Σκονισμένες σουπερνοβα

[ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΙΟΥ ΛΕΩΝ]

Ένα από τα θέματα συζήτησης για το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb, όταν ήταν ακόμα στο στάδιο της κατασκευής, αφορούσε την ιδιότητά του να παρατηρεί στο υπέρυθρο. Αυτό βασικά θα του έδινε την δυνατότητα να παρατηρεί τους μακρινούς γαλαξίες, που το φως τους φτάνει σε εμάς κυρίως στο υπέρυθρο. Για αυτόν τον λόγο έπρεπε να ... εξοριστεί 1,5 εκατομμύρια χιλιόμετρα μακριά από τη Γη, στο σημείο L2, ώστε να μην έχει σημαντικές παρεμβολές από την υπέρυθρη ακτινοβολία τη ίδιας της γης. 

Όμως ακόμα και στο κοντινό μας σύμπαν, η ευαισθησία του στο υπέρυθρο αποδεικνύεται πολύ σημαντική. Για παράδειγμα, οι αστρονόμοι με την χρήση του Webb ανακάλυψαν την σκόνη γύρω από 2 υπολείμματα σουπερνόβα στον γαλαξία NGC6946 στον Κηφέα. Οι εκρήξεις σουπερνόβα έγιναν ορατές στη Γη το 2004 η πρώτη και το 2017 η δεύτερη. Πριν από αυτή την ανακάλυψη σκόνη σε σουπερνόβα είχε παρατηρηθεί μόνο στην πιο κοντινή μας τα τελευταία εκατοντάδες χρόνια, στο μεγάλο Μαγγελανικό νέφος, από την έκρηξη του 1987. Η μάζα της σκόνης σε κάθε μία από τα παραπάνω υπολείμματα σουπερνόβα εκτιμάται στις 5000 φορές τη μάζα της Γης. Για σύγκριση, το ηλιακό μας σύστημα περιέχει 10 φορές μικρότερη μάζα σε στερεή ύλη, όπως αυτή που κυριαρχεί στη Γη μας.

Για να σχηματιστεί η σκόνη στα υπολείμματα των σουπερνόβα πρέπει αυτά να ψυχθούν αρκετά. Όμως με την πάροδο του χρόνου διαστέλλονται και αραιώνουν σημαντικά, κάτι που δυσκόλευε μέχρι τώρα στην ανακάλυψη της σκόνης στα χιλιάδες απομεινάρια από τις γνωστές μας εκρήξεις σουπερνόβα σε άλλους γαλαξίες. Η εκπομπή της σκόνης στο μεσαίο υπέρυθρο δεν διαπερνάει την ατμόσφαιρα της Γης, αποκλείοντας όλα τα επίγεια τηλεσκόπια από μια τέτοια παρατήρηση.