loveguardgallidoula

Αργά ή γρήγορα, κάθε αρχάριος ερασιτέχνης αστρονόμος φθάνει στο σημείο να αναρωτιέται τι να κάνει ως προς την αγορά ενός τηλεσκοπίου. Αυτή είναι ίσως η πιο σημαντική απόφαση πού θα πρέπει να πάρεις όταν αρχίζεις με το χόμπι της αστρονομίας. Αν διαλέξεις σωστά, το τηλεσκόπιο θα σου ανοίξει το δρόμο για να περνάς ευχάριστα τις νύχτες σου εξερευνώντας τον ουρανό. Αν όμως δεν διαλέξεις σωστά, θα συναντήσεις απογοήτευση, κάτι πού πιθανότατα να σε οδηγήσει να μεταπωλήσεις το τηλεσκόπιο σου (π.χ. με μια μικρή αγγελία με τίτλο: "Πωλείται: τηλεσκόπιο σε άριστη κατάσταση, σχεδόν αχρησιμοποίητο !" Τι τηλεσκόπιο λοιπόν να διαλέξω; Αυτό εξαρτάται πιο πολύ από εσένα τον ίδιο παρά από το τηλεσκόπιο. Αν ζεις σε μια πολυκατοικία στην πόλη που έχει μικρό χώρο και σου αρέσει η παρατήρηση της σελήνης και των πλανητών, τότε θα έπρεπε να πάρεις ένα πολύ διαφορετικό τηλεσκόπιο απ' ότι αν ζούσες στο Πήλιο όπου θα είχες πολύ χώρο και σκοτεινό ουρανό και η αδυναμία σας είναι οι γαλαξίες. Τα λεφτά που μπορείτε να ξοδέψετε, το βάρος που μπορείτε να σηκώσετε και οι παρατηρήσεις που έχετε κάνει ήδη με γυμνό μάτι και κιάλια είναι επίσης σημαντικά. Το πιο σημαντικό χαρακτηριστικό ενός τηλεσκοπίου είναι η διάμετρος του. Αναφέρεται στην διάμετρο του φακού ή του πρωτεύοντος κάτοπτρου. Η διάμετρος καθορίζει την φωτεινότητα και την ευκρίνεια των εικόνων που θα δείτε. Ένα τηλεσκόπιο 3 ιντσών δεν θα μπορέσει ποτέ να σας δείξει τα αστέρια τόσο φωτεινά ή τόση πολλή λεπτομέρεια όσο ένα καλοφτιαγμένο τηλεσκόπιο 6 ιντσών (150mm). Προφανώς το ίδιο ισχύει και για το εξάιντσο σε σχέση με ένα των 10 ιντσών (254mm). Η ισχύς, ή η μεγέθυνση δεν είναι κάτι που πρέπει κανείς να λάβει υπ' όψιν όταν αγοράζει τηλεσκόπιο. Μπορείτε να επιτύχετε πρακτικά όποια μεγέθυνση θέλετε με οποιοδήποτε τηλεσκόπιο, χρησιμοποιώντας διαφορετικά προσοφθάλμια. Το προσοφθάλμιο είναι ο μικρός αποσπώμενος φακός από τον οποίο βλέπετε. Τα περισσότερα τηλεσκοπία έρχονται με κάποια προσοφθάλμια στην συσκευασία τους, ενώ άλλα μπορείτε να τα αγοράσετε ξεχωριστά. Αλλά είναι μάταιο να χρησιμοποιήσετε τόσο μεγάλες μεγεθύνσεις σε ένα τηλεσκόπιο μικρής διαμέτρου. Δεν θα δείτε τίποτα παραπάνω από μια μεγενθυμένη θολούρα. Μόνο με ένα τηλεσκόπιο μεγάλης διαμέτρου (σε μια δυνατή στήριξη) μπορείτε να δείτε μια αξιόλογη εικόνα σε μεγέθυνση 200x ή παραπάνω. Σε κάθε περίπτωση, οι μικρότερες μεγεθύνσεις είναι πιο εύχρηστες και δίνουν τις πιο ευχάριστες εικόνες. Θα τις χρησιμοποιείτε πιο συχνά. Ο εμπειρικός κανόνας είναι ότι η μέγιστη ωφέλιμη μεγέθυνση ενός τηλεσκοπίου ακόμα και με ιδανικές συνθήκες παρατήρησης, είναι 50x ανά ίντσα διαμέτρου. Αυτό για ένα τηλεσκόπιο 6 ιντσών σας περιορίζει στις 300x αλλά ακόμα και αυτή η μεγέθυνση συνήθως είναι υπερβολική. Αποφύγετε κάθε τηλεσκόπιο που διαφημίζεται για τη μεγάλη του μεγέθυνση. Αν δείτε ένα φτηνό τηλεσκόπιο 60 χιλιοστών να διαφημίζεται ότι έχει 475x μεγεθύνσεις, να ξέρετε ότι ο κατασκευαστής σάς θεωρεί αδαείς και ευκολόπιστους. Υπερβολική έμφαση στις μεγεθύνσεις είναι η καλύτερη προειδοποίηση για ένα ευτελές τηλεσκόπιο.

Για πολλούς ερασιτέχνες αστρονόμους η αγάπη που τους διακατέχει για τον νυχτερινό ουρανό πολλές φορές εκδηλώνεται σαν θρησκευτική ευλάβεια για τον εξοπλισμό που διαθέτουν και τις μεθόδους παρατήρησης που χρησιμοποιούν. Όμως το ερώτημα παραμένει: σύστημα GO-TO ή απλό χειροκίνητο σύστημα; Τώρα πια οι ερασιτέχνες, έχοντας στην κατοχή τους ένα αυτόματο τηλεσκόπιο δεν χρειάζεται να μελετήσουν τους αστροχάρτες για να βρουν τους αγαπημένους τους στόχους στον ουρανό. Αρκεί να πληκτρολογήσουν μερικά νούμερα και το τηλεσκόπιο θα βρει τα αντίστοιχα ουράνια αντικείμενα. Ακόμα και έμπειροι ερασιτέχνες συχνά αρέσκονται σε αυτή την ευκολία. Θα έπρεπε όμως να είναι τόσο εύκολο; Ποια είναι η σημασία της εκμάθησης του ουρανού και πώς αλλάζει κατά κάποιο τρόπο το όλο χόμπι της αστρονομίας; Λοιπόν, ας δούμε τις δύο αντίθετες απόψεις σχετικά με την τεχνολογία GO-TO. ΤΑ KATA Σε έναν τέλειο κόσμο ο αρχάριος ερασιτέχνης αστρονόμος αρχίζει τις παρατηρήσεις του με ένα ζευγάρι κιάλια δίπλα σε έναν πεπειραμένο ερασιτέχνη και σιγά σιγά, αργότερα, φθάνει στην παρατήρηση με τηλεσκόπιο. Στην πραγματικότητα, όμως, οι αρχάριοι ερασιτέχνες αρχικά χρησιμοποιούν τα νεοαποκτηθέντα τηλεσκόπιά τους στο σπίτι τους χωρίς καμιά βοήθεια. Πιθανότατα, ο αρχάριος που με ενθουσιασμό βγάζει το χειροκίνητο τηλεσκόπιό του έξω για παρατήρηση, θα απογοητευτεί αρχικά. Θα δει ότι τα αστέρια φαίνονται και με το τηλεσκόπιο σαν σημεία, η πανσέληνος φαίνεται πολύ ωραία αλλά το έντονο φως της είναι ενοχλητικό κι επίσης θα δει κάποια αντικείμενα που δεν υπάρχουν στους χάρτες, δηλαδή τους πλανήτες. Η νύχτα, παρόλο που άρχισε με αρκετό άγχος τελειώνει με ένα μικρό θρίαμβο: είναι συνεπαρμένος γενικά με το χόμπι, έχει μάθει ένα μέρος του ουρανού καθώς και πώς να λειτουργεί το τηλεσκόπιό του. Σίγουρα ανυπομονεί να το κάνει ξανά. Υπάρχουν τόσα αυτόματα τηλεσκόπια, που μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι, πολλοί ερασιτέχνες με μεγάλη ευκολία θα έβρισκαν τα ουράνια αντικείμενα με το πάτημα ενός κουμπιού. Εχω χρησιμοποιήσει τέτοια τηλεσκόπια και μπορώ να παραδεχτώ ότι αύξησαν πολύ την αποτελεσματικότητα της παρατήρησής μου. Αφού κάνω την αρχική διαδικασία προσανατολισμού, μπορώ να βρω τα διάφορα αντικείμενα αρκετά γρήγορα, κι αυτό συνεπάγεται περισσότερο χρόνο διαθέσιμο για παρατήρηση παρά για αναζήτηση. Κάποιος πεπειραμένος παρατηρητής του ουρανού με πολλά χρόνια αφιερωμένα στην αναζήτηση των ουράνιων σωμάτων (από αστέρι σε αστέρι με νοητές γραμμές και γεωμετρικά σχήματα) θα ήταν εύλογο να παρατηρεί με ένα τέτοιο τηλεσκόπιο. Αλλά τι γίνεται με έναν αρχάριο, νέο στο χόμπι, που κρατάει στο χέρι του ένα πληκτρολόγιο και δίνει οδηγίες στον υπολογιστή του τηλεσκοπίου-θαύμα; Δεν μπορεί να διαβάσει καλά στο σκοτάδι τις οδηγίες χρήσης και πλοήγησης. Τι σημαίνει αζιμούθιο; Είναι άραγε αναγκαίο το γεωγραφικό μήκος και πλάτος; Πού θα τα βρω; Είναι αυτό το σωστό αστέρι προσανατολισμού; Μετά τις αρχικές δυσκολίες, το τηλεσκόπιο δουλεύει. Πληκτρολογεί κάποιον αριθμό π.χ. 15, μετά πατάει GO-TO NGG15, δεν γίνεται τίποτα. Δοκιμάζει τότε GO-TO NGC0008. Στην οθόνη εμφανίζεται: To αντικείμενο βρίσκεται κάτω από τον ορίζοντα. Μετά δοκιμάζει: GO-ΤΟ Μ27. Τότε εμφανίζεται ένα πεδίο με άστρα με κάποιο μικρό ακανόνιστο νεφέλωμα μέσα στην τόση σκόνη του γαλαξία μας. Δεν το περίμενε να είναι τόσο αχνό. Χειρότερα, αν το νεφέλωμα αυτό βρεθεί μόλις έξω από το πεδίο του προσοφθαλμίου: είναι αμφίβολο αν θα δοκιμάσει να στρέψει λίγο το τηλεσκόπιο για να το φέρει στο κέντρο. Ετσι λοιπόν, ο νέος αστρονόμος αρχίζει το χόμπι του με απογοήτευση το ίδιο όπως ο νέος με το χειροκίνητο τηλεσκόπιο. Η διαφορά έγκειται στο ότι, όταν και οι δύο παρατηρητές φθάσουν σε κάποιο στάδιο, ο ένας θα έχει μάθει να εντοπίζει τα ουράνια αντικείμενα και θα έχει καταλάβει τις δυνατότητες ενός χειροκίνητου τηλεσκοπίου, ενώ ο άλλος θα γνωρίζει μόνο πώς να λειτουργεί τον υπολογιστή του αυτόματου τηλεσκοπίου. Ποιον θα θέλατε να έχετε σαν πρεσβευτή στο χόμπι της αστρονομίας; Κάποιον που μπορεί να σας δείχνει αστερισμούς, αστέρια, πλανήτες και άλλα λαμπρά αντικείμενα από μνήμης ή κάποιον που γνωρίζει πως λειτουργεί το τηλεσκόπιο-θαύμα αλλά δεν μπορεί να σας δείξει τον Σκορπιό και τον Αντάρη; Φανταστείτε την αδυναμία του αρχάριου αστρονόμου με το αυτόματο τηλεσκόπιο όταν οι μπαταρίες του τηλεσκοπίου του τελειώσουν ή ο γείτονας του ζητήσει να του δείξει έναν αστερισμό από τα γνωστά ζώδια. Για τον ερασιτέχνη αστρονόμο, εκτός από τη χαρά να μοιράζεται τα μυστήρια του ουρανού με φίλους, δημιουργείται ένα συναίσθημα εσωτερικής χαράς και ικανοποίησης για την νέα και πολύ διαφορετική γνώση. Γενικά τα συστήματα GO-TO δεν παρέχουν την γνώση που θα έχει ένας ερασιτέχνης αστρονόμος ο οποίος μαθαίνει τον ουρανό μεταπηδώντας από αστέρι σε αστέρι, μαθαίνοντας αστερισμούς, συσχετίζοντας τις θέσεις των ουράνιων αντικειμένων ή επινοώντας συντομεύσεις που τον οδηγούν στα αγαπημένα του αντικείμενα. Δεν θα ήθελες να ήσουν ένας ερασιτέχνης αστρονόμος που μπορεί να βρει την Μεγάλη ή την Μικρή ’ρκτο; Οσο πιο έμπειρος παρατηρητής γίνεις τόσο πιο πολύ θα μεγαλώσει η εκτίμησή σου για το σύμπαν. ΤΑ ΥΠΕΡ Το επιχείρημα των κλασσικών ερασιτεχνών αστρονόμων είναι ότι η αναζήτηση στον ουρανό με ένα GO-TO τηλεσκόπιο κλέβει από τον παρατηρητή τη γνώση και την βαθιά εκτίμηση του ουρανού. Θα έλεγα όμως ότι ο παρατηρητής με ένα GO-TO τηλεσκόπιο μπορεί άνετα να κάθεται σε μία καρέκλα και να παρατηρεί το αντικείμενο μέσα από το τηλεσκόπιο χωρίς να έχει κάνει όλες τις κινήσεις για να βρει το αντικείμενο, π.χ. ψάχνοντας στους αστροχάρτες με έναν κόκκινο φακό μέσα στο σκοτάδι. Βέβαια, μπορεί πάντα να κοιτάζει στο επιπεδόσφαιρο του ή σε άλλους αστροχάρτες αν του έχει δημιουργηθεί η περιέργεια να γνωρίσει καλύτερα αυτό που βλέπει. Πιστεύω ότι, αν πραγματικά θέλεις να μάθεις τον ουρανό, θα ήταν πιο αποδοτικό κι ευχάριστο να χρησιμοποιήσεις ένα ζευγάρι κιάλια που έχουν μεγάλο οπτικό πεδίο και δίνουν τη δυνατότητα με τη βοήθεια ενός αστροχάρτη να αναγνωρίσεις τα νέα αντικείμενα που ανακάλυψες. Ενα τηλεσκόπιο GO-TO επιτρέπει στον χρήστη να αφιερώσει πολύ περισσότερο χρόνο για να παρατηρήσει αντικείμενα από τον βαθύ ουρανό παρά να τα ψάχνει επίμονα και χωρίς επιτυχία. Για παράδειγμα, μπορεί να παρατηρήσει όλα τα σφαιρωτά σμήνη που υπάρχουν στον ουρανό εκείνη την ώρα και να συγκρίνει το μέγεθός τους, την συγκέντρωση των αστεριών ή την φωτεινότητά τους. Το ίδιο μπορεί να κάνει για τους διπλούς αστέρες ή άλλα αστρικά σμήνη. Για τον έμπειρο παρατηρητή, ένα GO-TO τηλεσκόπιο δίνει τη δυνατότητα παρατήρησης δύσκολων αντικειμένων, που είναι σχεδόν αδύνατο να βρεθούν με τον παραδοσιακό τρόπο αναζήτησης. Για παράδειγμα, είναι πολύ εύκολο να χαθείς μέσα στο σμήνος γαλαξιών της Παρθένου. Ομως, με το αυτόματο τηλεσκόπιο μπορείς να ξέρεις ποιος είναι ο κάθε γαλαξίας που παρατηρείς καθώς επίσης και τον τύπο του, σπειροειδής, ελλειπτικός, κ.α. Οχι μόνο αυτό, αλλά μπορείς να παρατηρείς συνεχώς αμυδρά αντικείμενα χωρίς να χάσεις την προσαρμογή της όρασης στο σκοτάδι χρησιμοποιώντας τον φακό για να βρεις το αντικείμενο πάνω στον αστροχάρτη. Δηλαδή όχι μόνο μπορώ να παρατηρήσω πολλά αντικείμενα του ουρανού με ένα GO-TO τηλεσκόπιο αλλά να δω με την ίδια άνεση τόσο τα πιο φωτεινά και δημοφιλή αντικείμενα όσο και τα πιο αμυδρά και δύσκολα στον εντοπισμό με χειροκίνητο τηλεσκόπιο. Ο αρχάριος ερασιτέχνης αστρονόμος μπορεί επίσης να μάθει τον ουρανό αν διαθέτει έναν καλό αστροχάρτη και μία αναπαυτική καρέκλα!