Τελικά ο άνθρωπος θωρεί τα άνω;

[Tsaprazi]

Επί πολλά χρόνια η ακριβής ετυμολογική ανάλυση του όρου έχει αποτελέσει πρόβλημα και η ιστορική γλωσσολογία έχει καταλήξει σε δυο-τρεις πιθανότερες εκδοχές.

Γλωσσολόγοι όπως ο Π. Σαντρέν υποστηρίζουν πως η λέξη άνθρωπος συγγενεύει με το μυκηναϊκό "a-to-ro-qo", συνεπώς είναι πιθανόν να σχετίζεται με τη λέξη ὄψ, δηλαδή πρόσωπο.

Η ανάλυση ἄνδρ-ωπος "αυτός που έχει όψη ή πρόσωπο άνδρα" είναι αυτή που τείνει να γίνει περισσότερο αποδεκτή στη σύγχρονη γλωσσολογία. Ας σημειωθεί ότι το αρχαίο ουσιαστικό ἀνήρ, ἀνδρός σήμαινε συγχρόνως "άνδρας, άνθρωπος", πράγμα που αποτελεί κοινό τόπο για πολλές σύγχρονες γλώσσες (λ.χ. αγγλ. man, γαλ. homme, γερμ. Mann "άνδρας" - man "κάποιος (άνθρωπος)", ισπ. hombre, ιταλ. uomo κ.α.), που όλα συνδυάζουν τις σημ. "άνδρας, άνθρωπος", αντανακλώντας έτσι το γνωσιακό σύστημα των ομιλητών).

Δημοφιλείς παραμένουν ορισμένες παρετυμολογικές αναγωγές, οι οποίες δεν στηρίζονται σε επιστημονικά κριτήρια. Περισσότερο γνωστή είναι η εικαζόμενη αναγωγή σε ἄνω + θρώσκω (αναπηδώ) + ὄπωπα (αρχαϊκός παρακείμενος του ὁρῶ, βλέπω), βάσει της οποίας ο άνθρωπος είναι το ον που κοιτάζει και κινείται προς τα εμπρός, άρα είναι γεμάτος αισιοδοξία και στόχους. Η άποψη αυτή προσκρούει στους μορφολογικούς κανόνες τής Ελληνικής, διότι παρουσιάζει τονισμό που δείχνει ότι πρόκειται για παράγωγο και όχι για σύνθετο, το δε ρήμα θρώσκω δεν έχει δώσει παράγωγα επίθετα τέτοιας μορφής.

Η ονομασία Ηomo, που εμφανίστηκε τον 18ο αιώνα στους επιστημονικούς κύκλους ως επιστημονικός όρος αναφοράς στο γένος Homo, προέρχεται από το λατινικό homō, άνθρωπος.

 

Οπότε έχουμε τις εξής εκδοχές:

1) a-to-ro-qo

2) ἄνδρ-ωπος

3) ἄνω + θρώσκω + ὄπωπα

 

Ποια είναι η δική σας άποψη;

[HOMO]

Το δευτερο δηλαδή άνδρ-ωπός αυτός που έχει τη μορφή άνδρα. Τελείως φαλλοκρατικό.

το άνω - θρώσκω είναι λιγάκι "πονηρό"

Η ονομασία Ηomo είναι η καλύτερη . Homo - humus δηλαδή χώμα , οργανική ύλη.

"Xους ει και εις χουν απελεύσει…" που σημαίνει :

γη εισαι, και στη γη θα επιστρέψεις

[Κατερινα]

Όπως έλεγε και ο αγαπητότατος Λιαντίνης για το συγκεκριμένο θέμα και η φαλλοκρατία είχε παίξει το ρόλο της...

Ωραίο θέμα άνοιξες Ελένη

[draculas]

Καλησπέρα και απο μένα

Θα συμφωνήσω οτι το "ανω-θρώσκω" ειναι λιγάκι πονηρο, (πάντα εβρισκα πιο λογική την εξήγηση οτι δεν ειναι αυτός που κοιτάει ψηλά, αλλα αυτός που κοιτάει από ψηλά, μη ξεχνάμε οτι είμαστε και δίποδοι..)

 

Την φαλλοκρατική εξήγηση ομολογώ οτι την βρίσκω πολύ λογική επίσης, ειδικά αν λάβουμε υπόψιν τη θεση της γυναίκας ανα τους αιώνες στην πλειονότητα των κοινωνιών..

[kkokkolis]

Δέχομαι την εκδοχή των Liddell-Scott: ''Πιθανώς εκ του ανήρ, ανδρός και ωψ''.

Φυσικά η βιολογία μας διδάσκει πως ο άνθρωπος είναι η γυναίκα και το έμβιο ον είναι το θήλυ. Το άρρεν επινοήθηκε (εξελίχθηκε) αργότερα μέσω ακρωτηριασμού του Χ χρωμοσώματος και αποτελεί το φύλλο. Σε πλήρη αντίθεση με τον φαλλοκρατικό συμβολισμό της άποψης που αναφέρει ο Αρκάς συνάδελφος πως το Ον έκοψε το πλευρό του Αδάμ, έπλασε την Εύα και του την προσέφερε προστάζοντας: "Με αυτό το πλευρό να κοιμάσαι".

[wereniki]

Τι μου θυμήσατε τώρα...!

http://gr.europanetwork.org/?p=13738

[sportikus]

Α ο πρωτος που

Ν νόησε (κατάλαβε)

Θ και θεώρησε (ενέταξε στη σωστή θέση)

Ρ την ροή/μεταβολή των καταστάσεων

Ω στον χώρο και στον ΕΥΡΥ χώρο (εισαγωγή στην έννοια του απείρου)

Π πόλεις (οργανωμένη διαβίωση)

Ο οίκισεν (κατασκεύασε/δόμησε)

Σ και αυτά τον χαρακτηρίζουν (Σήμα του)...

 

 

Στην ως άνω παρατιθέμενη ερμηνεία κατέληξαν διαπρεπείς ελληνιστές γλωσσολόγοι

[HOMO]

Πολύ ωραία το αναλύει ο Λιαντίνης . Να μη ξεχάσουμε να αναφέρουμε πως ο συγκεκριμένος καθηγητής είχε ασχοληθεί με την αστρονομία πάρα πολύ κάτι που φαίνεται και μέσα από τα βιβλία του.

 

Άνθρωπος λοιπόν μπορεί να βγαίνει από το άνδρας στην όψη ,αλλά οφείλει την ανάπτυξη της νοημοσύνης του στην ικανότητα του να σηκώνει το κεφάλι του αρκετά ψηλά σε σχέση με άλλα θηλαστικά και να θωρεί τον ουρανό . Η θέα του έναστρου ουρανού του δημιουργούσε αναπάντητα ερωτήματα που αυτά ίσως πυροδότησαν την ανάπτυξη της νοημοσύνης και της γνωστικής ικανότητας του ανθρώπου.

Η αστρονομία λοιπόν εξελίσσει τα είδη.

[eliasg2004]

Και μια άλλη άποψη για την ετυμολογία του ονόματος:

 

"Ώδε. Σημαίνει τούτο το όνομα ο "άνθρωπος" ότι τα μεν άλλα θηρία ων ορά ουδέν επισκοπεί ουδέ αναλογίζεται ουδέ αναθρεί, ο δε ανθρωπος άμα εώρακεν - τούτο δ' εστί "ώποπε" - και ανθρεί και λογίζεται τούτο ο όπωπεν. Εντεύθεν δη μόνον των θηρίων ορθώς ο άνθρωπος "άνθρωπος" ονομάσθη, αναθρών α όπωπε

 

Ως εξής. Δηλαδή αυτό το όνομα ο "άνθρωπος" φανερώνει ότι, ενώ τα άλλα ζώα, από όσα βλέπουν, τίποτε δεν εξετάζουν, ούτε στοχάζονται, ούτε παρατηρούν με προσοχή (αναθρεί) ο άνθρωπος όμως συγχρόνως και βλέπει - αυτό δε είναι το "οπωπε" - και παρατηρεί με προσοχή (αναθρεί) και στοχάζεται αυτό που έχει ιδή. Από αυτό λοιπόν, μόνο ο άνθρωπος από όλα τα ζώα ωνομάσθη "άνθρωπος", διότι εξετάζει με προσοχή όσα έχει ιδή (αναθρών α όπωπε).

 

Πλάτωνας, Κρατύλος, 399c, Μτφ. Ν.Σ.Μπαξεβανάκης

Πλάτωνας, Διάλογοι, Τόμος 1, Πάπυρος, Αθήνα, 1975

 

ΥΓ. Δυστυχώς δεν έχω τρόπο να εισάγω πολυτονικό κείμενο..

[Bi2L]

Πάντως κατά Μπαμπινιώτη το ἄνω + θρώσκω + ὄπωπα είναι παρετυμολογία, και μάλλον η λέξη προέρχεται απο το ἄνδρ-ωπος.

Στην Κύπρο ακόμα και σήμερα πολλοί το λένε άνδρωπος.

 

Απο εκεί και πέρα εγώ δεν παίρνω θέση...

[3c273]

Καταθέτω την άποψη μου χωρίς να έχω γνώσεις γλωσσολογίας. Απλώς ρώτησα κάποιους ειδικότερους απο εμένα.

 

Πάντως κατά Μπαμπινιώτη το ἄνω + θρώσκω + ὄπωπα είναι παρετυμολογία

 

Σωστά.

,και μάλλον η λέξη προέρχεται απο το ἄνδρ-ωπος.

Στην Κύπρο ακόμα και σήμερα πολλοί το λένε άνδρωπος.

 

Η λέξη άνθρωπος δεν ετυμολογείται ( άνθρωπος και παράδεισος).Δεν υπάρχει ρίζα στα σανσκριτικά που είναι η μητρική γλώσσα.

 

Δέχομαι την εκδοχή των Liddell-Scott: ''Πιθανώς εκ του ανήρ, ανδρός και ωψ''.

Φυσικά η βιολογία μας διδάσκει πως ο άνθρωπος είναι η γυναίκα και το έμβιο ον είναι το θήλυ. Το άρρεν επινοήθηκε (εξελίχθηκε) αργότερα μέσω ακρωτηριασμού του Χ χρωμοσώματος και αποτελεί το φύλλο. Σε πλήρη αντίθεση με τον φαλλοκρατικό συμβολισμό της άποψης που αναφέρει ο Αρκάς συνάδελφος πως το Ον έκοψε το πλευρό του Αδάμ, έπλασε την Εύα και του την προσέφερε προστάζοντας: "Με αυτό το πλευρό να κοιμάσαι".

Μου άρεσε η άποψη και συμφωνώ.

 

Να δούμε τι άλλο θα μάθουμε στο χώρο της ερασιτεχνικής αστρονομίας. Όταν ξεκίναγα την αναζήτηση στο σύμπαν δεν ανέμενα να αποκομίσω κάτι και στη γλωσσολογία.

 

Υ.Γ. Ελένη, όταν σου είπα ότι οι συμβατικά θεωρούμενες θεωρητικές επιστήμες δεν έχουν πει ακόμα την τελευταία τους λήξη σε άλλο post, μάλλον είχα δίκιο.