Αστρονομική αρχαιολογία με αξίνα τα XMM-Newton και Chandra

[gbirsianis]

Πρόσφατες παρατηρήσεις των διαστημικών τηλεσκοπίων ακτίνων Χ XMM-Newton (ESA) και Chandra (NASA) αποκάλυψαν στοιχεία τα οποία ταυτοποιούν τα υπολείμματα μιας από τις αρχαιότερες αστρικές εκρήξεις που έχουν καταγραφεί από τον άνθρωπο.

Τα στοιχεία αυτά δείχνουν ότι τα υπολείμματα του υπερκαινοφανούς με την κωδική ονομασία RCW 86 που παρατηρήθηκαν από το XMM-Newton και Chandra είναι πολύ νεώτερα από ότι πιστευόταν μέχρι σήμερα, ενώ ο σχηματισμός των υλικών του φαίνεται να συμπίπτει με την έκρηξη υπερκαινοφανούς που παρατηρήθηκε από Κινέζους το 186 π.Χ.

O Jacco Vink από το πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης της Ολλανδίας και επικεφαλής της ομάδας των επιστημόνων που διεξάγει την έρευνα λέει ότι υπήρχαν ήδη προηγούμενες θεωρίες ότι το RCW 86 είναι τα απομεινάρια της έκρηξης υπερκαινοφανούς που παρατηρήθηκε το 185 π.Χ. αλλά τα νέα δεδομένα ενίσχυσαν σημαντικά τη θεωρία αυτή.

Όταν ένα άστρο πολύ μεγάλης μάζας εξαντλήσει όλα του τα καύσιμα καταρρέει κάτω από το ίδιο του το βάρος. Τότε εκρήγνυται με μία εντυπωσιακή έκρηξη υπερκαινοφανούς η οποία λάμπει σε ολόκληρο το γαλαξία. Η σφοδρή έκρηξη εκσφενδονίζει τα εξωτερικά στρώματα του άστρου στο διάστημα παράγοντας έτσι ισχυρότατα κρουστικά κύματα. Ότι απομένει από το άστρο καθώς και τα υλικά που συναντά το κρουστικό κύμα θερμαίνονται σε θερμοκρασίες που ανέρχονται σε εκατομμύρια βαθμούς Κελσίου και σε αυτή την κατάσταση εκπέμπουν ακτίνες Χ για χιλιάδες χρόνια.

Ο Vink και οι συνεργάτες του μελέτησαν τα δεδομένα των παρατηρήσεων του RCW 86 για να υπολογίσουν πότε συνέβη η έκρηξη του “μητρικού” άστρου. Μελετώντας ένα τμήμα των υπολειμμάτων της έκρηξης υπολόγισαν πόσο γρήγορα κινείται το κέλυφος των ιονισμένων αερίων. Συνδύασαν αυτή την ταχύτητα διαστολής με το μέγεθος των υπολειμμάτων καθώς και τον τρόπο διαστολής για να υπολογίσουν την ηλικία του RCW 86, η οποία σύμφωνα με τον Aya Bamba του Ινστιτούτου Φυσικών και Χημικών Ερευνών της Ιαπωνίας ανέρχεται σε 2000 χρόνια, ενώ προηγούμενα οι αστρονόμοι την υπολόγιζαν σε 10000 χρόνια.

Η νεώτερη ηλικία που υπολογίστηκε για το RCW 86 το συνδέει με το αστρονομικό γεγονός που παρατηρήθηκε σχεδόν 2000 χρόνια πριν. Το 185 π.Χ. Κινέζοι αστρονόμοι κατέγραψαν την εμφάνιση ενός υπέρλαμπρου νέου άστρου. Μελετώντας το καλύτερα παρατήρησαν ότι το νέο αυτό άστρο που έβλεπαν λαμπίριζε όπως κάθε συνηθισμένο άστρο και φαινόταν ακίνητο στο ουρανό, έτσι απέκλεισαν το ενδεχόμενο να είναι κομήτης. Επίσης οι παρατηρητές σημείωσαν ότι η λαμπρότητα του νέου άστρο μειώθηκε ώσπου εξαφανίστηκε σε διάστημα οκτώ μηνών, γεγονός που συμφωνεί με τις σύγχρονες παρατηρήσεις υπερκαινοφανών.

Το RCW 86 είχε και παλαιότερα προταθεί ως τα απομεινάρια της έκρηξης του 185 π.Χ., πρόταση η οποία βασίστηκε σε ιστορικά μόνο δεδομένα σχετικά με τη θέση του αντικειμένου. Όμως μη επιβεβαιωμένα στοιχεία σχετικά με την ηλικία δημιούργησαν σημαντικές αμφιβολίες ως προς την ορθότητα της υπόθεσης.

“Πριν από αυτή την εργασία είχα αρκετές αμφιβολίες για τη συσχέτιση αυτή, όμως η έρευνά μας δείχνει ότι η ηλικία του RCW 86 ταιριάζει με τη παλαιότερη έκρηξη υπερκαινοφανούς που είναι γνωστή και ιστορικά καταγεγραμμένη” δηλώνει ο Vink και συνεχίζει αναφέροντας ότι οι αστρονόμοι συνηθίζουν να χρησιμοποιούν αποτελέσματα ερευνών ή παρατηρήσεων που έγιναν πριν από 5 ή 10 χρόνια, στην προκειμένη περίπτωση όμως είναι σημαντικό το ότι μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε στοιχεία που προέρχονται πριν από 2000 χρόνια.

 

ΠΗΓΗ : NASA, The Astrophysical Journal Letters (τεύχος 1-9-06)