Σέντνα.

[Δροσος Γεωργιος]

Σέντνα.

Τον Νοέμβριο του 2003 ομάδα αστρονόμων ανακάλυψαν ένα μεγάλο παγωμένο βράχο στις εσχατιές του ηλιακού μας συστήματος, πολύ πιο μακριά από τον Πλούτωνα. Πρόκειται για ένα πλανητοειδές σώμα που ονομάστηκε Σέντνα (Sedna) από το όνομά μιας θεάς των ωκεανών και πιο συγκεκριμένα μιας θεότητας των Εσκιμώων, η οποία σύμφωνα με τον μύθο δημιούργησε τα θαλάσσια πλάσματα της Αρκτικής.

Πρόκειται για το πιο παγωμένο και μακρινό γνωστό αντικείμενο που βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τον Ηλιο. Η παρουσία της Σέντνα στο ηλιακό μας σύστημα πονοκεφαλιάζει τους επιστήμονες και έχουν αναπτυχθεί διάφορες θεωρίες για την ύπαρξη της.

Μια νέα θεωρία αναφέρει ότι η Σέντνα ανήκε σε ένα άστρο που κάποτε πέρασε από τη διαστημική μας γειτονιά με τον Ηλιο να καταφέρνει να την αρπάξει και να την τοποθετεί στην θέση που βρίσκεται σήμερα.

Ο παγωμένος αυτός βράχος βρίσκεται σε απόσταση περίπου 13 δισ. χλμ. από τον Ηλιο ενώ ο Πλούτωνας βρίσκεται σε απόσταση περίπου 4 δισ. χλμ. από το μητρικό μας άστρο. Η Σέντνα έχει ελαφρώς μικρότερο μέγεθος από τον Πλούτωνα και το μισό μέγεθος από τη Σελήνη, η διάμετρός του εκτιμάται ότι είναι στα 3/4 αυτής του Πλούτωνα. H θερμοκρασία στη Σέντνα βρίσκεται μόνιμα χαμηλότερα από τους -240 βαθμούς Κελσίου.

Η Σέντνα βρίσκεται στη ζώνη Κάιπερ, μια περιοχή στα σύνορα του ηλιακού μας συστήματος με αμέτρητους μικρότερους και μεγαλύτερους παγωμένους βράχους. Θεωρείται η δεύτερη μεγάλη ζώνη αστεροειδών του ηλιακού μας συστήματος μετά από εκείνη που βρίσκεται ανάμεσα στον Δία και τον Αρη. Πρόκειται για σώματα που οι ειδικοί πιστεύουν ότι αποτελούν απομεινάρια από την διαδικασία σχηματισμού του ηλιακού μας συστήματος. Στη ζώνη Κάιπερ υπάρχουν ορισμένα σώματα όπως η Σέντνα η τροχιακή κίνηση των οποίων δεν εξηγείται με τα συμβατικά πλανητικά μοντέλα. Ετσι οι ειδικοί άρχισαν να ρίχνουν στο τραπέζι διάφορες ιδέες. Μια από αυτές ήταν ότι αυτά τα σώματα βρίσκονταν στο εσωτερικό του ηλιακού μας συστήματος αλλά το καθένα εξ αυτών μπλέχτηκε στις βαρυτικές δυνάμεις ενός πλανήτη που το… εξόρισε στη ζώνη Κάιπερ. Μπορεί για κάποια από αυτά τα σώματα η θεωρία αυτή να ταιριάζει όχι όμως και στην περίπτωση της Σέντνα. Κάποιοι επιστήμονες έριξαν στο τραπέζι μια πιο προωθημένη θεωρία σύμφωνα με την οποία η Σέλντα που βρισκόταν κάπου στο ηλιακό μας σύστημα μπλέχτηκε στις πανίσχυρες βαρυτικές δυνάμεις ενός άστρου που πέρασε κοντά από τη διαστημική μας γειτονιά πριν από περίπου τέσσερα δισ. έτη με αποτέλεσμα να καταλήξει στη ζώνη Κάιπερ έχοντας αυτή την παράξενη τροχιά.

Τώρα ομάδα ερευνητών στο Αστεροσκοπείο Leiden στην Ολλανδία προχωρά σε μια ακόμη πιο προωθημένη άποψη υποστηρίζοντας ότι η Σέντα δεν ανήκε στο δικό μας σύστημα αλλά ήταν ένα από τα κοσμικά σώματα που συνόδευαν εκείνο το άστρο που πέρασε από κοντά μας. Σύμφωνα με τη θεωρία που ανέπτυξαν οι ερευνητές το άστρο κατά το πέρασμα του ήρθε σε ένα βαρυτικό μπραντεφέρ με τον Ηλιο. Το περαστικό άστρο τράβηξε κοντά του πολλά σώματα από τη ζώνη Κάιπερ αλλά το ίδιο έκανε και ο Ηλιος αντικαθιστώντας τις απώλειες από τη ζώνη Κάιπερ με σώματα που εκείνος άρπαξε από το περαστικό άστρο.

Ένα από τα σώματα που άρπαξε ο Ηλιος ήταν και η Σέντνα σύμφωνα με τους ερευνητές που δημοσιεύουν τη θεωρία τους στο στο διαδικτυακό αρχείο επιστημονικών προδημοσιεύσεων «arXiv.org».

http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=715519

Το επεξεργάστηκε Ιανουάριος 10, 2024 ο Δροσος Γεωργιος

[Δροσος Γεωργιος]

Σέντνα

Η Σέντνα έχει διάμετρο περίπου 1.000 χιλιόμετρα, όπως υπολογίστηκε με βάση παρατηρήσεις από το διαστημικό τηλεσκόπιο Χέρσελ το 2012. Απέχει 13 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα από τον Ήλιο. Η απόσταση αυτή ισοδυναμεί με σχεδόν 12 ώρες φωτός ή 90 αστρονομικές μονάδες (90 φορές δηλαδή την απόσταση Γης - Ήλιου). Λόγω της μακρινής απόστασης από τον Ήλιο η θερμοκρασία στην επιφάνειά της πρέπει να κυμαίνεται στους 30 K (-243 °C). Αφότου ανακαλύφθηκε, εντοπίσθηκε και σε πολλές παλαιότερες φωτογραφίες του 2001-2003.

Η τροχιά της Σέντνα είναι ελλειπτική. Το περιήλιο βρίσκεται περίπου στις 76 AU (0,014 έτη φωτός), ενώ το αφήλιο περίπου στις 900 AU. Το φως του ήλιου κάνει δηλαδή 5 μέρες για να την φτάσει όταν βρίσκεται στο απόμακρο σημείο της τροχιάς της και 10 ώρες για το πιο κοντινό σημείο. Μια πλήρης περιφορά της Σέντνα γύρω από τον Ήλιο διαρκεί 10.720 έτη.

Η επιφάνεια της Σέντνα είναι κοκκινωπή, σχεδόν σαν αυτή του πλανήτη Άρη. Το χρώμα αυτό οφείλεται στη διάσπαση λόγω ραδιενέργειας των υλικών που βρίσκονται στην επιφάνειά της, και εκτιμάται ότι απαντάται συχνά στα σώματα που βρίσκονται σε αυτές τις περιοχές του ηλιακού συστήματος. Η επιφάνεια αντανακλά περίπου το 35% του φωτός που προσπίπτει σε αυτή, ένα ποσοστό που θεωρείται πολύ μεγάλο. Μια πιθανή εξήγηση είναι το γεγονός ότι οι πτητικές ουσίες παραμένουν στερεοποιημένες λόγω της χαμηλής θερμοκρασίας, αυξάνοντας έτσι την ανακλαστικότητα της Σέντα.

Η Σέντνα είναι έξω από τη Ζώνη του Κάιπερ και γι'αυτό τυπικά δεν συγκαταλέγεται στα ουράνια σώματα αυτής της Ζώνης. Η απόστασή της από τον Ήλιο είναι το ένα δέκατο αυτής του Νέφους του Όορτ. Ανήκει στα λεγόμενα αντικείμενα διασκορπισμένου Ζώνης (eng.:Scattered-disc objects), τα οποία βρίσκονται ανάμεσα στο Νέφος του Όορτ και στη ζώνη του Κάιπερ.

Τη Σέντνα παρατήρησαν για πρώτη φορά στις 14 Νοεμβρίου 2003 ο Μάικλ Μπράουν στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Καλιφόρνια, Τσαντ Τρουχίλο (Chad Trujillo) (Gemini-Observatory) και ο Ντέιβιντ Ραμπίνοβιτς (David Lincoln Rabinowitz, Yale University) χρησιμοποιώντας το τηλεσκόπιο Schmidt των 1,2 μ. στο Αστεροσκοπείο του Πάλομαρ. Επιπλέον επεξεργασία έγινε με το Διαστημικό τηλεσκόπιο Σπίτζερ και το Διαστημικό τηλεσκόπιο Χαμπλ. Η ανακάλυψη ανακοινώθηκε στις 15 Μαρτίου 2004.

Καθώς είναι το πιο απομακρυσμένο μέχρι σήμερα γνωστό σώμα του ηλιακού μας συστήματος, η Σέντνα εγείρει ερωτήματα πολύ περισσότερο από άλλους αστεροειδείς. Η μεγάλη αυτή απόσταση από τον ήλιο, για παράδειγμα, δεν εξηγείται από τις σύγχρονες θεωρίες για το σχηματισμό του ηλιακού συστήματος. Ενώ οι πλανήτες υποτίθεται ότι σχηματίστηκαν από τη συνένωση και τις συγκρούσεις πλανητοειδών, αυτό δεν μπορεί να ισχύει στη Ζώνη του Κάιπερ. Επειδή εκεί το πρωτοπλανητικό υλικό ήταν πολύ πιο αραιό απ' ό,τι στις εσωτερικές περιοχές του ηλιακού συστήματος, θα χρειάζονταν εκατοντάδες δισεκατομμύρια χρόνια για δημιουργία σωμάτων, την στιγμή που η διάρκεια ζωής του πρωτοπλανητικού δίσκου είναι μικρότερη από δέκα εκατομμύρια χρόνια.

Οι επιστήμονες αρχικά υπέθεσαν ότι η Σέντνα ανήκει σε κάποιο «εσωτερικό τμήμα» του Νέφους του Όορτ, πιθανώς λόγω κάποιας απόκλισης της τροχιάς. Αιτία θα μπορούσε να ήταν η διασταύρωση της τροχιάς του ηλιακού συστήματος με αυτή κάποιου ουράνιου σώματος. Η πολύ ελλειπτική τροχιά της θα μπορούσε κατά μιαν άλλη εκδοχή να ήταν το αποτέλεσμα της επιρροής ενός άλλου σώματος στο εξώτερο ηλιακό σύστημα αν αυτό είχε το μέγεθος περίπου του πλανήτη Άρη. Για να ισχύει όμως η εικασία αυτή, το σώμα αυτό θα έπρεπε σύμφωνα με υπολογισμούς να απέχει περίπου 200 AU από τον ήλιο, πράγμα που με τις σημερινές θεωρίες είναι λιγότερο πιθανό ακόμα και από την ύπαρξη της ίδιας της Σέντνα.

Η περίοδος περιστροφής γύρω από τον άξονά της προσδιορίστηκε αρχικά στις σαράντα ημέρες. Επειδή αυτή η περίοδος θα σήμαινε πολύ μικρή γωνιακή ταχύτητα υπάρχει η υποψία ότι η Σέντνα έχει ένα φεγγάρι που την επιβραδύνει λόγω παλιρροϊκής έλξης.

Στις 14 Απριλίου 2004 η NASA δημοσίευσε καινούργιες φωτογραφίες που είχε πάρει το διαστημικό τηλεσκόπιο Χαμπλ στις οποίες δεν φαινόταν να υπάρχει κανένα συνοδεύον σώμα. Τελικά μια ομάδα επιστημόνων του Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics με αρχηγό τον Scott Gaudi έκανε προσεκτικές παρατηρήσεις μεταξύ Οκτωβρίου του 2004 και Ιανουαρίου 2005 και απέρριψε τις προηγούμενες μελέτες. Η Σέντνα περιστρέφεται με περίοδο δέκα με δεκαοχτώ ωρών, πράγμα που αποκλείει και κάθε συζήτηση περί φεγγαριού.

Ανακαλύφθηκε από Μπράουν, Τρουχίλο και Ραμπίνοβιτς

Ανακαλύφθηκε στις 14 Νοεμβρίου 2003

Χαρακτηριστικά τροχιάς[1]

Αφήλιο 141,18 ×1012 km(943,704 AU)

Περιήλιο 11,42 ×1012 km(76,339 AU)

Ημιάξονας τροχιάς 76,299 ×1012 km(510,022 AU)

Εκκεντρότητα 0,8503

Περίοδος περιφοράς 4.207.085 ημέρες(11.518,4 χρόνια)

Μέση Ταχύτητα Τροχιάς 1,04 km/s

Κλίση 11,927° ως προς την Εκλειπτική

Μήκος του ανερχόμενου σημείου 144,258°

Όρισμα του περιηλίου 311,111°

Δορυφόροι 0

Φυσικά Χαρακτηριστικά

Ισημερινή Ακτίνα 600-800 km

Μάζα 8,3 ×1020 - 7 ×1021 kg

Μέση πυκνότητα ~2 g/cm3

Επιφανειακή Βαρύτητα στον Ισημερινό 0,33-0,50 m/s2

Ταχύτητα Διαφυγής 0,62-0,95 km/s

Αστρονομική περίοδος περιστροφής 0,42 ημέρες(10,3 h)

Λευκαύγεια 0,16-0,30

Φαινόμενο μέγεθος 21,1

Θερμοκρασία ελάχ. μέση μεγ. 33 K

https://el.wikipedia.org/wiki/90377_%CE%A3%CE%AD%CE%BD%CF%84%CE%BD%CE%B1#.CE.88.CF.87.CE.B5.CE.B9_.CF.86.CE.B5.CE.B3.CE.B3.CE.AC.CF.81.CE.B9_.CE.B7_.CE.A3.CE.AD.CE.BD.CF.84.CE.BD.CE.B1.3B

Το επεξεργάστηκε Ιανουάριος 10, 2024 ο Δροσος Γεωργιος