Εαρινή Ισημερία

[Bi2L]

Εαρινή Ισημερία

 

Εαρινή ισημερία, 20 Μαρτίου 2013 και ώρα 13:02, καλώς να υποδεχτούμε την Άνοιξη με τον ήλιο στην τομή εκλειπτικής-ουράνιου ισημερινού.

 

 

 

 

Κείμενο Διονύσης Σιμόπουλος

 

Ίση μέρα και ίση νύχτα

 

Ορισμένοι φίλοι κοιτάζοντας τα διάφορα επιτραπέζια ημερολόγια και την διάρκεια της ημέρας και της νύχτας, με ρώτησαν γιατί η ημέρα της ισημερίας δεν συμπίπτει με την ημέρα που έχουμε ίση ημέρα και ίση νύχτα. Είναι μία παρατήρηση που οφείλεται στην απόστασή μας από τον γήινο ισημερινό. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με την σειρά.

 

Όπως ξέρετε κάθε μέρα η Γη βρίσκεται σε διαφορετική θέση από αυτήν που βρισκόταν την προηγουμένη. Έτσι κάθε φορά που η Γη συμπληρώνει μία πλήρη περιφορά γύρω από τον Ήλιο, μας φαίνεται ότι ήταν ο Ήλιος αυτός που συμπλήρωσε έναν κύκλο γύρω από τη Γη, πάνω στην εκλειπτική. Η εκλειπτική δηλαδή δεν είναι τίποτε άλλο παρά η απεικόνιση, ή η προέκταση πάνω στην ουράνια σφαίρα, της γήινης τροχιάς γύρω από τον Ήλιο.

 

Αν παρατηρήσουμε την εκλειπτική και τη συγκρίνουμε με τον ουράνιο ισημερινό (την προέκταση δηλαδή του ισημερινού της Γης και την αποτύπωσή του πάνω στον ουράνιο θόλο) θα δούμε ότι οι δύο αυτοί κύκλοι δε συμπίπτουν, αλλά αντίθετα τέμνονται, σχηματίζοντας γωνία ίση με 23 μοίρες και 27 πρώτα λεπτά, λόγω της κλίσης που έχει ο άξονας της Γης σε σχέση με το επίπεδο που σχηματίζει η εκλειπτική. Η γωνία αυτή ονομάζεται "λόξωση της εκλειπτικής", και τα δύο σημεία στα οποία τέμνονται οι δύο κύκλοι ονομάζονται "ισημερινά σημεία".

 

Στο πρώτο σημείο ο ουράνιος ισημερινός τέμνει την εκλειπτική εκεί όπου ο Ήλιος βρίσκεται στις 20-21 Μαρτίου. Το σημείο αυτό ονομάζεται εαρινό ισημερινό σημείο, και από την ημέρα αυτή αρχίζει η Άνοιξη. Εκ διαμέτρου αντίθετα η τομή γίνεται όταν ο Ήλιος βρίσκεται στις 22-23 Σεπτεμβρίου. Το σημείο αυτό ονομάζεται φθινοπωρινό ισημερινό σημείο, και από την ημέρα αυτή αρχίζει το Φθινόπωρο. Για φέτος (2013) η εαρινή ισημερία θα γίνει στις 13:02 της 20ης Μαρτίου, ενώ η φθινοπωρινή στις 23:44 της 22ας Σεπτεμβρίου.

 

Και στις δύο αυτές ημέρες, η νύχτα είναι ίση με την ημέρα, δηλαδή επί 12 ώρες ο Ήλιος βρίσκεται πάνω από τον ορίζοντα και επί 12 ώρες βρίσκεται κάτω από τον ορίζοντα, έχουμε δηλαδή ίση-μέρα: ισημερία. Το γεγονός αυτό, όμως, συμβαίνει μόνο στον ισημερινό. Επειδή εμείς βρισκόμαστε 35-40 μοίρες βόρεια του ισημερινού η ίση μέρα και η ίση νύχτα συμβαίνει μερικές ημέρες νωρίτερα της εαρινής ισημερίας και συγκεκριμένα στις 17 Μαρτίου, οπότε στην Ελλάδα έχουμε 12 ώρες ημέρας και 12 ώρες νύχτας.

[Bi2L]

κείμενο, Βήμα Science, Newsroom ΔΟΛ

Τι είναι η ισημερία;

 

Στην αστρονομία, ισημερία ονομάζεται η μέρα κατά την οποία έχουμε χρονικά ίση μέρα και ίση νύχτα. Το φαινόμενο αυτό, σύμφωνα με τους ειδικούς, οφείλεται στον «χορό» της Γης γύρω από τον εαυτό της και τον Ηλιο. Επειδή ο άξονας περιστροφής της Γης δεν είναι κάθετος στο επίπεδο περιφοράς της, η διάρκεια τόσο της μέρας όσο και της νύχτας μεγαλώνει ή αντίθετα μικραίνει. Ωστόσο, δύο φορές τον χρόνο η Γη παίρνει τέτοια θέση, που οι ακτίνες του Ηλιου πέφτουν κάθετα στον ισημερινό.

 

Η πρώτη μέρα της άνοιξης καταγράφεται μεταξύ της 19ης Μαρτίου και της 21ης Μαρτίου. Η ημερολογιακή αυτή διαφορά οφείλεται σε δύο βασικούς λόγους. Αρχικά, κάθε έτος δεν έχει ακριβώς τις ίδιες μέρες (π.χ. δίσεκτα έτη). Επιπλέον, η ελλειπτική τροχιά της Γης σε συνδυασμό με την βαρυτική έλξη των υπολοίπων πλανητών αλλάζουν διαρκώς τον προσανατολισμό μας απέναντι στον Ηλιο.

 

Από το εαρινό ισημερινό σημείο και μετά, ο Ηλιος φαίνεται καθημερινά να σκαρφαλώνει όλο και πιο πάνω στο βόρειο ημισφαίριο του ουρανού. Οι μέρες μεγαλώνουν, οι νύχτες μικραίνουν, με αποτέλεσμα και ο καιρός να γίνεται όλο και πιο θερμός. Όταν ο Ηλιος αγγίξει το βορειότερο σημείο τότε αρχίζει και πάλι να «βουτά» σιγά-σιγά προς τον ισημερινό. Και κάπως έτσι πραγματοποιείται ο ακούραστος κύκλος των τεσσάρων εποχών.

 

Οι ειδικοί υπολογίζουν ότι ο χειμώνας του 2012 για το βόρειο ημισφαίριο του πλανήτη μας διήρκεσε σχεδόν 88,9 μέρες. Η πολύχρωμη άνοιξη θα διαρκέσει περίπου 92,7 μέρες, το χρυσαφένιο καλοκαίρι 93,6 μέρες και το μελαγχολικό φθινόπωρο 89,8 μέρες.

 

Οι εποχές στη… γειτονιά της Γης

 

Ο Ερμής εμφανίζεται ιδιαίτερα «εκκεντρικός» ως προς τις «εποχές» του. Η ελλειπτική τροχιά του και το γεγονός ότι ο συγκεκριμένος πλανήτης περιστρέφεται τρεις φορές γύρω από τον άξονα του κατά τη διαρκεί δύο ετών, συμβάλλουν στην ανάπτυξη ενός διαφορετικού «φλερτ» με τον Ηλιο καθιστώντας δύσκολο τον εντοπισμό της ακριβούς χρονικής στιγμής της έλευσης των διαφόρων εποχών.

 

Στην Αφροδίτη πάλι, οι φλογερές θερμοκρασίες αγγίζουν επίπεδα ικανά να ρευστοποιήσουν ακόμα και... μόλυβδο. Με κλίση του άξονά της μόλις τριών μοιρών και με μια σύντομη τροχιά γύρω από τον Ηλιο, οι εποχές στην Αφροδίτη διαρκούν μόλις 55-58 ημέρες, σημειώνοντας μικρές μόλις διακυμάνσεις της θερμοκρασίας.

 

Με κλίση μόλις τριών μοιρών στον άξονά του, ο Δίας δεν παρουσιάζει ιδιαίτερες διαφορές μεταξύ των εποχών του. Λόγω της μεγάλης απόστασής του από τον Ηλιο, η κάθε εποχή του διαρκεί περίπου τρία χρόνια.

 

Στην περίπτωση του κόκκινου πλανήτη πάλι τα πράγματα αλλάζουν. Η απόσταση του Άρη από τον Ηλιο – 1,64-1,36 αστρονομικές μονάδες, τη στιγμή που η 1 α.μ. είναι η απόσταση μεταξύ Ηλιου και Γης – και η μεγάλη κλίση του άξονά του, συμβάλλουν στις ακραίες εποχιακές αλλαγές που καταγράφονται εκεί.

 

Στα εξωτερικά όρια του ηλιακού μας συστήματος και συγκεκριμένα στον Κρόνο οι εποχές διαρκούν περίπου επτά χρόνια.

 

Με κλίση άξονα που αγγίζει τις 82 μοίρες, ο «ξαπλωμένος» Ουρανός εμφανίζει ακραίες εποχές διάρκειας 20 ετών. Για περίπου ένα τρίμηνο του έτους του – που αντιστοιχεί σε περίπου 84 γήινα έτη – ο Ηλιος «λούζει» έναν από τους δύο πόλους του. Κάτι τέτοιο, σύμφωνα με τη NASA, βυθίζει το υπόλοιπο μισό του πλανήτη στο απόλυτο σκοτάδι.