Αστρικά Ίχνη και Αγγλικοί Στρατώνες Φρουρίου Αγίου Μάρκου

Αστρικά Ίχνη και Αγγλικοί Στρατώνες Φρουρίου Αγίου Μάρκου

Οι Βρετανικοί Στρατώνες του Νέου Φρουρίου κάτω απο τον έναστρο ουρανό της Κέρκυρας

Κείμενο Corfuhistory.eu

http://www.corfuhistory.eu/?p=401

Το παλιό και το νέο φρούριο της Κέρκυρας

Μετά τη δεύτερη τουρκική πολιορκία το 1571 και τις καταστροφές που προξένησαν οι Οθωμανοί στο ατείχιστο ακόμα “Ξωπόλι”, έγινε επιτακτική η ανάγκη προστασίας και αυτού του τμήματος της πόλης. Ήδη, από το 1558 είχε τοποθετηθεί ο θεμέλιος λίθος του εξωτερικού τείχους της πόλης, οι εργασίες όμως δεν είχαν προχωρήσει. Οι εργασίες ξεκίνησαν εν τέλη το 1576 υπό την επίβλεψη του αρχιτέκτονα Ferrante Vitelli. ο οποίος έλαβε σοβαρά υπόψη του τις ανακαλύψεις της πυροβολικής και φρόντισε να εφαρμοστούν στην Κέρκυρα όλες οι σύγχρονοι μέθοδοι της οχυρωματικής τέχνης.

Η νέα αυτή οχύρωση προέβλεπε την κατασκευή ενός ακόμα φρουρίου, στη βορειοδυτική πλευρά της πόλης, το οποίο ονομάστηκε Νέο για να διακρίνεται από το Παλιό, την παλιά πόλη και ακρόπολη της Κέρκυρας. Το Νέο Φρούριο της Κέρκυρας ή Φρούριο του Αγίου Μάρκου, αποτέλεσε μέρος του αμυντικού σχεδιασμού (προμαχωνικού μετώπου) για την υπεράσπιση της πόλης και των προαστίων της. Στο εξής το Νέο Φρούριο χρησιμοποιήθηκε ως το κύριο αμυντικό προπύργιο από όλους τους κατακτητές του νησιού, Βενετούς, Γάλλους, Ρώσους, Άγγλους, ακόμη και από τους Ιταλούς κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Το Νέο Φρούριο, αριστούργημα της οχυρωματικής τέχνης, θεωρείται σήμερα το πιο καλοδιατηρημένο φρουριακό συγκρότημα της Ελλάδος. Κατασκευάστηκε πάνω στον χαμηλό λόφο του Αγίου Μάρκου, με επιχωματώσεις που συσσωρεύτηκαν από κοντινές περιοχές και επενδύθηκε με λαξευμένες πέτρες που συγκεντρώθηκαν κυρίως από το υλικό της αρχαίας πόλης της Κέρκυρας (Παλαιόπολης).

Στο Νέο Φρούριο, “αρχή και κεφαλή εκείνης της οχύρωσης”, αποδόθηκε ο διπλός ρόλος του στρατιωτικού ελέγχου αφενός των τριγύρω περιοχών, χερσαίων και θαλάσσιων, και αφετέρου των οικισμών που περιελήφθησαν μέσα στα τείχη. Συνδέθηκε με το Παλαιό Φρούριο μέσω ενός παραθαλάσσιου τείχους από τη μια πλευρά και μέσω των προμαχώνων Σαραντάρη, Αγ. Αθανασίου και Ραϋμόνδου από την άλλη. Η διακόσμηση των τειχών περιελάμβανε πολλά διακοσμητικά στοιχεία, που ακόμη μέχρι σήμερα είναι ορατά, όπως περίτεχνες σκοπιές, πολλές λαξευμένες επιγραφές, φτερωτούς λέοντες της Βενετίας και δύο μνημειακές πύλες σχεδιασμένες από τον Ferrante Vitelli. Μέσα στο Φρούριο είχε έδρα ο Διοικητής και κατοικούσαν λιγοστοί Ευγενείς, ενώ υπήρχαν στρατώνες, πυριτιδαποθήκες, πυροβολεία, θολωτές κρύπτες, λέκτρα, κευθμοί, αποθηκευτικοί και άλλοι βοηθητικοί χώροι, καθώς και πολλές υπόγειες στοές (που είναι και σήμερα επισκέψιμες) για εσωτερική επικοινωνία αλλά και επικοινωνία με τις υπόλοιπες οχυρώσεις.

Μπροστά από το προμαχωνικό μέτωπο κατασκευάστηκε τάφρος και “καλυμμένη οδός”, ενώ μπροστά από το Νέο Φρούριο κατασκευάστηκε ένα “κερατοειδές οχυρό”, ο Σκάρπωνας, καθώς θεωρήθηκε ότι η προστασία του φρουρίου ήταν ελλιπής.

Ιδιαίτερη μέριμνα είχε ληφθεί για εξαερισμό και φωταγώγηση των στοών, επάρκεια πόσιμου νερού στους υπερασπιστές, με κατασκευές υδατοδεξαμενών, καθώς επίσης και ομαλής πρόσβασης του προσωπικού και του βαρέως οπλισμού (κανόνια, βλήματα, πυρίτιδα) ακόμη και στα πιο υψηλά πυροβολεία του τείχους. Εσωτερικά το τείχος ενισχυόταν κάθε πέντε μέτρα με αντηρίδες και ο σχεδιασμός του ήταν τέτοιος ώστε μια μονάδα αμυνομένων να μπορεί να αντιμετωπίσει δέκα μονάδες επιτιθεμένων. Η αμυντική ικανότητά του, όπως και των υπολοίπων οχυρώσεων της Κέρκυρας, τέθηκε σε δοκιμασία κατά την τελευταία Οθωμανική πολιορκία το 1716, όταν περίπου 3.000 αμυνόμενοι, υπό τον χαρισματικό γερμανό στρατάρχη Johann Matthias von Schulenburg, απέκρουσαν 33.000 Οθωμανούς.

Μετά την ολοκληρωτική κατάκτηση της Κρήτης από τους Οθωμανούς το 1669 η Κέρκυρα απόκτησε ιδιαίτερη σημασία για τη Βενετία, καθώς αποτέλεσε το τελευταίο προπύργιό της για τον έλεγχο της εισόδου της Αδριατικής και την άμυνά της. Την περίοδο αυτή οι οχυρώσεις της πόλης και του Νέου Φρουρίου ενισχύθηκαν με βάση τα σχέδια που εκπόνησε ο μηχανικός Filippo Verneda και κατασκευάστηκε μία δεύτερη σειρά αμυντικών έργων μπροστά από το υφιστάμενο δυτικό προμαχωνικό μέτωπο.

Τα τελευταία αμυντικά έργα που έγιναν από τους Ενετούς κατασκευάστηκαν την περίοδο 1716 – 1735 όταν με βάση τις υποδείξεις του στρατάρχη Schulenburg οχυρώθηκαν οι λόφοι Αγ. Σωτήρα και Αβράμη και κατασκευάστηκε ένα μικρό οχυρό στο προάστιο του Αγ. Ρόκκου.

Ολόκληρο το φρουριακό σύμπλεγμα της πόλης της Κέρκυρας τέθηκε σε σκληρή δοκιμασία το 1799 όταν ο Γάλλος κυρίαρχος του νησιού, στρατηγός Gentily, κλήθηκε, με τους λιγοστούς μαχητές του, να υπερασπίσει την πόλη ενάντια στους Ρώσους του Ναυάρχου Ουσακώφ και τους Τουρκαλβανούς του Κατήρ Μπέη. Για άλλη μια φορά τα τείχη άντεξαν την πολιορκία, αν και σφυροκοπήθηκαν ανελέητα από το Ρωσοτουρκικό πυροβολικό. Η πόλη άντεξε και έντιμα παραδόθηκε στους συμμάχους μόνο ύστερα από τέσσερις μήνες λυσσαλέας άμυνας και αφού είχαν τελειώσει όλα τα εφόδια και τα πυρομαχικά.

Μετά από ένα επταετές διάλειμμα (1800-1807), τότε που ιδρύθηκε η Επτάνησος Πολιτεία, το πρώτο ελληνικό κράτος μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης, οι Γάλλοι του Αυτοκράτορα πλέον Ναπολέοντα επέστρεψαν για να εγκατασταθούν στα Επτάνησα, που τους είχαν παραχωρηθεί με τη Συνθήκη του Τιλσίτ. Μέσα στα πολλά τεχνικά έργα που κατασκεύασαν την επταετία που παρέμειναν οι Γάλλοι στην Κέρκυρα, δεν παρέλειψαν να εφαρμόσουν πιστά την εντολή του Ναπολέοντα και “να μην αναλογιστούν τα έξοδα” προκειμένου να καταστήσουν την πόλη της Κέρκυρας, λόγω της εξαιρετικής στρατηγικής της θέσης, απόρθητη σε κάθε επιβουλή από ξηρά ή από θάλασσα. Το Νέο Φρούριο, λόγω θέσης, έγινε για άλλη μια φορά η “στρατηγική κεφαλή” της νέας αυτής οχυρωματικής διάταξης που περιελάμβανε, εκτός από τις επισκευασμένες πλέον παλιές βενετικές οχυρώσεις του προμαχωνικού μετώπου και των φρουρίων Αγίου Ρόκκου, Σωτήρος και Αβράμη, πολλά νέα πυροβολεία και οχυρωματικά έργα, όπως αυτό που άρχισε να κατασκευάζεται στην περιοχή της Λαμποβίτισσας, όλα διάσπαρτα εκτός πόλης σε μια ακτίνα δύο (2) χιλιομέτρων.

Κατ΄ ουσίαν ποτέ δεν χρειάστηκε να δοκιμαστεί αυτή η νέα μέθοδος υπεράσπισης της πόλης διότι η συντριβή του Ναπολέοντα στο Βατερλό το 1814 εγκαινίαζε τη Βρετανική κατοχή και στο νησί της Κέρκυρας. Τα υπόλοιπα νησιά τα είχαν ήδη καταλάβει. Οι Γάλλοι του στρατηγού Donzelot αναχώρησαν και παρέδωσαν τα φρούρια στον Άγγλο στρατηγό Campbell ο οποίος ανέλαβε τη διοίκηση ενός ελεύθερου και ανεξάρτητου κράτους με την ονομασία “Ηνωμένα Κράτη των Ιονίων Νήσων”.

Τη Βρετανική περίοδο (1814-1864) οι Βρετανοί, που αυτοί πάντα είχαν το δικαίωμα να εκλέγουν τον Ύπατο Αρμοστή του Κράτους, αποφασίζουν να κηρύξουν την Κέρκυρα “ανοικτή πόλη”. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να συγκεντρωθεί η άμυνα σε τρεις τοποθεσίες: Παλαιό Φρούριο, Νέο Φρούριο και Νησί Βίδο, περιορίζοντας σε μεγάλο βαθμό τον αριθμό της φρουράς και τα έξοδα συντήρησης. Από την άλλη, η εφαρμογή του σχεδίου προϋπέθετε την κατεδάφιση του συνόλου σχεδόν του προμαχωνικού μετώπου στα δυτικά και τη δημιουργία οικοδομήσιμης έκτασης για την επέκταση της πόλης.

Παράλληλα με τις κατεδαφίσεις το σχέδιο προέβλεπε την ενίσχυση των υπόλοιπων οχυρώσεων (Παλαιό Φρούριο, Νέο Φρούριο και Βίδο) για την ενίσχυση των αμυντικών θέσεων πάνω στις οποίες θα έπεφτε το βάρος του συνόλου της άμυνας.

Στο νησί Βίδο κατασκευάστηκε το φρούριο “Γεώργιος” και άλλες αμυντικές οχυρώσεις.

Στο Νέο Φρούριο κατασκευάστηκαν δύο στρατώνες, ο ένας αμυντικός στην κορυφή του φρουρίου και ενισχύθηκαν οι οχυρώσεις με νέα εξελιγμένα πυροβολεία και πυριτιδαποθήκες.

Στο Παλαιό Φρούριο το αποτέλεσμα των επεμβάσεων ήταν η δημιουργία του χώρου για τις παρελάσεις στη νότια πλευρά, η κατασκευή του στρατιωτικού παρεκκλησίου του Αγ. Γεωργίου, η κατασκευή των νέων στρατώνων για τους στρατιώτες και τους αξιωματικούς, η κατασκευή του στρατιωτικού νοσοκομείου, η ενίσχυση των αμυντικών θέσεων με νέα πυροβολεία, πυριτιδαποθήκες και η οικοδόμηση άλλων βοηθητικών κτιρίων. Όλες αυτές οι επεμβάσεις άλλαξαν σε μεγάλο βαθμό την εικόνα του χώρου, όπως αυτή είχε διαμορφωθεί μετά από 4 αιώνες παρουσίας των Ενετών και έδωσαν στο Παλαιό Φρούριο την εικόνα που λίγο-πολύ διατηρείται μέχρι τις μέρες μας, μετά βέβαια και τις καταστροφές του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και τις μεταπολεμικές κατεδαφίσεις.

Με την αποχώρηση των Βρετανών και την παραχώρηση της Κέρκυρας στο Βασίλειο της Ελλάδας ένα τμήμα των οχυρώσεων που δεν είχαν κατεδαφιστεί ανατινάχτηκαν. Ευτυχώς από την καταστροφή αυτή διέφυγε το Παλαιό και το Νέο Φρούριο.

Κείμενο Corfuhistory.eu http://www.corfuhistory.eu/?p=401

Canon eos 700D

Samyung 8mm fisheye

f3.5

300X6sec

Stratrails