Στέφανος Τραχανάς.

[Δροσος Γεωργιος]

Στέφανος Τραχανάς: ‘Παίζει ακόμη ζάρια με τον κόσμο ο θεός;’

Το Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης διοργανώνει εκδήλωση αναγνώρισης του Στέφανου Λ. Τραχανά για την επί τέσσερις δεκαετίες εθελοντική, αδιάλειπτη, και ιδιαίτερα ποιοτική διδασκαλία μαθημάτων προχωρημένης φυσικής σε πολλές γενιές φοιτητών του Τμήματος, την Τετάρτη 26 Οκτωβρίου 2022, στις 15:00 Αμφιθέατρο Β’, κτίριο Φυσικής.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ:

– Χαιρετισμός από τον Γεώργιο Κοντάκη, Πρύτανη του Πανεπιστημίου Κρήτης

– Χαιρετισμός από τον Αλέξανδρο Γεωργακίλα, Πρόεδρο του Τμήματος Φυσικής – Χαιρετισμός από τον Βασίλη Χαρμανδάρη, Πρόεδρο της Επιτροπής Σπουδών του Τμήματος Φυσικής

– Απονομή Τιμητικού Διπλώματος και Ονοματοδοσία Αμφιθεάτρου

– Ομιλία Στέφανου Τραχανά «Παίζει ακόμη ζάρια με τον κόσμο ο θεός;»

Μπορείτε να παρακολουθήσετε την εκδήλωση και την ομιλία του Στέφανου Τραχανά διαδικτυακά:

Ο Στέφανος Τραχανάς γεννήθηκε το 1943 στο Καβούσι Λασηθίου Κρήτης, από το δημοτικό σχολείο του οποίου και αποφοίτησε. Έκανε τις γυμνασιακές του σπουδές στο Γυμνάσιο Ιεραπέτρας και το νυχτερινό Γυμνάσιο Αγίου Αρτεμίου Αθηνών απ’ όπου και πήρε το απολυτήριό του. Σπούδασε στη Σχολή Μηχανολόγων Ηλεκτρολόγων του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου, με υποτροφία του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών για όλα τα έτη των σπουδών του. Όμως το ενδιαφέρον του στράφηκε από πολύ νωρίς στη θεωρητική φυσική την οποία και σπούδασε σε μεταπτυχιακό επίπεδο, αρχικά στο Κέντρο Πυρηνικών Ερευνών «Δημόκριτος» –με υποτροφία της Εθνικής Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας– και αμέσως μετά (1971) στο τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Harvard με υποτροφία του πανεπιστημίου. Εν τούτοις –παρότι είχε περάσει με υψηλή διάκριση τις εξετάσεις του υποψήφιου διδάκτορα– απέτυχε να προσαρμοστεί στο πανεπιστημιακό περιβάλλον το οποίο τελικά εγκατέλειψε το 1973 αφήνοντας ανολοκλήρωτη τη διατριβή του.Αναζητώντας μια νέα σχέση με τη φυσική –έξω από το πανεπιστημιακό πλαίσιο αυτή τη φορά– αφιέρωσε τα επόμενα δέκα χρόνια της ζωής του (1973-1983) στη συγγραφή ενός βιβλίου κβαντομηχανικής αρχικά, κι ενός βιβλίου διαφορικών εξισώσεων λίγο αργότερα, κυρίως για να απαντήσει δικά του εκκρεμή ερωτήματα παρά να διδάξει κάποιους άλλους. Καλλιέργησε έτσι μια ενδοστρεφή παιδαγωγική που επικεντρώνεται πρωτίστως στην ατελή κατανόηση του αντικειμένου από τον ίδιο το δάσκαλο παρά στις δυσκολίες της πρόσληψής του από το φοιτητή. Επιστρέφει σε πανεπιστημιακό περιβάλλον –και στην «ομαλή» ζωή– το 1983 όταν, μετά την έκδοση του πρώτου του βιβλίου, μια ομάδα ανθρώπων από το νεοσύστατο τότε Πανεπιστήμιο Κρήτης –με πρωτεργάτη τον Λευτέρη Οικονόμου– έκρινε ότι το Τμήμα Φυσικής θα είχε κάτι να κερδίσει από την ανορθόδοξη εμπειρία του. Το πείραμα κρίθηκε μάλλον επιτυχές, και ως αποτέλεσμα αυτού συνεχίζει έκτοτε να διδάσκει στο Τμήμα Φυσικής, εκ περιτροπής όλα σχεδόν τα βασικά του μαθήματα.Με έμφαση στην κβαντική θεωρία και τις διαφορικές εξισώσεις. Εν τούτοις η σχέση του με το Τμήμα θα παραμείνει άτυπη, χωρίς συμβατικές δεσμεύσεις και οικονομικό περιεχόμενο, το οποίο του επιτρέπει την ανεκτίμητη πολυτέλεια να εκτελεί το διδακτικό του έργο ως μια απόλυτα εθελοντική επιλογή. Η οργανική του θέση όλα αυτά τα χρόνια είναι στο Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ). Είναι Ιδρυτικό μέλος και πρόεδρος της εκδοτικής επιτροπής των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης, ενώ διετέλεσε Διευθυντής του οργανισμού από το 1984 έως το 2013. Το 2002 ανακηρύχθηκε σε Επίτιμος διδάκτωρ του Τμήματος Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης. Από το Νοέμβριο του 2015 είναι Διευθυντής του Κέντρου Ανοικτών Διαδικτυακών Μαθημάτων Mathesis, το οποίο αποτελεί ιδιαίτερο τμήμα των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης (ΠΕΚ) για τη δημιουργία και δωρεάν διάθεση Διαδικτυακών μαθημάτων σε όλους τους Έλληνες.Σε αναγνώριση της διδακτικής προσφοράς του στο Τμήμα Φυσικής, το Πανεπιστήμιο Κρήτης τον αναγόρευσε το 2002 σε επίτιμο διδάκτορά του. Το 2012 του απονεμήθηκε το Εθνικό βραβείο εξαίρετης πανεπιστημιακής διδασκαλίας Ξανθόπουλου – Πνευματικού. Για το σύνολο της προσφοράς του τιμήθηκε το 2015 με τον Ανώτερο Ταξιάρχη του Φοίνικα της Ελληνικής Δημοκρατίας.

https://physicsgg.me/2022/10/19/στέφανος-τραχανάς-παίζει-ακόμη-ζάρια/

 

[Δροσος Γεωργιος]

Η κβαντομηχανική στα σχολεία.

Ο Σύλλογος Φυσικών Κρήτης διοργανώνει διαδικτυακό σεμινάριο-συζήτηση με τον Στέφανο Τραχανά με αφορμή το μεταβατικό πρόγραμμα σπουδών της Γ Λυκείου και την διδασκαλία εισαγωγικών εννοιών της Κβαντομηχανικής.Ο Στέφανος Τραχανάς, συγγραφέας βασικών Πανεπιστημιακών συγγραμμάτων Κβαντομηχανικής και διδάσκων για σειρά ετών στο Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης, θα απαντήσει σε απορίες για τον τρόπο προσέγγισης των εννοιών που περιλαμβάνει το αναλυτικό πρόγραμμα στο κεφάλαιο της Κβαντομηχανικής.Η συζήτηση θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 17 Δεκεμβρίου και ώρα 18:00. Μπορείτε να δηλώσετε την συμμετοχή σας στην φόρμα εγγραφών

https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSeD6WKctwiwf_WB7pAEVlL7HshNs7Yvkzxdbez-nf6XJoQV1Q/viewform

, θέτοντας ταυτόχρονα και μια ερώτηση-απορία προς τον κ. Τραχανά σχετικά με τη διδασκαλία της Κβαντομηχανικής στη Γ´ Λυκείου.

περισσότερες πληροφορίες εδώ: http://www.sfkritis.gr/%cf%80%cf%81%cf%8c%cf%83%ce%ba%ce%bb%ce%b7%cf%83%ce%b7-%cf%83%ce%b5-%ce%b4%ce%b9%ce%b1%ce%b4%ce%b9%ce%ba%cf%84%cf%85%ce%b1%ce%ba%cf%8c-%cf%83%ce%b5%ce%bc%ce%b9%ce%bd%ce%ac%cf%81%ce%b9%ce%bf-%cf%83/

http://www.sfkritis.gr/πρόσκληση-σε-διαδικτυακό-σεμινάριο-σ/

Eν τω μεταξύ μπορείτε να παρακολουθήσετε το δωρεάν διαδικτυακό μάθημα στην πλατφόρμα του mathesis με τίτλο «Εισαγωγή στην Κβαντική Φυσική 1: Οι βασικές αρχές

https://mathesis.cup.gr/courses/course-v1:Physics+Phys1.1+22E/about

, – διδάσκοντες: Στέφανος Τραχανάς και Γιάννης Καραδάμογλου
(στην τρέχουσα έκδοσή του, το μάθημα έχει προσαρμοστεί ειδικά για καθηγητές Λυκείου, οι οποίοι φέτος καλούνται για πρώτη φορά να διδάξουν μια στοιχειώδη εισαγωγή στις βασικές έννοιες της κβαντομηχανικής. Το μάθημα περιλαμβάνει σχεδόν όλα τα διδασκόμενα στο Λύκειο θέματα, ενώ η τελευταία του εβδομάδα πάει και ένα μικρό βήμα πιο πέρα.)

https://physicsgg.me/2022/12/11/η-κβαντομηχανική-στα-σχολεία/

[Δροσος Γεωργιος]

Όταν ο ύπνος της λογικής γεννάει τέρατα.

Το έργο «Ο ύπνος της λογικής γεννάει τέρατα» είναι ένα χαρακτικό του Ισπανού ζωγράφου Φρανσίσκο Γκόγια που χρονολογείται περίπου στα έτη 1797-1799. Αποτελείται από ένα σκίτσο που αναπαριστά τον ίδιο τον καλλιτέχνη, να ακουμπάει το κεφάλι του σε ένα τραπέζι, καθώς κουκουβάγιες και νυχτερίδες τον περικυκλώνουν ενώ καλύπτει το κεφάλι με τα χέρια του. Οι κουκουβάγιες (που συμβολίζουν την ανοησία) και οι νυχτερίδες (που συμβολίζουν την αμάθεια) είναι έτοιμες να του επιτεθούν.

Ανορθολογισμός και Ψευδοεπιστήμη – Ένα όπλο χειραγώγησης και εκμετάλλευσης

Ομιλία του Στέφανου Τραχανά (Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας – Πανεπιστήμιο Κρήτης) σε σεμινάριο της Ομοσπονδίας Ιδιωτικών Εκπαιδευτικών Λειτουργών Ελλάδας (13/5/2023)

Το περίγραμμα της ομιλίας
Μέρος 1: Το μετέωρο βήμα του διαφωτισμού στη χώρα μας: Μια εισαγωγική τοποθέτηση
Μέρος 2: Μια παλιά καλή ψευδοεπιστήμη: Αστρολογία και τηλεπάθεια
Μέρος 3: New Age: Κβαντικοί ψευδογιατροί και βαντικοί ψευδοπροφήτες – Το πνευματικό καυσαέριο της Νέα Εποχής: Μια επίσκεψη στο Amazon
Mέρος 4: Η ελληνική Νέα Εποχή: Η διείσδυσή τους στους θερμούς- Μια δεύτερη παγκόσμια πρωτιά
Μέρος 5: Τι κάνουμε;

https://physicsgg.me/2023/06/11/όταν-ο-ύπνος-της-λογικής-γεννάει-τέρατ/

[Δροσος Γεωργιος]

Επιστήμες και θεωρίες με τον Ερμή ανάδρομο.

Ένας λαός καθοδηγούμενος από μια παραμορφωμένη πρόσληψη της πραγματικότητας είναι εύκολα χειραγωγούμενος, γεγονός που αποτελεί «μαγιά» αντιδημοκρατικών μεθοδεύσεων

Εκπρόσωποι εξωγήινων πολιτισμών επισκέπτονται συχνά τη Γη με τα διαστημόπλοιά τους. Η προσσελήνωση του Apollo 11 αποτελεί ψέμα της NASA.Κυβερνήσεις οργανώνουν συστηματικά αεροψεκασμούς προκειμένου να ελέγξουν τη συμπεριφορά μας. H κλιματική αλλαγή δεν υφίσταται. Διεθνείς οργανισμοί και ζάπλουτοι επιχειρηματίες εκπονούν μυστικά προγράμματα ελέγχου του καιρού για να καταστρέψουν οικονομικά συγκεκριμένες χώρες.Ο ιός SARS-CoV-2 είναι ανθρώπινο κατασκεύασμα για την εξολόθρευση πληθυσμών σε μαζική κλίμακα. Σχεδιάστηκε ουσιαστικά για να επιτευχθεί ο μαζικός εμβολιασμός, που θα επιτρέψει την εισαγωγή ενός μικροκυκλώματος για την παρακολούθηση κάθε εμβολιασμένου.Τα γνωρίζετε όλα αυτά. Ακούγονται, γράφονται, διαδίδονται παντού. Κάποια εδώ και δεκαετίες, μερικά είναι «νέα φρούτα». Μια ομάδα Ελλήνων επιστημόνων διαφόρων ειδικοτήτων έρχεται να τα αποδομήσει με τον συλλογικό τόμο «Ψευδοεπιστήμες και Θεωρίες Συνωμοσίας – Ενας οδηγός πλοήγησης», που μόλις κυκλοφόρησε από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης με επικεφαλής τον διευθυντή του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών Μανώλη Πλειώνη.

– Τι προσδοκάτε να προσφέρει στον δημόσιο διάλογο αυτή η έκδοση;

– Το βιβλίο αποτελεί προσπάθεια συστράτευσης του ορθού λόγου έναντι του ανορθολογισμού, μέσω της ανάδειξης των λογικών και επιστημονικών αντιφάσεων των πιο διαδεδομένων ψευδοεπιστημονικών προσεγγίσεων και θεωριών συνωμοσίας. Πέρα από το πρώτο κεφάλαιο, που ορίζει όσο το δυνατόν πιο εύληπτα τι είναι ψευδοεπιστήμη και τι θεωρία συνωμοσίας, εγχείρημα καθόλου εύκολο όπως διαπιστώσαμε, παρουσιάζονται συνοπτικά οι δέκα πιο διαδεδομένες θεωρίες συνωμοσίας και γίνεται η επιστημονική και λογική αποδόμησή τους. Αν και υπάρχει αρκετή βιβλιογραφία για καθεμιά από αυτές, η προσφορά του βιβλίου έγκειται στο ότι σε έναν και μόνο τόμο ο ενδιαφερόμενος πολίτης μπορεί να θωρακίσει την ορθολογική προσέγγιση των πραγμάτων με επιστημονικά και λογικά επιχειρήματα.

– Βάλλεται η Δημοκρατία από συνωμοσιολογικές ερμηνείες της ιστορίας και πώς;

– Η Δημοκρατία στηρίζεται στη δυνατότητα του λαού να συναποφασίζει και να αποδέχεται μέσα από διάλογο και αντιπαράθεση θέσεων και αξιών μια συνισταμένη κοινή πορεία. Οταν βάλλεται ο ορθολογισμός, η αλληλουχία αιτίου και αιτιατού, η ίδια η βάση, δηλαδή, της λογικής πάνω στην οποία στηρίζεται η ικανότητά μας να συνδιαλεγόμαστε, βάλλεται η ίδια η Δημοκρατία, που απαιτεί συνειδητούς πολίτες, με ανεπτυγμένη την ικανότητα αξιολόγησης δεδομένων και φιλτραρίσματος πλείστων όσων στοιχείων παραπληροφόρησης – από αυτά που ευρέως διακινούνται και αναπαράγονται. Ενας λαός καθοδηγούμενος από μια παραμορφωμένη πρόσληψη της πραγματικότητας, από συνωμοσιολογικές ερμηνείες της ιστορίας και των κοινωνικών διεργασιών, χωρίς στέρεες γνωσιακές βάσεις πάνω στις οποίες να μπορεί μέσω του διαλόγου να καταλήγει σε αποδεκτά πολιτικά σχέδια, είναι εύκολα χειραγωγούμενος, γεγονός που αποτελεί «μαγιά» αντιδημοκρατικών μεθοδεύσεων. Στο ίδιο αποτέλεσμα συντείνει και η κατάκλυση της δημόσιας ενημέρωσης και του διαλόγου με ελλιπείς, παραμορφωμένες ή ψευδείς ειδήσεις, που νομοτελειακά τροφοδοτούν θεωρίες συνωμοσίας. Και εδώ υπάρχουν ευθύνες τόσο των ΜΜΕ όσο και της πολιτικής εκπροσώπησης.

– Με δεδομένη την ασυδοσία των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, είναι χαμένος από χέρι ο πόλεμος με τις θεωρίες συνωμοσίας;

– Χαμένος είναι ένας πόλεμος μόνο αν δεν τον δώσεις.

– Ποια είναι τα «όπλα» μας, λοιπόν;

– Η ίδια η Πολιτεία καλείται να θωρακίσει την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση με στοχευμένες δράσεις ενημέρωσης, να εντάξει στην εκπαιδευτική διαδικασία τις μεθόδους αναγνώρισης ψευδοεπιστημονικών προσεγγίσεων, θεωριών συνωμοσίας και στοιχείων παραπληροφόρησης. Η επιστημονική κοινότητα, από την άλλη, διαθέτει πλέον εργαλεία που βασίζονται σε σύγχρονες επιστημονικές μεθοδολογίες εξόρυξης δεδομένων (data mining) και ανάλυσης μεγάλου όγκου δεδομένων με μεθόδους τεχνητής νοημοσύνης, ώστε να μπορεί να αναγνωρίσει την παραποίηση στοιχείων και ειδήσεων, καθώς και ψευδοεπιστημονικούς ισχυρισμούς. Στη χώρα μας βρίσκεται σε εξέλιξη μια οργανωμένη προσπάθεια ελέγχου της αξιοπιστίας των ειδήσεων με τη σύμπραξη οκτώ ερευνητικών και πανεπιστημιακών φορέων (υπεύθυνο είναι το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών): αναφέρομαι στο Παρατηρητήριο Δημόσιας Πληροφόρησης για Επιστημονικά Θέματα (www.check4facts.gr).

– Από τις ψευδοεπιστήμες και τις θεωρίες συνωμοσίας που παρουσιάζονται στο βιβλίο ποια είναι η πιο «ανθεκτική» και διαχρονική;

– Η Αστρολογία, που συνεχίζει να επιβιώνει ανά τους αιώνες, παρ’ όλες τις καταφανείς αντιφάσεις της. Πιθανότατα η αιτία ανάγεται τόσο στη διαχρονική επιθυμία του ανθρώπου να ορίσει ή να γνωρίσει τι του επιφυλάσσει το μέλλον, προκειμένου να χαλιναγωγήσει τον φόβο του για το άγνωστο, όσο και στην επιθυμία του να αναγνωρίζει κοινά χαρακτηριστικά με άλλους ανθρώπους που θα διευκολύνουν την ανάγκη του για επαφή και κοινωνικότητα. Η τάση προς τον αστρολογικό ανορθολογισμό εντείνεται σε περιόδους κρίσης και αβεβαιότητας, όπου ο ορθολογισμός και η επιστήμη αμφισβητούνται και τη θέση τους καταλαμβάνουν η μεταφυσική, η παραψυχολογία, οι υπερβατικές αντιλήψεις και ο θρησκευτικός φανατισμός.

Οι συγγραφείς του τόμου: Νίκος Δεμερτζής, Σταύρος Ακρας, Ομηρος Γιαννακής, Μανώλης Σαριδάκης, Ιωάννης Παπουτσής, Αλίκη Φλώρου, Βασιλική Κοτρώνη, Κωστής Λαγουβάρδος, Βασιλική Ασημακοπούλου, Νίκος Μιχαλόπουλος, Ιωάννης Καλόγηρος, Ιωσήφ Χαλαβαζής, Δημήτρης Δημόπουλος, Χάρης Βάρβογλης.

https://physicsgg.me/2023/06/18/επιστήμες-και-θεωρίες-με-τον-ερμή-ανάδ/

 

[Δροσος Γεωργιος]

Από την αβεβαιότητα γεννιέται η βεβαιότητα.

(Ας) διανύσουμε για μια ακόμα φορά την συλλογιστική αλυσίδα που οδηγεί από το «μυστήριο της ατομικής σταθερότητας» στη θεμελιώδη πιθανοκρατία της κβαντομηχανικής και την συνακόλουθη αρχή της κατάρρευσης σε μια μέτρηση:

1. Σταθερότητα  Kβάντωση
2. Κβάντωση  Κυματική συμπεριφορά
3. Κύμα + Σωματίδιο  Κύμα πιθανότητας
4. Κύμα πιθανότητας  Κατάρρευση της κυματοσυνάρτησης

Το κρίσιμο βήμα είναι το πρώτο: να καταλάβουμε την ενοιολογική εξίσωση:
Κβάντωση=Σταθερότητα
ότι δηλαδή η κβάντωση της ενέργειας στα άτομα – ακριβώς επειδή δεν επιτρέπει τις μικρές βαθμιαίες αλλαγές στην κατάστασή τους, παρά μόνο τα προβλεπόμενα κβαντικά άλματα – είναι ο κατ’ εξοχήν φυσιολογικός μηχανισμός που μπορεί να εξηγήσει το μυστήριο της ατομικής σταθερότητας.
Παρά τη σφοδρότητα των συγκρούσεών τους, τα άτομα αναδύονται από αυτές τελείως αμετάβλητα, διότι οι θερμικές ενέργειες που ανταλλάσσουν – της τάξης του 1/40 του eV σε θερμοκρασία δωματίου – είναι κατά πολύ μικρότερες από την ενεργειακή διαφορά μεταξύ της θεμελιώδους και της πρώτης διεγερμένης κατάστασης του ατόμου, που είναι της τάξης των μερικών eV.

Κι απ’ ό,τι φαίνεται, ο μηχανισμός της κβάντωσης είναι ο μόνος που έχει επινοηθεί μέχρι τώρα για να εξηγήσει το μυστήριο της ατομικής σταθερότητας έναντι κρούσεων. Αν όμως σκεφτεί κανείς ότι η κβάντωση της συχνότητας είναι σύμφυτη με τα κλασικά στάσιμα κύματα – σκεφτόμαστε πάντα το παράδειγμα της χορδής, όπου οι παραγόμενες συχνότητες είναι μόνο ακέραια πολλαπλάσια της θεμελιώδους -, τότε η ιδέα του κυματοσωματιδιακού δυϊσμού αναδύεται εξίσου φυσιολογικά. Αφού είναι Ε=hf και η συχνότητα κβαντώνεται σ’ ένα κλασικό στάσιμο κύμα, το ίδιο θα συμβαίνει και με την ενέργεια των σωματιδίων – ας πούμε των ατομικών ηλεκτρονίων – που βρίσκονται κάπου παγιδευμένα κι επομένως το αντίστοιχο υλικό κύμα είναι κι αυτό στάσιμο. Νά, λοιπόν, και το δεύτερο βήμα στην παραπάνω συλλογιστική αλυσίδα.
Η κβάντωση οδηγεί αβίαστα στον κυματοσωματιδιακό δυϊσμό της ύλης. Ο κυματοσωματιδιακός δυϊσμός είναι η μόνη φυσιολογική εξήγηση της κβάντωσης, και η κβάντωση με τη σειρά της εξηγεί με τον πιο αβίαστο τρόπο το μυστήριο της ατομικής σταθερότητας. Όμως το κρίσιμο βήμα είναι το τρίτο.
Αφού τα σωματίδια – ας πούμε, τα ηλεκτρόνια- ανιχνεύονται πάντα σαν ακέραιες και αδιαίρετες μονάδες, δηλαδή σαν συμπαγείς και αδιαίρετοι κόκκοι ύλης , πως είναι δυνατόν να είναι ταυτόχρονα και κύματα; Πως γίνεται να συνυπάρχουν αυτές οι λογικά αντιφατικές ιδιότητες στην ίδια φυσική οντότητα;Δεν γίνεται, είναι η απάντηση, παρά μόνο αν εγκαταλείψουμε την ιδέα ότι τα υλικά κύματα είναι φυσικά κύματα και τα αναγνωρίσουμε ως κύματα πιθανότητας. Νά, λοιπόν, και το κρίσιμο τρίτο βήμα στη συλλογιστική μας αλυσίδα: Κύμα + Σωμάτιο  Κύμα πιθανότητας
Το τέταρτο βήμα (Κύμα πιθανότητας  Κατάρρευση της κυματοσυνάρτησης) – είναι τώρα πια αυτονόητο: Ένα κύμα πιθανότητας είναι ένα κύμα πληροφορίας (πιθανοκρατικού χαρακτήρα) και ως τέτοιο θα «συμμορφώνεται» υποχρεωτικά με τα νέα δεδομένα που προέκυψαν από μια μέτρηση. Αν βρήκαμε το σωματίδιο σε μια θέση x₀, η κυματοσυνάρτησή του μετά τη μέτρηση δεν μπορεί παρά να είναι ισχυρά εντοπισμένη γύρω από αυτό το σημείο.(…)

Το δίλημμα μπροστά μπροστά στο οποίο μας έβαλε το μυστήριο της ατομικής σταθερότητας ήταν τούτο: Πιθανοκρατική φυσική ή καθόλου φυσική!

(… Βλέπουμε λοιπόν ότι) μια θεωρία που έχει εγκατεστημένη την τυχαιότητα στα ίδια της τα θεμέλια, να κάνει τόσο ακριβείς προβλέψεις ώστε όχι μόνο να εξηγεί τον κόσμο γύρω μας, αλλά και να μας επιτρέπει εκείνον τον υπέρλεπτο έλεγχο πάνω στην ύλη, χάρη στον οποίο μια ολόκληρη τεχνολογία απίστευτης ακρίβειας να έχει οικοδομηθεί; Σκέψου μόνο τις φυσικές και χημικές ιδιότητες των ατόμων, των μορίων και των στερεών. Έργα ιοντισμού, φάσματα, γεωμετρικά σχήματα, σθένη, ενέργειες διάσπασης, μαγνητικές ιδιότητες, οπτικές ιδιότητες, αγωγιμότητες, ηχητικές ταχύτητες κ.λπ. κ.λπ. Όλα αυτά και αναρίθμητα άλλα εμπειρικά δεδομένα προβλέπονται από την πιθανοκρατούμενη κβαντομηχανική χωρίς καμιά απροσδιοριστία! Με απόλυτη βεβαιότητα! Δεν είναι τρελό αυτό; Από την αβεβαιότητα να γεννιέται η βεβαιότητα!

αποσπάσματα από το βιβλίο του Στέφανου Τραχανά: «Οι ερμηνείες της κβαντομηχανικής», Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης

https://physicsgg.me/2023/06/26/από-την-αβεβαιότητα-γεννιέται-η-βεβαι/

[Δροσος Γεωργιος]

Τι κάνει το ηλεκτρόνιο μέσα στον χώρο του τροχιακού του;

Ακολουθεί μια «κουβαροειδή» τροχιά;

Ας υποθέσουμε ότι συζητάμε με έναν συνάδελφο χημικό που έχει δει πολλές φορές στα βιβλία της χημείας – από τα σχολικά έως τα πανεπιστημιακά – να δείχνονται (για τα λεγόμενα ατομικά τροχιακά) εικόνες όπως αυτές του παρακάτω σχήματος:

Μας λέει λοιπόν ο συνάδελφος χημικός: «Έχω δει τόσες φορές αυτά τα σκίτσα, αλλά δεν τόλμησα ποτέ να ρωτήσω το εξής: Μα τι στο καλό κάνει το ηλεκτρόνιο μέσα στον χώρο του τροχιακού όπου κατοικεί; Και για να κάνω όσο γίνεται πιο συγκεκριμένη την ερώτησή μου, ας πούμε ότι μιλάμε για το άτομο του υδρογόνου στη θεμελιώδη κατάστασή του, όπου το σχετικό τροχιακό είναι τύπου s. Ένα μπαλάκι με ακτίνα περίπου μισό Άνγκστρομ . Tι στο καλό κάνει το ηλεκτρόνιο εκεί μέσα;» Κι αν είχατε την καλή ιδέα να ρωτήσετε τον συνάδελφο χημικό τι φαντάζεται ο ίδιος ότι κάνει το ηλεκτρόνιο «εκεί μέσα», είναι πολύ πιθανό να σας έλεγε αυτό που περίπου όλοι φανταζόμαστε ότι συμβαίνει: (ότι) το ηλεκτρόνιο γυρίζει σαν «τρελό», κάνοντας μια … κουβαροειδή (!) κίνηση η οποία σαρώνει τον όγκο του αντίστοιχου τροχιακού. Και εκεί απ’ όπου περνάει πιο συχνά, η πιθανότητα να βρούμε το ηλεκτρόνιο είναι μεγαλύτερη!

Στο «πίσω μέρος του μυαλού μας» συνήθως αναδύεται η παραπάνω λανθασμένη εικόνα π.χ για το τροχιακό 1s: Το ηλεκτρόνιο να στροβιλίζεται γύρω από τον πυρήνα, πάνω σε μια τροχιά σαν «κουβάρι», και με τόσο «τρελούς» ρυθμούς, ώστε το μόνο που εμείς τελικά βλέπουμε είναι το πόσο συχνά περνάει από κάθε περιοχή του χώρου.

Και κάπως έτσι – λέμε στον εαυτό μας – «εξηγείται» η κατανομή πιθανότητας που προκύπτει από την κυματοσυνάρτηση της θεμελιώδους καταστάσεως του ατόμου: η κατανομή αυτή είναι το στατιστικό αποτέλεσμα μιας αφάνταστα πολύπλοκης κίνησης την οποία τώρα δεν γνωρίζουμε – και ούτε μπορούμε να παρακολουθήσουμε πειραματικά – αλλά κάποτε θα μας γίνει γνωστή, και τότε οι πιθανότητες δεν θα έχουν πια θέση στην περιγραφή του ατόμου.Τι λέει η κβαντομηχανική γι αυτή την … «ιδιωτική» εικόνα για το τροχιακό s;Η ύπαρξη τροχιών – κουβαροειδών ή μη- είναι ασυμβίβαστη με την αρχή της αβεβαιότητας, δηλαδή ασυμβίβαστη με την κβαντομηχανική. Διότι, προφανώς, η έννοια της τροχιάς προϋποθέτει ότι ξέρω και τη θέση και την ταχύτητα του σωματιδίου σε κάθε σημείο της, δηλαδή ξέρω και τη θέση και την ταχύτητά του ταυτόχρονα. Σε προφανή αντίθεση με με την αρχή της αβεβαιότητας.Ενόσω όμως η κβαντομηχανική παραμένει πειραματικά ακλόνητη – και μαζί της η αρχή της αβεβαιότητας – τότε «ιδιωτικές εικόνες όπως η προηγούμενη (το ηλεκτρόνιο να στροβιλίζεται σε μια «κουβαροειδή» τροχιά γύρω από τον πυρήνα) δεν έχουν καμία απολύτως θεωρητική νομιμοποίηση. Ανήκουν στη σφαίρα της καθαρής … μεταφυσικής. Στη σφαίρα των πραγμάτων εκείνων – όπως π.χ. η ύπαρξη ή μη του Θεού – για τα οποία είναι εξ ορισμού αδύνατο να προσκομιστούν πειραματικές αποδείξεις.Αν όμως επιμείνουμε ότι η φυσική είναι μια πειραματική επιστήμη – και μάλλον πρέπει να επιμείνουμε(!) – τότε η χρήση εικόνων ή περιγραφών χωρίς καμιά δυνατότητα πειραματικής επιβεβαίωσης δεν έχει κανένα απολύτως νόημα.Στην πραγματικότητα, δεν έχουν νόημα όχι μόνο οι εικόνες ή οι περιγραφές αλλά και οι ίδιες οι ερωτήσεις που μας οδηγούν αναπόφευκτα σε τέτοιες εικόνες και περιγραφές.Στη φυσική – όπως και σε κάθε πειραματική επιστήμη – μπορούμε να ρωτάμε μόνο εκείνες τις ερωτήσεις που μπορούν να απαντηθούν πειραματικά. Αν δεν μπορούν, τότε δεν θα πρέπει να γίνουν δεκτές ως επιστημονικές ερωτήσεις. Θα πρέπει να απορριφθούν.Ποια είναι η σημασία όλων αυτών για το ερώτημα που συζητάμε; (Τι κάνει το ηλεκτρόνιο … κ.λ.π., κ.λ.π.) Απλούστατα η ερώτηση θα πρέπει να απορριφθεί! Δεν είναι μια φυσική ερώτηση.Στην κβαντομηχανική δεν έχει κανένα απολύτως νόημα να μιλάμε για ένα φυσικό σύστημα από μόνο του – για το σύστημα καθ’ εαυτό – αλλά μόνο για τη σχέση του με μια συσκευή παρατήρησης. Σε πλήρη αντίθεση με ότι ισχύει στην κλασική φυσική, στην κβαντομηχανική η διαδικασία της παρατήρησης αποτελεί συστατικό στοιχείο της ίδιας της περιγραφής του φυσικού συστήματος.

αποσπάσματα από τα βιβλία του Στέφανου Τραχανά:
1. Κβαντομηχανική Ι  [Τι τελικά κάνει το ηλεκτρόνιο στο άτομο του υδρογόνου;]
2. Οι ερμηνείες της κβαντομηχανικής

https://physicsgg.me/2023/07/02/τι-κάνει-το-ηλεκτρόνιο-μέσα-στον-χώρο-τ/

[Δροσος Γεωργιος]

«Βραβείο Ηθικής Τάξεως» στον Στέφανο Τραχανά.

Την Τετάρτη 27 Σεπτεμβρίου θα απονεμηθεί το «Βραβείο Ηθικής Τάξεως» του Δήμου Ηρακλείου στον Στέφανο Τραχανά, ιδρυτή, και διευθυντή των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης (από το 1984 έως το 2013), ιδρυτή των διαδικτυακών Πανεπιστημιακών μαθημάτων του «Mathesis», διδάσκοντα στο Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης, αλλά και καταξιωμένο συγγραφέα.Η Τελετή απονομής του Βραβείου θα πραγματοποιηθεί στην αίθουσα εκδηλώσεων της Βικελαίας Δημοτικής Βιβλιοθήκης (Μέγαρο Αχτάρικα 2^ος όροφος), στις 19.00.Το «Βραβείο Ηθικής Τάξεως» του Δήμου Ηρακλείου, δίδεται σε προσωπικότητες ή σε Ιδρύματα, που προσέφεραν μεγάλες υπηρεσίες στην Κοινωνία, στην Επιστήμη, και στον Πολιτισμό του τόπου μας.Το «Βραβείο Ηθικής Τάξεως» θα απονείμει στον Στέφανο Τραχανά ο Δήμαρχος Ηρακλείου Βασίλης Λαμπρινός. Για την ζωή, την επιστημονική πορεία, και τα επιτεύγματα του βραβευόμενου, θα ομιλήσει ο Βασίλης Χαρμανδάρης, Καθηγητής Αστροφυσικής στο Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης και Διευθυντής του Ινστιτούτου Αστροφυσικής του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας καθώς και του Αστεροσκοπείου Σκίνακα.

        ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΤΕΦΑΝΟ ΤΡΑΧΑΝΑ 

Ο Στέφανος Τραχανάς, γεννήθηκε το 1943 στο Καβούσι Λασιθίου Κρήτης, σπούδασε στο Τμήμα Ηλεκτρολόγων-Μηχανολόγων Μηχανικών του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου κι εν συνέχεια, ολοκλήρωσε μεταπτυχιακές σπουδές στο Εθνικό Κέντρο Έρευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος».Το 1971 έγινε δεκτός ως υποψήφιος διδάκτορας στο τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ. Το 1973 εγκατέλειψε το Χάρβαρντ αφήνοντας ανολοκλήρωτη τη διδακτορική του διατριβή και αφοσιώθηκε στην συγγραφή επιστημονικών συγγραμμάτων στο αντικείμενο της κβαντικής μηχανικής και των διαφορικών εξισώσεων. Θέματα που αποτελούν, μεταξύ άλλων, από το 1983 έως σήμερα, και το αντικείμενο της διδασκαλίας του στο τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης. Από το 1986 και μετέπειτα, είναι μέλος του επιστημονικού προσωπικού του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ) και η διδασκαλία του στο τμήμα Φυσικής προσφέρεται δωρεάν.Ιδρυτικό μέλος του πρώτου πανεπιστημιακού εκδοτικού οίκου της Ελλάδας, των «Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης» (του ΙΤΕ), υπήρξε Διευθυντής τους και πρόεδρος της εκδοτικής επιτροπής από το 1984 έως το 2013Τα τελευταία χρόνια το ενδιαφέρον του στράφηκε στα ανοικτά διαδικτυακά μαθήματα και τους νέους δρόμους που αυτά ανοίγουν, για ίσες ευκαιρίες στην ποιοτική εκπαίδευση. Πιστεύοντας ότι η χώρα μας δεν μπορεί να μείνει έξω από τις επαναστατικές αλλαγές που συντελούνται αλλού σε αυτό το θέμα και γι’ αυτόν το σκοπό, πήρε την πρωτοβουλία για την ίδρυση του Mathesis —ενός αυτόνομου και αυτοχρηματοδοτούμενου τμήματος των ΠΕΚ— στο οποίο και προσφέρει εθελοντικά την εργασία του τόσο ως διευθυντής του (πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης) όσο και ως δάσκαλος ή συγγραφέας. Η επιτυχία του «πειράματος» αποτελεί το προσωπικό του στοίχημα για τα επόμενα χρόνια.Το 2003 ανακηρύχτηκε σε «Επίτιμο Διδάκτορα του Πανεπιστημίου Κρήτης», ενώ το 2012 του απονεμήθηκε το «Εθνικό Βραβείο εξαίρετης πανεπιστημιακής διδασκαλίας Ξανθόπουλου – Πνευματικού».Το 2015 τιμήθηκε από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας για το σύνολο της προσφοράς του, με τον «Ανώτερο Ταξιάρχη του Φοίνικα της Ελληνικής Δημοκρατίας».Το 2022, με αφορμή τη συμπλήρωση 40 χρόνων διδασκαλίας του στο Τμήμα Φυσικής, το όνομά του δόθηκε σε ένα από τα Αμφιθέατρα του τμήματος, ενώ το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας του απένειμε τον τίτλο του διακεκριμένου μέλους του Ιδρύματος.

Είναι συγγραφέας πολλών σημαντικών βιβλίων. Μεταξύ αυτών:

«Οι Ερμηνείες της Κβαντομηχανικής: Πιθανοκρατία – Κύματα-οδηγοί – Πολλοί κόσμοι. Η σκοπιά του φοιτητή και του δασκάλου» (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2021)

«Το αμάρτημα της Εύας – Φυσική κάτω από τ’ άστρα και δημιουργική μάθηση» (ΠΕΚ, 2020)

«Το φάντασμα της Όπερας – Η επιστήμη στον πολιτισμό μας» (ΠΕΚ, 2014)

«Στοιχειώδης Κβαντική Φυσική» (ΠΕΚ, 2012).

Ο  Στέφανος Τραχανάς, ανέλαβε και μια μεγάλη ευθύνη (με τεράστιο προσωπικό κόστος, καθώς εξελίχθηκε σε δικαστική περιπέτεια σχεδόν μιας δεκαετίας): ως βασικός μάρτυρας υπεράσπισης των συμφερόντων του Ελληνικού Δημοσίου στην υπόθεση της υπερκοστολόγησης των πανεπιστημιακών συγγραμμάτων. Μια προσπάθεια σπάνιας Ηθικής σημασίας για την πατρίδα μας κατά τις τελευταίες δεκαετίες, η οποία θα τον τιμά πάντα.

 – https://ylikonet.gr/2023/09/24/%ce%b2%cf%81%ce%b1%ce%b2%ce%b5%ce%af%ce%bf-%ce%b7%ce%b8%ce%b9%ce%ba%ce%ae%cf%82-%cf%84%ce%ac%ce%be%ce%b5%cf%89%cf%82-%cf%83%cf%84%ce%bf%ce%bd-%cf%83%cf%84%ce%ad%cf%86%ce%b1%ce%bd%ce%bf/

Κοινοποιήστε:

[Δροσος Γεωργιος]

Ο ΚΥΚΛΟΣ – Επιστήμη και δημοκρατία σε ανήσυχους καιρούς.

Το νέο βιβλίο του Στέφανου Τραχανά από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης

Το σχέδιο του εξωφύλλου παραπέμπει στον κύκλο της Βιέννης ‒ως κορυφαία ­έκφραση του πνεύματος της επιστήμης‒ και στο ναζιστικό σκοτάδι που τον έκλεινε από παντού.

Πώς συμβαίνει και σε μια εποχή υποτιθέμενου θριάμβου της επιστήμης, ένας διαρκώς μεγαλύτερος αριθμός ανθρώπων να παραδίδονται χωρίς ­αντίσταση στις πιο ακραίες μορφές ανορθολογισμού και ψευδοεπιστήμης; Και πώς συμβαίνει επίσης, η πιο επιτυχημένη επιστημονική θεωρία όλων των εποχών ‒η κβαντομηχανική‒ να χρησιμοποιείται σήμερα ως το κατ᾽ εξοχήν εργαλείο χειραγώγησης και εξαπάτησης εκατοντάδων εκατομμυ­ρίων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο, κάτω από τη «σημαία» της περίφημης Νέας Εποχής (New Age) και του ανατολικού μυστικισμού που πάει μαζί της; Και μάλιστα η «βιομηχανία» αυτή να έχει την ενεργό υποστήριξη ενός αυξανόμενου αριθμού πανεπιστημιακών καθηγητών στις ΗΠΑ και όχι μόνο; Πώς τελικά συνέβη και, ενώ η επιστημονική επανάσταση του 17ου αιώνα οδήγησε στον Διαφωτισμό, στην κατάργηση των «ελέω θεού» καθεστώτων και τελικά στην εγκαθίδρυση των δημοκρατικών πολιτευμάτων, η επιστημονική επανάσταση των αρχών του 20ού αιώνα να βρίσκει σήμερα απέναντί της ένα διογκούμενο ρεύμα εχθρότητας απέναντι στο ίδιο το πνεύμα της επιστήμης; Μια βαθιά εχθρότητα της ίδιας φύσεως με εκείνη της Καθολικής Εκκλησίας απέναντι σε ό,τι εκπροσωπούσε ο Γαλιλαίος; Τη στήριξη στην εμπειρία και τον ορθό λόγο ως τη μόνη έγκυρη πηγή γνώσης για τον φυσικό κόσμο; Και είναι άραγε τυχαίο ότι αυτή η διανοητική εχθρότητα προς τη θεμελιώδη επιστήμη και τον Δια­φωτισμό, που βρίσκεται σήμερα σε έξαρση στις δημοκρατικές χώρες ‒αλλά και η μαζική απήχηση του ανορθολογισμού και της ψευδοεπιστήμης‒, έχει χτυπητές ομοιότητες με αντίστοιχα φαινόμενα που κυριάρχησαν στη μεσοπολεμική Γερμανία;
Τελικά, γιατί η θεμελιώδης επιστήμη άνθησε ‒σύμφωνα με τον ιστορικό της επιστήμης Τόμας Κουν‒ «μόνο στους πολιτισμούς που προέρχονται από την αρχαία Ελλάδα»; Δηλαδή μόνο στους πολιτισμούς που πήραν πάνω τους το στοίχημα της δημοκρατίας και το έφεραν ώς εδώ;
Και αν όντως επιστήμη και δημοκρατία πήγαιναν πάντα μαζί, μήπως η εχθρότητα προς την επιστήμη ‒η εχθρότητα όχι προς τις τεχνολογικές εφαρμογές της, αλλά προς το ίδιο το πνεύμα της επιστήμης, τον ριζικό αντιδογματισμό της‒ ήταν πάντα ένα κακό σημάδι για το μέλλον της δημοκρατίας της ίδιας;
Τούτο το βιβλίο γράφτηκε κυρίως για να υποστηρίξει τη βασιμότητα ­αυτών των ερωτημάτων, με τα αναγκαία τεκμήρια, και απλώς να υπαινιχθεί πιθανές απαντήσεις τους. Απευθύνεται σε κάθε ανήσυχο πολίτη του καιρού μας.

Διαβάστε το 3ο κεφάλαιο του βιβλίου: Κβαντική επανάσταση και ναζισμός: Το κίνημα κατά της «εβραϊκής φυσικής» και η φιλοσοφική του στήριξη

Διαβάστε τα αναλυτικά περιεχόμενα του βιβλίου εδώ

Διαβάστε το ηλεκτρονικό συμπλήρωμα εδώ

ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ: ΤΟ ΜΙΚΡΟ ΒΙΒΛΙΟ

Τα 10 αυτόνομα θέματα, που προτείνονται εδώ, αντιπροσωπεύουν επαρκώς τις βασικές ιδέες του βιβλίου και μπορούν να διαβαστούν ανεξάρτητα το ένα από το άλλο ―και με οποιαδήποτε σειρά― από την πρώτη στιγμή που θα το πάρετε στα χέρια σας. Όλο το υπόλοιπο βιβλίο δεν είναι παρά ανάπτυξη και περαιτέρω εξειδίκευση των ιδεών που συζητούνται σε τούτο το μικρό μέρος του. Οι ελάχιστες «σημειακές» αναφορές στην επιστημονική επανάσταση του 20ού αιώνα (κυρίως στην κβαντική επανάσταση), οι οποίες εμφανίζονται στο Μικρό Βιβλίο, περιορίζονται στα ονόματα των πρωταγωνιστών της ―Νιλς Μπορ και Βέρνερ Χάιζενμπεργκ― και επίσης στα ονόματα των ανακαλύψεων που συνδέονται με αυτούς. Την περίφημη αρχή της αβεβαιότητας του Χάιζενμπεργκ ―η οποία έφερε στο φως τον πιθανοκρατικό χαρακτήρα των νόμων του μικρόκοσμου και μας αποκάλυψε την ύπαρξη τεράστιων ποσών ενέργειας στους ατομικούς πυρήνες― και τη διάσημη επίσης φυσική ερμηνεία της κβαντομηχανικής που είναι γνωστή ως η Σχολή της Κοπεγχάγης και την οποία διαμόρφωσαν από κοινού οι δύο στην Κοπεγχάγη το 1927 και θα την υπερασπιστούν μαζί στο ιστορικό συνέδριο του Σολβέ στις Βρυξέλλες το ίδιο έτος. Ενώ στο ίδιο διάστημα θα δεθούν επίσης με μια πολύ δυνατή φιλία που θα πληγεί ανεπανόρθωτα στη διάρκεια του πολέμου. Σε κάθε περίπτωση, τίποτε περισσότερο από τα παραπάνω δεν απαιτείται για τον αναγνώστη του Μικρού Βιβλίου.

ΘΕΜΑ 1 • O άνθρωπος αντιμέτωπος με τον εαυτό του: Η Βόμβα και το πρόβλημα της ελεύθερης βούλησης
[§2.1, σ. 51] Κοπεγχάγη: Μια θεατρική σπουδή πάνω στο μεγαλύτερο ηθικό δίλημμα του 20ού αιώνα: Η συνάντηση Μπορ-Χάιζενμπεργκ το 1941
[§2.2, σ. 57] Κβαντομηχανική και ελεύθερη βούληση: Μια νέα ματιά στα θεμέλια της ηθικής ευθύνης

ΘΕΜΑ 2 • Η Νέα Εποχή (New Age) και οι… προφήτες της
[§2.4, σ. 68] Η κβαντομηχανική και η ψευδοεπιστήμη της Νέας Εποχής
[§2.6, σ. 75] Κβαντική… ευεξία και αντιεμβολιαστικός παροξυσμός: Όταν ο ανορθολογισμός και η ψευδοεπιστήμη ροκανίζουν τα θεμέλια των δημοκρατικών κοινωνιών

ΘΕΜΑ 3 • Η «εβραϊκή φυσική»: Η επιστήμη απέναντι σε ένα ολοκληρωτικό καθεστώς
[§3.1, σ. 93] Η θεμελιώδης επιστήμη στο απόσπασμα: Εβραϊκή φυσική και Φυσική των Αρίων
[§3.2, σ. 99] Το κίνημα κατά της εβραϊκής φυσικής στο απόγειό του: Ο Χάιζενμπεργκ ως… λευκός Εβραίος!

ΘΕΜΑ 4 • Ο Χάιντεγκερ, ο πολιτισμικός σχετικισμός στην επιστήμη και ο ναζισμός
[§3.6, σ. 111] Ο Γαλιλαίος δεν είναι καλύτερος από τον Αριστοτέλη, ούτε και η σύγχρονη χημεία από την… αλχημεία!
[§3.7, σ. 117] Ο Αδόλφος Χίτλερ και η «μαγική εξήγηση του κόσμου»: Ο πολιτισμικός σχετικισμός στην επιστήμη ως καθεστωτική ιδεολογία
[§3.8, σ. 119] Χάιντεγκερ και ναζισμός: Επινοώντας τον εχθρό

ΘΕΜΑ 5 • Ο κύκλος της Βιέννης και ο νέος Διαφωτισμός
[§4.1, σ. 129] Λογικός εμπειρισμός: Ένας φωτεινός κύκλος σε μαύρο φόντο
[§4.3, σ. 142] Ο κύκλος της Βιέννης ως πνευματικό και πολιτικό κίνημα
[§4.5, σ. 149] Ο κύκλος της Βιέννης και το κίνημα της μοντέρνας αρχιτεκτονικής στον μεσοπόλεμο

ΘΕΜΑ 6 • Τι είναι αυτό που το λέμε επιστήμη
[§5.1, σ. 163] Το πνεύμα της επιστήμης: Τι είναι τελικά επιστημονικό και τι όχι;
[§5.3, σ. 172] Υπάρχει βεβαιότητα στην επιστήμη; Η έννοια της
εδραιωμένης γνώσης και της προσεγγιστικής αλήθειας
[§5.4, σ. 175] Γιατί η πρόοδος στην επιστήμη είναι συνεχής και
συσσωρευτική, ενώ στην κοινωνία η οπισθοδρόμηση ―ακόμα
και η κατολίσθηση στην άβυσσο― αποτελεί πάντα ένα ανοικτό ενδεχόμενο;

ΘΕΜΑ 7 • Επιστήμη – Θρησκεία – Δημοκρατική Πολιτεία
[§5.2, σ. 166] Επιστήμη – Διαφωτισμός – δημοκρατική πολιτεία: Ένας βαθύς ιστορικός δεσμός
[§5.7, σ. 184] Και ένα δυστοπικό σενάριο για την επιστήμη και τη δημοκρατία: Όταν τα γεγονότα δεν θα έχουν σημασία
[§5.9, σ. 190] Επιστήμη και δημοκρατία – Αναδρομή στις απαρχές: Από τη νομοκρατούμενη φύση στη νομοκρατούμενη κοινωνία

ΘΕΜΑ 8 • Επιστήμη και δημοκρατία: Η ομοφρονούσα κοινωνία ως… εφιάλτης!
[§4.6, σ. 156] Το τέλος των «ευγενών αληθειών»: Στη δημοκρατική πολιτεία όλα κρίνονται
[§6.10, σ. 236] Επιστήμη και δημοκρατία στη σκέψη του Τόμας Κουν
[§7.1.4, σ. 260] Επιστήμη και δημοκρατία: Σκέψεις με αφορμή
τον «τρόπο του Τσόμσκι» ως δημόσιου διανοούμενου

ΘΕΜΑ 9 • Η επιστήμη και ο πολιτισμικός σχετικισμός σήμερα: Η εκκοσμίκευση της γνώσης, άρα και της εξουσίας,
απέναντι στην ιεροποίησή τους
[§7.2.6, σ. 280] Οι πέτρες φταίνε! Ο σχετικισμός ως άρνηση της
κοινής ανθρώπινης εμπειρίας
[§7.2.7, σ. 284] Οι πέτρες και πάλι: Ο νέος καθολικισμός ξαναδικάζει τον Γαλιλαίο
[σ. 171] Ο πατέρας του σύγχρονου σχετικισμού Πωλ Φεγεράμπεντ υπερασπίζεται τη διδασκαλία της Γένεσης και την Καθολική Εκκλησία απέναντι στον Γαλιλαίο!

ΘΕΜΑ 10 • Ο Νόαμ Τσόμσκι υπερασπίζεται τον απελευθερωτικό ρόλο της επιστήμης απέναντι στον νέο σκοταδισμό
[§7.1.1, σ. 242] Ορθολογισμός και επιστήμη απέναντι στον σχετικισμό
[§7.1.2, σ. 247] Ο Τσόμσκι υπερασπίζεται τον δαρβινισμό από
τους… πάντες!

ΕΠΙΛΟΓΟΣ • Η ηθική αξία της επιστήμης (σ. 377)

https://www.cup.gr/book/o-kyklos/

 

[Δροσος Γεωργιος]

Στέφανος Τραχανάς: Επιστήμη και Δημοκρατία σε ανήσυχους καιρούς.

Ανορθολογισμός και Ψευδοεπιστήμη

Ο Στέφανος Τραχανάς, πανεπιστημιακός δάσκαλος, επίτιμος διδάκτορας του Πανεπιστημίου Κρήτης , διδάσκων κβαντική Φυσική στο Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου, ιδρυτικό μέλος και πρώτος διευθυντής των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης , ιδρυτής του Κέντρου Ανοικτών Διαδικτυακών Μαθημάτων Mathesis , με αφορμή το νέο του βιβλίο » Ο ΚΥΚΛΟΣ – Επιστήμη και δημοκρατία σε ανήσυχους καιρούς», ανοίγει την βεντάλια της συζήτησης για τον Άνθρωπο αντιμέτωπο με τον εαυτό του : Η Βόμβα και το πρόβλημα της ελεύθερης βούλησης

-Γιατί υποστηρίζει πως η θεμελιώδης επιστήμη όχι μόνο άνθησε στις περιοχές του κόσμου όπου αναπτύχθηκε και η δημοκρατία (Αρχαία Ελλάδα, Δυτικός κόσμος), αλλά και ήταν η ίδια μια δύναμη δημοκρατίας σε διαρκή σύγκρουση με τη θεοκρατία και τον ολοκληρωτισμό;

-Ποιους ορίζει ως βασικούς σταθμούς ανάπτυξης της και γιατί επιμένει πως η εχθρότητα προς το πνεύμα της επιστήμης –τη στήριξη στην εμπειρία και τον ριζικό αντιδογματισμό της– δεν ήταν ποτέ καλό σημάδι για τη δημοκρατία; -Τι λέει για το νέο κύμα ανορθολογισμού και ψευδοεπιστήμης. Ο αγώνας για την ψυχή της εκπαίδευσης: Ο νέος εκπαιδευτικός σκοταδισμός και η ανίερη συμμαχία που τον στηρίζει.

-Τι είναι αυτό που λέμε επιστήμη ; Επιστήμη και Δημοκρατία : Η … ομοφρονούσα κοινωνία ως … εφιάλτης!

-Υπάρχει και τι ορίζεται ως ηθική αξία της επιστήμης ; O Στέφανος Τραχανάς, από την κβαντομηχανική έως την ψευδο-επιστήμη της «Νέας Εποχής»Στην εκπομπή παρεμβαίνει και καταθέτει την οπτική του, ο Απόστολος Αποστόλου, Καθηγητής Πολιτικής και Κοινωνικής Φιλοσοφίας στα πανεπιστήμια Παντείου, Πάντοβας, Ρώμης, Μιλάνου, στο Λαϊκό Πανεπιστήμιο Federiciana Ρώμης, καθώς και στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης.

ΑΝΤΙΘΕΣΕΙΣ» με τον Γιώργο Σαχίνη – Στην ΚΡΗΤΗ TV

https://physicsgg.me/2024/02/10/στέφανος-τραχανάς-επιστήμη-και-δημοκ/

[Δροσος Γεωργιος]

Ο ‘αιώνιος φοιτητής’ Στέφανος Τραχανάς.

«Ζούμε σε μια γκαστρωμένη εποχή: μπορεί να γεννήσει ένα τέρας ή κάτι ελπιδοφόρο»

Μέσα του φωλιάζει ένα μικρό παιδί, όπως σε κάθε επιστήμονα που αυθαδιάζει και βγάζει τη γλώσσα έξω… Εξάλλου και ο ίδιος δηλώνει «αιώνιος φοιτητής».
Ο Στέφανος Τραχανάς, επίτιμος διδάκτορας του Τμήματος Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης, ιδρυτικό μέλος και χρόνια διευθυντής των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης και ιδρυτής του Κέντρου Ανοικτών Διαδικτυακών Μαθημάτων Mathesis, μας δίνει πάντα αφορμές για ενδιαφέρουσες συζητήσεις. Πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις Π.Ε.Κ. το νέο του βιβλίο με τίτλο «Ο ΚΥΚΛΟΣ Επιστήμη και δημοκρατία σε ανήσυχους καιρούς».

«Η γενιά μου έχει δει αδιανόητα πράγματα τα τελευταία 20 χρόνια», αναφέρει σε συνένευξή του στην Κατερίνα Μυλωνά και συγκρίνει το σήμερα με ό,τι συνέβαινε τον Μεσοπόλεμο στη Δημοκρατία της Βαϊμάρης στη Γερμανία.
«Μπορεί να βγει κάτι πολύ καλό, μπορεί να βγει και το τέρας», αναφέρει.
Μιλά με πάθος για την επιστήμη και τονίζει πως ήταν πάντα μια δύναμη δημοκρατίας καθώς δεν υπάρχουν δόγματα και ιερές αλήθειες, για αυτό και η επιστήμη ανά τους αιώνες έρχεται σε μεγάλη ρήξη με θεοκρατικά καθεστώτα.
Μιλά για τον Διαφωτισμό, τον Νεύτωνα, τον Γαλιλαίο, τον Χίτλερ που, ως «υποκατάστατο του Θεού», μίλησε για μία μαγική αντίληψη του κόσμου και όχι την επιστήμη.
Ο κ. Τραχανάς κάνει ιδιαίτερη αναφορά στην Αρχαία Ελλάδα που «μόλυνε» την ανθρωπότητα με τον ιό της ελευθερίας, της Δημοκρατίας και της αυθάδους σκέψης.
Θεωρεί πως έρχεται ένα μεγάλο τσουνάμι εχθρότητας απέναντι στην επιστήμη με πολλές μορφές: εκατομμύρια ανθρώπων είναι θύματα διαφόρων τσαρλατάνων που πουλάνε ματζούνια με περιτύλιγμα επιστήμης, όπως λέει.
Για το αύριο, αναφέρει χαρακτηριστικά ότι «ζούμε σε μια γκαστρωμένη εποχή: μπορεί να γεννήσει ένα τέρας ή κάτι ελπιδοφόρο».
Απευθύνει κάλεσμα στον κόσμο να αγαπήσει αυτό το υπέροχο και ατελές πολίτευμα που είναι η Δημοκρατία, που συμφιλιώνεται με την ατέλεια των ανθρώπων.
Μας καλεί να είμαστε ανοιχτοί στο… αμαρτωλό ενδεχόμενο ότι και ο άλλος μπορεί να έχει δίκιο, κάτι που μας βοηθάει να ξεφεύγουμε και από τα προσωπικά μας αδιέξοδα.
Ευγνώμων που… απέτυχε!
«Δεν είμαστε μηχανές επιτυχίας», λέει ένας άνθρωπος που θα νόμιζε κανείς πως στη ζωή του μετρά μονάχα αποστολές που πέτυχαν. Ωστόσο, ο ίδιος δηλώνει ευγνώμων για τις αποτυχίες του, ακόμα και τη μία φορά που έχυσε όλη την καλδάρα με το γάλα, που «άγγιξε» την περιθωριοποίηση. Τότε, είχε την ευκαιρία να κοιτάξει εντός του αλλά και την τύχη να έχει κοντά του ανθρώπους που τον εκτίμησαν για όσα προσέφερε.
Και κάπως έτσι φτάσαμε στις Π.Ε.Κ., ένα εγχείρημα που πηγή έμπνευσής του ήταν το γενικότερο κλίμα που επικρατούσε στους πρωτοπόρους του πειράματος που έφερε τα ονόματα «Πανεπιστήμιο Κρήτης» και «ΙΤΕ». Σήμερα, «το κύρος που έχουν αυτή τη στιγμή οι Πανεπιστημιακές Εκδόσεις είναι τόσο μεγάλο που σχεδόν φοβάμαι», ομολογεί ο ίδιος.
Ακολούθησε το Mathesis, όπου αποδείχτηκε, για ακόμα μια φορά, πόσο φιλομαθείς είναι οι Έλληνες!
Η συζήτηση ταξίδεψε ως το Σύμπαν του Γιώργου Γραμματικάκη για να ειπωθεί ένα «ευχαριστούμε», από καρδιάς και έκανε μια στάση στο Καβούσι Ιεράπετρας, όπου «συναντήσαμε» μία δασκάλα αλλά και ένα ολόκληρο χωριό που άνοιγε την αγκαλιά του σε όποιον χρειαζόταν.
Ο κ. Στέφανος Τραχανάς όσο και να αγωνιά για το αύριο, το πόσο κρίσιμο είναι να διαχειριστούμε τη γνώση με σοφία, πάντα στοιχηματίζει στην καλύτερη πλευρά των πραγμάτων και καλεί τους νέους ερευνητές να βιώσουν αυτό που έρχεται καθώς «η επιστήμη είναι στα πρόθυρα μιας μεγάλης επανάστασης»!
Μία συζήτηση για την επιστήμη και τη Δημοκρατία σε ανήσυχους καιρούς… Από το Σύμπαν του Γ. Γραμματικάκη ως το Καβούσι Ιεράπετρας… Δείτε βίντεο:

πηγή: https://www.cretalive.gr/kriti/stefanos-trahanas-sto-cretalive-zoyme-se-mia-gkastromeni-epohi-mporei-na-gennisei-ena-teras-i

 

[Δροσος Γεωργιος]

Στέφανος Τραχανάς: Η παρουσίαση του νέου βιβλίου του.

… στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών στις 18 Απριλίου 2024 στις 19:0

Εκκινώντας από τη βασική παραδοχή ότι η γνώση είναι πάνω από όλα πηγή χαράς και απελευθέρωσης για τον άνθρωπο, ο Στέφανος Τραχανάς, Φυσικός επιστήμονας και πανεπιστημιακός δάσκαλος, έχει πρωτοστατήσει στη δημιουργία ακαδημαϊκών θεσμών που στοχεύουν στην διάχυση της επιστημονικής γνώσης στο ευρύ κοινό, όπως οι  Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης (ο πρώτος και ιδιαίτερα επιτυχημένος ακαδημαϊκός εκδοτικός οίκος στην Ελλάδα) και το Κέντρο Ανοικτών Διαδικτυακών Μαθημάτων Mathesis που, όπως λέει ο ίδιος, αποτελεί το προσωπικό του στοίχηµα για τα επόµενα χρόνια.Στην ενεργοποίηση και αφύπνιση των πολιτών μέσω του χειραφετητικού χαρακτήρα της επιστημονικής γνώσης προσβλέπει και η συγγραφή βιβλίων επιστημονικής εκλαΐκευσης, όπως «Το φάντασµα της όπερας: Η επιστήµη στον πολιτισµό µας» (ΠΕΚ, 2014) και «Το αµάρτηµα της Εύας: Φυσική κάτω από τ’ άστρα και δηµιουργική µάθηση» (ΠΕΚ, 2020).Στο πρόσφατο βιβλίο του “Ο ΚΥΚΛΟΣ – Επιστήμη και δημοκρατία σε ανήσυχους καιρούς” ( ΠΕΚ, 2024), ο Στέφανος Τραχανάς πραγματεύεται τον ριζικό αντιδογματισμό της επιστήμης, την σημασία της μεθόδου και της μόνιμης λογοδοσίας στην εμπειρία (δηλαδή στο Δικαστήριο της Φύσης) αλλά και την αναλογία και τον άμεσο συσχετισμό αυτής της αντίληψης του κόσμου με τα δημοκρατικά πολιτεύματα και την ευθεία αμφισβήτησή των αυθεντιών κάθε είδους.Στον αντίποδα, οι πολέμιοι της επιστήμης και της δημοκρατίας θέτουν την πεποίθηση πάνω από την εμπειρία, αμφισβητούν την αντικειμενική διάσταση των πραγμάτων και την λογική μέθοδο προσέγγισης τους, ανοίγοντας έτσι διάπλατα την πόρτα σε καταπιεστικές κι απολυταρχικές μορφές σκέψης και διακυβέρνησης.Για το βιβλίο και τα τόσο επίκαιρα θέματα που θίγει, ο Στέφανος Τραχανάς μίλησε στην πολιτιστική εκπομπή “Αποτύπωμα” της Φωνής της Ελλάδας με τη Φούλη Ζαβιτσάνου. Ακούστε εδώ τη συνέντευξη.

https://vog.ert.gr/ondemand/o-stefanos-traxanas-gia-to-vivlio-tou-o-kyklos-epistimi-kai-dimokratia-se-anisyxous-kairous-04-04-2024/

Η παρουσίαση του βιβλίου “Ο ΚΥΚΛΟΣ – Επιστήμη και δημοκρατία σε ανήσυχους καιρούς” του Στέφανου Τραχανά θα γίνει στην Αίθουσα «Γιάννης Μαρίνος» (πρώην Πολυχώρος), στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών στις 18 Απριλίου 2024 στις 19:00
Θα μιλήσουν οι:
Μαρία Ευθυμίου, ομότιμη καθηγήτρια Ιστορίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών,
Περικλής Σ. Βαλλιάνος, ομότιμος καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών,
Σπύρος Σφενδουράκης, καθηγητής Οικολογίας και Βιοποικιλότητας, Πανεπιστήμιο Κύπρου,
και ο συγγραφέας.
Θα συντονίσει η Ιωάννα Σουφλέρη, βιολόγος (PhD), δημοσιογράφος.

https://www.ertnews.gr/eidiseis/politismos/o-kyklos-epistimi-kai-dimokratia-se-anisyxous-kairous-tou-stefanou-traxana-audio/

Παρακολουθείστε επίσης την συνομιλία του Στέφανου Τραχανά, με τη Βασιλική Παυλίδου, καθηγήτρια στο Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης για το νέο του βιβλίο «Ο ΚΥΚΛΟΣ»:

 

Το σχέδιο του εξωφύλλου παραπέμπει στον κύκλο της Βιέννης ‒ως κορυφαία ­έκφραση του πνεύματος της επιστήμης‒ και στο ναζιστικό σκοτάδι που τον έκλεινε από παντού.

 

[Δροσος Γεωργιος]

Ο κύκλος της διαμάχης του φωτός με τα σκότη.

Πριν 2 μήνες κυκλοφόρησε το βιβλίο του Στέφανου Τραχανά «Ο Κύκλος». Με αφορμή το νέο βιβλίο του παρουσιάζουμε τη συνέντευξη που ακολουθεί. Σε αυτήν ο συγγραφέας διατείνεται ότι σήμερα: «η βασική σύγκρουσή είναι ανάμεσα στον ρεαλισμό και τον σχετικισμό, και όλα τα υπόλοιπα είναι… δεκαδικά ψηφία!». Και ισχυρίζεται ότι μόνο οι φιλοσοφικές αρχές και οι μέθοδοι του λογικού θετικισμού αποτελούν ικανοποιητική λύση στο καυτό πρόβλημα του ρεαλισμού και της ανάγκης σαφούς διάκρισης της έγκυρης από την ψευδή γνώση. Εμείς, αντίθετα, είμαστε πεπεισμένοι ότι ο επιστημονικός ρεαλισμός απαιτεί τη ρητή αναγνώριση των ιστορικών, πολιτισμικών και κοινωνικών παραγόντων που επηρεάζουν και διαμορφώνουν την εκάστοτε επιστημονική γνώση. Και ότι η τεκμηριωμένη αντιπαράθεση στην εξωραϊστική νεοθετικιστή ιδεολογία δεν είναι καθόλου… «ψιλά γράμματα».

Το νέο βιβλίο του Στέφανου Τραχανά «Ο Κύκλος: Επιστήμη και δημοκρατία σε ανήσυχους καιρούς» είναι ένα έργο πολεμικής που βάλλει εναντίον των πάσης φύσεως σκοταδιστικών, ανορθολογικών απόψεων που επικρατούν στις μέρες μας. Ο συγγραφέας του, διαπρεπής Ελληνας φυσικός, καταξιωμένος δάσκαλος των επαναστατικών ιδεών της κβαντομηχανικής και διευθυντής του Κέντρου Ανοικτών Διαδικτυακών Μαθημάτων Μathesis, δέχτηκε πρόθυμα να συζητήσουμε (και να διαφωνήσουμε) χωρίς προσχήματα για τις επιστημολογικές επιλογές και τις στρατηγικές προτεραιότητες που έθεσε σε αυτό το βιβλίο. Απολαύστε τον:

● Σε κανένα άλλο βιβλίο σας δεν διατυπώνετε τόσο ρητά και δεν υποστηρίζετε απερίφραστα τις φιλοσοφικές, δηλαδή τις μετα-φυσικές προκείμενες της σκέψης σας σχετικά με το ποια είναι η πλέον κατάλληλη επιστημολογία και μεθοδολογία της θεμελιώδους επιστήμης τον 21ο αιώνα. Η πολυσέλιδη απάντησή σας στο βιβλίο «Ο Κύκλος» είναι ότι ο λογικός εμπειρισμός ή νεοθετικισμός αποτελεί το πληρέστερο μεθοδολογικά και το πιο επαρκές φιλοσοφικά σύστημα για την περιγραφή των εξελίξεων στη Φυσική, του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος.

Το δυστύχημα είναι ότι αυτή η πρώτη συστηματική προσπάθεια εξάλειψης κάθε μεταφυσικής από την επιστήμη, ενώ επικράτησε επί τριάντα χρόνια –από το 1930 έως το 1960– έκτοτε απορρίπτεται πλήρως ως μια ανεπαρκέστατη προσέγγιση, τόσο από τους περισσότερους επιστημολόγους όσο και από τους φιλοσοφικά εγγράμματους επιστήμονες. Γιατί λοιπόν εσείς επιμένετε να την υποστηρίζετε;

Θα απαντήσω ευθέως σε αυτό που ρωτάτε, θέλω όμως να ξεκαθαρίσω πρώτα ότι η βασική διαχωριστική γραμμή σήμερα είναι αλλού. Είναι ανάμεσα στον επιστημονικό ρεαλισμό από τη μια μεριά –δηλαδή στην παραδοχή ότι η επιστήμη εκφράζει μια αντικειμενική αλήθεια για τη φύση– και τον πολιτισμικό σχετικισμό ή κοινωνική κατασκευασιοκρατία από την άλλη, όπου οι νόμοι της φύσης αντιμετωπίζονται ως πολιτισμικές και κοινωνικές κατασκευές χωρίς καμία θεμιτή αξίωση μεγαλύτερης εγκυρότητας από άλλες κοινωνικές κατασκευές όπως η θρησκεία, οι πολιτικές ιδεολογίες ή ακόμα και η μαγεία. Με όλες τις σκοτεινές συνέπειες που απορρέουν από αυτό για τη θέση της επιστήμης και των αξίων του Διαφωτισμού στις κοινωνίες μας.Αυτή είναι λοιπόν η βασική διαχωριστική γραμμή στη φιλοσοφία της επιστήμης σήμερα –η διάκριση ανάμεσα στον ρεαλισμό και τον σχετικισμό– και όλα τα άλλα είναι «ψιλά γράμματα». Οσοι είμαστε από την πλευρά του επιστημονικού ρεαλισμού –δηλαδή, πρακτικά, το σύνολο των ενεργών επιστημόνων και το μεγαλύτερο μέρος των φιλοσόφων της επιστήμης– μπορούμε να συζητάμε όσο θέλουμε για τις διάφορες εκδοχές ρεαλισμού (από τις πιο εκλεπτυσμένες φιλοσοφικά έως τις πιο απλοϊκές), έχουμε όμως πλήρη επίγνωση ότι αυτό που μας χωρίζει από τους «σχετικιστές» είναι ένα βαθύ ρήγμα θεμελιωδών αξιών.Ιδωμένος σε αυτό το πλαίσιο ο λογικός εμπειρισμός –με τη σκληρή αντιμεταφυσική του στάση και τη σταθερή εναντίωσή του σε κάθε μορφής φιλοσοφικό ιδεαλισμό και νοοκρατία– αποτελεί τον αδιαφιλονίκητο σύμμαχο της επιστήμης και του επιστημονικού ρεαλισμού στη σύγκρουσή τους με τον σχετικισμό.Και είναι επίσης πασίγνωστο ότι οι δύο μεγαλύτερες επαναστάσεις των νεότερων χρόνων –η κβαντομηχανική και η σχετικότητα– δέχτηκαν ισχυρή θετική επίδραση από τον λογικό εμπειρισμό, ο οποίος προσφέρει επίσης τα μόνα διαθέσιμα εννοιολογικά εργαλεία για να καθαρίζει κανείς την κβαντομηχανική από τη «μεταφυσική σκουριά» και τη «θολούρα» που δεν σταματούν να προσθέτουν στο σώμα της οι πολυπληθείς «ερμηνευτές» της. Ενώ δεν μπορώ να μην αναφερθώ πιο ειδικά στους ανθρώπους του Κύκλου της Βιέννης και τις αξίες που υπερασπίστηκαν σε σκοτεινούς καιρούς. Προσωπικές ενστάσεις σε μια προκρούστεια εκδοχή λογικού εμπειρισμού βεβαίως υπάρχουν και συζητούνται στο βιβλίο μου. Επιμένω όμως ότι μπροστά στα όσα διακυβεύονται στη σύγκρουση ρεαλισμού και σχετικισμού, αυτά είναι ψιλά γράμματα.

● Δύσκολα θα μπορούσε να παραβλέψει ή να υποτιμήσει κανείς το ζοφερό κλίμα που επικρατεί στις μέρες μας λόγω της μαζικής διάδοσης των αμέτρητων σκοταδιστικών υπερφυσικών δοξασιών, των εξόφθαλμα ψευδοεπιστημονικών «εξηγήσεων» και των ατεκμηρίωτων συνωμοτικών ερμηνειών της Ιστορίας.

Ωστόσο, στο νέο βιβλίο σας επιλέξατε να υπερασπιστείτε την αξία της επιστημονικής μεθόδου, καταφεύγοντας στις διαψευσμένες (μεθοδολογικά και επιστημολογικά) και ξεπερασμένες (πρακτικά και ιστορικά) ιδέες του Κύκλου της Βιέννης (π.χ. την άκριτη αποδοχή των μεθοδολογικών και, κατά βάθος, μεταφυσικών «αρχών» της επαλήθευσης και της επαγωγής, και την θεμελίωση της εμπειρικής γνώσης μέσω αφηρημένων και υπεριστορικών λογικών αναλύσεων). Και το γεγονός ότι δεν παρουσιάσατε τις εναλλακτικές θεωρίες και τα ανυπέρβλητα προβλήματα ή τις διαψεύσεις του νεοθετικιστικού μοντέλου αποτελεί, κατά τη γνώμη μου, ένα μοιραίο στρατηγικό λάθος. Δεν σας προβληματίζει το ότι αν η πολύ πιο περίπλοκη επιστημονική σκέψη και θεμελιώδης έρευνα του 21ου αιώνα υιοθετούσαν, εκ νέου, τα αποδεδειγμένα ανεπαρκή εργαλεία του νεοθετικισμού, τότε η σύγχρονη επιστήμη θα βρισκόταν σε πολύ δεινή κατάσταση, διότι στη μάχη της με τις ψευδοεπιστήμες και τον υπερφυσικό σκοταδισμό θα πήγαινε με… λάθος όπλα;Θα επιστρέψω στο θέμα του λογικού εμπειρισμού στο τέλος, επαναλαμβάνοντας όμως πρώτα ότι η βασική σύγκρουσή είναι ανάμεσα στον ρεαλισμό και τον σχετικισμό, και όλα τα υπόλοιπα είναι… δεκαδικά ψηφία! Και η σύγκρουση αυτή δεν είναι τύπου «φιλοσοφικού σαλονιού», αλλά σύγκρουση για τα θεμελιώδη: τον κοσμικό χαρακτήρα του κράτους και των εκπαιδευτικών του θεσμών.Με τα ερωτήματα που καλούμαστε να απαντήσουμε να είναι τόσο σαφή όσο τα εξής: Συμφωνούμε άραγε με φιλοσόφους, όπως τον Χάιντεγκερ, όταν λέει π.χ. ότι η σύγχρονη χημεία δεν είναι καλύτερη από την αλχημεία, ούτε ο Γαλιλαίος από τον Αριστοτέλη, αφού όλα είναι πολιτισμικές κατασκευές και άρα εξίσου σωστά στο αντίστοιχο πολιτισμικό πλαίσιο το καθένα;Κι αν ναι, πώς να διαφωνήσουμε με έναν σύγχρονο σχετικιστή φιλόσοφο, όπως τον Φεγεράμπεντ, όταν ισχυρίζεται ότι η μοντέρνα Φυσική δεν είναι καλύτερη από τη μαγεία και, ως εκ τούτου, να γραφεί: «Ενώ ένας Αμερικανός μπορεί σήμερα να διαλέξει τη θρησκεία που του αρέσει, δεν του επιτρέπεται να απαιτήσει να διδάσκονται τα παιδία του στο σχολείο μαγεία αντί επιστήμη». Και πώς να διαφωνήσουμε –αν είμαστε σχετικιστές– με την πρότασή του ότι η θεωρία της εξέλιξης θα πρέπει «να συμπληρωθεί ή και να αντικατασταθεί τελείως από μία βελτιωμένη έκδοση της “Γένεσης”»; Καμία διαφωνία λοιπόν και με δημόσιες τοποθετήσεις του, όπως την: «Τρία ζήτω για τους φονταμενταλιστές της Καλιφόρνιας, οι οποίοι πέτυχαν να φύγει από τα σχολικά εγχειρίδια μία δογματική παρουσίαση της θεωρίας της εξέλιξης και να συμπεριληφθεί σε αυτήν η βιβλική εκδοχή της “Γένεσης”».Ενώ ο ίδιος φιλόσοφός δεν θα διστάσει να κατηγορήσει την Καθολική Εκκλησία για… αναθεωρητισμό, όταν τέθηκε για πρώτη φόρα το ζήτημα να αποκατασταθεί ο Γαλιλαίος, γράφοντας: «Η ετυμηγορία της (εκείνη του 1633) ήταν ορθολογική και δίκαιη και η αναθεώρησή τής μπορεί να νομιμοποιηθεί μόνο με κίνητρα πολιτικού καιροσκοπισμού».Ενόψει των παραπάνω, πιστεύουμε στ’ αλήθεια ότι ο φιλοσοφικός μας αντίπαλος πρέπει να είναι ο λογικός εμπειρισμός, με τη σκληρή αντιμεταφυσική του στάση, και όχι ο σχετικισμός; Δεν συμμερίζομαι αυτή τη θέση. Οπως δεν τη συμμερίζεται και ο Νόαμ Τσόμσκι, ο οποίος δεν διστάζει να συγκρίνει τους σχετικιστές με τους ευαγγελιστές σταυροφόρους του εκπαιδευτικού σκοταδισμού στις ΗΠΑ. Ενώ στο βιβλίο μου θα βρει κανείς και τις πολύ σαφείς κρίσεις για τον σχετικισμό γνωστών Ελλήνων φιλοσόφων και ιστορικών τής επιστήμης, όπως των Θεόδωρου Αραμπατζή, Κώστα Γαβρόγλου και Αριστείδη Μπαλτά.

● Στο βιβλίο «Ο Κύκλος», παρουσιάζετε και επιχειρείτε να αποδημήσετε συστηματικά κάποια από τα πιο γνωστά επιχειρήματα και τις ιδέες του «μεταμοντέρνου σκοταδισμού», ο οποίος, αμφισβητώντας την εγκυρότητα της επιστημονικής γνώσης, απειλεί άμεσα τις διαφωτιστικές αξίες της ελευθερίας και της δημοκρατίας. Πώς, κατά τη γνώμη σας, μπορούμε να προστατευτούμε από την επέλαση του νέου σκοταδισμού χωρίς να θυσιάσουμε την πολύτιμη πολυφωνία και την ελευθερία της επιστημονικής έρευνας, που, όταν ανατρέπει κάποιες βεβαιότητες του παρελθόντος, δημιουργεί μεγάλη γνωστική ανασφάλεια από την οποία επωφελούνται οι παλαιοί και οι νέοι σκοταδιστές;Πρόκειται πράγματι για σκοταδιστική επέλαση, με το ένδυμα του μεταμοντερνισμού, σε σφιχτό εναγκαλισμό με τη νεοεποχίτικη κουλτούρα, τον ανατολικό μυστικισμό και τίς εναλλακτικές ιατρικές πρακτικές του και, βεβαίως, την αντιεμβολιαστική «ιδεολογία» που πάει μαζί του. Ενα ολόκληρο κεφάλαιο του βιβλίου μου είναι αφιερωμένο στα θέματα αυτά και στη χρήση της κβαντομηχανικής από τους γκουρού του χώρου ως «επιστημονικού» περιτυλίγματός στα προϊόντα τους. Με πρόθυμους συμμάχους όχι μόνο μεταμοντέρνους στοχαστές αλλά και «επιστήμονες» με περιορισμένες ηθικές αντιστάσεις στη σαγήνη τής μεγάλης Νέας Αγοράς. Γιατί ή Νέα Εποχή –το New Age– αυτό είναι∙ μία τεραστία πολυεθνική επιχείρηση και με ένα πολύ επιτυχημένο υποκατάστημα και στη χώρα μας.Τα νεράκια με τα κβαντικά τσάκρα του Dr Emoto, που τα δόξασε η Ενωση Ελλήνων Φυσικών και ακολούθησαν τα σαΐνια του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής με το γνωστό βίντεο το 2022, είναι μόνο ένα δείγμα αυτής της «επιτυχίας». Ενώ βεβαία οι επιτυχίες της μητρικής εταιρείας είναι πολύ μεγαλύτερες. Η μεταμοντέρνα υπονόμευση του ίδιου του πνεύματος της επιστήμης συνεχίζει να φουσκώνει τα πανιά των κάθε είδους τραμπιστών και αρνητών της κλιματικής αλλαγής. Μην αφήνεις τα γεγονότα να σου χαλάνε τίς θεωρίες! Το πνεύμα τής επιστήμης –και η εύλογη αμφιβολία που πρέπει να χαρακτηρίζει την επιστημονική αναζήτηση στην περιοχή του καινούργιου– είναι πιστεύω ο κατάλληλος τρόπος για να χειριζόμαστε και το πολύ ενδιαφέρον ζήτημα που θέτετε για τις γνωστικές ανασφάλειες των ανθρώπων απέναντι στη νέα γνώση.Η προτεραιότητα των γεγονότων και των εμπειρικών δεδομένων έναντι των θεωριών μας –αυτό είναι το πνεύμα της επιστήμης– βρίσκεται όμως και στον αξιακό πυρήνα του δημοκρατικού πολιτεύματος. Διότι, όταν τα γεγονότα και ο ορθός λόγος παύουν να έχουν σημασία –όταν οι σχετικιστές δεν θα μας επιτρέπουν να τα επικαλούμαστε, ούτε καν για να υποστηρίξουμε ότι η κβαντομηχανική είναι καλύτερη από τη… μαγεία!– τότε τι απομένει; Η αλήθεια μου και η αλήθεια σου. Δυο ασύμβατες αλήθειες που δεν μπορούν καν να τεθούν σε έλλογη αντιπαράθεση οποιουδήποτε είδους. Είναι αλήθειες θρησκευτικού τύπου και γνωρίζουμε πως λύνουν τις «διαφορές» τους οι κάτοχοι τέτοιων «αληθειών». Μια θρυμματισμένη σε περίκλειστα φανατικά «εγώ» κοινωνία είναι το αποτέλεσμα. Το «πείραμα» έγινε τον Μεσοπόλεμο και γνωρίζουμε τα αποτελέσματα.

https://physicsgg.me/2024/04/14/ο-κύκλος-της-διαμάχης-του-φωτός-με-τα-σκ/