AstroVox

Χάος στον Ωρίωνα. Cheesy Grin

Η NASA έδωσε στη δημοσιότητα μια εντυπωσιακή εικόνα από το Μέγα Νεφέλωμα του Ωρίωνα που αποτελεί το κοντινότερο στη Γη εργοστάσιο παραγωγής νέων άστρων. Η υπέροχη εικόνα αλλά και το όνομα που της έδωσαν οι ειδικοί, «Χάος στον Ωρίωνα», παραπέμπει σε πίνακα ζωγραφικής. Την εικόνα τράβηξε το διαστημικό τηλεσκόπιο Spitzer και στο κέντρο της διακρίνονται τέσσερα άστρα τα οποία σύμφωνα με τους επιστήμονες είναι γιγάντια και η λαμπρότητα τους φωτίζει όλη την περιοχή δίνοντας της αυτό το έντονο κιτρινωπό χρώμα.
Οι εκατοντάδες κίτρινες κουκκίδες που είναι διάσπαρτες μέσα στο νεφέλωμα ανήκουν σε νεογέννητα άστρα. Ο αστερισμός του Ωρίωνα διαθέτει πολλά νεφελώματα αλλά το Μέγα Νεφέλωμα που είναι επίσης γνωστό ως M42 είναι το πιο «δραστήριο» και ενδιαφέρον για τους επιστήμονες. Το Μέγα Νεφέλωμα βρίσκεται σε απόσταση περίπου 1350 ετών φωτός από τη Γη και η διάμετρος του εκτιμάται ότι είναι 24 έτη φωτός.
Το πράσινο χρώμα υποδεικνύει την παρουσία αερίων υδρογόνου και θείου ενώ το κόκκινο και το πορτοκαλί υποδεικνύουν την παρουσία μορίων με μεγάλη περιεκτικότητα σε άνθρακα.

Κοσμική ζωγραφική. Cheesy Grin

Η NASA έδωσε στη δημοσιότητα μια ακόμη εντυπωσιακή φωτογραφία όπου απεικονίζεται το Μέγα Νεφέλωμα του Ωρίωνα που αποτελεί το κοντινότερο στη Γη εργοστάσιο παραγωγής νέων άστρων.
Ο αστερισμός του Ωρίωνα διαθέτει πολλά νεφελώματα αλλά το Μέγα Νεφέλωμα που είναι επίσης γνωστό ως M42 είναι το πιο «δραστήριο» και ενδιαφέρον για τους επιστήμονες. Βρίσκεται σε απόσταση περίπου 1350 ετών φωτός από τη Γη και η διάμετρος του εκτιμάται ότι είναι 24 έτη φωτός.
Ορισμένα από τα νεαρά άστρα του νεφελώματος, όπως το LL Orionis, παράγουν ηλιακούς ανέμους μεγαλύτερης ταχύτητας, έντασης και ενέργειας από τους ανέμους του Ηλιου. Οι ηλιακοί άνεμοι συναντούν αέρια που κινούνται στο Διάστημα με μικρή ταχύτητα. Η συνάντηση αυτή δημιουργεί κοσμικούς «κυματισμούς» παρόμοιους με το κύμα που προκαλείται κατά την κίνηση μιας βάρκας στο νερό. Οι αλληλεπιδράσεις των άστρων με τα υλικά του νεφελώματος δημιουργούν ένα πολύχρωμο μωσαϊκό όπως αυτό που παρουσιάζεται στην εικόνα που κατέγραψε το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble.
http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=496747

Νέες εκπληκτικές εικόνες από το νεφέλωμα του «Αλόγου» Cheesy Grin

Ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα νεφελώματα στον ουρανό, το Νεφέλωμα «Κεφαλή του Αλόγου» “Horsehead Nebula” στον Ωρίωνα, αποθανάτισε το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble επί τη ευκαιρία της 23ης επετείου από την τοποθέτησή του σε τροχιά. Το Hubble έχει και άλλες φορές φωτογραφίσει το διαστημική αυτή συγκέντρωση του μοριακού νέφους είναι όμως η πρώτη φορά που αυτό γίνεται με τόση λεπτομέρεια και ευκρίνεια.
Η κόκκινη λάμψη προέρχεται από υδρογόνο σε αέρια κατάσταση κυρίως πίσω από το νεφέλωμα, ιονισμένο από το κοντινό φωτεινό αστέρι Sigma Orionis. Το σκοτάδι του Horsehead προκαλείται κυρίως από την πυκνή σκόνη, αν και το κάτω μέρος του «λαιμού του Αλόγου» ρίχνει μια σκιά προς τα αριστερά. Οι ροές των αερίων που εξέρχονται από το νεφέλωμα διοχετεύονται από ένα ισχυρό μαγνητικό πεδίο. Φωτεινά σημεία στη βάση του νεφελώματος είναι νεαρά αστέρια ακριβώς στη διαδικασία διαμόρφωσης τους.
Το φως διαρκεί περίπου 1.500 χρόνια για να μας φτάσει από το νεφέλωμα.
Βίντεο:
http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=Hbn0COiTtPM
http://www.defencenet.gr/defence/item/%CE%BD%CE%AD%CE%B5%CF%82-%CE%B5%CE%BA%CF%80%CE%BB%CE%B7%CE%BA%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AD%CF%82-%CE%B5%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CE%BD%CE%B5%CF%82-%CE%B1%CF%80%CF%8C-%CF%84%CE%BF-%CE%BD%CE%B5%CF%86%CE%AD%CE%BB%CF%89%CE%BC%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CF%85-%C2%AB%CE%B1%CE%BB%CF%8C%CE%B3%CE%BF%CF%85%C2%BB

εντυπωσιακό!!!

Shocked

Το Μέγα Νεφέλωμα του Ωρίωνα και η κοσμική σκόνη. Cheesy Grin

Μια εντυπωσιακή φωτογραφία από την περιοχή που βρίσκεται το Μέγα Νεφέλωμα του Ωρίωνα έδωσε στη δημοσιότητα το Νότιο Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο (ESO). Ο αστερισμός του Ωρίωνα διαθέτει πολλά νεφελώματα αλλά το Μέγα Νεφέλωμα που είναι επίσης γνωστό ως M42 είναι το πιο «δραστήριο» και ενδιαφέρον για τους επιστήμονες.
Βρίσκεται σε απόσταση περίπου 1350 ετών φωτός από τη Γη και η διάμετρος του εκτιμάται ότι είναι 24 έτη φωτός.
Αποτελεί μάλιστα το κοντινότερο στη Γη εργοστάσιο παραγωγής νέων άστρων.
Στην εικόνα το Μ42 εμφανίζεται σε όλη του την λαμπρότητα ενώ στην εικόνα διακρίνεται μια πορτοκαλί λωρίδα η οποία αναπαριστά το ασθενές φως που εκπέμπει η ψυχρή διαστρική κοσμική σκόνη. Στην πραγματικότητα η διαστρική ψυχρή σκόνη εκπέμπει φως σε μήκη κύματος που δεν είναι ορατά από το άνθρωπινο μάτι.
http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=512876

Μέγα Νεφέλωμα του Ωρίωνα. Cheesy Grin

Η NASA έδωσε στη δημοσιότητα μια νέα εντυπωσιακή ομολογουμένως εικόνα από το Μέγα Νεφέλωμα του Ωρίωνα. Ο αστερισμός του Ωρίωνα διαθέτει πολλά νεφελώματα αλλά το Μέγα Νεφέλωμα, που είναι επίσης γνωστό ως M42, είναι το πιο «δραστήριο» και ενδιαφέρον για τους επιστήμονες. Βρίσκεται σε απόσταση περίπου 1350 ετών φωτός από τη Γη και η διάμετρός του εκτιμάται ότι είναι 24 έτη φωτός. Η μελέτη του έχει αποκαλύψει πολλά μυστικά για τη διαδικασία σχηματισμού άστρων και πλανητών καθώς και για διάφορα κοσμικά φαινόμενα. Η νέα φωτογραφία που δείχνει το νεφέλωμα σε όλη του την μεγαλοπρέπεια αποτελεί προϊόν επεξεργασίας από εικόνες που τράβηξε πρόσφατα το διαστημικό τηλεσκόπιο Spitzer.
http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=557488

Στην καρδιά της Φλόγας! Cheesy Grin

Η NASA έδωσε στη δημοσιότητα μια εντυπωσιακή φωτογραφία από το νεφέλωμα της Φλόγας που βρίσκεται σε απόσταση 1.400 ετών φωτός από τη Γη. Η φωτογραφία αποτελεί σύνθεση εικόνων που έχουν καταγράψει από το νεφέλωμα τα διαστημικά τηλεσκόπια Chandra και Spitzer. Στην εικόνα εμφανίζονται με λεπτομέρεια ορισμένες από τις περιοχές γέννησης άστρων στο εσωτερικό του. Το νεφέλωμα της Φλόγας ανήκει σε ένα κολοσσιαίο σύνθετο μοριακό νέφος που έχει ονομαστεί Μεγάλο Νεφέλωμα του Ωρίωνα. Εκεί βρίσκονται πολλά νεφελώματα με έντονη κοσμική δραστηριότητα και συνεχή παραγωγή άστρων.
http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=593780

Η εντυπωσιακή γέννηση των άστρων. Cheesy Grin

Εκπληκτικές φωτογραφίες των νεογέννητων αστέρων να λαμβάνουν το σχήμα τους μέσα στο νεφέλωμα του Ωρίωνος, στον δικό μας Γαλαξία, έδωσε στη δημοσιότητα η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος.
Το τεράστιο νεφέλωμα του Ωρίωνος, άλλωστε, είναι το «εργοστάσιο δημιουργίας αστέρων» που βρίσκεται σε μικρότερη απόσταση από τη Γη και για αυτόν τον λόγο αποτέλεσε για τους αστρονόμους ανοικτό παράθυρο, ώστε να παρακολουθήσουν με ποιον τρόπο αρχίζουν να υπάρχουν, ή καλύτερα γεννιούνται, τα άστρα. Στην πραγματικότητα, ένα νεφέλωμα αποτελείται από διαστρική σκόνη και αέρια.
Το νεφέλωμα του Ωρίωνος, που είναι επίσης γνωστό και ως Μεσιέρ 42, βρίσκεται σε απόσταση 1.350 ετών φωτός από τη Γη και έχει μάζα περίπου 22 χιλιάδες φορές μεγαλύτερη από αυτήν του Ηλίου.
Αξίζει να σημειωθεί ότι δεν μπορούμε να δούμε τα νεογέννητα αστέρια στο ορατό φάσμα του φωτός. Ωστόσο, το τηλεσκόπιο Vista, το οποίο βρίσκεται στη Χιλή, είναι το μεγαλύτερο του κόσμου, το οποίο έχει ως αποστολή του την επόπτευση του ουράνιου στερεώματος και που κατάφερε να δει τα νεογέννητα αστέρια στρέφοντας επάνω τους υπέρυθρο φως.
Η νέα ερευνητική προσπάθεια επιτρέπει τη «μεθοδική μελέτη των πρώτων εξελικτικών σταδίων των νεαρών αστέρων», αναφέρει η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Διαστήματος. Μέχρι στιγμής, το ερευνητικό πρόγραμμα κατάφερε να αναγνωρίσει περισσότερα από 800 χιλιάδες νέα αστέρια, αλλά και πολλούς απομακρυσμένους γαλαξίες και άλλα ουράνια σώματα.
Το νεφέλωμα του Ωρίωνος είναι ορατό διά γυμνού οφθαλμού στον νυχτερινό ουρανό και η πρώτη αναφορά σε αυτό χρονολογείται στον 17ο αιώνα. Το 1789 ο Βρετανός αστρονόμος Ουίλιαμ Χέρσελ, χρησιμοποιώντας τηλεσκόπιο που είχε ο ίδιος κατασκευάσει και είχε μήκος δύο μέτρων, είχε προφητικά περιγράψει το νεφέλωμα του Ωρίωνος ως τη «χαοτική ύλη από την οποία θα δημιουργηθούν οι ήλιοι του μέλλοντος».
Εν τω μεταξύ, στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό οι αστροναύτες ξεκίνησαν τη νέα χρονιά με σειρά από διαστημικούς περιπάτους.
Ο διοικητής της αποστολής Σέιν Κίμπρο επισημαίνει ότι πρώτο στη λίστα των αποφάσεων που έλαβε επ ευκαιρία του νέου χρόνου είναι η πραγματοποίηση ακόμη περισσότερων διαστημικών περιπάτων, προκειμένου να πραγματοποιήσει κάποιες αναγκαίες επισκευές τόσο αύριο όσο και την επόμενη εβδομάδα.
Για την ημέρα της Πρωτοχρονιάς, οι έξι αστροναύτες που φιλοξενούνται στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό δεν τα περάσαν καθόλου άσχημα, αφού γευμάτισαν με διάφορες νοστιμιές της γαλλικής κουζίνας, όπως γλώσσα βοδινού, κοτόπουλο σε σάλτσα λευκού κρασιού αλλά και χριστoυγεννιάτικα γλυκίσματα, που φυσικά προσέφερε ο Γάλλος αστροναύτης. Βέβαια, δεν απήλαυσαν σαμπάνια, αλλά αρκέστηκαν στο να σηκώσουν ένα ποτήρι γεμάτο φρουτοχυμό για τις πατροπαράδοτες ευχές, ενώ τα δώρα του κέντρου ελέγχου της αποστολής προς το εξαμελές πλήρωμα ήταν διάφορες ταινίες όπως «Ο Πόλεμος των Αστρων». Και όπως τόνισε η Πέγκι Ουίτσον, που έκανε περίπατο στο Διάστημα με τον Κίμπρο, δεν υπάρχει τίποτα καλύτερο από το να βλέπεις διαστημικές ταινίες στο Διάστημα.
Tην ίδια στιγμή, ο αγώνας κατάκτησης του Διαστήματος συνεχίζεται σε όλο τον κόσμο και, όπως ανακοίνωσε η Ινδία, τον ερχόμενο μήνα πρόκειται να εκτοξεύσει έναν πύραυλο που θα μεταφέρει σε τροχιά όχι έναν ή δύο αλλά 103 δορυφόρους, σε μία μεμονωμένη αποστολή που θα σπάει όλα τα μέχρι σήμερα ρεκόρ από ΗΠΑ, Γαλλία και Γερμανία.
http://www.kathimerini.gr/890471/article/epikairothta/episthmh/h-entypwsiakh-gennhsh-twn-astrwn

Το μέλλον του αστερισμού Ωρίωνα. Cheesy Grin

Ένα νέο βίντεο, βασισμένο στις μετρήσεις από τους δορυφόρους Gaia και Hipparcos της ESA, δείχνει πως θα εξελιχθεί η παρατήρησή μας για τον αστερισμό Ωρίωνα (Orion) τα επόμενα 450.000 χρόνια.
Τα αστέρια δεν είναι ακίνητα στον ουρανό: οι θέσεις τους αλλάζουν συνεχώς καθώς κινούνται μέσα από τον Γαλαξία μας. Αυτές οι κινήσεις, που είναι πολύ αργές για να μπορέσουμε να τις παρατηρήσουμε με γυμνό μάτι κατά τη διάρκεια μιας ανθρώπινης ζωής, μπορούν να αποτυπωθούν μέσα από παρατηρήσεις υψηλής ακρίβειας όπως αυτές που διεξήγαγε ο διαστημικός σταθμός παρατήρησης Gaia της ESA.
Μετρώντας τις τρέχουσες κινήσεις τους, μπορούμε να αναπαραστήσουμε τις παλιές τροχιές των αστεριών μέσω του Γαλαξία μας για να μελετήσουμε την προέλευση του Γαλαξία μας, και ακόμη να υπολογίσουμε τα πιθανά μονοπάτια που θα ακολουθήσουν τα αστέρια εκατομμύρια χρόνια στο μέλλον.
Το βίντεο αυτό μας παρέχει μια ματιά στα επόμενα 450.000 χρόνια, δείχνοντας την αναμενόμενη εξέλιξη ενός γνωστού τμήματος του ουρανού, που χαρακτηρίζει τον αστερισμό του Ωρίωνα (του Κυνηγού, σύμφωνα με την Ελληνική μυθολογία).
Το τμήμα του ουρανού που απεικονίζεται στο βίντεο έχει μέγεθος 40 x 20ο – για σύγκριση, η διάμετρος της Σελήνης στον ουρανό είναι περίπου μισός βαθμός.
Μέσα από μια μυριάδα αστεριών που μετακινούνται, το σχήμα του Ωρίωνα, όπως καθορίζεται από τα φωτεινότερα αστέρια του, αναδιατάσσεται αργά σε ένα νέο μοτίβο με την πάροδο του χρόνου, αποκαλύπτοντας πως οι αστερισμοί είναι εφήμεροι.
Στο κέντρο της εικόνας και προς το πάνω μέρος του καρέ, στην αρχή του βίντεο, είναι ορατός ο κόκκινος υπεργίγας αστέρας Betelgeuse (απεικονίζεται με κίτρινο-πορτοκαλί απόχρωση). Με βάση την τρέχουσα κίνηση του, το αστέρι θα κινηθεί εκτός αυτού του οπτικού πεδίου σε περίπου 100.000 χρόνια. Το Σύμπαν έχει μια πολύ πιο σκληρή μοίρα για το Betelgeuse, το οποίο αναμένεται να εκραγεί ως ένας υπερκαινοφανής αστέρας (supernova) μέσα στο επόμενο εκατομμύριο ετών.
Τα περισσότερα από τα αστέρια που εμφανίζονται σε αυτή την προβολή θα έχουν εκραγεί ως υπερκαινοφανείς αστέρες πριν από το τέλος του βίντεο, ενώ άλλα μπορεί να εξελίσσονται προς το σκοπό αυτό, όπως ο μπλε υπεργίγαντας Rigel του Orion, ο οποίος είναι ορατός ως το φωτεινό αστέρι στο κάτω αριστερά μέρος της εικόνας, ή ο κόκκινος υπεργίγαντας Aldebaran, ο οποίος είναι μέρος του αστερισμού του Ταύρου (Taurus), τον οποίο μπορούμε να δούμε καθώς διασχίζει το κάτω μέρος του πλαισίου από δεξιά προς τα αριστερά.
Πολλά νέα αστέρια θα έχουν επίσης γεννηθεί από το μοριακό σύννεφο του Ωρίωνα, το οποίο αποτελείται από ένα μείγμα αερίου και σκόνης που δεν μπορεί να απεικονίσει άμεσα η Gaia – αφού παρουσιάζεται ως σκοτεινά τμήματα στο φόντο των αστεριών - αλλά λάμπει φωτεινά στα μήκη κύματος της υπέρυθρης ακτινοβολίας. Η γέννηση και η κατάρρευση των αστεριών δεν εμφανίζονται στο βίντεο.
Η συστάδα Hyades, μια ομάδα αστεριών που συνδέονται με φυσικό τρόπο μαζί και αποτελούν μέρος του αστερισμού του Ταύρου, μετακινείται αργά από την κάτω δεξιά γωνία προς τα επάνω αριστερά.
Το νέο αυτό βίντεο βασίζεται σε δεδομένα από τη Αστρομετρική Λύση Tycho-Gaia, μια πηγή δεδομένων που αναφέρει τις αποστάσεις και τις κινήσεις για δύο εκατομμύρια αστέρια που είναι κοινά μεταξύ της πρώτης παραγωγής δεδομένων της Gaia και του καταλόγου Tycho-2 από την αποστολή Hipparcos. Στα δεδομένα αυτά συμπληρώθηκαν πρόσθετες πληροφορίες από παρατηρήσεις εδάφους, καθώς και στοιχεία από τον κατάλογο Hipparcos για τα πιο λαμπερά αστέρια στο βίντεο.
Το βίντεο αυτό παρέχει μια μεγεθυμένη προβολή σε ένα συγκεκριμένο τμήμα του ουρανού. Η εξέλιξη των δύο εκατομμυρίων αστρικών θέσεων σε ολόκληρο τον ουρανό παρουσιάζεται εδώ.
http://www.esa.int/spaceinvideos/Videos/2017/04/The_motion_of_two_million_stars
http://www.esa.int/spaceinvideos/Videos/2017/06/The_future_of_the_Orion_constellation
http://www.esa.int/ell/ESA_in_your_country/Greece/To_mhellon_toy_asterismohu_Orhiona

Έκλαμψη-ρεκόρ ενός άστρου. Cheesy Grin

Αστρονόμοι στις ΗΠΑ ανακάλυψαν μια αστρική έκλαμψη που ήταν δέκα δισεκατομμύρια φορές πιο ισχυρή από τις αντίστοιχες εκλάμψεις του δικού μας άστρου, του Ήλιου. Πρόκειται για ιστορικό ρεκόρ όσον αφορά την ισχύ τέτοιων εκλάμψεων σαν τις ηλιακές.
Οι επιστήμονες, με επικεφαλής τον αστρονόμο δρα Στιβ Μέαρς, που έκαναν την ανακάλυψη με το Τηλεσκόπιο Τζέημς Κλαρκ Μάξγουελ (JCMT) της Χαβάης, έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό αστροφυσικής Astrophysical Journal.
Η έκλαμψη, της οποίας το φως έφθασε στη Γη περίπου 1.500 χρόνια αφότου αυτή συνέβη, εκτιμάται ότι προκλήθηκε από κάποια διαταραχή στο ισχυρό μαγνητικό πεδίο ενός νεαρού άστρου. Το συμβάν, που έλαβε χώρα σε ένα από τα «μαιευτήρια» άστρων στο Νεφέλωμα του Ωρίωνα, συγκεκριμένα στο διπλό αστρικό σύστημα JW 566 τύπου T Ταύρου, διήρκεσε μόνο λίγες ώρες.
Οι ηλιακές -και γενικότερα οι αστρικές- εκλάμψεις είναι εκρήξεις κατά την διάρκεια των οποίων εκλύονται τεράστια ποσά ενέργειας, όταν η έντονη δραστηριότητα του Ήλιου ή άλλου άστρου, προκαλεί αιφνίδιες αναδιατάξεις των δυναμικών γραμμών του μαγνητικού πεδίου, γεγονός που εξαναγκάζει φορτισμένα σωματίδια να εκπέμπουν ακτινοβολία σύγχροτρον.
https://physicsgg.me/2019/02/12/%ce%ad%ce%ba%ce%bb%ce%b1%ce%bc%cf%88%ce%b7-%cf%81%ce%b5%ce%ba%cf%8c%cf%81-%ce%b5%ce%bd%cf%8c%cf%82-%ce%ac%cf%83%cf%84%cf%81%ce%bf%cf%85/

Περιμένοντας την έκρηξη του Μπετελγκέζ. Cheesy Grin

Ορισμένοι αστρονόμοι υποψιάζονται ότι ένα σχετικά κοντινό στη Γη τεράστιο άστρο, ο ερυθρός γίγαντας Μπετελγκέζ στον αστερισμό του Ωρίωνα, μπορεί να εκραγεί, πράγμα που θα δημιουργούσε μια νέα υπέρλαμπρη σουπερνόβα κοντά στον πλανήτη μας.
Το εν λόγω άστρο, που απέχει περίπου 650 έτη φωτός από τη Γη, είναι ένα από τα φωτεινότερα αντικείμενα στο νυχτερινό ουρανό μας, ορατό εύκολα με γυμνά μάτια. Έχει τουλάχιστον δεκαπλάσια μάζα από τον Ήλιο και αν βρισκόταν στο κέντρο του δικού μας ηλιακού συστήματος, η εξωτερική επιφάνεια του θα έφθανε πολύ πέρα από την τροχιά του Άρη, πράγμα που σημαίνει ότι η Γη θα είχε στο μεταξύ «ψηθεί» και εξαφανιστεί.
Ο Μπετελγκέζ δεν είναι μόνο μεγαλύτερος από το μητρικό άστρο μας, αλλά καίει πολύ πιο γρήγορα τα «καύσιμα» του, πράγμα που θα συντομεύσει κατά πολύ τη ζωή του. Ενώ ο Ήλιος βρίσκεται περίπου στα μισά της ζωής του, έχοντας μπροστά του άλλα πέντε δισεκατομμύρια χρόνια, ο Μπετελγκέζ δεν έχει ζήσει ούτε δέκα εκατομμύρια χρόνια και φαίνεται ήδη να μην έχει πολλά…ψωμιά ακόμη.
Όμως μερικοί επιστήμονες εκτιμούν ότι το τέλος του πλησιάζει ταχύτερα του αναμενομένου, καθώς κατά τις τελευταίες εβδομάδες το γιγάντιο άστρο έχει αρχίσει να γίνεται πολύ πιο αμυδρό και αυτό ίσως είναι ένα προειδοποιητικό σήμα ότι σύντομα θα καταρρεύσει βαρυτικά προς το εσωτερικό του. Τότε θα εκραγεί βίαια και εντυπωσιακά, μετατρεπόμενο σε ένα θεαματικό υπερκαινοφανή αστέρα (σουπερνόβα), που θα είναι προσωρινά πιο φωτεινός από όλο τον υπόλοιπο γαλαξία μας, ορατός για εβδομάδες ακόμη και τη μέρα, με την ίδια φωτεινότητα που έχει το φεγγάρι τη νύχτα.
Η τελευταία έκρηξη σουπερνόβα που εκτιμάται ότι είχε τέτοια φωτεινότητα, συνέβη πριν περίπου 1.000 χρόνια στον ουρανό του πλανήτη μας και προερχόταν από ένα πιο μακρινό άστρο στο Νεφέλωμα του Καρκίνου σε απόσταση 6.523 ετών φωτός. Αν τώρα συνέβαινε ξανά, θα ήταν μια θαυμάσια ευκαιρία για τους αστρονόμους, προκειμένου να μελετήσουν το σπάνιο φαινόμενο με κάθε διαθέσιμο παρατηρήριο (οπτικό-ηλεκτρομαγνητικό, βαρυτικών κυμάτων, νετρίνων).
https://physicsgg.me/2020/01/10/%cf%80%ce%b5%cf%81%ce%b9%ce%bc%ce%ad%ce%bd%ce%bf%ce%bd%cf%84%ce%b1%cf%82-%cf%84%ce%b7%ce%bd-%ce%ad%ce%ba%cf%81%ce%b7%ce%be%ce%b7-%cf%84%ce%bf%cf%85-%ce%bc%cf%80%ce%b5%cf%84%ce%b5%ce%bb%ce%b3%ce%ba/

Ο κόκκινος υπεργίγαντας Μπετελγκέζ Cheesy Grin

Περίπου 700 έτη φωτός μακριά, στον αστερισμό του Ωρίωνα, βρίσκεται ο κόκκινος υπεργίγαντας Μπετελγκέζ, ένα από τα μεγαλύτερα σε μέγεθος άστρα που έχουμε ανακαλύψει.
Λάμποντας με την φωτεινότητα 100.000 ήλιων, ο γίγαντας αυτός γεννήθηκε πριν από μόλις 10 εκατ. χρόνια και ήδη βρίσκεται στο τέλος της ζωής του. Μέσα σε 100.000 χρόνια το πολύ, θα τελειώσει την ζωή του με μία εκτυφλωτική έκρηξη σουπερνόβα, μία έκρηξη τόσο ισχυρή που το φως της θα ανταγωνίζεται στον νυχτερινό μας ουρανό την Πανσέληνο.
Γνωστός ήδη από τα αρχαία χρόνια στους Κινέζους, τους αρχαίους Έλληνες και τους Άραβες μελετητές του έναστρου ουρανού, ο κόκκινος υπεργίγαντας Μπετελγκέζ ήταν, μέχρι πρόσφατα τουλάχιστον, το ενδέκατο λαμπρότερο άστρο στον νυχτερινό ουρανό. Με μάζα κάπου 10-20 φορές μεγαλύτερη από αυτήν του Ήλιου και με ακτίνα σχεδόν 900 φορές μεγαλύτερη, εάν το γιγάντιο αυτό άστρο βρισκόταν στο κέντρο του Ηλιακού μας συστήματος, η επιφάνειά του θα έφτανε πέρα από την Ζώνη των Αστεροειδών, ίσως και μέχρι τον πλανήτη Δία.
Πρόσφατες παρατηρήσεις, ωστόσο, καταγράφουν μία εντυπωσιακή μείωση στην φωτεινότητα του Μπετελγκέζ. Χρησιμοποιώντας το τηλεσκόπιο VLT του Ευρωπαϊκού Νότιου Αστεροσκοπείου (ESO), αστρονόμοι με επικεφαλής τον Miguel Montargès του πανεπιστημίου KU Leuven στο Βέλγιο απεικόνισαν την επιφάνεια του άστρου τον Ιανουάριο του 2019, προτού δηλαδή ξεκινήσει η μείωση της φωτεινότητάς του, και ξανά τον Δεκέμβριο του 2019.
Οι εικόνες αυτές δεν δείχνουν μόνο την εντυπωσιακή μείωση στην φωτεινότητά του, αλλά και μία εμφανή μεταβολή στο φαινομενικό του σχήμα.Φωτ.
Μήπως τα στοιχεία αυτά καταδεικνύουν ότι ο Μπετελγκέζ είναι έτοιμος να εκραγεί; Παρόλο ο Μπετελγκέζ θα ολοκληρώσει την ζωή του ως σουπερνόβα, οι αστρονόμοι θεωρούν ότι το γερασμένο αυτό άστρο έχει πολλά ακόμη χρόνια ζωής μπροστά του, σύμφωνα με τα ανθρώπινα δεδομένα φυσικά. Αυτή την στιγμή, ο Montargès και οι συνεργάτες του εστιάζουν σε δύο πιθανά σενάρια, προκειμένου να εξηγήσουν αυτές τις μεταβολές. Το πρώτο από αυτά σχετίζεται με την μείωση της επιφανειακής του θερμοκρασίας εξαιτίας ακραίας αστρικής δραστηριότητας, ενώ το δεύτερο σχετίζεται με τις τεράστιες ποσότητες αστρικής σκόνης που εκτινάσσονται από την ατμόσφαιρα του Μπετελγκέζ στο μεσοαστρικό Διάστημα. Όπως, όμως, προειδοποιεί και ο Montargès, «οι γνώσεις μας για τους κόκκινους υπεργίγαντες παραμένουν ελλιπείς γι’ αυτό και δεν μπορούμε να αποκλείσουμε κάποια έκπληξη».
Όπως, ακριβώς, ο κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός, έτσι και κάθε άστρο έχει διαφορετικά φυσικά χαρακτηριστικά, που προσδιορίζονται από την αρχική του μάζα.
Έτσι, λοιπόν, το μέγεθος ενός άστρου, η φωτεινότητα, το χρώμα και η επιφανειακή του θερμοκρασία, το είδος των αντιδράσεων σύντηξης που λαμβάνουν χώρα στο εσωτερικό του, η ταχύτητα με την οποία θα εξαντληθούν τα πυρηνικά του καύσιμα και ο τρόπος που θα πεθάνει, καθορίζονται από την μάζα που είχε όταν γεννήθηκε. Με δύο λόγια, όσο μεγαλύτερη είναι η μάζα ενός άστρου, όταν αυτό γεννιέται, τόσο ταχύτερα καταναλώνει τα πυρηνικά του καύσιμα και τόσο νεότερο πεθαίνει.
Σε γενικές γραμμές, λοιπόν, κάθε άστρο οφείλει την ενέργειά του στις θερμοπυρηνικές αντιδράσεις σύντηξης, οι οποίες μετατρέπουν αρχικά το υδρογόνο του πυρήνα του σε ήλιο και στην συνέχεια (εάν έχει αρκετά μεγάλη μάζα) σε όλο και βαρύτερα στοιχεία. Με την έναρξη, όμως, των αντιδράσεων σύντηξης στον πυρήνα ενός νεογέννητου άστρου, η αρχική τάση που είχε το άστρο να καταρρεύσει προς το κέντρο του εξαιτίας της ίδιας του της βαρύτητας, εξισορροπείται από την εσωτερική του πίεση και η περαιτέρω συστολή του σταματά. Το άστρο τότε εισέρχεται σε μία περίοδο σχετικής ευστάθειας, ξεκινώντας τη μακραίωνη εξελικτική του πορεία ως άστρο της Κύριας Ακολουθίας (ΚΑ), όπως ονομάζεται, όπου μετατρέπει το υδρογόνο του πυρήνα του σε ήλιο. Για παράδειγμα, ο Ήλιος μας γεννήθηκε πριν από περίπου 4,6 δισ. χρόνια και θα παραμείνει στη ΚΑ για 5,5 δισ. χρόνια ακόμη. Αντιθέτως, ένα άστρο με δεκαπλάσια μάζα θα ολοκληρώσει την καύση του υδρογόνου του σε μόλις 20 εκατ. έτη, ενώ ένα άστρο με τη μισή μάζα θα συνεχίζει τη σύντηξη του υδρογόνου στον πυρήνα του για περίπου 80 δισ. χρόνια.
Τι συμβαίνει, όμως, όταν το υδρογόνο στον πυρήνα ενός άστρου αρχίζει να εξαντλείται; Προτού επιστρέψουμε στον Μπετελγκέζ, θα περιγράψουμε με συντομία την μελλοντική εξέλιξη του Ήλιου, ώστε να έχουμε και ένα μέτρο σύγκρισης.
Είπαμε νωρίτερα, ότι καθόλη την διάρκεια της ζωής τους τα άστρα υπόκεινται σε μία αδιάκοπη διελκυστίνδα μεταξύ της βαρύτητας, που τείνει να τα συρρικνώσει και της εσωτερικής τους πίεσης. Όταν, λοιπόν, το υδρογόνο του αστρικού πυρήνα έχει σχεδόν πλήρως μετατραπεί σε ήλιο, οι αντιδράσεις σύντηξης σταματούν σχεδόν ολοκληρωτικά και η υδροστατική ισορροπία του άστρου ανατρέπεται.
Καθώς, δηλαδή, η βαρύτητα υπερισχύει της εσωτερικής πίεσης, ο πυρήνας του Ήλιου αρχίζει να συστέλλεται υπό το βάρος των εξωτερικών του στρωμάτων, και η θερμοκρασία στο εσωτερικό του αυξάνει όλο και πιο πολύ, θερμαίνοντας παράλληλα και στην στοιβάδα υδρογόνου που τον περιβάλλει. Έτσι, σε μικρό σχετικά χρονικό διάστημα, η θερμοκρασία στην στοιβάδα αυτή αυξάνει τόσο πολύ, ώστε το υδρογόνο που εμπεριέχει αρχίζει να συντήκεται σε ήλιο.
Η νέα αυτή εκροή ενέργειας αυξάνει τη φωτεινότητα του Ήλιου, εξαναγκάζοντας παράλληλα τις εξωτερικές του στοιβάδες να διογκωθούν σε ακτίνα εκατονταπλάσια απ’ αυτήν που είχε, όταν βρισκόταν στην ΚΑ. Εξαιτίας, όμως της μεγάλης αυτής διόγκωσης του Ήλιου, η ενέργεια που παράγεται στο εσωτερικό του εκλύεται πλέον από πολύ μεγαλύτερη επιφάνεια απ’ ό,τι προηγουμένως, με αποτέλεσμα τη μείωση της επιφανειακής του θερμοκρασίας και κατά συνέπεια τη μετατόπιση του χρώματος του άστρου προς το κόκκινο: δηλαδή τη μετατροπή του ίδιου του Ήλιου σε έναν κόκκινο γίγαντα.
Εντέλει, όταν το ήλιο στον πυρήνα του μετατραπεί σε άνθρακα και οξυγόνο, οι θερμοπυρηνικές αντιδράσεις σύντηξης στο εσωτερικό του κόκκινου γίγαντα Ήλιου θα «σβήσουν» για πάντα.
Τα άστρο μας τότε θα εκτινάξει τις εξωτερικές του στοιβάδες στο Διάστημα, σχηματίζοντας ένα εντυπωσιακό νεφέλωμα, στο κέντρο του οποίου ο πυρήνας του θα έχει συμπιεστεί σε έναν λευκό νάνο: ένα υπέρπυκνο σώμα στο μέγεθος της Γης, που περικλείει την μισή περίπου μάζα απ’ αυτήν που είχε αρχικά ο Ήλιος.
Οι κόκκινοι υπεργίγαντες όπως ο Μπετελγκέζ, από την άλλη, είναι ιδιαίτερα φωτεινά και σχετικά ψυχρά άστρα, τα οποία ξεκίνησαν την ζωή τους ως γαλάζιοι γίγαντες.
Οι γαλάζιοι γίγαντες έχουν μάζα πολύ μεγαλύτερη από αυτή του Ήλιου και επιφανειακές θερμοκρασίες που υπερβαίνουν τους 20.000 °C. Οι θερμοπυρηνικές τους αντιδράσεις εκτελούνται με ταχύτατο ρυθμό, γι’ αυτό άλλωστε και η «ζωή» τους στην ΚΑ, όπου και μετατρέπουν το υδρογόνο του πυρήνα τους σε ήλιο, δεν διαρκεί περισσότερο από λίγα εκατ. χρόνια.
Στη συνέχεια, ωστόσο, το ήλιο μετατρέπεται σε άνθρακα και οξυγόνο, ο άνθρακας σε νέον και μαγνήσιο, κ.ο.κ., μέχρις ότου το πυρίτιο και το θείο που έχει σχηματιστεί στον πυρήνα τους αρχίσει να μετατρέπεται σε σίδηρο. Κατ’ αναλογία, μάλιστα, με τους κόκκινους γίγαντες και την έναρξη πυρηνικών αντιδράσεων σύντηξης στην στοιβάδα των υλικών που περιβάλλει τον πυρήνα τους, τα άστρα αυτά αποκτούν εντέλει εσωτερική δομή που μοιάζει μ’ αυτήν του κρεμμυδιού.
Ο σιδερένιος πυρήνας τους, δηλαδή, περιβάλλεται από αλλεπάλληλες στοιβάδες στις οποίες πραγματοποιούνται διαφορετικές πυρηνικές καύσεις: στην εσώτατη απ’ αυτές, το πυρίτιο συντήκεται σε σίδηρο, στην επόμενη το μαγνήσιο συντήκεται σε πυρίτιο και θείο κ.ο.κ., μέχρι την πλησιέστερη στην επιφάνειά του στοιβάδα, όπου το υδρογόνο συντήκεται σε ήλιο. Όταν, όμως, ο πυρήνας τους μετατραπεί ολοκληρωτικά σε σίδηρο, οι θερμοπυρηνικές αντιδράσεις σύντηξης σταματούν διότι ενεργειακά δεν είναι δυνατό να συντηχθεί ο σίδηρος σε βαρύτερα στοιχεία.
Εντέλει, τα άστρα αυτά θα διαμελιστούν σε κατακλυσμιαίες εκρήξεις σουπερνόβα και θα διασπείρουν στο Διάστημα τα βαρύτερα στοιχεία που είχαν συνθέσει στο εσωτερικό τους, αφήνοντας πίσω τους αστέρες νετρονίων ή μαύρες τρύπες. Με δεδομένες τις αβεβαιότητες που υπάρχουν όσον αφορά στον ακριβή προσδιορισμό της αρχικής μάζας του Μπετελγκέζ, αλλά και του χρονικού διαστήματος που έχει ήδη παραμείνει στο στάδιο του κόκκινου υπεργίγαντα, οι αστρονόμοι εκτιμούν ότι το άστρο αυτό θα μετατραπεί σε σουπερνόβα σε περίπου 100.000 χρόνια, αφήνοντας πίσω του έναν αστέρα νετρονίων.
https://physicsgg.me/2020/02/18/%ce%bf-%ce%ba%cf%8c%ce%ba%ce%ba%ce%b9%ce%bd%ce%bf%cf%82-%cf%85%cf%80%ce%b5%cf%81%ce%b3%ce%af%ce%b3%ce%b1%ce%bd%cf%84%ce%b1%cf%82-%ce%bc%cf%80%ce%b5%cf%84%ce%b5%ce%bb%ce%b3%ce%ba%ce%ad%ce%b6/

Ο υπεργίγαντας Μπετελγκέζ είναι μικρότερος και πιο κοντά στη Γη από ό,τι θεωρείτο έως τώρα. Cheesy Grin

Ο υπεργίγαντας Μπετελγκέζ, ένα τεράστιο άστρο (μέρος του αστερισμού του Ωρίωνα) που εδώ και χρόνια έχει γοητεύσει τους αστρονόμους, είναι μικρότερος και πιο κοντινός στη Γη, σύμφωνα με νέες εκτιμήσεις. Επιπλέον, φαίνεται να έχει ακόμη αρκετά χρόνια ζωής μπροστά του, παρά τις προηγούμενες εκτιμήσεις ότι ακόμη και αύριο μπορεί να εκραγεί ως σουπερνόβα.
Οι ερευνητές από διάφορες χώρες, με επικεφαλής τη δρα Μέρεντιθ Τζόις του Αυστραλιανού Εθνικού Πανεπιστημίου, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό Αστροφυσικής «Astrophysical Journal» [Standing on the Shoulders of Giants: New Mass and Distance Estimates for Betelgeuse through Combined Evolutionary, Asteroseismic, and Hydrodynamic Simulations with MESA],
https://iopscience.iop.org/article/10.3847/1538-4357/abb8db
υπολόγισαν ότι ο Μπετελγκέζ, ο οποίος θεωρείτο ότι ξεπερνά σε μέγεθος ακόμη και την τροχιά του Δία από τον Ήλιο, στην πραγματικότητα εκτείνεται περίπου στα δύο τρίτα της απόστασης Δία-Ήλιου και η ακτίνα του είναι περίπου 750 φορές μεγαλύτερη από εκείνη του Ήλιου.
Η απόστασή του εκτιμάται πλέον σε μόνο 530 έτη φωτός από τη Γη, κατά 25% πιο κοντά σε σχέση με τις προηγούμενες εκτιμήσεις. Επίσης, οι επιστήμονες θεωρούν ότι -αντίθετα με πρόσφατες εκτιμήσεις ότι επίκειται άμεσα η εκρηκτική αυτοκαταστροφή του Μπετελγκέζ- θα περάσουν τουλάχιστον άλλα 100.000 χρόνια, έως ότου ο ερυθρός υπεργίγαντας εξαντλήσει τα «καύσιμά» του και πεθάνει με μία κατακλυσμική έκρηξη.
Ο Μπετελγκέζ είναι ένα από τα πιο φωτεινά άστρα στον ουρανό της Γης και τελευταία συμπεριφέρεται παράξενα. Από το τέλος του 2019 οι αστρονόμοι έχουν παρατηρήσει δύο μειώσεις στη φωτεινότητά του, κάτι που πυροδότησε εικασίες ότι ετοιμάζεται να «αυτοκτονήσει». Όμως, όπως είπε η Τζόις, «η πρώτη μείωση της λάμψης του οφειλόταν σε ένα νέφος σκόνης, ενώ η δεύτερη πιθανότατα οφειλόταν στις δονήσεις του άστρου». Αυτές οι δονήσεις προκαλούνται από κύματα πίεσης, κατά βάση ηχητικά.
Όταν το γιγάντιο άστρο εκραγεί, θα είναι πιθανότατα η κοντινότερη στη Γη έκρηξη σουπερνόβα. Τα καλά νέα για τους απογόνους μας (εάν υπάρχουν) είναι ότι, αν και κοντινότερος με βάση τη νέα εκτίμηση, ο Μπετελγκέζ παραμένει αρκετά μακριά από τη Γη για να έχει η έκρηξή του κάποιες σημαντικές επιπτώσεις.
https://physicsgg.me/2020/10/16/%ce%bf-%cf%85%cf%80%ce%b5%cf%81%ce%b3%ce%af%ce%b3%ce%b1%ce%bd%cf%84%ce%b1%cf%82-%ce%bc%cf%80%ce%b5%cf%84%ce%b5%ce%bb%ce%b3%ce%ba%ce%ad%ce%b6-%ce%b5%ce%af%ce%bd%ce%b1%ce%b9-%ce%bc%ce%b9%ce%ba%cf%81/

Ο αστερισμός του Ωρίωνα στον νυχτερινό ουρανό του Ιανουαρίου. Cheesy Grin

Ο Ωρίωνας είναι αστερισμός του χειμώνα. Μοιάζει με κυνηγό ( Wink

σαν τον μυθικό Ωρίωνα. Από τους αστέρες του αστερισμού ξεχωρίζουν ο α του Ωρίωνα, ένας ερυθρός γίγαντας γνωστός ως Betelgeuse, ο β του Ωρίωνα ή Rigel, ο γ του Ωρίωνα, οι δ, ε και ζ κείμενοι σε πλάγια ευθεία γνωστοί και ως «Πήχυς» και Ζώνη του Ωρίωνα.
Το Μέγα Νεφέλωμα του Ωρίωνα ή Μεσιέ 42 (Μ42), είναι ένα από τα φωτεινότερα νεφελώματα, ορατό με γυμνό μάτι σε πολύ σκοτεινό ουρανό. Mε ένα ζευγάρι κιάλια φαίνεται αχνά, αλλά με ένα μικρό τηλεσκόπιο γίνεται εντυπωσιακό. Το M42 απέχει από τη Γη 1344 ± 20 έτη φωτός και αποτελεί την κοντινότερη στη Γη περιοχή παραγωγής νέων άστρων. Η πραγματική του διάμετρος είναι περίπου 24 έτη φωτός.
Η θέση του αστερισμού του Ωρίωνα απόψε στις 22:40, αλλά και τις επόμενες μέρες του Ιανουαρίου, σύμφωνα με το https://stellarium-web.org/.
Αν είχαμε στην διάθεσή μας το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble θα βλέπαμε ακόμα πιο εντυπωσιακές εικόνες του νεφελώματος του Ωρίωνα στο ορατό φως
https://www.youtube.com/watch?v=KELd9edjw0c&feature=emb_logo
… ενώ με το διαστημικό τηλεσκόπιο Spitzer θα βλέπαμε και το υπέρυθρο φως του νεφελώματος:
https://www.youtube.com/watch?v=ix1lzur2QLQ&feature=emb_logo
https://physicsgg.me/2021/01/11/%ce%bf-%ce%b1%cf%83%cf%84%ce%b5%cf%81%ce%b9%cf%83%ce%bc%cf%8c%cf%82-%cf%84%ce%bf%cf%85-%cf%89%cf%81%ce%af%cf%89%ce%bd%ce%b1-%cf%83%cf%84%ce%bf%ce%bd-%ce%bd%cf%85%cf%87%cf%84%ce%b5%cf%81%ce%b9%ce%bd/