Λευκoί και ερυθροί νάνοι.

[Δροσος Γεωργιος]

Το εντυπωσιακό δαχτυλίδι ενός άστρου που σβήνει.

Νέες εικόνες του διαστημικού τηλεσκοπίου James Webb

Όταν ο Ήλιος φτάσει στο τέλος της ζωής του, μετά από 5 δισεκατομμύρια χρόνια περίπου, θα εξελιχθεί σε έναν κόκκινο γίγαντα και τελικά θα καταρρεύσει σε έναν λευκό νάνο. Κατά την κατάρρευσή του θα αποβάλλει τους εξωτερικούς φλοιούς του στο διάστημα, δημιουργώντας ένα πλανητικό νέφος, σαν το Δακτυλιοειδές Νεφέλωμα (ή M57).

Εντυπωσιακές λεπτομέρειες του Δακτυλιοειδούς Νεφελώματος (ή M57), τα απομεινάρια ενός άστρου που πεθαίνει. To Δακτυλιοειδές Νεφέλωμα όπως φωτοτογραφήθηκε από το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb: (αριστερά) από την κάμερα εγγύς υπέρυθρης ακτινοβολίας (Near Infrared Camera, NIRCam) και (δεξιά) από το όργανο MIRI (Mid-Infrared Instrument)

Tο Δακτυλιοειδές Νεφέλωμα είναι ένα πλανητικό νεφέλωμα που βρίσκεται νότια από τον φωτεινότερο αστέρα της Λύρας, τον Βέγα, και ανάμεσα στους αστέρες β και γ Λύρας. Ανακαλύφθηκε από τον Antoine Darquier de Pellepoix το έτος 1779. Το 1800 ο Κόμης Friedrich von Hahn ανακάλυψε τον αμυδρό κεντρικό αστέρα. Ο θρύλος μας λέει ότι μέσα από τα μικρά τηλεσκόπια της εποχής νεφελώματα σαν το Μ57, έμοιαζαν μάλλον σαν πλανήτες, εξ ου και το όνομα. Τα πλανητικά νεφελώματα είναι τα πολύχρωμα υπολείμματα άστρων που πεθαίνουν και έχουν εκτοξεύσει στο διάστημα μεγάλο μέρος της μάζας τους. Το Δακτυλιοειδές Νεφέλωμα απέχει περίπου 2570 έτη φωτός από τη Γη και διαστέλλεται με ρυθμό περί το 1 δευτερόλεπτο του τόξου ανά αιώνα. Στην συγκεκριμένη απόσταση αντιστοιχεί σε 20 ως 30 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο, και έχει φθάσει σε διάμετρο της τάξεως του 1 έτους φωτός. Η μάζα του εκτιμάται σε 1,2 φορά τη μάζα του Ήλιου.Ο φωτεινός δακτύλιος που δίνει το χαρακτηρισμό «Δακτυλιοειδές» στο νεφέλωμα αποτελείται από περίπου 20.000 μεμονωμένες συστάδες πυκνού μοριακού αερίου υδρογόνου, κάθε μία από τις οποίες έχει μάζα περίπου όσο η Γη. Μέσα στον δακτύλιο, υπάρχει μια στενή ζώνη εκπομπής από κυκλικούς αρωματικούς υδρογονάνθρακες – πολύπλοκα οργανικά μόρια που κανείς δεν περίμενε να έχουν σχηματιστεί στο νεφέλωμα του δακτυλίου. Έξω από τον φωτεινό δακτύλιο, βλέπουμε περίεργες «ακίδες» να απομακρύνονται από το κεντρικό άστρο, οι οποίες είναι εμφανείς στο υπέρυθρο, αλλά ήταν ελάχιστα ορατές στις εικόνες του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble. Οι αστροφυσικοί πιστεύυν ότι θα μπορούσαν να οφείλονται σε μόρια που σχηματίζονται στις σκιές των πιο πυκνών τμημάτων του δακτυλίου, τα οποία προστατεύονται από την άμεση, έντονη ακτινοβολία από το κεντρικό θερμό άστρο.Οι εικόνες από το MIRI μας έδωσαν την πιο ευκρινή και καθαρή εικόνα του ασθενούς μοριακού φωτοστέφανου έξω από τον λαμπερό δακτύλιο. Μια εκπληκτική αποκάλυψη ήταν η παρουσία έως και δέκα ομόκεντρων χαρακτηριστικών σε τακτά διαστήματα μέσα σε αυτό το αχνό φωτοστέφανο. Αυτά τα τόξα πρέπει να σχηματίζονταν περίπου κάθε 280 χρόνια καθώς το κεντρικό άστρο απέβαλλε τα εξωτερικά του στρώματα. Όμως, όταν ένα μεμονωμένο άστρο εξελίσσεται σε πλανητικό νεφέλωμα, δεν υπάρχει καμία διαδικασία που να έχει τέτοιου είδους χρονική περίοδο. Αντίθετα, αυτοί οι δακτύλιοι δείχνουν ότι πρέπει να υπάρχει ένα άστρο-συνοδός στο σύστημα, που να περιφέρεται τόσο μακριά από το κεντρικό άστρο όσο ο Πλούτωνας από τον Ήλιο μας. Καθώς το ετοιμοθάνατο άστρο απέρριπτε την ατμόσφαιρά του, το άστρο-συνοδός διαμόρφωνε την εκροή και την σμίλευε. Κανένα άλλο τηλεσκόπιο εκτός από το Webb, δεν είχε την διακριτική ικανότητα για να αποκαλύψει αυτό το ανεπαίσθητο φαινόμενο.

πηγή: https://webbtelescope.org/contents/early-highlights/webb-reveals-intricate-details-in-the-remains-of-a-dying-star

 

[Δροσος Γεωργιος]

Ανακαλύφθηκε μια πιθανώς κατοικήσιμη υπερ-Γη (βίντεο)

Καλλιτεχνική απεικόνιση της υπερ-Γης που εντοπίστηκε στην κατοικήσιμη ζώνη του συστήματος του. πηγή φωτό (NASA/JPL-Caltech)

Ο εξωπλανήτης βρίσκεται σε ένα σύστημα ερυθρού νάνου.Ένας από τους πλέον κοινούς τύπους πλανητών στο Σύμπαν είναι πλανήτες με μάζα 2-10 φορές μεγαλύτερη από αυτή της Γης. Σχεδόν όλα τα πλανητικά συστήματα που έχουν εντοπιστεί διαθέτουν τουλάχιστον ένα τέτοιο πλανήτη ο οποίος έχει λάβει από την επιστημονική κοινότητα την ονομασία «Υπερ-Γη» ή «Υπερ-Γαία».Με δημοσίευση στην επιθεώρηση «Monthly Notices of the Royal Astronomical Society» ομάδα αστρονόμων ανακάλυψε μια υπερ-Γη στην κατοικήσιμη ζώνη του πλανητικού της συστήματος. Ο εξωπλανήτης, που έλαβε την κωδική ονομασία TOI-715 b βρίσκεται σε απόσταση 137 έτη φωτός μακριά τη Γη και αποτελεί πλέον αντικείμενο ενδιαφέροντος για την επιστημονική κοινότητα που ενδιαφέρεται όλο και περισσότερο για την ανακάλυψη και μελέτη πλανητών με δυνητικά φιλικές στη ζωή συνθήκες οι οποίοι περιφέρονται γύρω από άστρα αρκετά διαφορετικά από τον Ήλιο.Αν και μπορεί να φαίνεται λογικό να αναζητούμε δυνητικά κατοικήσιμους πλανήτες όταν ψάχνουμε για πλανήτες που μοιάζουν με τη Γη σε τροχιά γύρω από αστέρια που μοιάζουν με τον Ήλιο, αυτοί δεν είναι οι μόνοι στόχοι για τους οποίους ενδιαφέρονται οι αστρονόμοι. Ένα ζήτημα είναι ότι η συντριπτική πλειοψηφία των περίπου 5,100 εξωπλανητών που έχουν ανακαλυφθεί μέχρι σήμερα είναι πολύ μεγαλύτεροι από Γη κάτι εν μέρει οφείλεται στο γεγονός ότι είναι δύσκολο να ανιχνευθούν μικρότεροι πλανήτες.Ένα άλλο ζήτημα είναι ότι ο πιο κοινός τύπος άστρων στο γαλαξία μας δεν είναι αυτός στον οποίο ανήκει ο Ήλιος αλλά ένας μικρότερος, πιο αμυδρός και ερυθρής απόχρωσης τύπος άστρων που ονομάζεται κόκκινος νάνος. Όταν οι ερευνητές ανακαλύπτουν βραχώδεις πλανήτες σε τροχιά γύρω από κόκκινους νάνους αυτό αυξάνει τη δεξαμενή των δυνητικά κατοικήσιμων κόσμων που θα μπορούσαν να βρίσκονται στο Σύμπαν.Καθώς κόκκινοι νάνοι εκπέμπουν πολύ λιγότερη θερμότητα από άστρα όπως ο Ήλιος η κατοικήσιμη ζώνη γύρω τους έχει μικρότερο εύρος από ότι το ηλιακό μας σύστημα ή άλλα παρόμοια με το δικό μας συστήματα. Με τον όρο κατοικήσιμη ζώνη οι επιστήμονες αναφέρουν την περιοχή όπου η απόσταση ενός πλανήτη από το μητρικό του άστρο είναι τέτοια ώστε οι συνθήκες που αναπτύσσονται στον πλανήτη να είναι τέτοιες ώστε να υπάρχει νερό σε υγρή μορφή παράγοντας που θεωρείται ως κρίσιμος για την παρουσία της ζωής έτσι τουλάχιστον όπως εμείς την γνωρίζουμε έστω και σε μικροβιακή μορφή.Ωστόσο, χρειάζεται πολύ περισσότερα από το να βρίσκεται κανείς στην κατοικήσιμη ζώνη για να είναι ένας πλανήτης πραγματικά φιλικά στη ζωή ή «κατοικήσιμος». Άλλα στοιχεία είναι σημαντικά για τον προσδιορισμό της κατοικισιμότητας, όπως πόση ατμόσφαιρα έχει ο πλανήτης, πόση ακτινοβολία λαμβάνει από το άστρου και αν έχει ένα μείγμα ωκεανών και στεριάς.Ο συγκεκριμένος εξωπλανήτης βρίσκεται ακριβώς στην πρωταρχική περιοχή της κατοικήσιμης ζώνης του αστεριού του. Περιστρέφεται γύρω από το αστέρι σε μόλις 19 ημέρες, κάθεται ακριβώς κοντά του. Αυτό βοήθησε τους αστρονόμους να ανακαλύψουν τον πλανήτη επειδή συχνά περνά μπροστά από το αστέρι του όπως φαίνεται από τη Γη. Αυτός ήταν ο τρόπος με τον οποίο το εντοπίζει εξωπλανήτες το TESS, το διαστημικό παρατηρητήριο της NASA που αποτελεί έναν από τους αποκαλούμενους «κυνηγούς πλανητών» που έχουν ρίξει στην μάχη της διαστημικής εξερεύνησης οι αστρονόμοι.

Με περίπου μιάμιση φορά τη διάμετρο της Γης ο TOI-715 b είναι ο μικρότερος πλανήτης στην κατοικήσιμη ζώνη που ανακαλύφθηκε από το TESS μέχρι στιγμής. Για να μάθουν περισσότερα σχετικά με το αν είναι, στην πραγματικότητα, κατοικήσιμο, οι αστρονόμοι πρέπει να χρησιμοποιήσουν το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb για να παρατηρήσουν την ατμόσφαιρά του και να δουν αν υπάρχει νερό εκεί.

https://www.naftemporiki.gr/techscience/1582989/anakalyfthike-mia-pithanos-katoikisimi-yper-gi-vinteo/

[Δροσος Γεωργιος]

Εντοπίστηκε αστρικός κανίβαλος με ουλή στο… πρόσωπο του.

πηγή φωτό. European Southern Observatory/L. Calcada Καλλιτεχνική απεικόνιση του λευκού νάνου που φαίνεται πάνω του η πρόσκρουση με κάποιο διστημικό σώμα

Πρόκειται για ένα λευκό νάνο σε απόσταση 63 ετών φωτός από τη Γη.Χρησιμοποιώντας το τηλεσκόπιο VLT του Ευρωπαϊκού Νότιου Αστεροσκοπείου  στη Χιλή ερευνητική ομάδα πραγματοποίησε παρατηρήσεις σε ένα λευκό νάνο που βρίσκεται περίπου 63 έτη φωτός από τη Γη. Ένα έτος φωτός είναι η απόσταση που διανύει το φως σε ένα χρόνο, περίπου δέκα τρισεκατομμύρια χλμ.Άστρα με μάζα έως και οκτώ φορές μεγαλύτερη από τη μάζα του Ήλιου δεν αυτοκαταστρέφονται σε εκρήξεις σουπερνόβα αλλά όταν καταναλώνουν όλα τα καύσιμα τους (υδρογόνο) η βαρυτική κατάρρευση που προκαλείται σε αυτά τα υποχρεώνει αρχικά να διογκωθούν υπέρμετρα μετατρεπόμενα σε ερυθρούς γίγαντες και στη συνέχεια να συρρικνωθούν σε ένα συμπαγή μεγάλης πυκνότητας πυρήνα που έχει λάβει την ονομασία λευκός νάνος.
Είναι γνωστό ότι οι ερυθροί γίγαντες καθώς διογκώνονται καταπίνουν ή καταστρέφουν τους πλανήτες και όποιο άλλο υλικό βρεθεί στο δρόμο τους.
Οι αστρονόμοι έχουν διαπιστώσει ότι και οι λευκοί νάνοι είναι σε θέση να καταπιούν θραύσματα πλανητών και φεγγαριών καθώς και αστεροειδών.Με δημοσίευση τους στην επιθεώρηση «Astrophysical Journal Letters» οι ερευνητές αναφέρουν ότι εντόπισαν ένα ενδεικτικό σημάδι αυτής της  διαδικασίας, μια ουλή στην επιφάνεια του λευκού νάνου που αποτελείται από τα μεταλλικά στοιχεία ενός πλανητικού θραύσματος ή αστεροειδούς που καταβρόχθισε. Το εύρημα αν επιβεβαιωθεί είναι εξαιρετικά σημαντικό αφού είναι η πρώτη φορά που υπάρχει απευθείας παρατήρηση του συγκεκριμένου φαινομένου.Οι ερευνητές εξεπλάγησαν από το εύρημα θεωρώντας  ότι τα συντρίμμια του σώματος που κατάπιε ο λευκός νάνος θα είχαν αναμειχθεί με το υπόλοιπο
υλικό στην επιφάνεια του αστρικού πυρήνα. Εκτιμούν ότι το μαγνητικό πεδίο του λευκού νάνου που έλαβε την κωδική ονομασία WD 0816-310 εμπόδισε την ανάμιξη του συσσωρευμένου υλικού στην επιφάνεια.«Δεν πιστεύαμε ότι το μαγνητικό πεδίο θα μπορούσε να εμποδίσει την ανάμιξη του συσσωρευμένου υλικού στην επιφάνεια του άστρου. Δεν είναι σαφές τι είδους διαστημικό αντικείμενο έχει αφήσει την ουλή αλλά οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι περιελάμβανε σίδηρο, νικέλιο, τιτάνιο, χρώμιο, μαγνήσιο και άλλα στοιχεία. «Αυτό το συγκεκριμένο ‘σνακ’ για το άστρο ήταν τουλάχιστον τόσο ογκώδες όσο ο Vesta, ο δεύτερος μεγαλύτερος αστεροειδής στο ηλιακό μας σύστημα» αναφέρει ο Τζέι Φαρίχι, αστρονόμος του University College του Λονδίνου μέλος της ερευνητικής ομάδας. Ο Vesta είναι ένα βραχώδες αντικείμενο στην κύρια ζώνη αστεροειδών του  ηλιακού μας συστήματος με διάμετρο περίπου 530 χλμ.

https://www.naftemporiki.gr/techscience/1602223/entopistike-astrikos-kanivalos-me-oyli-sto-prosopo-toy/

[Δροσος Γεωργιος]

Ένα εκρηκτικό αστρικό γεγονός θα γίνει ορατό στον νυχτερινό ουρανό.

… από στιγμή σε στιγμή

Ένα αστρικό σύστημα, που βρίσκεται 3.000 έτη φωτός από τη Γη αναμένεται να γίνει ορατό με γυμνό μάτι. Πρόκειται για έκρηξη επαναληπτικού καινοφανούς αστέρα που συμβαίνει περίπου κάθε 80 χρόνια. Το T Coronae Borealis (Τ Βορείου Στεφάνου) εξερράγη για τελευταία φορά το 1946 και οι αστρονόμοι πιστεύουν ότι θα το κάνει ξανά μεταξύ Μαρτίου και Σεπτεμβρίου του 2024

Ένας λευκός νάνος και ένας ερυθρός γίγαντας περιφέρονται ο ένας γύρω από τον άλλο. Το υλικό που ρέει από τον ερυθρό γίγαντα δημιουργεί έναν δίσκο προσαύξησης που τροφοδοτεί με πυρηνικά καύσιμα τον λευκό νάνο, προκαλώντας τις περιοδικές εκρήξεις του. 

Αστρονόμοι σε όλο τον κόσμο περιμένουν ένα ουράνιο φαινόμενο που μπορούμε να δούμε μόνο μια φορά στη ζωή μας: την καταστροφική έκρηξη ενός καινοφανούς αστέρα που θα λάμψει έντονα στο στερέωμα, αλλάζοντας για λίγες ημέρες τον νυχτερινό «αστροχάρτη» στο βόρειο ημισφαίριο.Η έκρηξη στον αστερισμό του Corona Borealis μπορεί να συμβεί ανά πάσα ώρα και στιγμή από τώρα έως και τον Σεπτέμβριο, και το θέαμα θα δημιουργήσει την ψευδαίσθηση ενός νέου, φωτεινού αστεριού, μεταξύ των αστερισμών του Βοώτη και του Ηρακλή.

Η θέση του T Coronae Borealis βρίσκεται μέσα στον κύκλο με κόκκινο χρώμα.

Στο διπλό αστρικό σύστημα του T Coronae Borealis, γνωστό και ως «Blaze Star», ένας «νεκρός» λευκός νάνος βρίσκεται σε αιώνιο «χορό» με έναν γηρασμένο ερυθρό γίγαντα. Οι «ερυθροί γίγαντες» σχηματίζονται όταν τα άστρα έχουν εξαντλήσει τα αποθέματα υδρογόνου (που έχουν μετατραπεί σε ήλιο) και έχουν ξεκινήσει την πυρηνική σύντηξη του ηλίου προς βαρύτερους πυρήνες.  Οι «λευκοί νάνοι» είναι ότι απομένει από άστρα μικρής ή μεσαίας μάζας μετά την εξάντληση των πυρηνικών τους καυσίμων, αφού περάσουν το στάδιο του ερυθρού γίγαντα.Κάθε 78 με 79 χρόνια, ο T Coronae Borealis συγκλονίζεται από ένα εκρηκτικό γεγονός, επειδή τα δύο αστέρια βρίσκονται σε «στενές», μεταξύ τους, τροχιές και αλληλεπιδρούν βίαια. Με την πάροδο των ετών, ο ερυθρός γίγαντας γίνεται όλο και πιο ασταθής καθώς θερμαίνεται, αποβάλλοντας τα εξωτερικά του στρώματα που προσγειώνονται στον λευκό νάνο.Αυτή η ανταλλαγή αστρικής ύλης προκαλεί τη σταδιακή θέρμανση της ατμόσφαιρας του λευκού νάνου, μέχρι που προκαλεί θερμοπυρηνικές αντίδρασεις, με αποτέλεσμα την έκρηξη καινοφανούς. Το σύστημα T Coronae Borealis εξερράγη για τελευταία φορά το 1946 και φέτος οι αστρονόμοι παρακολουθούν το αστρικό σύστημα μετρώντας αντίστροφα τις ημέρες… ή τους μήνες.«Οι περισσότεροι καινοφανείς συμβαίνουν απροσδόκητα, χωρίς προειδοποίηση», εξηγεί ο Γουίλιαμ Κουκ, επικεφαλής του γραφείου παρακολούθησης περιβάλλοντος των μετεωροειδών της NASA.Ο T Coronae Borealis είναι ένας από τους 10 «επαναλαμβανόμενους καινοφανείς» στον Γαλαξία. Γνωρίζουμε από την τελευταία έκρηξη του 1946 ότι το αστέρι εξασθενεί περίπου ένα έτος πριν αυξηθεί ραγδαία η φωτεινότητά του. Ο T Coronae Borealis άρχισε να εξασθενεί τον Μάρτιο του 2023, οπότε ορισμένοι ερευνητές εκτιμούν ότι η έκρηξη νόβα θα συμβεί το πολύ έως τον ερχόμενο Σεπτέμβριο.Το αστρικό σύστημα, που βρίσκεται 3.000 έτη φωτός μακριά από τη Γη, συνήθως είναι πολύ αμυδρό για να το δούμε με γυμνό μάτι, αλλά εξαιτίας της έκρηξης αναμένεται να συναγωνιστεί σε λαμπρότητα τον Πολικό Αστέρα. Για περίπου μία εβδομάδα μετά την έκρηξή του, το αστέρι θα είναι ορατό διά γυμνού οφθαλμού, κάτι που δεν θα ξανασυμβεί για τα επόμενα 79 χρόνια. Σε περίπου 5 με 6 δισεκατομμύρια χρόνια, ο ήλιος μας θα γίνει και αυτός ένας κόκκινος γίγαντας, και αφού διασταλεί θα διαλύσει, πιθανότατα, τους λεγόμενους εσωτερικούς πλανήτες του ηλιακού συστήματος: τον Ερμή, την Αφροδίτη, τη Γη και τον Αρη και στο τέλος θα μετατραπεί σε λευκό νάνο. 

πηγή: https://www.kathimerini.gr/life/science/562941433/i-katastrofiki-ekrixi-enos-astera-tha-fotisei-ton-oyrano-apo-stigmi-se-stigmi – https://blogs.nasa.gov/Watch_the_Skies/2024/02/27/view-nova-explosion-new-star-in-northern-crown/

 

[Δροσος Γεωργιος]

Αστρονόμοι βλέπουν ατρόμητο λευκό νάνο να κάνει βόλτες σε μια μυστηριώδη μαύρη τρύπα.

Ένα απρόσμενο κοσμικό φαινόμενο.

Χρησιμοποιώντας το διαστημικό τηλεσκόπιο ακτίνων Χ XMM-Newton ομάδα αστρονόμων παρατήρησε μια τεράστια μαύρη τρύπα που έχει ήδη αναγνωριστεί για τη μυστηριώδη συμπεριφορά της και έγινε μάρτυρας ενός ακόμη παράξενου φαινομένου.Η ομάδα με επικεφαλής επιστήμονες του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης (MIT) εντόπισε ολοένα και συχνότερες εκρήξεις φωτός υψηλής ενέργειας να πηγάζουν από την μαύρη τρύπα. Με δημοσίευση τους στο διαδικτυακό αρχείο προδημοσιεύσεων arXiv οι ερευνητές εκτιμούν ότι ένας λευκός νάνος (το υπόλειμμα πυρήνα ενός νεκρού πλέον άστρου) έχει πλησιάσει τις παρυφές της μαύρης τρύπας με την αλληλεπίδραση που προκαλείται να δημιουργεί αυτές τις εκρήξεις.Η εν λόγω μαύρη τρύπα έχει την κωδική ονομασία 1ES 1927+654 και βρίσκεται περίπου 270 εκατομμύρια έτη φωτός μακριά από τη Γη. Έχει μάζα περίπου ένα εκατομμύριο φορές μεγαλύτερη από αυτή του Ήλιου. Αυτή η μαύρη τρύπα προκάλεσε το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας το 2018 όταν το στροβιλιζόμενο νέφος πλάσματος (ιονισμένο αέριο) που την περιέβαλε εξαφανίστηκε και στη συνέχεια επανεμφανίστηκε. Αυτό ήταν κάτι που οι αστρονόμοι δεν είχαν δει ποτέ πριν να συμβαίνει γύρω από μια μαύρη τρύπα.Η κατάσταση έγινε ακόμη πιο περίεργη όταν η ομάδα του MIT εντόπισε εκρήξεις ακτίνων Χ στη μαύρη τρύπα και μάλιστα με επιταχυνόμενη συχνότητα. Κατά τη διάρκεια δύο ετών ο ρυθμός αυτών των αναλαμπών υψηλής ενέργειας αυξήθηκε από μία φορά κάθε 18 λεπτά σε μία φορά κάθε 7 λεπτά. Πρόκειται για μια άνευ προηγουμένου συμπεριφορά για μια μαύρη τρύπα.

Το φαινόμενο

Εάν αυτά τα περίεργα επεισόδια είναι το αποτέλεσμα ενός λευκού νάνου που περιφέρεται σε τροχιά γύρω από την μαύρη τρύπα τότε αυτό το νεκρό άστρο εκτελεί μια απίστευτη πράξη κοσμικής ισορροπίας.«Αυτό θα ήταν το πιο κοντινό πράγμα που γνωρίζουμε γύρω από οποιαδήποτε μαύρη τρύπα. Αυτό μας λέει ότι αντικείμενα όπως οι λευκοί νάνοι μπορεί να είναι σε θέση να ζουν πολύ κοντά σε έναν ορίζοντα γεγονότων για μια σχετικά εκτεταμένη χρονική περίοδο» δήλωσε η Μέγκαν Μάστερσον, εκ των επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας.Εάν η πηγή αυτών των παράξενων επεισοδίων είναι πράγματι ένας λευκός νάνος, οι ερευνητές θεωρούν ότι θα μπορούσε να ανιχνευθεί χρησιμοποιώντας κυματισμούς στο χώρο και στο χρόνο που ονομάζονται βαρυτικά κύματα που εκπέμπονται από το σύστημα. Οι τρέχοντες ανιχνευτές βαρυτικών κυμάτων, όπως το Παρατηρητήριο Βαρυτικών Κυμάτων με συμβολόμετρο λέιζερ (LIGO) δεν είναι αρκετά ευαίσθητοι για να εντοπίσουν μια τέτοια εκπομπή. Ωστόσο, τα επερχόμενα παρατηρητήρια βαρυτικών κυμάτων όπως ο διαστημικός ανιχνευτής LISA (Laser Interferometer Space Antenna) της NASA μπορεί να είναι αρκετά ακριβείς για να κάνουν μια τέτοια ανίχνευση και να εξακριβώσουμε τι ακριβώς συμβαίνει στη μαύρη τρύπα.

https://www.naftemporiki.gr/techscience/1881562/astronomoi-vlepoyn-atromito-leyko-nano-na-kanei-voltes-se-mia-mystiriodi-mayri-trypa/

[Δροσος Γεωργιος]

Οι αστρονόμοι έτοιμοι να υποδεχτούν σπάνια κοσμική έκρηξη που επισκέπτεται τη Γη κάθε 80 χρόνια (βίντεο)

Το φαινόμενο που φωτίζει το νυχτερινό ουρανό μπορεί να εμφανισθεί τα επόμενα 24ωρα.

Το άστρο T Coronae Borealis (T Βορείου Στεφάνου) κάνει κάθε 80 χρόνια την εμφάνιση του φωτίζοντας τον ουράνιο θόλο. Η λάμψη του προέρχεται από ένα σπάνιο φαινόμενο επαναλαμβανόμενων με σταθερό χρονικά ρυθμό εκρήξεων με τους αστρονόμους να εκτιμούν ότι η λάμψη της έκρηξης θα κάνει την εμφάνιση της εντός των επόμενων 72 ωρών.Στην πραγματικότητα το T Coronae Borealis είναι ένας διπλός αστέρας που αποτελείται από έναν ερυθρό γίγαντα και έναν λευκό νάνο που βρίσκονται σε μία σχεδόν τελείως κυκλική τροχιά ο ένας γύρω από τον άλλο. Μία τροχιά τους ολοκληρώνεται κάθε περίπου 228 μέρες. και η απόσταση τους από την Γη είναι 2.630 έτη φωτός. Στο T Coronae Borealis παρατηρούνται εκρήξεις κάθε περίπου 80 χρόνια. Έχουν καταγραφεί δύο εκρήξεις μία στις 12 Μαΐου του 1866 και μία στις 9 Φεβρουαρίου του 1946.Ο λευκός νάνος περιβάλλεται από ένα δίσκο προσαύξησης και καλύπτεται από ένα πυκνό νέφος που αποτελείται από ύλη του ερυθρού γίγαντα και κάποια στιγμή η θερμοκρασία στο νέφος υπερβαίνει το σημείο ανάφλεξης του υδρογόνου που περιέχει. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα μία μεγάλη έκρηξη να συμβαίνει και η φωτεινότητα του αστεριού να αυξάνεται υπέρμετρα για λίγες μέρες.Οι παρατηρήσεις στο T Coronae Borealis από το 2023 δείχνουν ότι βρισκόμαστε προ των πυλών μιας νέας έκρηξης και η αστρονομική κοινότητα έχει δώσει σε αυτό το χρονικό διάστημα των δύο ετών διάφορες προβλέψεις για το πότε θα συμβεί η έκρηξη και θα φωτιστεί ο ουράνιο θόλος οι οποίες δεν επαληθεύθηκαν. Η νέα πρόβλεψη που προέρχεται από επιστήμονες του Αστεροσκοπείου του Παρισιού οι οποίοι έκαναν την εκτίμηση ότι η έκρηξη θα εμφανιστεί στον ουρανό στις 27 Μαρτίου ή ίσως σε κάποιο από τα δύο επόμενα βράδια και αν αυτό δεν συμβεί τότε δίνουν ως επόμενη πιθανή ημερομηνία εμφάνισης τις 10 Νοεμβρίου.

 

Επειδή πρόκειται για ένα φαινόμενο που πρακτικά κάνει την εμφάνιση του μια φορά στη ζωή ενός ανθρώπου το ενδιαφέρον γύρω από αυτό είναι μεγάλο αφού εκτός των άλλων οι επιστήμονες μπορούν να συλλέξουν πολύτιμα δεδομένα για αυτό.

Καλλιτεχνική απεικόνιση του T Coronae Borealis.

https://www.naftemporiki.gr/techscience/1938252/oi-astronomoi-etoimoi-na-ypodechtoyn-spania-kosmiki-ekrixi-poy-episkeptetai-ti-gi-kathe-80-chronia-vinteo/

[Δροσος Γεωργιος]

Συμμαχία τηλεσκοπίων «συνέλαβε» ένα δολοφόνο πλανητών (βίντεο)

Εντυπωσιακές εικόνες από ένα νεφέλωμα με ένα λευκό νάνο.

Τρία διαστημικά και ένα επίγειο τηλεσκόπιο κατέγραψαν νέες εικόνες και δεδομένα από το μαγευτικό πλανητικό νεφέλωμα της Έλικας που  βρίσκεται στον αστερισμό του Υδροχόου. Απέχει από τη Γη περίπου 700 έτη φωτός και είναι το κοντινότερο από τα λαμπρά πλανητικά νεφελώματα.Στο κέντρο του νεφελώματος βρίσκεται ένας γαλαζόλευκος άσπρος νάνος, ό,τι δηλαδή απέμεινε από τον θάνατο του άστρου από το οποίο προήλθε. Η αστρική ακτινοβολία κάνει το αέριο να λάμπει προβάλλοντας σαν ένας γιγάντιος δακτύλιος που έχει έκταση περίπου 3 έτη φωτός. Πρόκειται για ένα δημοφιλή στόχο παρατηρήσεων από τους αστρονόμους.Δόθηκαν στη δημοσιότητα εκπληκτικές εικόνες από το Νεφέλωμα της Έλικας που αποτελούν προϊόν καταγραφές των διαστημικών τηλεσκοπίων Chandra, Hubble και Explorer καθώς και το υπέρυθρο φως που ανιχνεύθηκε από το Ορατό και Υπέρυθρο Τηλεσκόπιο του Ευρωπαϊκού Νοτίου Αστεροσκοπείου στη Χιλή.Αυτές οι νέες εικόνες αποκαλύπτουν περισσότερες λεπτομέρειες του λευκού νάνου και υποδεικνύουν πώς ένας πλανήτης πλησίασε πολύ κοντά σε αυτόν με αποτέλεσμα οι παλιρροϊκές κοσμικές δυνάμεις του λευκού νάνου να διέλυσαν σε κομμάτια τον πλανήτη και στη συνέχεια ο λευκός νάνος τράβηξε τα υπολείμματά του πλανήτη στην επιφάνεια του πυροδοτώντας ισχυρές εκλάμψεις ακτίνων Χ.

 

Το δικό μας μητρικό άστρο, ο Ήλιος θα ακολουθήσει τη διαδικασία αυτοκαταστροφής που θα οδηγήσει τελικά στην μετατροπή του σε ένα λευκό νάνο η οποία και αποτελεί το τελικό στάδιο για τα αστέρια μέσης μάζας που ξεμένουν από καύσιμα. Οι λευκοί νάνοι σταδιακά εξασθενούν και ψύχονται μέχρι να σβήσουν εντελώς.Στο Νεφέλωμα της Έλικας, το αστέρι εκτοξεύει ζεστό αέριο στο Διάστημα, και αυτό το αέριο ψύχεται και πέφτει πίσω προς το άστρο. Μάζες θερμού αερίου και παλαιότερων ψυχρών αερίων συγκρούονται και δημιουργούν περίπλοκα κοσμικά μοτίβα που σε ορισμένες περιπτώσεις μοιάζουν άλλοτε με κόμπους και άλλοτε με κομήτες.

Μία από τις νέες εικόνες του νεφελώματος της ‘Έλικας.

https://www.naftemporiki.gr/techscience/1941104/symmachia-tileskopion-synelave-ena-dolofono-planiton-vinteo/

[Δροσος Γεωργιος]

Εντοπίστηκε κοντινό στη Γη σπάνιο σύστημα λευκών νάνων που θα συγκρουστούν σε μια εκτυφλωτική έκρηξη

Εντυπωσιακή ανακάλυψη που θα φωτίσει ένα από τα πιο βίαια κοσμικά φαινόμενα.

Διεθνής ομάδα αστρονόμων με επικεφαλής αστρονόμους του Πανεπιστημίου του Warwick στη Βρετανία ανακάλυψε ένα εξαιρετικά σπάνιο, μεγάλης μάζας, συμπαγές δυαδικό αστρικό σύστημα σε απόσταση 150 ετών φωτός μακριά από τη Γη.Αυτά τα δύο άστρα βρίσκονται σε πορεία σύγκρουσης και θα καταστραφούν σε μια έκρηξη σουπερνόβα τύπου 1α η οποία εμφανίζεται 10 φορές πιο φωτεινή από τη Σελήνη στο νυχτερινό ουρανό.Οι σουπερνόβα τύπου 1α είναι μια ειδική κατηγορία κοσμικών εκρήξεων που χρησιμοποιούνται ως «κεριά» για τη μέτρηση των αποστάσεων μεταξύ της Γης και των γαλαξιών υποδοχής τους. Εμφανίζονται όταν ένας λευκός νάνος (ο υπέρπυκνος πυρήνας ενός άστρου που έχει πεθάνει) συσσωρεύει υπερβολική μάζα, δεν μπορεί να αντέξει τη δική του βαρύτητα και εκρήγνυται.Εδώ και καιρό έχει προβλεφθεί θεωρητικά ότι δύο λευκοί νάνοι που βρίσκονται σε τροχιά είναι η αιτία των περισσότερων εκρήξεων σουπερνόβα τύπου 1α. Όταν βρίσκονται σε στενή τροχιά, ο βαρύτερος λευκός νάνος του ζευγαριού συσσωρεύει σταδιακά υλικό από τον σύντροφό του, κάτι που οδηγεί στην έκρηξη είτε του ενός άστρου είτε σε κάποιες περιπτώσεις και των δύο.Με δημοσίευση της στην επιθεώρηση «Nature Astronomy» ομάδα αστρονόμων εντόπισε ένα συμπαγές ζευγάρι λευκών νάνων σε πολύ κοντινή για τα κοσμικά μεγέθη απόσταση από εμάς.«Για πολλά χρόνια αναμενόταν η ανακάλυψη ενός τοπικού και τεράστιου δυαδικού συστήματος λευκών νάνων οπότε όταν εντόπισα για πρώτη φορά αυτό το σύστημα με πολύ υψηλή συνολική μάζα στη γαλαξιακή μας γειτονιά ενθουσιάστηκα αμέσως. Με μια διεθνή ομάδα αστρονόμων, τέσσερις από το Πανεπιστήμιο του Warwick, κυνηγήσαμε αμέσως αυτό το σύστημα με μερικά από τα μεγαλύτερα οπτικά τηλεσκόπια στον κόσμο για να προσδιορίσουμε ακριβώς πόσο συμπαγές είναι. Ανακαλύπτοντας ότι τα δύο αστέρια χωρίζονται μόλις στο 1/60 της απόστασης Γης-Ήλιου, συνειδητοποίησα γρήγορα ότι είχαμε ανακαλύψει το πρώτο δυαδικό σύστημα λευκών νάνων που αναμφίβολα θα οδηγήσει σε έναν σουπερνόβα τύπου 1α» αναφέρει ο Τζέημς Μάντει, ερευνητής του Πανεπιστημίου Warwick επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας.

 

Η Γη

Είναι σημαντικό ότι το νέο σύστημα είναι το βαρύτερο του τύπου του που έχει επιβεβαιωθεί ποτέ με συνολική μάζα 1,56 φορές μεγαλύτερη από αυτή του Ήλιου. Η μεγάλη τους μάζα είναι αυτή που καθορίζει ότι αυτά τα άστρα είναι προορισμένα να εκραγούν. Η έκρηξη υπολογίζεται ότι θα συμβεί σε βάθος χρόνου 23 δισεκατομμυρίων ετών ωστόσο παρόλο που είναι τόσο κοντά στο ηλιακό μας σύστημα η έκρηξη δεν θα θέσει σε κίνδυνο τον πλανήτη μας.Βέβαια το πιθανότερο είναι η έκρηξη δεν θα αποτελέσει πρόβλημα για τη Γη αφού σε περίπου πέντε δισ. έτη ο Ήλιος δεν θα έχει πλέον άλλα καύσιμα και θα ξεκινήσει η διαδικασία αυτοκαταστροφής του η οποία αρχικά θα τον μετατρέψει σε ερυθρό γίγαντα. Όταν συμβεί αυτό είτε ο Ήλιος θα καταπιεί κυριολεκτικά τη Γη είτε θα πλησιάσει τόσο κοντά που θα την κατακάψει και θα την μετατρέψει σε ένα κοσμικό κάρβουνο.

https://www.naftemporiki.gr/techscience/1942452/entopistike-kontino-sti-gi-spanio-systima-leykon-nanon-poy-tha-sygkroystoyn-se-mia-ektyflotiki-ekrixi/

Το επεξεργάστηκε Απρίλιος 8 ο Δροσος Γεωργιος

[Δροσος Γεωργιος]

Νέα μελέτη αποκαλύπτει δέκα δισ. φιλικά στη ζωή αστρικά συστήματα στο γαλαξία μας.

Ένας πλανήτης κοντά σε ένα λευκό νάνο μπορεί να είναι φιλικός στη ζωή.

Σε πλήρη εξέλιξη η προσπάθεια ανακάλυψης ζωής μακριά από τη Γη.

Η ανακοίνωση του εντοπισμού ενός εξωγήινου κόσμου υποψηφίου να διαθέτει κάποιες μορφές ζωής και η ταυτόχρονη ανακοίνωση του εντοπισμού νέων στοιχείων για το φιλικό στη ζωή παρελθόν του Άρη επαναφέρουν στο προσκήνιο τη συζήτηση για την εξωγήινη ζωή και μια νέα μελέτη υποδεικνύει πιθανά σημεία που υπάρχει στο γαλαξία μας.Ερευνητικές ομάδες παρουσιάζουν κατά καιρούς μελέτες που λαμβάνοντας υπόψη διαφόρων ειδών κριτήρια και παράγοντες προσπαθούν να καταγράψουν είτε ποσοτικά είτε γεωγραφικά τους κόσμους που υπάρχει αυξημένη πιθανότητα να είναι φιλικοί στη ζωή όπως τουλάχιστον εμείς την γνωρίζουμε και κατανοούμε. Οι περισσότερες εξ αυτών επικεντρώνονται στο που μπορεί να βρίσκονται τέτοιοι κόσμοι στο δικό μας γαλαξία.Ερευνητική ομάδα με επικεφαλής επιστήμονες του Πανεπιστημίου Irvine στη Καλιφόρνια δημοσιεύει στην επιθεώρηση «The Astrophysical Journal» μια μελέτη στην οποία εξέτασε τη δυνατότητα των λευκών νάνων να δημιουργούν περιβάλλον φιλικό στη ζωή.Με τον όρο λευκός νάνος χαρακτηρίζεται το υπόλειμμα του πυρήνα ενός άστρου μικρής ή μεσαίας μάζας που απομένει μετά τον θάνατο του άστρου. Οι λευκοί νάνοι είναι το ένα από τα τρία είδη «αστρικών πτωμάτων» (τα άλλα δύο είναι οι αστέρες νετρονίων και οι μαύρες τρύπες). Ο Ήλιος σε περίπου πέντε δισ. έτη αφού αρχικά διογκωθεί σε ερυθρό γίγαντα θα μετατραπεί σε έναν λευκό νάνο σε μια διαδικασία βέβαια που η Γη με τον έναν ή άλλο τρόπο θα καταστραφεί αφού είτε θα την καταπιεί ο Ήλιος κατά την διόγκωση του είτε θα πλησιάσει τόσο κοντά που θα την κάψει ολοσχερώς μετατρέποντας την σε ένα κοσμικό κάρβουνο.

Οι προσομοιώσεις

Οι ερευνητές στη μελέτη τους αναφέρουν ότι η επιστημονική κοινότητα είχε λάθος εκτίμηση ότι οι λευκοί νάνοι είναι διαστημικά σώματα που δεν έχουν πλέον τίποτε το θετικό να προσφέρουν στο Σύμπαν. Όπως αναφέρουν οι λευκοί νανοί μπορούν να προσφέρουν ένα περιβάλλον που έχει μεγαλύτερες δυνατότητες να είναι φιλόξενο για εξωπλανήτες που υποστηρίζουν τη ζωή από ό,τι πιστεύαμε μέχρι σήμερα.«Ενώ οι λευκοί νάνοι μπορεί ακόμα να εκπέμπουν λίγη θερμότητα από την υπολειπόμενη πυρηνική δραστηριότητα στα εξωτερικά τους στρώματα, δεν παρουσιάζουν πλέον πυρηνική σύντηξη στους πυρήνες τους. Για το λόγο αυτό, δεν έχει δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην ικανότητα αυτών των άστρων να φιλοξενούν κατοικήσιμους εξωπλανήτες. Οι προσομοιώσεις μας στον υπολογιστή υποδηλώνουν ότι αν υπάρχουν βραχώδεις πλανήτες στις τροχιές τους, αυτοί οι πλανήτες θα μπορούσαν να είναι περισσότερο φιλικοί στη ζωή και μάλιστα στην επιφάνειά τους από ό,τι πιστεύαμε προηγουμένως» λέει η Αομάβα Σιλντς, καθηγήτρια φυσικής και αστρονομίας στο Πανεπιστήμιο Irvine, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας η οποία διαπίστωσε στις προσομοιώσεις της ότι βραχώδεις πλανήτες που βρίσκονται κοντά σε λευκούς νάνους μπορούν να αναπτύξουν νερό σε υγρή μορφή στην επιφάνεια τους και με βάση τη κρατούσα θεωρία η παρουσία νερού σε υγρή μορφή αποτελεί τη νούμερο ένα προϋπόθεση για την παρουσία της ζωής.Ο γαλαξίας μας εκτιμάται ότι διαθέτει 200-400 δισ. άστρα και τα μέχρι σήμερα δεδομένα που έχουν στη διάθεση τους οι επιστήμονες υποδεικνύουν την ύπαρξη περίπου δέκα δισ. λευκών νάνων οι οποίοι μπορεί να δημιουργούν προϋποθέσεις και περιβάλλον φιλικό στη παρουσία της ζωής αυξάνοντας έτσι τις πιθανότητες ύπαρξης ζωής στο γαλαξία μας και το Σύμπαν γενικότερα.

https://www.naftemporiki.gr/techscience/1946730/nea-meleti-apokalyptei-deka-dis-filika-sti-zoi-astrika-systimata-sto-galaxia-mas/