Το χημικο ρολοι του γαλαξια μας.

[ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΙΟΥ ΛΕΩΝ]

Πολλές φορές χρησιμοποιούμε τα αστέρια για την εκτίμηση της ηλίκιας του γαλαξία μας. Τα αστέρια έχουν ένα χημικό αποτύπωμα, με το οποίο μπορούμε να παρακολουθήσουμε την εξέλιξη του γαλαξία.

Τα αστέρια μεγάλης μάζας (που ήταν πολλά στον νεαρο γαλαξία), μετα την σύντομη ζωή τους, εμπλουτίζουν την μεσοαστρικη υλη με στοιχεία α (στοιχεία που προέρχονται από την σύντηξη με έναν πηρηνα ηλίου, π.χ. ο άνθρακας συντήκεται σε οξυγόνο). Η ζωη τους τερματιζεται με εκρηξη σ. νοβαΙΙ, που δεν εμπλουτιζει την μεσοαστρικη υλη σε σιδηρο(αυτος καταρρεει σε αστ. νετρονιων η μ. τρυπα). Η αφθονία αυτων των στοιχείων υπερτερεί στην εξέλιξη των αστέρων μεγάλης μάζας. Τα μικρότερα αστέρια, αν ο λ. νάνος που θα καταλήξουν, εκραγεί ως σ. νόβα Ια, θα εμπλουτίσουν την μεσοαστρικη υλη σε σίδηρο. Ετσι, ο λογος στοιχείων α με σίδηρο είναι τρόπος χρονολόγησης. Η ηλικία των αστέρων μετριέται πολύ καλά (80% ακρίβεια) με φασματοσκοπικές (που μας δινουν την χημικη συσταση) και αστρομετρικες μετρήσεις. Μετραμε τους παλμους του αστερα, οπως κανει ενας σεισμογραφος για την Γη (αστροσεισμολογια). Οι παλμοι, λογο αναταραξεων κοντα στην επιφανεια, αποτυπονωνται στην καμπυλη του φωτος του αστερα. Αυτο μας βοηθαει να βρουμε την μαζα και την ακτινα του αστερα. Ετσι εχουμε αναπτύξει μια στατιστική σχεση ανάμεσα στην ηλικία των αστεριών και την αναλογία στοιχείων α με σίδηρο. Υπάρχουν καμπύλες που δείχνουν την διαφορετική αναλογία στον λεπτο με τον παχύ δίσκο.

Όμως βρέθηκε μια ομάδα αστεριών(που τώρα είναι ερ. γίγαντες), των οποίων η ηλικία βάση αστρομετρικων και φασματοσκοπικών μετρήσεων, δεν ταιριάζει με την αναλογία των στοιχείων τους. Να σημειώσουμε ότι αυτή δεν μεταβάλλεται στην ατμόσφαιρα του αστεριού, μονο σε πολύ προχωρημένο στάδιο της εξέλιξης του. Ετσι εχουμε αυτά τα αστέρια να παρουσιάζουν μεγάλη αναλογία σιδήρου για την ηλικία τους(2-3 δις ετη).

Τα κοντινά μας αυτά αστέρια ίσως προέρχονται από υλη νάνου γαλαξία, που συσσωρεύτηκε στον δικο μας, κάτι που υποστηρίζεται από το γεγονός ότι τα περισσότερα βρίσκονται στις εσωτερικές περιοχες του δίσκου, αρα κάπου συγκεκριμένα. Η άλλη εκδοχή είναι να πρόκειται για αστέρια που άλλαξε η χημική τους ταυτότητα λογο συσσώρευσης υλης από συνοδό αστέρα.