Προϋποθέσεις για σωστή παρατήρηση του B33 Horsehead Nebula

[Τάσος Βράτολης]

Επειδή τελευταία με απασχολεί το συγκεκριμένο θέμα και αντικείμενο, ψάχνοντας έπεσα στο ακόλουθο άρθρο.

http://home.ix.netcom.com/~bwilson2/barbarasweb/MEyepiece.htm

 

Μελετήστε το με προσοχή!

Νομίζω πως αναφέρει κάποια σημαντικότατα πράγματα τα οποία, ίσως διαφεύγουν σε κάποιους από εμάς κατά την προσπάθεια παρατήρησης του συγκεκριμένου αντικειμένου.

Τα πιο σημαντικά έχουν να κάνουν με τις συνθήκες που πρέπει να έχουμε κατά την προσπάθεια της συγκεκριμένης παρατήρησης και συγκεκριμένα εστιάζεται σε 2 λεπτομέρειες, εκτός φυσικά από το ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟ φίλτρο H-beta (Υδρογόνου Βήτα) και τον όσο πιο σκοτεινό ουρανό έχουμε στη διάθεσή μας.

Αυτές οι 2 λεπτομέρειες είναι:

 

1. Το μέγεθος της κόρης εξόδου του φακού μας, με το οποίο έχει σχεδιαστεί το φίλτρο H-beta να συνεργάζεται ιδανικά. Ο κάθε κατασκευαστής δίνει ένα βέλτιστο εύρος ιδανικής κόρης εξόδου για το φίλτρο που κατασκευάζει, στο άρθρο εδώ αναφέρει το Lumicon H-beta και τις προδιαγραφές του.

Σαν ιδανική προτείνει κόρη εξόδου 5mm, οπότε γνωρίζοντας τι δίνει ο προσοφθάλμιός μας στο τηλεσκόπιό μας, κινούμαστε ανάλογα και χρησιμοποιούμε το σωστό φακό.

 

2. Το φαινόμενο πεδίο του φακού μας και η οπτική σχεδίασή του, εδώ οι Ultra Wide Angle (82 και 100 μοιρών) αναφέρονται ως μη ιδανικοί καθώς πρέπει οπωσδήποτε να μην υπάρχει στο πεδίο μας ο Alnitak (Ζeta Orionis), ο οποίος με την τρομερή λαμπρότητά του αποτελεί φωτορύπανση στην συγκεκριμένη παρατήρηση, λόγω εγγύτητάς του στο πεδίο του Horsehead. Επίσης λέει ότι οι 50 μοίρες AFOV είναι υπεραρκετές (Plossl) για να μην τον έχουμε στο πεδίο τον συγκεκριμένο αστέρα και ακόμη, καλό είναι ο φακός μας να είναι με οπτική σχεδίαση 4 στοιχείων, η οποία επιτρέπει περισσότερη μετάδοση φωτός από το νεφέλωμα IC434, στο οποίο πάνω "προβάλλεται" το περίγραμμα της Αλογοκεφαλής και είναι αυτό που εμφανίζεται μπροστά μας "φορώντας" το φίλτρο H-beta.

 

Κάτι άλλο χρήσιμο που λέει, είναι ότι μπορούμε να πάρουμε σαν σημείο αναφοράς για το αν θα καταφέρουμε να δούμε το αλογάκι, το κοντινό νεφέλωμα NGC 2024 (Flame Nebula). Αν αυτό φαίνεται δύσκολα ή πολύ αμυδρά, δεν είναι και η καλύτερη νύχτα για το Horsehead, αν απεναντίας το NGC2024 φαίνεται καθαρά και με λεπτομέρεια, είναι ένδειξη ότι οι συνθήκες της νύχτας είναι καλές ΚΑΙ για το Horsehead..

 

Νομίζω πως οι πληροφορίες είναι άκρως ενδιαφέρουσες και θα ωφελήσουν πολλούς από εμάς στην συγκεκριμένη απόπειρα παρατήρησης. Δεν μπορούσα με τίποτα να φανταστώ ότι το φίλτρο επηρεάζεται από την κόρη εξόδου, πιθανότατα αυτό να συμβαίνει και με τα υπόλοιπα deep sky visual φιλτρα (OIII, UHC). Δείτε αν γράφουν κάτι τέτοιο τα manuals που συνοδεύουν τα φίλτρα αυτά, αν αναφέρονται δηλαδή στο ιδανικό εύρος του exit pupil για το φίλτρο.

 

Όποιος μπορεί να επαληθεύσει κάτι από τα παραπάνω από προσωπική εμπειρία θα είναι ότι καλύτερο.

Μακάρι να μπορούσα να ξετρύπωνα και άλλα τέτοια άρθρα στο μέλλον..

Ελπίζω να σας φανεί χρήσιμο.

[planetman]

Τάσο, όλα τα νεφελώματα τα οποία επωφελούνται από τα φίλτρα αυτά νεφελωμάτων, ειδικά στα πιο "σκληρά" (ΟΙΙΙ, Η-beta), σίγουρα η καλύτερη μέθοδος για να καταφέρεις να τα δεις είναι να έχεις όσο μεγαλύτερη κόρη εξόδου γίνεται την οποία μπορεί να λάβει το μάτι σου προφανώς. Εννοείται πως το αντικείμενο είναι αρκετά μεγάλο ώστε να φανεί στη συγκεκριμένη μικρή σχετικά μεγέθυνση. Όσο μικρότερη μεγέθυνση βάζουμε, τόσο μεγαλύτερη κόρη εξόδου έχουμε, οπότε το αντικείμενό μας έχει αυξημένη σχετική επιφανειακή λαμπρότητα, ενώ ο ουρανός φιλτράρεται (σκοτεινιάζει) με το φίλτρο, κάτι το οποίο μας βοηθάει ιδιαίτερα.

 

Χαρακτηριστικό παράδειγμα τέτοιων νεφελωμάτων είναι ο κατάλογος abell, στα οποία για να έχουμε ελπίδες χρησιμοποιούμε μεγέθυνση που να μας δίνει exit pupil γύρω στα 7mm και φίλτρο οξυγόνου στις περισσότερες περιπτώσεις.

 

 

Το αλογάκι βέβαια το έχω δει και με φίλτρο ultrablock (η orion έκδοση του αντίστοιχου UHC) ακόμη και με το 8ιντσο. Απλά θέλει διαυγή σκοτεινό ουρανό. Εννοείται βγάζουμε τον Alnitak εκτός πεδίου.

[astrovox]

Τα προτεινόμενα exit pupil τα δίνει και εδώ η Lumicon:

 

http://www.lumicon.com/filterspec_prnt.htm

 

Είναι λογικό, πάντως, ότι στα πολύ αμυδρά αντικείμενα όπως η κεφαλή του ίππου θες μεγάλο exit pupil. Εγώ καλά αποτελέσματα έχω με τον Panoptic 24 που δίνει 6mm exit pupil στο 12" f/4 μου.

[Bi2L]

Κάτι άλλο χρήσιμο που λέει, είναι ότι μπορούμε να πάρουμε σαν σημείο αναφοράς για το αν θα καταφέρουμε να δούμε το αλογάκι, το κοντινό νεφέλωμα NGC 2024 (Flame Nebula). Αν αυτό φαίνεται δύσκολα ή πολύ αμυδρά, δεν είναι και η καλύτερη νύχτα για το Horsehead, αν απεναντίας το NGC2024 φαίνεται καθαρά και με λεπτομέρεια, είναι ένδειξη ότι οι συνθήκες της νύχτας είναι καλές ΚΑΙ για το Horsehead..

 

Νομίζω πως οι πληροφορίες είναι άκρως ενδιαφέρουσες και θα ωφελήσουν πολλούς από εμάς στην συγκεκριμένη απόπειρα παρατήρησης. Δεν μπορούσα με τίποτα να φανταστώ ότι το φίλτρο επηρεάζεται από την κόρη εξόδου, πιθανότατα αυτό να συμβαίνει και με τα υπόλοιπα deep sky visual φιλτρα (OIII, UHC). Δείτε αν γράφουν κάτι τέτοιο τα manuals που συνοδεύουν τα φίλτρα αυτά, αν αναφέρονται δηλαδή στο ιδανικό εύρος του exit pupil για το φίλτρο.

 

Όποιος μπορεί να επαληθεύσει κάτι από τα παραπάνω από προσωπική εμπειρία θα είναι ότι καλύτερο.

Τασο αυτο εδω που εγραψες παραπάνω τα λεει όλα!!

 

Για το Horsehead απο προσωπική εμπειρία για να το δεις θα πρέπει να έχεις ΤΕΛΕΙΟ ουρανό!!

Ακόμα θυμάμαι μια παρατήρηση που είχα κάνει όπου διακρινόταν ακόμα και χωρίς φίλτρο! Φυσικά εκείνη την ημέρα ο Flame έβγαζε ματι αφου μπορούσες να διακρίνεις απίστευτες λεπτομέρειες στην δομή του και όλα αυτα με το 12αρι.

Να σου πω ότι τις προάλλες που έβγαλα εξω το 16αρι το Flame φαινόταν μέτρια ενώ το Horsehead δεν φάνηκε ούτε με φίλτρο.

 

Θεωρω ότι για το συγκεκριμένο Νεφέλωμα το ΠΑΝ είναι να έχεις σκοτεινό ουρανό και το τέλειο seeing!!

[Τάσος Βράτολης]

Τα προτεινόμενα exit pupil τα δίνει και εδώ η Lumicon:

 

http://www.lumicon.com/filterspec_prnt.htm

 

Είναι λογικό, πάντως, ότι στα πολύ αμυδρά αντικείμενα όπως η κεφαλή του ίππου θες μεγάλο exit pupil. Εγώ καλά αποτελέσματα έχω με τον Panoptic 24 που δίνει 6mm exit pupil στο 12" f/4 μου.

 

Ανδρέα και εγώ με τον Panoptic 24mm σκοπεύω να το κάνω, μου δίνει 4.9mm exit pupil στο 12" f5.

Φυσικά και το μεγαλύτερο δυνατό πεδίο για το βαρελάκι των 1.25".

 

Μάνο το έχω το ultrablock αλλά σε μια παλιότερη προσπάθεια δεν κατάφερα να το δω αν και ο ουρανός ήταν πολύ καλός... Μπορεί να έφταιγε ότι δεν τηρούσα τον κανόνα του exit pupil...δεν το γνώριζα τότε. Αλλά θα το ξαναπροσπαθήσω και με το H-beta και με το Ultrablock. Γενικά όμως, ισχύει ότι μπορεί να πάρεις μια πάααρα πολύ αμυδρή ιδέα με τα άλλα φίλτρα, όμως μόνο με το H-beta θα φανεί πιο αξιοπρεπώς, αν και πάλι αμυδρό.

[alepohori]

Το αλογάκι βέβαια το έχω δει και με φίλτρο ultrablock (η orion έκδοση του αντίστοιχου UHC) ακόμη και με το 8ιντσο. Απλά θέλει διαυγή σκοτεινό ουρανό. Εννοείται βγάζουμε τον Alnitak εκτός πεδίου.

Πόση μεγέθυνση είχες;

 

Πάντως παιδιά, καλό το exit pupil, αλλά καμιά φορά η μεγέθυνση παίζει κύριο ρόλο. Η Κεφαλή του Ίππου δεν απαιτεί σημαντική μεγέθυνση; 171X ας πούμε;

[Τάσος Βράτολης]

Σύμφωνα με το άρθρο που παρέθεσα στην αρχή

 

Using a H beta filter /eyepiece , if you use an exit pupil too small, the background sky is too dark

 

οπότε αν βάλουμε υψηλή μεγέθυνση, μικραίνει κάτω από τα όρια του φίλτρου το exit pupil (κατώτατο όριο τα 4mm) και σκοτεινιάζει πολύ το είδωλο...σύντομα πάντως, θα τα δοκιμάσω όλα αυτά στην πράξη και θα επανέλθω με πιο έγκυρα συμπεράσματα.

Δεν νομίζω πάντως με τον Nagler 9mm T6 να έχω και τα καλύτερα αποτελέσματα στις 166x και exit pupil 1,8mm με το 12" f5.

[planetman]

Πόση μεγέθυνση είχες;

 

Πάντως παιδιά, καλό το exit pupil, αλλά καμιά φορά η μεγέθυνση παίζει κύριο ρόλο. Η Κεφαλή του Ίππου δεν απαιτεί σημαντική μεγέθυνση; 171X ας πούμε;

 

Μα Δημήτρη, αυτά τα 2 συνδέονται άμεσα μεταξύ τους. Σε κάποιες περιπτώσεις ίσως νομίζεις πως φταίει η μεγέθυνση αλλά ουσιαστικά να ευθύνεται το exit pupil (φυσικά άλλαξε και αυτό επειδή άλλαξες τη μεγέθυνση). Με 171x πάντως δεν υπάρχει περίπτωση να δεις το αλογάκι!

 

 

Η νοοτροπία όταν κοιτάμε αμυδρά νεφελώματα είναι εντελώς διαφορετική απ'ό,τι όταν κοιτάμε αμυδρούς γαλαξίες.

 

Στην περίπτωση που έχουμε αμυδρούς μικρούς γαλαξίες η συνταγή είναι αρκετά μεγάλη μεγέθυνση ώστε να έχουμε καλό συνδυασμό σκοτεινού ουρανού αλλά και αρκετή μεγέθυνση του γαλαξία ώστε να είναι διακριτός. (χονδρικά 1-1.5mm EP)

 

Στην περίπτωση τώρα αμυδρών μεγάλων νεφελωμάτων, τα πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά. Τη δουλειά της αύξησης της αντίθεσης την κάνει το φίλτρο, οπότε ο σκοπός μας είναι να κρατήσουμε όσο πιο φωτεινό το αντικείμενο, φυσικά κρατώντας μικρή τη μεγέθυνση (μιλάμε για μεγάλα αντικείμενα). (4-7mm EP)

 

Το αλογάκι παραδόξως φαίνεται με UHC αλλά όχι με OIII. Φυσικά με H-beta είναι η ευκολότερη θέαση. Στο 8ιντσο χρησιμοποίησα γύρω στα 40x. Εξάλλου με μεγάλη μεγέθυνση να δεις τί; λεπτομέρεια μέσα στο κεφάλι; Δεν υπάρχει περίπτωση. Αυτό που θέλεις να δεις είναι το νεφέλωμα που είναι γύρω από το κεφάλι. Απλά βλέπεις μια μαυρίλα μέσα του, το B33 δηλαδή.

 

 

ΥΓ: Το flame nebula πάλι έχω την εντύπωση πως φαίνεται καλύτερα ΧΩΡΙΣ φίλτρο.

[eliasg2004]

Γενικά σε κάθε στόχο αρχίζεις με σχετικά μικρή μεγέθυνση για να εντοπίσεις την περιοχή του αντικειμένου που σε ενδιαφέρει και ανεβαίνεις όσο σηκώνει η βραδιά και ο στόχος - εκτός πια και αν ψάχνεις κάτι εξαιρετικά αμυδρό και κάνεις αστροάλματα σε συγκεκριμένη μεγέθυνση και πεδίο. Δεν νομίζω ότι θέλει ιδιαίτερη ανάλυση το πράγμα ούτε ότι χρειάζεται διαφορετική προσέγγιση το αλογάκι. Χαμηλή μεγέθυνση στην περιοχή και σταδιακά ανεβαίνεις μέχρι να βρεις τη μεγέθυνση που δουλεύει καλύτερα.

Έχοντας πει αυτά, μια φορά το έχω παρατηρήσει στα Τζουμέρκα και αν δεν κάνω λάθος ήταν με τον 27άρη (103Χ στο 11άρι). Τάσο με το 12άρι σε καλή βραδιά και σε σκοτεινό ουρανό πρέπει να το έχεις σίγουρα!

[alepohori]

Οκ. Σαφές. Κάπου είχα ακούσει ότι θέλει μεγέθυνση το αλοκοκέφαλο, γιαυτό ρώτησα.

[supernovus]

Πολύ ενδιαφέρον το άρθρο σου, Τάσο, καθώς βεβαίως και τα σχετικά σχόλια μια και αυτή την περίοδο προσπαθώ να βρω τις κατάλληλες καιρικές συνθήκες, την κατάλληλη φάση της Σελήνης, τον κατάλληλο ουρανό καθώς και τον ανάλογο χρόνο (αμάν.... πολλά είναι αυτά που πρέπει να συνδυαστούν) για να επιχειρήσω να δω μια φορά κι εγώ το "αλογάκι". Για να δούμε...!

[filiatra]

Εγώ το έχω δει με UHC της Lumicon κ to 14".Aν θυμάμαι καλά είχα τον 22 LVW

ΥΓ: Το flame nebula πάλι έχω την εντύπωση πως φαίνεται καλύτερα ΧΩΡΙΣ φίλτρο.

Την ίδια εντύπωση έχω κ εγώ.Μιλάω για UHC κ Oiii.

[Τάσος Βράτολης]

Μάνο ίσα που προλαβαίνουμε αυτό το μήνα και λίγο από τον Μάρτιο. Μετά ο Ωρίωνας θα πάρει την κατιούσα προς την Δύση από νωρίς...και πάμε για του χρόνου! Όποιος πρόλαβε...το αλογοκέφαλο είδε!

[Bi2L]

Εγώ το έχω δει με UHC της Lumicon κ to 14".Aν θυμάμαι καλά είχα τον 22 LVW

ΥΓ: Το flame nebula πάλι έχω την εντύπωση πως φαίνεται καλύτερα ΧΩΡΙΣ φίλτρο.

Την ίδια εντύπωση έχω κ εγώ.Μιλάω για UHC κ Oiii.

Απο δοκιμές που έχω κάνει στο Flame με φίλτρα το καλύτερο αποτέλεσμα το παίρνουμε χωρίς αυτά.

Συγκεκριμένα έχω δοκιμάσει στο Flame όλα τα φίλτρα νεφελώματος που διαθέτω και κανένα δεν μπόρεσε να το αναδείξει (uhc, uhc-s, oiii, H-β, Deepsky)

 

 

Όσο για το Αλογάκι... όποιος έχει καλό καιρό αυτες τις μέρες ας βγει να το απολαυσει!! Εχουμε Νέα Σελήνη!!!

 

 

 

 

Επίσης όποιος έχει όρεξη ας ρίξει μια ματιά στα μικρα... IC431, 432, 435 & NGC2023 στην γύρω περιοχή απο το Αλογάκι και το Flame φαίνονται ευκολα

 

απο το Starrynight