Περί Αστέρων

[Δροσος Γεωργιος]

IC Stars

Δεδομένα από το Παρατηρητήριο ακτίνων Χ Chandra της NASA και το Διαστημικό Τηλεσκόπιο James Webb της NASA συνδυάζονται για να αποκαλύψουν μια απόκοσμη θέα της περιοχής σχηματισμού άστρων IC 348. Σε αυτήν την εικόνα που δημοσιεύτηκε στις 23 Ιουλίου 2025, οι ακτίνες Χ από το Chandra είναι κόκκινες, πράσινες και μπλε, ενώ τα υπέρυθρα δεδομένα από το Webb είναι ροζ, πορτοκαλί και μοβ.Οι λεπτές δομές που κυριαρχούν στην εικόνα είναι διαστρικό υλικό που αντανακλά το φως από τα αστέρια του σμήνους. Αυτό είναι γνωστό ως νεφέλωμα ανάκλασης. Οι σημειακές πηγές στα δεδομένα ακτίνων Χ του Chandra είναι νεαρά αστέρια στο σμήνος που αναπτύσσονται εκεί.

https://www.nasa.gov/image-article/ic-stars/

 

 

Άγνωστο μυστηριώδες είδος αρχαίων άστρων ανακαλύφθηκε στο γαλαξία μας.

Έχουν ιδιότητες σφαιρωτών αστρικών σμηνών και νάνων γαλαξιών και φωτίζουν την εξέλιξη του Σύμπαντος.Νέες προσομοιώσεις υποδεικνύουν ότι τα σφαιρωτά σμήνη σχηματίζονται με πολλούς τρόπους και δείχνουν ένα μυστηριώδες νέο είδος αστρικού συστήματος που ίσως ήδη κρύβεται στο γαλαξία μας.Σφαιρωτό σμήνος ή σφαιρωτό αστρικό σμήνος ονομάζεται στην αστρονομία μία πυκνή συγκέντρωση άστρων με σφαιρικό ή σχεδόν σφαιρικό σχήμα, που περιφέρεται γύρω από το κέντρο ενός γαλαξία ως δορυφόρος του. Έχουν εντοπιστεί περίπου 160 σφαιρικά σμήνη στον γαλαξία μας και πιστεύεται ότι υπάχουν μερικές δεκάδες ακόμη που περιμένουν τους αστρονόμους να τα εντοπίσουν. Κατά μέσο όρο ένα σφαιρικό σμήνος περιέχει μερικές εκατοντάδες χιλιάδες ως περίπου ένα εκατ. άστρα. Οι σπειροειδείς γαλαξίες σαν τον δικό μας διαθέτουν συνήθως μερικές εκατοντάδες σφαιρική σμήνη ενώ οι ελλειπτικοί γαλαξίες μερικές χιλιάδες.Οι αστρονόμοι εξακολουθούν να προσπαθούν να εξηγήσουν πώς σχηματίστηκαν τα σφαιρωτά σμήνη ανάμεσα στα παλαιότερα και πιο πυκνά αστρικά συστήματα στο Σύμπαν. Τώρα μια μελέτη με επικεφαλής επιστήμονες του Πανεπιστήμιου Surrey που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature» αναφέρει ότι έχει λύσει το μυστήριο χρησιμοποιώντας λεπτομερείς προσομοιώσεις ενώ ταυτόχρονα αποκαλύπτει μια νέα κατηγορία κοσμικής δομής που μπορεί ήδη να υπάρχει στον δικό μας γαλαξία.

Η μελέτη

Για να μελετήσουν το ζήτημα οι ερευνητές εκτέλεσαν εξαιρετικά υψηλής ανάλυσης προσομοιώσεις που ακολουθούν την 13,8 δισεκατομμυρίων ετών ιστορία του Σύμπαντος με πρωτοφανή λεπτομέρεια επιτρέποντάς τους να παρακολουθήσουν τα σφαιρωτά σμήνη να αναδύονται σε πραγματικό χρόνο μέσα σε ένα εικονικό Σύμπαν που ονομάζεται EDGE. Τα αποτελέσματα υποδεικνύουν πολλαπλές διαδρομές σχηματισμού και απροσδόκητα την εμφάνιση ενός νέου τύπου αστρικού συστήματος που διαθέτει ιδιότητες οι οποίες στέκονται ανάμεσα σε αυτές των σφαιρωτών σμηνών και των νάνων γαλαξιών για αυτό και το σύστημα αυτό ονομάστηκε «νάνος όμοιος με σφαιρωτά σμήνη».«Ο σχηματισμός των σφαιρωτών σμηνών αποτελεί μυστήριο για εκατοντάδες χρόνια, οπότε η δυνατότητα να προσθέσουμε περαιτέρω πλαίσιο σχετικά με το πώς σχηματίζονται είναι εκπληκτική. Καταφέραμε να το κάνουμε αυτό στις προσομοιώσεις EDGE χωρίς να χρειαστεί να προσθέσουμε κάτι ειδικό για να εμφανιστούν, κάτι που προσδίδει στις προσομοιώσεις ένα επιπλέον επίπεδο ρεαλισμού. Επιπλέον, η ανακάλυψη μιας νέας κατηγορίας αντικειμένου στις προσομοιώσεις είναι πολύ συναρπαστική, ειδικά καθώς έχουμε ήδη εντοπίσει μερικούς υποψήφιους που υπάρχουν στον δικό μας γαλαξία» αναφέρει Δρ. Έθαν Τέιλορ μεταδιδακτορικός ερευνητής στη Σχολή Μαθηματικών και Φυσικής του Πανεπιστημίου του Surrey, εκ των επικεφαλής της μελέτης.Το επόμενο βήμα είναι να επιβεβαιωθεί η ύπαρξη αυτών των «νάνων όμοιων με σφαιρωτά σμήνη» μέσω στοχευμένων παρατηρήσεων με τηλεσκόπια, συμπεριλαμβανομένου του James Webb Space και μελλοντικών φασματοσκοπικών ερευνών. Αυτό θα μπορούσε να προσφέρει στους αστρονόμους νέους τρόπους να ελέγξουν θεωρίες για τη σκοτεινή ύλη και να παρέχει μερικές από τις καλύτερες ευκαιρίες για τον εντοπισμό της πρώτης γενιάς «αστέρων χωρίς μέταλλα» στο Σύμπαν.

Εικόνα ενός σφιαρωτού σμήνους όπως αποτυπώθηκε στις νέες προσομοιώσεις.

https://www.naftemporiki.gr/techscience/2009567/agnosto-mystiriodes-eidos-archaion-astron-anakalyfthike-sto-galaxia-mas/

[Δροσος Γεωργιος]

Για πρώτη φορά εντοπίζεται βαρύ ύδωρ σε κοσμικό δίσκο δημιουργίας πλανητών.

Το νερό φαίνεται ότι προϋπήρχε του αστρου του συστήματος.

Εντοπίστηκε για πρώτη φορά βαρύ ύδωρ σε δίσκο σχηματισμού πλανητών γύρω από ένα νεαρό άστρο γεγονός που προσφέρει ισχυρές αποδείξεις ότι το νερό αυτό προϋπήρχε του ίδιου του άστρου και φαίνεται πως η ουσία αυτή προήλθε από το ψυχρό, σκοτεινό μοριακό νέφος μέσα από το οποίο γεννήθηκε το άστρο.Το βαρύ ύδωρ είναι μια ισοτοπική μορφή νερού όπου τα άτομα υδρογόνου έχουν αντικατασταθεί από το βαρύτερο ισότοπό του, το δευτέριο. Ενώ οι χημικές και φυσικές ιδιότητες είναι σχεδόν ίδιες με το συνηθισμένο νερό, η διαφορά στη μάζα των ισοτόπων του υδρογόνου το καθιστά περίπου 10% πυκνότερο. Χρησιμοποιείται κυρίως σε πυρηνικούς αντιδραστήρες ως επιβραδυντής νετρονίων λόγω της ικανότητάς του να μειώνει την ενέργειά τουςΟι επιστήμονες εντόπισαν το βαρύ ύδωρ στον πρωτοπλανητικό δίσκο αερίου και σκόνης γύρω από το νεαρό άστρο V883 Orionis, χρησιμοποιώντας τη συστοιχία ραδιοτηλεσκοπίων 66 τηλεσκοπίων ALMA στη Χιλή. Το V883 Ori βρίσκεται 1,350 έτη φωτός μακριά και είναι μέλος ενός σμήνους άστρων που σχηματίστηκαν μέσα από το διάσημο Νέφος του Ωρίωνα.Στο ηλιακό μας σύστημα βαρύ ύδωρ υπάρχει στους κομήτες και η αναλογία βαρέος προς κανονικό νερό σε έναν κομήτη μπορεί να αποκαλύψει την ιστορία σχηματισμού του. «Μέχρι τώρα δεν ήμασταν βέβαιοι αν το περισσότερο νερό σε κομήτες και πλανήτες σχηματίστηκε εξ αρχής σε νεαρούς δίσκους όπως ο V883 Ori ή αν είναι αρχέγονο προερχόμενο από αρχαία διαστρικά νέφη» δήλωσε ο Τζον Τόμπιν από το Εθνικό Αστεροσκοπείο Ραδιοαστρονομίας των Ηνωμένων Πολιτειών.

Ο κοσμικός μηχανισμός

Οι παρατηρήσεις του ALMA έδωσαν την απάντηση. Οι βίαιες εκρήξεις και κρουστικά κύματα από νεαρά άστρα καταστρέφουν το βαρύ ύδωρ στους πλανητικούς δίσκους επιτρέποντας του να ανασχηματιστεί ως κανονικό νερό. Αν αυτό είχε συμβεί γύρω από το V883 Ori, η αναλογία βαρέος προς κανονικό νερό θα ήταν χαμηλή όπως αυτή που παρατηρούμε και στο ηλιακό μας σύστημα.«Η ανίχνευση που κάναμε αποδεικνύει αδιαμφισβήτητα ότι το νερό που βλέπουμε σε αυτόν τον δίσκο σχηματισμού πλανητών είναι παλαιότερο από το κεντρικό άστρο και σχηματίστηκε στα πρώιμα στάδια του σχηματισμού άστρων και πλανητών. Αυτό αποτελεί μια σημαντική ανακάλυψη στην κατανόηση του ταξιδιού του νερού μέσα από τη διαδικασία σχηματισμού πλανητών καθώς και του τρόπου με τον οποίο αυτό το νερό έφτασε στο ηλιακό μας σύστημα και ενδεχομένως στη Γη μέσα από παρόμοιες διεργασίες» δήλωσε η Μάργκοτ Λίμκερ από το Πανεπιστήμιο του Μιλάνου, επικεφαλής της μελέτης που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature Astronomy».Αυτό σημαίνει ότι το νερό είναι παλαιότερο από το ίδιο το άστρο και θα μπορούσε μάλιστα να είναι δισεκατομμύρια χρόνια παλαιότερο έχοντας παραμείνει στο μοριακό νέφος που γέννησε το Νέφος του Ωρίωνα με τη μορφή πάγου που κάλυπτε μικροσκοπικούς κόκκους σκόνης.Το V883 Ori είναι μόλις 500 χιλιάδων ετών και το νερό εντοπίστηκε για πρώτη φορά στον περιφερειακό δίσκο σχηματισμού πλανητών του το 2023.
Αν και κανένας πλανήτης δεν έχει ακόμα ανιχνευθεί σε αυτόν τον δίσκο τυχόν κομήτες που ίσως έχουν ήδη σχηματιστεί θα φέρουν την ίδια υψηλή αναλογία βαρέος νερού.Η νεαρή ηλικία του άστρου σημαίνει ότι δεν έχει περάσει ακόμη αρκετός χρόνος ώστε το αρχαίο νερό του να ανασχηματιστεί μέσω θέρμανσης στο δίσκο αλλά αυτή η στιγμή θα έρθει σύντομα καθώς έχουν ήδη παρατηρηθεί εκρήξεις από το νεαρό άστρο. Για παράδειγμα, το 2016 το ALMA μελέτησε την επίδραση μιας τέτοιας έκρηξης στη «γραμμή του χιονιού» δηλαδή στο σημείο όπου το νερό μετατρέπεται από ατμό σε πάγο μέσα στον δίσκο του V883 Ori.«Η ανίχνευση βαρέος νερού αποδεικνύει την αρχαία προέλευση του νερού και παρέχει τον χαμένο κρίκο ανάμεσα στα διαστρικά νέφη τους δίσκους τους κομήτες και τελικά τους πλανήτες. Το εύρημα αυτό αποτελεί την πρώτη άμεση απόδειξη του διαστρικού ταξιδιού του νερού από τα νέφη στα υλικά που σχηματίζουν πλανητικά συστήματα αναλλοίωτο και ακέραιο» εξηγεί ο Τόμπιν.

Καλλιτεχνική απεικόνιση που δείχνει πώς το νερό, τόσο το κανονικό όσο και το βαρύ, προέρχεται από γιγάντια μοριακά νέφη και ενσωματώνεται στους δίσκους σχηματισμού πλανητών γύρω από νεαρά άστρα.

https://www.naftemporiki.gr/techscience/2021900/gia-proti-fora-entopizetai-vary-ydor-se-kosmiko-disko-dimioyrgias-planiton/