Δροσος Γεωργιος

Η όραση των φιδιών φτιάχνει σούπερ κάμερες κινητών τηλεφώνων Παρασκευή, 19 Δεκεμβρίου 2025 8:41 Νέα προηγμένη τεχνολογία απεικόνισης με βάση τον μοναδικό στη φύση υπερευαίσθητο μηχανισμό όρασης των φιδιών. Share: Share via Facebook Share via Twitter Share via LinkedIn Share via Email Επιστήμονες στην Κίνα ανέπτυξαν ένα πρωτοποριακό σύστημα τεχνητής απεικόνισης εμπνευσμένο από τα φίδια τα οποία μπορούν να «βλέπουν» τη θερμότητα που εκπέμπει το θήραμά τους στο απόλυτο σκοτάδι. Ο αισθητήρας καταγράφει υπερυψηλής ανάλυσης υπέρυθρες εικόνες σε ανάλυση 4K και μπορεί να αποτελέσει τη βάση για εξαιρετικά χαμηλού κόστους μέγιστης ποιότητας κάμερες είτε για φωτογραφικές μηχανές είτε για smartphones. Κάθε αντικείμενο με θερμοκρασία πάνω από το απόλυτο μηδέν (-273 βαθμούς Κελσίου) εκπέμπει κάποια ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία. Στην περίπτωση της φυσιολογικής θερμότητας του σώματος, αυτή έχει μήκος κύματος στην υπέρυθρη περιοχή. Το ανθρώπινο μάτι μπορεί να αντιληφθεί μόνο μικρότερα μήκη κύματος, που ανήκουν στο φάσμα του ορατού φωτός. Τα φίδια μπορούν επίσης να βλέπουν το ορατό φως, όμως ορισμένα είδη, όπως οι οχιές του γένους Crotalinae, διαθέτουν ένα ειδικό όργανο ανίχνευσης θερμότητας δίπλα στα ρουθούνια τους το οποίο οι ειδικοί ονομάζουν «λάκκο» που τους επιτρέπει να οπτικοποιούν υπέρυθρη ακτινοβολία μεγαλύτερου μήκους κύματος. Το όργανο αυτό αποτελείται από μια κοίλη κοιλότητα με μια λεπτή μεμβράνη τεντωμένη στο εσωτερικό της. Όταν τα υπέρυθρα κύματα θερμαίνουν συγκεκριμένα σημεία της μεμβράνης μια θερμική εικόνα μεταφέρεται στον εγκέφαλο μέσω των συνδεδεμένων νεύρων. Επιστήμονες από το Ινστιτούτο Τεχνολογίας του Πεκίνου χρησιμοποίησαν αυτή την ιδέα για να δημιουργήσουν το δικό τους σύστημα ανίχνευσης υπέρυθρης ακτινοβολίας. Στοίβαξαν στρώματα διαφορετικών υλικών πάνω σε έναν δίσκο 8 ιντσών, μέσα από τα οποία περνά η ακτινοβολία μέχρι να μετατραπεί σε εικόνα υψηλής ποιότητας, ορατή στο ανθρώπινο μάτι. Το σύστημα περιγράφεται σε μελέτη που δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση «Light: Science & Applications». ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ Ουκρανία: 138 δισ. δολάρια, FPV drones και μοτοσικλέτες ρίχνει η Ρωσία στον πόλεμο – Οι στόχοι και οι φιλοδοξίες του Κρεμλίνου Το πρώτο στρώμα του συστήματος απεικόνισης είναι ένα στρώμα ανίχνευσης υπέρυθρης ακτινοβολίας, αποτελούμενο από λεγόμενες «κολλοειδείς κβαντικές τελείες». Πρόκειται για εξαιρετικά μικρά νανοσωματίδια από άτομα υδραργύρου και τελλουρίου, τα οποία απελευθερώνουν ηλεκτρικά φορτία όταν απορροφούν υπέρυθρη ακτινοβολία. Τα φορτία αυτά στη συνέχεια διέρχονται από αρκετά στρώματα μείωσης θορύβου και καταλήγουν σε ένα στρώμα οργανικής φωτοδιόδου εκπομπής φωτός, γνωστό ως «μετατροπέας ανόδου». Εκεί, τα ηλεκτρόνια συναντούν «οπές» (απουσίες ηλεκτρονίων) και απελευθερώνουν ενέργεια, την οποία φωσφορίζοντα μόρια μετατρέπουν σε πράσινο, ορατό φως. Τέλος, το ορατό φως φτάνει στο στρώμα CMOS και μετατρέπεται σε εικόνα. Η κάμερα Πρόκειται για το πρώτο σύστημα που μπορεί να μετατρέψει υπέρυθρη ακτινοβολία μικρού και μεσαίου μήκους κύματος (1,1 έως 5 μικρόμετρα) σε εικόνα υπερυψηλής ανάλυσης σε θερμοκρασία δωματίου. Επειδή ο αισθητήρας CMOS βρίσκεται απευθείας πάνω από τον μετατροπέα, τα ασθενέστερα υπέρυθρα σήματα καταγράφονται πριν τα «πνίξει» ο θόρυβος. Σε άλλα συστήματα, όπου ο αισθητήρας CMOS και ο μετατροπέας είναι διαχωρισμένοι, απαιτείται ακριβή κρυογενική ψύξη για να αποτραπεί η συσσώρευση θορύβου καθώς τα σήματα μεταφέρονται μεταξύ τους. Η δυνατότητα ανίχνευσης υπέρυθρης ακτινοβολίας επεκτείνει αποτελεσματικά το φάσμα των μηκών κύματος που μπορούν να «δουν» οι άνθρωποι κατά περισσότερες από 14 φορές. Μια κάμερα εξοπλισμένη με αυτή την τεχνολογία θα μπορεί να εντοπίζει θερμά αντικείμενα σε συνθήκες χαμηλού φωτισμού, όπως μέσα σε ομίχλη, καπνό ή τη νύχτα. «Η διεύρυνση της τεχνητής όρασης στο υπέρυθρο φάσμα θα μπορούσε να λειτουργεί σε όλες τις καιρικές συνθήκες, μέρα και νύχτα, ανεξάρτητα από ακραία καιρικά φαινόμενα, και να βρει εφαρμογές σε νέους τομείς όπως η βιομηχανική επιθεώρηση, η ασφάλεια τροφίμων, η ανίχνευση αερίων, η αγροτική επιστήμη και η αυτόνομη οδήγηση», έγραψαν οι ερευνητές στη μελέτη. Πρόσθεσαν ότι δεκάδες εκατομμύρια εικονοστοιχεία με τη χρήση του συστήματός τους θα μπορούσαν να επιτευχθούν με εξαιρετικά χαμηλό κόστος, καθιστώντας την τεχνολογία πιο εφικτή για καταναλωτικές κάμερες και smartphones στο μέλλον. Άλλωστε, οι συσκευές αυτές χρησιμοποιούν ήδη τυπικούς αισθητήρες CMOS από πυρίτιο, πάνω στους οποίους θα μπορούσαν να προσαρμοστούν τα επιπλέον στρώματα. https://www.naftemporiki.gr/techscience/2048827/i-orasi-ton-fidion-ftiachnei-soyper-kameres-kiniton-tilefonon/

Δείτε live το σημερινό «τετ α τετ» της Γης με το μυστηριώδη κομήτη που εισέβαλε στο ηλιακό μας σύστημα. Ο διαστημικός βράχος που προέρχεται από άλλη περιοχή του γαλαξία θα πλησιάσει τον πλανήτη μας χωρίς να αποτελεί κίνδυνο. Ένας σπάνιος διαστρικός επισκέπτης προερχόμενος έξω από το ηλιακό μας σύστημα που κινείται προς τον Ήλιο εντοπίστηκε την 1 Ιουλίου και έκτοτε η αστρονομική κοινότητα τον παρακολουθεί για να μάθει όσα περισσότερα μπορεί για αυτόν. Οι επιστήμονες έχουν συμφωνήσει ότι πρόκειται για έναν κομήτη και σήμερα Παρασκευή (περίπου εννέα το πρωί ώρα Ελλάδος) θα πλησιάσει στο κοντινότερο σημείο της τροχιάς του τη Γη σε απόσταση 270 εκατ. χιλιομέτρων από τον πλανήτη μας χωρίς να δημιουργεί οποιαδήποτε απειλή σύμφωνα με τους ειδικούς.Η επιστημονική κοινότητα παρακολουθεί στενά τον κομήτη που έχει ονομαστεί 3I/ATLAS και πρόσφατη μελέτη αναφέρει ότι πρόκειται για τον αρχαιότερο κομήτη που έχει δει ανθρώπινο μάτι ή τουλάχιστον ο αρχαιότερος που γνωρίζουμε αν υποθέσουμε ότι εμφανίστηκε κάποτε στον ουράνιο θόλο κάποιος κομήτης με ακόμη μεγαλύτερη ηλικία χωρίς να μπορούν τότε οι άνθρωποι να τον μελετήσουν.Το ηλιακό μας σύστημα έχει ηλικία περίπου 4,5 δις. ετών και ο κομήτης που οι αστρονόμοι ονόμασαν 3I/ATLAS έχει σύμφωνα με τη μελέτη ηλικία 7-7,5 δισ. έτη προερχόμενος πιθανότατα από μια περιοχή του γαλαξία μας η οποία δεν έχει παρατηρηθεί μέχρι σήμερα σχεδόν καθόλου. Ο 3I/ATLAS είναι μόλις το τρίτο επιβεβαιωμένο αντικείμενο που γνωρίζουμε να εισβάλει στο ηλιακό μας σύστημα από άλλες περιοχές του γαλαξία μας μετά τον ‘Oumuamua (2017) και τον κομήτη 2I/Borisov (2019). Ο διαστρικός κομήτης, που αρχικά ονομάστηκε C/2025 N1 (ATLAS), παρατηρήθηκε την 1η Ιουλίου από το τηλεσκόπιο ATLAS (Asteroid Terrestrial-impact Last Alert System) που χρηματοδοτείται από τη NASA στο Ρίο Χουρτάδο της Χιλής.«Όλοι οι μη διαστρικοί κομήτες, όπως ο κομήτης του Χάλεϊ, σχηματίστηκαν ταυτόχρονα με το ηλιακό μας σύστημα, επομένως έχουν ηλικία έως και 4,5 δισεκατομμυρίων ετών. Ωστόσο, οι διαστρικοί επισκέπτες έχουν τη δυνατότητα να είναι πολύ μεγαλύτεροι σε ηλικία, και από αυτούς που είναι γνωστοί μέχρι στιγμής, η στατιστική μας μέθοδος υποδηλώνει ότι ο 3I/ATLAS είναι πολύ πιθανό να είναι ο παλαιότερος κομήτης που έχουμε δει ποτέ» λέει ο Μάθιου Χόπκινς αστρονόμος του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, μέλος της ερευνητικής ομάδας που έκανε την χρονολόγηση του κομήτη. Ο 3I/ATLAS φαίνεται ότι ήρθε στην περιοχή μας από ένα πυκνό δίσκο άστρων του γαλαξία μας στον οποίο βρίσκονται πανάρχαια άστρα. Η ερευνητική ομάδα εκτιμά ότι ο κομήτης αυτός θα έχει διαφορετική χημική σύσταση που τους κομήτες του ηλιακού μας συστήματος και πιθανώς να περιέχει υψηλές ποσότητες πάγου νερού.Καθώς ο 3I/ATLAS πλησιάζει τον Ήλιο θα θερμαίνεται. Οι παγωμένοι πάγοι θα μετατραπούν σε αέριο, μια διαδικασία που ονομάζεται εξάχνωση, το οποίο θα απελευθερώνεται από την επιφάνεια του κομήτη. Αυτή η έκλυση αερίων θα δώσει στον 3I/ATLAS μια την χαρακτηριστική φωτεινή ουρά και άλλα συνήθη διακριτικά χαρακτηριστικά των κομητών.Οι παρατηρήσεις έχουν ήδη δείξει ότι ο 3I/ATLAS έχει έντονη γεωλογική δραστηριότητα. Αυτές οι παρατηρήσεις φαίνεται επίσης να δείχνουν ότι ο 3I/ATLAS είναι μεγαλύτερος σε μέγεθος από τους προηγούμενους διαστρικούς εισβολείς 1I/’Oumuamua και 2I/Borisov. Καλλιτεχνική απεικόνιση του κομήτη 3I/ATLAS https://www.naftemporiki.gr/techscience/2048819/deite-live-to-simerino-tet-a-tet-tis-gis-me-to-mystiriodi-komiti-poy-eisevale-sto-iliako-mas-systima/

Επαναστατικό κβαντικό τσιπ φέρνει ακόμη πιο κοντά το… ιερό δισκοπότηρο των υπολογιστών (βίντεο) Βασίζεται σε μια νέα αρχιτεκτονική που υπόσχεται μεγαλύτερη ακρίβεια υπολογισμων Φυσικοί της νεοφυούς εταιρείας Silicon Quantum Computing στο Σίδνεϊ κατασκεύασαν αυτό που όπως λένε είναι το μεγαλύτερης ακρίβειας τσιπ κβαντικού υπολογισμού που έχει κατασκευαστεί ποτέ αφού πρώτα ανέπτυξαν ένα νέο είδος αρχιτεκτονικής. Οι φυσικοί αναφέρουν ότι τα ατομικά κβαντικά τσιπ πυριτίου που ανέπτυξαν τους δίνουν πλεονέκτημα έναντι άλλων τύπων κβαντικών μονάδων επεξεργασίας.Αυτό οφείλεται στο ότι τα τσιπ βασίζονται σε μια νέα αρχιτεκτονική, που ονομάζεται «14/15», η οποία τοποθετεί άτομα φωσφόρου μέσα στο πυρίτιο, ονομασία που προέρχεται από το γεγονός ότι ο φώσφορος και το πυρίτιο είναι το 14ο και το 15ο στοιχείο του περιοδικού πίνακα. Η SQC πέτυχε ποσοστά πιστότητας από 99,5 έως 99,99 τοις εκατό σε έναν κβαντικό υπολογιστή με εννέα πυρηνικά qubits και δύο ατομικά qubits, καταγράφοντας την πρώτη παγκοσμίως επίδειξη ατομικού κβαντικού υπολογισμού με βάση το πυρίτιο σε ξεχωριστά συμπλέγματα.Τα ποσοστά πιστότητας μετρούν το πόσο καλά λειτουργούν οι τεχνικές διόρθωσης και μετριασμού σφαλμάτων. Εκπρόσωποι της εταιρείας λένε ότι έχουν επιτύχει ποσοστό σφαλμάτων αιχμής για τη δική τους αρχιτεκτονική.Αυτό μπορεί να μην ακούγεται τόσο εντυπωσιακό όσο οι κβαντικοί υπολογιστές με χιλιάδες qubits, όμως η αρχιτεκτονική 14/15 είναι εξαιρετικά κλιμακώσιμη, όπως αναφέρουν οι επιστήμονες στη μελέτη. Προσθέτουν ότι η επίδειξη κορυφαίας πιστότητας σε πολλαπλά συμπλέγματα λειτουργεί ως απόδειξη της ιδέας για κάτι που, θεωρητικά, θα μπορούσε να οδηγήσει σε ανθεκτικές σε σφάλματα κβαντικές μονάδες επεξεργασίας με εκατομμύρια λειτουργικά qubits. Το μυστικό συστατικό Ο κβαντικός υπολογισμός βασίζεται στην ίδια αρχή με τον δυαδικό υπολογισμό, δηλαδή στη χρήση ενέργειας για την εκτέλεση υπολογισμών. Όμως, αντί να χρησιμοποιείται ηλεκτρικό ρεύμα για την αλλαγή διακοπτών, όπως στους παραδοσιακούς υπολογιστές, ο κβαντικός υπολογισμός περιλαμβάνει τη δημιουργία και τον χειρισμό qubits, του κβαντικού ισοδύναμου των bits ενός κλασικού υπολογιστή.Τα qubits μπορούν να πάρουν πολλές μορφές. Επιστήμονες στη Google και την IBM αναπτύσσουν συστήματα με υπεραγώγιμα qubits που χρησιμοποιούν κυκλώματα με πύλες, ενώ ορισμένα εργαστήρια, όπως η PsiQuantum, έχουν αναπτύξει φωτονικά qubits, δηλαδή qubits που είναι σωματίδια φωτός. Άλλοι, όπως η IonQ, εργάζονται με παγιδευμένα ιόντα, συλλαμβάνοντας μεμονωμένα άτομα και κρατώντας τα σε μια διάταξη που ονομάζεται οπτικές λαβίδες λέιζερ.Η γενική ιδέα είναι να χρησιμοποιηθεί η κβαντομηχανική για να χειριστεί κανείς κάτι εξαιρετικά μικρό με τέτοιο τρόπο ώστε να πραγματοποιεί χρήσιμους υπολογισμούς από τις πιθανές καταστάσεις του. Εκπρόσωποι της SQC λένε ότι η δική τους διαδικασία είναι μοναδική, καθώς οι κβαντικές μονάδες επεξεργασίας αναπτύσσονται με βάση την αρχιτεκτονική 14/15.«Είναι το μικρότερο δυνατό μέγεθος χαρακτηριστικού σε ένα τσιπ πυριτίου», δήλωσε στο Live Science η διευθύνουσα σύμβουλος της SQC, Μισέλ Σίμονς. «Είναι 0,13 νανόμετρα και ουσιαστικά αντιστοιχεί στο μήκος δεσμού στην κατακόρυφη κατεύθυνση. Είναι δύο τάξεις μεγέθους μικρότερο από αυτό που κάνει συνήθως η TSMC. Πρόκειται για μια εντυπωσιακή αύξηση στην ακρίβεια». Αύξηση του αριθμού των qubits στο μέλλον Για να επιτευχθεί η κλιμάκωση στον κβαντικό υπολογισμό κάθε πλατφόρμα πρέπει να ξεπεράσει ή να μετριάσει διαφορετικά εμπόδια. Ένα καθολικό εμπόδιο για όλες τις πλατφόρμες είναι η διόρθωση σφαλμάτων. Οι κβαντικοί υπολογισμοί πραγματοποιούνται σε εξαιρετικά εύθραυστα περιβάλλοντα, όπου τα qubits είναι ευαίσθητα σε ηλεκτρομαγνητικά κύματα, μεταβολές θερμοκρασίας και άλλα ερεθίσματα. Αυτό προκαλεί την κατάρρευση της υπέρθεσης πολλών qubits, με αποτέλεσμα να χάνονται οι κβαντικές πληροφορίες κατά τη διάρκεια των υπολογισμών.Για να αντισταθμιστεί αυτό, οι περισσότερες πλατφόρμες αφιερώνουν έναν αριθμό qubits στη μείωση των σφαλμάτων. Λειτουργούν παρόμοια με τα bits ελέγχου ή ισοτιμίας σε ένα κλασικό δίκτυο. Όμως, όσο αυξάνεται ο αριθμός των qubits, αυξάνεται και ο αριθμός εκείνων που απαιτούνται για τη διόρθωση σφαλμάτων.«Έχουμε μεγάλους χρόνους συνοχής των πυρηνικών σπιν και ελάχιστα από αυτά που ονομάζουμε σφάλματα αντιστροφής bit. Έτσι, οι κώδικες διόρθωσης σφαλμάτων μας είναι πολύ πιο αποδοτικοί. Δεν χρειάζεται να διορθώνουμε τόσο σφάλματα bit flip όσο και φάσης» είπε η Σίμονς.Σε άλλα κβαντικά συστήματα πυριτίου, τα σφάλματα αντιστροφής bit είναι πιο συχνά, επειδή τα qubits τείνουν να είναι λιγότερο σταθερά όταν χειρίζονται με μικρότερη ακρίβεια. Επειδή τα τσιπ της SQC είναι κατασκευασμένα με εξαιρετικά υψηλή ακρίβεια, μπορούν να μετριάσουν ορισμένα σφάλματα που εμφανίζονται σε άλλες πλατφόρμες.«Στην ουσία χρειάζεται να διορθώνουμε μόνο τα σφάλματα φάσης. Έτσι, οι κώδικες διόρθωσης σφαλμάτων είναι πολύ μικρότεροι και, κατά συνέπεια, το συνολικό κόστος σε qubits μειώνεται δραστικά». Η υπέρβαση του αλγορίθμου του Grover Το πρότυπο για τον έλεγχο της πιστότητας σε ένα σύστημα κβαντικού υπολογισμού είναι μια διαδικασία που ονομάζεται αλγόριθμος του Grover. Σχεδιάστηκε το 1996 από τον επιστήμονα πληροφορικής Lov Grover για να δείξει αν ένας κβαντικός υπολογιστής μπορεί να παρουσιάσει πλεονέκτημα έναντι ενός κλασικού υπολογιστή σε μια συγκεκριμένη λειτουργία αναζήτησης.Σήμερα χρησιμοποιείται ως διαγνωστικό εργαλείο για να διαπιστωθεί πόσο αποδοτικά λειτουργούν τα κβαντικά συστήματα. Αν ένα εργαστήριο μπορεί να επιτύχει ποσοστά πιστότητας της τάξης του 99 τοις εκατό και άνω, θεωρείται ότι έχει φτάσει σε κβαντικό υπολογισμό ανθεκτικό σε σφάλματα. Τον Φεβρουάριο του 2025, η SQC δημοσίευσε μελέτη στην οποία η ομάδα παρουσίασε ποσοστό πιστότητας 98,9 τοις εκατό στον αλγόριθμο του Grover με την αρχιτεκτονική 14/15.Σε αυτόν τον τομέα, η SQC έχει ξεπεράσει εταιρείες όπως η IBM και η Google αν και εκείνες έχουν παρουσιάσει ανταγωνιστικά αποτελέσματα με δεκάδες ή και εκατοντάδες qubits, σε σύγκριση με τα τέσσερα qubits της SQC.Η IBM η Google και άλλα μεγάλα εγχειρήματα εξακολουθούν να δοκιμάζουν και να εξελίσσουν τους δικούς τους οδικούς χάρτες. Καθώς όμως αυξάνουν τον αριθμό των qubits, αναγκάζονται να προσαρμόζουν τις τεχνικές μετριασμού σφαλμάτων. Η διόρθωση σφαλμάτων έχει αποδειχθεί ένα από τα πιο δύσκολα εμπόδια. Ωστόσο, οι επιστήμονες της SQC λένε ότι η πλατφόρμα τους έχει τόσο χαμηλό ποσοστό σφαλμάτων, ώστε κατάφερε να σπάσει το ρεκόρ στον αλγόριθμο του Grover χωρίς να εφαρμόσει καμία διόρθωση σφαλμάτων πάνω στα qubits. «Αν κοιτάξετε το αποτέλεσμα του Grover που παρουσιάσαμε στην αρχή της χρονιάς, έχουμε την υψηλότερη πιστότητα στο 98,87 τοις εκατό του θεωρητικού μέγιστου και, σε αυτό, δεν κάνουμε καμία διόρθωση σφαλμάτων» είπε η Σίμονς. Η ομάδα των φυσικών λέει ότι τα «συμπλέγματα» qubits που περιλαμβάνονται στο νέο σύστημα των 11 qubits μπορούν να κλιμακωθούν ώστε να αντιπροσωπεύουν εκατομμύρια qubits, αν και τα εμπόδια στις υποδομές ενδέχεται να επιβραδύνουν την πρόοδο.«Προφανώς, καθώς προχωράμε προς μεγαλύτερα συστήματα, θα εφαρμόζουμε διόρθωση σφαλμάτων. Κάθε εταιρεία το κάνει αυτό. Όμως ο αριθμός των qubits που θα χρειαζόμαστε θα είναι πολύ μικρότερος. Κατά συνέπεια, το φυσικό σύστημα θα είναι μικρότερο και οι ενεργειακές απαιτήσεις χαμηλότερες» εξηγεί η Σίμονς. https://www.naftemporiki.gr/techscience/2049618/epanastatiko-kvantiko-tsip-fernei-akomi-pio-konta-to-iero-diskopotiro-ton-ypologiston-vinteo/

Oι επιστημονικές εξελίξεις που θα μας απασχολήσουν το 2026 … σύμφωνα με τους συντάκτες του επιστημονικού περιοδικού Scientific American Οι συντάκτες του αμερικανικού περιοδικού Scientific American στρέφουν το βλέμμα τους στο μέλλον, αναζητώντας τις επιστημονικές εξελίξεις που διαμορφώνονται και τις ανακαλύψεις που διαφαίνονται στον ορίζοντα. Ταυτόχρονα, όμως, η νέα χρονιά προσφέρει αφορμή για αναστοχασμό πάνω στις πρόσφατες αναταράξεις και την αστάθεια στη δημόσια χρηματοδότηση της επιστημονικής έρευνας, καθώς και στην υποβάθμιση των τεκμηρίων στη χάραξη πολιτικής. Ακολουθούν ορισμένα από τα βασικά θέματα στα οποία θα εστιάσουν οι συντάκτες του αμερικανικού περιοδικού το 2026. Πυρηνική ενέργεια Το 2026 αναμένεται να είναι καθοριστικό για τις ΗΠΑ και την προσπάθεια αύξησης της χρήσης πυρηνικής ενέργειας. Η ώθηση αυτή οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στις ενεργειακές απαιτήσεις της έκρηξης της τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ). Η ζήτηση για πυρηνική ενέργεια παρέμενε σε γενικές γραμμές στάσιμη αυτόν τον αιώνα, επισκιασμένη από το ενδιαφέρον για την αιολική και ηλιακή ενέργεια, καθώς και για το φυσικό αέριο. Πρωτοβουλίες στο Κογκρέσο —ιδίως ένας νόμος του 2024 που απλοποιεί τη διαδικασία αδειοδότησης πυρηνικών αντιδραστήρων— και ενέργειες τόσο της κυβέρνησης Μπάιντεν όσο και της κυβέρνησης Τραμπ για την προώθηση εξαγωγών και τη διευκόλυνση χρηματοδότησης στοχεύουν στην αντιστροφή αυτής της τάσης.Πιλοτικές εφαρμογές προηγμένων τεχνολογιών, με τη στήριξη του Υπουργείου Ενέργειας των ΗΠΑ, ενδέχεται να αρχίσουν να αποδίδουν καρπούς. Ωστόσο, η χαλάρωση των κανονισμών εξαγωγών και η προώθηση συγκεκριμένων τεχνολογιών εγείρουν ερωτήματα σχετικά με την ασφάλεια, τη διαχείριση των πυρηνικών αποβλήτων και τους κινδύνους πυρηνικής διάδοσης. Οι προβλέψεις για εκρηκτική αύξηση της ενεργειακής ζήτησης λόγω της τεχνητής νοημοσύνης τροφοδοτούν την στροφή προς την πυρηνική ενέργεια, παρά τις προειδοποιήσεις για μια ενδεχόμενη «φούσκα» της ΤΝ που θα μπορούσε να σκάσει, συμπαρασύροντας την ευρύτερη οικονομία.Παράλληλα, ο βομβαρδισμός πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν από τις ΗΠΑ τον Ιούνιο του 2025 επανέφερε τα πυρηνικά όπλα στο επίκεντρο της παγκόσμιας προσοχής, αναβιώνοντας έναν σχεδόν ξεχασμένο φόβο της εποχής του Ψυχρού Πολέμου. Ο βομβαρδισμός έθεσε τέλος στην ήδη αμφιλεγόμενη συμφωνία του Ιράν να μην αναπτύξει εμπλουτισμένο ουράνιο για πυρηνικά όπλα, ενώ υπάρχουν ήδη ενδείξεις αναζωπύρωσης τέτοιων προσπαθειών. Ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ έχει προβεί σε αντικρουόμενες δηλώσεις, τις οποίες στη συνέχεια ανασκεύασε ο υπουργός Ενέργειας Κρις Ράιτ, σχετικά με την επανέναρξη πυρηνικών δοκιμών από τις ΗΠΑ. Η τελευταία φορά που οι ΗΠΑ πραγματοποίησαν πυρηνικές δοκιμές ήταν το 1992. Ο τρόπος με τον οποίο όλα αυτά θα επηρεάσουν την ανανέωση της συνθήκης New START με τη Ρωσία —η οποία λήγει τον Φεβρουάριο— θα αποτελέσει ένα από τα βασικά πυρηνικά ζητήματα του 2026. Αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών Η κυβέρνηση Τραμπ επιχειρεί να περιορίσει την ευθύνη της ομοσπονδιακής κυβέρνησης για την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών, μειώνοντας το μέγεθος της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Διαχείρισης Έκτακτης Ανάγκης (FEMA) και μεταφέροντας το βάρος στις πολιτείες και τις τοπικές αρχές. Στο πλαίσιο αυτό, έχουν απολυθεί ή τεθεί σε διαθεσιμότητα αρκετά στελέχη της FEMA, μεταξύ των οποίων και άτομα που υπέγραψαν επιστολή προς το Κογκρέσο καταγγέλλοντας τις περικοπές αυτές. Παράλληλα, η κυβέρνηση έχει επιχειρήσει να αναστείλει τις ομοσπονδιακές επιχορηγήσεις για την ετοιμότητα έναντι φυσικών καταστροφών και έχει απορρίψει αιτήματα για κήρυξη έκτακτης ανάγκης και για παροχή χρηματοδότησης σε ορισμένες περιοχές.Οποιαδήποτε μεγάλη καταστροφή το 2026 θα λειτουργήσει ως καθοριστικό τεστ αντοχής για τις τοπικές αρχές, αφού ακόμη και η FEMA έχει δυσκολευτεί να διαχειριστεί καταστροφές της κλίμακας που αντιμετώπισαν πρόσφατα οι ΗΠΑ. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα να πληγούν δυσανάλογα οι μικρές κοινότητες χωρίς την απαραίτητη ομοσπονδιακή βοήθεια. Η FEMA είχε μόλις πρόσφατα αρχίσει να δίνει μεγαλύτερη έμφαση στην πρόληψη και την προετοιμασία, οι οποίες είναι ασύγκριτα λιγότερο δαπανηρές από την αντιμετώπιση των συνεπειών μετά την εκδήλωση μιας καταστροφής. Διάστημα Η Σελήνη παραμένει ιδιαίτερα δημοφιλής προορισμός τόσο για δημόσιες όσο και για ιδιωτικές διαστημικές αποστολές. Η αποστολή Artemis II της NASA αναμένεται να εκτοξευθεί το νωρίτερο τον Φεβρουάριο, μεταφέροντας τέσσερις αστροναύτες σε ένα δεκαήμερο ταξίδι γύρω από τη Σελήνη — την πρώτη επανδρωμένη σεληνιακή αποστολή των ΗΠΑ εδώ και περισσότερα από 50 χρόνια. Το 2026 θα συνεχιστούν οι δοκιμαστικές πτήσεις του διαστημοπλοίου Starship της SpaceX, ενώ παράλληλα η Firefly Aerospace θα προχωρήσει στην ανάπτυξη σεληνιακού δορυφόρου για τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος και στην παράδοση ωφέλιμων φορτίων στην αθέατη πλευρά της Σελήνης.Παράλληλα, το φθινόπωρο του 2026 αναμένεται η εκτόξευση του διαστημικού τηλεσκοπίου Nancy Grace Roman της NASA, το οποίο θα χαρτογραφήσει το Σύμπαν αναζητώντας σκοτεινή ενέργεια και σκοτεινή ύλη, ενώ ταυτόχρονα θα ενισχύσει τις δυνατότητές του στην απεικόνιση εξωπλανητών.Η Κίνα αναμένεται να εκτοξεύσει το Xuntian, ένα διαστημικό τηλεσκόπιο που θα κινείται σε τροχιά μαζί με τον κινεζικό διαστημικό σταθμό Tiangong. Το ινδικό διαστημόπλοιο Gaganyaan είναι πιθανό να πραγματοποιήσει μια μη επανδρωμένη δοκιμαστική αποστολή σε τροχιά το 2026. Η ιαπωνική αποστολή Martian Moons eXploration θα κατευθυνθεί προς τον Φόβο, έναν από τους δορυφόρους του Άρη, για τη συλλογή δειγμάτων. Υγεία και ιατρική Οι συντάκτες του Scientific American σημειώνουν ότι θα συνεχίσουν να παρακολουθούν την αντίδραση των ΗΠΑ σε υγειονομικές κρίσεις όταν απουσιάζουν κρίσιμα δεδομένα δημόσιας υγείας. Οι περικοπές και οι απολύσεις στις υπηρεσίες δημόσιας υγείας δυσχεραίνουν ήδη την έγκαιρη ανίχνευση σοβαρών προβλημάτων — από επιδημίες τροφιμογενών ασθενειών και βαριές λοιμώξεις, έως θανάτους από υπερβολική δόση ναρκωτικών και απειλές βιοασφάλειας από το εξωτερικό.Θα χάσουν οι ΗΠΑ το καθεστώς εξάλειψης της ιλαράς, αναρωτιούνται οι συντάκτες του Scientific American. Ο Καναδάς το έχασε στα τέλη του 2025 και είναι πιθανό να συνεχίσουμε να βλέπουμε εξάρσεις νέων και γνωστών ασθενειών, όπως ο COVID-19, ο κοκκύτης, η γρίπη των πτηνών και η εποχική γρίπη. Με τα ποσοστά εμβολιασμού να μειώνονται και την εμπιστοσύνη στους ειδικούς της δημόσιας υγείας να έχει κλονιστεί από τη σημερινή ηγεσία και τις βαθιές περικοπές στις υποδομές δημόσιας υγείας, ασθένειες που προλαμβάνονται με εμβόλια και είχαν εξαλειφθεί εδώ και δεκαετίες ενδέχεται να επανεμφανιστούν δυναμικά.Το 2026 θα μπορούσε επίσης να φέρει σημαντικές εξελίξεις σε νέες θεραπείες για αυτοάνοσα νοσήματα, μεταμοσχεύσεις και καρκίνο. Το Νόμπελ Ιατρικής του 2025 τίμησε τις προόδους στη θεραπεία με ρυθμιστικά Τ κύτταρα (Treg), και η πρώτη θεραπεία που βασίζεται σε Treg θα μπορούσε να εγκριθεί από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ για καρκίνους του αίματος ήδη από φέτος. Παράλληλα, συνεχίζεται η πρόοδος στη θεραπεία CAR-T και σε άλλες ανοσοθεραπείες για τον καρκίνο, καθώς και στα εξατομικευμένα αντικαρκινικά εμβόλια. Προστασία της φύσης Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση επιχειρεί να αλλάξει τον ορισμό της λέξης «βλάβη» στον Νόμο για τα Απειλούμενα Είδη, ώστε να αναφέρεται αποκλειστικά στα ίδια τα ζώα και όχι στους βιότοπούς τους. Αν αυτή η αλλαγή υιοθετηθεί, θα μπορούσε να διευκολύνει την υλοτομία, την εξόρυξη και την οικοδόμηση σε περιοχές όπου ζουν και εξαρτώνται απειλούμενα είδη. Ταυτόχρονα, η αμερικανική κυβέρνηση επιδιώκει την άρση της προστασίας των γκρίζων λύκων και την αποδυνάμωση τμημάτων του Νόμου για την Προστασία των Θαλάσσιων Θηλαστικών. Όπως επισημαίνουν οι συντάκτες του περιοδικού, από τότε που ψηφίστηκε ο νόμος αυτός, δεν έχει εξαφανιστεί κανένα θαλάσσιο θηλαστικό. Τεχνητή νοημοσύνη και τεχνολογία Θα είναι το 2026 το έτος που οι ΗΠΑ θα θεσπίσουν ολοκληρωμένη νομοθεσία για την προστασία των προσωπικών δεδομένων; Οι τεχνολογικές εταιρείες έχουν μετατραπεί σε αποθήκες παγκόσμιων δεδομένων, είτε αυτά προέρχονται από φορητές συσκευές υγείας είτε από ηχογραφήσεις έξυπνων οικιακών συσκευών. Οι ρυθμίσεις σε επίπεδο πολιτειών δεν επαρκούν για τη διαχείριση των δικαιωμάτων των χρηστών — το αποσπασματικό νομικό πλαίσιο δημιουργεί σύγχυση και κενά.Χρειαζόμαστε έναν νόμο που να θέτει σαφή όρια στη συλλογή, χρήση και κοινοποίηση δεδομένων, με ισχυρούς μηχανισμούς επιβολής, ικανούς να αντιμετωπίσουν ισχυρές εταιρείες που θα επιχειρήσουν να αποφύγουν τις υποχρεώσεις τους, τονίζουν οι συντάκτες του άρθρου. Ο νόμος αυτός πρέπει επίσης να εγγυάται στους πολίτες το δικαίωμα πρόσβασης, διόρθωσης και διαγραφής των δεδομένων τους. Λογοκρισία και πνευματικά δικαιώματα Το 2026 αναμένεται να συνεχιστούν οι προσπάθειες απαγόρευσης βιβλίων, σύμφωνα με τους συντάκτες του αμερικανικού επιστημονικού περιοδικού. Από το 2021, η PEN America- η οποία διατηρεί Δείκτη Απαγορεύσεων Σχολικών Βιβλίων- έχει καταγράψει πάνω από 22.000 απαγορεύσεις σε 45 πολιτείες, ενώ η αντιμετώπισή τους στηρίζεται κυρίως σε μεγάλους οργανισμούς και συμμαχίες που επιχειρούν να προσφέρουν «προληπτική προστασία απέναντι στις απαγορεύσεις βιβλίων» σε σχολεία και βιβλιοθήκες.Την ίδια στιγμή που τα βιβλία λογοκρίνονται, συγγραφείς όλων των ειδών αντιμετωπίζουν μια υπαρξιακή απειλή από την τεχνητή νοημοσύνη. Τα συστήματα ΤΝ έχουν συχνά χρησιμοποιήσει υλικό που προστατεύεται από πνευματικά δικαιώματα χωρίς αποζημίωση των δημιουργών — πρακτική που αμφισβητείται πλέον σε πολλές δικαστικές υποθέσεις. Επιπλέον, η χρήση της ΤΝ στη δημιουργία έργων τέχνης οδηγεί σε επανεξέταση των κοινωνικών ορισμών για το τι σημαίνει να είναι κανείς καλλιτέχνης ή δημιουργός. Σε έκθεση του 2025 με τίτλο «Τεχνητή Νοημοσύνη και το Επάγγελμα του Συγγραφέα», το πρακτορείο Gotham Ghostwriters αναφέρει ότι το 61% των συγγραφέων που συμμετείχαν στην έρευνα, δήλωσαν ότι χρησιμοποιούν εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης, αλλά μόνο το 7% έχει δημοσιεύσει κείμενο που έχει παραχθεί με αυτά. Τα ποσοστά αυτά ενδέχεται να αλλάξουν δραματικά, καθώς η τεχνολογία αυτή εξαπλώνεται στην εκπαίδευση, την έρευνα και τα καθημερινά εργαλεία εργασίας. ΠΗΓΗ: Scientific American https://www.ertnews.gr/eidiseis/scientific-american-aytes-einai-oi-epistimonikes-ekselikseis-pou-tha-mas-apasxolisoun-to-2026/

Τα σημαντικότερα γεγονότα του 2025 στο CERN ● First-ever collisions of oxygen at the LHC – https://home.cern/news/news/accelerat… ● Shape-shifting collisions probe secrets of early Universe – https://home.cern/news/news/physics/s… ● ALICE detects the conversion of lead into gold at the LHC – https://home.cern/news/news/physics/a… ● Elusive romance of top-quark pairs observed at the LHC – https://home.cern/news/press-release/… ● ATLAS sets record limits on Higgs self-interaction using Run 3 data – https://atlas.cern/Updates/Briefing/H… ● Deciphering the heavyweights of the tetraquark world – https://home.cern/news/news/physics/d… ● A new piece in the matter–antimatter puzzle – https://home.cern/news/press-release/… ● CERN hits one exabyte of stored experimental data from the LHC – https://home.cern/news/news/computing… ● LHC delivers a record number of particle collisions in 2025 – https://home.cern/news/news/accelerat… ● The LHC experiment collaborations at CERN receive Breakthrough Prize – https://home.cern/news/press-release/… ● LHC inducted into TIME’s Best Inventions Hall of Fame – https://home.cern/news/news/knowledge… ● A quantum leap for antimatter measurements – https://home.cern/news/news/physics/q… ● Symmetry between up and down quarks is more broken than expected – https://home.cern/news/news/physics/s… ● CERN accelerates medical applications – https://home.web.cern.ch/news/news/ac… ● White Rabbit meets quantum entanglement – https://home.cern/news/news/computing… ● CERN showcases projects with environmental applications – https://home.web.cern.ch/news/news/kn… ● Lift off: CERN engineer travels to space – https://home.cern/news/news/engineeri… ● CERN welcomes Slovenia as its 25th Member State – https://home.cern/news/press-release/… ● Ireland to become an Associate Member State of CERN – https://home.cern/news/press-release/… ● Chile to become an Associate Member State of CERN – https://home.cern/news/press-release/… ● This Earth Day, CERN underlines its commitments to energy management – https://home.cern/news/news/cern/eart… ● Celebrating Eight Years of the CERN Alumni Network – https://home.cern/news/news/cern/cele… ● Arts at CERN and the Nobel Prize Museum collaborate on the Collide residency – https://home.cern/news/news/cern/arts… ●CERN launches Generation Higgs, its new cultural season, with Cédric Klapisch on 25 September – https://home.cern/news/news/cern/cern… ● Sparks! 2025 – Imagining Quantum City – https://home.cern/news/news/cern/spar… ● Stellar, meet the explorers of space and the Universe – https://home.cern/news/news/cern/stel… ● The High-Luminosity LHC test stand is taking shape – https://home.cern/news/news/accelerat… ● A cryogenic winter for tomorrow’s accelerator – https://home.cern/news/news/accelerat… ● CERN releases report on the feasibility of a possible Future Circular Collider – https://home.cern/news/news/accelerat… ● European Strategy for Particle Physics: community input received – https://home.cern/news/press-release/… Αισιόδοξες επιστημονικές ιστορίες του 2025 … σύμφωνα με το Nature Θετικές εξελίξεις στην επιστήμη που συνέβησαν το 2025 και προσφέρουν ελπίδα για τα επόμενα χρόνια, από τις πρώτες επιτυχημένες προσπάθειες γονιδιακής επεξεργασίας και τον περιορισμό ασθενειών μέχρι τη μείωση της τρύπας του όζοντος, αναδεικνύει το επιστημονικό περιοδικό Nature [Seven feel-good science stories to restore your faith in 2025]. «Το μεγαλύτερο επιστημονικό γεγονός της χρονιάς ήταν η πολιτική αναταραχή στις Ηνωμένες Πολιτείες», επισημαίνεται στην εισαγωγή του άρθρου. «Οι περικοπές χρηματοδότησης, οι απολύσεις ακαδημαϊκών και οι πολιτικές σκεπτικισμού απέναντι στα εμβόλια θεωρήθηκαν ευρέως ως επίθεση κατά της επιστήμης, σύμφωνα με τους επικριτές της κυβέρνησης του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ. Η ζημιά που προκλήθηκε στην επιστήμη ενδέχεται να έχει μακροχρόνιες συνέπειες», αναφέρεται. Την ίδια ώρα, όμως, το 2025 υπήρξαν και πολλές θετικές εξελίξεις που προσφέρουν ελπίδα για τα επόμενα χρόνια και μερικές από αυτές τις εξελίξεις παρουσιάζονται στο επιστημονικό περιοδικό. Η τρύπα στο στρώμα του όζοντος της Ανταρκτικής έχει συρρικνωθεί στο μικρότερο μέγεθός της από το 2019, γεγονός που υποδηλώνει τη συνεχιζόμενη ανάκαμψη της ανώτερης ατμόσφαιρας της Γης. Η τρύπα του όζοντος ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά το 1985 και είναι αποτέλεσμα των ανθρωπογενών εκπομπών χημικών ενώσεων CFC, που καταστρέφουν το όζον. Το Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ του 1987 κατάργησε σταδιακά την παραγωγή και χρήση των CFC με αποτέλεσμα την επιτυχή μείωση των εκπομπών. Η τρύπα του όζοντος είναι σε καλό δρόμο για να εξαλειφθεί πλήρως στα τέλη της δεκαετίας του 2060 υπό την προϋπόθεση ότι θα συνεχιστούν οι προσπάθειες για την εξεύρεση εναλλακτικών λύσεων φιλικών προς το περιβάλλον. Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειες Οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας αποτέλεσαν το επίκεντρο του αφιερώματος στην επιστήμη του 2025 και από το περιοδικό Science και τώρα αναδεικνύονται και από το Nature, καθώς ξεπέρασαν για πρώτη φορά τον άνθρακα ως η μεγαλύτερη πηγή ενέργειας παγκοσμίως. Η Κίνα και πολλές αναπτυσσόμενες χώρες παράγουν ηλιακή και αιολική ενέργεια, όπως και ηλεκτρικά οχήματα, με εντυπωσιακό ρυθμό. Επιπλέον, σε πολλές περιοχές της Ευρώπης σημαντικό μέρος της ηλεκτρικής κατανάλωσης καλύφθηκε από αιολικά και φωτοβολταϊκά συστήματα. Ωστόσο, οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από ορυκτά καύσιμα έφτασαν σε νέο υψηλό επίπεδο φέτος. Ανάκαμψη απειλούμενων ειδών Το 2025 οι πληθυσμοί ορισμένων απειλούμενων και σχεδόν εξαφανισμένων ειδών ανέκαμψαν χάρη στις έντονες προσπάθειες διατήρησής τους. Η πράσινη θαλάσσια χελώνα (Chelonia mydas), που απειλούνταν με εξαφάνιση από τη δεκαετία του 1980, έχει πλέον μετακινηθεί στην κατηγορία «ελάχιστης ανησυχίας» στον κατάλογο της Διεθνούς Ένωσης για τη Διατήρηση της Φύσης (IUCN). Επίσης, τον περασμένο Σεπτέμβριο επιτεύχθηκε ένα ιστορικό ορόσημο για τη διατήρηση του θαλάσσιου περιβάλλοντος με την επικύρωση της Συνθήκης των Ηνωμένων Εθνών για την Ανοιχτή Θάλασσα από περισσότερες από 60 χώρες. Η συνθήκη θα τεθεί σε ισχύ τον Ιανουάριο και έχει ως στόχο τη νομική προστασία της βιοποικιλότητας στα διεθνή ύδατα. Επιτυχίες στη γονιδιακή επεξεργασία Η φετινή χρονιά αποτέλεσε ορόσημο για τη γονιδιακή επεξεργασία, καθώς σηματοδοτήθηκε από την έναρξη πολλών κλινικών δοκιμών. Η πρώτη γονιδιακή θεραπεία για τη νόσο του Χάντινγκτον αποδείχθηκε εντυπωσιακή, επιβραδύνοντας τον ρυθμό της γνωστικής έκπτωσης στους συμμετέχοντες κατά 75%. Άλλη δοκιμή γονιδιακής θεραπείας για την οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία των Τ κυττάρων έδειξε πολλά υποσχόμενα αποτελέσματα με την πλειονότητα των έντεκα συμετεχόντων, παιδιών και ενηλίκων, να εισέρχονται σε ύφεση. Επίσης, εφαρμόστηκε η πρώτη εξατομικευμένη θεραπεία στο βρέφος KJ Muldoon για τη σπάνια ασθένεια από την οποία πάσχει και μάλιστα το μωρό έχει συμπεριληφθεί στη λίστα του Nature, με τα άτομα που διαμόρφωσαν την επιστήμη το 2025. Επιπλέον, αναφέρονται και άλλες κλινικές δοκιμές, όπως για γονιδιακή θεραπεία που στοχεύει στην σπάνια κληρονομική ανοσοανεπάρκεια που ονομάζεται Χρόνια Κοκκιωματώδης Νόσος και για τη διόρθωση μιας παθογόνου μετάλλαξης που μπορεί να προκαλέσει βλάβη στους πνεύμονες και ηπατική νόσο. Έμπολα και ελονοσία Τον Σεπτέμβριο του 2025 οι τεράστιες προσπάθειες των εργαζομένων στον τομέα της υγείας και των κυβερνήσεων στην Αφρική είχαν ως αποτέλεσμα να περιοριστεί η επιδημία του ιού Έμπολα στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό σε μόλις 42 ημέρες. Η διάθεση του εμβολίου και η θεραπεία με μονοκλωνικά αντισώματα ξεκίνησαν αμέσως μετά την κήρυξη της επιδημίας, γεγονός που συνέβαλε στην πρόληψη της σοβαρής νόσησης. Τον Νοέμβριο, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ενέκρινε την πρώτη θεραπεία για την ελονοσία σε βρέφη (Coartem). Δεδομένου ότι επί του παρόντος τα παιδιά κάτω των πέντε ετών αντιπροσωπεύουν περίπου το 75% των θανάτων από ελονοσία παγκοσμίως, το συγκεκριμένο φάρμακο θα μπορούσε να φέρει τον κόσμο ένα βήμα πιο κοντά στην εξάλειψη της νόσου. Ένα δεύτερο φάρμακο κατά της ελονοσίας (GanLum) πέτυχε σε κλινική δοκιμή φάσης ΙΙΙ να θεραπεύσει με επιτυχία την ελονοσία στο 97,4% των συμμετεχόντων. Εάν το φάρμακο αυτό λάβει την έγκριση των ρυθμιστικών αρχών, θα είναι η πρώτη νέα κατηγορία φαρμάκων κατά της ελονοσίας για περισσότερα από 25 χρόνια. Τέλος, νεότερη μελέτη στις Ηνωμένες Πολιτείες δείχνει σημαντική πτώση (κατά 43%) στη συχνότητα αλλεργιών σε ξηρούς καρπούς μεταξύ παιδιών κάτω των τριών ετών το 2025 σε σχέση με το 2012, χάρη στην ευρύτερη εφαρμογή προληπτικών οδηγιών για πρώιμη έκθεση σε πιθανά αλλεργιογόνα. Η ίδια οδηγία συνετέλεσε επίσης σε μείωση κατά 36% σε άλλες τροφικές αλλεργίες. https://www.amna.gr/home/article/958934/Aisiodoxes-epistimonikes-istories-tou-2025–sumfona-me-to-Nature

Το Hubble εντόπισε ένα «διαστημικό χάμπουργκερ» Ο πρωτοπλανητικός δίσκος IRAS23077+6707, με το παρατσούκλι «σάντουιτς (chivito) του Δράκουλα», βρίσκεται σε απόσταση 1000 έτη φωτός από την Γη και έχει διάμετρο 400 δισεκατομμύρια μίλια – δηλαδή 40 φορές μεγαλύτερη από τη διάμετρο του ηλιακού μας συστήματος έως το εξωτερικό όριο της ζώνης του Κάιπερ.Ο πρωτοπλανητικός δίσκος IRAS23077+6707 μοιάζει με χάμπουργκερ γιατί παρατηρείται από το πλάι, έτσι ώστε, η πυκνή ζώνη σκόνης στο επίπεδο του δίσκου να απορροφά το φως του άστρου και να σχηματίζει την μαύρη λωρίδα (το «μπιφτέκι»), ενώ πάνω και κάτω το φως σκεδάζεται από την αραιότερη σκόνη και εμφανίζεται ως δύο φωτεινές περιοχές (τα «ψωμάκια»).Το όνομα «Chivito του Δράκουλα» προέκυψε από τις χώρες καταγωγής των δυο αστρονόμων που ανακάλυψαν τον πρωτοπλανητικό δίσκο: την Τρανσυλβανία (Ρουμανία) και την Ουρουγουάη, όπου το εθνικό φαγητό είναι ένα σάντουιτς που ονομάζεται chivito.Το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble μας αποκαλύπτει την εντυπωσιακή κλίμακα και τις λεπτομέρειες αυτού του δίσκου που μοιάζει με χάμπουργκερ. Το «χάμπουργκερ του Δράκουλα» δεν είναι μόνο ένας από τους μεγαλύτερους πρωτοπλανητικούς δίσκους που έχουν απεικονιστεί στο ορατό φως μέχρι σήμερα, αλλά και ένα παράθυρο στον τρόπο με τον οποίο γεννιούνται οι πλανήτες και και στον τρόπο με τον οποίο ξεκίνησαν πλανητικά συστήματα σαν το δικό μας. πηγή: https://svs.gsfc.nasa.gov/14909 – https://iopscience.iop.org/article/10.3847/1538-4357/ae247f

Η βιολογική πυξίδα των πτηνών. Έχει περάσει ένας αιώνας από τότε οι επιστήμονες άρχισαν να υποψιάζονται ότι κάποια ζώα προσανατολίζονται με βάση το μαγνητικό πεδίο της Γης. Μια νέα μελέτη επιχειρεί να ρίχνει νέο φως στη βιολογική πυξίδα των πτηνών.Το 1882, ο γάλλος ζωολόγος Καλί Βιγκιέ πρότεινε τη θεωρία ότι τα πτηνά και άλλα ζώα μπορούν να αντιλαμβάνονται το μαγνητικό πεδίο της Γης ανιχνεύοντας ανεπαίσθητα ηλεκτρικά σήματα που παράγονται στα αφτιά τους. Η ικανότητα αρκετών μεταναστευτικών ζώων να προσανατολίζονται με κάποιου είδους βιολογική πυξίδα έχει έκτοτε επιβεβαιωθεί, όμως ο μηχανισμός που πρότεινε ο Βιγκέ πέρασε στη βιβλιογραφική λήθη και έδωσε τη θέση του σε άλλες υποθέσεις. Και τώρα, ξαφνικά, επανέρχεται.Μελέτη που δημοσιεύεται στο Science δείχνει ότι τα περιστέρια όντως αντιλαμβάνονται το μαγνητικό με τα αφτιά, και συγκεκριμένα με τους ημικύκλιους σωλήνες του λαβυρίνθου, μια δομή γεμάτη υγρό που ανιχνεύει επιταχύνσεις και προσφέρει έτσι αίσθηση της κίνησης και της ισορροπίας. Η μετατόπιση του υγρού μέσα στους σωλήνες ενεργοποιεί μικροσκοπικά τριχίδια που στέλνουν σήματα στον εγκέφαλο. Και, επειδή οι τρεις σωλήνες είναι κάθετοι ο ένας στον άλλο, τα σήματα δίνουν πληροφορίες για την κίνηση κατά μήκος, κατά πλάτος, και κατά ύψος.Όπως αποκαλύπτει η νέα μελέτη, το μαγνητικό πεδίο γίνεται αντιληπτό με παρόμοιο μηχανισμό. Καθώς τα πτηνά κινούν το κεφάλι, το μαγνητικό πεδίο δημιουργεί επαγωγικά ηλεκτρικά ρεύματα στο υγρό του λαβυρίνθου, τα οποία ανιχνεύονται από ειδικά τριχίδια με μαγνητικές ιδιότητες. Μαγνητικά πειράματα Η μελέτη ξεκίνησε αντλώντας έμπνευση από τους καρχαρίες και τα σαλάχια, τα οποία αντιλαμβάνονται τα ασθενή ηλεκτρικά σήματα της λείας τους μέσω κυτταρικών υποδοχέων που αντιδρούν σε αλλαγές της τάσης. Οι ερευνητές αναρωτήθηκαν αν παρόμοιοι πρωτεϊνικοί υποδοχείς υπάρχουν και στο αφτί των πτηνών. Σε ένα από τα πειράματα της μελέτης, απομόνωσαν και εξέτασαν μεμονωμένα τριχίδια των ημικύκλιων σωλήνων, στα οποία πράγματι ανίχνευσαν πρωτεΐνες που αντιδρούν στα ηλεκτρικά ρεύματα.Σε ένα δεύτερο πείραμα, οι ερευνητές ακινητοποίησαν περιστέρια σε έναν θάλαμο με μεταβαλλόμενο μαγνητικό πεδίο. Στη συνέχεια θανάτωσαν τα πειραματώζα και χρησιμοποίησαν ένα αντίσωμα για να εντοπίσουν τους νευρώνες του εγκεφάλου που είχαν ενεργοποιηθεί πρόσφατα. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι το μαγνητικό πεδίο όντως ενεργοποιεί περιοχές του εγκεφάλου που δέχονται σήματα από τους ημικύκλιους σωλήνες, κάτι που δεν καταγράφηκε σε ακινητοποιημένα περιστέρια που δεν εκτέθηκαν σε μαγνητικό πεδίο.Ένα άλλο σημαντικό εύρημα είναι ότι ο εγκέφαλος των περιστεριών λάμβανε μαγνητικά σήματα ακόμα και στο σκοτάδι, κάτι που διαψεύδει μια άλλη δημοφιλή θεωρία, σύμφωνα με την οποία η βιολογική πυξίδα των πτηνών βρίσκεται στα μάτια. Σύμφωνα με αυτή την υπόθεση, το μαγνητικό πεδίο επηρεάζει το κβαντικό σπιν εξειδικευμένων υποδοχέων στον αμφιβληστροειδή, επιτρέποντας έτσι στο ζώο να «βλέπει» το πεδίο. διαβάστε σχετικά: Πώς τα αποδημητικά πτηνά χρησιμοποιούν τα κβαντικά φαινόμενα για να πλοηγηθούν (www.scientificamerican.com) https://www.scientificamerican.com/article/how-migrating-birds-use-quantum-effects-to-navigate/ Παρόλα αυτά, η μελέτη δεν αρκεί για να διαψεύσει μια δεύτερη γνωστή θεωρία, σύμφωνα με την οποία τα πτηνά φέρουν στο ράμφος τους μικροσκοπικούς κρυστάλλους από σίδηρο που περιστρέφονται λόγω του μαγνητικού πεδίου και λειτουργούν ως πυξίδα. Η εξήγηση αυτή δείχνει πλέον λιγότερο πιθανή, αν και οι ερευνητές αναγνωρίζουν ότι τα πτηνά ή άλλα ζώα μπορεί να διαθέτουν πάνω από μία μαγνητικές πυξίδες.Ανεξάρτητοι ειδικοί σχολίασαν ότι η μελέτη προσφέρει τα πιο πειστικά μέχρι σήμερα ευρήματα για την αντίληψη του μαγνητικού πεδίου σε οποιοδήποτε ζώο. Μελλοντικές έρευνες μένει να δείξουν πώς λειτουργεί η μαγνητική πυξίδα των θαλάσσιων χελωνών και κάποιων μεταναστευτικών εντόμων. https://www.in.gr/2025/12/22/in-science/episthmes/vrethike-epeita-apo-dekaeties-anazitisis-viologiki-pyksida-ton-ptinon/

Εντοπίστηκε ο πρώτος βραχώδης εξωπλανήτης με πυκνή ατμόσφαιρα (βίντεο) Πρόκειται για ένα κολασμένο κόσμο που ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο στην αστρονομία. Αστρονόμοι που χρησιμοποιούν το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb λένε ότι έχουν βρει τις ισχυρότερες μέχρι στιγμής αποδείξεις για την ύπαρξη μίας ατμόσφαιρας και μάλιστα πυκνής γύρω από έναν βραχώδη εξωπλανήτη.Ο εξωπλανήτης βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από το μητρικό του άστρο και τα ευρήματα που δημοσιεύονται στην επιθεώρηση «The Astrophysical Journal Letters» αμφισβητούν την επικρατούσα άποψη ότι σχετικά μικροί πλανήτες που βρίσκονται πολύ κοντά στα άστρα τους δεν μπορούν να διατηρήσουν ατμόσφαιρα.Ο πλανήτης που έλαβε την κωδική ονομασία TOI-561 b κινείται γύρω από ένα άστρο που βρίσκεται σε απόσταση 280 ετών φωτός από τη Γη. Έχουν εντοπιστεί μέχρι στιγμής τρεις πλανήτες σε αυτό το σύστημα και ο TOI-561 b είναι ο πιο κοντινός στο άστρο που εκτιμάται ότι έχει ηλικία 10 δισ. ετών. Είναι ο εσώτερος από τουλάχιστον τρεις πλανήτες που περιφέρονται γύρω από ένα άστρο ηλικίας 10 δισεκατομμυρίων ετών περίπου 280 έτη φωτός από τη Γη. Ο πλανήτης βρίσκεται τόσο κοντά στο άστρο του ολοκληρώνοντας μια πλήρη τροχιά γύρω από αυτό σε λιγότερο από 11 ώρες. Το έτος του δηλαδή διαρκεί όσο μισή γήινη μέρα.Η ακραία αυτή εγγύτητα τον κατατάσσει στην κατηγορία των υπέρθερμων υπερ-Γαιών οι οποίες θερμαίνονται σε θερμοκρασίες ικανές να λιώσουν βράχους. Υπό τέτοιες συνθήκες, οι επιστήμονες αναμένουν γενικά ότι οι πλανήτες χάνουν την ατμόσφαιρά τους λόγω της έντονης ακτινοβολίας του άστρου, μένοντας πίσω ως γυμνές, άνευρες βραχώδεις σφαίρες. Η ανακάλυψη Παρατηρήσεις από το διαστημικό τηλεσκόπιο TESS της NASA έδειξαν ότι ο TOI-561 b έχει ασυνήθιστα χαμηλή πυκνότητα για έναν αμιγώς βραχώδη κόσμο, υποδεικνύοντας ότι μπορεί να χρειάζεται διαφορετική εξήγηση.«Πρέπει να σχηματίστηκε σε ένα πολύ διαφορετικό χημικό περιβάλλον από τους πλανήτες του δικού μας ηλιακού συστήματος» ανέφερε σε δήλωσή της η Τζοάνα Τέσκε ερευνήτρια του Carnegie Earth and Planets Lab στην Ουάσινγκτον, επικεφαλής της νέας μελέτης. Για να ελέγξει αν ο πλανήτης διαθέτει ατμόσφαιρα, η ομάδα χρησιμοποίησε το όργανο NIRSpec του James Webb για να μετρήσει τη θερμοκρασία της ημερήσιας πλευράς του TOI-561 b.Το Μάιο του 2024 το τηλεσκόπιο παρατήρησε συνεχώς το άστρο και τον πλανήτη για περισσότερο περίπου 40 ώρες καταγράφοντας τέσσερις πλήρεις τροχιές. Οι επιστήμονες εστίασαν στις στιγμές όπου ο πλανήτης περνούσε πίσω από το άστρο του, γεγονότα γνωστά ως «δευτερεύουσες εκλείψεις», όταν το φως του πλανήτη εξαφανίζεται προσωρινά. Μετρώντας τη μικροσκοπική πτώση στη συνολική φωτεινότητα του συστήματος κατά τη διάρκεια κάθε έκλειψης, η ομάδα μπόρεσε να απομονώσει την υπέρυθρη λάμψη του πλανήτη και να προσδιορίσει άμεσα τη θερμοκρασία της ημερήσιας πλευράς του.Αν ο TOI-561 b δεν είχε ατμόσφαιρα η ημερήσια πλευρά του θα έπρεπε να φτάνει περίπου 2,700 βαθμούς Κελσίου. Αντίθετα, το James Webb κατέγραψε πολύ χαμηλότερη θερμοκρασία περίπου 1,700 βαθμούς Κελσίου. Η εξήγηση Για να κατανοήσουν το γιατί οι ερευνητές δοκίμασαν μια σειρά πιθανών επιφανειών και τύπων ατμόσφαιρας για να δουν ποιοι θα μπορούσαν να αναπαράγουν το σήμα που κατέγραψε το James Webb.«Χρειαζόμαστε πραγματικά μια παχιά ατμόσφαιρα πλούσια σε πτητικά στοιχεία για να εξηγήσουμε όλες τις παρατηρήσεις. Ισχυροί άνεμοι θα ψύχουν την ημερήσια πλευρά μεταφέροντας θερμότητα στη νυχτερινή πλευρά» δήλωσε η Αντζαλί Πιέτ του Πανεπιστημίου του Μπέρμιγχαμ, συν-συγγραφέας της μελέτης. Η ερευνητική ομάδα προτείνει ότι ο πλανήτης μπορεί να διατηρεί ισορροπία μεταξύ της λιωμένης επιφάνειάς του και της ατμόσφαιρας επιτρέποντας στα αέρια να κυκλοφορούν μεταξύ τους και πιθανώς να αναπληρώνουν την ατμόσφαιρα με την πάροδο του χρόνου.«Ενώ αέρια εκλύονται από τον πλανήτη για να τροφοδοτήσουν την ατμόσφαιρα, ο ωκεανός μάγματος τα απορροφά ξανά στο εσωτερικό. Είναι πραγματικά σαν μια υγρή μπάλα από λάβα» λέει ο Τιμ Λϊχτενμπεργκ του Πανεπιστημίου του Γκρόνινγκεν. Τα αποτελέσματα ανοίγουν τον δρόμο για τη διερεύνηση του εσωτερικού και της γεωλογικής δραστηριότητας τέτοιων εξαιρετικά θερμών βραχωδών πλανητών μέσω της μελέτης των ατμοσφαιρών τους σημειώνουν οι ερευνητές. https://www.naftemporiki.gr/techscience/2045668/entopistike-o-protos-vrachodis-exoplanitis-me-pykni-atmosfaira-vinteo/

Η NASA έχασε την επαφή με το δορυφόρο που αποκάλυψε την αιτία που ο Άρης έγινε απέραντη ψυχρή έρημος Ο δορυφόρος MAVEN εξερευνά και μελετά τον Κόκκινο Πλανήτη έντεκα χρόνια αποκαλύπτοντας πολύτιμα στοιχεία για αυτόν. Η NASA έκανε γνωστό ότι έχει χάσει εδώ και λίγες μέρες την επαφή με το δορυφόρο της αποστολής MAVEN ο οποίος βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τον Άρη για περισσότερα από δέκα χρόνια διαθέτοντας ογδόντα τρεις επιστημονικούς αισθητήρες που καταγράφουν πλήθος δεδομένων του πλανήτη ρίχνοντας φως ανάμεσα στα άλλα στις αιτίες που τον μετέτρεψαν σε ένα άγονο αφιλόξενο για τη ζωή κόσμο.Ο δορυφόρος σταμάτησε να επικοινωνεί με τους επίγειους σταθμούς το περασμένο Σαββατοκύριακο. Η NASA αναφέρει ότι ο δορυφόρος λειτουργούσε κανονικά πριν περάσει πίσω από τον Κόκκινο Πλανήτη. Όταν επανεμφανίστηκε, υπήρχε μόνο σιωπή. «Η τηλεμετρία έδειξε ότι όλα τα υποσυστήματα λειτουργούσαν κανονικά πριν βρεθεί πίσω από τον Άρη. Το διαστημικό σκάφος και οι ομάδες επιχειρήσεων διερευνούν την ανωμαλία για να αντιμετωπίσουν την κατάσταση. Περισσότερες πληροφορίες θα κοινοποιηθούν όταν γίνουν διαθέσιμες» αναφέρει σε ανακοίνωση της η NASA.Ο δορυφόρος εκτοξεύθηκε το 2013 έφτασε στον Άρη ένα χρόνο αργότερα και άρχισε να μελετά την ανώτερη ατμόσφαιρα του και την αλληλεπίδρασή της με τον ηλιακό άνεμο, το ρεύμα ηλεκτρικά φορτισμένων σωματιδίων που στέλνει ο Ήλιος στο Διάστημα. Η μελέτη των δεδομένων οδήγησε τους επιστήμονες στο συμπέρασμα ότι ο ηλιακός άνεμος απομάκρυνε σταδιακά την ατμόσφαιρα του Άρη διαρρέοντας την στο Διάστημα με αποτέλεσμα ο πλανήτης να αδυνατεί να διατηρήσει στην επιφάνεια τους νερό σε υγρή μορφή και να αναπτύξει ακραίες συνθήκες με τη θερμοκρασία να πέφτει τις νυχτερινές ώρες στους μείον 140 βαθμούς Κελσίου.Το MAVEN έχει επίσης λειτουργήσει ως αναμεταδότης επικοινωνίας για τα δύο ρομπότ εξερεύνησης της NASA στον Άρη, το Curiosity και το Perseverance, των οποίων η εξερεύνηση του πλανήτη έχει αποφέρει πολλές επιστημονικές ανακαλύψεις. Η NASA διαθέτει δύο ακόμη δορυφόρους γύρω από τον Άρη που παραμένουν ενεργοί: το Mars Reconnaissance Orbiter, το οποίο εκτοξεύθηκε το 2005, και το Mars Odyssey, το οποίο εκτοξεύθηκε το 2001. Στην εικόνα ο δορυφόρος MAVEN https://www.naftemporiki.gr/techscience/2045694/i-nasa-echase-tin-epafi-me-to-doryforo-poy-apokalypse-tin-aitia-poy-o-aris-egine-aperanti-psychri-erimos/

Η αρχή του Μπρους Λη … …. και το πρόβλημα της «φυσικότητας» ή αλλιώς της «λεπτής ρύθμισης» στη φυσική των υψηλών ενεργειών Όταν οι ελεύθερες παράμετροι ή οι φυσικές σταθερές που εμφανίζονται σε μια θεωρία λαμβάνουν σχετικές τιμές της «τάξης του 1», τότε λέμε ότι η θεωρία έχει «φυσικότητα (naturalness)». Δηλαδή, μια «φυσική» θεωρία θα πρέπει να έχει παραμέτρους με τιμές π.χ. 2,31 και όχι 231000 ή 0,00000231. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με το Kαθιερωμένο Πρότυπο των στοιχειωδών σωματιδίων το οποίο περιλαμβάνει μια σειρά από παραμέτρους που διαφέρουν κατά πολλές τάξεις μεγέθους και απαιτούν «λεπτή ρύθμιση (fine tuning)».Μια θεωρία αντιμετωπίζεται ως ύποπτη (ή αφύσικη) αν, προκειμένου να εξηγήσει παρατηρήσιμα φαινόμενα, απαιτεί τη χρήση εξαιρετικά μεγάλων ή μικρών αδιάστατων αριθμών. Ένας αδιάστατος αριθμός είναι μια αριθμητική τιμή χωρίς μονάδες μέτρησης. Το μέγεθος ενός ατόμου, για παράδειγμα, έχει διαστάσεις μήκους, μπορεί να είναι πολύ μικρό όταν μετρηθεί σε εκατοστά, αλλά είναι πάντα δυνατόν να βρούμε μια άλλη μονάδα μέτρησης, στην οποία το άτομο να μην είναι πολύ μικρό.Όμως, ένας αδιάστατος αριθμός, όπως ο λόγος μεταξύ ενεργειακών σταθμών σε ένα άτομο, ή ο λόγος μαζών που προκύπτουν σε μια δεδομένη οικογένεια στοιχειωδών σωματιδίων, δεν εξαρτάται από τις μονάδες μέτρησης. Η εμφάνιση ενός μεγάλου ή μικρού αριθμού σε έναν τέτοιο λόγο δεν οφείλεται σε μοιραίο γεγονός για τους θεωρητικούς φυσικούς.Ίσως να οφείλεται σε κάποιο φυσικό αίτιο το ότι μια διεργασία πραγματοποιείται πολύ σπάνια σε σύγκριση με άλλες παρόμοιες διεργασίες, ή για το ότι η μάζα κάποιου σωματιδίου είναι πολύ μικρή. Ωστόσο, δεν είναι αποδεκτό να απαιτείται μια, εν γένει αδικαιολόγητη, «λεπτή ρύθμιση» προκειμένου να συμφωνήσει με τις παρατηρήσεις κάποιος αδιάστατος αριθμός.Για παράδειγμα, έστω ότι προκειμένου να συμφωνήσουν κάποιες παρατηρήσεις, οι ρυθμοί για δυο ανεξάρτητα υπολογισμένες φυσικές διεργασίες πρέπει να διαφέρουν μεταξύ τους στο 21ο δεκαδικό ψηφίο, δηλαδή, η διαφορά τους να είναι 20 τάξεις μεγέθους μικρότερη από καθέναν από αυτούς. Στην περίπτωση αυτή, μπαίνουμε στον πειρασμό να πούμε ότι μια θεωρία, στην οποία, χωρίς κάποιον αποχρώντα φυσικό λόγο απαιτείται μια τέτοια διαφορά, έχει τόσες πιθανότητες να είναι σωστή, όσες και δυο τυχαία επιλεγμένοι αριθμοί να ταυτίζονται μέχρι το 20ο δεκαδικό ψηφίο.Ένα από τα χειρότερα προβλήματα λεπτής ρύθμισης στη φυσική σχετίζεται με την κοσμολογική σταθερά Λ. Αν η ποσότητα αυτή είναι μη μηδενική, αλλά μικρή, τότε φαίνεται να απαιτεί μια λεπτή ρύθμιση περίπου 120 δεκαδικά ψηφία! Στο βίντεο που ακολουθεί ο Σάββας Δημόπουλος, με μεγάλη δόση χιούμορ, συνδέει την «αρχή του σύγχρονου φιλοσόφου» Μπους Λη με το πρόβλημα της «Φυσικότητας (Naturalness)» και τις προσδοκίες μας από τα πειράματα του LHC. Πρόκειται για τον επίλογο της ομιλίας που πραγματοποιήθηκε στα τέλη του Αυγούστου στην Τεργέστη, στα πλαίσια του συνεδρίου SUSY 2013: Η ομιλία του Σάββα Δημόπουλου είχε τίτλο «The Abundance of Nothing» και μπορείτε να την παρακολουθήσετε ολόκληρη ΕΔΩ http://susy2013.ictp.it/video/03_Wednesday/2013_08_28_Dimopoulos_16-9.html (νεώτερη ενημέρωση 21/12/2025) Παρακολουθείστε και μια πρόσφατη ομιλία του Σάββα Δημόπουλου στο CERN – 4th International Symposium on the History of Particle Physics (10-November 13, 2025) – με τίτλο Grand Unified Theories or Beyond the Standard Model: για το βίντεο πατήστε ΕΔΩ https://cds.cern.ch/record/2948944 και για τις διαφάνειες της ομιλίας ΕΔΩ https://indico.cern.ch/event/1480892/contributions/6378930/attachments/3172334/5640353/CERNNov2025v2.pdf

Το Παρελθόν και το Μέλλον της Θεωρίας των Χορδών. Μια συζήτηση του Brian Greene με τον Edward Witten Σύμφωνα με τον αστικό μύθο ο Gabriele Veneziano μάντεψε τον πίνακα σκέδασης της ισχυρής αλληλεπίδρασης πέφτοντας πάνω στη συνάρτηση βήτα του Euler καθώς ξεφύλλιζε ένα βιβλίο μαθηματικών. Έτσι προέκυψε το πρότυπο Veneziano που αποτέλεσε την βάση για την θεωρία των χορδών. Στο μακρινό 1986, όταν ένας από τους σημαντικότερους φυσικούς της εποχής μας, ο Edward Witten έδινε μια διάλεξη στο Χάρβαρντ σχετικά με τη Θεωρία των Χορδών, κάποια στιγμή ένας μεταπτυχιακός φοιτητής τον ρώτησε: «η Θεωρία των Χορδών ήρθε για να μείνει;». Ο Witten απάντησε ότι σε 50 χρόνια από τότε, οι άνθρωποι θα εξακολουθούν να μιλούν για τη Θεωρία των Χορδών. Ενώ απομένουν 11 χρόνια για να συμπληρωθούν τα 50 χρόνια, ο τότε μεταπτυχιακός φοιτητής Brian Greene, θέτει ξανά το ερώτημα στον Witten: «σε ποιό σημείο βρισκόμαστε σε σχέση με εκείνη την πρόβλεψη;» Η συζήτηση Greene-Witten: 0:00:00 – Introduction: Free Will, Physics, and the Quest to Unify Reality 0:05:07 – Why String Theory Changed Everything 0:11:49 – Extra Dimensions and the Shape of Reality 0:19:05 – The Explosion of Possibilities and the String Theory Landscape 0:21:24 – The Anthropic Universe and Cosmic Acceleration 0:30:38 – Duality: One Universe, Multiple Descriptions 0:35:48 – Maldacena Duality and the Emergence of Gravity 0:44:39 – Cosmology’s Surprising Progress Since the 1980s 0:47:25 – Einstein, Quantum Nonlocality, and the Limits of Intuition 0:49:00 – Quantum Measurement, Consciousness, and What It Means to Know 0:58:44 – Creativity, Insight, and the Life of a Theoretical Physicist (*) Ο Witten μεταξύ άλλων τονίζει ότι η Θεωρία των Χορδών δεν έχει προς το παρόν κάποια πειραματική επιβεβαίωση. Δεν υπάρχουνε παρατηρήσεις που να επιβεβαιώνουν άμεσα την ύπαρξη των χορδών ή των επιπλέον διαστάσεων που πορβλέπονται από αυτή. Η πειραματική δυσκολία οφείλεται στο ότι τα φαινόμενα που θα μπορούσαν να μας αποκαλύψουν τις χορδές απαιτούν ενέργειες πολύ υψηλότερες από αυτές που μπορούν να επιτευχθούν στα σημερινούς επιταχυντές. Όμως, η θεωρία μπορεί να ερμηνεύσει φαινόμενα που είναι δύσκολο να εξηγηθούν με άλλες θεωρίες, όπως η θερμοδυναμική των μαύρων τρυπών και οι ιδιότητες ορισμένων κβαντικών συστημάτων. Επιπλέον, η Θεωρία των Χορδών έχει ισχυρή μαθηματική δομή, η οποία πέρα από την καθαρή μαθηματική αξία της, προσφέρει νέα εργαλεία για άλλες περιοχές της φυσικής. Αυτό σημαίνει ότι, ακόμη κι αν η πειραματική επιβεβαίωση παραμένει δύσκολη, η θεωρία έχει αξία ως καθαρά επιστημονικό και μαθηματικό πλαίσιο. https://physicsgg.me/2025/12/20/το-παρελθόν-και-το-μέλλον-της-θεωρίας-τ/

Φαϊνμάνιο (Feynmanium): Το τέλος του περιοδικού πίνακα στοιχείων; Θα τελειώσει κάποτε ο περιοδικός πίνακας των στοιχείων; Ο αστικος μύθος λέει πως ο Ρίτσαρντ Φάυνμαν είχε θέσει ένα τέλος στο περιοδικό σύστημα μετά το υποθετικό στοιχείο 137, που ονομάζεται untriseptium ή ανεπίσημα feynmanium προς τιμήν του. Το επιβεβαιώνει και ο Σουμπραμανιάν Τσαντρασεκάρ στο άρθρο του με τίτλο ‘On stars, their evolution and their stability‘, γράφοντας ‘πως ατομικός αριθμός Ζ=137, θέτει το όριο για τον μέγιστο αριθμό πρωτονίων που θα μπορούσε να έχει ένας πυρήνας ώστε να επιτρέπεται σταθερή τροχιά σε ένα ηλεκτρόνιο – διαφορετικά παραβιάζεται η σχετικότητα’. Είναι πολύ εύκολο να δειχθεί για ένα υδρογονοειδές ιόν ότι για Ζ>137 το ηλεκτρόνιο στην θεμελιώδη κατάστασή του θα είχε ταχύτητα μεγαλύτερη του φωτός. Η κατάρρευση του μοντέλου Bohr για Ζ=137 Ο Louis de Broglie ήταν ο πρώτος που είδε τα τροχιακά ηλεκτρόνια ενός ατόμου ως στάσιμα κύματα, συνδέοντας την ορμή του ηλεκτρονίου με το μήκος κύματος ενός στάσιμου κύματος: . Παίρνοντας την σκυτάλη ο Niels Bohr θεώρησε ότι για να σχηματιστεί στάσιμο κύμα σε μια τροχιά ακτίνας r πρέπει το μήκος της τροχιάς να είναι ακέραιο πολλαπλάσιο του μήκους κύματος , όπου . Χρησιμομοιώντας την σχέση του de Broglie για το μήκος κύματος του ηλεκτρονίου , κατέληξε στην συνθήκη κβάντωσης για την στροφορμή του ηλεκτρονίου: (1), όπου Έστω ένα υδρογονοειδές ιόν (διαθέτει ένα μόνο ηλεκτρόνιο) με ατομικό αριθμό Ζ. Σύμφωνα με το ατομικό πρότυπο του Bohr, η δύναμη Coulomb που ασκείται από τον πυρήνα στο ηλεκτρόνιο παίζει τον ρόλο της κεντρομόλου δύναμης οπότε: (2) Συνδυάζοντας τις εξισώσεις (1) και (2) παίρνουμε για την ταχύτητα του ηλεκτρονίου: , στην οποία αν εισάγουμε την σταθερά λεπτής υφής , παίρνουμε για την ταχύτητα του ηλεκτρονίου: , όπου c η ταχύτητα του φωτός. Για Ζ≥137 και n=1, παρατηρούμε ότι η ταχύτητα του ηλεκτρονίου γίνεται μεγαλύτερη ή ίση με την ταχύτητα του φωτός!Ακόμα και πέρα από το απλοϊκό ατομικό μοντέλο του Bohr, οι υπολογισμοί της κβαντικής θεωρίας πεδίου καταλήγουν στο ίδιο αποτέλεσμα. Στην γειτονιά ενός πυρήνα με πάρα πολλά πρωτόνια είναι δυνατόν να προκληθεί το φαινόμενο Schwinger – να δημιουργηθεί δηλαδή ένα πολύ ισχυρό ηλεκτρικό πεδίο που να «πυροδοτεί το κενό» δημιουργώντας ζεύγη ηλεκτρονίων-ποζιτρονίων. Αυτό μπορεί να θέσει ένα ανώτερο όριο στον αριθμό πρωτονίων που μπορεί να περιέχει ένας ατομικός πυρήνας. Για παράδειγμα σύμφωνα με τον υπολογισμό του Matthew Schwartz στο βιβλίο του «Quantum Field Theory and the Standard Model – σελ.720», για Ζ~137 η ένταση του ηλεκτρικού πεδίο ξεπερνά την κρίσιμη τιμή Εc≥1018 Volts/m και το φαινόμενο Schwinger παύει να είναι αγνοήσιμο. Και σ’ αυτόν τον υπολογισμό ο ατομικός αριθμός 137 σηματοδοτεί πάλι το τέλος του περιοδικού πίνακα στοιχείων.Βέβαια στους παραπάνω υπολογισμούς ο πυρήνας θεωρείται ως σημειακό φορτίο. Αν γίνουν ακριβέστεροι υπολογισμοί λαμβάνοντας υπόψιν και το μέγεθος του πυρήνα, τότε θα μπορούσαν θεωρητικά να υπάρξουν στοιχεία και με Ζ>137, τουλάχιστον μέχρι Ζ=173. Ακολουθούν δυο σχετικά βίντεο του Sir Martyn Poliakoff από το πανεπιστήμιο του Nottingham: 1. Feynmanium (?) 2. Bigger Periodic Table (αναφέρεται στην εργασία του Pekka Pyykkö: ‘A suggested periodic table up to Z ≤ 172, based on Dirac–Fock calculations on atoms and ions‘) Το στοιχείο με ατομικό αριθμό 137 ως Feynmanium (συναναντάται και με το σύμβολο Uts ως Untriseptium)

Ο διαστρικός κομήτης 3I/ATLAS στην πλησιέστερη απόσταση από τη Γη. Ο διαστρικός κομήτης 3I/ATLAS (το τρίτο γνωστό διαστρικό αντικείμενο που εντοπίστηκε μέχρι σήμερα) θα κάνει την πλησιέστερη προσέγγισή του στη Γη την Παρασκευή 19 Δεκεμβρίου.Σύμφωνα με τους υπολογισμούς από το σύστημα Horizons του Εργαστηρίου JPL της NASA , ο κομήτης 3I/ATLAS θα βρίσκεται στην πλησιέστερη απόσταση από τη τη Γη το πρωί της 19ης Δεκεμβρίου, 8 π.μ. ώρα Ελλάδας. Τότε ο κομήτης θα απέχει περίπου 1,8 αστρονομικές μονάδες ή 270 εκατομμύρια χιλιόμετρα (1 αστρονομική μονάδα είναι η μέση απόσταση Γης-Ήλιου). Πάντως ο κομήτης θα βρίσκεται πολύ μακριά και θα είναι πολύ αμυδρός για να γίνει ορατός δια γυμνού οφθαλμού.Η μελέτη του 3I/ATLAS στην πλησιέστερη προσέγγισή του στη Γη δίνει στους αστρονόμους την καλύτερη ευκαιρία για να μελετήσουν την ύλη του κομήτη, την προερχόμενη από ένα άλλο αστρικό σύστημα. Παρακολουθείστε απευθείας την πλησιέστερη προσεγγιση του κομήτη από το Virtual Telescope Project, εφόσον το επτρέψει ο καιρός: https://physicsgg.me/2025/12/18/ο-διαστρικός-κομήτης-3i-atlas-στην-πλησιέστε/

Πρωτοφανής έκρηξη σε τεράστια μαύρη τρύπα προκαλεί τρομερή κοσμική θύελλα με σούπερ ανέμους. Εκτοξεύτηκε υλικό από την έκρηξη με ταχύτητες δεκάδων χιλιάδων χλμ./ώρα. Διαστημικά τηλεσκόπια κατέγραψαν μια πρωτοφανή έκρηξη σε μια τεράστια μαύρη τρύπα με μάζα 30 εκατ. φορές μεγαλύτερη από αυτή του Ήλιου. Μέσα σε λίγες ώρες από την έκρηξη, προκλήθηκαν ισχυροί άνεμοι εκτοξεύοντας υλικό στο Διάστημα με ταχύτητες 60,000 χιλιομέτρων ανά δευτερόλεπτο.Η γιγάντια μαύρη τρύπα βρίσκεται μέσα στο σπειροειδή γαλαξία NGC 3783. Όπως περιγράφεται σε σχετική ανακοίνωση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος, οι αστρονόμοι εντόπισαν μια φωτεινή έκλαμψη ακτίνων Χ να εκρήγνυται από τη μαύρη τρύπα πριν εξασθενίσει γρήγορα. Καθώς εξασθενούσε, όμως, εμφανίστηκαν ισχυροί άνεμοι, που έτρεχαν με το ένα πέμπτο της ταχύτητας του φωτός.«Δεν έχουμε ξαναδεί μαύρη τρύπα να δημιουργεί ανέμους με τόσο μεγάλη ταχύτητα», επισημαίνει ο επικεφαλής ερευνητής Λίγι Γκου, από τον Οργανισμό Διαστημικής Έρευνας της Ολλανδίας. «Για πρώτη φορά είδαμε πώς μια γρήγορη έκρηξη φωτός ακτίνων Χ από μια μαύρη τρύπα πυροδοτεί αμέσως ανέμους με εξαιρετικά μεγάλη ταχύτητα, οι οποίοι σχηματίζονται σε μόλις μία ημέρα», προσθέτει.Το φαινόμενο προσφέρει νέα άγνωστα μέχρι σήμερα στοιχεία για τους μηχανισμούς των μαύρων τρυπών που αποτελούν τα πιο μυστηριώδη και εξωτικά διαστημικά αντικείμενα που παρέμεναν μέχρι πριν από λίγα χρόνια αθέατα από τους επιστήμονες που προσέγγιζαν μόνο θεωρητικά την ύπαρξη και λειτουργία τους στο Σύμπαν αλλά ο στόλος των διαστημικών τηλεσκοπίων, η αναβάθμιση των επίγειων τηλεσκοπίων και μια σειρά από νέες τεχνικές παρατήρησης του Διαστήματος αποκαλύπτουν σιγά σιγά τον κόσμο αυτών των σωμάτων. Καλλιτεχνική απεικόνιση της έκρηξης στη τεράστια μαύρη τρύπα που δημιούργησε τους ανέμους https://www.naftemporiki.gr/techscience/2044563/protofanis-ekrixi-se-terastia-mayri-trypa-prokalei-tromeri-kosmiki-thyella-me-soyper-anemoys/ Εντοπίστηκε μια «μαμούθ» έκρηξη ακτίνων γάμμα (βίντεο) Είχε διάρκεια επτά ωρών και είναι η μεγαλύτερη που γνωρίζουμε. Αστρονόμοι εντόπισαν τη μεγαλύτερης διάρκειας έκρηξη ακτίνων γάμμα που έχει καταγραφεί ποτέ, μια κοσμική έκρηξη που διήρκεσε επτά ώρες και προσδιορίστηκε ότι ίσως προκλήθηκε από μια μαύρη τρύπα που κατέστρεψε ένα άστρο.Οι εκρήξεις ακτίνων γάμμα θεωρούνται οι ισχυρότερες κοσμικές εκρήξεις στο Σύμπαν όμως όταν η έκρηξη που έλαβε την κωδική ονομασία GRB 250702B εντοπίστηκε στις 2 Ιουλίου 2025 από το Διαστημικό Τηλεσκόπιο Ακτίνων Γάμμα Fermi της NASA ξεχώρισε αμέσως ανάμεσα στις περίπου δεκαπέντε χιλιάδες κοσμικές εκρήξεις που έχουν παρατηρηθεί μέχρι σήμερα. Η έκρηξη πιθανόν να ήταν το αποτέλεσμα μιας μαύρης τρύπας ενδιάμεσης μάζας που κατάπινε ένα άστρο.Αυτή η έκρηξη είναι η μεγαλύτερη που έχει καταγραφεί ποτέ με καμία άλλη να πλησιάζει καν τη διάρκεια των επτά ωρών της. Επιπλέον η GRB 250702B παρουσίασε επαναλαμβανόμενες εκρήξεις που επέκτειναν τη διάρκειά της σε αρκετές ημέρες. Επειδή οι περισσότερες εκρήξεις ακτίνων γάμμα διαρκούν μόνο λίγα λεπτά η GRB 250702B παρείχε στους αστρονόμους μια μοναδική ευκαιρία μελέτης ενός τέτοιου φαινομένου. Πιστεύουν επίσης ότι αποτελεί έναν εντελώς νέο τύπο κοσμικής έκρηξης.«Το αρχικό κύμα ακτίνων γάμμα διήρκεσε τουλάχιστον επτά ώρες, σχεδόν διπλάσια διάρκεια από την προηγούμενη μεγαλύτερη έκρηξη και εντοπίσαμε και άλλες ασυνήθιστες ιδιότητες. Πρόκειται σίγουρα για ένα ξέσπασμα διαφορετικό από οποιοδήποτε έχουμε δει τα τελευταία πενήντα χρόνια» δήλωσε η Ελίζα Νέιτς από το Πανεπιστήμιο Τζορτζ Ουάσινγκτον και το Διαστημικό Κέντρο Goddard της NASA.Ακολουθώντας τον αρχικό εντοπισμό από το Fermi οι αστρονόμοι στράφηκαν στο Πολύ Μεγάλο Τηλεσκόπιο (VLT) στη Χιλή. Αυτό αποκάλυψε τη θέση προέλευσης της έκρηξης σε ένα γαλαξία δισεκατομμύρια έτη φωτός μακριά από τη Γη.Μελετώντας την GRB 250702B με τρία από τα ισχυρότερα επίγεια τηλεσκόπια, ο Τζόναθαν Κάρνεϊ και η ομάδα του βρήκαν ενδείξεις για την αιτία της πρωτοφανούς έκρηξης. «Η ικανότητα γρήγορης στόχευσης των τηλεσκοπίων Blanco και Gemini είναι κρίσιμη για την καταγραφή προσωρινών φαινομένων όπως οι εκρήξεις ακτίνων γάμμα. Χωρίς αυτή την ικανότητα, η κατανόηση μακρινών γεγονότων στον δυναμικό νυχτερινό ουρανό θα ήταν περιορισμένη» δήλωσε ο Κάρνεϊ. Η μυστηριώδης πηγή Η έρευνα υποδεικνύει ότι το αρχικό σήμα ακτίνων γάμμα προήλθε από μια στενή δέσμη πλάσματος που χτυπούσε σχεδόν με την ταχύτητα του φωτός το γύρω αέριο και τη σκόνη. Αυτό δείχνει ότι ο γαλαξίας όπου συνέβη το φαινόμενο είναι πλούσιος σε σκόνη γύρω από το σημείο εκπομπής. Η ομάδα διαπίστωσε επίσης ότι ο γαλαξίας που φιλοξενεί την GRB 250702B είναι πιο ογκώδης από τους γαλαξίες που συνήθως σχετίζονται με εκρήξεις ακτίνων γάμμα.Μία θεωρία υποστηρίζει ότι οι εκρήξεις ακτίνων γάμμα συμβαίνουν όταν τεράστια μπλε υπεργιγάντια άστρα καταρρέουν στο τέλος της ζωής τους, όταν γεννιέται ένα «ακραίο» άστρο νετρονίων που ονομάζεται μάγναστρο ή όταν μια μαύρη τρύπα διαμελίζει ένα άστρο σε ένα γεγονός παλιρροϊκής καταστροφής. Ωστόσο, η GRB 250702B δεν ταιριάζει πλήρως με κανένα από αυτά τα σενάρια. Τα σενάρια Οι ερευνητές εξετάζουν τρεις πιθανές εξηγήσεις για την εκτόξευση της έκρηξης. Η πρώτη περιλαμβάνει μια μαύρη τρύπα που συγκρούεται με ένα άστρο του οποίου τα εξωτερικά στρώματα υδρογόνου έχουν αφαιρεθεί και αποτελείται κυρίως από ήλιο. Η δεύτερη υποθέτει ότι ένα άστρο ή ένα μικρότερο ουράνιο σώμα όπως ένας καφέ νάνος ή ακόμη και ένας πλανήτης βρέθηκε υπό την τεράστια βαρυτική έλξη μιας μαύρης τρύπας ή ενός άστρου νετρονίων, προκαλώντας ένα μικρό, ασθενέστερο γεγονός τύπου παλιρροϊκής καταστροφής που ονομάζεται μικροπαλιρροϊκό γεγονός.Η τρίτη πιθανότητα αφορά μια μαύρη τρύπα ενδιάμεσης μάζας η οποία διαθέτει με μάζα από εκατό έως εκατό χιλιάδες ηλιακές μάζες. Αν αυτό το σενάριο είναι σωστo, τότε για πρώτη φορά θα έχουμε εντοπίσει μαύρη τρύπα ενδιάμεσης μάζας να παράγει δέσμη πλάσματος αφού έχει διαμελίσει ένα άστρο.«Αυτή η εργασία αποτελεί ένα συναρπαστικό πρόβλημα κοσμικής αρχαιολογίας, όπου ανασυνθέτουμε τις λεπτομέρειες ενός γεγονότος που συνέβη δισεκατομμύρια έτη φωτός μακριά. Η αποκάλυψη αυτών των κοσμικών μυστηρίων δείχνει πόσα ακόμη μαθαίνουμε για τα πιο ακραία γεγονότα του σύμπαντος και μας υπενθυμίζει να συνεχίσουμε να φανταζόμαστε τι μπορεί να συμβαίνει εκεί έξω» εξηγεί ο Κάρνεϊ. Καλλιτεχνική απεικόνιση της τρομερής έκρηξης ακτίνων γάμμα. https://www.naftemporiki.gr/techscience/2045126/entopistike-mia-mamoyth-ekrixi-aktinon-gamma-vinteo/ Αστρονόμοι άκουσαν τις «κραυγές» ενός άστρου που δέχεται επίθεση από δύο γιγάντιες μαύρες τρύπες. Ένα εντυπωσιακό κοσμικό φαινόμενο που δεν βλέπουν συχνά οι επιστήμονες. Περίπου πριν από 3 δισεκατομμύρια χρόνια ένα πραγματικά άτυχο άστρο παγιδεύτηκε σε μια τρομακτική βαρυτική διελκυστίνδα ανάμεσα σε δύο γιγάντιες μαύρες τρύπες και σήμερα βλέπουμε τις ακτίνες Χ που εκπέμπονται από αυτό το βίαιο γεγονός τις οποίες οι ειδικοί χαρακτηρίζουν ως «κραυγές» του άστρου. Αν επιβεβαιωθεί θα πρόκειται για το πιο μακρινό επεισόδιο που έχει παρατηρηθεί ποτέ όπου δύο μαύρες τρύπες επιτίθενται σε ένα άστρο.Μια διεθνής ομάδα αστρονόμων παρουσίασε τις πολυετείς παρατηρήσεις της για την πιο αμυδρή μεταβλητή έκλαμψη ακτίνων Χ που είναι γνωστή στην επιθεώρηση «The Innovation». Η πηγή ακτίνων Χ, με την ονομασία XID 925, εντοπίστηκε για πρώτη φορά το 1999 στο πλαίσιο της έρευνας Deep Field South του διαστημικού παρατηρητηρίου Chandra, της βαθύτερης και πληρέστερης έρευνας ακτίνων Χ που έχει πραγματοποιηθεί ποτέ. Έκτοτε οι αστρονόμοι την παρακολουθούσαν στενά βλέποντας αυτό που αρχικά ήταν μια φωτεινή κουκκίδα ακτινοβολίας να εξασθενεί σταδιακά, φτάνοντας τελικά μόλις στο ένα τεσσαρακοστό της αρχικής μέγιστης φωτεινότητάς της. Αστρικά «μακαρόνια» Μια έντονη αύξηση στις ακτίνες Χ ακολουθούμενη από μια μακρά περίοδο εξασθένισης είναι ακριβώς αυτό που περιμένουν οι αστρονόμοι από βίαια φαινόμενα που ονομάζονται γεγονότα παλιρροϊκής διατάραξης.Αυτά συμβαίνουν όταν ένα άστρο πλησιάζει υπερβολικά μια υπερμεγέθη μαύρη τρύπα. Πριν το άστρο εισέλθει στο σημείο χωρίς επιστροφή της μαύρης τρύπας, η τεράστια βαρυτική δύναμη το διαμελίζει, μια διαδικασία που συχνά αποκαλείται χαριτολογώντας «σπαγγετοποίηση», σαν το άστρο να τεντώνεται σε μια λεπτή λωρίδα ζυμαρικού.Το αστρικό υλικό καταλήγει στη συνέχεια σε έναν λεπτό, ταχέως περιστρεφόμενο δίσκο ακριβώς έξω από τη μαύρη τρύπα. Η ενέργεια που απελευθερώνεται θερμαίνει το αέριο σε τέτοιο βαθμό ώστε να εκπέμπει ακτίνες Χ οι οποίες είναι ορατές ακόμη και από την άλλη άκρη του Σύμπαντος. Στη συνέχεια το υλικό κατευθύνεται προς το εσωτερικό της μαύρης τρύπας και ο δίσκος χάνει σταδιακά τη φωτεινότητά του.Το XID 925 ήταν ήδη αξιοσημείωτο καθώς συγκαταλεγόταν στα πιο μακρινά και πιο αμυδρά γεγονότα παλιρροϊκής διατάραξης που έχουν καταγραφεί ποτέ. Όμως το 1999 συνέβη κάτι απρόσμενο. Μεταξύ Ιανουαρίου και Μαρτίου εκείνης της χρονιάς, το XID 925 φωτίστηκε απότομα και απροσδόκητα αυξάνοντας τη φωτεινότητά του κατά 27 φορές. Στη συνέχεια η ένταση των ακτίνων Χ κατέρρευσε εξίσου γρήγορα όσο εμφανίστηκε και το αντικείμενο συνέχισε να εξασθενεί. Διπλή επίθεση από μαύρες τρύπες Οι αστρονόμοι πίσω από τη νέα μελέτη πιστεύουν τώρα ότι υπάρχει και άλλος ένοχος πίσω από αυτή την παράξενη λάμψη. Δεν πρόκειται απλώς για ένα γεγονός παλιρροϊκής διατάραξης γύρω από μία μόνο υπερμεγέθη μαύρη τρύπα αλλά για ένα γεγονός που αφορά δύο τέτοιες μαύρες τρύπες. Υποστηρίζουν ότι το άτυχο άστρο παγιδεύτηκε στα βαρυτικά δίχτυα μιας γιγάντιας μαύρης τρύπας και μιας δεύτερης, μικρότερης αλλά επίσης τεράστιας μαύρης τρύπας σε ένα δυαδικό σύστημα μαύρων τρυπών.Η μεγαλύτερη μαύρη τρύπα διέλυσε το άστρο και το μετέτρεψε σε δίσκο προσαύξησης. Στη συνέχεια η δεύτερη μαύρη τρύπα πλησίασε τν δίσκο ή ακόμη και τον διέσχισε προκαλώντας μια νέα διατάραξη που οδήγησε σε μια εκρηκτική απελευθέρωση ενέργειας. Όπως ένα άτυχο αυτοκίνητο που πέφτει πάνω σε ένα ήδη χαοτικό τροχαίο, το γεγονός έκανε μια άσχημη κατάσταση ακόμη χειρότερη, ενεργοποιώντας την εκπομπή ακόμη περισσότερων ακτίνων Χ. Όταν η μικρότερη μαύρη τρύπα απομακρύνθηκε το σύστημα επέστρεψε στη φυσιολογική του κατάσταση.Αν και οι αστρονόμοι τονίζουν ότι αυτό το σενάριο δεν εξηγεί τέλεια όλα τα δεδομένα θεωρούν πως είναι η πιο πειστική ερμηνεία με βάση όσα γνωρίζουμε. Αν αποδειχθεί σωστό θα πρόκειται για το πιο μακρινό γνωστό γεγονός παλιρροϊκής διατάραξης από δυαδικό σύστημα μαύρων τρυπών προσφέροντάς μας ένα κρίσιμο και συναρπαστικό παράθυρο στις πολύπλοκες σχέσεις ανάμεσα σε άστρα και μαύρες τρύπες στις καρδιές νεαρών γαλαξιών. Καλλιτεχνική απεικόνιση της καταστροφής του άστρου από τις μαύρες τρύπες και τα φαινόμενα που παράγει. https://www.naftemporiki.gr/techscience/2046298/astronomoi-akoysan-tis-krayges-enos-astroy-poy-dechetai-epithesi-apo-dyo-giganties-mayres-trypes/ Εντοπίστηκε η πρώτη γιγάντια μαύρη τρύπα… φυγάς. Περιπλανιέται στο Σύμπαν με ασύλληπτη ταχύτητα προκαλώντας σπάνια κοσμικά φαινόμενα. Αστρονόμοι έκαναν μια πραγματικά συγκλονιστική ανακάλυψη χρησιμοποιώντας το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb. Εντόπισαν μια μαύρη τρύπα δέκα εκατομμύρια φορές μεγαλύτερη από τον Ήλιο που διασχίζει το Διάστημα με ιλιγγιώδη ταχύτητα περίπου 3,5 εκατ. χλμ./ώρα.Αυτό την καθιστά όχι μόνο την πρώτη επιβεβαιωμένη περιπλανώμενη υπερμεγέθη μαύρη τρύπα αλλά και ένα από τα ταχύτερα κινούμενα αντικείμενα που έχουν ποτέ ανιχνευθεί. Διασχίζει την περιοχή στην οποία βρίσκεται ένα ζεύγος γαλαξιών γνωστό ως «Κοσμική Κουκουβάγια» με ταχύτητα περίπου 3,000 φορές μεγαλύτερη από την ταχύτητα του ήχου στο επίπεδο της θάλασσας στη Γη. Σαν να μην έφτανε αυτό η μαύρη τρύπα ωθεί μπροστά της ένα κυριολεκτικά γαλαξιακών διαστάσεων «κρουστικό κύμα» ύλης ενώ ταυτόχρονα σέρνει πίσω της μια ουρά μήκους περίπου 200,000 ετών φωτός, μέσα στην οποία το αέριο συσσωρεύεται και πυροδοτεί τη γέννηση νέων άστρων.«Είναι κάτι που ξεπερνά τη φαντασία. Οι δυνάμεις που απαιτούνται για να εκτοπιστεί μια τόσο τεράστια μαύρη τρύπα από το σπίτι της είναι τεράστιες. Κι όμως η θεωρία προέβλεπε ότι τέτοιες αποδράσεις μπορούν να συμβούν» δήλωσε στο Space.com ο επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας Πίτερ βαν Ντόκουμ από το Πανεπιστήμιο Γέιλ.Οι υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες που μπορούν να αποκτήσουν μάζα δισεκατομμύρια φορές μεγαλύτερη από του Ήλιου βρίσκονται συνήθως στα κέντρα των γαλαξιών τους όπου κυριαρχούν με την πανίσχυρη βαρύτητα τους. Η απίστευτη ταχύτητα αυτής της μαύρης τρύπας σημαίνει ότι σήμερα βρίσκεται περίπου 230,000 έτη φωτός μακριά από το σημείο προέλευσής της.«Είναι η μόνη μαύρη τρύπα που έχει βρεθεί τόσο μακριά από τον αρχικό της γαλαξία. Αυτό την έκανε τον καλύτερο υποψήφιο για φυγά υπερμεγέθη μαύρη τρύπα αλλά έλειπε η επιβεβαίωση. Το μόνο που είχαμε ήταν ένα ίχνος που δύσκολα εξηγούνταν με άλλο τρόπο. Με το James Webb επιβεβαιώσαμε πλέον ότι πράγματι υπάρχει μια μαύρη τρύπα στην άκρη αυτού του ίχνους και ότι απομακρύνεται με τεράστια ταχύτητα από τον παλιό της ξενιστή» λέει ο ο Πίτερ βαν Ντόκουμ.Η συγκεκριμένη μαύρη τρύπα είχε εντοπιστεί αρχικά το 2023 από τον βαν Ντόκουμ και τους συνεργάτες του με το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble το οποίο είχε καταγράψει κάτι που έμοιαζε με το ίχνος ενός τεράστιου σώματος που περνούσε μέσα από το Διάστημα. Όπως όλες οι μαύρες τρύπες έτσι κι αυτή περιβάλλεται από έναν ορίζοντα γεγονότων, ένα όριο από το οποίο ούτε το φως δεν μπορεί να διαφύγει, γεγονός που καθιστά την άμεση παρατήρησή της εξαιρετικά δύσκολη.«Η μαύρη τρύπα είναι μαύρη και είναι πολύ δύσκολο να ανιχνευθεί όταν κινείται μέσα σε άδειο Διάστημα. Την εντοπίσαμε λόγω της επίδρασης που έχει στο περιβάλλον της. Τώρα γνωρίζουμε ότι δημιουργεί ένα κρουστικό κύμα στο αέριο μέσα από το οποίο περνά, και αυτό το κύμα, μαζί με το ίχνος του πίσω από τη μαύρη τρύπα είναι αυτό που παρατηρούμε» εξηγούν οι ερευνητές. Ο εντοπισμός Με το James Webb, οι ερευνητές ανακάλυψαν μια τεράστια μετατόπιση του αερίου στο άκρο του ίχνους εκεί όπου η μαύρη τρύπα το ωθεί. Τα σημάδια του κρουστικού κύματος είναι απολύτως ξεκάθαρα και δεν αφήνουν καμία αμφιβολία για το τι συμβαίνει. Το αέριο εκτοπίζεται πλευρικά με ταχύτητες εκατοντάδων χιλιάδων μιλίων την ώρα, κάτι που οι επιστήμονες μπόρεσαν να μετρήσουν με το James Webb.«Η ταχύτητα του εκτοπισμένου αερίου συνδέεται άμεσα με την ταχύτητα της μαύρης τρύπας και έτσι υπολογίσαμε την ταχύτητά της από τα δεδομένα του James Webb. Κινείται με περίπου 1.000 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο, ταχύτερα από σχεδόν οποιοδήποτε άλλο αντικείμενο στο Σύμπαν. Αυτή η μεγάλη ταχύτητα είναι που της επέτρεψε να ξεφύγει από τη βαρυτική έλξη του αρχικού της γαλαξία» λέει ο βαν Ντόκουμ που αναφέρει ότι υπάρχουν δύο πιθανοί μηχανισμοί που μπορούν να οδηγήσουν στην εκτόξευση μιας υπερμεγέθους μαύρης τρύπας από το κέντρο του γαλαξία της. Και τα δύο σενάρια ξεκινούν όταν δύο γαλαξίες συγκρούονται και αρχίζουν να συγχωνεύονται, φέρνοντας ο καθένας τη δική του υπερμεγέθη μαύρη τρύπα. Και στις δύο περιπτώσεις, οι διαδικασίες ξεκινούν όταν οι μαύρες τρύπες φτάσουν στο κέντρο του νέου γαλαξία που σχηματίζεται.«Ο πρώτος μηχανισμός είναι η συγχώνευση των δύο μαύρων τρυπών, κατά την οποία η βαρυτική ακτινοβολία που απελευθερώνεται δίνει ένα ισχυρό “λάκτισμα” στη νέα μαύρη τρύπα. Αυτό το λάκτισμα μπορεί να της προσδώσει ταχύτητα της τάξης των 1.000 χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο, αρκετή για να την εκτινάξει έξω από το γαλαξία» λέει ο βαν Ντόκουμ.Ο δεύτερος μηχανισμός είναι μια αλληλεπίδραση τριών σωμάτων, όταν μια από τις συγχωνευόμενες δομές περιέχει ήδη ένα ζεύγος μαύρων τρυπών. Όταν μια τρίτη μαύρη τρύπα εισέλθει στο σύστημα, αυτό γίνεται ασταθές και μία από τις τρεις εκτινάσσεται. Η ερευνητική ομάδα πιστεύει ότι στην προκειμένη περίπτωση ισχύει το πρώτο σενάριο. Αυτό θα μπορούσε να αφήσει έναν γαλαξία χωρίς υπερμεγέθη μαύρη τρύπα στο κέντρο του κάτι που σύμφωνα με τον βαν Ντόκουμ πιθανότατα δεν θα τον επηρεάσει ιδιαίτερα. Ωστόσο η φυγά αυτή μαύρη τρύπα θα μπορούσε να έχει τεράστιο αντίκτυπο σε οποιονδήποτε άλλο γαλαξία συναντήσει στο ταξίδι της.«Μια συνάντηση με έναν άλλο γαλαξία θα ήταν πραγματικά εντυπωσιακή. Κυρίως λόγω του τεράστιου, γαλαξιακών διαστάσεων κρουστικού κύματος που προηγείται της μαύρης τρύπας. Όταν αυτό το κύμα συναντήσει το πυκνό αέριο ενός άλλου γαλαξία, θα το συμπιέσει και θα το σοκάρει, πιθανότατα οδηγώντας στον σχηματισμό πολλών νέων άστρων. Θα ήταν ένα εντυπωσιακό θέαμα» σύμφωνα με τον επικεφαλής της έρευνας.Ευτυχώς, οι δύο δακτυλιοειδείς γαλαξίες που σχηματίζουν την Κοσμική Κουκουβάγια βρίσκονται περίπου 9 δισεκατομμύρια έτη φωτός μακριά πράγμα που σημαίνει ότι ακόμη κι αν αυτή η κοσμική τιτάνια μαύρη τρύπα κατευθυνόταν προς εμάς, δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας. Το φαινόμενο Οι συγχωνεύσεις γαλαξιών είναι συχνές και συμβαίνουν πολλές φορές κατά τη διάρκεια ζωής ενός γαλαξία. Αυτό σημαίνει ότι οι εκτοξευμένες υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες μπορεί να είναι επίσης σχετικά συχνές, αν και οι εκτιμήσεις διαφέρουν ανάλογα με τα μοντέλα. «Οι συγχωνεύσεις συμβαίνουν συχνά στη ζωή ενός γαλαξία», είπε ο βαν Ντόκουμ. «Δεν γνωρίζουμε όμως πόσο γρήγορα συγχωνεύονται αυτά τα ζεύγη μαύρων τρυπών και πόσο συχνά το τελικό “λάκτισμα” αρκεί για να τις εκδιώξει».Παρότι οι φυγά υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες είχαν προβλεφθεί θεωρητικά εδώ και δεκαετίες η επιβεβαίωση της ύπαρξής τους επιφύλασσε πολλές εκπλήξεις. «Όλα σε αυτή την έρευνα με εξέπληξαν», είπε ο βαν Ντόκουμ. «Δεν περίμενα ποτέ να δω κάτι τέτοιο και η επιβεβαίωση με το James Webb ήταν απίστευτη. Δεν είχαμε επίσης εκτιμήσει πόσο μεγάλη επίδραση έχουν αυτές οι μαύρες τρύπες στο αέριο μέσα από το οποίο κινούνται». Στο ίχνος τους έχουν σχηματιστεί πολλά νέα άστρα από το σοκαρισμένο αέριο συνολικής μάζας περίπου 100 εκατομμυρίων φορές μεγαλύτερης από του Ήλιου. Αυτός ο τρόπος σχηματισμού άστρων ήταν άγνωστος μέχρι τώρα και δημιουργεί μια ουρά άστρων μακριά από οποιονδήποτε γαλαξία σαν να σχηματίστηκαν στο κενό του Διαστήματος.Το επόμενο βήμα για την ομάδα είναι η αναζήτηση περισσότερων τέτοιων φυγάδων. «Χρειάζεσαι διαστημικές παρατηρήσεις για να τις δεις», εξήγησε ο βαν Ντόκουμ. «Το ίχνος ξεχώρισε επειδή είναι μια πολύ λεπτή γραμμή που σε επίγειες εικόνες θα χανόταν». Ευτυχώ νέα τηλεσκόπια όπως το Roman Space Telescope και το Euclid θα προσφέρουν εικόνες μεγάλης έκτασης και υψηλής ποιότητας επιτρέποντας την αναζήτηση τέτοιων φαινομένων ακόμη και με τη βοήθεια αλγορίθμων μηχανικής μάθησης. Καλλιτεχνική απεικόνιση της περιπλανώμενης μαύρης τρύπας. https://www.naftemporiki.gr/techscience/2048269/entopistike-i-proti-gigantia-mayri-trypa-fygas/

Ιδού ο μικρότερος υπερυπολογιστής τεχνητής νοημοσύνης στον κόσμο που χωράει στην τσέπη μας (βίντεο) Η επαναστατική σε αρχιτεκτονική, εργονομία και τεχνολογία συσκευή μπήκε στη λίστα των ρεκόρ Γκίνες. Η εταιρεία Tiiny AI παρουσίασε τον μικρότερο προσωπικό υπερυπολογιστή τεχνητής νοημοσύνης στον κόσμο. Ονομάζεται Tiiny AI Pocket Lab και παρότι έχει περίπου το μέγεθος ενός power bank υπόσχεται επίπεδα απόδοσης που συνήθως απαιτούν πολύ ακριβό εξοπλισμό.Άλλοι μικροί υπερυπολογιστές, όπως το Project Digits της NVIDIA με τιμή γύρω στα 3,000 δολάρια και το DGX Spark που κοστίζει περίπου 4,000 δολάρια, βρίσκονται σε επίπεδα τιμών που τους καθιστούν απρόσιτους για τους περισσότερους καθημερινούς χρήστες.Η Tiiny AI υποστηρίζει ότι το πραγματικό εμπόδιο της σύγχρονης τεχνητής νοημοσύνης δεν είναι η υπολογιστική ισχύς αλλά η εξάρτησή μας από τα ψηφιακά νέφη, τα συστήματα cloud. Ο Σαμάρ Μποτζ ειδικός σε θέματα μάρκετινγκ λέει ότι «η νοημοσύνη δεν θα έπρεπε να ανήκει στα data centers, αλλά στους ανθρώπους. Εκτελώντας μεγάλα μοντέλα τοπικά, το Pocket Lab στοχεύει στη μείωση της εξάρτησης από το cloud, στη βελτίωση της ιδιωτικότητας και στο να κάνει την προηγμένη τεχνητή νοημοσύνη να μοιάζει προσωπική και όχι απομακρυσμένη». Η συσκευή Το Pocket Lab έχει διαστάσεις μόλις 14,2 × 8 × 2,53 εκατοστά και ζυγίζει μόνο 300 γραμμάρια ωστόσο η εταιρεία υποστηρίζει ότι μπορεί να εκτελεί μεγάλα γλωσσικά μοντέλα με έως και 120 δισεκατομμύρια παραμέτρους. Μοντέλα τέτοιου μεγέθους συνήθως συνδέονται με μεγάλες συστοιχίες διακομιστών ή επαγγελματικές κάρτες γραφικών αλλά η Tiiny AI θέλει να φέρει αυτή τη δυνατότητα σε μια συσκευή που χωράει στο χέρι.Το Pocket Lab βασίζεται στον νεότερο επεξεργαστή ARM v9.2 με 12 πυρήνες και υποστηρίζει δημοφιλή ανοιχτού κώδικα μοντέλα όπως GPT OSS, Llama, Qwen, DeepSeek, Mistral και Phi. Στην καρδιά της συσκευής βρίσκεται μια αυτόνομη μονάδα νευρωνικής επεξεργασίας που μπορεί να αποδώσει 190 TOPS. Περιλαμβάνει επίσης 80 gigabyte μνήμης LPDDR5X, η οποία επιτρέπει επιθετική ποσοτικοποίηση ώστε τεράστια μοντέλα να μπορούν να τρέχουν τοπικά χωρίς εξάρτηση από υποδομές cloud.Η Tiiny AI έχει ενσωματώσει επίσης δύο βασικές τεχνολογίες στο σύστημα. Η TurboSparse είναι μια μέθοδος ενεργοποίησης σε επίπεδο νευρώνα που βελτιώνει την αποδοτικότητα της εξαγωγής συμπερασμάτων χωρίς να μειώνει τη νοημοσύνη του μοντέλου. Η PowerInfer είναι μια ετερογενής μηχανή εξαγωγής συμπερασμάτων που μοιράζει τα φορτία τεχνητής νοημοσύνης ανάμεσα στον επεξεργαστή και τη μονάδα νευρωνικής επεξεργασίας, προσφέροντας απόδοση επιπέδου server με χαμηλές ενεργειακές απαιτήσεις. Αυτός ο συνδυασμός καθιστά το Pocket Lab μια ελκυστική επιλογή για όποιον πειραματίζεται με τοπική τεχνητή νοημοσύνη, είτε για έρευνα, ρομποτική ή σύνθετες εργασίες συλλογισμού. Η Tiiny AI σκοπεύει να παρουσιάσει τη συσκευή στην έκθεση CES 2026. Οι πληροφορίες για την τιμή και την ημερομηνία κυκλοφορίας παραμένουν προς το παρόν άγνωστες, αλλά ο κλάδος θα παρακολουθεί με μεγάλο ενδιαφέρον το πώς θα αποδώσει ένας τόσο μικρός υπερυπολογιστής όταν φτάσει στα χέρια πραγματικών χρηστών. https://www.naftemporiki.gr/techscience/2046167/idoy-o-mikroteros-yperypologistis-technitis-noimosynis-ston-kosmo-poy-choraei-stin-tsepi-mas-vinteo/