Αστρικά Ίχνη στα Κανόνια των Κορυφών, Κέρκυρα

Αστρικά Ίχνη στα Κανόνια των Κορυφών, Κέρκυρα

Ίχνη αστέρων πάνω απ''τα κανόνια του Παλαιού Φρουρίου Κέρκυρας όπου περίτεχνα μας επισκεύασε και ανακατασκεύασε τις βάσης ο περίτεχνος και θαυμαστός Τζοβάνι Δον Λεόνε!

Η γειτονιά της εικόνας μέχρι τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο ήταν γεμάτη σπίτια και κτίρια τα οποία ήταν στην πίσω πλευρά απ''το Παλάτι του Προνοητή, ενώ παρα πίσω κάτω απο την Κορυφή της ξηράς σήμερα υπάρχει ο Βρετανικός Πύργος του Ρολογιού πάνω σε ένα W προμαχώνα-πυροβολείο ενω απο κάτω του υπάρχει το υπέροχο Βενετσιάνικο πηγάδι \"των ευχών\" με τον περίτεχνο λέοντα.

κείμενο Corfuhistory.eu

http://www.corfuhistory.eu/?p=401

Το παλιό και το νέο φρούριο της Κέρκυρας

Η εξαιρετική γεωγραφική θέση της Κέρκυρας καθόρισε από νωρίς τον ρόλο που επρόκειτο να διαδραματίσει. Σημείο διασταύρωσης και συνύπαρξης ανθρώπων, τόπος συνάντησης ιδεών, χωνευτήρι πολιτισμών, κατάφερε να συγκεράσει αρμονικά τις συχνά αλληλοσυγκρουόμενες τάσεις και να αναδείξει έναν εντελώς πρωτότυπο και διαφορετικό από άλλα μέρη της Ελλάδος πολιτισμό.

Οι πανίσχυρες οχυρώσεις της πόλης, απέκρουσαν σθεναρά τους Οθωμανούς Τούρκους, αλλά επέτρεψαν στους ευρωπαϊκούς πολιτισμούς να ανθήσουν, προφυλάσσοντας παράλληλα την Ορθοδοξία και τον Ελληνισμό, ο οποίος στην Κέρκυρα μπολιάστηκε με τα ρεύματα του Δυτικοευρωπαϊκού Ουμανισμού.

Επιβεβλημένη λόγω των καταστροφικών βαρβαρικών επιδρομών, η αρχή της σταδιακής μετακίνησης του πληθυσμού της αρχαίας πόλης (Παλαιόπολης) προς το Παλαιό Φρούριο τοποθετείται στους πρώτους βυζαντινούς χρόνους. Στον ιδανικά προστατευμένο βράχο που βρίσκεται το Παλαιό Φρούριο, με τις δύο χαρακτηριστικές κορυφές στο μέσον του, οι μέτοικοι θα δημιουργήσουν τον πρώτο πυρήνα εγκατάστασης στον ανατολικό λόφο του. Σταδιακά ο πυρήνας αυτός αναπτύχθηκε τόσο που τον 10ο αιώνα απέκτησε τίτλο Μητρόπολης.

Βυζαντινοί Αυτοκράτορες και στη συνέχεια οι Δεσπότες της Ηπείρου και οι Ανδηγαυοί Πρίγκιπες της Νότιας Ιταλίας, εκτός από τα προνόμια που δώρισαν στους κάτοικους της πόλης (καστρινούς), φρόντισαν να οχυρώσουν την ακρόπολη και τις κορυφές της. Πρώτα οι Βυζαντινοί οχύρωσαν τον πλησιέστερα προς τη θάλασσα βράχο και αργότερα οι Ανδυγαυοί τον άλλο βράχο. Ονομάστηκαν αντίστοιχα Castrum Veter ή Castel da Mare και Castrum Novum ή Castel da Terra. Ένα τρίτο κάστρο υπήρχε στο δυτικό τείχος που υπεράσπιζε την πόλη στο ευαίσθητο αυτό σημείο και ονομαζόταν “Κάστρο της Σιδηράς Πύλης.”

Η πόλη, όπως αναφέρει η Άννα Κομνηνή, έγινε κατά τον μεσαίωνα “Πόλις Οχυρωτάτη”, αλλά ήταν και “ωραιότατη και καταπράσινη”, όπως αναφέρει ο Άγιος Αρσένιος, Μητροπολίτης της Κέρκυρας την εποχή αυτή. Τότε μέσα στον τειχισμένο οικισμό κατοικούσαν 3.000 κάτοικοι. Ο μεσαιωνικός οικισμός δεν διέφερε από τις τυπικές οχυρωμένες μικρές πόλεις της εποχής, με τα χαρακτηριστικά μορφολογικά στοιχεία των λεπτών τειχών με επάλξεις που διακόπτονταν από ψηλούς τετραγωνικούς και κυκλικούς πύργους. Η τοποθεσία ήταν ιδανική για άμυνα και υλικό υπήρχε άφθονο από την παραδίπλα κατεστραμμένη αρχαία πόλη. Τον 10ο αιώνα (968) αναφέρεται για πρώτη φορά το όνομα της Κέρκυρας ως “Κορυφώ”, ονομασία που χρησιμοποιήθηκε αρχικά μόνο για την απόκρημνη τοποθεσία της βυζαντινής πόλης και αργότερα για όλο το νησί, αλλά και που παραλλαγμένη σε “Κορφούς” ή “Κορφοί” θα επικρατήσει στη Δυτική Ευρώπη ως “CORFU.”

Η πόλη, που τον 10ο αιώνα διέθετε μεγάλες εκκλησίες, αναφέρεται ότι ήταν περιτριγυρισμένη από περίτεχνα τείχη, διέθετε λιμάνι διαμετακομιστικού εμπορείου και εύφορη ενδοχώρα, αλλά απειλούταν από συχνές πειρατικές επιδρομές. Οι Νορμανδοί του Ροβέρτου Γισκάρδου την κυριεύουν για ορισμένα χρόνια, όμως ο Αυτοκράτορας του Βυζαντίου Μανουήλ Κομνηνός, εκτιμώντας την στρατηγική της θέση, κάνει το παν για να την ανακαταλάβει. Όταν νικητής πλέον εισήλθε στην πόλη θάμασε την οχύρωση της Κορυφώς.

Μετά την Δ΄ Σταυροφορία η καστρόπολη και ολόκληρο το νησί περνούν για λίγο στην κυριαρχία των Βενετών και από εκεί στους Δεσπότες της Ηπείρου και στους Ανδηγαυούς της Νότιας Ιταλίας.

Τα οχυρωματικά έργα συνεχίζονται κατά τη διάρκεια του μεσαίωνα και οι αμυντικές διατάξεις ενισχύονται από όλους τους αυθέντες του νησιού, καθιστώντας το Παλαιό Φρούριο της Κέρκυρας απόρθητο, που το εποφθαλμιούσαν κατακτητές από Ανατολή και Δύση.

Η δεύτερη άφιξη των Βενετών στην Κέρκυρα το 1386, σηματοδοτεί την έναρξη εκτεταμένων παρεμβάσεων τόσο στον πολεοδομικό ιστό της πόλης, όσο και στα οχυρωματικά έργα. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την εξαφάνιση όλων των μεσαιωνικών αρχιτεκτονικών μνημείων του Παλαιού Φρουρίου χάριν μιας νέας οχυρωματικής αντίληψης, που γίνεται όλο και περισσότερο επιτακτική, ειδικά μετά την επικράτηση των πυροβόλων όπλων κατά τη διεξαγωγή επιθετικών και αμυντικών πολέμων.

Το πρώτο σημαντικό έργο ήταν η κατασκευή της ένυδρης τάφρου στη δυτική πλευρά, η οποία μετέτρεψε τη χερσόνησο σε τεχνητό νησί. Σταδιακά οι παλιότερες οχυρώσεις κατεδαφίστηκαν και αντικαταστάθηκαν από νέες ισχυρότερες, προσαρμοσμένες στις νέες αμυντικές τακτικές. Σημαντικό έργο ήταν και η οργάνωση του στρατιωτικού λιμένα στη θέση Μαντράκι με την κατασκευή ενός ισχυρού λιμενοβραχίονα στη βόρεια πλευρά του φρουρίου. Η επικοινωνία του φρουρίου με την απέναντι στεριά γινόταν με ξύλινη γέφυρα που βρισκόταν στο βορειοδυτικό άκρο του και οδηγούσε στην πύλη που κατασκευάστηκε στο μέσο περίπου της βόρειας πλευράς του τείχους. Οι υψηλοί τετραγωνικοί πύργοι των τειχών αντικαθιστώνται από νέους κυκλικούς και χαμηλότερους για να είναι λιγότερο ευπρόσβλητοι στα πυρά του αντίπαλου πυροβολικού. Αλλά και η ίδια η Κορυφώ, όπως μας πληροφορούν οι ιστορικοί, έχει την εποχή αυτή αποκτήσει πυροβόλα όπλα. Οι προμαχώνες του φρουρίου είναι εφοδιασμένοι με δύο μεγάλες “μπομπάρδες”, ήδη δέκα χρόνια πριν από την Άλωση της Κωνσταντινούπολης.

Οι συχνοί Βενετοτουρκικοί πόλεμοι καθιστούν την Κέρκυρα κομβικό σημείο όπου εδρεύει η διοίκηση και ναυλοχεί ο πολεμικός και ο εμπορικός στόλος της Γαληνοτάτης. Η συνεχής τουρκική απειλή, που ορισμένες φορές είναι καταστροφική (1537), επιβάλλει στη Βενετία να εφαρμόσει νέο μεγαλεπήβολο και συνεχώς ανανεούμενο αμυντικό έργο για τη σωτηρία του νησιού. Για τον αμυντικό σχεδιασμό της Κέρκυρας χρησιμοποιούνται ορισμένοι από τους καλύτερους στρατιωτικούς αρχιτέκτονες της εποχής, που είχε στην υπηρεσία της η Ενετική Δημοκρατία όπως οι Michele Sanmicheli, Ferrante Vitelli, Filippo Verneda κ.α.

Για την ασφάλεια της Κέρκυρας, που έμοιαζε με ακίνητο καράβι από πέτρα, ταγμένο στην αέναη επιτήρηση των ναυτικών της συμφερόντων, η Βενετία ήδη συσσωρεύει και αποθησαυρίζει συμβουλές, γνώσεις, σχέδια. Απέναντι στον Μεγάλο Τούρκο, που είχε την ικανότητα να κινητοποιεί μάζες και να εκμεταλλεύεται τεράστιες οικονομικές πηγές, η Βενετία, όπως οι καιροί επιτάσσουν, αντιπαραβάλει έναν “Πόλεμο ευφυΐας”. Και πράγματι, από το 1538 η παλιά πόλη της Κορυφώς βρίσκεται στη επίκεντρο ενός κύματος νέων επεμβάσεων στρατιωτικής αρχιτεκτονικής, οι οποίες έχουν ως αντικείμενο την προσαρμογή της άμυνας στις ραγδαίες προόδους που έχουν σημειωθεί στις πολεμικές τέχνες και την αλματώδη ανάπτυξη που γνωρίζει η νέα επιστήμη, η βαλλιστική με τις έρευνες του μαθηματικού Nicolo Tartaglia.

Στη νέα οχύρωση διατηρήθηκε η παλιά χάραξη των τειχών και κατασκευάστηκε ένα νέο αμυντικό μέτωπο στη δυτική πλευρά, με αντικατάσταση των τριών κυκλικών πύργων από δύο πενταγωνικούς προμαχώνες με τους επιπρομαχώνες τους, το μεταξύ τους συνδετικό τείχος και νέα είσοδο στον άξονα του τείχους. Η είσοδος αυτή συνδεόταν με την απέναντι πλευρά, όπου ήταν κτισμένη η εκτός των τειχών πόλη, με ξύλινη γέφυρα που στηριζόταν πάνω σε λίθινους πεσσούς. Επίσης, έγινε διαπλάτυνση της τάφρου μπροστά από το νέο μέτωπο και κατασκευάστηκε και δεύτερη τάφρος (Ξηρά τάφρος), μεταξύ του νέου αμυντικού μετώπου και του φρουρίου. Γκρεμίζονται ακόμη “μεγάλο μέρος των οικιών, των αποθηκών και των καταστημάτων καθώς και η πλατεία και η Loggia όπου συνήθιζαν να συναντιόνται οι κάτοικοι.”

Απέναντι από το προμαχωνικό μέτωπο προς την πλευρά όπου τα τελευταία χρόνια είχε επεκταθεί η εκτός των τειχών πόλη, το λεγόμενο “Ξωπόλι”, έγιναν εκτεταμένες κατεδαφίσεις κτιρίων και διανοίχτηκε ένας μεγάλος χώρος (Spianata) μεταξύ του φρουρίου και της νέας πόλης. Ο χώρος αυτός ήταν απαραίτητος για την καλή αμυντική λειτουργία του αμυντικού μετώπου του Παλαιού Φρουρίου και είναι ο ίδιος χώρος που μέχρι τις μέρες μας είναι γνωστός με την ονομασία “Σπιανάδα”.

Μετά από αίτημα των Κερκυραίων στην οχύρωση του Παλαιού Φρουρίου συμπεριλήφθηκε και η περιοχή “Καβοσίδερο”, στην ανατολική πλευρά της χερσονήσου, η οποία ήταν απαραίτητη, σε περίπτωση πολιορκίας, για την προστασία των κατοίκων του “Ξωπολιού” που εκείνη την περίοδο δεν είχε ακόμα οχυρωθεί.

Με την κατασκευή των παραπάνω αμυντικών έργων το Παλαιό Φρούριο ενισχύθηκε σημαντικά και μπόρεσε να αντέξει στη νέα τουρκική πολιορκία που εκδηλώθηκε το 1571. Στα χρόνια που ακολούθησαν οι Ενετοί κατασκεύασαν ένα πλήθος κτιρίων και στρατιωτικών εγκαταστάσεων μειώνοντας σημαντικά τον κατοικήσιμο χώρο για τους πολίτες. Ο μεγάλος στρατώνας στη βόρεια πλευρά με τις αποθήκες και το στρατιωτικό νοσοκομείο, τα μέγαρα των Προνοητών, οι αποθήκες όπλων πυρομαχικών και υλικού, οι φυλακές, το κωδωνοστάσιο, τα υπόστεγα του ναυτικού στη τάφρο και στο Μαντράκι, είναι μερικά από τα στρατιωτικά κτίρια που κατασκευάστηκαν από το 16ο μέχρι και το 18ο αι. και τα οποία μαζί με τις πολυάριθμες εκκλησίες και τα κτίρια των κατοικιών (τα περισσότερα από τα οποία είχαν διατηρηθεί στη νότια πλευρά του Παλαιού Φρουρίου, την επονομαζόμενη “Βερσιάδα”) διαμόρφωναν την εικόνα του Παλαιού Φρουρίου στα τέλη του 18ου αι.

Μετά τη δεύτερη τουρκική πολιορκία το 1571 και τις καταστροφές που προξένησαν οι Οθωμανοί στο ατείχιστο ακόμα “Ξωπόλι”, έγινε επιτακτική η ανάγκη προστασίας και αυτού του τμήματος της πόλης. Ήδη, από το 1558 είχε τοποθετηθεί ο θεμέλιος λίθος του εξωτερικού τείχους της πόλης, οι εργασίες όμως δεν είχαν προχωρήσει. Οι εργασίες ξεκίνησαν εν τέλη το 1576 υπό την επίβλεψη του αρχιτέκτονα Ferrante Vitelli. ο οποίος έλαβε σοβαρά υπόψη του τις ανακαλύψεις της πυροβολικής και φρόντισε να εφαρμοστούν στην Κέρκυρα όλες οι σύγχρονοι μέθοδοι της οχυρωματικής τέχνης.

κείμενο Corfuhistory.eu

http://w