Συμβουλές φωτογράφησης του ISS

[astrovox]

Τα παρακάτω περιγράφουν λίγο-πολύ τον τρόπο που εργάστηκα για να κάνω κάποιες λήψεις του ISS. Χρησιμοποίησα εντελώς «χειροκίνητη» μέθοδο και σίγουρα υπάρχουν και άλλοι τρόποι να τον φωτογραφίσεις. Θα χαρώ να ακούσω σχόλια, διορθώσεις ή να προτείνετε κάποια άλλη μέθοδο!

 

 

Προγραμματισμός

Αρχικά κοιτάμε τις προβλέψεις για το πότε περνάει ο ISS. Η τροχιά του είναι τέτοια ώστε περιοδικά μπορεί να κάνει κάποια καλά περάσματα από μια συγκεκριμένη περιοχή συνεχόμενα για μερικές ημέρες και μετά να σταματάει για ένα μικρότερο ή μεγαλύτερο διάστημα.

 

«Καλό» πέρασμα του ISS σημαίνει ότι η τροχιά του θα περάσει όσο το δυνατόν πιο κοντά στον τόπο που είμαστε. Ιδανικά, θα περάσει σχεδόν από πάνω μας και θα τον δούμε κοντά στο ζενίθ. Η διαφορά μεταξύ ενός περάσματος ακριβώς από πάνω μας και ενός όπου ο σταθμός περνάει χαμηλά είναι τεράστια. Χαρακτηριστικά να αναφερθεί ότι όταν περάσει ακριβώς από πάνω μας τον βλέπουμε σε μια απόσταση μερικών εκατοντάδων χιλιομέτρων (400-500) ενώ αν είναι χαμηλά στον ορίζοντα μπορεί να απέχει από εμάς 1000 με 1500 χιλιόμετρα. Κατά συνέπεια η δυνατότητα να πιάσουμε ένα καλό καρέ με λεπτομέρεια αυξάνεται όσο πιο κοντά από εμάς περάσει ο σταθμός.

 

Για τις προβλέψεις των περασμάτων του ISS μπορούμε να εμπιστευόμαστε το site heavens-above.com όπου και θα πρέπει να διαλέξουμε με ακρίβεια το σημείο παρατήρησης. Το site προβλέπει τα περάσματα του ISS και μας πληροφορεί αναλυτικά για την τροχιά του, το πόσο φωτεινός θα είναι και το ποια θα είναι η εγγύτερη απόστασή του. Όταν βλέπουμε ένα καλό πέρασμα (π.χ. ανεβαίνει πάνω από τις 30-40 μοίρες) έχουμε μια ενδεχόμενη φωτογραφική ευκαιρία. Φυσικά, δε θα αποθαρρύνω κανέναν να δοκιμάσει σε οποιοδήποτε ύψος τη φωτογράφιση αλλά η πιθανότητα καλής λήψης αυξάνεται δραματικά όσο πιο ψηλά καταγράψουμε το σταθμό.

 

O ISS μπορεί να κάνει και περάσματα την ημέρα που είναι δυνατό να φωτογραφηθούν αλλά είναι αναμφίβολα πιο δύσκολα και δεν μπορούν να γίνουν χειροκίνητα.

 

 

Εξοπλισμός

 

Έχοντας λοιπόν καταγράψει τα στοιχεία του περάσματος ώστε να είμαστε έτοιμοι, αρχίζουμε την προετοιμασία του εξοπλισμού. Όπως πάντα, στήνουμε αρκετά νωρίτερα ώστε να μπορέσει ο εξοπλισμός να έρθει σε θερμοκρασία περιβάλλοντος, να ευθυγραμμίσουμε ενδεχομένως τα οπτικά (σε νευτώνεια, SCT) και να κάνουμε όλες τις απαιτούμενες ρυθμίσεις με άνεση χρόνου (η βιασύνη σχεδόν ποτέ δεν οδηγεί σε καλές λήψεις σε όλους τους τύπους αστροφωτογραφίας!).

 

Θα χρησιμοποιήσουμε ένα ρολόι με ακριβή ώρα για να ξέρουμε πότε να περιμένουμε το σταθμό. Καθώς ένα πέρασμα του ISS μπορεί να διαρκέσει μόνο 4-5 λεπτά, ακόμα και δυο λεπτά λάθος να πηγαίνει το ρολόι μας μπορεί να προκαλέσει μπέρδεμα.

 

Για τη φωτογράφιση θα χρειαστούμε, φυσικά, ένα τηλεσκόπιο. Μιας και πρόκειται για φωτογράφιση πολύ μικρού αντικειμένου είναι προτιμητέο ένα τηλεσκόπιο με μεγάλη εστιακή απόσταση. Η γωνιώδης διάμετρος του ISS είναι μερικές δεκάδες δεύτερα λεπτά του τόξου (ανάλογα με την απόστασή του από εμάς), συγκρίσιμη δηλαδή με το μέγεθος των φωτεινών πλανητών και κατά συνέπεια τα πλανητικά φωτογραφικά setup έχουν άμεση εφαρμογή στη φωτογράφιση του ISS.

 

Για στήριξη, προτείνω τη χρήση μιας ευέλικτης χειροκίνητης αλταζιμουθιακής στήριξης η οποία θα επιτρέψει το εύκολο κεντράρισμα του δορυφόρου στο πεδίο μας και τη συνεχή παρακολούθησή του. Ο δορυφόρος πηγαίνει πολύ γρήγορα για να μπορέσουν να τον ακολουθήσουν κάποιες ηλεκτροκινούμενες στηρίξεις αλλά ακόμα και αν μπορεί να τον ακολουθήσει, η κίνηση του τηλεσκοπίου σε δύο άξονες μέσω του χειριστηρίου κρατώντας το δορυφόρο στο πεδίο είναι αρκετά δύσκολη. Προτείνω, λοιπόν, τη χειροκίνητη παρακολούθηση του στόχου. Η αλταζιμουθιακή στήριξη (εγώ χρησιμοποιώ αλταζιμουθιακή dobsonian) είναι πολύ εύκολη στη γρήγορη κίνηση του τηλεσκοπίου. Το ίδιο μπορεί να γίνει και με μια ισημερινή στήριξη με λυμένα τα φρένα ώστε να κινείται χειροκίνητα αν και η κίνηση της ισημερινής προσφέρει λιγότερη «φυσική» αίσθηση και είναι ίσως πιο δύσκολη.

 

Υπάρχει φυσικά η δυνατότητα να φωτογραφίσουμε τον ISS χρησιμοποιώντας ευθυγραμμισμένη ρομποτική στήριξη (go-to). Έχοντας χρησιμοποιήσει λογισμικό ώστε να προβλέψουμε ακριβώς τις συντεταγμένες από όπου θα περάσει ο ISS κάποια συγκεκριμένη στιγμή μπορούμε να τον «περιμένουμε» στο σημείο αυτό με την ρομποτική στήριξη. Φυσικά, αυτό προϋποθέτει καλή ακρίβεια στα πάντα (πρόβλεψης από το λογισμικό, ευθυγράμμισης του go-to κτλ).

 

Σημαντική είναι η επιλογή της κάμερας που θα χρησιμοποιηθεί για τη λήψη. Mπορεί να χρησιμοποιηθεί και μια κάμερα που κάνει μόνο λήψη φωτογραφιών αλλά οι φτηνότερες κάμερες δεν μπορούν να δώσουν συνεχή ροή σε πολλά καρέ ανά δευτερόλεπτο εκτός και αν έχετε μια «επαγγελματική» DSLR που μπορεί να δώσει μεγάλα παρατεταμένα fps. Μιας και ο ISS θα περάσει μέσα από το πεδίο μας σε κλάσμα του δευτερολέπτου η πιθανότητα να τον πετύχουμε παίρνοντας μεμονωμένα καρέ μειώνεται αρκετά. Συνεπώς, προτείνεται η λήψη βίντεο ώστε να πιάσουμε τον σταθμό σε αρκετά καρέ. Λήψη βίντεο μέσα από το τηλεσκόπιο μπορούμε να πάρουμε με τους εξής τρόπους:

 

-DSLR που έχει τέτοια δυνατότητα (σχεδόν όλες οι καινούριες την έχουν)

-Webcam (πχ Philips ToUcam)

-Εξειδικευμένη αστρονομική κάμερα (πχ DMK, Watec κτλ)

 

Όσοι έχουν την τρίτη επιλογή διαθέσιμη μάλλον θα την προτιμούσαν καθώς οι κάμερες αυτές έχουν πολύ μεγάλη ευαισθησία και μπορούν να καταγράψουν λεπτομέρειες με μικρές εκθέσεις. Εγώ έχω πειραματιστεί και με τους τρεις τρόπους και χρησιμοποιώ τον πρώτο λόγω της ευκολίας που δίνει καθώς δεν απαιτεί laptop και έτσι εστίαση, ρύθμιση και «κυνηγητό» γίνονται όλα χωρίς καλώδια και χωρίς πήγαινε-έλα από υπολογιστή σε τηλεσκόπιο. Μιας και οι τρεις τρόποι μπορούν να δώσουν αποτελέσματα, ο καθένας μπορεί να πειραματιστεί αν διαθέτει κάτι από αυτά.

 

Ακόμα και αν το τηλεσκόπιό μας έχει μεγάλη εστιακή απόσταση (πχ είναι SCT), συνήθως θα θέλουμε να την αυξήσουμε περαιτέρω προκειμένου να καταγράψουμε μεγαλύτερο είδωλο στον αισθητήρα μας. Έτσι χρησιμοποιούμε έναν φακό barlow (ή ακόμα καλύτερα powermate) συνήθως από 2Χ έως 5Χ ανάλογα με την αρχική μας εστιακή απόσταση και τον αισθητήρα της κάμερας που χρησιμοποιούμε. Μια «πρόβα» λήψης με τον Δία μπορεί να μας βοηθήσει να επιλέξουμε καθώς κάτι αντίστοιχο θα κάνει και για τον ISS. Πάντως, η «ενεργός» εστιακή απόσταση (μαζί με τον barlow) θα θέλουμε να είναι αρκετά μεγάλη ώστε να καταγράψουμε λεπτομέρεια στο είδωλο. Τα καλύτερα αποτελέσματα τα είχα με F=6000 και f/20 περίπου (λέω περίπου καθώς η ακριβής μεγέθυνση barlow και powermate μπορεί να εξαρτάται από το σημείο τοποθέτησης όλου του εξοπλισμού). Φωτογραφίζοντας τον ISS με μικρή εστιακή απόσταση (και άρα με μεγάλο πεδίο) θα κάνει το κυνήγι πιο εύκολα αλλά μικρότερο το είδωλο στον αισθητήρα μας. Ένα πολύ μικρό είδωλο δε θα δείξει πολλές λεπτομέρειες.

 

 

Λήψη

 

Εστίαση

 

Όπως πάντα, απολύτως κρίσιμη διαδικασία είναι η ακριβής εστίαση. Μιας και δεν μπορούμε να εστιάσουμε με τον ίδιο τον ISS, θα πρέπει να εστιάσουμε με κάποιο άλλο ουράνιο αντικείμενο. Θα πρέπει να διαλέξουμε κάποιο αντικείμενο που να είναι αρκετά φωτεινό ώστε να δίνει ικανοποιητικά λαμπρό είδωλο στο «αργό» setup που χρησιμοποιούμε. Αν κάποιος λαμπρός πλανήτης ή το φεγγάρι είναι ορατά, μπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε. Αν όχι θα πρέπει να βρούμε κάποιο πολύ φωτεινό άστρο. Μιας και συνήθως ο ISS είναι ορατός σε λυκόφως ή λυκαυγές εδώ μπορεί να προκύψει κάποια μικρή δυσκολία. Προσπαθούμε να κάνουμε την τελική εστίαση μερικά λεπτά πριν την έλευση του σταθμού και αν ο εστιαστής έχει μηχανισμό κλειδώματος της εστίασης, τον χρησιμοποιούμε καθώς για το «κυνήγι» του ISS θα κινήσουμε ταχέως τον εξοπλισμό μας.

 

Ευθυγράμμιση ερευνητή

 

Εφόσον χρησιμοποιήσουμε τη χειροκίνητη μέθοδο που προτείνω, η ακριβέστατη ευθυγράμμιση του ερευνητή είναι πάρα πολύ σημαντική. Αν συνήθως ευθυγραμμίζουμε τον ερευνητή «αρκετά καλά», για αυτή τη χρήση θα πρέπει να τον ευθυγραμμίσουμε τελείως «κέντρο». Αυτό θα επιτρέψει την ακριβή στόχευση του δορυφόρου μετά. Η ευθυγράμμιση καλό είναι να γίνει με τη μεγάλη μεγέθυνση μέσα από το ίδιο το setup που θα χρησιμοποιήσουμε και όχι με προσοφθάλμιο. Επίσης να τονιστεί ότι πάντα ευθυγραμμίζουμε τον ερευνητή αφού έχουμε κάνει collimation και όχι πριν καθώς αλλάζει ελαφρώς το σημείο όπου κοιτάει το τηλεσκόπιό μας.

Σχετικά με τη χρήση ερευνητή μπορεί να χρησιμοποιηθεί είτε telrad/red dot είτε ένας οπτικός ερευνητής (όχι γωνιακός). Προσωπικά προτιμώ το telrad καθώς είναι πιο εύκολο να βρεις τον ISS την πρώτη φορά, εύκολο να τον κεντράρεις στον κύκλο και δυσκολότερο να τον χάσεις από το πεδίο. Με τον οπτικό ερευνητή είναι πιθανό να φύγει από το πεδίο κατά τη διάρκεια του «κυνηγιού» και να υπάρξει δυσκολία να ξαναβρεθεί. Επιπλέον, υπάρχει δυσκολία με το αντιστραμμένο είδωλο αν πρόκειται για ορθό ερευνητή ή με το γεγονός ότι δε βλέπεις ταυτόχρονα και τον ουρανό αν πρόκειται για γωνιακό ερευνητή.

 

Επιλογή έκθεσης/ρυθμίσεων

 

Η επιλογή της έκθεσης και των ρυθμίσεων εξαρτάται από τον εξοπλισμό μας. Ωστόσο, οι παρακάτω γενικές αρχές έχουν ισχύ.

Καθώς ο σταθμός θα περάσει από το πεδίο μας σε κλάσμα του δευτερολέπτου ενώ το τηλεσκόπιό μας θα κινείται και αυτό, θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε πολύ σύντομη έκθεση. Προτείνω να χρησιμοποιηθεί έκθεση στη χειρότερη 1/500 του δευτερολέπτου και ακόμα πιο σύντομη αν γίνεται. Φυσικά, το πόσο μικρή έκθεση μπορούμε να κάνουμε εξαρτάται από την ευαισθησία της κάμερας και το f στο οποίο φωτογραφίζουμε.

Η ευαισθησία της κάμερας μας πρέπει να ρυθμιστεί ψηλά αν πρόκειται για DSLR (εγώ χρησιμοποιώ ISO 1600-6400) ενώ αν πρόκειται για αστρονομική κάμερα ή webcam χρειάζεται πειραματισμός με τις διάφορες παραμέτρους του λογισμικού λήψης (συνήθως gain, brightness, gamma) ώστε να βρεθεί η βέλτιστη ρύθμιση. Μιας και ο πειραματισμός με τον ίδιο τον ISS δεν είναι εύκολος μπορούμε να εξοικειωθούμε με τις ρυθμίσεις μας με τη Σελήνη ή και τον Δία αν και φυσικά οι ρυθμίσεις δε θα συμπίπτουν με τις βέλτιστες για τον ISS.

Η ρύθμιση της ανάλυσης και του framerate γίνεται στην υψηλότερη δυνατή που μας επιτρέπει ο εξοπλισμός μας.

 

 

Στόχευση

 

Εφόσον έχουμε κάνει με ακρίβεια την απαραίτητη ευθυγράμμιση του ερευνητή, η στόχευση του ISS δεν είναι δύσκολη. Αρχίζουμε το κυνήγι με το που τον βλέπουμε για πρώτη φορά να σηκώνεται από τον ορίζοντα. Παρά το γεγονός ότι οι καλύτερες λήψεις θα βγουν όταν θα είναι στο μεγαλύτερο ύψος καλό είναι να αρχίσουμε τη στόχευση από νωρίς ώστε να συνηθίσουμε την κίνηση του τηλεσκοπίου. Στην αρχή μπορεί να δυσκολευτούμε αλλά μετά από λίγο θα διαπιστώσουμε πως είναι σχετικά εύκολο να τον ακολουθούμε μέσα από τον ερευνητή και συχνά να τον κρατάμε και κεντραρισμένο. Ένας άλλος τρόπος για να πάρουμε λήψεις αν δυσκολευόμαστε να τον κεντράρουμε είναι αφού έχουμε αποκτήσει την αίσθηση της πορείας του να προπορευτούμε του ISS και να τον περιμένουμε με ακίνητο το τηλεσκόπιό να περάσει από το πεδίο το οποίο και θα επαναλαμβάνουμε κάθε φορά που περνάει.

 

 

Μετά τη λήψη

 

Μετά τη λήψη θα έχουμε, κατά πάσα πιθανότατα, ένα βίντεο διάρκειας μερικών λεπτών από το οποίο θα υπάρχουν κάποια διαστήματα, μικρά ή μεγαλύτερα ανάλογα με το πόσο επιτυχημένο κυνήγι κάναμε, όπου ο ISS θα περνάει από το πεδίο. Η δουλειά τώρα συνίσταται στο να δούμε το βίντεο και να αναζητήσουμε τα καλά καρέ. Εγώ χρησιμοποιώ τον VLC καθώς διαθέτει δυνατότητα προβολής καρέ-καρέ (που βοηθάει την εύρεση μιας καλής λήψης σε ένα σύντομο πέρασμα) καθώς και αποθήκευση στιγμιότυπου σε αρχείο PNG. Αφού έχουμε αποθηκεύσει τα καλύτερα στιγμιότυπα μπορούμε να τους κάνουμε μια βασική επεξεργασία σε κάποιο πρόγραμμα επεξεργασίας εικόνας (crop και λίγα levels συνήθως θα βελτιώσουν το αποτέλεσμά μας).

 

[fullalbumimg]10684[/fullalbumimg]

 

[fullalbumimg]15510[/fullalbumimg]

[filfilip]

Αντρέα σε ευχαριστούμε πολύ για τις πολύτιμες συμβουλές σου!!!!!! Στο επόμενο πέρασμα από το ζενίθ θα τις αξιοποιήσω σίγουρα.. δυστυχώς σήμερα περνάει από πολύ χαμήλά

[1KYRIAKOS1]

Καταρχάς σε ευχαριστούμε πολύ για τις πληροφορίες σου!

Δεύτερον,επειδή έχω ένα κατοπτρικό νευτώνιο skywatcher 130 mm και εστιακή απόσταση 900 mm με ισημερινή στήριξη eq2,θα μπορούσες να μου δώσεις μερικές πληροφορίες ώστε να με βοηθήσεις να δω και να βγάλω μερικές φωτογραφίες του ISS?

Όπως π.χ τι προσοφθάλμιο να χρησιμοποιήσω.

 

Και πάλι σε ευχαριστούμε!!

[The Humble Programmer]

Πιθανότατα θα το έχετε διαβάσει αλλά για αυτούς που τους έχει ξεφύγει.

 

NASA’s Spot the Station service sends you an email or text message a few hours before the space station passes over your house/

[astrovox]

Καταρχάς σε ευχαριστούμε πολύ για τις πληροφορίες σου!

Δεύτερον,επειδή έχω ένα κατοπτρικό νευτώνιο skywatcher 130 mm και εστιακή απόσταση 900 mm με ισημερινή στήριξη eq2,θα μπορούσες να μου δώσεις μερικές πληροφορίες ώστε να με βοηθήσεις να δω και να βγάλω μερικές φωτογραφίες του ISS?

Όπως π.χ τι προσοφθάλμιο να χρησιμοποιήσω.

 

Και πάλι σε ευχαριστούμε!!

 

Για τη φωτογράφιση.... τα λέω αναλυτικά πιο πάνω. Ακριβείς ρυθμίσεις εξαρτώνται από την κάμερα που διαθέτεις. Τί έχεις από όλα αυτά που λέω;

 

Για να τον δεις με το μάτι σου χρειάζεσαι μεγαλούτσικη μεγέθυνση αλλά το πόσο εξαρτάται από την άνεσή σου να τον ακολουθείς. Η δυσκολία μεγαλώνει με τη μεγέθυνση. Όπως λέω και πάνω, δεν είναι τόσο εύκολο με ισημερινή στήριξη. Αν έχεις φακό με μεγάλο φαινόμενο πεδίο, τον χρησιμοποιείς.

[1KYRIAKOS1]

Συγνώμη που στο λέω,αλλά το τηλεσκόπιο το αγόρασα την περασμένη Τρίτη...οπότε το μόνο που διαθέτω είναι δύο προσοφθάλμια 25mm και 10mm και έναν Barlow 2x...αλλά σκέπτομαι σοβαρά την αγορά μιας nexImage λείαν συντόμως.

[astrovox]

Τότο δεν έχεις πολλές επιλογές. Μάλλον θα δοκίμαζα τον δεκάρη για να μπορέσω να διακρίνω κάπως το σχήμα του. Μέθοδος όπως περιγράφω πάνω.

[1KYRIAKOS1]

Σε ευχαριστώ!!...Τώρα το μόνο που μένει είναι ένα καλό pass του...και με λίγη τύχη μπορεί και να δω κάτι...αν και με τις οδηγίες σου,δεν νομίζω να χρειαστώ τύχη.

[astrovox]

Χτες δοκίμασα για πρώτη φορά να εκμεταλλευτώ το πλεονέκτημα του να τραβάς video ώστε να πάρω πολλά καρέ και να κάνω animation. Το αποτέλεσμα παρακάτω. Πάντα αναφέρομαι στη μέθοδο με χειροκίνητη παρακολούθηση και video. (Η αναπήδηση σε ένα σημείο είναι zenith-flip από το dob )

 

http://www.astrovox.gr/forum/album_showpage.php?pic_id=19042

 

 

[HOMO]

Ανδρέα με την ASI το έχεις προσπαθήσει?

[aiolos]

Μπράβο πολύ ωραίο το βίντεο. Τον είδα και γω χτες που πέρασε. Είναι λαμπερός όσο περίπου και η Αφροδίτη. Θα ξανά περάσει σήμερα λίγο μετά τις 21:00.

 

Έχω ένα τηλεσκοπιάκι skywatcher 80/400 πάνω σε φωτογραφικό τρίποδο και 2 προσοφθάλμια 10mm και 25mm και έναν barlow 2x. Λες να καταφέρω να δω τίποτα με το 10ρι; Να βάλω και τον barlow;

[astrovox]

Ανδρέα με την ASI το έχεις προσπαθήσει?

 

Δεν το έχω προσπαθήσει αλλά το κυνήγι θα είναι λίγο πιο δύσκολο με το μικρό πεδίο ενώ η DSLR βόλευε!

 

Έχω ένα τηλεσκοπιάκι skywatcher 80/400 πάνω σε φωτογραφικό τρίποδο και 2 προσοφθάλμια 10mm και 25mm και έναν barlow 2x. Λες να καταφέρω να δω τίποτα με το 10ρι; Να βάλω και τον barlow;

 

Εγώ τον έχω δει πολλές φορές με μεσαία μεγέθυνση με το 12άρι dob και φαίνονται εύκολα η βασική δομή. Με το μικρό ίσως η μεγέθυνση δεν είναι αρκετή να δεις δομή αλλά μια δοκιμή θα σε πείσει και θα διαφωτίσει και εμάς! Για να τον διατηρήσεις στο πεδίο αρκετά ώστε να καταλάβεις κάτι, θέλει καλή και ομαλή κίνηση στη βάση!

[aiolos]

Απ' όσο καταλαβαίνω δεν νομίζω να πετύχω κάτι. Χτες δοκίμασα με το 25mm που δίνει 16χ και φυσικά δεν είδα καμιά διαφορά. Σήμερα λέω να δοκιμάσω με το 10mm που δίνει 40x ή με το barlow που δίνει 80x. Αλλά ο barlow είναι της πλάκας. Όπως της πλάκας είναι και ο φωτογραφικός τρίποδας που έχω. Να το ανέβαζα στην eq1 table που έχω δεν νομίζω να κατάφερνα κάτι καλύτερο. Στην πράξη θα φανεί.

[astroexplorer]

Ευχαριστώ Αντρέα για το ποστ. Φωτογραφικά αν και προσπάθησα δεν κατάφερα τίποτα αλλά το πιο σημαντικό ήταν πως τον είδε όλη η οικογένεια και η κόρη μου ... ξετρελάθηκε με το πρώτο της διαστημόπλοιο!