Οπτική παρατήρηση εξωπλανητών!

[George Makris]

newsletter NASA JPL 13/11/08

 

Hubble Directly Observes a Planet Orbiting Another Star

 

PASADENA, Calif. -- NASA's Hubble Space Telescope has taken the first visible-light snapshot of a planet circling another star. The team of astronomers who made the discovery includes researchers at NASA's Jet Propulsion Laboratory, Pasadena, Calif.

 

Estimated to be no more than three times Jupiter's mass, the planet, called Fomalhaut b, orbits the bright southern star Fomalhaut, located 25 light-years away in the constellation Piscis Australis, or the "Southern Fish."

 

Fomalhaut has been a candidate for planet hunting ever since an excess of dust was discovered around the star in the early 1980s by NASA's Infrared Astronomy Satellite.

 

και

 

http://www.skyandtelescope.com/news/home/34395079.html

http://www.skyandtelescope.com/letsgo/whatsuptonight/34475779.html

[sevax]

http://www.in.gr/news/article.asp?lngEntityID=957826&lngDtrID=252

Τηλεσκόπια στην επιφάνεια της Γης για πρώτη φορά κατόρθωσαν να πάρουν τις πρώτες πραγματικές (οπτικές) εικόνες εξωπλανητών -και μάλιστα τριών ταυτόχρονα- που βρίσκονται σε τροχιά γύρω από ένα άστρο. Παράλληλα, το τροχιακό τηλεσκόπιο Hubble ανακάλυψε το δικό του εξωπλανήτη, τον πρώτο που φωτογραφήθηκε από το συγκεκριμένο τηλεσκόπιο οπτικά, στην περιοχή του ορατού φωτός.

 

Στην πρώτη περίπτωση, που περιγράφεται στο περιοδικό Science, επιστήμονες από το Ινστιτούτο Αστροφυσικής Χέρτσμπεργκ και το Εθνικό Εργαστήριο Λόρενς Λίβερμορ στην Καλιφόρνια, χρησιμοποίησαν δύο τηλεσκόπια στη Χαβάη και κατάφεραν να πάρουν υπέρυθρες εικόνες που δείχνουν τρεις γιγάντιους εξωπλανήτες (πλανήτες έξω από το δικό μας ηλιακό σύστημα, γνωστοί και ως εξωηλιακοί πλανήτες), οι οποίοι περιφέρονται γύρω από το άστρο HR8799 στον αστερισμό του Πήγασου, σε απόσταση περίπου 130 ετών φωτός από τη Γη. Οι εξωπλανήτες έχουν μάζα 5 έως 13 φορές μεγαλύτερη του Δία (στην ένθετη εικόνα διακρίνονται δύο από τους τρεις).

 

«Επιτέλους, για πρώτη φορά έχουμε πραγματική εικόνα από ένα ολόκληρο σύστημα εξωπλανητών» δήλωσε ο αστροφυσικός Μπρους Μάκιντος, που συμμετείχε στην ανακάλυψη. «Είναι ένα ορόσημο στην αναζήτηση εξωπλανητών».

 

Περίπου 300 εξωπλανήτες έχουν μέχρι τώρα βρεθεί σε τροχιά γύρω από μακρινά άστρα, κυρίως όμως με έμμεσο τρόπο, ανιχνεύοντας την επίδραση που ασκούν στο βαρυτικό πεδίο του μητρικού άστρου τους. Τώρα όμως ήρθε η πρώτη άμεση οπτική παρατήρηση -έστω και αν οι εικόνες είναι θολές. «Για οκτώ χρόνια προσπαθούσαμε, χωρίς επιτυχία να φωτογραφήσουμε έναν εξωπλανήτη και τώρα έχουμε εικόνες από τρεις ταυτόχρονα» δήλωσε ο Μάκιντος.

 

Η άμεση ανίχνευση του φωτός από εξωπλανήτες θα επιτρέψει στους επιστήμονες να μελετήσουν τη σύνθεση της επιφάνειάς τους και της ατμόσφαιράς τους λεπτομερώς, κάτι που δεν μπορεί να γίνει όταν ο εξωπλανήτης εντοπίζεται έμμεσα.

 

Στη δεύτερη περίπτωση, που επίσης δημοσιεύεται στο περιοδικό Science, ομάδα του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Μπέρκλεϊ, υπό τον αστρονόμο Πολ Κάλας, χρησιμοποίησε το τηλεσκόπιο Hubble, που βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τη Γη, και κατόρθωσε να τραβήξει κανονικές (στο ορατό φως) φωτογραφίες ενός εξωπλανήτη, του Formalhaut b, ο οποίος βρίσκεται σε τροχιά γύρω από το μητρικό του άστρο Formalhaut, σε απόσταση 25 ετών φωτός από τη Γη, στον αστερισμό του Νότιου Ιχθύος (στην ένθετη αριστερά, ο δακτύλιος σκόνης γύρω από το άστρο. Ο πλανήτης είναι μια μικροσκοπική κουκκίδα κάτω δεξιά).

 

Ο εξωπλανήτης, με μάζα περίπου όσο ο Δίας, ολοκληρώνει μια πλήρη περιφορά κάθε 872 χρόνια σε απόσταση 11 δισ. μίλια από το άστρο του και περιβάλλεται από ένα ογκώδη δακτύλιο σκόνης. Θεωρείται ο συγκριτικά πιο ψυχρός και με μικρότερη μάζα εξωπλανήτης που έχει ποτέ βρεθεί.

 

Κανείς από τους νέους εξωπλανήτες δεν θεωρείται πάντως ότι μπορεί να φιλοξενεί ζωή, επειδή είναι πολύ μεγάλοι και καυτοί και οι τροχιές τους είναι σε μεγάλες αποστάσεις από το άστρό τους. Οι αστρονόμοι ευελπιστούν όμως ότι κάποια στιγμή θα κατορθώσουν να εντοπίσουν άλλα ηλιακά συστήματα με μικρότερους βραχώδεις πλανήτες σαν τη Γη και τον Αρη, ένας στόχος πολύ δυσκολότερος.

 

Προηγούμενες δημοσιεύσεις για πραγματικά «πορτραίτα» εξωηλιακών πλανητών είτε αφορούσαν παρατηρήσεις εκτός του ορατού φωτός, είτε δεν είχαν πείσει την αστρονομική κοινότητα όσο οι δύο νέες έρευνες

[Adrianos Golemis Isilion]

Καλά νέα για όλους!

Είτε πρόκειται για λάτρεις της πιθανότητας εξωγήινης ζωής είτε για όσους ονειρεύονται τον αποικισμό του Διαστήματος από τον άνθρωπο είτε για εκείνους που αντιμετωπίζουν το θέμα επιστημονικά-ρεαλιστικά!

[ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΙΟΥ ΛΕΩΝ]

Απλα ηταν θεμα χρονου.Αν ολα πανε καλα,στα επομενα 10 χρονια θα εχουμε δει ορατα πολλους εξωπλανητες.Ενας λογος ειναι οι νεες διαστημοσυσκευες που θα εχουμε μεχρι τοτε στη διαθεση μας και ενας αλλος ειναι οτι οπως στην ανωτερη περιπτωση,θα εχουμε πλεον αρκετες φωτογραφιες σε βαθος χρονου που να δειχνουν την κινηση σωματων που ειναι υποψηφιοι πλανητες(κατι που χρειαζεται συνηθως χρονια για τους πλανητες σε μακρινες απο το αστερι τροχιες).

[Adrianos Golemis Isilion]

Σήμερα στη ΝΕΤ (αν δεν κάνω λάθος) μίλησε ο Διονύσης Σιμόπουλος και είπε ακριβώς το ίδιο. Στα επόμενα 10 έτη πιστεύει πως θα πετύχουμε πολλά σε αυτόν τον τομέα.

[Alexander]

Ναι είναι κυρίως θέμα ανάπτυξης της τεχνολογίας μας.

Πάντος πολύ την ευχαριστήθηκα την εικόνα του εξοπλανήτη, έστω αυτήν την μιδαμινή κουκίδα. Οταν ξέρεις τι είναι αυτό που βλέπεις είναι αλιώς.

Π.χ. ο Γαλαξίας της Ανδρομέδας ,μπορεί να δει κάπιος ένα συνεφάκι κι να πει τι μπούρδα είναι αυτή. Όταν όμως συνηδητοποιήσει ότι αυτό είναι το συνολικό φως εκατομυρίων αστέρων που έφτασαν στο μάτι του ύστερα από ένα ταξίδι 2.300.000 ε.φ. είναι αλιώς. Ετσι κι όταν καταλαβαίνεις πόσο μακρυά είναι αυτός ο πλανήτης κι ότι ίσως κάποτε να κατοικηθεί είναι

[mikbak747]

Άρθρο σχετικό με την φωτογράφηση του Fomalhaut Β από τον Πωλ Κάλας:

 

Ο άνθρωπος που κατάφερε να εντοπίσει και να φωτογραφίσει τον πλανήτη Fomalhaut b είναι Έλληνας και ονομάζεται Πωλ Κάλας. Η περίφημη φωτογραφία δημοσιεύτηκε πριν από λίγα 24ωρα στην ιστοσελίδα της κορυφαίας επιστημονικής επιθεώρησης «Science» και προκάλεσε ρίγη συγκίνησης στη διεθνή αστρονομική κοινότητα.

 

Η σημασία της φωτογραφίας αποκαλύπτεται από τις δηλώσεις του ίδιου στα "Νέα": «Είναι η πρώτη φορά εδώ και 162 χρόνια που κάποιος παρατήρησε απευθείας με οπτικό τηλεσκόπιο έναν καινούργιο γιγάντιο πλανήτη. Η τελευταία φορά που έγινε αυτό ήταν το 1846 με την ανακάλυψη του Ποσειδώνα».

 

Ο ίδιος γνωστοποιεί: «Η πρώτη φορά που τον είδα, ήταν πριν από 15 χρόνια όταν ήμουν φοιτητής. Από εκείνη την εποχή μέχρι σήμερα δεν έπαψα ποτέ να προσπαθώ να τον “ξετρυπώσω” και όταν κατάφερα για πρώτη φορά να τον φωτογραφίσω, παραλίγο να πάθω καρδιακή προσβολή!».

 

Ο πλανήτης Fomalhaut b δεν βρίσκεται στο ηλιακό μας σύστημα όπως ο Ποσειδώνας. Αντιθέτως απέχει από εμάς 25 έτη φωτός, στον αστερισμό του Νοτίου Ιχθύος, και όπως παραδέχεται ο κ. Κάλας, «ήταν πολύ δύσκολος και επίπονος ο εντοπισμός του, γιατί ο ίδιος ο πλανήτης είναι 100 εκατομμύρια φορές πιο αχνός από το αστέρι γύρω από το οποίο περιφέρεται».

 

Για τον εντοπισμό του πλανήτη – μια προσπάθεια που διήρκεσε πολλά χρόνια – χρησιμοποίησε το διαστημικό τηλεσκόπιο Χαμπλ. Ο κ. Κάλας εξηγεί στα «ΝΕΑ» ότι το τηλεσκόπιο αυτό επειδή βρίσκεται αρκετά μακριά από την ατμόσφαιρα της Γης, μπορεί και βλέπει πολύ καθαρά τα διάφορα αστέρια στο αχανές Διάστημα.

 

Ο Fomalhaut b έχει ηλικία περίπου 200 εκατομμυρίων ετών και το αστέρι γύρω από το οποίο περιφέρεται, είναι ένα από τα 20 λαμπρότερα που βλέπουμε στον ουρανό και ονομάζεται και αυτό Fomalhaut. Είναι μάλιστα 16 φορές πιο λαμπερό από τον δικό μας Ήλιο. Ο καινούργιος πλανήτης απέχει από αυτό το πατρικό του άστρο τέσσερις φορές περισσότερο από όσο απέχει ο Ποσειδώνας από τον Ήλιο.

 

Το πιο σημαντικό απ' όλα όμως είναι, όπως λέει στα "Νέα" ο Πωλ Κάλας, ότι μπορεί ανάμεσα στον πλανήτη και το άστρο να υπάρχουν και άλλοι πλανήτες που να το τριγυρίζουν σε σταθερή τροχιά. «Με άλλα λόγια, αυτό σημαίνει ότι μπορεί να είμαστε στο κατώφλι της ανακάλυψης ενός ηλιακού συστήματος, το οποίο να μοιάζει με το δικό μας» λέει.

 

Όπως ο ίδιος αναφέρει, για να μπορέσουμε να απαντήσουμε στην ερώτηση εάν ο καινούργιος πλανήτης θα μπορούσε να φιλοξενεί ζωή, θα χρειαστούν πολύχρονες παρατηρήσεις με εξελιγμένα όργανα.