Κατηγορίες τηλεσκοπίων και παρατήρηση

[StarDefender]

Καλησπέρα σε όλους! Εδώ και αρκετό καιρό δεν μπορώ να καταλάβω κάτι με τις κατηγορίες των τηλεσκοπίων. Αν και έχω ψάξει στο διαδίκτυο επειδή η πληροφορία είναι πάρα πολύ μπορώ να πω πως έχω μπερδευτεί. Η ερώτησή μου λοιπόν είναι η εξής: Μπορεί κάποιος να μου ξεκαθαρίσει για τι είδους παρατήρηση (βαθέως ουρανού, πλανητική) προορίζεται το κάθε τηλεσκόπιο (διοπτρικό, κατοπτρικό, καταδιοπτρικό);

Το επεξεργάστηκε Αύγουστος 10, 2024 ο StarDefender

[Rend]

Καλησπέρα Star defender,

Πολύ καλή η απορία σου και ελπίζω αυτη η συζήτηση να βοηθήσει και άλλους που έχουν την ίδια απορία με εσένα.

Τα πράγματα έχουν ως εξής λοιπόν:

• Τα διοπτρικα τηλεσκόπια είναι πιο φορητά και καλύτερα για ταξίδια σε σκοτεινούς ουρανούς και μη, επίσης κάτι σημαντικό είναι ότι τα διοπτρικα χωρίζονται σε δύο κατηγορίες οπτικών. Τα αχρωματικα, τα οποία παρουσιάζουν χρωματικό σφάλμα ειδικά σε φθηνά μοντέλα, και τα αποχρωματικα τα οποία είναι μεν πιο ακριβά αλλά πιο ποιοτικά πχ το Skywatcher Evolux 62ED, το William Optics RedCat 71 κλπ. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα διοπτρικα εχουν καλύτερα οπτικά από κάθε άλλου είδους τηλεσκόπιου για παρατήρηση και αστροφωτογραφηση βαθέως ουρανού, ειδικά οι ακριβοί σωλήνες, για αυτό άλλωστε οι αστροφωτογραφοι επιλέγουν αυτού του τύπου τα τηλεσκόπια συνήθως.

• Τα κατοπτρικά είναι πιο ογκώδη αλλά πιο δυνατά τηλεσκόπια. Τα κατοπτρικά κάνουν για όλα αλλά κυρίως για παρατήρηση. Υπάρχουν δύο κύριοι τύποι οπτικών των κατοπτρικων. Τα Bird-Jones  και τα παραβολικά. Τα πρώτα είναι χειρότερης ποιότητας και τα βρίσκεις σε φθηνά μοντέλα πιο πολύ όπως για παράδειγμα το Starsense Explorer LT 127AZ το PowerSeeker 127 EQ κλπ. Τα παραβολικά είναι υψηλότερης ποιότητας και πιο κατάλληλα για αστροφωτογραφια και παρατήρηση όπως για παράδειγμα το Skywatcher 150P ή PDS το οποίο έχω στην κατοχή μου. Παρόλα αυτά τα κατοπρικα ειδικά σε μεγάλα μεγέθη όπως 8", 10" είναι δύσκολα φορητά και είναι πιο πολύ για το σπίτι όπου απλά το μετακινείς κάποια μέτρα. Επίσης μια καλή επιλογή κατοπτρικων κυρίως για παρατήρηση (η αστροφωτογραφια δεν προτείνεται ιδιαίτερα) είναι τα Dobsonian, τα οποία είναι εύχρηστα και ποιοτικά τηλεσκόπια που πολλοί παρατηρητές λατρεύουν να χρησιμοποιουν για ώρες. Ένα καλό παράδειγμα είναι το κλασικό 8" Dobsonian της Skywatcher ή το Celestron Starsense 8" DOB το οποίο χρησιμοποιεί εφαρμογή για να βρίσκεις αντικείμενα με την άνεση σου.

• Τα καταδιοπτρικα είναι κατάλληλα για πλανήτες. Αξιοσημείωτα παραδείγματα είναι τα Maksutov 150mm και τα μεγαλύτερα SCTs (Schmidt-Cassegrain) όπως το Celestron Edge HD 11". Αυτά τα τηλεσκόπια είναι φτιαγμένα πιο πολύ για πλανήτες αλλά σίγουρα αυτό δεν επηρεάζει την παρατήρηση βαθέως ουρανού. Το κακό με τα καταδιοπτρικα είναι ότι έχουν περισσότερη εστιακή απόσταση η οποία ναι μεν δίνει μεγέθυνση αλλά μεγαλώνει το f ratio το οποίο είναι σημαντικό να είναι χαμηλο για βαθύ ουρανό (πχ. f/6, f/5). Για αυτό προανέφερα ότι κάνει πιο πολύ για πλανητική παρατήρηση και φωτογράφιση.

Ένα βίντεο το οποίο μπορεί να σε βοηθήσει είναι το παρακάτω που ανέβασε ο πασίγνωστος Astronio (Παύλος Καστανάς).

https://youtu.be/n4ykmfNntrI?si=EhuyEP0Xo9Y0Epeg

Ελπίζω να βοήθησα!

Βασίλης

[StarDefender]

Σε ευχαριστώ πολύ για την απάντησή σου! Εννοείται ότι γνωρίζω τον Astronio και έχω μάθει πολλά από αυτόν. Με βοήθησες να το ξεκαθαρίσω λίγο (τα διοπτρικά προτείνονται για φωτογράφιση βαθέως ουρανού και τα καταδιοπτρικά για πλανητική) όμως εμένα το κύριο τηλεσκόπιό μου είναι κατοπτρικό (SkyWatcher 10'' dobsonian classic) τι θα μπορούσα να κάνω με αυτό χωρίς ρομποτική στήριξη. Μήπως λόγω της περίπτωσης μου, που δεν έχω ρομποτική στήριξη, είναι προτιμότερο να κάνω πλανητική φωτογράφιση διότι δεν απαιτείται μεγάλος χρόνος σε shutter speed όπως 4 δευτερόλεπτα και πάνω;

[Nashga]

Μια μικρή επισήμανση.

Τα κατοπτρικά έχουν ικανότητες παρατήρησης αλλά είναι και τα ιδανικά για την  αστροφωτογράφιση βαθέος πεδίου καθως έχουν μεγαλύτερη εστιακή εν αντίθεση των διοπτρικων τα οποία είναι ιδανικά ( λόγο εστιακής και πάλι  ) για το ευρύ πεδίο και ιδιαίτερα για τα νεφελώματα που εκτείνονται.  Πιο απλά τα διοπτρικα είναι ιδανικά για το ευρύ πεδίο ενώ τα κατοπτρικά είναι ιδανικά  για το βαθύ πεδίο. Κάποιος που θέλει να καλύψει ευρύ και βαθύ πεδίο προμηθεύεται και τους δύο τύπους τηλεσκοπίων (  με γνώμονα την αστροφωτογράφιση πάντα ). Ωστόσο χωρίς τον απαραίτητο εξοπλισμό κάθε είδους φωτογράφιση πλανητική η μη δεν είναι εφικτή ( με στόχο  τουλάχιστον τα αξιοπρεπή αποτελεσματα ). Μια ρομποτική στήριξη στην περίπτωση σου θα έκανε την διαφορά.

[StarDefender]

Σας ευχαριστώ όλους για τις απαντήσεις σας! Κάτι άλλο που θα ήθελα να ρωτήσω είναι για φωτογράφιση της Σελήνης με κατοπτρικό τηλεσκόπιο. Είναι καλύτερα για φωτογράφιση της Σελήνης τα τηλεσκόπιο με μεγάλη εστιακή απόσταση ή με μικρότερες; Για παράδειγμα ένα κατοπτρικό τηλεσκόπιο όπως το δικό μου (10") με εστιακή απόσταση 254/1200 προτείνεται για φωτογράφιση της Σελήνης; Χρειάζονται τηλεσκόπια με μεγαλύτερη εστιακή απόσταση από το δικό μου ή μικρότερη; (Για τηλεσκόπια 10 ιντσών).

[Rend]

Οποιοδήποτε τηλεσκόπιο δουλεύει κάνει για τη σελήνη. Έχεις πολλές ευκαιρίες και δυνατότητες πάνω στην πλανητική φωτογράφιση με αυτό το τηλεσκόπιο. Αξιοποίησε τις όλες!

Βασίλης 

[Nashga]

Για να έχεις μια προσωπική εικόνα σχετικά με τι μπορεί να κάνει το κάθε τηλεσκοπιο όσον αφορά  την εστιακή του ( η σε συνδιασμό με την απεικόνιση ) μπορείς  χρησιμοποιήσεις δωρεάν  την εφαρμογή Astronomy tools στο google. 

[StarDefender]

Σας ευχαριστώ πολύ όλους! Με βοηθήσατε να τα ξεκαθαρίσω και να τα κατανοήσω καλύτερα. Καλές παρατηρήσεις και καθαρούς ουρανούς!

[Rend]

Επίσης φίλε μου!

[fotodektis]

Το ευρύ ή στενό οπτικό πεδίο δεν έχει να κάνει με το είδος του τηλεσκοπίου,δηλ,αν είναι διοπτρικό,κατοπτρικό,καταδιοπτρικό,αλλά με την εστιακή απόσταση (ή ισοδύναμα εστιακό μήκος).

Έτσι όσο αυξάνει το εστιακό μήκος,για δεδομένο προσοφθάλμιο ή κάμερα,μειώνεται το οπτικό πεδίο,λόγω αύξησης της μεγέθυνσης.

Ανάλογα μειώνεται και η φορητότητα,ιδιαίτερα αν αυξάνεται και η διάμετρος που θα προσθέσει βάρος.

Τα καταδιοπτρικά SCT,Maksutov κλπ.έχουν εκ σχεδιάσεως μεγαλύτερο εστιακό μήκος,αλλά μικρότερο φυσικό μήκος από τα αντίστοιχα κατοπτρικά και διοπτρικά ίσου εστιακού μήκους.

Έχουν μεν ανάλογα και με τον τύπο και την ποιότητα,μεγαλύτερο βάρος από ίσης διαμέτρου κατοπτρικά,αλλά λόγω σημαντικά μικρότερου μήκους,εμφανίζουν μικρότερες ροπές (=βάρος x μήκος).

Οι ροπές είναι καθοριστικός παράγοντας για την ισορροπία και ομαλή λειτουργία του τηλεσκοπίου πάνω σε μια στήριξη!

Αν δεν αντιμετωπιστούν,το τηλεσκόπιο θα παρουσιάζει μικροταλαντώσεις,που θα θολώσουν την εικόνα στην παρατήρηση και ακόμα χειρότερα στην φωτογράφιση.

Δεν είναι λοιπόν μόνο το βάρος που καθορίζει την συμβατότητα μιας στήριξης με ένα σωλήνα τηλεσκοπίου,αλλά και το φυσικό μήκος του.

Και τα δύο μαζί,βάρος και φυσικό μήκος,καθορίζουν τις ροπές που θα εμφανιστούν και άρα και τις πιθανές ταλαντώσεις που θα προκληθούν.

Για παράδειγμα ένα πολύ καλό νευτώνιο όπως το SW Dob 10" (254/1200) πάνω σε μια βάση EQ-6,δεν είναι κατάλληλο για αστροφωτογραφία αξιώσεων,όπου ζητάμε καθαρά είδωλα...Έχω δει και 12" σε τέτοια βάση με κακής ποιότητα αποτελέσματα λόγω μη αντιμετωπισίμων ροπών...Το βάρος του σωλήνα μπορεί να το σηκώνει μια στήριξη,αλλά δεν αντιμετωπίζει απαραίτητα και τις ροπές αν ο σωλήνας έχει φυσικό μήκος μεγαλύτερο από όσο "πρέπει".

Ένα 10" με μικρότερο εστιακό μήκος,όπως το 254/1000 ή 254/800 (με διορθωτή κόμης και τα δύο εννοείται) μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε μια EQ-6 και μόνο για ΜΙΚΡΟΥΣ χρόνους έκθεσης.

Ένα τέτοιο νευτώνιο,όπως το 254/1200 ή και μεγαλύτερα,χρειάζεται μια στιβαρότερη στήριξη,όπως είναι η EQ-8 ή κάποια ανάλογη,η οποία όμως είναι πολύ ακριβή και δεν συμφέρει.

Αντίθετα ένα ίσης περίπου διαμέτρου SCT 9.25" ή 11",μπορεί να χρησιμοποιηθεί για φωτογραφία σε EQ-6,λόγω σημαντικά μικρότερου φυσικού μήκους και άρα ροπών,έστω και αν το βάρος του είναι λίγο μεγαλύτερο από το νευτώνιο.

Ο παράγοντας ροπή (βάρος Χ φυσικό μήκος) είναι πολύ σημαντικός τόσο για παρατήρηση,αλλά ιδιαίτερα για φωτογράφιση.

Επίσης όσο αυξάνει το εστιακό μήκος/εστιακή απόσταση,λόγω αύξησης της μεγέθυνσης και άρα μείωσης της φωτεινότητας του ειδώλου,απαιτούνται και μεγαλύτεροι χρόνοι έκθεσης,πράγμα που μπορεί να είναι απαγορευτικό για αμυδρότερα αντικείμενα.

Σε αυτήν την περίπτωση θα προτιμήθουν τηλεσκόπια με μικρότερο εστιακό μήκος,ανάλογα και με τη διάμετρό τους.

Έχουμε λοιπόν τους παράγοντες φυσικό μήκος+βάρος,εστιακή απόσταση-μεγέθυνση-οπτικό πεδίο,που θα καθορίσουν φορητότητα, συμβατότητα με στηρίξεις,οπτικό πεδίο.

Φιλικά-Κώστας 🙂

Το επεξεργάστηκε Αύγουστος 12, 2024 ο fotodektis

[fotodektis]

Η διάμετρος αντικειμενικού φακού/πρωτεύοντος κατόπτρου,παίζει καθοριστικό ρόλο μαζί με την οπτική του ποιότητα φυσικά,στην φωτοσυλλεκτικότητα και στην διακριτική ικανότητα του τηλεσκοπίου.

Έτσι όσο αυξάνει η διάμετρος και βελτιώνεται και η οπτική ποιότητα,αυξάνει η ικανότητα θέασης πιο αμυδρών αντικειμένων,αλλά και με περισσότερες λεπτομέρειες.

Η οπτική ποιότητα,ο μεγαλύτερος εστιακός λόγος,οι καλύτερες ατμοσφαιρικές συνθήκες (διαύγεια και seeing),η σταθερότητα του τηλεσκοπίου,παίζουν καθοριστικό ρόλο στην οξύτητα της εικόνας.

Τα διοπτρικά τηλεσκόπια πλεονεκτούν έναντι των άλλων τύπων,στο ότι δεν έχουν το δευτερεύον κάτοπτρο,άρα δεν παρουσιάζουν κεντρική παρεμπόδιση,οπότε δεν μειώνουν τη φωτεινότητα και το κοντράστ,και το σημαντικότερο δεν παρουσιάζονται τα φαινόμενα περίθλασης γύρω από το δευτερεύον κάτοπτρο που μειώνουν την οξύτητα της εικόνας.

Ανάλογο πλεονέκτημα έχουν και τα νευτώνια και καταδιοπτρικά μεγαλύτερου εστιακού λόγου f έναντι των μικρότερου f,λόγω μικρότερης διαμέτρου δευτερεύοντος κατόπτρου,και άρα μικρότερης κεντρικής παρεμπόδισης και φαινομένων περίθλασης.

Έτσι το 150/1200 θα αποδώσει καλύτερη ποιότητα εικόνας σε σχέση με ένα 150/750,για ίδια ποιότητα οπτικών,λόγω μεγαλύτερου εστιακού λόγου.Θα δώσει όμως και αισθητά μικρότερο οπτικό πεδίο.

Όμως τα αχρωματικά διοπτρικά τηλεσκόπια έχουν το σημαντικό μειονέκτημα του χρωματικού σφάλματος,που μειώνεται όσο αυξάνει η ποιότητα του αντικειμενικού φακού και ο εστιακός λόγος f (=εστιακό μήκος/διάμετρος).

Φυσικά έχουν και σημαντικά μεγαλύτερο κόστος για δεδομένη διάμετρο,ιδιαίτερα όσα είναι αποχρωματικά και έχουν ανώτερης ποιότητας κρύσταλλα (ED,APO).

Επίσης ο μεγαλύτερος εστιακός λόγος μειώνει και το σφάλμα κόμης,σφαιρική εκτροπή και αλλά οπτικά σφάλματα που μειώνουν τη οξύτητα της εικόνας.

Με μεγαλύτερο εστιακό λόγο όμως μειώνεται και το οπτικό πεδίο (λόγω αύξησης του εστιακού  μήκους και άρα της μεγέθυνσης),πράγμα που είναι σοβαρό μειονέκτημα όχι μόνο για θέαση εκτεταμένων αντικειμένων,αλλά και για εκμάθηση του ουρανού,θέαση μεγάλων αστρικών πεδίων,αναζήτηση στόχων ειδικά για κάποιον αρχάριο.

Οπότε για έναν αρχάριο είναι σημαντικό το πρώτο τηλεσκόπιο να έχει σχετικά μεγάλο οπτικό πεδίο,διότι η χειροκίνητη αναζήτηση και ανεύρεση στόχων με στενό οπτικό πεδίο γίνεται δύσκολη.

Ένα καλό εργαλείο για υπολογισμό οπτικών πεδίων,κόρης εξόδου (exit pupil) κλπ. είναι το παρακάτω (υπάρχει ανάλογο και στο Stellarium σε windows):

https://astronomy.tools/calculators/field_of_view/

Φιλικά-Κώστας 🙂 

Το επεξεργάστηκε Αύγουστος 12, 2024 ο fotodektis

[fotodektis]

Όσο αφορά τη φορητότητα παίζει ρόλο βέβαια το βάρος και το μήκος του σωλήνα και της βάσης,όμως μέχρι 12" νευτώνια συνήθως είναι φορητά από τους περισσότερους χρήστες,εκτός αν έχουν κάποια σημαντικά προβλήματα μυοσκελετικά κυρίως.

Έτσι τα 8",10" νευτώνια με εστιακό μήκος 1200 mm χωράνε στο πίσω κάθισμα τυπικών οικογενειακών αυτοκινήτων,ενώ το βάρος σωλήνα και της βάσης είναι διαχειρίσιμα και από 60+ χρόνων χρήστες με μέτρια φυσική κατάσταση.

Φιλικά-Κώστας 🙂 

Το επεξεργάστηκε Αύγουστος 12, 2024 ο fotodektis

[StarDefender]

Σε ευχαριστώ πολύ Κώστα για τις απαντήσεις σου! Εύχομαι καλές παρατηρήσεις και καθαρούς ουρανούς σε όλους!

Το επεξεργάστηκε Αύγουστος 12, 2024 ο StarDefender

[giorgosgr]

Δεν προορίζεται κάθε είδος τηλεσκοπίου για συγκεκριμένου είδους παρατήρηση. Απλά είναι περισσότερο ή λιγότερο κατάλληλο. Μια χαρά θα παρατηρήσεις πλανήτες και με διοπτρικό (αχρωματικό ή αποχρωματικό) και με νευτώνιο και με καταδιοπτρικό. Κάθε σχεδίαση έχει πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Τα διοπτρικά δεν έχουν κεντρική παρεμπόδιση πράγμα που σημαίνει ότι έχουν καλύτερο κοντράστ και συγκεντρώνουν λίγο περισσότερο φως από ένα νευτώνιο ή καταδιοπτρικό ίδιου ανοίγματος.

Τα νευτώνια είναι οικονομικά και μπορούν να φτιαχτουν είτε με γρήγορο εστιακό λόγο δηλ "κοντά" για ευρύ πεδίο είτε με μεγάλο αργό εστιακό λόγο που σημαίνει μικρό δευτερεύον, μικρή παρεμπόδιση και καλύτερο κοντράστ για πλανήτες για παράδειγμα. Τα καταδιοπτρικα έχουν μικρό όγκο βάρος αλλα και αυτά κεντρική παρεμπόδιση ( τα schmidt cassegrain πιο μεγάλη από τα maksutov η οποία χαμηλώνει το κοντράστ) που τα κάνει πιο εύκολα στη μεταφορά και στήριξη. Μη μπερδεύεσαι πάρε όποιο θέλεις. Και με schmidt cassegrain έχουν βγει καταπληκτικές φωτό πλανητών αν και δεν είναι τα πλεον κατάλληλα, η σχεδίαση έχει πολλά πλην σε αντιστάθμισμα του μικρού όγκου και βάρους.,

Το επεξεργάστηκε Αύγουστος 15, 2024 ο giorgosgr

[StarDefender]

Σε ευχαριστώ πολύ φίλε giorgosgr για την απάντησή σου.