.

Από το υδρογόνο στον σίδηρο

Το Σύμπαν γεννήθηκε από τη Μεγάλη Έκρηξη πριν από 13,8 δισεκατομμύρια χρόνια και τα πρώτα άστρα άναψαν μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια αργότερα.Τότε, το Σύμπαν αποτελούταν σχεδόν αποκλειστικά από υδρογόνο και ήλιο, τα δύο ελαφρύτερα χημικά στοιχεία. Όλα τα βαρύτερα στοιχεία, από το οξυγόνο μέχρι τον σίδηρο, παρήχθησαν από θερμοπυρηνικές αντιδράσεις στην καρδιά των πρώτων άστρων.Και όταν τα άστρα αυτά πέθαναν και εξερράγησαν, τα βαρύτερα αυτά στοιχεία εκτοξεύτηκαν στο Διάστημα και αναμείχθηκαν με τα σύννεφα υδρογόνου από τα οποία σχηματίζονται νέοι αστέρες.Αυτό σημαίνει ότι τα περισσότερα άστρα που βλέπουμε σήμερα περιέχουν όχι μόνο υδρογόνο αλλά και μέταλλα, τα οποία μπορούν να ανιχνευθούν με φασματικές αναλύσεις.Αυτή ήταν η τεχνική που αξιοποίησε η μελέτη για να εντοπίσει τους τρεις Μαθουσάλες: η φασματική ανάλυση έδειξε απουσία βαρέων στοιχείων όπως ο σίδηρος, το στρόντιο και το βάριο.

Ανάποδη πορεία

Τα τρία αστέρια αναγνωρίστηκαν με αναδρομική ανάλυση δεδομένων που είχαν συλλεχθεί σε διάστημα αρκετών ετών από επίγειο τηλεσκόπιο των 6,5 μέτρων. Στη συνέχεια, οι ερευνητές μελέτησαν την κίνησή τους.Και τα τρία άστρα βρίσκονται στη λεγόμενη άλω του Γαλαξία, ένα σφαιρικό, αραιό σύννεφο από αστέρια που περιβάλλει ολόκληρο τον γαλαξιακό δίσκο. Απέχουν περίπου 30.000 έτη φωτός από τη Γη, βρίσκονται όμως σε διαφορετικές περιοχές του Γαλαξία.Αξιοποιώντας παρατηρήσεις του διαστημικού αστρομετρικού τηλεσκοπίου Gaia, οι αστρονόμοι του MIT παρατήρησαν ότι τα τρία αρχέγονα άστρα ακολουθούν μια εντελώς ασυνήθιστη πορεία, καθώς κινούνται στην αντίθετη κατεύθυνση από τα άλλα άστρα στη γαλαξιακή άλω.Αυτό αποτελεί ισχυρή ένδειξη ότι ανήκαν αρχικά σε άλλους γαλαξίες που απορροφήθηκαν κάποια στιγμή από τον δικό μας.«Ο μόνος τρόπος να κινούνται τα άστρα αντίθετα από την υπόλοιπη παρέα είναι να μπήκαν με τον ανάποδο τρόπο» σχολίασε σε δελτίο Τύπου του MIT η καθηγήτρια Άνα Φρέμπελ, επικεφαλής της μελέτης.Το συμπέρασμα είναι ότι τα τρία άστρα προέρχονταν από αρχέγονους γαλαξίες νάνου που είχαν την ατυχία να συγκρουστούν με τον μεγαλύτερο δικό μας Γαλαξία.Τα ευρήματα προσθέτουν νέα στοιχεία για την εξέλιξη των αρχέγονων γαλαξιών νάνων, λένε οι ερευνητές, οι οποίοι σκοπεύουν να αναζητήσουν περισσότερα αρχαία αντικείμενα στον Μίλκι Ουέι.Ήδη έχουν εντοπίσει 65 ακόμα ύποπτα άστρα που κινούνται αντίθετα στη γαλαξιακή ροή με ασυνήθιστα υψηλές ταχύτητες μερικών εκατοντάδων χιλιομέτρων ανά δευτερόλεπτο.

πηγή: https://www.in.gr/2024/05/16/in-science/space/tria-apo-ta-arxaiotera-astra-tou-sympantos-kryvontan-stin-galaksiaki-geitonia-mas/