Περί Γαλαξιών.

[Δροσος Γεωργιος]

Το James Webb ανακάλυψε άνθρακα σε αρχέγονο γαλαξία κάτι που σημαίνει ότι το Σύμπαν γέννησε αμέσως τα υλικά της ζωής

Ανατρέπεται το υπάρχον σενάριο της εμφάνισης των πλανητών και της ζωής.

Ερευνητική ομάδα ανίχνευσε με τη βοήθεια του διαστημικού τηλεσκοπίου James Webb άνθρακα σε έναν από τους πρώτους γαλαξίες του Σύμπαντος. Ο γαλαξίας αυτός υπήρχε μόλις 350 εκατ. έτη μετά τη Μεγάλη Έκρηξη, το μυστηριώδες φαινόμενο από το οποίο σύμφωνα με την κρατούσα θεωρία προέκυψε το Σύμπαν που για μερικές δεκάδες ή εκατοντάδες εκατ. έτη ήταν ένας απόλυτα σκοτεινός κόσμος μέχρι οι διάφορες χημικές και άλλες διεργασίες να οδηγήσουν στη γέννηση των πρώτων άστρων και στη συνέχεια των πρώτων γαλαξιών.Η ανακάλυψη αυξάνει σημαντικά την πιθανότητα οι συνθήκες για τη ζωή να υπήρχαν σχεδόν από την αυγή του χρόνου από την στιγμή που η ζωή όπως εμείς τουλάχιστον την γνωρίζουμε έχει ως δομικό της συστατικό τον άνθρακα.Οι παρατηρήσεις υποδηλώνουν ότι απελευθερώθηκαν τεράστιες ποσότητες άνθρακα όταν η πρώτη γενιά άστρων καταστράφηκε σε εκρήξεις σουπερνόβα. Πιστεύεται ότι εκτός από δομικό υλικό της ζωής ο άνθρακας ήταν και το δομικό υλικό δημιουργίας των πρώτων πλανητών και η εκτίμηση των ειδικών μέχρι σήμερα ήταν ότι εμφανίστηκε πολύ αργότερα στην κοσμική ιστορία.«Αυτή είναι η πιο πρώιμη ανίχνευση στοιχείου βαρύτερου από το υδρογόνο που ελήφθη ποτέ. Είναι μια τεράστια ανακάλυψη. Η εύρεση μεγάλης ποσότητας άνθρακα σε έναν τόσο αρχαίο γαλαξία υποδηλώνει ότι η ζωή θα μπορούσε ενδεχομένως να είχε εμφανιστεί πολύ νωρίς στο Σύμπαν, πολύ κοντά στην Κοσμική Αυγή» δήλωσε ο καθηγητής Ρομπέρτο Μαϊολίνο αστρονόμος στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ εκ των επικεφαλής της ανακάλυψης.Με τον όρο Κοσμική Αυγή η επιστημονική κοινότητα περιγράφει την εποχή που ακολούθησε τον Κοσμικό Μεσαίωνα όπου το Σύμπαν ήταν ένας σκοτεινός κόσμος αρχικά χωρίς άστρα και γαλαξίες και αργότερα με γαλαξίες και άστρα αλλά σε ένα περιβάλλον που καλυπτόταν από υπέρπυκνη ύλη αλλά οι κοσμικές διεργασίες οδήγησαν στο το φως να διαπεράσει αυτό το κοσμικό πέπλο και να γίνει το Σύμπαν ο διάφανος κόσμος που γνωρίζουμε.

Ο εμπλουτισμός

Το πολύ πρώιμο σύμπαν αποτελούταν σχεδόν εξ ολοκλήρου από υδρογόνο, ήλιο και μικροσκοπικές ποσότητες λιθίου. Κάθε άλλο στοιχείο – συμπεριλαμβανομένων εκείνων που σχημάτισαν τη Γη και τους ανθρώπους – σχηματίστηκε σε αστέρια και απελευθερώθηκε κατά τη διάρκεια των σουπερνόβα, όταν τα αστέρια εκρήγνυνται στο τέλος της ζωής τους. Με κάθε νέα γενιά αστεριών, το σύμπαν εμπλουτιζόταν με προοδευτικά βαρύτερα στοιχεία έως ότου σχηματίστηκαν βραχώδεις πλανήτες και η ζωή έγινε δυνατή.Ο άνθρακας είναι ένα θεμελιώδες στοιχείο σε αυτή τη διαδικασία, καθώς μπορεί να συσσωρευτεί σε κόκκους σκόνης σε έναν περιστρεφόμενο δίσκο γύρω από αστέρια, και τελικά να πέσει στους πρώτους πλανήτες. Παλαιότερα πιστευόταν ότι ο εμπλουτισμός άνθρακα συνέβη περίπου ένα δισεκατομμύριο χρόνια μετά τη Μεγάλη Έκρηξη. Αν τα ευρήματα των παρατηρήσεων αποδειχθούν ορθά είναι ευνόητο ότι πρέπει να αρχίσει να ξαναγράφεται η ιστορία του Σύμπαντος.Ο γαλαξίας στον οποίο εντοπίσθηκε ο άνθρακας είναι ο πέμπτος πιο μακρινός και μεγαλύτερης ηλικίας που έχει παρατηρηθεί ποτέ στο Σύμπαν. Πρόκειται για ένα μικρό και συμπαγή γαλαξία περίπου 100.000 φορές μικρότερος από τον δικό μας γαλαξία ο οποίος βέβαια ήταν έτσι στην αρχή της ύπαρξης του όπου και οι ερευνητές έκαναν τις παρατηρήσεις αλλά πιθανότατα στην πορεία το μέγεθος του αυξήθηκε.Μια ανάλυση του φάσματος του φωτός που προέρχεται από τον γαλαξία έδωσε μια σίγουρη ανίχνευση άνθρακα και δοκιμαστικές ανιχνεύσεις οξυγόνου και νέον. «Από τον άνθρακα στο DNA είναι ένα τεράστιο ταξίδι, αλλά αυτό δείχνει ότι αυτά τα βασικά στοιχεία είναι, καταρχήν, ήδη εκεί» λέει ο Μαϊολίνο.

https://www.naftemporiki.gr/techscience/1680839/to-james-webb-anakalypse-anthraka-se-archegono-galaxia-kati-poy-simainei-oti-to-sympan-gennise-amesos-ta-ylika-tis-zois/

[Δροσος Γεωργιος]

Μακρινός γαλαξίας έχει δύο κοσμικά τέρατα στην καρδιά του που αλληλοσπαράσσονται λάμποντας στο Σύμπαν (βίντεο)

Εντυπωσιακό και σπάνιο φαινόμενο.

Ένα εντυπωσιακό κοσμικό φαινόμενο που εξαιρετικά σπάνια έχουν την δυνατότητα να παρατηρήσουν οι επιστήμονες εντοπίστηκε σε έναν ενεργό γαλαξία περίπου 4 δισεκατομμύρια έτη φωτός μακριά από τη Γη. Ο γαλαξίας με την κωδική ονομασία OJ 287 διαθέτει δύο μαύρες τρύπες στο κέντρο του η μια σε τροχιά γύρω από την άλλη με την αλληλεπίδραση τους να δημιουργεί ένα διπλό κβάζαρ.Ένα κβάζαρ είναι ο εξαιρετικά ενεργός πυρήνας ενός μακρινού γαλαξία στο Σύμπαν. Αυτή η δραστηριότητα είναι το προϊόν μιας υπερμεγέθους μαύρης τρύπας που καταναλώνει… αχόρταγα ύλη σε ποσότητες τέτοιες που δεν μπορεί να διαχειριστεί όλη αυτή την ύλη με αποτέλεσμα κάποια να απομακρύνει την ύλη που εκτοξεύεται στο Διάστημα με την μορφή ενός μαγνητικά ευθυγραμμισμένου πίδακα.Όταν βλέπουμε έναν τέτοιο πίδακα φορτισμένων σωματιδίων (που κινούνται σχεδόν με την ταχύτητα του φωτός) κατά μέτωπο, το κβάζαρ φαίνεται ιδιαίτερα φωτεινό. Οι επιστήμονες το λένε αντικείμενο blazar. Ο γαλαξίας OJ 287 είναι ένα από τα πλησιέστερα παραδείγματα blazar. Στην πραγματικότητα, είναι αρκετά φωτεινό για να φαίνεται από μεγάλα ερασιτεχνικά τηλεσκόπια και υπάρχουν παρατηρήσεις του OJ 287 που χρονολογούνται από τα τέλη του 1800.Παρατηρήσεις όπως αυτές δείχνουν ότι, κάθε 12 χρόνια, η OJ 287 φαίνεται να φωτίζεται. Το 2014 ο φοιτητής Πάουλι Φιχαόκι στο Πανεπιστήμιο Turku στη Φινλανδία πρότεινε ότι αυτή η λάμψη προκλήθηκε από την παρουσία μιας δεύτερης μικρότερης σε μάζα μαύρης τρύπας που περιφέρεται και αλληλεπιδρά με την κύρια μαύρη τρύπα. Εάν υπάρχει, η τροχιά της δεύτερης μαύρης τρύπας γύρω από την κύρια θα επιμηκύνεται, που σημαίνει ότι θα πλησιάζει την άλλη μαύρη τρύπα κάθε 12 χρόνια.Εκτός από την λάμψη του συστήματος, ο Φιχαόκι σκέφτηκε ότι αυτή η αλληλεπίδραση θα πρέπει επίσης να έχει ως αποτέλεσμα η μικρότερη μαύρη τρύπα να κλέβει ύλη από τον δίσκο συσσώρευσης ύλης γύρω από την κύρια μαύρη τρύπα και να παράγει τον δικό της, μικρότερο πίδακα κβάζαρ για λίγο. χρόνος. Ο Pihajoki προέβλεψε επίσης περίπου πότε θα συμβεί αυτό. Έτσι, τον Νοέμβριο του 2021, το διαστημικό παρατηρητήριο Transiting Exoplanet Survey Satellite (TESS) της NASA διέκοψε προσωρινά τα καθήκοντα κυνηγιού εξωπλανητών για να  εξονυχιστικά το γαλαξία OJ 287. Το TESS συνεργάστηκε με τα διαστημικά τηλεσκόπια Swift και Fermi της NASA, καθώς επίγεια αλλά ήταν ειδικά το TESS που έκανε τις κρίσιμες παρατηρήσεις.

Κοσμικά τέρατα

Με δημοσίευση τους στην επιθεώρηση «The Astronomical Journal» ερευνητική ομάδα παρουσιάζει τα αποτελέσματα της μελέτης των δεδομένων που κατέγραψαν τα τηλεσκόπια από τον γαλαξία OJ 287 επιβεβαιώνοντας πλήρως την θεωρία του Φιχαόκι αφού σύμφωνα με την μελέτη στον γαλαξία αυτό υπάρχουν πράγματι δύο μαύρες τρύπες στο κέντρο του που η αλληλεπίδραση τους δημιουργεί και στις δύο πίδακες ύλης.Η μελέτη αποκαλύπτει για πρώτη φορά και τα μεγέθη των δύο μαύρων τρυπών που είναι κολοσσιαία. Η κύρια μαύρη τρύπα έχει μάζα 18,35 δισεκατομμύρια φορές μεγαλύτερη από αυτή του Ήλιου ενώ η μικρότερη έχει μάζα 150 εκατομμύρια φορές μεγαλύτερη από αυτή του Ήλιου. Συγκριτικά η μαύρη τρύπα στο κέντρο του γαλαξία μας, ο Τοξότης Α* έχει μάζα 4,1 εκατομμύρια φορές μεγαλύτερη από αυτή του Ήλιου.

 

Η λάμψη που παράγεται εκτιμάται ότι έχει φωτεινότητα ίση με αυτή ενός τρισεκατομμυρίων άστρων σαν τον Ήλιο.

Καλλιτεχνική απεικόνιση του γαλαξία με τις δύο μαύρες τρύπες και τους πίδακες ύλης.

https://www.naftemporiki.gr/techscience/1691350/makrinos-galaxias-echei-dyo-kosmika-terata-stin-kardia-toy-poy-allilosparassontai-lampontas-sto-sympan-vinteo/

[Δροσος Γεωργιος]

Λεπτομερές πορτρέτο του μεγάλου αδελφού του γαλαξία μας,

Το τηλεσκόπιο Víctor M. Blanco που είναι εγκατεστημένο όπως πολλά άλλα σε ορεινή περιοχή της Χιλής διαθέτει την πολύ ισχυρή κάμερα Dark Energy Camera (DECam) και ο εξοπλισμός αυτός χρησιμοποιείται για να χαρτογραφηθεί τρισδιάστατα ο ουράνιος θόλος. Η DECam κατάφερε να καταγράψει μια λεπτομερή εικόνα ενός εντυπωσιακού γαλαξία, του NGC 6744 ο οποίος αποκαλείται από τους επιστήμονες «μεγάλος αδελφός» του γαλαξία μας.Πρόκειται για ένα γαλαξία που βρίσκεται σε απόσταση 30 εκατ. φωτός από τη Γη στον αστερισμό Ταώς. Είναι ένας σπειροειδής γαλαξίας με παρόμοια μορφολογικά και άλλα χαρακτηριστικά με αυτά του γαλαξία μας αλλά είναι 75% μεγαλύτερος σε έκταση από το δικό μας.Περίπου το 60% όλων των γαλαξιών πιστεύεται ότι είναι σπειροειδείς, επομένως τα περισσότερα αστέρια στο Σύμπαν βρίσκονται μέσα τους και ο NGC 6744 θεωρείται αρχέτυπο αυτού του τύπου γαλαξία.Η εντυπωσιακή νέα εικόνα του NGC 6744 δείχνει τον ιδιαίτερα φωτεινό πυρήνα του και τις συγκεντρώσεις κοσμικής σκόνης που τροφοδοτούν το σχηματισμό αστεριών. Στα αριστερά του NGC 6744 υπάρχει ένας αμυδρός βραχίονας που δεν φαίνεται στις περισσότερες εικόνες του γαλαξία, ενώ κάτω δεξιά, στο άκρο ενός σπειροειδούς βραχίονα, είναι ένας αμυδρός συνοδός γαλαξίας γνωστός ως NGC 6744A.

Εντυπωσιακή εικόνα ενός μεγάλου σπειροειδούς γαλαξία που μοιάζει πολύ με το δικό μας.

https://www.naftemporiki.gr/techscience/1756115/leptomeres-portreto-toy-megaloy-adelfoy-toy-galaxia-mas/

[Δροσος Γεωργιος]

Η πρώτη σελίδα του μεγάλου κοσμικού άτλαντα του «Ευκλείδη»

Το διαστημικό τηλεσκόπιο Ευκλείδης του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) αποκάλυψε ένα τεράστιο ουράνιο μωσαϊκό αποτελούμενο από δεδομένα εικόνας 208 gigapixel, καλύπτοντας μια περιοχή στο νότιο ουρανό πάνω από 500 φορές το μέγεθος της πανσελήνου. Σύμφωνα με την ESA αυτές οι εικόνες με τα εκατομμύρια γαλαξίες θα αποτελέσουν το πρώτο τμήμα ενός κοσμικού άτλαντα.Το βίντεο που ακολουθεί ξεκινά με ένα τεράστιο κοσμικό πανόραμα όπου λάμπουν περίπου 14 εκατομμύρια γαλαξίες, και στη συνέχεια εστιάζει ολοένα και βαθύτερα, φθάνοντας στην απεικόνιση ενός σπειροειδή γαλαξία, σε μια τελική εικόνα μεγεθυμένη 600 φορές σε σύγκριση με το πλήρες πανόραμα:Οι παραπάνω εικόνες δεν συλλέγονται από τον «Ευκλείδη» για την ομορφιά τους, αλλά για να μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε το σύμπαν. Πολλοί από τους 14 εκατομμύρια γαλαξίες στο αρχικό πλάνο θα χρησιμοποιηθούν για τη μελέτη της επίδρασης της σκοτεινής ύλης και της σκοτεινής ενέργειας στην εξέλιξη του σύμπαν.Το ουράνιο μωσαϊκό που αποκάλυψε ο Ευκελίδης αντιπροσωπεύει το 1% της περιοχής που θα καλύψει επί έξι χρόνια, και προέκυψε συνδυάζοντας 260 παρατηρήσεις που συλλέχθηκαν σε μόλις δύο εβδομάδες. Αυτό το πρώτο κομμάτι της έρευνας του Ευκλείδη παρουσιάσστηκε στις 15 Οκτωβρίου 2024 στο Διεθνές Αστροναυτικό Συνέδριο στο Μιλάνο της Ιταλίας, από τους Josef Aschbacher και Carole Mundell.

 

Καλλιτεχνική άποψη του διαστημικού τηλεσκοπίου Ευκλείδης

διαβάστε περισσότερα: www.esa.int

[Δροσος Γεωργιος]

Ανακαλύφθηκε ο γαλαξιακός άρχοντας των δαχτυλιδιών του Σύμπαντος (βίντεο)

Πρόκειται για να ένα γαλαξία με εννιά δακτυλίους γεμάτους άστρα.

Το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble κατάφερε να καταγράψει μια πραγματικά μοναδική εικόνα, το γαλαξία με τους περισσότερους δακτυλίους που γνωρίζουμε στο Σύμπαν.«Αυτή ήταν μια τρελή ανακάλυψη», δήλωσε ο Ιμαντ Πάσα διδακτορικός φοιτητής στο Πανεπιστήμιο Γέιλ «Έβλεπα μια επίγεια απεικόνιση απεικόνισης και όταν είδα έναν γαλαξία με αρκετούς καθαρούς δακτυλίους με τράβηξε αμέσως. Έπρεπε να σταματήσω για να τον ερευνήσω». Η εικόνα του Hubble αποτυπώνει ένα γαλαξία που διαθέτει οκτώ δακτυλίους οι οποίοι είναι γεμάτοι άστρα. Μέχρι σήμερα έχουν εντοπιστεί γαλαξίες με μάξιμουμ τρεις τέτοιους δακτυλίους.Αυτό το εντυπωσιακό μοτίβο σχηματίστηκε σύμφωνα με τους ειδικούς πριν από 50 εκατομμύρια χρόνια, όταν ένας μικρός μπλε νάνος γαλαξίας (ορατός στην εικόνα κεντροαριστερά) πέρασε μέσα από τον μεγάλο γαλαξία που ονομάζεται LEDA 1313424 και μέγεθος σχεδόν διπλάσιο από αυτό του δικού μας γαλαξία.Γαλαξιακές συγκρούσεις συμβαίνουν συνεχώς στο Σύμπαν αποτελώντας μια από τις πιο σημαντικές εξελικτικές του διεργασίες. Όμως είναι εξαιρετικά σπάνιο είναι ένας γαλαξίας να περάσει απευθείας από το κέντρο ενός άλλου. Ο μπλε νάνος γαλαξίας όχι μόνο άφησε πίσω του συνολικά εννέα δακτυλίους γεμάτους άστρα αλλά γενικότερα δημιούργησε νέες περιοχές αστρογένεσης.

 

Αυτό συνέβη καθώς αέριο εκτοξεύτηκε προς τα έξω κατά τη διάρκεια της διέλευσης του γαλαξία, αναμειγνύοντας τους νέους δακτυλίους με κοσμική ύλη (σκόνη, αέρια). Το διαστημικό τηλεσκόπιο Nancy Grace Roman που θα εκτοξεύσει σύντομα η NASA θα έχει την ικανότητα να… ξετρυπώνει τέτοιου είδους κοσμικά σώματα και να παρέχει περισσότερες λεπτομέρειες για αυτά. Η ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Astrophysical Journal Letters».

Η εικόνα του γαλαξία με τους δακτυλίους. πηγή φωτό. (NASA / ESA / Hubble / Imad Pasha & Pieter van Dokkum, Yale University)

https://www.naftemporiki.gr/techscience/1904267/anakalyfthike-o-galaxiakos-archontas-ton-dachtylidion-toy-sympantos-vinteo/

[Δροσος Γεωργιος]

Ανακαλύφθηκε η μεγαλύτερη δομή στο Σύμπαν, ένα κολοσσιαίο σμήνος γαλαξιών (βίντεο)

Έχει μήκος 13 χιλιάδες φορές μεγαλύτερο από αυτό του γαλαξία μας.

Αστρονόμοι ανακάλυψαν αυτό που μπορεί να είναι η μεγαλύτερης κλίμακας δομή στο γνωστό Σύμπαν μια ομάδα γαλαξιακών σμηνών που εκτείνεται σε περίπου 1,3 δισεκατομμύρια έτη φωτός και η μάζα του εκτιμάται σε 200 τετράκις εκατομμύρια ηλιακές μάζες.Η νέα δομή ονομάστηκε Quipu από ένα σύστημα μέτρησης και αποθήκευσης αριθμών των Ίνκας χρησιμοποιώντας κόμβους σε κορδόνια. Όπως ένα κορδόνι Quipu, η δομή είναι πολύπλοκη, που αποτελείται από ένα μακρύ νήμα και πολλαπλά πλευρικά νήματα. Εκτείνεται σε περίπου 1,3 δισεκατομμύρια έτη φωτός (πάνω από 13.000 φορές το μήκος του γαλαξία μας), καθιστώντας τον ενδεχομένως το μεγαλύτερο αντικείμενο στο Σύμπαν από άποψη μήκους, ξεπερνώντας τους προηγούμενους κατόχους ρεκόρ όπως το υπερσμήνος Laniākea.

 

Η έρευνα αποτελεί μέρος μιας μακροχρόνιας προσπάθειας για τη χαρτογράφηση της κατανομής της ύλης του σύμπαντος σε διαφορετικά μήκη κύματος φωτός. Οι μακρινές δομές στο Σύμπαν δείχνουν μια μετατόπιση στα μήκη κύματός τους προς το κόκκινο τμήμα του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος, ένα φαινόμενο γνωστό ως ερυθρή μετατόπιση. Ενώ τα αντικείμενα με μετατόπιση προς το ερυθρό έως και 0,3 έχουν χαρτογραφηθεί καλά, οι ερευνητές εστίασαν τη νέα μελέτη σε μετατοπίσεις στο κόκκινο από 0,3 έως 0,6. Όσο μεγαλύτερη είναι η μετατόπιση προς το κόκκινο, τόσο πιο μακριά είναι τα αντικείμενα.Οι δομές που αναφέρθηκαν στη νέα μελέτη ανιχνεύθηκαν όλες μεταξύ περίπου 425 και 815 εκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη. Προηγούμενες μελέτες υποδηλώνουν ότι ακόμη μεγαλύτερες δομές υπάρχουν βαθύτερα στο Σύμπαν. Υποψήφιο για τη μεγαλύτερη δομή στο Σύμπαν είναι το αποκαλούμενο Ηράκλειο Μεγάλο Τείχος Corona-Borealis, μια μυστηριώδης συγκέντρωση ύλης που βρίσκεται περίπου 10 δισεκατομμύρια έτη φωτός από τη Γη και εκτείνεται σε διάμετρο περίπου 10 δισεκατομμύρια έτη φωτός. Ωστόσο η ύπαρξη αυτής της δομής παραμένει αμφισβητούμενη.

https://www.naftemporiki.gr/techscience/1920867/anakalyfthike-i-megalyteri-domi-sto-sympan-ena-kolossiaio-sminos-galaxion-vinteo/

[Δροσος Γεωργιος]

Το James Webb φωτογραφίζει την ταυτόχρονη γέννηση και εκρηκτικό θάνατο άστρων σε ένα λαμπρό γαλαξία (βίντεο)

Οι πιο σημαντικές κοσμικές διεργασίες στο φακό του διαστημικού τηλεσκοπίου.

Το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb κατέγραψε εντυπωσιακές εικόνες από έναν γαλαξία μαζικής αστρογένεσης και θανάτων άστρων σε εκρήξεις σουπερνόβα.Βρίσκεται σε απόσταση 45 εκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη στον αστερισμό του Μεγάλου Κυνός, αυτός ο σπειροειδής γαλαξίας που ονομάζεται NGC 2283, εμφανίζει μια φωτεινή κεντρική «ράβδο» άστρων που περιβάλλεται από στροβιλιζόμενους βραχίονες που λαμπυρίζουν από την παρουσία αστρικών σμηνών και διαστρικού αερίου.Το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb κατέγραψε τα αστρικά σμήνη που φωτίζουν το αέριο υδρογόνο που τα περιβάλλει, το οποίο είναι η κύρια πηγή καυσίμου για το σχηματισμό άστρων μαζί με ισχυρές αστρικές εκρήξεις γνωστές ως σουπερνόβα.«Ενώ η διαδικασία σχηματισμού άστρων μετατρέπει το αέριο σε νέα άστρα οι εκρήξεις σουπερνόβα ολοκληρώνουν τον κύκλο. Η έκρηξη ενός σουπερνόβα μπορεί να εκτοξεύσει αέριο σε εκατοντάδες έτη φωτός, εμπλουτίζοντας τα νέφη του διαστρικού μέσου με στοιχεία όπως οξυγόνο και νάτριο. Με την πάροδο του χρόνου, το εμπλουτισμένο με σουπερνόβα αέριο ενσωματώνεται σε νέες γενιές άστρων, συνεχίζοντας τον κύκλο ζωής των αερίων και των άστρων τους» αναφέρουν επιστήμονες του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA).Οι νέες εικόνες του NGC 2283 τραβήχτηκαν από την κάμερα εγγύς υπέρυθρης ακτινοβολίας (NIRCam) και το όργανο μεσαίας υπέρυθρης ακτινοβολίας (MIRI) του James Webb σε διάστημα 17 λεπτών. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, οι αστρονόμοι χρησιμοποίησαν διαφορετικά φίλτρα κοντινού και μέσου υπέρυθρου για να καταγράψουν τις ποικίλες εκπομπές και τον αστρικό πληθυσμό του γαλαξία. Τα δεδομένα συλλέχθηκαν ως μέρος μιας ευρύτερης πρωτοβουλίας για τη μελέτη των συνδέσεων μεταξύ αστέρων, αερίου και σκόνης σε κοντινούς γαλαξίες που σχηματίζουν άστρα.

 

«Ο NGC 2283 είναι μόνο ένας από τους 55 γαλαξίες στο τοπικό σύμπαν που εξετάστηκαν από τον Webb για αυτό το πρόγραμμα. Όλοι οι γαλαξίες που ερευνήθηκαν σε αυτό το πρόγραμμα είναι τεράστιοι γαλαξίες που σχηματίζουν αστέρια αρκετά κοντά ώστε να είναι ορατά μεμονωμένα αστρικά σμήνη και νέφη αερίων» αναφέρουν οι επιστήμονες της ESA.

Μία από τις εντυπωσιακές εικόνες του γαλαξία NGC 2283

https://www.naftemporiki.gr/techscience/1928804/to-james-webb-fotografizei-tin-taytochroni-gennisi-kai-ekriktiko-thanato-astron-se-ena-lampro-galaxia-vinteo/

[Δροσος Γεωργιος]

To Hubble φωτογράφισε γαλαξιακή… χοροεσπερίδα που προκαλεί μαζική γέννηση νέων άστρων.

Το διαστημικό τηλεσκόπιο κατέγραψε μια εντυπωσιακή συγχώνευση γαλαξιών.

Σε απόσταση περίπου 400 εκατ. ετών φωτός από τη Γη στον αστερισμό της Μεγάλης Άρκτου βρίσκεται ο ελλειπτικός γαλαξίας NGC 3561B και ο σπειροειδής γαλαξίας NGC 3561A που είναι σε διαδικασία σύγκρουσης/συγχώνευσης παράγοντας εντυπωσιακά κοσμικά φαινόμενα τα οποία κατέγραψε το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble.Το γαλαξιακό ζευγάρι έχει λάβει την κωδική ονομασία Arp 105 και είναι ένα από τα φωτεινότερα αντικείμενα στο γαλαξιακό σμήνος Abell 1185. «Το Abell 1185 είναι ένα χαοτικό σμήνος τουλάχιστον 82 γαλαξιών πολλοί από τους οποίους αλληλεπιδρούν, καθώς και μια σειρά από περιπλανώμενα σφαιρικά αστρικά σμήνη που δεν είναι βαρυτικά συνδεδεμένα με κανέναν συγκεκριμένο γαλαξία» αναφέρουν οι επιστήμονες που ελέγχουν τη λειτουργία του Hubble.Ο βαρυτικός χορός μεταξύ του NGC 3561B και του NGC 3561A δημιουργεί ένα πλήθος συναρπαστικών φαινομένων με κυριότερο μια κολοσσιαία «βαρυτική ουρά» όπως την χαρακτηρίζουν οι επιστήμονες.  Αυτή η ουρά που περιέχει άστρα και αέρια έχει έκταση 362 χιλιάδων ετών φωτός αλληλεπιδρώντας με τα αστρικά σμήνη και άλλους γαλαξίες. Στη βάση της ουράς έχει δημιουργηθεί μια περιοχή γέννησης νέων άστρων που έχει ονομαστεί «Κόμπος Ambartsumian».Αυτός ο κοσμικός κόμπος είναι στην πραγματικότητα ένας νάνος γαλαξίας που παράγει άστρα και σχηματίστηκε από τις βαρυτικές αλληλεπιδράσεις διαφόρων γαλαξιών. Στην εικόνα του Hubble οι φωτεινές μπλε περιοχές στον σπειροειδή γαλαξία είναι περιοχές αστρογένεσης.

Η εικόνα του γαλαξιακού ζεύγους Arp 105

https://www.naftemporiki.gr/techscience/1931668/to-hubble-fotografise-galaxiaki-choroesperida-poy-prokalei-maziki-gennisi-neon-astron/

[Δροσος Γεωργιος]

Εντοπίστηκε στη γαλαξιακή μας γειτονιά ο μικρότερος γαλαξίας του Σύμπαντος.

Η ανακάλυψη προκαλεί τις κρατούσες κοσμολογικές θεωρίες.

Με δημοσίευση τους στην επιθεώρηση «The Astrophysical Journal Letters» παρουσιάζουν την ανακάλυψη μιας συλλογής από μικροσκοπικούς γαλαξίες που βρίσκονται περίπου 3 εκατομμύρια έτη φωτός μακριά από τη Γη και ανάμεσα τους βρίσκεται ο μικρότερος και πιο αχνός γαλαξίας που γνωρίζουμε στο Σύμπαν.Αυτός ο γαλαξίας, που ονομάζεται Andromeda XXXV, μαζί με τους υπόλοιπους νάνους γαλαξίες περιφέρονται γύρω από τον γειτονικό μας γαλαξία, την Ανδρομέδα, που είναι ο μεγαλύτερος σε μέγεθος γαλαξίας του Τοπικού Σμήνους γαλαξιών στο οποίο ανήκει ο γαλαξίας μας. Η ανακάλυψη αυτών των νάνων γαλαξιών και ειδικά του μικρότερου θα μπορούσαν να αλλάξουν τον τρόπο με τον οποίο οι επιστήμονες κατανοούν την κοσμική εξέλιξη.Αυτό συμβαίνει επειδή τόσο μικροί νάνοι γαλαξίες θα έπρεπε σύμφωνα με τα υπάρχοντα κοσμολογικά μοντέλα να έχουν καταστραφεί στις θερμότερες και πυκνότερες συνθήκες του πρώιμου Σύμπαντος. Ωστόσο με κάποιο τρόπο αυτός ο μικροσκοπικός γαλαξίας επιβίωσε χωρίς να… καεί στις συνθήκες που επικρατούσαν στο πρώιμο Σύμπαν.«Αυτοί είναι πλήρως λειτουργικοί γαλαξίες, αλλά είναι περίπου το ένα εκατομμυριοστό του μεγέθους του Γαλαξία μας. Είναι σαν να έχεις έναν απόλυτα λειτουργικό άνθρωπο που έχει το μέγεθος ενός κόκκου ρυζιού». Αναφέρει ο Ερικ Μπελ καθηγητής του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας που λένε ότι «βρήκαμε κάτι που δεν περιμέναμε».Οι νάνοι γαλαξίες δεν είναι κάτι καινούργιο για τους επιστήμονες. Σε τροχιά γύρω από τον δικό μας γαλαξίας βρίσκονται πολλοί νάνοι γαλαξίες.
Υπάρχουν ωστόσο πολλά για τους νάνους γαλαξίες που οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν. Αυτό συμβαίνει επειδή, όντας μικρότεροι είναι πολύ πιο αμυδροί από τους μεγάλους γαλαξίες καθιστώντας τους πιο δύσκολο να εντοπιστούν και πιο δύσκολο να μελετηθούν σε μεγάλες αποστάσεις.Ενώ οι αστρονόμοι μπόρεσαν να προσδιορίσουν πολλούς νάνους γαλαξίες σε τροχιά γύρω από τον γαλαξία μας ο εντοπισμός νάνων γαλαξιών γύρω από τους φωτεινούς γαλαξίες του Τοπικού Σμήνους είναι απίστευτα δύσκολος. Αυτό σημαίνει ότι οι νάνοι γαλαξίες γύρω από τον γαλαξία μας ήταν η μόνη μας πηγή πληροφοριών για αυτούς τους μικρούς γαλαξίες. Όπως είναι ευνόητο η νέα ανακάλυψη αναμένεται να προσφέρει νέα σημαντικά δεδομένα για αυτούς τους γαλαξίες ανοίγοντας νέα πεδία στην καλύτερη κατανόηση της εξέλιξης του Σύμπαντος και των μηχανισμών του.

https://www.naftemporiki.gr/techscience/1932237/entopistike-sti-galaxiaki-mas-geitonia-o-mikroteros-galaxias-toy-sympantos/

[Δροσος Γεωργιος]

 

Το διαστημικό τηλεσκόπιο Euclid του Ε

Εκπληκτικές εικόνες για τη δημιουργία του Άτλαντα του Σύμπαντος από το διαστημικό τηλεσκόπιο «Ευκλείδης» (βίντεο)

Λεπτομερή δεδομένα από εκατοντάδες χιλιάδες γαλαξίες φωτίζουν τη δομή του Διαστήματος.

Το διαστημικό τηλεσκόπιο Euclid του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) έστειλε ένα μεγάλο πακέτο εικόνων και δεδομένων που θα χρησιμοποιηθούν εκτός των άλλων στη δημιουργία του πρώτου Άτλαντα του Σύμπαντος. Είναι το πρώτο ολοκληρωμένο πακέτο δεδομένων που στέλνει ο Ευκλείδης που είχε στείλει μέχρι σήμερα ορισμένες αποσπασματικές εικόνες του Σύμπαντος.Στο πακέτο υπάρχουν εκατοντάδες χιλιάδες γαλαξίες διαφορετικών σχημάτων και μεγεθών αποκαλύπτοντας ένα καλό δείγμα για τη μεγάλης κλίμακας δομή του Σύμπαντος μέσα στον αποκαλούμενο «κοσμικό ιστό». Τα δεδομένα περιλαμβάνουν την έρευνα ταξινόμησης 380.000 γαλαξιών, σμήνη γαλαξιών και ενεργούς γαλαξιακούς πυρήνες.Για να μπορέσουν οι επιστήμονες να βρουν απαντήσεις στα μυστήρια του «σκοτεινού Σύμπαντος», της ονομασίας που έχει δοθεί στη σκοτεινή ύλη και στη σκοτεινή ενέργεια, χρειάζονται παρατηρήσεις και δεδομένα για ένα τεράστιο αριθμό διαστημικών σωμάτων κυρίως γαλαξιών κάτι που σε αυτή την φάση μπορεί να προσφέρει μόνο ο Ευκλείδης για αυτό και οι επιστήμονες της ESA τον έχουν ονομάσει «ντετέκτιβ του σκοτεινού Σύμπαντος».Ο Ευκλείδης εκτοξεύτηκε το 2023 και στη δημιουργία του συμμετείχε και η NASA. Η αποστολή του Ευκλείδη είναι να διερευνήσει πώς η σκοτεινή ύλη και η σκοτεινή ενέργεια έχουν κάνει το Σύμπαν να έχει τη σημερινή του μορφή. Η κρατούσα κοσμολογική θεωρία αναφέρει ότι το 95% του Σύμπαντος αποτελείται από αυτές τις δύο μυστηριώδεις οντότητες.Για να αποκαλύψει τη «σκοτεινή» επιρροή στο ορατό Σύμπαν ο Ευκλείδης παρατηρεί τα σχήματα, τις αποστάσεις και τα μοτίβα δισεκατομμυρίων γαλαξιών σε αποστάσεις ως και δέκα δισεκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη. Με αυτό τον τρόπο οι επιστήμονες θα δημιουργήσουν τον μεγαλύτερο τρισδιάστατο χάρτη του Σύμπαντος που δημιουργήθηκε ποτέ. Ο Ευκλείδης καταγράφει εικόνες του Σύμπαντος που είναι τουλάχιστον τέσσερις φορές πιο ευκρινείς από εκείνες που μπορούμε να πάρουμε από επίγεια τηλεσκόπια.«Νομίζω ότι τα δύο μεγαλύτερα ερωτήματα που θέτουμε στον εαυτό μας ως ανθρωπότητα είναι, πώς λειτουργεί το Σύμπαν και αν είμαστε μόνοι μας μέσα σε αυτό» λέει Κάρολ Μάντελ διευθύντρια επιστήμης της ESA«Καθώς η κατανόησή μας για το Σύμπαν αναπτύχθηκε εδώ και πολλά χρόνια, καταλάβαμε ότι η ‘συνήθης ύλη’ που συνθέτει αστέρια, πλανήτες, φεγγάρια, αστεροειδείς, τα σώματά μας και όλα όσα βλέπουμε γύρω μας αποτελούν μόνο το 5% της συνολικής ύλης και ενέργειας του Σύμπαντος. Το άλλο 95% είναι σκοτεινό και είναι άγνωστο» εξηγεί η Μαντέλ.

 

Αυτά τα σκοτεινά στοιχεία του σύμπαντος έχουν γίνει γνωστά ως σκοτεινή ενέργεια, μια μυστηριώδης δύναμη που προκαλεί την επιτάχυνση της διαστολής του Σύμπαντος και αντιπροσωπεύει περίπου το 70% της ύλης και του ενεργειακού προϋπολογισμού του Σύμπαντος και της σκοτεινής ύλης που αποτελεί το 25% του προϋπολογισμού ύλης/ενέργειας του Σύμπαντος.«Ο σκοπός του Ευκλείδη είναι πραγματικά να χαρτογραφήσει αυτά τα δύο μαζί για να κατανοήσουμε τη φύση της σκοτεινής ύλης και της σκοτεινής ενέργειας και πώς συνδέονται στο Σύμπαν. Πραγματικά ο Ευκλείδης δεν είναι μόνο ένας ντετέκτιβ του σκοτεινού Σύμπαντος, είναι επίσης μια μηχανή του χρόνου. Θα κοιτάξουμε πίσω 10 δισεκατομμύρια χρόνια στην κοσμική ιστορία» αναφέρει η Μαντέλ.

Το διαστημικό τηλεσκόπιο Euclid ανοίγει νέους δρόμους στην εξερεύνηση και κατανόηση του Σύμπαντος.

https://www.naftemporiki.gr/techscience/1935339/ekpliktikes-eikones-gia-ti-dimioyrgia-toy-atlanta-toy-sympantos-apo-to-diastimiko-tileskopio-eykleidis-vinteo/

[Δροσος Γεωργιος]

Εντοπίσθηκε οξυγόνο σε αρχέγονο γαλαξία ανατρέποντας όσα πιστεύαμε για την εξέλιξη του Σύμπαντος (βίντεο)

Όπως φαίνεται η ανάπτυξη του Κόσμου ήταν ταχύτερη από αυτή που εκτιμούσαν οι επιστήμονες.

Δύο ανεξάρτητες ερευνητικές ομάδες μελετώντας δεδομένα του επίγειου τηλεσκοπίου Alma στην έρημο Ατακάμα στη Χιλή εντόπισαν την παρουσία οξυγόνου σε έναν από τους πρώτους γαλαξίες του Σύμπαντος. Η ανακάλυψη υποδεικνύει ότι το Σύμπαν εξελίχθηκε με ταχύτερο ρυθμό μετά τη γέννηση του από ότι δείχνουν τα ισχύοντα κοσμολογικά μοντέλα.Ονομάζεται Jades-GS-z14-0 και είναι ένας γαλαξίας που βρίσκεται σε απόσταση 13,4 δισ. ετών φωτός από τη Γη την ύπαρξη του οποίου αποκάλυψε το James Webb πριν από ένα χρόνο. Θεωρείται ο πιο μακρινός γαλαξίας που γνωρίζουμε στο Σύμπαν και όπως είναι ευνόητο κάθε στοιχείο που προκύπτει από αυτόν ρίχνει νέο φως στη εξέλιξη του Σύμπαντος.Μέχρι πριν από λίγα χρόνια η κρατούσα θεωρία ανέφερε ότι μετά τη Μεγάλη Έκρηξη, το μυστηριώδες φαινόμενο από το οποίο προέκυψε το Σύμπαν, υπήρξε μια περίοδος την οποία οι επιστήμονες αποκαλούσαν Κοσμικό Μεσαίωνα. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία το Σύμπαν μετά τη γέννηση του ήταν ένα απόλυτα σκοτεινός και παγωμένος κόσμος και πέρασαν μερικές εκατοντάδες εκατ. έτη για να εμφανισθούν τα πρώτα άστρα και χρειάστηκαν περίπου ένα δισ. έτη για να εμφανισθούν οι πρώτοι γαλαξίες οι οποίοι ήταν μικροί σε μέγεθος με μικρό πληθυσμό άστρων.Η εκτόξευση του ισχυρότερου διαστημικού τηλεσκοπίου, του James Webb, αλλά και η βελτίωση της τεχνολογίας των επίγειων τηλεσκοπίων σε συνδυασμό με ανάπτυξη νέων τεχνικών παρατήρησης και ανάλυσης δεδομένων προκάλεσαν επανάσταση στην εξερεύνηση του Σύμπαντος.
Ανακαλύπτονται συνεχώς ολοένα και αρχαιότεροι γαλαξίες οι οποίοι έχουν χαρακτηριστικά που ανατρέπουν κάθε φορά τα κοσμολογικά μοντέλα. Η επιστημονική κοινότητα συμφωνεί ότι η Μεγάλη Έκρηξη συνέβη πριν από 13,8 δισ. έτη. Ή ύπαρξη ενός γαλαξία όπως ο Jades-GS-z14-0 μόλις 400 εκατ. έτη μετά τη γέννηση του Σύμπαντος είχε έτσι και αλλιώς μεταβάλει τα δεδομένα για την εξέλιξη του Κόσμου.Οι δύο ερευνητικές ομάδες εντόπισαν την παρουσία οξυγόνου στο γαλαξία αυτό γεγονός που δείχνει ότι η εξέλιξη του Σύμπαντος εξελίχθηκε με πολύ ταχύτερο ρυθμό από όσο πιστεύαμε αφού το οξυγόνο είναι ένα βαρύ χημικό στοιχείο η παρουσία των οποίων συνδέεται με κοσμικές διεργασίες που δεν μπορούσαν να έχουν συμβεί στο διαστημικό περιβάλλον που πιστεύαμε ότι υπήρχε στη βρεφική ηλικία του Σύμπαντος.

 

«Είναι σαν να βρίσκεις έναν έφηβο εκεί όπου θα περίμενες να υπάρχουν μόνο μωρά. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι ο γαλαξίας Jades-GS-z14-0 σχηματίστηκε πολύ γρήγορα και επίσης ωρίμασε γρήγορα. Τα ευρήματα προστίθενται σε ένα αυξανόμενο σύνολο αποδεικτικών στοιχείων που δείχνουν ότι ο σχηματισμός των γαλαξιών συμβαίνει πολύ πιο γρήγορα από ό,τι αναμενόταν» λέει ο Σάντερ Σκουβς υποψήφιος διδάκτορας στο Αστεροσκοπείο Leiden στην Ολλανδία.«Έμεινα έκπληκτος από τα απροσδόκητα αποτελέσματα γιατί άνοιξαν μια νέα άποψη για τις πρώτες φάσεις της εξέλιξης των γαλαξιών. Οι αποδείξεις ότι ένας γαλαξίας είναι ήδη ώριμος στο βρεφικό Σύμπαν εγείρει ερωτήματα σχετικά με το πότε και πώς σχηματίστηκαν οι γαλαξίες» αναφέρει ο Στέφανο Καρινάνι του πανεπιστημιακού ινστιτούτου Scuola Normale Superiore της Πίζας στην Ιταλία.

Καλλιτεχνική απεικόνιση του γαλαξία Jades-GS-z14-0

https://www.naftemporiki.gr/techscience/1935747/entopisthike-oxygono-se-archegono-galaxia-anatrepontas-osa-pisteyame-gia-tin-exelixi-toy-sympantos-vinteo/

[Δροσος Γεωργιος]

Ανιχνεύθηκε οξυγόνο στον πιο απομακρυσμένο γνωστό γαλαξία.

Πριν από έναν χρόνο περίπου, το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb της NASA φωτογράφισε με την NIRCam (Near-Infrared Camera) τον γαλαξία JADES-GS-z14-0. Αυτός ο γαλαξίας βρέθηκε να εμφανίζει μετατόπιση προς το ερυθρό z=14,32, καταρρίπτοντας το ρεκόρ του πιο απομακρυσμένου γνωστού γαλαξία. Αυτό σημαίνει ότι υπήρχε περίπου 290 εκατομμύρια χρόνια μετά τη Μεγάλη Έκρηξη, όταν το σύμπαν είχε μόλις το 2,1% της σημερινής του ηλικίας. Σύμφωνα με πρόσφατες δημοσιεύσεις (βλέπε ΕΔΩ

https://www.eso.org/public/archives/releases/sciencepapers/eso2507/eso2507a.pdf

 και ΕΔΩ

https://www.eso.org/public/archives/releases/sciencepapers/eso2507/eso2507b.pdf

 στον αρχέγονο γαλαξία JADES-GS-z14-0, ανιχνεύθηκε οξυγόνο από την συστοιχία ραδιοτηλεσκοπίων ALMA στην έρημο Ατακάμα της Χιλής, αποδεικνύοντας ότι ο γαλαξίας είναι πολύ πιο ώριμος χημικά από το αναμενόμενο. Πρόκειται για την πιο μακρινή ανίχνευση οξυγόνου που έγινε μέχρι σήμερα (για μια προηγούμενη ανίχνευση οξυγόνου σε αρχέγονο γαλαξία: διαβάστε ΕΔΩ

https://physicsgg.me/2018/05/16/εντοπίστηκε-το-πιο-μακρινό-οξυγόνο-στ/

Πριν σχηματιστούν τα άστρα στο σύμπαν, δεν υπήρχε οξυγόνο. Στα πρώτα λεπτά της Μεγάλης Έκρηξης δημιουργήθηκαν κυρίως υδρογόνο και ήλιο και ελάχιστες ποσότητες από μερικά ακόμα βαρύτερα στοιχεία όπως λίθιο, βηρύλλιο και βόριο, τα οποία οι αστροφυσικοί αποκαλούν μέταλλα.Μόνο όταν σχηματίστηκαν τα πρώτα άστρα, στο εσωτερικό των οποίων ξεκίνησε η πυρηνική σύντηξη, προέκυψαν τα βαρύτερα στοιχεία. Μέχρι σήμερα, περίπου το 1-2% του σύμπαντος έχει τη μορφή αυτών των βαρέων στοιχείων.

διαβάστε σχετικά:
1. Ο κύκλος σύντηξης πρωτονίου-πρωτονίου

https://physicsgg.me/2012/04/13/ο-κύκλος-σύντηξης-πρωτονίου-πρωτονίο/
2. Πως δημιουργείται το στοιχείο του άνθρακα στο Σύμπαν

https://physicsgg.me/2011/05/11/πως-δημιουργείται-το-στοιχείο-του-άν/
3. Κύκλος CNΟ: ένας μηχανισμός πυρηνικής σύντηξης στα άστρα

https://physicsgg.me/2012/11/24/κύκλος-cnο-ένας-μηχανισμός-πυρηνικής-σύ/

Το σημερινό σύμπαν συνίσταται κυρίως από υδρογόνο και ήλιο, με νούμερο 3 και 4, το οξυγόνο και τον άνθρακα, αντίστοιχα. Το οξυγόνο αντιπροσωπεύει το ~1% της μάζας όλων των ατομικών πυρήνων.Ένα ερώτημα που τίθεται είναι το εξής: Μήπως το οξυγόνο που ανιχνεύθηκε στον αρχέγονο γαλαξία JADES-GS-z14-0 ανήκει σε άστρα του επονομαζόμενου αστρικού πληθυσμού III; Στον πληθυσμό III ανήκουν τα ανόθευτα άστρα που σχηματίστηκαν χωρίς την παρουσία αστροφυσικών μετάλλων (στοιχεία βαρύτερα των Η και Ηe), στην ουσία μόνο από αέριο υδρογόνο. Μέχρι σήμερα οι αστρονόμοι δεν έχουν εντοπίσει τέτοια άστρα.
Ακόμα και οι πιο πρώιμοι γνωστοί γαλαξίες, ενώ διαθέτουν εκατομμύρια (ή και περισσότερα) άστρα στο εσωτερικό τους, είναι ήδη αρκετά μεγάλοι για να περιέχουν ανόθευτα πρώτα άστρα. Διότι αυτά τα άστρα ζουν μόνο μερικά εκατομμύρια χρόνια μέχρι να εκραγούν και να εμπλουτίσουν το σύμπαν με βαρύτερα στοιχεία, κυρίως οξυγόνο και άνθρακα. Αν ο γαλαξίας JADES-GS-z14-0 περιείχε ανόθευτα άστρα, τότε η ποσότητα του οξυγόνου έπρεπε να είναι 10 φορές μικρότερη από αυτή που ανιχνεύθηκε.Η ανακάλυψη του διπλά ιονισμένου οξυγόνου, από τις δυο ανεξάρτητες ομάδες των ραδιοτηλεσκοπίων ALMA στον JADES-GS-z14-0 δείχνουν ότι οι γαλαξίες μπορούν να σχηματιστούν πολύ πιο γρήγορα μετά τη Μεγάλη Έκρηξη σε σχέση με ότι πιστεύαμε προηγουμένως. Και όσον αφορά τα ανόθευτα πρώτα άστρα και το οξυγόνο τους, μάλλον πρέπει να ψάξουμε ακόμη πιο νωρίτερα (σε λιγότερα από 290 εκατομμύρια χρόνια μετά τη Μεγάλη Έκρηξη) για να τα εντοπίσουμε.

Ο γαλαξίας JADES-GS-z14-0 και τα δύο φάσματα που αποδεικνύουν την ύπαρξη του πιο μακρινού οξυγόνο στο σύμπαν (μέχρι σήμερα).

Το οξυγόνο του σύμπαντος δημιουργήθηκε στο εσωτερικό των άστρων. (Οι αφθονίες των στοιχείων δίνονται σε μέρη ανά 10000)

πηγές: https://bigthink.com/starts-with-a-bang/most-distant-galaxy-oxygen – https://www.eso.org/public/news/eso2507/

[Δροσος Γεωργιος]

Τζακ ποτ του James Webb με ανακάλυψη πανάρχαιου γαλαξία.

Νέες εντυπωσιακές παρατηρήσεις του πανίσχυρου τηλεσκοπίου.

Το ισχυρότερο διαστημικό τηλεσκόπιο που κατασκεύασε η ανθρωπότητα συνεχίζει να εξερευνά καθημερινά το Σύμπαν αλλά και το ηλιακό μας σύστημα αποκαλύπτοντας άγνωστα στοιχεία και καταγράφοντας μοναδικές εικόνες. Ανακοινώθηκαν ταυτόχρονα δύο νέα επιτεύγματα του James Webb ένα που αφορά την εξέλιξη του Σύμπαντος και ένα για τα φαινόμενα που επικρατούν στον Ποσειδώνα.Μέχρι πριν από λίγα χρόνια η κρατούσα θεωρία ανέφερε ότι μετά τη Μεγάλη Έκρηξη, το μυστηριώδες φαινόμενο από το οποίο προέκυψε το Σύμπαν, υπήρξε μια περίοδος την οποία οι επιστήμονες αποκαλούσαν Κοσμικό Μεσαίωνα. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία το Σύμπαν μετά τη γέννηση του ήταν ένας απόλυτα σκοτεινός και παγωμένος κόσμος και πέρασαν μερικές εκατοντάδες εκατ. έτη για να εμφανισθούν τα πρώτα άστρα και χρειάστηκαν περίπου ένα δισ. έτη για να εμφανισθούν οι πρώτοι γαλαξίες οι οποίοι ήταν μικροί σε μέγεθος με μικρό πληθυσμό άστρων.Η εκτόξευση του ισχυρότερου διαστημικού τηλεσκοπίου, του James Webb, αλλά και η βελτίωση της τεχνολογίας των επίγειων τηλεσκοπίων σε συνδυασμό με ανάπτυξη νέων τεχνικών παρατήρησης και ανάλυσης δεδομένων προκάλεσαν επανάσταση στην εξερεύνηση του Σύμπαντος.
Ανακαλύπτονται συνεχώς ολοένα και αρχαιότεροι γαλαξίες οι οποίοι έχουν χαρακτηριστικά που ανατρέπουν κάθε φορά τα κοσμολογικά μοντέλα. Η επιστημονική κοινότητα συμφωνεί ότι η Μεγάλη Έκρηξη συνέβη πριν από 13,8 δισ. έτη.Το James Webb ανακαλύπτει συνέχεια γαλαξίες στις εσχατιές του Σύμπαντος οι οποίοι όπως αποδεικνύεται δημιουργήθηκαν πολύ νωρίς μετά τη γέννηση του Σύμπαντος. Τόσο η ύπαρξη αυτών των γαλαξιών όσο και η μελέτη τους ξαναγράφει την ιστορία του Σύμπαντος και ανατρέπει τα ισχύοντα κοσμολογικά μοντέλα για την εξέλιξη του.Με δημοσίευση της στην επιθεώρηση «Nature» διεθνής ερευνητική ομάδα παρουσιάζει την ανακάλυψη με τη χρήση του James Webb ενός γαλαξία που όπως φαίνεται υπήρχε μόλις 330 εκατ. μετά τη γέννηση του Σύμπαντος.Η μελέτη των δεδομένων που κατέγραψε το τηλεσκόπιο από τον γαλαξία που έλαβε την κωδική ονομασία JADES-GS-z13-1 δείχνει ότι διαθέτει μια σειρά από χαρακτηριστικά όπως τα επίπεδα ενεργητικής υπεριώδους ακτινοβολίας που αποκαλύπτουν νέα στοιχεία για την περίοδο του Κοσμικού Μεσαίωνα, το πόσο διήρκεσε και το πώς έδωσε τη θέση του στο Σύμπαν που εμείς γνωρίζουμε.

Η κόκκινη κουκκίδα στο κέντρο της εικόνας είναι ο αρχέγονος γαλαξίας JADES GS-z13-1 που εντόπισε το James Webb. πηγή φωτό. (NASA, ESA, CSA, JADES Collaboration, J. Witstok (University of Cambridge/University of Copenhagen), P. Jakobsen (University of Copenhagen), M. Zamani (

 

[Δροσος Γεωργιος]

Ένας αρχέγονος γιγάντιος σπειροειδής γαλαξίας.

Το διαστημικό τηλεσκόπιο της NASA James Webb, εντόπισε έναν γιγάντιο, σπειροειδή γαλαξία που σχηματίστηκε μόλις δύο δισεκατομμύρια χρόνια μετά τη Μεγάλη Έκρηξη. Πρόκειται για έναν γαλαξία που μοιάζει πολύ με τον Γαλαξία μας αλλά έχει πενταπλάσια μάζα και καλύπτει διπλάσια έκταση σε σχέση με τον δικό μας. Αποτελείται από έναν τεράστιο σπειροειδή δίσκο με άστρα, αέρια και κοσμική σκόνη και ονομάζεται «Μεγάλος Τροχός (Big Wheel)» .Ο γαλαξίας Μεγάλος Τροχός διαθέτει ένα κόκκινο και συμπαγές κέντρο και έναν τεράστιο αστρικό δίσκο με διάμετρο τουλάχιστον 30 kpc. Ο δίσκος φαίνεται συμπαγής με εμφανείς σπειροειδείς δομές. Το πιο περίεργο πράγμα με τον Mεγάλο Τροχό είναι το μέγεθός του σε σχέση με την ηλικία του. Το τηλεσκόπιο James Webb είδε τον γαλαξία όπως ήταν στο παρελθόν, όταν το σύμπαν είχε ηλικία μόλις δύο δισεκατομμύρια χρόνια. Είναι εξαιρετικά νέος γαλαξίας για να έχει τέτοιο μέγεθος.Κανονικά θα χρειαζόταν ολόκληρη η ηλικία του σύμπαντος για να γίνει ένας γαλαξίας τόσο μεγάλος, λέει ο Sebastiano Cantalupo, αστρονόμος στο Πανεπιστήμιο του Milan-Bicocca στην Ιταλία, που συμμετέχει στην σχετική δημοσίευση με τίτλο «A giant disk galaxy two billion years after the Big Bang» στο περιοδικό Nature Astronomy. Σε σύγκριση με τους πολύ μικρότερους, πιο εκκολαπτόμενους γαλαξίες εκείνης της αρχέγονης εποχής, ο Μεγάλος Τροχός φαίνεται ξεκάθαρα ότι είναι μια αποκλίνουσα περίπτωση.Ο Μεγάλος Τροχός είναι ένα από τα πιο ακραία παραδείγματα σχηματισμού γαλαξιών στο αρχέγονο σύμπαν, όταν αυτή η διαδικασία αναμενόταν να είναι πολύ πιο έντονη και χαοτική, με τις συχνές συγχωνεύσεις γαλαξιών και την ταχεία συσσώρευση υλικού από τον διαγαλαξιακό χώρο.Όλη αυτή η αρχέγονη ένταση προέρχεται από το μικρό μέγεθος του πρώιμου σύμπαντος, στο οποίο η πυκνότητα των πρώτων υλών από τις οποίες σχηματίζονται οι γαλαξίες ήταν μεγαλύτερη. Αλλά η γειτονιά του Μεγάλου Τροχού είναι γεμάτη με μια ασυνήθιστη υπεραφθονία ύλης ακόμα και σε εκείνη, την ήδη εμπλουτισμένη με ύλη, κοσμική εποχή. Ο Μεγάλος Τροχός μοιάζει με ένα παιδί που ξεκίνησε λίγο μεγαλύτερο από τα άλλα και έτρωγε το φαγητό των άλλων… Φαίνεται σαν ένας ενήλικος γαλαξίας σε μια εποχή που υποτίθεται ότι υπήρχαν μόνο παιδιά τριγύρω.Προς το παρόν δεν είναι κατανοητό το πώς ακριβώς ο Big Wheel έγινε τόσο μεγάλος τόσο γρήγορα. Αποτελεί ένα μυστήριο. Είναι σαν να μπαίνεις σε έναν κήπο την άνοιξη και να ανακαλύπτεις ένα τέλεια ώριμο φρούτο που το περίμενες να γίνει στο τέλος του καλοκαιριού. Για να προσδιορίσουμε αν τα υπάρχοντα θεωρητικά μοντέλα μπορούν να εξηγήσουν τέτοιους γαλαξίες, χρειαζόμαστε λεπτομερείς θεωρητικές και αριθμητικές μελέτες που να καταγράφουν τόσο τους ακραίους γαλαξίες όσο και τα ακραία περιβάλλοντα που κατοικούν.

διαβάστε περισσότερες λεπτομέρειες:
1. A giant disk galaxy two billion years after the Big Bang – https://www.nature.com/articles/s41550-025-02500-2
2. JWST Spots Giant Spiral Galaxy Shockingly Early in Cosmic History – https://www.scientificamerican.com/article/jwst-spots-giant-spiral-galaxy-shockingly-early-in-cosmic-history/

[Δροσος Γεωργιος]

Το Σομπρέρο του Σύμπαντος ποζάρει στο φακό του Hubble.

Πρόκειται για ένα μοναδικό στην... όψη γαλαξία.

Η NASA έδωσε στη δημοσιότητα μια νέα εικόνα που κατέγραψε το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble από τον εντυπωσιακό γαλαξία Messier 104 (M104) ο οποίος είναι ευρύτερα γνωστός ως γαλαξίας Σομπρέρο και αποτελεί σταθερό στόχο παρατήρησης των επιστημόνων εξαιτίας των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του.Πρόκειται για ένα σπειροειδή γαλαξία στον αστερισμό της Παρθένου. Ξεχωρίζουν ο λαμπρός πυρήνας του, η τεράστια μαύρη τρύπα στο κέντρο του και πάνω από όλα ο εξωτερικός συμμετρικός δακτύλιος σκόνης που περιβάλλει τον γαλαξία προσδίδοντας του την εμφάνιση ενός μεξικάνικου καπέλου «σομπρέρο» από όπου και η ονομασία του.Στο κέντρο του γαλαξία βρίσκεται μια υπερμεγέθης μαύρη τρύπα του γαλαξία η οποία έχει μάζα εννέα δισεκατομμύρια φορές μεγαλύτερη από τη μάζα του Τοξότη Α*, της μαύρης τρύπας στο κέντρο του γαλαξία μας. Η κεντρική μαύρη τρύπα στο γαλαξία σομπρέρο δεν δείχνει από τις παρατηρήσεις που γίνονται εκεί κάποια εμφανή τουλάχιστον δραστηριότητα.Ο γαλαξίας είναι πολύ αχνός για να τον εντοπίσουμε με γυμνό μάτι, αλλά είναι εύκολα ορατός με ένα μέτριο ερασιτεχνικό τηλεσκόπιο. Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι στο γαλαξία Σομπρέρο υπάρχει μικρότερη σε αριθμό και μέγεθος παραγωγή άστρων από αυτή στο δικό μας γαλαξία που είναι διαπιστωμένο ότι λόγω της μεγάλης του ηλικίας η παραγωγή νέων άστρων είναι πλέον εξαιρετικά μικρή και υπολογίζεται σε γέννηση περίπου ενός άστρου ετησίως.Έχει διαπιστωθεί επίσης ότι στο γαλαξία Σομπρέρο κατοικούν περίπου δύο χιλιάδες σφαιρικά σμήνη. Σφαιρωτό σμήνος ή σφαιρωτό αστρικό σμήνος ονομάζεται στην αστρονομία μία πυκνή συγκέντρωση άστρων με σφαιρικό ή σχεδόν σφαιρικό σχήμα, που περιφέρεται γύρω από το κέντρο ενός γαλαξία ως δορυφόρος του.Έχουν εντοπιστεί περίπου 160 σφαιρικά σμήνη στον γαλαξία μας και πιστεύεται ότι υπάρχουν μερικές δεκάδες ακόμη που περιμένουν τους αστρονόμους να τα εντοπίσουν. Κατά μέσο όρο ένα σφαιρικό σμήνος περιέχει μερικές εκατοντάδες χιλιάδες ως περίπου ένα εκατ. άστρα. Οι σπειροειδείς γαλαξίες σαν τον δικό μας διαθέτουν συνήθως μερικές εκατοντάδες σφαιρική σμήνη ενώ οι ελλειπτικοί γαλαξίες μερικές χιλιάδες. Το γεγονός ότι ο γαλαξίας Σομπρέρο διαθέτει μερικές χιλιάδες σφαιρικά σμήνη αποτελεί έναν ακόμη λόγο για να αποτελεί στόχο παρατήρησης και το τηλεσκόπιο James Webb μπορεί να βοηθήσει αποτελεσματικά σε αυτή τη διαδικασία.

Η νέα εικόνα του γαλαξία Σομπρέρο.

https://www.naftemporiki.gr/techscience/1946163/to-somprero-toy-sympantos-pozarei-sto-fako-toy-hubble/