John M. Martinis.

[Δροσος Γεωργιος]

John M. Martinis: Ποιος είναι ο Έλληνας που τιμήθηκε με Νόμπελ Φυσικής.

Ο John M. Martinis είναι ένας ελληνοαμερικανός φυσικός, ο οποίος τιμήθηκε με το Νόμπελ Φυσικής το 2025, για την κβαντική επανάσταση.

ΟJohn M. Martinis γεννήθηκε το 1958 και είναι ένας ελληνοαμερικανός φυσικός και ομότιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στη Σάντα Μπάρμπαρα. Ο ίδιος κατάφερε να τιμηθεί με το Νόμπελ Φυσικής φέτος, μαζί με τους John Clarke και Michel H. Devoret, για την ανακάλυψη της μακροσκοπικής σήραγγας και την κβάντωση ενέργειας σε ηλεκτρικό κύκλωμα.Ειδικότερα, οι τρεις επιστήμονες απέσπασαν το βραβείο, αφού διεξήγαγαν πειράματα με ένα ηλεκτρικό κύκλωμα στο οποίο απέδειξαν τόσο την κβαντομηχανική σήραγγα όσο και τα κβαντοποιημένα επίπεδα ενέργειας σε ένα σύστημα αρκετά μεγάλο ώστε να χωρά στην παλάμη ενός χεριού. Το έργο τους αποτελεί θεμέλιο για την κατανόηση και την κατασκευή κβαντικών συστημάτων, με τεράστιο αντίκτυπο στον τομέα των κβαντικών υπολογιστών.

Ποιος είναι όμως ο ελληνοαμερικανός φυσικός που έφτασε στα Νόμπελ;

Η γνωριμία του με τους άλλους δύο φυσικούς

Ο John M. Martinis έκανε το διδακτορικό του στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϊ. Ο ίδιος διερεύνησε την κβαντική συμπεριφορά μιας μακροσκοπικής μεταβλητής, της διαφοράς φάσης σε μια διασταύρωση σήραγγας Josephson. Ο επιβλέπων του διδακτορικού του ήταν ο John Clarke (ο ένας εκ των οποίων μοιράστηκε το Νόμπελ Φυσικής). Κατά τη διάρκεια εκείνης της περιόδου συνεργάστηκε και με τον μεταδιδακτορικό ερευνητή -εκείνη την εποχή- (ακόμα ένας εκ των οποίων μοιράστηκε το Νόμπελ Φυσικής).Το 1985, οι τρεις επιστήμονες παρουσίασαν την ανάλυσή τους για τους παλμούς μικροκυμάτων που κατέδειξαν την κβαντική συμπεριφορά μιας επαφής Josephson. Αυτή η εργασία αποτέλεσε τη βάση για την υπεραγώγιμη κβαντική υπολογιστική.

Τα πρώτα του βήματα στην έρευνα

Εντάχθηκε στο Commissariat à l’Energie Atomique στο Saclay της Γαλλίας, για μια πρώτη μεταδιδακτορική έρευνα και στη συνέχεια στο τμήμα Ηλεκτρομαγνητικής Τεχνολογίας στο Εθνικό Ινστιτούτο Προτύπων και Τεχνολογίας (NIST) στο Boulder, όπου εργάστηκε πάνω στους ενισχυτές υπεραγώγιμων συσκευών κβαντικής παρεμβολής (SQUIDs). Παράλληλα, κι ενώ βρισκόταν στο NIST, ανέπτυξε μια τεχνική ανίχνευσης ακτίνων Χ χρησιμοποιώντας έναν υπεραγώγιμο μικροθερμιδομετρητή αισθητήρα ακμής μετάβασης με ηλεκτροθερμική ανάδραση.

Το 2004 μετακόμισε στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στη Σάντα Μπάρμπαρα , όπου κατείχε την έδρα Worster στην πειραματική φυσική μέχρι το 2017.

Το 2014, το Google Quantum AI Lab ανακοίνωσε ότι είχε προσλάβει τον John M. Martinis και την ομάδα του σε μια συμφωνία πολλών εκατομμυρίων δολαρίων για την κατασκευή ενός κβαντικού υπολογιστή χρησιμοποιώντας υπεραγώγιμα qubits (:στο επιστημονικό πεδίο του κβαντικού υπολογισμού και στην τεχνολογία των ψηφιακών κβαντικών υπολογιστών, το κβαντικό bit, ή συνηθέστερα qubit, είναι η στοιχειώδης μονάδα κβαντικής πληροφορίας).Στις 23 Οκτωβρίου 2019, ο ίδιος και η ομάδα του δημοσίευσαν μια εργασία στο Nature με τίτλο «Κβαντική υπεροχή χρησιμοποιώντας έναν προγραμματιζόμενο υπεραγώγιμο επεξεργαστή», στην οποία παρουσίασαν πώς πέτυχαν την κβαντική υπεροχή για πρώτη φορά χρησιμοποιώντας έναν κβαντικό υπολογιστή 53 qubits.

Τον Απρίλιο του επόμενου έτους, ο John M. Martinis παραιτήθηκε από την Google αφού του ανατέθηκε συμβουλευτικός ρόλος.

Στις 29 Σεπτεμβρίου 2020, ανακοινώθηκε ότι ο ελληνοαμερικανός  φυσικός μετακόμισε στην Αυστραλία για να ενταχθεί στην Silicon Quantum Computing, μια νεοσύστατη επιχείρηση που ιδρύθηκε από την καθηγήτρια Michelle Simmons.Επιπλέον το 2022, συνίδρυσε την εταιρεία Qolab με βάση την υπόθεση ότι «η βιομηχανία ημιαγωγών κατέχει το κλειδί για τη δημιουργία ενός πρακτικού κβαντικού υπολογιστή, επιτρέποντας την κατασκευή qubit υψηλής ποιότητας σε μεγάλη κλίμακα». Και από τον Ιανουάριο του 2025, είναι ο CTO της εταιρείας.

Βραβεία και διακρίσεις πριν το Νόμπελ

Το 2014, μοιράστηκε το βραβείο Fritz London Memorial Prize με τους Michel Devoret και Robert J. Schoelkopf, για τη συνεισφορά του στη Φυσική «Χαμηλής θερμοκρασίας». Ακόμα, το 2021 τιμήθηκε με το Βραβείο John Stewart Bell για τις επιδόσεις του στον τομέα της κβαντικής πληροφορίας.Ο John M. Martinis παραμένει ενεργός στην έρευνα και την ανάπτυξη κβαντικών τεχνολογιών, προσφέροντας τεχνογνωσία και εμπειρία σε παγκόσμια κλίμακα, συμβάλλοντας καθοριστικά στην επόμενη γενιά της τεχνολογίας.

https://www.tovima.gr/2025/10/07/science/john-m-martinis-poios-einai-o-ellinas-pou-timithike-me-nompel-fysikis/

[Δροσος Γεωργιος]

Αποκλειστικό: Ο νομπελίστας John M. Martinis αποκαλύπτει στη «Ν» τον τόπο καταγωγής του.

Κέρδισε με άλλους δύο συναδέλφους του το φετινό Νόμπελ Φυσικής.

Ανάμεσα στους τρεις νικητές του φετινού Νόμπελ Φυσικής είναι και ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στη Σάντα Μπάρμπαρα John M. Martinis. Το όνομα του και ένα λανθασμένο όπως αποδεικνύεται παλαιότερο δημοσίευμα αμερικανικής εφημερίδας οδήγησε πολλούς να θεωρήσουν ότι πρόκειται για ελληνικής καταγωγής επιστήμονα. Το Naftemporiki.gr επικοινώνησε με τον διακεκριμένο επιστήμονα ο οποίος παρά τον ορυμαγδό των αιτημάτων για δηλώσεις μετά την ανακοίνωση της βράβευσης του απάντησε στο σχετικό ερώτημα που του θέσαμε.«Λυπάμαι, αλλά η καταγωγή μου είναι κροατική. Ο πατέρας μου είναι από την Κόμιζα, στο νησί Βις, κοντά στην πόλη του Σπλιτ. Ωστόσο, μπορώ να φανταστώ ότι η προέλευση της οικογένειας θα μπορούσε να είναι σχεδόν από οπουδήποτε στη Μεσόγειο, αλλά αυτό θα είχε συμβεί πριν από μερικές εκατοντάδες χρόνια» αναφέρει ο John Martinis.Το φετινό Νόμπελ Φυσικής δόθηκε «για την ανακάλυψη της μακροσκοπικής κβαντομηχανικής σήραγγας και της κβαντοποίησης ενέργειας σε ηλεκτρικό κύκλωμα» και εκτός από τον Martinis βραβεύθηκαν ο Τζον Κλαρκ από το Πανεπιστήμιο Μπέρκλι και ο Μίτσελ Ντεβορέτ που εργάζεται τόσο στο Πανεπιστήμιο Καλιφόρνια στη Σάντα Μπάρμπαρα αλλά και στο Γέιλ.Οι βραβευθέντες επέδειξαν ότι οι… εξωτικές ιδιότητες του κβαντικού κόσμου μπορούσαν να αποκτήσουν συγκεκριμένη και ελεγχόμενη εφαρμογή και χρήση σε ηλεκτρονικά συστήματα που θα μπορούσαν να ενσωματωθούν σε μικρού μεγέθους συσκευές ανοίγοντας το δρόμο για την εμφάνιση διαφόρων gadgets καθημερινής χρήσης με πρώτο και καλύτερο το κινητό τηλέφωνο.«Για να το πω μετριοπαθώς, ήταν η έκπληξη της ζωής μου. Ένας από τους βασικούς λόγους που τα κινητά τηλέφωνα λειτουργούν είναι χάρη σε όλη αυτή την έρευνα»» δήλωσε ο Τζον Κλαρκ στους δημοσιογράφους μετά την ανακοίνωση της βράβευσης του.

Ας ρίξουμε όμως μια ματιά στο βιογραφικό του John Martinis:

* Γεννήθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1958

* Έλαβε πτυχίο στη Φυσική το 1980 και διδακτορικό (PhD) επίσης στη Φυσική και τα δύο από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια- Μπέρκλι

* Πραγματοποίησε μεταδιδακτορικές έρευνες στα CEA-Saclay στη Γαλλία και στο Εθνικό Ινστιτούτο Προτύπων και Τεχνολογίας (NIST) στο Boulder του Κολοράντο, προτού μετακινηθεί στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, Σάντα Μπάρμαπρα το 2004.

* Το 2014 ο Martinis και η ομάδα του εντάχθηκαν στην Google με στόχο να κατασκευάσουν τον πρώτο πρακτικά χρήσιμο κβαντικό υπολογιστή.

* Το 2019 ο Martinis και η ομάδα του παρουσίασαν έναν κβαντικό υπολογιστή ικανό να ολοκληρώσει μέσα σε 200 δευτερόλεπτα έναν συγκεκριμένο υπολογισμό που ένας συμβατικός υπερυπολογιστής θα χρειαζόταν χιλιάδες χρόνια για να υπολογίσει. Το γεγονός αυτό απέδειξε την αποκαλούμενη «κβαντική υπεροχή» και χαρακτηρίστηκε ως ιστορικό επίτευγμα.

* Ο Martinis αποφάσισε το 2020 να μετακομίσει στην Αυστραλία για να ενταχθεί στη νεοφυή εταιρεία Silicon Quantum Computing με στόχο τη δημιουργία ενός εμπορικά αξιοποιήσιμου κβαντικού υπολογιστή.

* Το 2022 συνίδρυσε την εταιρεία Qolab, της οποίας είναι σήμερα επικεφαλής τεχνολογίας (Chief Technology Officer)

* Ανάμεσα σε διάφορα βραβεία που έχει λάβει ο Martinis ξεχωρίζουν το βραβείο Fritz London Memorial το 2014 για την πρωτοποριακή του δουλειά στα υπεραγώγιμα qubits, καθώς και το βραβείο John Stewart Bell το 2021 για την έρευνά του στις θεμελιώδεις αρχές της κβαντομηχανικής και τις εφαρμογές τους.

https://www.naftemporiki.gr/techscience/2016608/apokleistiko-o-nompelistas-john-m-martinis-apokalyptei-sti-n-ton-topo-katagogis-toy/