Οι 2 γαλαξιακές φούσκες

[ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΙΟΥ ΛΕΩΝ]

Από το 2010 μας είναι γνωστές οι φούσκες του Fermi (από τον ομώνυμο δορυφόρο), 2 λοβοί ακτινών γ μήκους 29000 και  μέγιστου πλάτους 20000 ετών φωτός, κάθετοι στο γαλαξιακό επίπεδο. Το 2020 οι αστρονόμοι ανακάλυψαν τις πιο εκτεταμένες φούσκες του eROSTITA, από τον ομώνυμο δορυφόρο ανίχνευσης ακτινών Χ, με μήκος και μέγιστου πλάτος 45000 έτη φωτός. Φαίνεται να υπάρχει κοινή προέλευση των 2 ζευγαριών φουσκών, οι πρώτες βρίσκονται μέσα στις δεύτερες. Η προέλευσή τους δεν είναι κάποια δραστηριότητα της κεντρικής μαύρης τρύπας του Γαλαξία μας (πίδακες τύπου Κβάζαρ), αλλά πυκνές σε χώρο και χρόνο εκρήξεις σουπερνόβα, από πρόσφατο επεισόδιο εντατικής αστρογέννησης. Δηλαδή πριν εκατομμύρια έτη η συμπύκνωση νεφελωμάτων μοριακού αερίου είχε ως αποτέλεσμα την  εντατική δημιουργία αστεριών, άρα και αρκετών αστεριών μεγάλης μάζας. Οι εκρήξεις σουπερνόβα των αστεριών μεγάλης μάζας δημιούργησαν τις φούσκες με καυτό αλλά και αραιό αέριο.

Αυτό αποδεικνύεται από την αυξημένη μεταλλικότητα του αερίου στις φούσκες (αυξημένο Νέον και Μαγνήσιο σε σχέση με το Οξυγόνο). Τα όριο των φουσκών αποτελούν κρουστικά κύματα από την σύγκρουση του αερίου τους με την γαλαξιακή άλω. Αυτός είναι και ο μηχανισμός εκπομπής των ακτινών Χ και γ που μετρήσανε οι παραπάνω δορυφόροι. 

Στην εικόνα το κόκκινο είναι οι ακτίνες γ και το γαλαζοπράσινο οι ακτίνες Χ