Δροσος Γεωργιος

Ο Ήλιος και η μπανάνα ως πηγές νετρίνων. Τα νετρίνα βρίσκονται παντού. Δύσκολα όμως εντοπίζονται γιατί αλληλεπιδρούν σπάνια με την ύλη. Παρά το γεγονός ότι εντοπίζονται δύσκολα οι φυσικοί έχουν κατασκευάσει μεγάλους ανιχνευτές που τα ανιχνεύουν. Kαι όχι μόνο. Πλέον μπορούν να κατασκευάζουν δέσμες νετρίνων σε επίγειους επιταχυντές και να κάνουν πειράματα βομβαρδίζοντας κατάλληλους στόχους.Εκείνο που δεν κατάφεραν ακόμα οι φυσικοί είναι να ανιχνεύσουν κάποιο σωματίδιο που να ανήκει στην σκοτεινή ύλη. Μάλιστα πολλά πειράματα που αναζητούν σκοτεινή ύλη στην μορφή των ασθενώς αλληλεπιδρώντων σωματιδίων με μάζα (WIMPs) συναντούν δυσκολίες από το υπόβαθρο που δημιουργούν τα άφθονα νετρίνα. Για τον λόγο αυτό χρησιμοποιείται η έννοια του «δαπέδου νετρίνων», ενός θεωρητικού ορίου όπου τα σήματα από τα σωματίδια της σκοτεινής ύλης (WIMPs) χάνονται μέσα στο υπόβαθρο παρόμοιων σημάτων που οφείλονται στα νετρίνα. Οι φυσικοί προσπαθούν να επαναπροδιορίσουν (Redefining How Neutrinos Impede Dark Matter Searches) το «δάπεδο των νετρίνων» ώστε να γίνει ευκολότερη η πιθανή ανίχνευση της σκοτεινής ύλης μέσα από την ομίχλη των πανταχού παρόντων νετρίνων.Στο διαδίκτυο βρίσκει κανείς διάφορες εκτιμήσεις για τα νετρίνα που κυκλοφορούν γύρω μας και εκπέμπονται από διάφορες πηγές. Δυο από τις δημοφιλέστερες πηγές νετρίνων είναι ο Ήλιος και οι μπανάνες. Έτσι, στη συνέχεια θα υπολογίσουμε τον αριθμό των νετρίνων που διασχίζουν το σώμα μας ανά δευτερόλεπτο και προέρχονται (α) από τον Ήλιο και (β) από μια ‘μέση’ μπανάνα. 1. Πόσα ηλιακά νετρίνα διασχίζουν το σώμα μας ανά δευτερόλεπτο. Ο Ήλιος εκπέμπει νετρίνα. Στο εσωτερικό του πραγματοποιούνται πυρηνικές αντιδράσεις σύντηξης, μέσα από τις οποίες το υδρογόνο μετατρέπεται σε ήλιο. Αν τις δούμε συνολικά, τότε βλέπουμε ότι 4 πρωτόνια σχηματίζουν έναν πυρήνα ηλίου: . Παράγονται επίσης 2 ποζιτρόνια και 2 νετρίνα, ενώ απελευθερώνεται ενέργεια 28 MeV (1MeV=106eV, 1eV=1,6∙10-19 Joules). Γνωρίζοντας ότι η τιμή της ηλιακής σταθεράς είναι 1361 W/m2, (πρόκειται για την ισχύ ανά μονάδα εμβαδού της ηλιακής ακτινοβολίας που προσπίπτει στην Γη), ποιός είναι ο αριθμός των ηλιακών νετρίνων που διασχίζουν το ανθρώπινο σώμα ανά δευτερόλεπτο; απάντηση: Για κάθε 28 MeV=4,5∙10-12J που παράγονται στο εσωτερικό του Ήλιου δημιουργούνται και 2 νετρίνα. Στην Γη φτάνουν 1361 J/(m2∙s) που αντιστοιχούν σε 2∙1361/4,5∙10-12 =6∙1014 νετρίνα ανά τετραγωνικό μέτρο ανά δευτερόλεπτο. Αυτή είναι και η τάξη μεγέθους των νετρίνων που βομβαρδίζουν έναν άνθρωπο ανά sec (θεωρώντας χοντρικά ότι το ένα τετραγωνικό μέτρο αντιστοιχεί στο εμβαδόν ενός ανθρώπου). Επιπλέον, υποθέτοντας ότι το εμβαδόν ενός ανθρώπινου νυχιού είναι 1 cm2, τότε σε κάθε δευτερόπτο βομβαρδίζεται από 60 δισεκατομμύρια ηλιακά νετρίνα! 2. Πόσα νετρίνα εκπέμπει μια μέση μπανάνα ανά δευτερόλεπτο; Γιατί μια μπανάνα εκπέμπει νετρίνα; Διότι περιέχει κάλιο. Και το ισότοπο 40Κ εκπέμπει ακτινοβολία β που συνοδεύεται με την εκπομπή νετρίνου. Σύμφωνα με την wikipedia μια μέση μπανάνα περιέχει περίπου 0,4 γραμμάρια καλίου ή 0,4/39=0,01 moles=0,01∙6∙1023=6∙1021άτομα καλίου, εκ των οποίων μόνο το 0,0117% είναι 40Κ, δηλαδή μια μέση μαπανάνα περιέχει περίπου 7∙1017άτομα καλίου-40. Δεδομένου ότι o χρόνος ημιζωής του καλίου-40 είναι t1/2=1,25∙108 χρόνια, πόσα νετρίνα εκπέμπει η μπανάνα ανά δευτερόλεπτο; απάντηση: Σύμφωνα με το νόμο της ραδιενεργού διάσπασης αν την χρονική στιγμή t=0 έχουμε στην μπανάνα Ν0 αδiάσπαστους πυρήνες, τότε μετά από χρόνο t θα έχουν απομείνει N=N0e-λt αδιάσπαστοι πυρήνες, όπου λ η σταθερά διάσπασης. Μετά από χρόνο μιας ημιζωής t1/2 έχουν διασπαστεί οι μισοί πυρήνες, οπότε εύκολα προκύπτει ότι λ=ln2/t1/2. ‘Ετσι, ο ρυθμός διάσπασης των ραδιενεργών πυρήνων θα είναι |dN/dt|=λΝ=(ln2/t1/2)Ν. Αντικαθιστώντας παίρνουμε ότι σε μια μέση μπανάνα πραγματοποιούνται 106 διασπάσεις ανά ημέρα εκπέμποντας ένα εκατομμύριο νετρίνα ανά ημέρα ή περίπου 12 νετρίνα ανά sec. Το ενδιαφέρον ερώτημα που προκύπτει από τα παραπάνω είναι το εξής: πόσα από αυτά τα νετρίνα που διασχίζουν το σώμα μας αλληλεπιδρούν με αυτό; Αλλά αυτό θα το δούμε σε μια άλλη ανάρτηση. https://physicsgg.me/2021/12/17/ο-ήλιος-και-η-μπανάνα-ως-πηγές-νετρίνων/ Oι πυρηνικές αντιδράσεις που πραγματοποιούνται στο εσωτερικό του Ήλιου. Ενεργειακό διάγραμμα της διάσπασης του Καλίου-40

Τα 10 σημαντικότερα άλυτα προβλήματα Φυσικής … του 21ου αιώνα Mε το ξεκίνημα της νέας χιλιετίας, το έτος 2000, οι φυσικοί δημιούργησαν μια λίστα με τα δέκα σημαντικότερα άλυτα προβλήματα στον τομέα τους. Έκτοτε πέρασαν 25 χρόνια. Άραγε υπήρξε κάποια πρόοδος όσον αφορά την επίλυσή τους; Το 1900, ο David Hilbert παρουσίασε 23 άλυτα προβλήματα για να προκαλέσει το ενδιαφέρον των μαθηματικών στον επερχόμενο αιώνα. Μετά από έναν αιώνα οι φυσικοί έκαναν κάτι παρόμοιο. Το 2000, οι φυσικοί συγκεντρώθηκαν για να συνθέσουν μια λίστα με τα 10 πιο σημαντικά άλυτα προβλήματα στη θεμελιώδη φυσική, με τους θρύλους της φυσικής Michael Duff, David Gross και Ed Witten να αποτελούν την επιτροπή επιλογής. Πλέον έχει περάσει το ένα τέταρτο του αιώνα (και το 1/40 της χιλιετίας), αλλά τα περισσότερα από αυτά τα «προβλήματα της χιλιετίας» παραμένουν το ίδιο σκοτεινά όπως και στον παρελθόν. Ας τα δούμε με τη σειρά: 1. Είναι όλες οι (μετρήσιμες) αδιάστατες παράμετροι που χαρακτηρίζουν το φυσικό σύμπαν κατ’ αρχήν υπολογίσιμες ή μήπως κάποιες από αυτές απλώς έτυχε να έχουν τις τιμές που έχουν, λόγω της ιστορίας του σύμπαντος ή τυχαίων κβαντομηχανικών φαινομένων και επομένως δεν μπορούν να υπολογιστούν θεωρητικά; Πρόκειται για ένα ζωτικό ερώτημα σχετικά με την φύση της πραγματικότητας. Το Καθιερωμένο Πρότυπο των στοιχειωδών σωματιδίων μας προσφέρει ένα πλαίσιο για την περιγραφή της πραγματικότητας: μας λέει πόσα και ποιά είδη θεμελιωδών σωματιδίων θα έπρεπε να υπάρχουν και μας λέει επίσης πώς αυτά τα σωματίδια αλληλεπιδρούν μεταξύ τους. Ωστόσο, υπάρχουν πτυχές του Καθιερωμένου Προτύπου, όπως: ● ή ισχύς των διαφόρων αλληλεπιδράσεων/δυνάμεων, ● οι μάζες/ενέργειες ηρεμίας των θεμελιωδών σωματιδίων, και ● το πώς αναμειγνύονται σωματίδια με τους ίδιους κβαντικούς αριθμούς που δεν μπορεί να προβλέψει η θεωρία του Καθιερωμένου Προτύπου. Αντίθετα, για να γίνουν γνωστά πρέπει να μετρηθούν πειραματικά. Οι «αδιάστατες παράμετροι» είναι επίσης γνωστές και ως «θεμελιώδεις σταθερές». Και ένας από τους στόχους της φυσικής είναι να βρει αν αυτές οι σταθερές έχουν κάποια βαθύτερη προέλευση ή αν απλώς είναι αριθμοί που επιλέχθηκαν τυχαία από τη φύση, χωρίς κάποια βαθύτερη εξήγηση. Ορισμένες επεκτάσεις του Καθιερωμένου Προτύπου δίνουν κάποιες ελπίδες ότι ίσως δοθεί κάποια απάντηση, ενώ μια μυστηριώδης εμπειρική εξίσωση, γνωστή ως τύπος Koide, φαίνεται να συνδέει προσεγγιστικά μερικές από αυτές τις σταθερές. Όμως ο 21ος αιώνας, μέχρι στιγμής, όχι μόνο δεν έχει δώσει πειστικές απαντήσεις, αλλά μας έχει παρουσιάσει στοιχεία ότι υπάρχουν ακόμη περισσότερες μη καταγεγραμμένες αδιάστατες παράμετροι που δεν κατανοούμε, σε σχέση με αυτές που γνωρίζαμε πριν από 25 χρόνια. Όχι μόνο δεν έχουμε σημειώσει ουσιαστική πρόοδο σε αυτό το μέτωπο, αλλά το πρόβλημα προς το παρόν φαίνεται πολύ μεγαλύτερο από ποτέ. 2. Μπορεί η κβαντική βαρύτητα να εξηγήσει την προέλευση του σύμπαντος; Αυτό το ερώτημα δεν είναι απλώς βαθυστόχαστο. Είναι πολύ πιο σύνθετο απ’ όσο δείχνει η φαινομενικά απλή διατύπωσή του. Γνωρίζουμε ότι οι δύο βασικές περιγραφές της πραγματικότητας – η κβαντική θεωρία πεδίου για την ηλεκτρομαγνητική, την ασθενή και την ισχυρή πυρηνική, και την αλληλεπίδραση Higgs και η γενική σχετικότητα για τη βαρύτητα – είναι θεμελιωδώς ασύμβατες. Γνωρίζουμε επίσης ότι, σε εξαιρετικά αρχέγονες εποχές, το σύμπαν βρισκόταν σε κατάσταση πολύ υψηλής ενέργειας όπου αναμένεται τα κβαντικά φαινόμενα να γίνονται σημαντικά παντού, ακόμη και για την βαρύτητα.Πώς λοιπόν μπορεί κανείς να ενοποιήσει αυτές τις δύο εικόνες; Η συνήθης υπόθεση είναι ότι απαιτείται μια κβαντική θεωρία της βαρύτητας και επομένως, πρέπει να υπάρχουν κβαντικά σωματίδια που μεταφέρουν την βαρυτική αλληλεπίδραση (τα βαρυτόνια), όπως ακριβώς τα φωτόνια μεταφέρουν την ηλεκτρομαγνητική και τα γλοιόνια την ισχυρή πυρηνική αλληλεπίδραση. Πιθανότατα, σε κάποιο πολύ αρχέγονο στάδιο – πριν από την έναρξη της θερμής Μεγάλης Έκρηξης, ακόμη και πριν από την αρχή της κοσμικής πληθωριστικής διαστολής – υπήρξε ένα αρχικό γεγονός που ξεκίνησε τα πάντα. Ωστόσο, αυτό δεν είναι απολύτως τεκμηριωμένο. Αποτελεί απλώς μία δυνατή (αν και έντονα προτιμώμενη από πολλούς) εκδοχή. Αν και εφόσον συνέβη κάτι τέτοιο, τότε τα κβαντικά βαρυτικά φαινόμενα θα ήταν σημαντικά. Και ενδεχομένως αυτές οι δύο (υποθετικές και άγνωστες) πτυχές του σύμπαντος να συνδέονται μεταξύ τους.25 χρόνια μετά τη διατύπωση αυτού του ερωτήματος, έχει σημειωθεί κάποια πρόοδος στον αποκλεισμό πιθανών σεναρίων για την προέλευση του σύμπαντος που αποφεύγουν μια μη ιδιόμορφη αρχή, αλλά κατά τα άλλα η αβεβαιότητα παραμένει όσο μεγάλη ήταν πάντα. Αν και πολλοί που εργάζονται πάνω σε αυτό θα διαφωνήσουν, θα τολμούσα να υποστηρίξω ότι δεν έχει σημειωθεί ουσιαστική πρόοδος στο ζήτημα της κβαντικής βαρύτητας από τότε που το ερώτημα αυτό διατυπώθηκε για πρώτη φορά. 3. Ποιος είναι ο χρόνος ζωής του πρωτονίου και πώς τον κατανοούμε; Αυτή η ερώτηση μπορεί να εκπλήξει τους μη φυσικούς, οι οποίοι μπορούν να αναρωτηθούν: «Μα το πρωτόνιο δεν είναι σταθερό σωματίδιο και επομένως έχει άπειρο χρόνο ζωής;» Και η απάντηση είναι ότι πράγματι, το πρωτόνιο είναι σταθερό. Όσο χρονικό διάστημα το έχουμε παρατηρήσει. Ως το ελαφρύτερο είδος βαρυονίου (αποτελείται από τρία κουάρκ), δεν υπάρχει γνωστό κανάλι για την διάσπαση του πρωτονίου, καθώς οποιαδήποτε διάσπαση (όπως σε πιόνια και λεπτόνια) θα παραβίαζε την διατήρηση του αριθμού των βαρυονίων. Ωστόσο, υπάρχουν δύο λόγοι για να θεωρήσουμε ότι το πρωτόνιο θα μπορούσε να διασπαστεί: ● Στο Καθιερωμένο Πρότυπο, ο «αριθμός βαρυονίων» δεν είναι μια ρητά διατηρούμενη ποσότητα. Είναι δυνατό να παραβιαστεί ο αριθμός βαρυονίων μέσω ενός συνόλου αλληλεπιδράσεων (γνωστές ως σφάλερον αλληλεπιδράσεις) εφόσον διατηρείται η διαφορά του «αριθμού βαρυονίων μείον τον αριθμό λεπτονίων». ● Και σε επεκτάσεις του Καθιερωμένου Προτύπου, συμπεριλαμβανομένων σχεδόν όλων Μεγάλων Θεωριών Ενοποίησης και σε όλες τις εκδοχές της θεωρίας χορδών, τα υπερβαρέα μποζόνια που διευκολύνουν την επιτρεπόμενη διάσπαση των πρωτονίων είναι υποχρεωτικά.Μέχρι σήμερα δεν έχουμε παρατηρήσει διάσπαση πρωτονίων. Το μόνο που έχουμε καταφέρει είναι να θέσουμε ένα κάτω όριο, στον πιθανό μέσο χρόνο ζωής τους. Είναι μεγαλύτερος από 2×1034 έτη, γεγονός που αποκλείει τον απλούστερο τύπο της μεγάλης ενοποιημένης θεωρίας Georgi-Glashow SU(5). Αυτός ο περιορισμός είναι περίπου 10 φορές μεγαλύτερος από ό,τι ήταν πριν από 25 χρόνια, αλλά δεν είμαστε πιο κοντά στην κατανόηση της σταθερότητας του πρωτονίου από ό,τι ήμασταν το έτος 2000. 4. Είναι η Φύση υπερσυμμετρική και, αν ναι, πώς σπάζει η υπερσυμμετρία; Η έννοια των συμμετριών στη φυσική είναι πάρα πολύ ισχυρή, αρκεί κανείς να σκεφτεί την θεμελιώδη σύνδεση μεταξύ των συμμετριών και των νόμων διατήρησης στη Φυσική. Φυσικά, το σύμπαν μας δεν είναι τέλεια συμμετρικό από πολλές απόψεις: έχουμε ηλεκτρικά φορτία αλλά όχι μαγνητικά, οι ασθενείς αλληλεπιδράσεις παραβιάζουν θεμελιωδώς την κατοπτρική συμμετρία, την συμμετρία ύλης-αντιύλης και τη συμμετρία αντιστροφής του χρόνου. Και όλα τα νετρίνα φαίνεται να είναι αριστερόστροφα, ενώ όλα τα αντινετρίνα φαίνεται να είναι δεξιόστροφα.Παρ’ όλα αυτά, είναι πιθανό να υπάρχουν επιπλέον συμμετρίες στη φύση, που δεν ανακαλύφθηκαν ακόμα, με ένα από τα πιο πολυσυζητημένα και συναρπαστικά φυσικά σενάρια να είναι η υπερσυμμετρία. Το πιο συναρπαστικό είναι ότι η υπερσυμμετρία – η οποία υποθέτει την ύπαρξη τουλάχιστον ενός σωματιδίου, υπερσυμμετρικού συντρόφου για κάθε ένα από τα σωματίδια του Καθιερωμένου Προτύπου – προσφέροντας ταυτόχρονα μια πιθανή λύση στον γρίφο της σκοτεινής ύλης, στον γρίφο της ενοποίησης στις υψηλές ενέργειες της ισχυρής δύναμης και στο πρόβλημα της ιεραρχίας (εμφανίζεται στη συνέχεια στο νούμερο 9).Δυστυχώς, αν η υπερσυμμετρία ήταν «η λύση» στο πρόβλημα της ιεραρχίας, θα είχε ήδη εμφανιστεί στα υπάρχοντα δεδομένα του Μεγάλου Επιταχυντή Αδρονίων (LHC). Πριν από 25 χρόνια, πολλοί υπέθεταν ότι όχι μόνο η φύση ήταν θεμελιωδώς υπερσυμμετρική, αλλά ότι τα υπερσυμμετρικά σωματίδια ήταν βέβαιο πως θα εμφανίζονταν στον LHC. Αντίθετα, ο LHC μας έδειξε ότι αυτές οι υποθέσεις ήταν στην πραγματικότητα εσφαλμένες και δεν επιβεβαιώθηκαν από την φυσική πραγματικότητα.Η φύση μπορεί να εξακολουθεί να είναι υπερσυμμετρική σε κάποια πολύ υψηλότερη ενεργειακή κλίμακα, αλλά όχι μόνο δεν υπάρχουν πειραματικά στοιχεία που να ευνοούν αυτό το σενάριο, αλλά ακόμη κι αν η φύση είναι υπερσυμμετρική σε κάποιο σημείο, δεν θα λύσει το ένα πρόβλημα (το πρόβλημα της ιεραρχίας) που παρείχε το θεωρητικό κίνητρο για την αρχική πρότασή της. Αυτό το ερώτημα, το οποίο υπέθετε ότι η απάντηση στο πρώτο μέρος θα ήταν «ναι», δεν έχει δώσει καμία ένδειξη που να δείχνει κάτι άλλο εκτός από «όχι». 5. Γιατί το σύμπαν φαίνεται να έχει μία χρονική και τρεις χωρικές διαστάσεις; Στο σύμπαν μας, μπορούμε να μετρήσουμε και να επιβεβαιώσουμε ότι υπάρχουν τρεις διαστάσεις του χώρου και μία (και μόνο μία) διάσταση του χρόνου. Δυνάμεις, όπως ο ηλεκτρομαγνητισμός και η βαρύτητα, διαδίδονται και στις τρεις χωρικές διαστάσεις καθώς απομακρυνόμαστε από τις πηγές (δηλαδή, τα φορτία και τις μάζες) που προκαλούν αυτές τις δυνάμεις. Κι αυτό εξηγεί γιατί είναι αντιστρόφως ανάλογες με το τετράγωνο της απόστασης από τις πηγές. Ωστόσο, φαίνεται ότι πολλές άλλες επιλογές θα μπορούσαν να ήταν δυνατές και ότι αν υπάρχουν περαιτέρω ενοποιήσεις των δυνάμεων, συμπεριλαμβανομένης μιας πιθανής θεωρίας των πάντων, αυτό θα σήμαινε ότι το σύμπαν μας σε κάποια πολύ πρώιμη φάση του, διέθετε περισσότερες διαστάσεις από τις τέσσερις που αντιλαμβανόμαστε σήμερα. Η ύπαρξη τέτοιων «επιπλέον διαστάσεων» αποτελεί μία από τις βασικές προβλέψεις της θεωρίας χορδών.Από θεωρητική άποψη, δεν έχουμε ιδέα ποια θα ήταν η δυναμική που θα μας οδηγούσε από μια πλήρη θεωρία χορδών – η οποία προβλέπει (τουλάχιστον) έναν 10-διάστατο χωροχρόνο που διέπεται από μια θεωρία βαρύτητας τύπου Brans-Dicke (βαθμωτή + τανυστική), μαζί με ένα τεράστιο φάσμα σωματιδίων και αλληλεπιδράσεων – στο σύμπαν στο οποίο βρισκόμαστε σήμερα: με μόνο έναν τετραδιάστατο χωροχρόνο χωρίς βαθμωτές συνεισφορές στη βαρύτητα, με το περιορισμένο φάσμα σωματιδίων και αλληλεπιδράσεων του Καθιερωμένου Προτύπου που παρατηρούμε. Κι αυτό λοιπόν είναι ένα ακόμη ερώτημα στο οποίο δεν είμαστε πιο κοντά στην απάντηση στο τέλος του 2025 από ό,τι ήμασταν πριν από 25 χρόνια. 6. Γιατί η κοσμολογική σταθερά έχει την τιμή που έχει; Είναι μηδενική; Είναι πράγματι σταθερή; Είναι δύσκολο να το πιστέψει κανείς, αλλά στο έτος 2000, η «κοσμολογική σταθερά» που παρατηρούμε μέσα στο σύμπαν – δηλαδή η ένδειξη για την ύπαρξη της σκοτεινής ενέργειας – ήταν κάτι εντελώς καινούργιο. Τα πρώτα αποτελέσματα, που δημοσιεύθηκαν το 1998, έδειχναν όχι μόνο ότι το σύμπαν διαστέλλεται, αλλά και ότι η διαστολή του είναι επιταχυνόμενη. Αυτή η ιδέα άρχισε σταδιακά να γίνεται αποδεκτή στην κοινότητα των φυσικών, αν και πολλοί τότε αντιστέκονταν, εξαιτίας των (τότε σημαντικών) αβεβαιοτήτων στα αρχικά δεδομένα. ● Βρισκόταν πράγματι το σύμπαν σε επιταχυνόμενη διαστολή; ● Επιταχυνόταν με τρόπο που να αντιστοιχεί στην ύπαρξη κοσμολογικής σταθεράς; ● Κι αυτή η κοσμολογική σταθερά – που εμφανίζεται στη γενική θεωρία της σχετικότητας του Αϊνστάιν – είναι η ίδια με την αναμενόμενη τιμή της ενέργειας του κενού (μηδενικής ενέργειας) που προκύπτει από τις κβαντικές θεωρίες πεδίου; 25 χρόνια μετά, έχουμε μερικές μόνο απαντήσεις. Το σύμπαν πράγματι επιταχύνεται και η παρατηρούμενη επιτάχυνση είναι συμβατή με το να προκαλείται από μια κοσμολογική σταθερά. Αν και χρειάζεται περαιτέρω έρευνα για να διαπιστωθεί αν η «ενεργειακή πυκνότητα» της σκοτεινής ενέργειας είναι πραγματικά σταθερή ή αν μεταβάλλεται με τον χρόνο, όπως δείχνουν ορισμένα πρόσφατα δεδομένα. Όμως το τρίτο ερώτημα – αν δηλαδή (και με ποιον τρόπο) η παρατηρούμενη επιτάχυνση του σύμπαντος συνδέεται με τη μηδενική ενέργεια του κενού της κβαντικής θεωρίας πεδίου – παραμένει το ίδιο δυσεπίλυτο όπως πάντα, καθώς οι θεωρητικοί υπολογισμοί δίνουν τιμές για την ενεργειακή πυκνότητα που είναι τεράστιες και σαφώς ασύμβατες με τις παρατηρήσεις.Παραμένει βέβαια το ενδεχόμενο η τιμή της κοσμολογικής σταθεράς να αποδειχθεί μικρή αλλά μη μηδενική και να συμφωνεί τελικά με τις προβλέψεις των κβαντικών θεωριών πεδίου. Όμως, αυτός είναι ένας υπολογισμός που δεν έχουμε καταφέρει να κάνουμε και στον οποίο δεν έχει σημειωθεί ουσιαστική πρόοδος τα τελευταία 25 χρόνια. Η κοσμολογική σταθερά φαίνεται να αποτελεί πραγματικό χαρακτηριστικό του σύμπαντος και να συνεισφέρει το μεγαλύτερο μέρος της συνολικής του ενέργειας, αλλά δεν είμαστε σήμερα πιο κοντά στο να κατανοήσουμε την τιμή της. 7. Ποιοι είναι οι θεμελιώδεις βαθμοί ελευθερίας της θεωρίας Μ (της θεωρίας της οποίας το χαμηλής ενέργειας όριο είναι η ενδεκαδιάστατη υπερβαρύτητα και η οποία περιλαμβάνει τις πέντε συνεπείς θεωρίες υπερχορδών); Περιγράφει την Φύση αυτή η θεωρία; Υπήρχαν πολλοί άνθρωποι που περίμεναν ότι θα είχε σημειωθεί πρόοδος σε αυτά τα ζητήματα, καθώς θα ήταν μια τεράστια ανακάλυψη το ότι οι διαφορετικές θεωρίες υπερχορδών ήταν όλες ισοδύναμες κατά κάποιο τρόπο: ότι αποτελούν διαφορετικές διατυπώσεις της ίδιας βαθύτερης θεωρίας, γνωστής ως θεωρία Μ. Το Καθιερωμένο Πρότυπο συχνά γράφεται με βάση την άλγεβρα Lie: ως SU(3)×SU(2)×U(1), κι αν έχετε δει ποτέ ομάδες όπως E(8)×E(8) ή SO(32), τότε γνωρίζετε ότι αυτές είναι δύο (από τα πέντε) παραδείγματα θεωρίας υπερχορδών που αποδεικνύονται ισοδύναμα διαμέσου της θεωρίας Μ.Το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι αυτές οι θεωρίες υπερχορδών είναι τεράστιες, εξαιρετικά πολύπλοκες και περιλαμβάνουν πάρα πολλά στοιχεία – επιπλέον διαστάσεις, επιπλέον σωματίδια, επιπλέον συμμετρίες, επιπλέον σχέσεις κ.λπ. Όλα αυτά θα έπρεπε, με κάποιον τρόπο, να «εξαλειφθούν» πλήρως ώστε να καταλήξουμε στο σύμπαν που παρατηρούμε. Παρά την τεράστια προσπάθεια και τη συμβολή πάρα πολλών εξαιρετικά ικανών φυσικών, ισχύουν ταυτόχρονα δύο πράγματα: ● δεν έχουμε ιδέα ποιοι είναι οι θεμελιώδεις βαθμοί ελευθερίας της θεωρίας Μ, και ● δεν έχουμε ιδέα αν η θεωρία Μ περιγράφει την «Φύση» ή την πραγματικότητά μας. Εν ολίγοις, και πάλι δεν έχει σημειωθεί καμία ουσιαστική πρόοδος σε αυτό το ζήτημα τα τελευταία 25 χρόνια. 8. Ποια είναι η λύση του παραδόξου της πληροφορίας των μαύρων τρυπών; Αυτό, τουλάχιστον, είναι ένα πρόβλημα στο οποίο έχει γίνει εκτεταμένη έρευνα και έχουν αποκαλυφθεί πολλές ενδιαφέρουσες πτυχές τα τελευταία 25 χρόνια, ακόμη κι αν η τελική απάντηση παραμένει: «εξακολουθεί να είναι άλυτο». Το παράδοξο της πληροφορίας της μαύρης τρύπας, πολύ απλά, δηλώνει ότι όταν η ύλη σχηματίζεται ή πέφτει σε μια μαύρη τρύπα, έχει ιδιότητες ή πληροφορίες που σχετίζονται με αυτήν. Αυτές οι πληροφορίες περιλαμβάνουν: ● κβαντικούς αριθμούς των σωματιδίων που πέφτουν μέσα, ● τους δεσμούς και τις κβαντικές συμπλέξεις μεταξύ αυτών των σωματιδίων, και ● τα είδη και τις φυσικές ιδιότητες των σωματιδίων που πέφτουν στην μαύρη τρύπα. Το «παράδοξο» προκύπτει επειδή αυτές οι μαύρες τρύπες δεν είναι θεμελιωδώς σταθερές και θα αποσυντεθούν, με την πάροδο του χρόνου, διαμέσου της ακτινοβολίας Hawking, όπου η ενέργεια, που εκπέμπεται κυρίως με τη μορφή φωτονίων, απομακρύνεται από τη μαύρη τρύπα μέχρις ότου μετά από ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, ~1067 χρόνια ή περισσότερο, η μαύρη τρύπα έχει εξατμιστεί εντελώς. Το ερώτημα λοιπόν είναι: πού καταλήγει η «πληροφορία» για τα σωματίδια που δημιούργησαν τη μαύρη οπή; Χάνεται; Διατηρείται και, με κάποιον τρόπο, μήπως κωδικοποιείται στην εξερχόμενη ακτινοβολία; Ή υπάρχει κάποια άλλη λύση στο παράδοξο;Αν και οι περισσότεροι φυσικοί τείνουν προς την εκδοχή ότι η πληροφορία διατηρείται και είναι με κάποιον τρόπο κρυπτογραφημένη στην ακτινοβολία Hawking, και παρότι έχουν γίνει πολλές ενδιαφέρουσες μελέτες – όπως για τα λεγόμενα «τείχη προστασίας (firewalls)» και άλλα συναφή φαινόμενα – η ειλικρινής απάντηση είναι ότι ακόμη δεν γνωρίζουμε τη λύση. Θα έλεγα ότι έχει σημειωθεί κάποια πρόοδος, αλλά μια οριστική απάντηση φαίνεται να απέχει πολύ, ακριβώς όπως συνέβαινε και πριν από 25 χρόνια. 9. Ποια φυσική εξηγεί την τεράστια διαφορά μεταξύ της κλίμακας της βαρύτητας και της τυπικής κλίμακας μαζών των στοιχειωδών σωματιδίων; Πρόκειται για το πρόβλημα της ιεραρχίας. Αν αναζητήσει κανείς μια «φυσική» κλίμακα μάζας στη φυσική των σωματιδίων, θα βρει μία: την μάζα Planck, η οποία είναι ~1022 φορές μεγαλύτερη από τη μάζα του ηλεκτρονίου. Ακόμη και τα βαρύτερα σωματίδια του Καθιερωμένου Προτύπου, όπως το κουάρκ top και το μποζόνιο Higgs, είναι ~1017 φορές ελαφρύτερα από τη μάζα Planck, η οποία με τη σειρά της αποτελεί μέτρο της κλίμακας της βαρύτητας.Έχουν προταθεί πολλές θεωρίες για να εξηγηθεί αυτή η τεράστια διαφορά, όπως ακριβώς έχουν προταθεί πολλές ιδέες και για να εξηγηθεί το ερώτημα #6: γιατί η κοσμολογική σταθερά είναι τόσο ασθενής σε σύγκριση με την ενεργειακή κλίμακα που προβλέπουν οι κβαντικές θεωρίες πεδίου. Δυστυχώς, παρά τα όσα έχουμε μάθει, το μόνο που μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα είναι μια μακριά λίστα από πράγματα που δεν μπορούν να αποτελούν την αιτία.Τι εξηγεί αυτές τις τεράστιες διαφορές; Πώς μπορούμε να κατανοήσουμε ποιες είναι οι μάζες των θεμελιωδών σωματιδίων; Σχετίζονται το πρόβλημα της «κοσμολογικής σταθεράς» και το «πρόβλημα της ιεραρχίας», αφού και τα δύο αφορούν την μεγάλη απόκλιση ανάμεσα στις (απλοϊκά) προβλεπόμενες τιμές και στις παρατηρούμενες; Και έχει κάποια σημασία η παρατήρηση ότι, αν – αντί για τη μάζα Planck- εισαγάγουμε κάτι όπως μια «μάζα νετρίνου» στο πρόβλημα της κοσμολογικής σταθεράς, παίρνουμε μια απάντηση που συμφωνεί με την πραγματικότητα;Αυτό το αίνιγμα παραμένει άλυτο, αλλά έχει υπάρξει πρόοδος στον περιορισμό του τι δεν μπορεί να είναι η λύση, με την «υπερσυμμετρία» να αποκλείεται ως η λύση, σηματοδοτώντας ίσως την πιο ουσιαστική πρόοδο. 10. Μπορούμε να κατανοήσουμε ποσοτικά τον εγκλεισμό κουάρκ και γλοιονίων στην Κβαντική Χρωμοδυναμική και την ύπαρξη ενεργειακού χάσματος μάζας; Μπορεί να φτάσατε στο τέλος αυτής της λίστας και να νιώσατε μια μικρή απογοήτευση. Από τα εννέα προηγούμενα ερωτήματα, στα έξι θα μπορούσε να πει κανείς ότι δεν υπάρχει καμία πρόοδος, για τα δύο, εντάξει, σίγουρα δεν είναι η υπερσυμμετρία, και για το ένα πως έχουμε καταγράψει ορισμένα παρατηρησιακά δεδομένα για τη σκοτεινή ενέργεια, αλλά δεν κατανοούμε θεωρητικά την τιμή της.Αλλά το δέκατο πρόβλημα αλλάζει ουσιαστικά την ιστορία, διότι σ’ αυτό έχει πράγματι σημειωθεί τεράστια πρόοδος, χάρη σε μια νέα τεχνική (Lattice QCD), μια υπολογιστική μέθοδο για την μελέτη της Κβαντικής Χρωμοδυναμικής (QCD), η οποία αναπτύχθηκε στον 21ο αιώνα. Σε αντίθεση με την κβαντική ηλεκτροδυναμική, όπου μπορούμε να κάνουμε υπολογισμούς με διαταρακτικές μεθόδους – καθώς όλο και περισσότερα ανταλλασσόμενα σωματίδια συνεισφέρουν όλο και λιγότερο στην ένταση της αλληλεπίδρασης – η κβαντική χρωμοδυναμική (QCD) είναι μη διαταρακτική θεωρία.Η τεράστια αύξηση της υπολογιστικής ισχύος και οι βελτιώσεις στις μεθόδους υπολογισμού της Lattice QCD τα τελευταία 25 χρόνια έχουν αλλάξει ριζικά την κατάσταση. Η απάντηση στο ερώτημα αυτό μπορούμε να πούμε ότι είναι ξεκάθαρα «ναι»: είναι δυνατό να κατανοήσουμε τον εγκλεισμό των κουάρκ και των γλοιονίων, καθώς και την ύπαρξη (ή μη) και το μέγεθος ενός ενεργειακού χάσματος μάζας, και ο τρόπος για να γίνει αυτό είναι διαμέσου της Lattice QCD. Επιπλέον, η Lattice QCD φαίνεται ότι (με πολύ μεγάλη πιθανότητα) περιέχει και την λύση στον παλιό γρίφο g−2 του μιονίου, όπως έχει αναδειχθεί τα τελευταία χρόνια.Το γεγονός ότι έστω και ένα από αυτά τα «προβλήματα του 21ου αιώνα» έχει ουσιαστικά επιλυθεί μέσα στα πρώτα 25 χρόνια, θα πρέπει να μας δίνει αισιοδοξία για την αντιμετώπιση και των υπολοίπων. Πολύ συχνά, προσπαθώντας να πετύχουμε το «αδύνατο», καταλήγουμε να επιτυγχάνουμε το αξιοσημείωτο – και από αυτή την άποψη, η θεμελιώδης φυσική δεν διαφέρει από καμία άλλη ανθρώπινη προσπάθεια. Γιατί λοιπόν υπάρχει κάτι αντί για το τίποτα; Γιατί υπάρχουμε εμείς; Γιατί αυτό το σύνολο νόμων και όχι κάποιο άλλο; Μπορούμε να απαντήσουμε στο έσχατο ερώτημα της Ζωής, του Σύμπαντος και των Πάντων; Ναι, αρκεί να διαθέτουμε λίγο χιούμορ. Δείτε το σχετικό απόσπασμα από την ταινία«The Hitchhiker’s Guide to the Galaxy» (Γυρίστε τον Γαλαξία με ωτοστόπ): διάβάστε περισσότερες λεπτομέρειες: https://bigthink.com/starts-with-a-bang/update-millennium-problems-physics/

Η έναρξη της αποστολής «Γένεσις» Πριν από 80 χρόνια, το Πρόγραμμα Μανχάταν συγκέντρωσε τους φυσικούς των ΗΠΑ (αλλά και άλλων χωρών) με σκοπό να προλάβουν τους Γερμανούς στην κατασκευή της πρώτης πυρηνικής βόμβας. Πριν από 60 χρόνια, το πρόγραμμα Απόλλων οδήγησε τους πρώτους ανθρώπους στη Σελήνη και εδραίωσε την κυριαρχία των ΗΠΑ στο διάστημα. Πριν από μερικές εβδομάδες, το Υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ ξεκίνησε την αποστολή Γένεσις (Genesis Mission), η οποία θα επικεντρωθεί στην ανάπτυξη των υπολογιστικών συστημάτων και την τεχνητή νοημοσύνη. Η αποστολή Γένεσις θα αναπτυχθεί στα 17 Εθνικά Εργαστήρια (Fermilab, SLAC και Brookhaven, Los Alamos, Argonne, Lawrence Berkeley, Lawrence Livermore, Oak Ridge κλπ), στον ιδιωτικό τομέα και σε ακαδημαϊκά κέντρα υπό τη διεύθυνση του Darío Gil.Η αποστολή Γένεσις υπόσχεται να φέρει επανάσταση στην επιστήμη δημιουργώντας μια ολοκληρωμένη πλατφόρμα έρευνας με τεχνητή νοημοσύνη. Αναφέρεται ήδη ως «το πιο πολύπλοκο και ισχυρό επιστημονικό όργανο που κατασκευάστηκε ποτέ στον κόσμο». Θα δημιουργηθεί μια ενιαία πλατφόρμα που θα συνδέει συστήματα τεχνητής νοημοσύνης, υπερυπολογιστές, κβαντικούς υπολογιστές και επιστημονικά όργανα, στην οποία θα συνεργάζονται περίπου 40000 επιστήμονες.Το πρόγραμμα θα εστιάζει σε τρεις άξονες: ενεργειακή κυριαρχία (πυρηνική σχάση, πυρηνική σύντηξη, δίκτυο), ενίσχυση βασικής επιστημονικής έρευνας (κβαντική τεχνολογία, τεχνητή νοημοσύνη) και εθνική ασφάλεια (αμυντικές εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης και πυρηνικό οπλοστάσιο).Σύμφωνα με το εκτελεστικό διάταγμα που υπέγραψε ο Τραμπ, η «αποστολή Genesis» θα επιταχύνει την ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης, η οποία θα χρησιμοποιηθεί για την επίτευξη κρίσιμων επιστημονικών ανακαλύψεων, οι οποίες με τη σειρά τους θα ενισχύσουν την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ, θα διασφαλίσουν την ενεργειακή κυριαρχία, θα αυξήσουν την παραγωγικότητα του εργατικού δυναμικού και θα πολλαπλασιάσουν την απόδοση των επενδύσεων των φορολογουμένων στην έρευνα και την ανάπτυξη, οδηγώντας έτσι την τεχνολογική κυριαρχία και την παγκόσμια στρατηγική ηγεσία της Αμερικής.Σύμφωνα με τον Darío Gil, «Το μόνο πράγμα που δεν έχουμε είναι ο χρόνος. Θα δράσουμε με μια αίσθηση κατεπείγοντος, κάτι που θα είναι πολύ άβολο. Η επείγουσα ανάγκη καθορίζεται από τον ρυθμό και την ταχύτητα της επανάστασης στην υπολογιστική επιστήμη και από τον ισχυρό ανταγωνιστή και αντίπαλό μας, την Κίνα. Είναι μια κούρσα που πρέπει και θα κερδίσουμε. Στο αρχικό πρόγραμμα Μανχάταν, η υπαρξιακή απειλή του πολέμου παρείχε τον νικηφόρο συνδυασμό πλαισίου και κατεπείγοντος. Οι επιστημονικές και μηχανικές εξελίξεις σε τεχνολογίες όπως η τεχνητή νοημοσύνη, η κβαντική τεχνολογία, η σύντηξη και η βιοτεχνολογία θα καθορίσουν το μέλλον της χώρας μας και ολόκληρου του κόσμου. Πρέπει να θυμόμαστε ότι η επιστήμη, η μηχανική και η τεχνολογία έχουν γίνει το νέο νόμισμα της στρατηγικής ισχύος. Ας σιγήσουμε όλους τους εξωτερικούς θορύβους και άλλους περισπασμούς και ας ενεργήσουμε σαν να εξαρτώνται οι ζωές μας (γιατί εξαρτώνται)…» διαβάστε LAUNCHING THE GENESIS MISSION: https://www.whitehouse.gov/presidential-actions/2025/11/launching-the-genesis-mission/

Ένα αστρικό σμήνος σαν χριστουγεννιάτικο δέντρο. ● Το NGC 2264 είναι ένα αστρικό σμήνος νεαρής ηλικίας άστρων που έχει χρωματιστεί και περιστραφεί για να τονίσει το ψευδώνυμό του «Χριστουγεννιάτικο Δέντρο». ● Σ’ αυτή την σύνθετη εικόνα τα χρώματα μπλέ και άσπρο δείχνουν τις ακτίνες Χ που ανιχνεύει το διαστημικό τηλεσκόπιο Chandra (μπλε και άσπρο), το πράσινο μεσοαστρικό αέριο πρέκυψε από δεδομένα του τηλεσκοπίου WIYN στο ορατό φως και τα λευκά άστρα από τα δεδομένα της αστρονομικής έρευνας 2MASS στο υπέρυθρο φως. ● Τα άστρα σε αυτό το σμήνος έχουν ηλικία από ένα έως και πέντε εκατομμύρια χρόνια – συγκριτικά ο Ήλιος μας έχει ηλικία 5 δισεκατομμύρια χρόνια. ● Τα νεαρά άστρα είναι ασταθή και παράγουν ισχυρές εκλάμψεις σε ακτίνες Χ και άλλα μήκη κύματος της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας. Καλά Χριστούγεννα! πηγή: https://s.si.edu/xmas-tree

Λιμός απειλεί με εξαφάνιση τους πιγκουίνους της Νότιας Αφρικής. Μια σειρά από αιτίες συρρικνώνουν τις βασικές πηγές διατροφής των αδύναμων νεαρών πιγκουίνων. Η δραστική συρρίκνωση μίας βασικής πηγής τροφής για τους πιγκουίνους της Νότιας Αφρικής δημιουργεί συνθήκες λιμού που απειλεί με εξαφάνιση τα συμπαθητικά θαλάσσια πτηνά.Οι πιγκουίνοι που ζουν κατά μήκος των ακτών της Νότιας Αφρικής φαίνεται να πέθαναν σε μεγάλους αριθμούς κατά την περίοδο της πτέρωσης, μια φάση κατά την οποία δεν έχουν αναπτυχθεί ακόμη τα πτερύγια τους σε τέτοιο βαθμό ώστε να μπορούν να μπουν στο νερό για να τραφούν. Σε μελέτη που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Ostrich: Journal of African Ornithology» ομάδα επιστημόνων του Τμήματος Δασών, Αλιείας και Περιβάλλοντος της Νότιας Αφρικής και του Πανεπιστημίου του Exeter στη Βρετανία αναφέρει ότι η συρρίκνωση των διαθέσιμων αποθεμάτων τροφής πιθανότατα άφησε πολλούς μικρούς πιγκουίνου χωρίς την απαραίτητη ενεργειακή αποθήκη για να επιβιώσουν αυτή την ευάλωτη περίοδο.Σε δύο βασικές περιοχές αναπαραγωγής του αφρικανικού πιγκουίνου (Spheniscus demersus), το νησί Dassen και το νησί Robben, οι ερευνητές εκτιμούν ότι περίπου το 95% των πιγκουίνων που αναπαράχθηκαν το 2004 πέθαναν μέσα στα επόμενα οκτώ χρόνια επειδή η τροφή ήταν υπερβολικά λίγη για να τους διατηρήσει.«Μεταξύ 2004 και 2011, τα αποθέματα σαρδέλας στα δυτικά της Νότιας Αφρικής ήταν σταθερά κάτω από το 25% της μέγιστης αφθονίας τους και αυτό φαίνεται πως προκάλεσε σοβαρή έλλειψη τροφής για τους αφρικανικούς πιγκουίνους, οδηγώντας σε απώλεια περίπου 62,000 αναπαραγόμενων ατόμων» λέει ο Δρ Ρίτσαρντ Σέρλεϊ συν–συγγραφέας και βιολόγος διατήρησης από το Κέντρο Οικολογίας και Διατήρησης.Σύμφωνα με τους ερευνητές τα αποτελέσματα υπογραμμίζουν την ανάγκη για καλύτερες πρακτικές διαχείρισης που θα μπορούσαν να προστατεύσουν το είδος και να στηρίξουν τη μακροπρόθεσμη επιβίωσή του. «Το 2024, οι αφρικανικοί πιγκουίνοι ταξινομήθηκαν ως Κρισίμως Κινδυνεύοντες και η αποκατάσταση της βιομάζας σαρδέλας σε βασικές περιοχές εύρεσης τροφής φαίνεται να είναι ουσιώδης για τη μακροπρόθεσμη επιβίωσή τους». Περίοδος ακραίας ευαλωτότητας Οι αφρικανικοί πιγκουίνοι περνούν έναν ετήσιο κύκλο πτέρωσης στον οποίο χάνουν τα παλιά τους φτερά και αναπτύσσουν καινούρια. Αυτή η ανανέωση είναι απαραίτητη για τη θερμομόνωση και τη στεγανότητα στο νερό. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, τα πουλιά δεν μπορούν να μπουν στον ωκεανό επειδή η απουσία φτερών τα αφήνει εκτεθειμένα στο κρύο νερό. Ως αποτέλεσμα, πρέπει να παραμένουν στην ξηρά και δεν μπορούν να κυνηγήσουν για περίπου 21 ημέρες, τη συνήθη διάρκεια της πτέρωσης.Για να αντέξουν αυτή την περίοδο χωρίς τροφή, πρέπει να συγκεντρώσουν αρκετά αποθέματα λίπους από πριν. «Έχουν εξελιχθεί ώστε να συσσωρεύουν λίπος και μετά να νηστεύουν ενώ ο οργανισμός τους μεταβολίζει αυτές τις αποθήκες, καθώς και τις πρωτεΐνες των μυών τους, για να αντέξουν την πτέρωση. Μετά πρέπει να μπορούν να επανακτήσουν γρήγορα τη φυσική τους κατάσταση. Αν η τροφή είναι δύσκολο να βρεθεί πριν ή αμέσως μετά την πτέρωση, τότε δεν θα έχουν αρκετά αποθέματα για να επιβιώσουν». Αυτή ακριβώς είναι η απειλή που αντιμετώπισαν οι πιγκουίνοι τις τελευταίες δεκαετίες» εξηγεί ο Δρ Σέρλεϊ. Κλιματική αλλαγή και πίεση από την αλιεία Από το 2004, όλα εκτός από τρία χρόνια είδαν τη βιομάζα της σαρδέλας Sardinops sagax, βασικής τροφής των αφρικανικών πιγκουίνων να πέφτει κάτω από το 25% της μέγιστης αφθονίας της στα δυτικά της Νότιας Αφρικής.«Οι αλλαγές στη θερμοκρασία και την αλατότητα των περιοχών ωοτοκίας έκαναν τη γέννηση στη δυτική ακτή λιγότερο επιτυχημένη και πιο επιτυχημένη στη νότια ακτή. Ωστόσο, λόγω της ιστορικής δομής του κλάδου, η περισσότερη αλιεία παρέμεινε δυτικά του Cape Agulhas, οδηγώντας σε υψηλά ποσοστά υπεραλίευσης στις αρχές της δεκαετίας του 2000» λέει ο Δρ. Σέρλει.Στη μελέτη τους, οι ερευνητές ανέλυσαν καταμετρήσεις ζευγαριών αναπαραγωγής και πιγκουίνων σε πτέρωση στα νησιά Dassen και Robben από το 1995 έως το 2015. Οι συγγραφείς ενσωμάτωσαν εκτιμήσεις επιβίωσης ενηλίκων βασισμένες σε ανάλυση capture–mark–recapture για τα έτη 2004–2011.Η επιβίωση και το ποσοστό των αναπαραγόμενων που δεν επέστρεψαν στις αποικίες τους για πτέρωση συγκρίθηκαν με έναν δείκτη διαθεσιμότητας λείας. «Η επιβίωση των ενηλίκων, κυρίως κατά την κρίσιμη ετήσια πτέρωση, σχετιζόταν έντονα με τη διαθεσιμότητα λείας», λέει ο Σέρλεϊ. «Τα υψηλά ποσοστά εκμετάλλευσης της σαρδέλας – που έφτασαν στιγμιαία στο 80% το 2006 – σε μια περίοδο που η σαρδέλα μειωνόταν λόγω περιβαλλοντικών αλλαγών πιθανότατα επιδείνωσαν τη θνησιμότητα των πιγκουίνων».Οι απώλειες δεν περιορίζονται στα συγκεκριμένα νησιά. «Οι μειώσεις αυτές αντικατοπτρίζονται και αλλού», προσθέτει ο Σέρλεϊ, αναφέροντας ότι το είδος έχει υποστεί παγκόσμια μείωση σχεδόν 80% τα τελευταία 30 χρόνια. Η διαθεσιμότητας τροφής Ο δείκτης λείας βασίζεται στις αναλογίες αντζούγιας και σαρδέλας – που τρώνε και οι πιγκουίνοι – στη διατροφή των θαλασσοπουλιών Cape gannet. «Η διατροφή των Cape gannets θεωρείται καλός δείκτης της διαθεσιμότητας σαρδέλας και αντζούγιας επειδή έχουν τη μεγαλύτερη ακτίνα αναζήτησης τροφής από τα θαλασσοπούλια της Νότιας Αφρικής» λένε οι ερευνητές.Η ανάκαμψη των πληθυσμών πιγκουίνων θα είναι δύσκολη, λένε οι ερευνητές, καθώς απαιτείται βελτίωση της αναπαραγωγής της σαρδέλας, κάτι που εξαρτάται από τις περιβαλλοντικές συνθήκες. Ωστόσο, υπάρχουν μέτρα που μπορούν να βοηθήσουν. «Προσεγγίσεις διαχείρισης αλιείας που μειώνουν την εκμετάλλευση της σαρδέλας όταν η βιομάζα της πέφτει κάτω από το 25% του μέγιστου και επιτρέπουν σε περισσότερα ενήλικα άτομα να ζήσουν ώστε να αναπαραχθούν, θα μπορούσαν να βοηθήσουν», εξηγεί ο Σέρλεϊ.Παράλληλα, έχουν εφαρμοστεί μέτρα προστασίας όπως τεχνητές φωλιές, διαχείριση θηρευτών, διάσωση και περίθαλψη ενηλίκων και νεοσσών. Επιπλέον, η αλιεία με γρι–γρι έχει απαγορευτεί κοντά στις έξι μεγαλύτερες αποικίες αναπαραγωγής στη Νότια Αφρική για να αυξηθεί η πρόσβαση των πιγκουίνων στη λεία τους σε κρίσιμες περιόδους.Με την ολοκλήρωση της μελέτης, οι ερευνητές συνεχίζουν να παρακολουθούν την αναπαραγωγική επιτυχία, την κατάσταση των νεοσσών, τη συμπεριφορά αναζήτησης τροφής, την πορεία του πληθυσμού και την επιβίωση των αφρικανικών πιγκουίνων.Ο Σέρλεϊ καταλήγει: «Ελπίζουμε ότι οι πρόσφατες παρεμβάσεις διατήρησης, μαζί με τη μείωση της εκμετάλλευσης της σαρδέλας όταν η αφθονία της πέφτει κάτω από το 25%, θα αρχίσουν να ανακόπτουν την πτώση του πληθυσμού και ότι το είδος θα δείξει σημάδια ανάκαμψης». Στη φωτογραφία εικονίζονται πιγκουίνοι της Νότιας Αφρικής που αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα επιβίωσης. https://www.naftemporiki.gr/green/wildlife/2044681/limos-apeilei-me-exafanisi-toys-pigkoyinoys-tis-notias-afrikis/ Πρωτοφανής συνεργασία, όρκες και δελφίνια συνεργάζονται στο κυνήγι θηραμάτων και μοιράζονται τη λεία (βίντεο) Για πρώτη φορά εντοπίζεται τέτοιου είδους σχέση ανάμεσα στα δύο θαλάσσια θηλαστικά. Οι όρκες φαίνεται να χρησιμοποιούν τα δελφίνια ως ανιχνευτές σε μια απροσδόκητη στρατηγική συνεργατικής αναζήτησης τροφής.Όρκες και δελφίνια παρατηρήθηκαν για πρώτη φορά να συνεργάζονται ως ομάδα για να κυνηγήσουν σολομούς στα ανοικτά της ακτής της Βρετανικής Κολομβίας στον Καναδά σύμφωνα με νέα έρευνα που υποδηλώνει μια συνεργατική σχέση μεταξύ των δύο θαλάσσιων θηλαστικών. Εξαιτίας του ονόματος που δόθηκε στις όρκες στα αγγλικά (killer whales δηλ. φάλαινες δολοφόνοι) αλλά και του μεγέθους τους οι περισσότεροι θεωρούν ότι πρόκειται για ένα είδος φάλαινας όμως στην πραγματικότητα πρόκειται για το μεγαλύτερο είδος ωκεάνιων δελφινιών.Η έρευνα που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Scientific Reports» δείχνει ότι οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ των πληθυσμών όρκας και των δελφινιών του βόρειου Ειρηνικού δεν είναι απλώς τυχαίες συναντήσεις κατά την αναζήτηση τροφής.Εκτενής τεκμηρίωση, συμπεριλαμβανομένων πλάνων από drone, ακουστικών καταγραφών και υποβρύχιου υλικού οδήγησε επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Βρετανικής Κολομβίας, Πανεπιστημίου Dalhousie του Καναδά, του Ινστιτούτου Leibniz στη Γερμανία και του Ινστιτούτου Hakai του Καναδά στο συμπέρασμα ότι τα δύο είδη συνεργάζονται ως ομάδα. «Οι όρκες είναι κορυφαίοι ειδικοί στο κυνήγι σολομού. Είναι εξαιρετικά εξειδικευμένες και ικανές. Το να τις βλέπουμε να ακολουθούν τα δελφίνια σαν να ήταν οι αρχηγοί ήταν πραγματικά συναρπαστικό» αναφέρει η Σάρα Φόρτιουν θαλάσσια επιστήμονας του Πανεπιστημίου Dalhousie και κύρια συγγραφέας της μελέτης.Οι όρκες του βόρειου Ατλαντικού τρέφονται σχεδόν αποκλειστικά με σολομούς Chinook. Τα δελφίνια δεν μπορούν να κυνηγήσουν σολομό, ο οποίος είναι πολύ μεγάλος γι’ αυτά και συνήθως προτιμούν να κυνηγούν ρέγκες. Είχε παρατηρηθεί στο παρελθόν δελφίνια να κινούνται κοντά σε όρκες χωρίς ωστόσο να έχει διαπιστωθεί κάποια αλληλεπίδραση.Το βιντεοληπτικό υλικό δείχνει τα δελφίνια τα οποία οι ερευνητές θεωρούν ότι λειτουργούσαν ως ανιχνευτές να σκίζουν αβίαστα τα ήρεμα νερά του Ειρηνικού κυνηγώντας σολομούς που μπορούν να φτάσουν σχεδόν το ένα μέτρο σε μήκος. Οι όρκες ακολουθούσαν σε κοντινή απόσταση και σε δεδομένη στιγμή εξαπέλυαν την επίθεση.Όταν οι όρκες έπιαναν τη λεία τους τη διαμέλιζαν στην επιφάνεια για να τη μοιραστούν με άλλες όρκες ενώ τα δελφίνια έτρωγαν τα υπολείμματα. Οι όρκες που συνήθως προστατεύουν επιθετικά τη λεία τους φαίνεται στις εικόνες να μην ενοχλούνται από την παρουσία των δελφινιών. Η εξήγηση Οι ερευνητές εξέτασαν πολλαπλές εξηγήσεις για την εγγύτητα των δελφινιών και την απουσία επιθετικότητας από τις όρκες. Μια θεωρία πρότεινε ότι τα δελφίνια αναζητούν προστασία από τις όρκες δεδομένου ότι οι όρκες του βόρειου Ατλαντικού σε αντίθεση με άλλα είδη όρκας δεν κυνηγούν ή αποφεύγουν τα δελφίνια.Μια άλλη θεωρία ήταν ότι τα δελφίνια ωφελούνται από τη μείωση της αντίστασης καθώς «σερφάρουν» στο κύμα που δημιουργούν οι όρκες. Η ομάδα εξέτασε επίσης την πιθανότητα τα δελφίνια να λειτουργούν παρασιτικά κλέβοντας κομμάτια τροφής από τις όρκες. «Αν τα δελφίνια ήταν παράσιτα, εκεί απλώς για δωρεάν γεύμα, οι φάλαινες θα ήταν πιθανό να δείξουν επιθετικότητα για να τα απομακρύνουν ή οι ίδιες οι όρκες να έφευγαν για να τραφούν αλλού. Δεν είδαμε όμως ενδείξεις τέτοιας συμπεριφοράς. Και αυτό μας εξέπληξε» λέει η Φόρτιουν.Έτσι, οι ερευνητές κατέληξαν στη πιο δελεαστική εξήγηση: τα δύο αρπακτικά συνεργάζονται. «Οι όρκες προσανατολίζονταν ώστε να ακολουθούν τα δελφίνια. Τα δελφίνια φαίνονταν να έχουν ρόλο ηγεσίας», είπε η Φόρτιουν. Για καλύτερη μελέτη της συμπεριφοράς τρία μέλη της ομάδας προσέγγισαν τις όρκες με μια μικρή βάρκα και τοποθέτησαν ετικέτες με κάμερες μέσω ενός μεγάλου κονταριού από ανθρακονήματα.Οι κάμερες κατέγραψαν βίντεο, ήχους, στοιχεία κατάδυσης και ηχοεντοπισμού, προσφέροντας σπάνια εικόνα από πάνω από 30 μέτρα βάθος. Επειδή τα δελφίνια ήταν πολύ κοντά, τα ηχογραφικά δεδομένα συχνά κατέγραψαν ήχους και από τα δύο είδη.«Συχνά βλέπαμε ένα εναλλασσόμενο μοτίβο όπου η όρκα έκανε ηχοεντοπισμό, μετά υπήρχε σιωπή, και έπειτα ακούγαμε τα κλικ ηχοεντοπισμού των δελφινιών. Πρέπει να ήταν αρκετά κοντά για να τα καταγράψει το υδρόφωνο και αυτό γεννά το ερώτημα: ακούν άραγε η μία το είδος της άλλης;» εξηγεί η Φόρτιουν. Η ωφέλεια Η ταυτόχρονη χρήση ηχοεντοπισμού μπορεί να αυξάνει το «ακουστικό πεδίο όρασης», δεδομένου ότι οι όρκες έχουν μεγάλο εύρος εντοπισμού ψαριών. Η ομάδα είπε ότι χρειάζεται περισσότερη έρευνα για να καθοριστεί σε ποιο βαθμό επωφελούνται και τα δύο είδη. «Είναι κάτι που ωφελεί και δελφίνια και όρκες; Γίνονται οι όρκες πιο επιτυχημένες στο κυνήγι όταν κυνηγούν μαζί με δελφίνια;» διερωτήθηκε η Φόρτιουν.Η μελέτη επαναπροσδιορίζει επίσης την κατανόησή μας για το τι μπορούν να κάνουν οι όρκες και τα δελφίνια, γνωστά και τα δύο για την ευφυΐα τους. «Οι περισσότεροι γνωρίζουν ότι οι όρκες έχουν ισχυρό πολιτισμό, ότι είναι πολύ κοινωνικές και έχουν εξειδικευμένες στρατηγικές κυνηγιού. Όμως όταν έρχεται η ώρα του κυνηγιού σολομού, συνήθως λειτουργούν μόνες. Το να τις βλέπουμε να συνεργάζονται πιθανότατα με άλλο είδος δείχνει πόσο προσαρμοστικές είναι» καταλήγει η Φόρτιουν. Στη φωτογραφία οι ερευνητές παρατηρούν από το σκάφος τους μια ομάδα αποτελούμενη από όρκες και δελφίνια να κινούνται μαζί προετοιμάζοντας μια επίθεση σε σολομούς. https://www.naftemporiki.gr/green/wildlife/2045654/protofanis-synergasia-orkes-kai-delfinia-synergazontai-sto-kynigi-thiramaton-kai-moirazontai-ti-leia-vinteo/ Οι πολικές αρκούδες «αλλάζουν» το DNA τους για να προσαρμοστούν στην κλιματική αλλαγή. Απρόσμενο και εντυπωσιακό εξελικτικό εύρημα για ένα από τα πλέον απειλούμενα είδη στον πλανήτη. Με δημοσίευση της στην επιθεώρηση Mobile DNA ερευνητική ομάδα αποκαλύπτει ότι εντόπισε αλλαγές στο DNA των πολικών αρκούδων οι οποίες θα μπορούσαν να τις βοηθήσουν να προσαρμοστούν σε θερμότερα κλίματα. Είναι η πρώτη μελέτη που εντοπίζει σημαντική σύνδεση ανάμεσα στην άνοδο της θερμοκρασίας και στις αλλαγές του DNA σε ένα άγριο είδος θηλαστικού.Η κλιματική κρίση απειλεί την επιβίωση των πολικών αρκούδων. Υπολογίζεται ότι τα δύο τρίτα τους θα έχουν εξαφανιστεί έως το 2050, καθώς ο παγωμένος βιότοπός τους λιώνει και οι θερμοκρασίες αυξάνονται.Τώρα επιστήμονες από το βρετανικό Πανεπιστήμιο East Anglia διαπίστωσαν ότι ορισμένα γονίδια που σχετίζονται με το θερμικό στρες, τη γήρανση και τον μεταβολισμό λειτουργούν διαφορετικά σε πολικές αρκούδες που ζουν στη νοτιοανατολική Γροιλανδία, γεγονός που υποδηλώνει ότι ίσως προσαρμόζονται σε θερμότερες συνθήκες.Οι ερευνητές ανέλυσαν δείγματα αίματος από πολικές αρκούδες σε δύο περιοχές της Γροιλανδίας και συνέκριναν τα λεγόμενα «πηδηχτά γονίδια», μικρά και κινητά τμήματα του γονιδιώματος που μπορούν να επηρεάζουν τον τρόπο λειτουργίας άλλων γονιδίων. Οι επιστήμονες εξέτασαν τα γονίδια σε σχέση με τις θερμοκρασίες στις δύο περιοχές και τις αντίστοιχες αλλαγές στην έκφρασή τους.«Το DNA είναι το εγχειρίδιο οδηγιών μέσα σε κάθε κύτταρο, που καθοδηγεί τον τρόπο με τον οποίο ένας οργανισμός αναπτύσσεται και εξελίσσεται. Συγκρίνοντας τα ενεργά γονίδια αυτών των αρκούδων με τα τοπικά κλιματικά δεδομένα, διαπιστώσαμε ότι η άνοδος της θερμοκρασίας φαίνεται να οδηγεί σε μια δραματική αύξηση της δραστηριότητας των πηδηχτών γονιδίων στο DNA των αρκούδων της νοτιοανατολικής Γροιλανδίας» δήλωσε η επικεφαλής ερευνήτρια δρ Άλις Γκόντεν, επικεφαλής της μελέτης.Καθώς τα τοπικά κλίματα και οι διατροφές εξελίσσονται λόγω αλλαγών στον βιότοπο και στη διαθέσιμη λεία που προκαλούνται από την παγκόσμια θέρμανση, η γενετική των αρκούδων φαίνεται να προσαρμόζεται. Η ομάδα των αρκούδων που ζει στο θερμότερο τμήμα της χώρας παρουσιάζει περισσότερες αλλαγές σε σύγκριση με πληθυσμούς πιο βόρεια. Οι συγγραφείς της μελέτης ανέφεραν ότι αυτές οι αλλαγές θα μπορούσαν να μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε πώς οι πολικές αρκούδες μπορεί να επιβιώσουν σε έναν θερμαινόμενο κόσμο, να εντοπίσουμε ποιοι πληθυσμοί διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο και να καθοδηγήσουμε μελλοντικές προσπάθειες προστασίας.Αυτό συμβαίνει επειδή τα ευρήματα της μελέτης υποδηλώνουν ότι τα γονίδια που αλλάζουν παίζουν κρίσιμο ρόλο στον τρόπο με τον οποίο εξελίσσονται οι διαφορετικοί πληθυσμοί πολικών αρκούδων. Η Γκόντεν δήλωσε ότι «το εύρημα αυτό είναι σημαντικό επειδή δείχνει, για πρώτη φορά, ότι μια μοναδική ομάδα πολικών αρκούδων στο θερμότερο τμήμα της Γροιλανδίας χρησιμοποιεί τα πηδηχτά γονίδια για να επαναγράψει γρήγορα το δικό της DNA, κάτι που μπορεί να αποτελεί έναν απεγνωσμένο μηχανισμό επιβίωσης απέναντι στο λιώσιμο του θαλάσσιου πάγου». Το περιβάλλον Οι θερμοκρασίες στη βορειοανατολική Γροιλανδία είναι χαμηλότερες και πιο σταθερές, ενώ στη νοτιοανατολική περιοχή το περιβάλλον είναι πολύ θερμότερο και λιγότερο παγωμένο, με έντονες διακυμάνσεις της θερμοκρασίας. Οι αλληλουχίες του DNA στα ζώα αλλάζουν με την πάροδο του χρόνου, όμως αυτή η διαδικασία μπορεί να επιταχυνθεί από περιβαλλοντικό στρες, όπως ένα ταχέως θερμαινόμενο κλίμα.Υπήρχαν ορισμένες ενδιαφέρουσες αλλαγές στο DNA, όπως σε περιοχές που σχετίζονται με την επεξεργασία του λίπους, οι οποίες θα μπορούσαν να βοηθήσουν τις πολικές αρκούδες να επιβιώσουν όταν η τροφή είναι περιορισμένη. Οι αρκούδες σε θερμότερες περιοχές είχαν αναπτύξει διαφορετικό διαιτολόγιο, περισσότερο φυτικής προέλευσης σε σύγκριση με τις λιπαρές δίαιτες που βασίζονται στις φώκιες των αρκούδων που ζουν βορειότερα στην Αρκτική και το DNA των αρκούδων της νοτιοανατολικής Γροιλανδίας φαινόταν να προσαρμόζεται σε αυτό.Η Γκόντεν ανέφερε ότι «εντοπίσαμε αρκετά γενετικά “θερμά σημεία” όπου αυτά τα πηδηχτά γονίδια ήταν ιδιαίτερα ενεργά, με ορισμένα να βρίσκονται σε περιοχές του γονιδιώματος που κωδικοποιούν πρωτεΐνες, γεγονός που υποδηλώνει ότι οι αρκούδες υφίστανται ταχείες και θεμελιώδεις γενετικές αλλαγές καθώς προσαρμόζονται στον εξαφανιζόμενο βιότοπο θαλάσσιου πάγου».Το επόμενο βήμα θα είναι να εξεταστούν και άλλοι πληθυσμοί πολικών αρκούδων, συνολικά είκοσι σε όλο τον κόσμο, για να διαπιστωθεί αν παρόμοιες αλλαγές συμβαίνουν και στο δικό τους DNA. Η έρευνα αυτή θα μπορούσε να συμβάλει στην προστασία των αρκούδων από την εξαφάνιση. Ωστόσο, οι επιστήμονες τόνισαν ότι είναι ζωτικής σημασίας να σταματήσει η επιτάχυνση της ανόδου της θερμοκρασίας μέσω της μείωσης της καύσης ορυκτών καυσίμων.Η Γκόντεν κατέληξε λέγοντας ότι «δεν μπορούμε να εφησυχάζουμε. Αυτό προσφέρει κάποια ελπίδα, αλλά δεν σημαίνει ότι οι πολικές αρκούδες διατρέχουν μικρότερο κίνδυνο εξαφάνισης. Πρέπει να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να μειώσουμε τις παγκόσμιες εκπομπές άνθρακα και να επιβραδύνουμε την αύξηση της θερμοκρασίας». https://www.naftemporiki.gr/green/wildlife/2046155/oi-polikes-arkoydes-allazoyn-to-dna-toys-gia-na-prosarmostoyn-stin-klimatiki-allagi/

ΕΕ: Συμφωνία για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 90% έως το 2040. Ο στόχος αυτός απαιτεί τη μείωση κατά 85% των εκπομπών από τις ευρωπαϊκές βιομηχανίες και την αγορά πιστώσεων από τρίτες χώρες που θα μειώσουν τις εκπομπές τους για λογαριασμό της ΕΕ Η Ευρωπαϊκή Ένωση κατέληξε σε συμφωνία για τη μείωση των εκπομπών αερίων τα οποία προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου κατά 90% έως το 2040, σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990, ένας στόχος που φιλοδοξεί να θέσει την Ένωση σε καλό δρόμο για την επίτευξη μηδενικών εκπομπών μέχρι τα μέσα του αιώνα.Εκπρόσωποι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του κοινοβουλίου της Ένωσης και των κρατών μελών στο Συμβούλιο της ΕΕ κατέληξαν σε προσωρινή συμφωνία τις πρώτες πρωινές ώρες της Τετάρτης να τεθεί νομικά δεσμευτικός στόχος για την προστασία του κλίματος, που προβλέπει μείωση των εκπομπών αερίων τα οποία προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου κατά 90% ως το 2040 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990, με το 5% να προέρχεται από πιστώσεις αντιστάθμισης των εκπομπών CO2, ανακοίνωσε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.Στην πράξη, ο στόχος αυτός απαιτεί τη μείωση κατά 85% των εκπομπών από τις ευρωπαϊκές βιομηχανίες και την αγορά πιστώσεων από τρίτες χώρες που θα μειώσουν τις εκπομπές τους για λογαριασμό της ΕΕ, ώστε να καλυφθεί το υπόλοιπο, κάτι που ελπίζεται πως θα έχει γίνει από το 2036.Μένει το ΕΚ κι οι κυβερνήσεις των 27 χωρών μελών της ΕΕ να εγκρίνουν και τυπικά τον στόχο αυτό ώστε να κινηθούν οι διαδικασίες και να γίνει νόμος, κάτι πάντως που είναι γενικά τυπική διαδικασία σε περιπτώσεις επίτευξης συμφωνίας μεταξύ των ευρωπαϊκών θεσμών.«Σήμερα, η Ευρώπη έχει ενωθεί γύρω από τη σαφή μας κατεύθυνση για την πολιτική για το κλίμα — βασισμένη στην επιστήμη και προστατεύοντας την ασφάλεια και την ανταγωνιστικότητά μας», δήλωσε ο Δανός υπουργός Κλίματος Λαρς Άαγκααρντ. «Ο στόχος ανταποκρίνεται στην ανάγκη για δράση για το κλίμα, διασφαλίζοντας παράλληλα την ανταγωνιστικότητα και την ασφάλειά μας». https://www.naftemporiki.gr/green/climate/2044558/ee-symfonia-gia-meiosi-ton-ekpompon-aerion-kata-90-eos-to-2040/ Τι απέγινε η κλιματική κρίση; Την «εξαφάνισε» η ακρίβεια. Ανάλυση της Wall Street Journal για το τέλος του κλιματικού πανικού και την επιστροφή στην οικονομική πραγματικότητα.Μέχρι πρόσφατα, η κλιματική κρίση παρουσιαζόταν ως η απόλυτη, υπαρξιακή απειλή για τον πλανήτη. Πολιτικοί, επιχειρηματίες, οργανισμοί μιλούσαν για ελάχιστο χρόνο που απομένει, για καταστροφικές συνέπειες και για ανάγκη άμεσης δράσης.Σήμερα, ωστόσο, η ένταση αυτής της ρητορικής έχει εμφανώς μειωθεί. Όχι επειδή άλλαξαν τα επιστημονικά δεδομένα, αλλά επειδή άλλαξε η πολιτική προτεραιότητα. Από τον κλιματικό συναγερμό στη σιωπή Σε ανάλυσή της η Wall Street Journal επισημαίνει μια εντυπωσιακή μετατόπιση. Πρόσωπα που ταυτίστηκαν δημόσια με την κλιματική ατζέντα, σήμερα εμφανίζονται πιο επιφυλακτικά ή αλλάζουν γραμμή.Ο Μπιλ Γκέιτς, που το 2021 προειδοποιούσε ότι ο ισημερινός θα γίνει μη κατοικήσιμος, πλέον σημειώνει ότι η κλιματική αλλαγή δεν απειλεί τον ίδιο τον πολιτισμό.Ο Μαρκ Κάρνεϊ, άλλοτε ειδικός απεσταλμένος του ΟΗΕ για το κλίμα, ως πρωθυπουργός του Καναδά κατήργησε τον φόρο άνθρακα για τους καταναλωτές και ενέκρινε νέο μεγάλο αγωγό. Αντίστοιχα, πολιτικές φιλοδοξίες που κάποτε είχαν στο επίκεντρο το κλίμα, σήμερα το αφήνουν εκτός κάδρου. Η πολιτική πραγματικότητα της ακρίβειας Σύμφωνα με τη WSJ, η αλλαγή αυτή δεν οφείλεται σε επιστημονική αναθεώρηση, αλλά σε πολιτικό ρεαλισμό. Η κλιματική ατζέντα κατάφερε να πείσει τις κοινωνίες για τη σοβαρότητα του προβλήματος, όχι όμως και για το κόστος των λύσεων.Μετά την πανδημία και τον πόλεμο στην Ουκρανία, η ακρίβεια, ο πληθωρισμός και οι τιμές της ενέργειας κυριάρχησαν. Δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η σημασία που αποδίδουν οι πολίτες στο κλίμα έχει μειωθεί δραστικά, ενώ η ακρίβεια αναδεικνύεται στο κυρίαρχο ζήτημα.Η σύγκρουση, όπως τη συνοψίζει η εφημερίδα, είναι σαφής: το κλίμα συγκρούστηκε με το κόστος ζωής— και το δεύτερο νίκησε. Οι εκπομπές ρύπων μειώνονται παρά την πολιτική υποχώρηση Ένα από τα βασικά συμπεράσματα της ανάλυσης είναι ότι η πολιτική μετατόπιση δεν συνεπάγεται απαραίτητα περιβαλλοντική κατάρρευση. Οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, σε σχέση με την οικονομική δραστηριότητα, μειώνονται εδώ και δεκαετίες, ανεξάρτητα από το ποιος βρίσκεται στον Λευκό Οίκο ή στις άλλες κυβερνήσεις.Η εξάπλωση του φυσικού αερίου, η πτώση του κόστους των ανανεώσιμων πηγών και η πρόοδος στην αποθήκευση ενέργειας έχουν αποδειχθεί πιο καθοριστικοί παράγοντες από τις εκάστοτε πολιτικές εξαγγελίες. Από την καταστροφολογία στον κλιματικό ρεαλισμό Η WSJ υποστηρίζει ότι η υποχώρηση του κλιματικού πανικού άνοιξε τον δρόμο για έναν πιο ρεαλιστικό διάλογο.Οι πιο ακραίες προβλέψεις — για άνοδο της θερμοκρασίας άνω των 4 βαθμών — έχουν εγκαταλειφθεί, ενώ οι νεότερες εκτιμήσεις μιλούν για αύξηση 2,3 έως 2,5 βαθμών μέχρι το τέλος του αιώνα: σοβαρή, αλλά όχι αποκαλυπτική.Το επίκεντρο, σύμφωνα με την ανάλυση, μετατοπίζεται πλέον στην καινοτομία και στη σταδιακή εμπορευματοποίηση τεχνολογιών όπως η δέσμευση άνθρακα, η πυρηνική ενέργεια νέας γενιάς, η γεωθερμία και το υδρογόνο. Ο κίνδυνος του αντίθετου άκρου Η εφημερίδα προειδοποιεί, ωστόσο, και για τον αντίθετο κίνδυνο: η απομάκρυνση από τον κλιματικό ακτιβισμό δεν πρέπει να μετατραπεί σε ιδεολογική εχθρότητα προς τις ανανεώσιμες πηγές, ιδίως όταν αυτές είναι οικονομικά ανταγωνιστικές.Η εγκατάλειψη ενός δογματισμού δεν εγγυάται αυτομάτως ορθολογική πολιτική.Η κλιματική κρίση, καταλήγει η Wall Street Journal, δεν έχει εξαφανιστεί. Απλώς έχασε την πρωτοκαθεδρία της στην πολιτική ατζέντα από την ακρίβεια και το κόστος ζωής. Το ζητούμενο πλέον δεν είναι η επιστροφή στον πανικό, αλλά η χάραξη πολιτικών που θα μειώνουν τις εκπομπές χωρίς να τιμωρούν την κοινωνία — γιατί μόνο αυτές έχουν πιθανότητες να αντέξουν στον χρόνο. https://www.naftemporiki.gr/green/energy/2046256/ti-apegine-i-klimatiki-krisi-tin-exafanise-i-akriveia/

Πόσο απέχει το Voyager 1 από τη Γη τώρα; Αυτή τη στιγμή απέχει από τη Γη περίπου 25,5 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα ή 170,29 AU (αστρονομικές μονάδες) ή περίπου 1 ημέρα φωτός, παρά 23 λεπτά φωτός! Όταν λέμε 1 ημέρα φωτός εννούμε την απόσταση που διανύει το φως στο κενό σε 1 ημέρα ή 24 ώρες (Υπενθυμίζεται ότι η ταχύτητα του φωτός στο κενό είναι περίπου περίπου 300.000 χιλιόμετρα ανά δευτερόλεπτο). Μπορείτε να δείτε την απόσταση του Voyager 1 (και του Voyager 2) από την Γη οποιαδήποτε στιγμή θελήσετε πατώντας ΕΔΩ: mission/voyager. https://science.nasa.gov/mission/voyager/where-are-voyager-1-and-voyager-2-now/ Αν και δεν σημαίνει κάτι ιδιαίτερο, σύμφωνα με τους επιστήμονες της NASA, το Voyager 1 αναμένεται ότι το φθινόπωρο του 2026 θα φτάσει σε απόσταση ακριβώς μιάς ημέρας φωτός από τη Γη.Το Voyager 1 που εκτοξεύτηκε το 1977, είναι το πιο απομακρυσμένο διαστημόπλοιο από τον πλανήτη μας. Δεν πρόκειται να συναντήσει κάποιο άστρο στα επόμενα 40.000 χρόνια, μέχρις ότου πλησιάσει σε απόσταση 1,6 έτη φωτός το άστρο Gliese 445, που βρίσκεται στην κατεύθυνση του αστερισμού της Καμηλοπάρδαλης. Επιπλέον, για κάθε μέρα που περνάει τα Voyager 1 και 2, τα παλαιότερα διαστημικά σκάφη που βρίσκονται ακόμα σε λειτουργία σπάνε ρεκόρ … γιατί απλώς και μόνο συνεχίζουν να λειτουργούν! διαβάστε περισσότερα: Voyager 1 will reach one light-day from Earth in 2026. Here’s what that means- https://edition.cnn.com/2025/12/09/science/voyager-1-light-day-earth

Οι εξωγήινοι πολιτισμοί τελειώνουν με πάταγο. «… αυτός είναι ο τρόπος που ο κόσμος τελειώνει, όχι με πάταγο αλλά με έναν λυγμό», γράφει ο Τ. Σ. Έλιοτ, στο ποίημα του «Οι κούφιοι άνθρωποι». To αντίθετο υποστηρίζει ο David Kipping για τους εξωγήινους πολιτισμούς, στο άρθρο του «The Eschatian Hypothesis» . Ο θάνατος των εξωγήινων πολιτισμών δεν μπορεί να είναι σιωπηλός. Και γι αυτό είναι πιο πιθανό να εντοπίσουμε έναν εξωγήινο πολιτισμό όταν αυτός θα διανύει το τελευταίο στάδιο της ζωής.Η πρώτη μας επαφή με εξωγήινους μπορεί να είναι τα τελευταία τους λόγια:Η ιστορία της αστρονομίας δείχνει ότι πρώτα ανιχνεύουμε τα σπάνια, αλλά πολύ έντονα φαινόμενα (π.χ. τον εκρηκτικό θάνατο των άστρων ως σουπερνόβα), δηλαδή τις ακραίες και σύντομες καταστάσεις, που δεν αποτελούν τον κανόναΈνας πολιτισμός γίνεται περισσότερο ανιχνεύσιμος όταν βρίσκεται σε ανισορροπία με το περιβάλλον του εξαιτίας της υπερβολικής ενεργειακής κατανάλωσης και τις αντίστοιχες θερμικές εκπομπές, τις τεράστιες περιβαλλοντικές αλλαγές, πυρηνικές εκρήξεις ή άλλα υψηλής ενέργειας φαινόμενα. Η ανιχνευσιμότητά του αυξάνεται πολύ γρήγορα με τον «θόρυβο» που παράγει ο πολιτισμός: αν γίνει 100 φορές μεγαλύτερος, τότε γίνεται περίπου 1000 φορές πιο ανιχνεύσιμος.Ο πρώτος εξωγήινος πολιτισμός που (πιθανόν) να εντοπίσουμε δεν θα διανύει μια ώριμη, σταθερή και επομένως αόρατη αστρονομικά πολιτισμική περίοδο. Είναι πιθανότερο να βρίσκεται σε μια ασταθή και θορυβώδη ετοιμοθάνατη πολιτισμική φάση. Η αστάθεια είναι από τη φύση της μη βιώσιμη. Και τα σήματα που ίσως ανιχνεύουμε θα προέρχονται από μια τελική φάση. Επιπλέον, ένας πολιτισμός που αντιλαμβάνεται την επικείμενη καταστροφή του ίσως στείλει εσκεμμένα μηνύματα. Μπορεί να υπάρχουν πάρα πολλοί εξωγήινοι πολιτισμοί, αλλά να είναι «ήσυχοι» και μη ανιχνεύσιμοι. Γι αυτό είναι πολύ πιθανότερο να ανιχνεύσουμε εκείνους που βρίσκονται στο τέλος τους.Σύμφωνα με τον David Kipping η αναζήτηση εξωγήινων πολιτισμών πρέπει να επικεντρωθεί σε σύντομα, παροδικά και ιδιόμορφα σήματα. Αν κάποτε υπάρξει μια πρώτη επαφή με εξωγήινο πολιτισμό, το πιθανότερο είναι να βρίσκεται το τέλος του. https://physicsgg.me/2025/12/16/οι-εξωγήινοι-πολιτισμοί-τελειώνουν-μ/

Ρόμπερτ Νόις: Ο άνθρωπος που έδωσε στον κόσμο το πιο σημαντικό του εργαλείο. Στις 12 Δεκεμβρίου του 1927 σε μια μικρή πόλη της Αϊόβα γεννήθηκε ο Ρόμπερτ Νόις (Robert Noyce). Ο Νόις ως παιδί δεν του αρκούσε να ξέρει «πώς δουλεύει κάτι». Ήθελε να μάθει πώς γίνεται καλύτερο. Στα δώδεκά του έφτιαξε αεροπλάνο, στα δεκάξι του ανακατασκεύασε τον κινητήρα του πατρικού αυτοκινήτου. Είχε εκείνο το βλέμμα του ανθρώπου που δεν θέλει να περιμένει το μέλλον. Ήθελε να το εφεύρει, να το κατασκευάσει.Μία από τις πρώτες παιδικές αναμνήσεις του Noyce είναι η ημέρα που κέρδισε τον πατέρα στο πινγκ πονγκ. «Δεν ήταν ωραίο που ο μπαμπάς σε άφησε να κερδίσεις;», του είπε η μητέρα του. Και του προκάλεσε σοκ. Ακόμη και στην ηλικία των πέντε ετών, ένιωθε προσβεβλημένος από την ιδέα της σκόπιμης απώλειας. «Δεν είναι αυτό το παιχνίδι», απάντησε σκυθρωπός. «Όταν κάποιος παίζει, πρέπει να παίζει για να κερδίσει».Ο ίδιος ήξερε να κερδίζει… την προσοχή. Όταν ήταν δώδεκα ετών, το καλοκαίρι του 1940, αυτός και ο αδελφός του κατασκεύασαν ένα αερόπτερο, το οποίο χρησιμοποιούσαν για να πετάξουν από την οροφή των στάβλων του Grinnell College. Αργότερα κατασκεύασε ένα ραδιόφωνο από την αρχή και ενίσχυσε το έλκηθρό με μια προπέλα και έναν κινητήρα από ένα παλιό πλυντήριο.Ενώ ήταν στο γυμνάσιο, έδειξε ταλέντο στα μαθηματικά και τη φυσική, ενώ ήταν και ένας από τους καλύτερους δύτες στην ομάδα κολύμβησης του σχολείου. Ως φοιτητής στο Grinnell College είχε περιπέτειες, επειδή έκλεψε ένα γουρούνι από τη φάρμα του δημάρχου της πόλης. Ο δήμαρχος έγραψε στους γονείς του δηλώνοντας ότι «Στην αγροτική πολιτεία της Αϊόβα, η κλοπή ενός οικόσιτου ζώου είναι κακούργημα που επισύρει ελάχιστη ποινή φυλάκισης ενός έτους και πρόστιμο ενός δολαρίου». Αν και έφτασε κοντά στο να αποβληθεί, ο Grant Gale, ο καθηγητής φυσικής του, έπεισε το κολλέγιο πως δεν πρέπει να χάσει έναν φοιτητή με τις δυνατότητες του Noyce. Έχασε απλώς ένα εξάμηνο και αποφοίτησε με πτυχίο στη φυσική και τα μαθηματικά το 1949. Έλαβε επίσης μια μοναδική διάκριση από τους… συμφοιτητές του: Το Brown Derby Prize, το οποίο αναγνώριζε «τον ανώτερο άνδρα που κέρδισε τους καλύτερους βαθμούς με τη λιγότερη εργασία».Ο Noyce συνέχισε για μεταπτυχιακές και διδακτορικές σπουδές στο MIT, όπου χάρη στο γρήγορο, κοφτερό μυαλό του, τον αποκαλούσαν «Rapid Robert».Το τρανζίστορ είχε μπει για τα καλά στο μυαλό του Noyce από τότε που είδε ένα σε ένα μάθημα φυσικής στο κολέγιο. Το 1956, ενώ εργαζόταν για την Philco Corporation, ο Noyce γνώρισε τον William Shockley, έναν από τους βραβευμένους με Νόμπελ εφευρέτες του τρανζίστορ. Ο Shockley στρατολογούσε ερευνητές για την Shockley Semiconductor Laboratory, μια εταιρεία που είχε ξεκινήσει στο Palo Alto της Καλιφόρνια, για την παραγωγή τρανζίστορ υψηλής ταχύτητας. Ο Νόις άδραξε την ευκαιρία, νοικιάζοντας ένα σπίτι στο Πάλο Άλτο, πριν ακόμη περάσει από συνέντευξη για τη δουλειά. Ήταν βέβαιος ότι θα πάρει τη θέση.Στις αρχές του 1957 οι μηχανικοί της νέας εταιρείας είχαν επαναστατήσει και προσπάθησαν να αναγκάσουν τον Shockley να αποχωρήσει από τη διευθυντική του θέση, με το επιχείρημα ότι η κακή του διοίκηση καθυστερούσε την παραγωγή και επηρέαζε αρνητικά το ηθικό. Ο Noyce και επτά συνάδελφοί τους, μεταξύ των οποίων και ο Gordon Moore, παραιτήθηκαν αφού δεν κατάφεραν να απομακρύνουν τον Shockley. Με τον Noyce ως ηγέτη, η ομάδα διαπραγματεύτηκε επιτυχώς με την Fairchild Camera and Instrument Company για να σχηματίσει μια νέα εταιρεία, την Fairchild Semiconductor Corporation.Το 1958 ο Jean Hoerni, ένας άλλος ιδρυτής της Fairchild Semiconductor, τοποθέτησε ένα στρώμα οξειδίου του πυριτίου πάνω από τρανζίστορ, σφραγίζοντας τη σκόνη και άλλους ρύπους. Για τον Noyce, η διαδικασία του Hoerni κατέστησε δυνατή θεμελιώδεις καινοτομίες. Τελικά έφτασε να κατασκευάσει ένα ολόκληρο κύκλωμα – πλήρες με τρανζίστορ, αντιστάσεις και άλλα στοιχεία – σε ένα μόνο πλακίδιο πυριτίου, το ολοκληρωμένο κύκλωμα (IC). Υπό αυτή την έννοια, ο Noyce και ο Jack Kilby, ο οποίος εργαζόταν στην Texas Instruments Incorporated, σκέφτηκαν με παρόμοιο τρόπο. Και οι δύο έλαβαν διπλώματα ευρεσιτεχνίας για διάφορες πτυχές του σχεδιασμού και της κατασκευής IC.Αλλά ο Noyce είδε κάτι παραπάνω. Είδε ότι η λύση στο πρόβλημα της σύνδεσης των εξαρτημάτων ήταν η εξάτμιση γραμμών αγώγιμου μετάλλου (τα «σύρματα») απευθείας στην επιφάνεια της πλακέτας πυριτίου, μια τεχνική γνωστή ως επίπεδη διεργασία. Οι Kilby και Noyce μοιράζονται την πίστωση για την ανεξάρτητη εφεύρεση του ολοκληρωμένου κυκλώματος.Ωστόσο, μετά από πολλές αντιδικίες, η Fairchild Semiconductor έλαβε το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για την επίπεδη διαδικασία, τη βασική τεχνική που χρησιμοποιήθηκε από τους επόμενους κατασκευαστές. Το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας έκανε πλούσιους τόσο τον Noyce όσο και τον Fairchild.Το 1968 ο Noyce και ο Moore εγκατέλειψαν την Fairchild Semiconductor για να δημιουργήσουν τη δική τους εταιρεία. Σύντομα ενώθηκαν με τον Andrew Grove, έναν άλλο συνάδελφο της Fairchild, και σχημάτισαν την Intel Corporation. Το 1971 η Intel παρουσίασε τον πρώτο μικροεπεξεργαστή, ο οποίος συνδύαζε σε ένα μόνο τσιπ πυριτίου το κύκλωμα τόσο για την αποθήκευση πληροφοριών όσο και για την επεξεργασία πληροφοριών. Η Intel έγινε γρήγορα ο κορυφαίος παραγωγός μικροεπεξεργαστών.Σήμερα, ο κόσμος της τεχνολογίας έχει άλλους «ήρωες»: τον θορυβώδη Έλον Μασκ, τον Τζένσεν Χουάνγκ της Nvidia, τον Σαμ Όλτμαν της OpenAI, τους ηγέτες τους ηγέτες των big tech που κρατούν στα χέρια τους όχι μόνο αγορές, αλλά πολιτικές ισορροπίες και κοινωνικές δυναμικές.Αν ο Νόις ζούσε στη σημερινή εποχή, θα έβλεπε ότι η τεχνολογία δεν είναι πλέον μόνο μία βιομηχανία. Είναι πανίσχυρος μηχανισμός επιρροής. Είναι σύστημα εξουσίας. Και οι πρωταγωνιστές της συχνά μοιάζουν περισσότερο με πολιτικούς παρά με μηχανικούς.Η σύγκριση έχει ενδιαφέρον: Ο Νόις χτίζει θεμέλια — οι σημερινοί χτίζουν αυτοκρατορίες. Χωρίς το ολοκληρωμένο κύκλωμα, χωρίς την Intel, δεν υπάρχει Nvidia, δεν υπάρχει Tesla, δεν υπάρχει OpenAI, δεν υπάρχει global cloud. Ο Νόις λύνει τεχνικά προβλήματα — οι σημερινοί λύνουν (ή πυροδοτούν) γεωπολιτικά. Ο Χουάνγκ διαπραγματεύεται με κυβερνήσεις, ο Όλτμαν επηρεάζει κανονιστικά πλαίσια, ο Μασκ επηρεάζει εκλογές. Ο Νόις θέλει πρόσβαση σε γνώση — οι σημερινοί θέλουν πρόσβαση σε δεδομένα. Ο Νόις οδηγεί μια βιομηχανία — οι σημερινοί οδηγούν έναν κόσμο. Κι όμως, όλα τα μονοπάτια ξεκινούν από αυτόν. Στον άνθρωπο που έδωσε στη Silicon Valley το DNA της.Το 2025, ο κόσμος παλεύει με ελλείψεις chips, με γεωπολιτικές κρίσεις γύρω από την Ταϊβάν, με κούρσες εξοπλισμών AI. Και μέσα σ’ αυτή τη νέα πραγματικότητα, το όνομα του Νόις εμφανίζεται ξανά και ξανά στα βιβλία, στις μεγάλες μελέτες, στα εργαστήρια.Το ολοκληρωμένο κύκλωμα δεν ήταν απλώς μια τεχνική λύση. Ήταν μια νέα φιλοσοφία κατασκευής: ότι η τεχνολογία πρέπει να γίνει μικρή, γρήγορη, συμπαγής και προσβάσιμη. Αυτή η φιλοσοφία είναι η βάση κάθε iPhone, κάθε cloud server, κάθε GPU.Αν ο Τζένσεν Χουάνγκ είναι ο «βασιλιάς της AI», ο Ρόμπερτ Νόις είναι ο άνθρωπος που έφτιαξε το στέμμα.Ο ιδρυτής της Intel πέθανε το 1990, πριν δει τον κόσμο που δημιούργησε να απογειώνεται. Δεν βλέπει το Διαδίκτυο, τα smartphones, τα social media, ούτε τη σημερινή μάχη των chips που καθορίζει γεωπολιτικές συμμαχίες.Αλλά βλέπει κάτι άλλο: μια νέα γενιά μηχανικών που πιστεύει πως όλα είναι δυνατά. Και αυτό, ίσως, ήταν το μεγαλύτερο επίτευγμά του.Σήμερα, στις 12 Δεκεμβρίου, κάθε φορά που ανάβει μια οθόνη, κάθε φορά που ένας αλγόριθμος κάνει μια πρόβλεψη, κάθε φορά που ένας επεξεργαστής υπολογίζει κάτι σε νανοδευτερόλεπτα, ένα μικρό κομμάτι του Νόις ζει μέσα σε αυτή την πράξη. Γιατί αυτός ήταν ο άνθρωπος που έδωσε στον κόσμο το πιο σημαντικό του εργαλείο: τη δυνατότητα να κατασκευάσει το μέλλον. Andy Grove, Robert Noyce, Gordon Moore Rubylith διαβάστε περισσότερα: 1. Ο ταλαντούχος Robert Noyce: Το πρόσωπο πίσω από την εφεύρεση που «κινεί» τα πάντα γύρω μας– https://www.naftemporiki.gr/stories/1647093/o-talantoychos-robert-noyce-to-prosopo-piso-apo-tin-efeyresi-poy-kinei-ta-panta-gyro-mas/ 2. Ο άνθρωπος που έδωσε στον κόσμο το πιο πολύτιμο εργαλείο του —https://www.naftemporiki.gr/stories/2045552/o-anthropos-poy-edose-ston-kosmo-to-pio-polytimo-ergaleio-toy/

Μάριους Σόφους Λι: Ο «κατάσκοπος» των μαθηματικών. Συνδυάζοντας τη γλώσσα των ομάδων με αυτή της γεωμετρίας και της γραμμικής άλγεβρας, ο Μάριους Σόφους Λι (Marius Sophus Lie) δημιούργησε ένα από τα πιο ισχυρά εργαλεία των μαθηματικών.Στα μαθηματικά, τα πανταχού παρόντα αντικείμενα που ονομάζονται ομάδες εμφανίζουν σχεδόν μαγικές δυνάμεις. Αν και ορίζονται από λίγους μόνο κανόνες, οι ομάδες βοηθούν στο να φωτιστεί ένα εκπληκτικό φάσμα μυστηρίων. Για παράδειγμα, μπορούν να σας πουν ποιες πολυωνυμικές εξισώσεις είναι επιλύσιμες, ή πώς είναι διατεταγμένα τα άτομα σε έναν κρύσταλλο.Ανάμεσα στα διάφορα είδη των ομάδων ξεχωρίζουν οι ομάδες Λι. Ορίστηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 1870 και παίζουν σημαντικό ρόλο στην θεμελιώδη θεωρητική φυσική. Το κλειδί της επιτυχίας τους είναι ο τρόπος με τον οποίο συνδυάζουν την θεωρία ομάδων, τη γεωμετρία και τη γραμμική άλγεβρα.Γενικά, μια ομάδα είναι ένα σύνολο στοιχείων εφοδιασμένο με μια πράξη (όπως πρόσθεση ή πολλαπλασιασμό), η οποία συνδυάζει δύο στοιχεία παράγοντας ένα τρίτο που ανήκει στο ίδιο σύνολο. Συχνά, θεωρούμε ως ομάδα τις συμμετρίες ενός σχήματος – τους μετασχηματισμούς που αφήνουν το σχήμα αμετάβλητο. Αυτές οι συμμετρίες είναι διακριτές: Σχηματίζουν ένα σύνολο διακριτών μετασχηματισμών που πρέπει να εφαρμοστούν σε ξεχωριστά, ασύνδετα βήματα. Αλλά μπορείτε επίσης να μελετήσετε συνεχείς συμμετρίες. Δεν έχει σημασία, για παράδειγμα, αν περιστρέψετε έναν δίσκο 1,5ο ή 15ο ή 150ο – μπορείτε να το περιστρέψετε κατά οποιονδήποτε πραγματικό αριθμό και θα φαίνεται το ίδιο. Σε αντίθεση με το τρίγωνο, έχει άπειρες συμμετρίες.Αυτές οι περιστροφές σχηματίζουν μια ομάδα που ονομάζεται SO(2). Κάθε περιστροφή του δίσκου μπορεί να αναπαρασταθεί ως ένα σημείο στο επίπεδο συντεταγμένων. Αν απεικονίσετε όλες τις πιθανές περιστροφές του δίσκου με αυτόν τον τρόπο, θα καταλήξετε σε άπειρα πολλά σημεία που όλα μαζί σχηματίζουν έναν κύκλο. Αυτή η επιπλέον ιδιότητα είναι που καθιστά την SO(2) μια ομάδα Λι – μπορεί να απεικονιστεί ως ένα λείο, συνεχές σχήμα που ονομάζεται πολλαπλότητα.Άλλες ομάδες Λι μπορεί να μοιάζουν με την επιφάνεια ενός ντόνατ, ή μια σφαίρα υψηλών διαστάσεων, ή κάτι ακόμα πιο παράξενο: Η ομάδα όλων των περιστροφών μιας μπάλας στον χώρο, γνωστή στους μαθηματικούς ως SO(3), είναι ένα συνονθύλευμα σφαιρών και κύκλων. Όποιες και αν είναι οι λεπτομέρειες, η ομαλή γεωμετρία των ομάδων Λι είναι το μυστικό συστατικό που τις αναβαθμίζει μεταξύ των ομάδων.Ο Μάριους Σόφους Λί χρειάστηκε χρόνο για να βρει τον δρόμο του προς τα μαθηματικά. Μεγαλώνοντας στη Νορβηγία τη δεκαετία του 1850, ήλπιζε να ακολουθήσει στρατιωτική καριέρα μόλις τελείωνε το γυμνάσιο. Αντ’ αυτού, αναγκασμένος να εγκαταλείψει το όνειρό του λόγω κακής όρασης, κατέληξε στο πανεπιστήμιο, αβέβαιος για το τι να σπουδάσει. Παρακολούθησε μαθήματα αστρονομίας και μηχανικής και φλέρταρε για λίγο με τη φυσική, τη βοτανική και τη ζωολογία, προτού τελικά τον τραβήξουν τα μαθηματικά – και συγκεκριμένα η γεωμετρία.Στα τέλη της δεκαετίας του 1860, συνέχισε τις σπουδές του, πρώτα στη Γερμανία και στη συνέχεια στη Γαλλία. Βρισκόταν στο Παρίσι το 1870 όταν ξέσπασε ο Γαλλοπρωσικός πόλεμος. Σύντομα προσπάθησε να εγκαταλείψει τη χώρα, αλλά οι σημειώσεις του για τη γεωμετρία, γραμμένες στα γερμανικά, θεωρήθηκαν από άγνοια ως κωδικοποιημένα μηνύματα και συνελήφθη, κατηγορούμενος ως κατάσκοπος. Αφέθηκε ελεύθερος από τη φυλακή ένα μήνα αργότερα και επέστρεψε γρήγορα στα μαθηματικά.Ο Σόφους Λι ήταν συνηθισμένος στις πεζοπορίες στην ύπαιθρο της Νορβηγίας. Κάποτε είχε διανύσει 60 χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα μέχρι το πατρικό του – μόνο και μόνο για να διαπιστώσει ότι οι γονείς του δεν βρίσκονταν εκεί. Έκανε απλώς μεταβολή και περπάτησε άλλα 60 χιλιόμετρα πίσω στο σπίτι του. Έτσι, μια πορεία με αφετηρία το Παρίσι και με προορισμό το Μιλάνο διαμέσου των ελβετικών Άλπεων ήταν κάτι που ο Λι περίμενε με ανυπομονησία. Ήταν τόσο σκληραγωγημένος πεζοπόρος ώστε, όταν έβρεχε, έβγαζε απλώς τα ρούχα του, τα έχωνε στο γυλιό του για να μην βραχούν, και συνέχιζε την πορεία του, τσίτσιδος κυριολεκτικά! Δεν μας εκπλήσσει λοιπόν που μια στρατιωτική μονάδα θεώρησε κάπως ύποπτο τον γυμνό πεζοπόρο, το οποίο εντόπισε να κινείται 50 χιλιόμετρα έξω από το Παρίσι, και τον συνέλαβε. Όταν η αστυνομία ανακάλυψε ότι ο περίεργος αυτός τύπος είχε ξενική προφορά και η τσάντα του ήταν γεμάτη επιστολές γραμμένες στα γερμανικά και με ολόκληρες σελίδες κωδικογραφημένα μηνύματα που έβριθαν αινιγματικών συμβόλων, δεν χρειάστηκε πολύ για να συμπεράνουν ότι μάλλον είχαν να κάνουν με Γερμανό κατάσκοπο. Ο Λι προσπάθησε να τους εξηγήσει ότι δεν ήταν παρά απλοί μαθηματικοί τύποι, η αστυνομία όμως διατηρούσε τις υποψίες της. Προκάλεσαν τον Λι να εξηγήσει τις γραμμένες στα χαρτιά αυτά θεωρίες του. «Δεν θα καταφέρετε ποτέ, στον αιώνα τον άπαντα, να τα κατανοήσετε!» διαμαρτυρήθηκε. Οι καιροί όμως ήταν σκοτεινοί, και οι κατάσκοποι τότε εκτελούνταν χωρίς πολλά πολλά. ΄Ετσι, αποφάσισε να κάνει μια προσπάθεια. «Λοιπόν, κύριοι, θέλω να φανταστείτε τρεις άξονες κάθετους τον έναν προς τον άλλον, τον άξονα x, τον άξονα y και τον άξονα z…», και, κάπως έτσι, επιδόθηκε σε μια περιγραφή της γεωμετρίας που ο ίδιος είχε αναπτύξει μαζί με τον Κλάιν. Πεπεισμένοι πλέον ότι ο Λι ήταν εξίσου παράφρων όσο και κατάσκοπος, οι αστυνομικοί τον πέταξαν σε ένα μπουντρούμι στο Φιντενεμπλό. Επί τέσσερις εβδομάδες έμεινε δεσμώτης μέσα στο σκοτεινό και καταθλιπτικό κελί του, με μοναδική του συντροφιά μια γαλλική μετάφραση ενός μυθιστορήματος του Γουόλτερ Σκοτ και τα μαθηματικά του. Όπως και με τον Γκαλουά παλαιότερα, έτσι και με την περίπτωση του Λι η απομόνωση αποδείχθηκε εξαιρετικά παραγωγική για την ανάπτυξη του αφηρημένου γεωμετρικού του κόσμου: «Πιστεύω ότι η φυλακή είναι ένα σχετικά καλό μέρος για έναν μαθηματικό». Κάποια στιγμή, μαθεύτηκαν επιτέλους τα νέα του Λι και παρέξω. Πηχιαίοι τίτλοι στο νορβηγικό τύπο ανακοίνωναν: «Νορβηγός επιστήμων φυλακισμένος ως Γερμανός κατάσκοπος». Τελικά, επενέβη η μαθηματική κοινότητα της Γαλλίας για να τον σώσει. Μάλιστα, κάποια μέλη της τον επισκέφτηκαν στη φυλακή. Έπεισαν τους δεσμοφύλακές του ότι τα ιερογλυφικά αυτά ήταν πράγματι αφηρημένα μαθηματικά και τίποτα ύποπτο. «Πρώτη φορά έβλεπα τον ήλιο τόσο λαμπερό, τα δέντρα τόσο πράσινα», έγραψε ο Λι για την αποφυλάκισή του. Στη συνέχεια επιστρέφει στη Νορβηγία και συνεχίζει την έρευνά του. Το 1871 αναπτύσσει τις πρώτες ιδέες για τις ομάδες Λι, που αποτελούν τις βάσεις της σύγχρονης μαθηματικής φυσικής. (πηγή: Marcus du Satoy, «Θεωρία Ομάδων», 2009, εκδόσεις Τραυλός)Μετά την αποφυλάκισή του άρχισε να εργάζεται με ομάδες. Σαράντα χρόνια νωρίτερα, ο μαθηματικός Εβαρίστ Γκαλουά είχε χρησιμοποιήσει μια κατηγορία ομάδων για να κατανοήσει τις λύσεις πολυωνυμικών εξισώσεων. Ο Λι ήθελε τώρα να κάνει το ίδιο πράγμα για τις λεγόμενες διαφορικές εξισώσεις, οι οποίες χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν τις αλλαγές διαφόρων φυσικών συστημάτων με την πάροδο του χρόνου.Όταν οι μαθηματικοί προσπαθούν να κατανοήσουν μια ομάδα Λι, μπορούν να χρησιμοποιήσουν όλα τα εργαλεία της γεωμετρίας και του λογισμού – κάτι που δεν ισχύει απαραίτητα για άλλα είδη ομάδων. Αυτό συμβαίνει επειδή κάθε πολλαπλότητα που αντιστοιχεί στην ομάδα έχει μια ωραία ιδιότητα: Αν εστιάσετε σε μια αρκετά μικρή περιοχή, οι καμπύλες της εξαφανίζονται, όπως ακριβώς η σφαιρική Γη φαίνεται επίπεδη σε όσους από εμάς περπατάμε στην επιφάνειά της.Για να δούμε γιατί αυτό είναι χρήσιμο στη μελέτη ομάδων, ας επιστρέψουμε στην SO(2). Θυμηθείτε ότι η SO(2) συνίσταται από όλες τις περιστροφές ενός δίσκου και ότι αυτές οι περιστροφές μπορούν να αναπαρασταθούν ως σημεία σε έναν κύκλο. Προς το παρόν, ας επικεντρωθούμε σε ένα κομμάτι του κύκλου που αντιστοιχεί σε πολύ μικρές περιστροφές – ας πούμε,περιστροφές μικρότερες από μία μοίρα.Αυτό το χαρακτηριστικό είναι εξαιρετικά χρήσιμο. Τα μαθηματικά είναι πολύ πιο εύκολα σε ευθεία γραμμή παρά σε καμπύλη. Και η άλγεβρα Λι περιέχει δικά της στοιχεία (συχνά απεικονιζόμενα ως βέλη που ονομάζονται διανύσματα) που οι μαθηματικοί μπορούν να χρησιμοποιήσουν για να απλοποιήσουν τους υπολογισμούς τους σχετικά με την αρχικήομάδα. Οι μαθηματικοί υποστηρίζουν ότι, ένα από τα ευκολότερα είδη μαθηματικών στον κόσμο είναι η γραμμική άλγεβρα, και η θεωρία των ομάδων Λι έχει σχεδιαστεί με τέτοιο τρόπο ώστε να κάνει σταθερή χρήση της γραμμικής άλγεβρας. Ας υποθέσουμε ότι θέλετε να συγκρίνετε δύο διαφορετικές ομάδες. Οι αντίστοιχες άλγεβρες Λι απλοποιούν τις βασικές τους ιδιότητες, καθιστώντας αυτή τη δουλειά πολύ πιο απλή. Η αλληλεπίδραση μεταξύ αυτών των δύο δομών, όσον αφορά τις ομάδες Λι και τις άλγεβρές τους, είναι κάτι που δημιουργεί μια τεράστια ποικιλία συνεπειών.Ο φυσικός κόσμος είναι γεμάτος από είδη συνεχών συμμετριών που αποτυπώνουν οι ομάδες Λι, καθιστώντας τες απαραίτητες στη φυσική. Πάρτε για παράδειγμα την βαρύτητα. Η βαρυτική έλξη μεταξύ Ήλιου και Γης εξαρτάται μόνο από την απόσταση μεταξύ τους. Έτσι, στη γλώσσα των ομάδων Λι η βαρύτητα είναι «συμμετρική κάτω από την SO(3)». Παραμένει αμετάβλητη όταν το σύστημα στο οποίο δρα περιστρέφεται στον τρισδιάστατο χώρο. Στην πραγματικότητα, όλες οι θεμελιώδεις δυνάμεις στη φυσική – η βαρύτητα, ο ηλεκτρομαγνητισμός και οι δυνάμεις που συγκρατούν τους ατομικούς πυρήνες – ορίζονται από τις συμμετρίες ομάδων Λι. Χρησιμοποιώντας αυτές τις συμμετρίες, οι φυσικοί μπορούν να εξηγήσουν βασικά αινίγματα σχετικά με την ύλη, όπως γιατί τα πρωτόνια ζευγαρώνουν με νετρόνια και γιατί η ενέργεια ενός ατόμου εμφανίζεται σε διακριτές ποσότητες.Το 1918, η Emmy Noether άφησε άναυδους μαθηματικούς και φυσικούς αποδεικνύοντας ότι οι ομάδες Λι αποτελούν επίσης την βάση μερικών από τους πιο βασικούς νόμους διατήρησης στη φυσική. Έδειξε ότι για οποιαδήποτε συμμετρία σε ένα φυσικό σύστημα που μπορεί να περιγραφεί από μια ομάδα Λι, υπάρχει ένας αντίστοιχος νόμος διατήρησης. Για παράδειγμα, το γεγονός ότι οι νόμοι της φυσικής είναι οι ίδιοι σήμερα όπως ήταν χθες και θα είναι αύριο – μια συμμετρία γνωστή ως συμμετρία χρονικής μετατόπισης, η ομάδα Λι που αποτελείται από τους πραγματικούς αριθμούς – υποδηλώνει ότι η ενέργεια του σύμπαντος πρέπει να διατηρείται και αντιστρόφως. Η συμμετρία βρίσκεται παντού, και γι αυτό οι ομάδες Λι παραμένουν ένα ζωτικό εργαλείο τόσο για τους μαθηματικούς όσο και για τους φυσικούς. (*) Κάθε στοιχείο της ομάδας SO(2) που εκφράζει τις στροφές στο επίπεδο, μπορεί να έχει την μορφή ενός πίνακα 2×2: . Εύκολα αποδεικνύεται ότι ο πολλαπλασιασμός του πίνακα R(θ) επί του διανύσματος ως προς την αρχή των αξόνων με συντεταγμένες (x,y): , στρέφει το διάνυσμα κατά γωνία θ. Η παράγωγος του πίνακα των στροφών για θ=0 (η παράγωγος του μοναδιαίου στοιχείου I): μας δίνει τον γεννήτορα των στροφών: . Σε μορφή εκθετικού: . διαβάστε περισσότερες λεπτομέρειες: Leila Sloman, What Are Lie Groups? –https://www.quantamagazine.org/what-are-lie-groups-20251203/ Θεωρείστε τις συμμετρίες του ισόπλευρου τριγώνου. Σχηματίζουν μια ομάδα έξι στοιχείων, όπως φαίνεται εδώ:(Εφόσον μια πλήρης περιστροφή φέρνει κάθε σημείο του τριγώνου πίσω στο σημείο που ξεκίνησε, οι μαθηματικοί παύουν να μετρούν τις περιστροφές πέραν των 360ο) Ο Marius Sophus Lie το 1896 Η Γεωμετρία των Ομάδων: Οι ομάδες Λι είναι ομάδες που σχηματίζουν επίσης γεωμετρικά σχήματα, τις επονομαζόμενες πολλαπλότητες. Για παράδειγμα, σκεφτείτε την ομάδα όλων των περιστροφών που αφήνουν έναν δίσκο αμετάβλητο, την οποία οι μαθηματικοί ονομάζουν SO(2) Στο παραπάνω σχήμα η καμπύλη της SO(2) είναι μόλις αντιληπτή. Όταν ένας δίσκος περιστρέφεται κατά 1ο ή λιγότερο, οποιοδήποτε δεδομένο σημείο στο χείλος του ακολουθεί μια σχεδόν γραμμική τροχιά. Αυτό σημαίνει ότι οι μαθηματικοί μπορούν να προσεγγίσουν αυτές τις περιστροφές με μια ευθεία γραμμή που αγγίζει τον κύκλο σε ένα μόνο σημείο – μια εφαπτομένη. Αυτή η εφαπτομένη ονομάζεται άλγεβρα Λι (*).

Ο φυσικός που βρήκε έναν νέο τρόπο παρατήρησης του σύμπαντος. Ο Τόνι Τάισον (Tony Tyson) περιλαμβάνεται στη λίστα του περιοδικού Nature με τους 10 επιστήμονες που διαμόρφωσαν την επιστήμη το 2025 Το πανίσχυρο νέο τηλεσκόπιο Vera Rubin στη Χιλή, που τέθηκε φέτος σε λειτουργία υπόσχεται επανάσταση στη χαρτογράφηση του σύμπαντος. Πήρε το όνομά του από την αστρονόμο Vera Rubin και φιλοξενεί τον ισχυρότερο ψηφιακό φωτογραφικό μηχανισμό στον κόσμο. Οι πρώτες φωτογραφίες του κατέγραψαν το φως από εκατομμύρια μακρινά άστρα και γαλαξίες σε πρωτοφανή κλίμακα – και στο μέλλον αναμένεται ότι θα αποκαλύψουν χιλιάδες αστεροειδείς που δεν έχουν εντοπιστεί μέχρι σήμερα.Το αστεροσκοπείο Vera Rubin οραματίστηκε για πρώτη φορά ο Τόνι Τάισον πριν από 30 χρόνια και πλέον. Η εργασία του στην τεχνολογία των ψηφιακών φωτογραφικών μηχανών ήταν αναπόσπαστο μέρος της ανάπτυξης του τηλεσκοπίου. Παρά το βάρος του περίπου 350 τόνων, το τηλεσκόπιο έχει έναν συμπαγή σχεδιασμό που του επιτρέπει να κινείται ευέλικτα, καταγράφοντας μια διαφορετική έκθεση κάθε 40 δευτερόλεπτα. Θα χαρτογραφεί τρισδιάστατα την αόρατη σκοτεινή ύλη του σύμπαντος, θα ανιχνεύει εκατομμύρια πάλσαρ ή σουπερνόβα και θα εντοπίζει αστεροειδείς που θα μπορούσαν να απειλήσουν τη Γη. Ο Τάισον όχι μόνο συνέλαβε το έργο, αλλά το προώθησε και το προχώρησε, παρά τον αρχικό σκεπτικισμό.Ο Τάισον λίγο μετά την απόκτηση του διδακτορικού του στη φυσική, εντάχθηκε στα εργαστήρια AT&T Bell στο Murray Hill του New Jersey το 1969. Εργάστηκε σε έναν πρώιμο ανιχνευτή βαρυτικών κυμάτων και στη συνέχεια ενδιαφέρθηκε για τους αισθητήρες CCD (Charge Coupled Device) οι οποίοι μόλις είχαν εφευρεθεί. Συνειδητοποίησε ότι η ικανότητά τους να ανιχνεύουν ακόμη και μικροσκοπικές ποσότητες φωτός θα μπορούσε να μεταμορφώσει την αστρονομία. Ξεκίνησε να χρησιμοποιεί αυτούς τους αισθητήρες για να αποκαλύψει τους πιο αμυδρούς και πιο μακρινούς γαλαξίες.Ο απώτερος στόχος του ήταν να απεικονίσει μεγάλα τμήματα του ουρανού, μετρώντας πώς τα σχήματα των γαλαξιών παραμορφώνονταν καθώς το φως τους ταξίδευε σε ένα σύμπαν γεμάτο με τεράστιες μάζες σκοτεινής ύλης.Εν τω μεταξύ, ο Tάισον συνέχισε να χρησιμοποιεί CCD για την κατασκευή όλο και μεγαλύτερων ψηφιακών φωτογραφικών μηχανών για τηλεσκόπια. Μία που κατασκεύασε στις αρχές της δεκαετίας του 1990 εγκαταστάθηκε σε ένα αμερικανικό τηλεσκόπιο στη Χιλή και αποτέλεσε βασικό εργαλείο στην ανακάλυψη της σκοτεινής ενέργειας το 1998. Ενώ εργαζόταν σε αυτό το τηλεσκόπιο, ο Tάισον συνέλαβε την ιδέα για το τηλεσκόπιο Rubin για την οποία πρωτοστάτησε, από την πρώτη πρόταση το 2000 μέχρι την ολοκλήρωσή της. Εξακολουθεί να κατέχει τον ρόλο του επικεφαλής επιστήμονα, διαχειριζόμενος τη ρύθμιση της πολύπλοκης συσκευής.Οι ψηφιακές φωτογραφικές μηχανές που κατασκευάζονται από CCD αποτελούν πλέον το τυπικό εργαλείο οπτικής απεικόνισης σε όλη την αστρονομία, αλλά το τηλεσκόπιο στο αστεροσκοπείο Rubin, που ονομάζεται Simonyi Survey Telescope, διαθέτει την μεγαλύτερη ψηφιακή κάμερα που έχει κατασκευαστεί μέχρι σήμερα. Έχει το μέγεθος ενός μικρού αυτοκινήτου και μπορεί να καταγράψει 3.200 megapixel σε κάθε λήψη, και θα αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο κάνουμε αστρονομία.Ακόμα και στην ηλικία των 85 ετών, ο Τάισον δεν έχει καμία πρόθεση να επιβραδύνει. Αναμένει ότι το τηλεσκόπιό του θα υλοποιήσει το απόλυτο όραμα, διεξάγοντας την μεγαλύτερη έρευνα του φαινομένου ασθενούς βαρυτικού φακού στο σύμπαν. Αναμένει επίσης ότι υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να μας αποκαλύψει κάτι πραγματικά απρόσμενο. Δύο σπειροειδείς γαλαξίες (κάτω δεξιά), τρεις συγχωνευόμενοι γαλαξίες (πάνω δεξιά) στο σμήνος της Παρθένου, καθώς επίσης αρκετές ομάδες μακρινών γαλαξιών και πολλά άστρα του Γαλαξία μας. Mια από τις πρώτες εικόνες του τηλεσκοπίου Vera Rubin που δόθηκαν στη δημοσιότητα πριν από μερικούς μήνες. Το 2000, ο Τάισον ήταν ένας από τους πρώτους φυσικούς που χρησιμοποίησε την τεχνική, που ονομάζεται «ασθενής βαρυτικός φακός», για να αποκαλύψει την παρουσία σκοτεινής ύλης. διαβάστε περισσότερες λεπτομέρειες: The visionary physicist who gave us a new way to view the cosmos –https://www.nature.com/articles/d41586-025-03840-9

Στέλαρ Τζετ. Το Διαστημικό Τηλεσκόπιο James Webb της NASA κατέγραψε έναν πυρσό με κοχλάζοντα αέρια που εκρήγνυνται από ένα ηφαιστειακά αναπτυσσόμενο τέρας σε αυτήν την εικόνα που δημοσιεύτηκε στις 10 Σεπτεμβρίου 2025. Οι αστρικοί πίδακες, οι οποίοι τροφοδοτούνται από την βαρυτική ενέργεια που απελευθερώνεται καθώς ένα αστέρι μεγαλώνει σε μάζα, κωδικοποιούν το ιστορικό σχηματισμού του πρωτοαστέρα. Αυτή η εικόνα παρέχει στοιχεία ότι οι πρωτοαστρικοί πίδακες κλιμακώνονται με τη μάζα των γονικών τους αστεριών - όσο πιο ογκώδης είναι η αστρική μηχανή που κινεί το πλάσμα, τόσο μεγαλύτερος είναι ο πίδακας που προκύπτει. https://www.nasa.gov/image-article/stellar-jet/

Εταιρεία Πυραύλων και Διαστήματος Energia Καλώς ήρθατε πίσω! Η μονάδα καθόδου Soyuz MS-27 προσγειώθηκε όπως είχε προγραμματιστεί 146 χλμ. από την πόλη Zhezkazgan. Οι ακόλουθοι επέστρεψαν από τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό: 🔘 Κοσμοναύτης Sergei Ryzhikov (Roscosmos)· 🔘 Κοσμοναύτης Alexei Zubritsky (Roscosmos)· 🔘 Αστροναύτης Jonathan Kim (NASA). Αυτό το βίντεο από τον κοσμοναύτη Oleg Platonov δείχνει την αποσύνδεση του Soyuz MS-27 από τον σταθμό. Κατά τη διάρκεια της Αποστολής 73 στον ISS, οι κοσμοναύτες ολοκλήρωσαν πολλή δουλειά. Πραγματοποίησαν δύο διαστημικούς περιπάτους, εγκαθιστώντας εξοπλισμό για δύο νέα πειράματα στην επιφάνεια της πολυλειτουργικής εργαστηριακής μονάδας Nauka: ☑️ Η εγκατάσταση επιταξίας μοριακής δέσμης Ekran-M αναπτύσσει ημιαγωγούς στο διάστημα για πρώτη φορά· ☑️ Ο εγχυτήρας παλμών μελετά τις ιονοσφαιρικές διαταραχές που προκαλούνται από παλμούς πλάσματος. Η 74η μακροπρόθεσμη αποστολή στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS) θα ξεκινήσει τον Δεκέμβριο και θα διαρκέσει περισσότερες από 240 ημέρες. https://vk.com/rsc_energia?z=video-167742670_456239609%2F597869ead7e1988675%2Fpl_wall_-167742670 https://vk.com/rsc_energia?w=wall-167742670_23688 Ο αστροναύτης της NASA, Τζόνι Κιμ, και οι συνάδελφοί του επιστρέφουν από τον Διαστημικό Σταθμό. Ο αστροναύτης της NASA, Τζόνι Κιμ, επέστρεψε στη Γη την Τρίτη μαζί με τους κοσμοναύτες της Roscosmos, Σεργκέι Ριζίκοφ και Αλεξέι Ζουμπρίτσκι, ολοκληρώνοντας μια οκτάμηνη επιστημονική αποστολή στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό με στόχο να ωφελήσει τη ζωή στη Γη και τη μελλοντική εξερεύνηση του διαστήματος.Πραγματοποίησαν μια ασφαλή προσγείωση με αλεξίπτωτο στις 12:03 π.μ. EST (10:03 π.μ. τοπική ώρα), νοτιοανατολικά του Τζεζκαζγκάν στο Καζακστάν, μετά την αναχώρησή τους από τον διαστημικό σταθμό στις 8:41 μ.μ. στις 8 Δεκεμβρίου, με το διαστημόπλοιο Soyuz MS-27.Κατά τη διάρκεια 245 ημερών στο διάστημα, το πλήρωμα περιστράφηκε γύρω από τη Γη 3.920 φορές, διανύοντας σχεδόν 104 εκατομμύρια μίλια. Εκτοξεύτηκαν στον διαστημικό σταθμό στις 8 Απριλίου. Αυτή η αποστολή σηματοδότησε την πρώτη διαστημική πτήση τόσο για τον Κιμ όσο και για τον Ζουμπρίτσκι, ενώ ο Ριζίκοφ ολοκλήρωσε το τρίτο του ταξίδι στο διάστημα, καταγράφοντας συνολικά 603 ημέρες στο διάστημα.Ενώ βρισκόταν στο εργαστήριο σε τροχιά, ο Kim συνέβαλε σε ένα ευρύ φάσμα επιστημονικών ερευνών και τεχνολογικών επιδείξεων. Μελέτησε τη συμπεριφορά βιοεκτυπωμένων ιστών που περιέχουν αιμοφόρα αγγεία σε συνθήκες μικροβαρύτητας για ένα πείραμα που συμβάλλει στην προώθηση της παραγωγής ιστών στο διάστημα για τη θεραπεία ασθενών στη Γη. Αξιολόγησε επίσης τον τηλεχειρισμό πολλαπλών ρομπότ στο διάστημα για τη μελέτη Surface Avatar , η οποία θα μπορούσε να υποστηρίξει την ανάπτυξη ρομποτικών βοηθών για μελλοντικές αποστολές εξερεύνησης. Επιπλέον, ο Kim εργάστηκε στην ανάπτυξη της κατασκευής νανοϋλικών που μιμούνται το DNA στο διάστημα , τα οποία θα μπορούσαν να βελτιώσουν τις τεχνολογίες χορήγησης φαρμάκων και να υποστηρίξουν αναδυόμενες θεραπευτικές μεθόδους και την αναγεννητική ιατρική.Μετά τους ιατρικούς ελέγχους μετά την προσγείωση, το πλήρωμα θα επιστρέψει στην περιοχή ανάρρωσης στην Καραγκάντα του Καζακστάν. Στη συνέχεια, ο Κιμ θα επιβιβαστεί σε αεροσκάφος της NASA με προορισμό το Διαστημικό Κέντρο Τζόνσον του οργανισμού στο Χιούστον.Για περισσότερα από 25 χρόνια, οι άνθρωποι ζουν και εργάζονται συνεχώς στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, προωθώντας την επιστημονική γνώση και κάνοντας ερευνητικές ανακαλύψεις που δεν είναι δυνατές στη Γη. Ο σταθμός αποτελεί ένα κρίσιμο πεδίο δοκιμών για τη NASA, ώστε να κατανοήσει και να ξεπεράσει τις προκλήσεις των διαστημικών πτήσεων μεγάλης διάρκειας και να επεκτείνει τις εμπορικές ευκαιρίες σε χαμηλή τροχιά γύρω από τη Γη. Καθώς οι εμπορικές εταιρείες επικεντρώνονται στην παροχή υπηρεσιών και προορισμών ανθρώπινης διαστημικής μεταφοράς στο πλαίσιο μιας ισχυρής οικονομίας σε χαμηλή τροχιά γύρω από τη Γη , η NASA επικεντρώνει τους πόρους της σε αποστολές στο βαθύ διάστημα στη Σελήνη, στο πλαίσιο της εκστρατείας Άρτεμις, στο πλαίσιο της προετοιμασίας για μελλοντικές επανδρωμένες αποστολές στον Άρη. Μάθετε περισσότερα για την έρευνα και τις λειτουργίες του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού στη διεύθυνση: https://www.nasa.gov/station Τα μέλη του πληρώματος του Soyuz MS-27 (από αριστερά), ο αστροναύτης της NASA Jonny Kim και οι κοσμοναύτες της Roscosmos Sergey Ryzhikov και Alexey Zubritsky. Το διαστημόπλοιο Soyuz MS-27 αποσυνδέεται από τη μονάδα Prichal για να επιστρέψει στη Γη τρία μέλη του πληρώματος της Αποστολής 73.

Πότε θα γίνει η επόμενη επανδρωμένη αποστολή στη Σελήνη; H αποστολή Απόλλων 17 ήταν η τελευταία επανδρωμένη αποστολή της NASA στη Σελήνη. Διήρκησε από τις 7 έως τις 19 Δεκεμβρίου του 1972. Στην επιφάνεια της Σελήνης περπάτησαν ο Gene Cernan και ο γεωλόγος Harrison Schmitt, ενώ ο Ronald Evans βρισκόταν σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη. Ακριβώς πριν από 53 χρόνια λοιπόν, πάνω από μισό αιώνα(!), οι αστροναύτες της αποστολής Απόλλων 17 όχι μόνο περπάτησαν στο φεγγάρι, αλλά οδήγησαν και ένα αυτοκίνητο που είχαν φέρει μαζί τους: Πότε θα επιστρέψουμε στη Σελήνη; Προς αναβολή η επιστροφή των Αμερικανών στη Σελήνη – O Μασκ καθυστερεί Το σκάφος Starship της SpaceΧ δεν θα είναι έτοιμο εγκαίρως για μια αποστολή στη Σελήνη το 2027. Η αμερικανική κυβέρνηση δεν κρύβει την οργή της. Παρά τις πιέσεις της κυβέρνησης Τραμπ για επίσπευση του μεγάλου εγχειρήματος, η NASA φαίνεται ότι θα αναγκαστεί να αναβάλει για τουλάχιστον ένα έτος την πρώτη αποστολή αστροναυτών στην επιφάνεια της Σελήνης εδώ και μισό αιώνα. Η SpaceX, η διαστημική εταιρεία του Έλον Μασκ που συνεργάζεται με τη NASΑ στο πρόγραμμα Artemis, δεν θα είναι έτοιμη για αναχώρηση πριν από το 2028 το νωρίτερο, αποκαλύπτει εσωτερικό έγγραφο της εταιρείας περιήλθε στην κατοχή του Politico. Και αυτό σημαίνει ότι οι ΗΠΑ κινδυνεύουν να μην προλάβουν την Κίνα, η οποία σχεδιάζει την να στείλει ανθρώπους στο φεγγάρι το αργότερο έως το 2030. Το 2021, η αμερικανική διαστημική υπηρεσία επέλεξε τη SpaceX ως βασικό συνεργάτη για τις δύο πρώτες αποστολές προσσελήνωσης του προγράμματος Artemis, ενώ οι επόμενες αποστολές ανατέθηκαν στην Blue Origin του Τζεφ Μπέζος. To σχέδιο προβλέπει ότι οι αστροναύτες θα αναχωρούν από τη Γη με το σκάφος Orion της NASA. Όταν όμως φτάσουν στη Σελήνη και τεθούν σε τροχιά θα μετεπιβιβάζονται στο Starship της SpaceX για την τελική κάθοδο στην επιφάνεια του φεγγαριού. H εταιρεία εκτιμά ότι το σκάφος της θα πρέπει να ανεφοδιαστεί στο Διάστημα έως και 12 φορές για να συγκεντρώσει αρκετά καύσιμα ώστε να φτάσει στη Σελήνη. Σύμφωνα με το εσωτερικό έγγραφο της SpaceX, η πρώτη πρόβα για την επιχείρηση ανεφοδιασμού σε τροχιά δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί πριν από τον Ιούνιο του 2026. Αν όλα πάνε καλά, μια αποστολή προσσελήνωσης χωρίς πλήρωμα θα είναι εφικτή το 2027, πριν επιχειρηθεί μια αποστολή με αστροναύτες το 2028. Σύμφωνα με το Politico, η SpaceX δεν έχει ακόμα ενημερώσει την κυβέρνηση για το νέο χρονοδιάγραμμά. Τον Οκτώβριο, ο προσωρινός διοικητής της NASA Σον Ντάφι (ο οποίος είναι επίσης υπουργός Μεταφορών και είχε συγκρουστεί με τον Μασκ την περίοδο που ο εκκεντρικός δισεκατομμυριούχος συνεργαζόταν με το επιτελείο Τραμπ) προειδοποίησε ότι, λόγω της καθυστέρησης, η υπηρεσία εξετάζει το ενδεχόμενο να αναθέσει το συμβόλαιο της SpaceX σε άλλη εταιρεία, όπως η Blue Origin του Μπέζος. Λίγο αργότερα, η SpaceX ανακοίνωσε ότι σκοπεύει να υποβάλλει ένα «απλοποιημένο» σχέδιο για να επιταχύνει την επιστροφή στη Σελήνη. Παραμένει ασαφές αν το νέο χρονοδιάγραμμα της εταιρείας θα γίνει δεκτό από τον Τραμπ, ο οποίος βιάζεται για προσσελήνωση πριν λήξει η θητεία του. πηγή: https://www.in.gr/2025/12/09/in-science/space/pros-anavoli-epistrofi-ton-amerikanon-sti-selini-o-mask-kathysterei/ O αστροναύτης Gene Cernan στη Σελήνη στις 13 Δεκεμβρίου 1972 Το όχημα της αποστολής Απόλλων 17

Ισχυρή έκλαμψη εκρήγνυται από τον Ήλιο Ο Ήλιος εξέπεμψε μια ισχυρή ηλιακή έκλαμψη, η οποία κορυφώθηκε στις 12:01 π.μ. στις 8 Δεκεμβρίου 2025. Το Παρατηρητήριο Ηλιακής Δυναμικής της NASA , το οποίο παρακολουθεί συνεχώς τον Ήλιο, κατέγραψε μια εικόνα του συμβάντος. Οι ηλιακές εκλάμψεις είναι ισχυρές εκρήξεις ενέργειας. Οι εκλάμψεις και οι ηλιακές εκρήξεις μπορούν να επηρεάσουν τις ραδιοεπικοινωνίες, τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας, τα σήματα πλοήγησης και να θέσουν σε κίνδυνο τα διαστημόπλοια και τους αστροναύτες. Αυτή η έκλαμψη ταξινομείται ως έκλαμψη X1.1. Η κλάση X υποδηλώνει τις πιο έντονες εκλάμψεις, ενώ ο αριθμός παρέχει περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την έντασή της.Για να δείτε πώς ένας τέτοιος διαστημικός καιρός μπορεί να επηρεάσει τη Γη, επισκεφθείτε το Κέντρο Πρόβλεψης Διαστημικού Καιρού της NOAA https://spaceweather.gov/ , την επίσημη πηγή της κυβέρνησης των ΗΠΑ για προβλέψεις, παρατηρήσεις, προειδοποιήσεις και ειδοποιήσεις για τον διαστημικό καιρό. Η NASA λειτουργεί ως ερευνητικός βραχίονας της εθνικής προσπάθειας για τον διαστημικό καιρό. Η NASA παρατηρεί συνεχώς τον Ήλιο και το διαστημικό μας περιβάλλον με έναν στόλο διαστημοπλοίων που μελετούν τα πάντα, από τη δραστηριότητα του Ήλιου μέχρι την ηλιακή ατμόσφαιρα και τα σωματίδια και τα μαγνητικά πεδία στο διάστημα που περιβάλλει τη Γη. https://science.nasa.gov/blogs/solar-cycle-25/2025/12/08/strong-flare-erupts-from-sun-7/ Το Ηλιακό Δυναμικό Παρατηρητήριο της NASA κατέγραψε αυτήν την εικόνα μιας ηλιακής έκλαμψης — που φαίνεται ως η φωτεινή λάμψη στα δεξιά — στις 8 Δεκεμβρίου 2025. Η εικόνα δείχνει ένα υποσύνολο ακραίου υπεριώδους φωτός που αναδεικνύει το εξαιρετικά θερμό υλικό σε εκλάμψεις και το οποίο είναι χρωματισμένο σε γαλαζοπράσινο χρώμα.