Κοιτώντας τον νυχτερινό ουρανό του Ιουλίου, χωρίς τηλεσκόπιο.

[Δροσος Γεωργιος]

Κοιτώντας τον νυχτερινό ουρανό του Ιουλίου, χωρίς τηλεσκόπιο.

Μια νύχτα του καλοκαιριού, παιδί ακόμα,
βγήκα από το σπίτι και ξάπλωσα στον κήπο.
Και όπως κοίταξα τον ουρανό,
Θεέ μου! Τι απεραντοσύνη;
Πόσα άστρα!
Με έπιασε πανικός.
Από τότε ξέρω πως δεν θα προφτάσω.
Τάσος Λειβαδίτης, «Η στάχτη»

Η θέα του νυχτερινού ουρανού γεμίζει τους πραγματικούς ανθρώπους με ένα αίσθημα δέους και θαυμασμού. Αλλά και με ρεαλιστικά ερωτήματα. Όπως: τι είναι στην πραγματικότητα όλα αυτά που βλέπουμε καθώς κοιτάμε ψηλά στον νυχτερινό ουρανό;
Λοιπόν, δια γυμνού οφθαλμού, εκτός από τη Σελήνη μπορούμε να διακρίνουμε:
● άστρα του Γαλαξία μας, πολλά από τα οποία στην πραγματικότητα δεν είναι απλά άστρα όπως ο Ήλιος μας, αλλά αποτελούν συστήματα πολλαπλών αστέρων
● 5 πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος: Ερμή, Αφροδίτη, Άρη, Δία και Κρόνο
● μακριά από τα φώτα της πόλης μπορύμε να δούμε μετέωρα: μικρές διαστημικές πέτρες που εισέρχονται στην ατμόσφαιρα με μεγάλη ταχύτητα και λόγω τριβής καίγονται δημιουργώντας φωτεινές γραμμές, τα λεγόμενα πεφταστέρια 
● τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό και άλλους τεχνητούς δορυφόρους που διασχίζουν γρήγορα τον ουρανό
● κάποια νεφελώματα του Γαλαξία μας, όπως το νεφέλωμα Μ1 ή του Ωρίωνα
● και πέντε γαλαξίες (μόνο) από τα τρισεκατομμύρια των γαλαξιών του σύμπαντος (τον γαλαξία της Ανδρομέδας, το Μικρό και Μεγάλο Νέφος του Μαγγελάνου, τον γαλαξία του Τριγώνου ή M33 και φυσικά ένα τμήμα του δικού μας Γαλαξία)

Υπενθυμίζεται πως όλο και λιγότερα άστρα είναι ορατά από τη Γη εξαιτίας της φωτορύπανσης, η οποία επιδεινώνεται παγκοσμίως κατά 9,6% ετησίως.

Τον μήνα Ιούλιο, όσον αφορά τις θέσεις των πλανητών, μπορούμε να διακρίνουμε δια γυμνού οφθαλμού:
τον Ερμή: Σε μέγιστη ανατολική αποχή 26ο (απογευματινός ουρανός) στις 4/7 με φαινόμενο μέγεθος μέγεθος 0,5, κοντά στο σμήνος της «Φάτνης» (μόνο για αετίσια μάτια και υπό ιδανικές συνθήκες)
την Αφροδίτη: Στον πρωινό ουρανό, ανατέλλει 3 ώρες πριν τον Ήλιο στο μέσο του μήνα (φαινόμενο μέγεθος -4,1, φαινόμενη διάμετρος 16′ ′, φωτισμός δίσκου 69%)
τον Άρη: Στον απογευματινό ουρανό, δύει 23:28 στο μέσο του μήνα (Λέοντας, φαινόμενο μέγεθος 1,4, φαινόμενη διάμετρος 4,6′ ′)
τον Δία: Ορατός προς το τέλος του μήνα ανατολικά στο λυκαυγές (Δίδυμοι, φαινόμενο μέγεθος -1,7, φαινόμενη διάμετρος 32′ ′)
τον Κρόνο: Στον πρωινό ουρανό ανατέλλει 00:10 στο μέσο του μήνα (Ιχθείς, φαινόμενο μέγεθος 0,9, φαινόμενη διάμετρος 18′ ‘, κλίση δακτυλίων 3,6ο)

Επιπλέον, στον νυχτερινό ουρανό του Ιουλίου θα εμφανιστούν:
2/7: Η Σελήνη σε απόσταση 2ο από τον Στάχυ (α Παρθένου) (δύση Σελήνης 8 ημερών 01:23 4/7)
3/7: Η Αφροδίτη σε απόσταση 2,2ο από τον Ουρανό και 7ο από τις Πλειάδες (πρωινός ουρανός, φαινόμενο μέγεθος Ουρανού 5,8)
7/7: Η Σελήνη σε απόσταση 1,5ο από τον Αντάρη (α Σκορπιού), μεσουράνηση Σελήνης 12 ημερών 22:58
10/7: Πανσέληνος
13/7: Η Αφροδίτη σε απόσταση 3,2ο από τον Αλντεμπαράν (α Ταύρου), πρωινός ουρανός
16/7: Η Σελήνη σε απόσταση 5ο από τον Κρόνο (πρωινός ουρανός, ανατολή Σελήνης 20 ημερών 23:40 15/7)
20/7: Η Σελήνη στο περίγειο και σε απόσταση 5ο από τις Πλειάδες (πρωινός ουρανός, ανατολή Σελήνης 24 ημερών 01:29)

23/7: Η Σελήνη σε απόσταση 5ο από τον Δία (πρωινός ουρανός, ανατολή Σελήνης 27 ημερών 04:10)
26/7: Η Αφροδίτη σε απόσταση 0,5ο από το νεφέλωμα Μ1 (Ταύρος, πρωινός ουρανός). Η Σελήνη σε απόσταση 2ο από τον Βασιλίσκο (α Λέοντα) (χαμηλά στο λυκόφως, δύση Σελήνης 2 ημερών 22¨03)
28/7: Η Σελήνη σε απόσταση 2ο από τον Άρη (δύση Σελήνης 4 ημερών 22:46)
29/7: Μέγιστο βροχής διατόντων «νότιες δ-Υδροχοϊδες» (29-30/7)

(*) Οι χρόνοι των φαινομένων αφορούν μόνο την Θεσσαλονίκη. Μπορεί κανείς να βρει τους αντίστοιχους χρόνους όλων των αστρονομικών φαινομένων (για τον τόπο του) πολύ εύκολα, χρησιμοποιώντας την εφαρμογή: https://stellarium-web.org/ 

πηγές: αστρονομικό ημερολόγιο 2025, εκδόσεις Πλανητάριο Θεσσαλονίκης – earthsky.org – bigthink.com