Περί Αστέρων

[Δροσος Γεωργιος]

Σπάνιο ζευγάρι άστρων γιορτάζει την Πρωτοχρονιά κάθε μέρα.

Δύο μικροσκοπικά, χλωμά άστρα που μόλις ανακαλύφθηκαν στoν αστερισμό του Ταύρου βρίσκονται τόσο κοντά το ένα στο άλλο ώστε φαίνονται σαν ένα.Νέα μελέτη αποκαλύπτει ότι οι δύο νάνοι αστέρες περιφέρονται ο ένας γύρω από τον άλλο σε τόσο μικρή απόσταση ώστε ολοκληρώνουν μια πλήρη περιφορά σε λιγότερο από μία γήινη μέρα.Για την ακρίβεια, το «έτος» σε αυτό το δυαδικό σύστημα διαρκεί μόνο 20,5 ώρες, αναφέρουν αστρονόμοι στις ΗΠΑ.Και τα δύο άστρα είναι νάνοι αστέρες με τόσο χαμηλή θερμοκρασία ώστε εκπέμπουν μόνο υπέρυθρο φως και θα ήταν εντελώς αόρατοι στο ανθρώπινο μάτι.Κι όμως, αυτά τα μικρά άστρα είναι από τα πιο πολυπληθή στο Σύμπαν.Το δυαδικό σύστημα που περιέγραψαν οι ερευνητές σε συνέδριο της Αμερικανικής Εταιρείας Αστρονομίας στο Σιάτλ είναι μόλις το τέταρτο δυαδικό σύστημα ψυχρών νάνων με μικρή τροχιακή περίοδο.Σε αντίθεση με τα πρώτα τρία ζευγάρια, που είχαν ηλικία μόλις μερικών εκατομμυρίων ετών, το νέο σύστημα, με την ονομασία LP 413-53AB, εκτιμάται ότι έχει ηλικία δισεκατομμυρίων ετών, συγκρίσιμη με την ηλικία του ήλιου.«Είναι συναρπαστικό να ανακαλύπτεις ένα τόσο ακραίο σύστημα» σχολιάζει ο δρ. Τσο-Τσουν Χσου, επικεφαλής της μελέτης, σε ανακοίνωση του Πανεπιστημίου Northwestern στις ΗΠΑ.

https://news.northwestern.edu/stories/2023/01/ultracool-dwarf-binary-stars-break-records/

«Γνωρίζαμε ότι επί της αρχής αυτά τα συστήματα έπρεπε να υπάρχουν, μέχρι σήμερα όμως δεν είχε αναγνωριστεί κανένα τέτοιο σύστημα» επισημαίνει.Η μελέτη της ομάδας του έχει αναρτηθεί ως προδημοσίευση στο arXiv.

https://arxiv.org/abs/2301.07039

Σύγκριση μεγέθους ανάμεσα στον Ήλιο και έναν ψυχρό νάνο αστέρα (ESO)

Μοντέλα και παρατηρήσεις

Το ασυνήθιστο δυαδικό σύστημα εντοπίστηκε αρχικά με ανάλυση σε δεδομένα αρχείου. Το φάσμα της ακτινοβολίας που εκπέμπουν βρέθηκε να αλλάζει ανά τακτά χρονικά διαστήματα, ένδειξη ότι επρόκειτο για δύο άστρα σε τροχιά το ένα γύρω από το άλλο, και όχι για μεμονωμένο αστέρα.Οι υποψίες επιβεβαιώθηκαν με παρατηρήσεις των μεγάλων τηλεσκοπίων στο Παρατηρητήριο «Κεκ» ση Χαβάη.«Όταν πραγματοποιούσαμε αυτές τις μετρήσεις βλέπαμε τα πράγματα να αλλάζουν σε διάστημα δύο λεπτών» λέει ο Άνταμ Μπούργκασερ του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Σαν Ντιέγκο, μέλος της ερευνητικής ομάδας.«Τα περισσότερα δυαδικά συστήματα που μελετάμε έχουν τροχιακή περίοδο που διαρκεί χρόνια. […] Σε αυτό το σύστημα, βλέπαμε τις φασματικές γραμμές να απομακρύνονται σε πραγματικό χρόνο. Είναι συναρπαστικό να βλέπεις να συμβαίνει κάτι στο Σύμπαν σε ανθρώπινη χρονική κλίμακα.Οι παρατηρήσεις επιβεβαίωσαν τις εκτιμήσεις μαθηματικού μοντέλου και έδειξαν ότι η απόσταση μεταξύ των δύο νάνων είναι περίπου 100 φορές μικρότερη από την απόσταση Γης-Ήλιου, μόλις 1,5 εκατομμύρια χιλιόμετρα.Το νούμερο αυτό είναι μικρότερο ακόμα και από την απόσταση ανάμεσα στον Δία και την Καλλιστώ, ένα από τα μεγάλα φεγγάρια του.Παραμένει ωστόσο ασαφές αν τα δύο άστρα απείχαν ανέκαθεν τόσο λίγο, ή αν πλησίασαν το ένα το άλλο πολύ μετά τον σχηματισμό τους.Οι ερευνητές θα συνεχίσουν τώρα την αναζήτηση και για άλλα ζευγάρια ψυχρών νάνων αστέρων.Πολλά τέτοια άστρα εκτιμάται ότι διαθέτουν βραχώδεις πλανήτες στο μέγεθος της Γης. Αυτό όμως αποκλείεται στην περίπτωση του LP 413-53AB λόγω της μικρής απόστασης μεταξύ των νάνων.

https://www.in.gr/2023/01/23/b-science/space/spanio-zeygari-astron-giortazei-tin-protoxronia-kathe-mera/

Το επεξεργάστηκε Δεκέμβριος 11, 2023 ο Δροσος Γεωργιος

[Δροσος Γεωργιος]

Άστρα δέκα χιλιάδες φορές μεγαλύτερα από τον Ήλιο.

… στο αρχέγονο σύμπαν

Στην πρόσφατη δημοσίευση με τίτλο «First emergence of cold accretion and supermassive star formation in the early universe»

https://arxiv.org/abs/2301.10263

στο διαδικτυακό αρχείο προδημοσιεύσεων arXiv, μια ομάδα ιαπώνων αστρονόμων υποστηρίζει ότι τα πρώτα άστρα στο σύμπαν μπορεί να είχαν μάζα ∼10⁴⁻⁵ M_⊙ (M_⊙=η μάζα του ήλιου). Σήμερα, τα μεγαλύτερα άστρα που παρατηρούνται έχουν μάζες γύρω στις 100 M_⊙. Σύμφωνα με τη δημοσίευση, το πρώιμο σύμπαν ήταν ένα πολύ πιο εξωτικό μέρος, γεμάτο με μεγα-γίγαντες αστέρες που ζούσαν γρήγορα και πέθαιναν πάρα πολύ νέοι.

Μια εντελώς καλλιτεχνική άποψη του αρχέγονου σύμπαντος

Ο αστρονόμοι μέχρι σήμερα δεν θεωρούσαν ότι οι πρώτες γενιές κοσμικών αντικειμένων (άστρα, γαλαξίες) είχαν μεγάλο μέγεθος εξαιτίας ελλείψεων συγκέντρωσης ύλης εκείνες τις πρώτες εποχές του σύμπαντος. Αντίθετα, η ερευνητική ομάδα των ιαπώνων υποστηρίζει ότι ένα μεγάλο ποσοστό άστρων αυτής της πρώτης γενιάς άστρων είχε ασύλληπτα μεγάλο μέγεθος. Η νέα μελέτη αναφέρει ότι τα πρώτα άστρα του σύμπαντος είχαν μέγεθος δέκα χιλιάδες φορές μεγαλύτερο από αυτό του ήλιου.Σύμφωνα με τους ερευνητές αυτά τα γιγάντια άστρα είχαν απίστευτα μεγάλη φωτεινότητα αλλά και σύντομο κύκλο ζωής, μικρότερο από ένα εκατομμύριο χρόνια. (υπενθυμίζεται ότι η ζωή των άστρων στο σημερινό σύμπαν εκτιμάται σε δισεκατομμύρια χρόνια). Ζούσαν γρήγορα και πέθαιναν νέα εμπλουτίζοντας με αυτό τον τρόπο το σύμπαν με νέα και πιο βαρύτερα στοιχεία.

https://physicsgg.me/2023/03/20/άστρα-δέκα-χιλιάδες-φορές-μεγαλύτερα/

[Δροσος Γεωργιος]

Πώς σχηματίστηκαν τα πρώτα άστρα στο αρχέγονο σύμπαν.

Τα πρώτα σουπερνόβα που δημιουργήθηκαν στο σύμπαν εκτόξευσαν βαρύτερα στοιχεία εμπλουτίζοντας το αρχέγονο αέριο υδρογόνο και ήλιο. Αν τα πρώτα άστρα γεννήθηκαν ως πολλαπλά αστρικά συστήματα, και όχι ως μεμονωμένα άστρα, τα στοιχεία που εκτοξεύθηκαν από διαφορετικά σουπερνόβα θα αναμειγνύονταν μεταξύ τους και θα ενσωματώνονταν στην επόμενη γενιά άστρων. Οι χαρακτηριστικές χημικές αφθονίες από έναν τέτοιο μηχανισμό διατηρούνται στις ατμόσφαιρες των μακρόβιων άστρων.

Τα πρώτα άστρα του σύμπαντος γεννήθηκαν σε ομάδες και όχι ως μεμονωμένα μεμονωμένα άστρα. Στο συμπέρασμα αυτό καταλήγουν οι ερευνητές Hartwig et al, στην δημοσίευσή τους με τίτλο «Machine Learning Detects Multiplicity of the First Stars in Stellar Archaeology Data«

https://iopscience.iop.org/article/10.3847/1538-4357/acbcc6

, όπου παρουσιάζουν την ανάλυση της χημικής σύστασης παλαιών άστρων με την βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης. Οι ερευνητές ελπίζουν να εφαρμόσουν αυτή τη μέθοδο σε νέα παρατηρησιακά δεδομένα για να κατανοήσουν καλύτερα το πρώιμο σύμπαν.Μετά τη Μεγάλη Έκρηξη, τα μόνα στοιχεία που υπήρχαν στο σύμπαν ήταν κυρίως υδρογόνο και ήλιο, και πολύ λιγότερο λίθιο. Τα άλλα στοιχεία του περιοδικού πίνακα δημιουργήθηκαν από πυρηνικές αντιδράσεις είτε στο εσωτερικό των άστρων είτε κατά τον εκρηκτικό θάνατο των άστρων ως σουπερνόβα. Τα σουπερνόβα διαδραματίζουν επίσης σημαντικό ρόλο στη διασπορά των στοιχείων που δημιουργούνται από τα άστρα, έτσι ώστε να μπορούν να ενσωματωθούν στην επόμενη γενιά άστρων.Η πρώτη γενιά των άστρων, ήταν η πρώτη που παρήγαγε στοιχεία βαρύτερα από το λίθιο και παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Όμως τα άστρα πρώτης γενιάς είναι δύσκολο να μελετηθούν γιατί κανένα δεν έχει παρατηρηθεί άμεσα, αφού όλα έχουν εκραγεί ως σουπερνόβα. Έτσι, οι ερευνητές προσπαθούν να βγάλουν συμπεράσματα για τα άστρα πρώτης γενιάς μελετώντας τη χημική υπογραφή της πρώτης γενιάς σουπερνόβα που αποτυπώθηκε στην επόμενη γενιά άστρων. Με βάση τη σύνθεσή τους, τα εξαιρετικά φτωχά σε μέταλλα άστρα πιστεύεται ότι σχηματίστηκαν μετά τον πρώτο γύρο των σουπερνόβα. Τέτοια άστρα είναι μεν σπάνια, αλλά αρκετά από αυτά έχουν βρεθεί και μπορούν να μελετηθούν.Οι ερευνητές Hartwig et al ‘συνεργάστηκαν’ με την τεχνητή νοημοσύνη για την ερμηνεία της αφθονίας των στοιχείων σε περισσότερα από 450 άστρα, εξαιρετικά φτωχά σε μέταλλα, που παρατηρήθηκαν από τηλεσκόπια, συμπεριλαμβανομένου και του τηλεσκοπίου Subaru. Διαπίστωσαν ότι το 68% των παρατηρηθέντων άστρων, εξαιρετικά φτωχών σε μέταλλα, έχουν χημικό αποτύπωμα που είναι σύμφωνο με τον εμπλουτισμό από στοιχεία που παράχθηκαν και διασκορπίστηκαν από προηγούμενα σουπερνόβα. Για να σχηματιστεί ένα άστρο από τα υπολλείματα της έκρηξης των σουπερνόβα, θα πρέπει τα σουπερνόβα να βρίσκονταν σε κοντινή απόσταση. Αυτό σημαίνει ότι σε πολλές περιπτώσεις τα άστρα πρώτης γενιάς σχηματίστηκαν ως σμήνη και όχι ως μεμονωμένα άστρα.Η ερευνητική ομάδα θα εφαρμόσει αυτή τη μέθοδο σε περισσότερα παρατηρησιακά δεδομένα για να εξιχνιάσει τον τρόπο σχηματισμού των πρώτων άστρων στο αρχέγονο σύμπαν.

https://physicsgg.me/2023/03/24/πώς-σχηματίστηκαν-τα-πρώτα-άστρα-στο-α/

[Δροσος Γεωργιος]

Ανίχνευσαν τα απομεινάρια των πρώτων άστρων του σύμπαντος.

Μακρινά σύννεφα αερίου περιέχουν τα λείψανα γιγάντιων άστρων που εμφανίστηκαν μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια μετά τη Μεγάλη Έκρηξη.

Καλλιτεχνική απεικόνιση ενός μακρινού νέφους αερίου που περιέχει διαφορετικά χημικά στοιχεία, που απεικονίζονται με αναπαραστάσεις σχημάτων διαφόρων ατόμων

Χρησιμοποιώντας ένα από τα μεγαλύτερα τηλεσκόπια του κόσμου, διεθνής ομάδα ερευνητών υποστηρίζει ότι ανίχνευσε τη χημική υπογραφή των πρώτων άστρων που άναψαν στο Σύμπαν.Άνθρακας, οξυγόνο, μαγνήσιο και άλλα χημικά στοιχεία που απελευθερώθηκαν όταν τα πρώτα άστρα γέρασαν και εξερράγησαν σε σουπερνόβα ανακαλύφθηκα σε τρία μακρινά νέφη αερίου, αναφέρουν οι ερευνητές στο The Astrophysical Journal.

https://www.eso.org/public/archives/releases/sciencepapers/eso2306/eso2306a.pdf

«Για πρώτη φορά μπoρέσαμε να αναγνωρίζουμε χημικά ίχνη από τις εκρήξεις των πρώτων άστρων σε πολύ μακρινά σύννεφα αερίου» λέει ο Αντρέα Σακάρντι του Παρατηρητηρίου του Παρισιού, πρώτος συγγραφέας της δημοσίευσης.Τα πρώτα άστρα, τα οποία εμφανίστηκαν λίγες εκατοντάδες χρόνια μετά τη Μεγάλη Έκρηξη, πιστεύεται ότι ήταν πολύ διαφορετικά από τα άστρα που βλέπουμε σήμερα.Ήταν δεκάδες ή εκατοντάδες φορές μεγαλύτερα και περιείχαν μόνο  υδρογόνο, ήλιο και λίθιο, τα μόνα χημικά στοιχεία που υπήρχαν στο Σύμπαν μέχρι τότε. Όλα τα υπόλοιπα στοιχεία σχηματίζονται από πυρηνικές αντιδράσεις σύντηξης στους πυρήνες των άστρων και απελευθερώνονται στον διαστρικό χώρο όταν τα άστρα γερνούν, καταρρέουν κάτω από το ίδιο τους το βάρος και εκρήγνυνται.

Τα τρία μακρινά νέφη που εξετάζει η μελέτη έχουν χημική υπογραφή που ταιριάζει με τις προβλέψεις για τη σύσταση των πρώτων άστρων, καθώς είναι φτωχά σε σίδηρο αλλά πλούσια σε άνθρακα και άλλα σχετικά ελαφρά στοιχεία, εξηγεί σε ανακοίνωσή του 

https://www.eso.org/public/news/eso2306/

το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο του Νότου, το οποίο διαχειρίζεται το «Πολύ Μεγάλο Τηλεσκόπιο» (VLT) στην έρημο Ατακάμα της Χιλής.Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν το VLT για να εξετάσουν νεφελώματα που βρίσκονται ανάμεσα στη Γη και μακρινά αντικείμενα γνωστά ως κβάζαρ –πηγές πολύ ισχυρής ακτινοβολίας που τροφοδοτούνται από μαύρες τρύπες στα κέντρα γαλαξιών. Καθώς το φως των κβάζαρ περνούσε μέσα από τα νέφη, τα χημικά στοιχεία που αναζητούσαν οι ερευνητές απορρόφησαν ορισμένα μήκη κύματος και άφησαν έτσι την υπογραφή τους στο φάσμα της ακτινοβολίας.

Η εικόνα μας δείχνει πώς οι αστρονόμοι μπορούν να αναλύσουν τη χημική σύσταση μακρινών νεφών αερίου χρησιμοποιώντας το φως ενός αντικειμένου που βρίσκεται πίσω από το νέφος, όπως ένα κβάζαρ. Όταν το φως του κβάζαρ διέρχεται από το νέφος αερίων, τα χημικά στοιχεία του νέφους απορροφούν διαφορετικά χρώματα ή μήκη κύματος, αφήνοντας σκοτεινές γραμμές στο φάσμα του ορατού φωτός από το κβάζαρ. Κάθε στοιχείο αφήνει ένα διαφορετικό σύνολο  γραμμών απορρόφησης. Εξετάζοντας το φάσμα, οι αστρονόμοι μπορούν να υπολογίσουν τη χημική σύνθεση του ενδιάμεσου νέφους αερίων

Οι ίδιες φασματικές υπογραφές έχουν ανιχνευθεί και σε αρκετά άστρα μεγάλης ηλικίας στον δικό μας Γαλαξία, τα οποία πιστεύεται ότι είναι άστρα δεύτερης γενιάς και περιέχουν τα χημικά λείψανα των πρώτων άστρων.Περισσότερα δεδομένα για τη γενεαλογία των άστρων αναμένονται τα επόμενα χρόνια από το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb της NASA, το οποίο έχει ήδη διακρίνει μερικούς από τους αρχαιότερους γαλαξίες  και σύντομα θα επιχειρήσει να διακρίνει άμεσα τα πρώτα άστρα του Σύμπαντος.

https://physicsgg.me/2023/05/03/ανίχνευσαν-τα-απομεινάρια-των-πρώτων/

 

[Δροσος Γεωργιος]

Ανακαλύφθηκε το πρώτο άστρο στο Σύμπαν με τρεις δίσκους γέννησης πλανητών (βίντεο)

Καλλιτεχνική απεικόνιση του άστρου με τους τρεις δίσκους ύλης (πηγή φωτό NASA. ESA, L. Hustak (STScI))

Απρόσμενη ανακάλυψη σε απόσταση 200 ετών φωτός από τη Γη.Οι πλανήτες σχηματίζονται από γιγάντιους δίσκους σκόνης και αερίου που δημιουργούνται γύρω από νεογέννητα άστρα. Με τον ίδιο τρόπο δημιουργήθηκε το ηλιακό μας σύστημα μετά τη γέννηση του Ήλιου που συνέβη πριν από περίπου 4,6 δισ. έτη. Οι αστρονόμοι προσπαθούν να εντοπίζουν και να μελετούν τέτοιους δίσκους κοσμικής ύλης γύρω από άστρα για να αποκρυπτογραφήσουν τους μηχανισμούς σχηματισμού πλανητών και κατ’ επέκταση να βρούμε στοιχεία για τη δημιουργία του ηλιακού μας συστήματος.Οι αστρονόμοι μελετούν εδώ και καιρό το άστρο TW Hydrae που βρίσκεται 200 έτη φωτός μακριά από τη Γη και είναι στραμμένο προς τον πλανήτη μας, καθιστώντας το ιδανικό στόχο παρατήρησης. Πρόκειται για ένα νεαρό άστρο στο οποίο υπάρχει ένας δίσκος κοσμικής ύλης. Αλλά υπάρχει κάτι περίεργο στο σύστημα TW Hydrae.Το 2017, οι αστρονόμοι παρατήρησαν για πρώτη φορά μια παράξενη σκιά που ήταν ορατή στο δίσκο σκόνης και αερίου που περιβάλλει το αστέρι. Ενώ τέτοιες σκιές είναι συνήθως από έναν πλανήτη που σχηματίζεται μέσα στο δίσκο, σε αυτήν την περίπτωση το σχήμα και η κίνηση της σκιάς υποδήλωναν ότι στην πραγματικότητα προέρχονταν από έναν δεύτερο δίσκο, που βρίσκεται μέσα στον πρώτο δίσκο και έχει κλίση σε διαφορετική γωνία.Όπως αναφέρει σε ανακοίνωση 

https://esahubble.org/news/heic2305/?lang

του ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος ερευνητική ομάδα του Space Telescope Science Institute εντόπισε από παρατηρήσεις του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble την παρουσία ενός τρίτου δίσκου μεγαλύτερου από τους υπολοίπους γεγονός εντυπωσιακό και πρωτοφανές αφού δεν έχει εντοπιστεί ξανά ένα νεογέννητο άστρο γύρω από το οποίο να έχουν σχηματιστεί τρεις δίσκοι.

Οι ερευνητές εκτιμούν εκτιμούν ότι είναι πιθανό να έχουν σχηματιστεί πλανήτες μέσα σε κάθε έναν από τους δίσκους και οι σκιές που εντοπίζονται στους δίσκους να είναι τελικά αυτοί οι πλανήτες.

https://www.naftemporiki.gr/techscience/1467803/anakalyfthike-to-proto-astro-sto-sympan-me-treis-diskoys-gennisis-planiton-vinteo/

[Δροσος Γεωργιος]

Ένας άτλαντας πέντε κοντινών αστρικών μαιευτηρίων (βίντεο)

Περιοχή στον αστερισμό του Λύκου, όπου φαίνονται νέα αστέρια να γεννιούνται στα πολύχρωμα νέφη αερίου και σκόνης. (πηγή φωτό) ESO/Meingast et al

Ένα εκατομμύριο εικόνες από αστρικά... φυτώρια συνέθεσαν ένα κοσμικό ψηφιδωτό.Ο στόλος των διαστημικών αλλά και πολύ ισχυρών επίγειων τηλεσκοπίων επιτρέπουν ανάμεσα στα άλλα στους επιστήμονες να κάνουν λεπτομερείς παρατηρήσεις σε περιοχές γέννησης άστρων αποκαλύπτοντας τους μηχανισμούς αυτής της κρίσιμης για την ύπαρξη του Σύμπαντος κοσμικής δραστηριότητας.Στο πλαίσιο αυτό ομάδα αστρονόμων δημιούργησε ένα τεράστιο υπέρυθρο άτλαντα πέντε κοντινών αστρικών φυτωρίων συνθέτοντας περισσότερες από ένα εκατομμύριο εικόνες από το τηλεσκόπιο του Ευρωπαϊκού Νότιου Αστεροσκοπείου VISTA. Αυτά τα μεγάλα «ψηφιδωτά» αποκαλύπτουν νεαρά αστέρια σε εξέλιξη, ενσωματωμένα σε πυκνά νέφη σκόνης. Χάρη σε αυτές τις παρατηρήσεις, οι αστρονόμοι διαθέτουν ένα μοναδικό εργαλείο, με το οποίο μπορούν να αποκρυπτογραφήσουν το πολύπλοκο παζλ της γέννησης των άστρων.«Σε αυτές τις εικόνες μπορούμε να ανιχνεύσουμε ακόμη και τις πιο αμυδρές πηγές φωτός, όπως αστέρια πολύ μικρότερης μάζας από τον Ήλιο, αποκαλύπτοντας αντικείμενα που κανείς δεν έχει δει ποτέ πριν», λέει ο Στέφαν Μέινγκαστ, αστρονόμος στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης και επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης. «Αυτό θα μας επιτρέψει να κατανοήσουμε τις διαδικασίες που μετατρέπουν το αέριο και τη σκόνη σε αστέρια», προσθέτει.Τα αστέρια σχηματίζονται όταν νέφη αερίου και σκόνης καταρρέουν υπό την ίδια τους τη βαρύτητα, αλλά οι λεπτομέρειες του πώς συμβαίνει αυτό δεν είναι πλήρως κατανοητές. Πόστα αστέρια γεννιούνται από ένα νέφος; Πόσο μεγάλη είναι η μάζα τους; Πόσα αστέρια θα έχουν πλανήτες; Για να απαντήσει σε αυτά τα ερωτήματα η ερευνητική ομάδα εξέτασε πέντε κοντινές περιοχές σχηματισμού άστρων με το τηλεσκόπιο VISTA στο αστεροσκοπείο Paranal στη Χιλή. Χρησιμοποιώντας την υπέρυθρη κάμερα VIRCAM του VISTA η ομάδα κατέγραψε το φως που προέρχεται από το βαθύ εσωτερικό των νεφών σκόνης. Οι ερευνητές παρατήρησαν περιοχές σχηματισμού άστρων στους αστερισμούς του Ωρίωνα, του Οφιούχου, του Χαμαιλέοντα, του Νότιου Στεφάνου και του Λύκου, οι οποίοι απέχουν λιγότερο από 1.500 έτη φωτός μακριά.

Η ομάδα έλαβε περισσότερες από ένα εκατομμύριο εικόνες σε διάστημα πέντε ετών. Στη συνέχεια οι εικόνες συναρμολογήθηκαν στα μεγάλα ψηφιδωτά που δημοσιεύονται αποκαλύπτοντας τεράστια κοσμικά τοπία. Αυτά τα λεπτομερή πανοράματα παρουσιάζουν σκοτεινές κηλίδες σκόνης, λαμπερά σύννεφα, νεογέννητα αστέρια και τα μακρινά αστέρια του γαλαξία μας. Μεταξύ άλλων τα δεδομένα θα επιτρέψουν στους αστρονόμους να μελετήσουν πώς κινούνται τα νεαρά αστέρια και πώς εγκαταλείπουν τα μητρικά τους νέφη.Το Εξαιρετικά Μεγάλο Τηλεσκόπιο (ELT) του Ευρωπαϊκού Νότιου Αστεροσκοπείου, που βρίσκεται υπό κατασκευή στη Χιλή, «θα μας επιτρέψει να εστιάσουμε σε συγκεκριμένες περιοχές με πρωτοφανή λεπτομέρεια δίνοντάς μας μια πρωτόγνωρη κοντινή εικόνα των μεμονωμένων άστρων που τώρα σχηματίζονται εκεί», καταλήγει ο Μέινγκαστ.

https://www.naftemporiki.gr/techscience/1470358/enas-atlantas-pente-kontinon-astrikon-maieytirion-vinteo/

[Δροσος Γεωργιος]

Πανάρχαια άστρα «τέρατα» εντόπισε το James Webb (βίντεο)

Το διαστημικό τηλεσκόπιο βρήκε άστρα χιλιάδες φορές μεγαλύτερα από τον Ήλιο στα βάθη του Σύμπαντος.Μια ακόμη απρόσμενη και εντυπωσιακή ανακάλυψη έκανε το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb, ανακάλυψη που ρίχνει νέο φως στην εξέλιξη του Σύμπαντος. Το ισχυρότερο διαστημικό τηλεσκόπιο που έχει κατασκευάσει ο άνθρωπος έστρεψε τα όργανα του σε ένα γαλαξία που βρίσκεται στις εσχατιές του Σύμπαντος, στην ασύλληπτη απόσταση των 13,3 δισ. ετών φωτός από τη Γη. Ο γαλαξίας που έλαβε την κωδική ονομασία GN-z11 ανήκει στη πρώτη γενιά γαλαξιών που σχηματίστηκαν λίγες εκατοντάδες εκατ. έτη μετά τη γέννηση του Σύμπαντος και θεωρείται ο αρχαιότερος που γνωρίζουμε. Σε αυτό τον γαλαξία υπάρχουν εντυπωσιακά σφαιρωτά σμήνη που και αυτά ανήκουν στην πρώτη γενιά αυτού του είδους των αστρικών σμηνών του Σύμπαντος.Σφαιρωτό σμήνος ή σφαιρωτό αστρικό σμήνος ονομάζεται στην αστρονομία μία πυκνή συγκέντρωση άστρων με σφαιρικό ή σχεδόν σφαιρικό σχήμα, που περιφέρεται γύρω από το κέντρο ενός γαλαξία ως δορυφόρος του. Έχουν εντοπιστεί περίπου 160 σφαιρικά σμήνη στον γαλαξία μας και πιστεύεται ότι υπάρχουν μερικές δεκάδες ακόμη που περιμένουν τους αστρονόμους να τα εντοπίσουν. Κατά μέσο όρο ένα σφαιρικό σμήνος περιέχει μερικές εκατοντάδες χιλιάδες ως περίπου ένα εκατ. άστρα. Οι σπειροειδείς γαλαξίες σαν τον δικό μας διαθέτουν συνήθως μερικές εκατοντάδες σφαιρική σμήνη ενώ οι ελλειπτικοί γαλαξίες μερικές χιλιάδες. Στο δικό μας γαλαξία είναι τα όργανα του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble πιο ικανά να εντοπίζουν και να καταγράφουν εικόνες και δεδομένα από σφαιρωτά σμήνη. Όμως σε μεγάλες αποστάσεις στο Σύμπαν είναι το James Webb εκείνο που μπορεί να κάνει πιο λεπτομερείς έρευνες (και) για τα σφαιρωτά σμήνη.Με δημοσίευση

https://www.aanda.org/articles/aa/full_html/2023/05/aa46410-23/aa46410-23.html

 της στην επιθεώρηση «Astronomy & Astrophysics» διεθνής ερευνητική ομάδα παρουσιάζει τα ευρήματα των παρατηρήσεων που έκανε το James Webb σε ένα σφαιρωτό σμήνος του γαλαξία GN-z11. Όπως αναφέρουν οι ερευνητές στο σμήνος αυτό υπάρχουν «κοσμικά τέρατα» όπως τα χαρακτηρίζουν και πιο συγκεκριμένα κολοσσιαία άστρα. Τα μεγαλύτερα άστρα του Σύμπαντος αυτή τη στιγμή έχουν μάζα περίπου 100 φορές μεγαλύτερη από αυτή του Ήλιου όμως έχει διαπιστωθεί ότι στη βρεφική και παιδική ηλικία του Σύμπαντος σχηματίζονταν κολοσσιαία άστρα.

Σύμφωνα με τους ερευνητές στο σφαιρωτό σμήνος που έστρεψε το βλέμμα του το James Webb υπάρχουν άστρα με μάζα πέντε ως δέκα χιλιάδες φορές μεγαλύτερη από αυτή του Ήλιου ενώ η θερμοκρασία στο πυρήνα τους υπολογίζεται ότι φτάνει τους 75 εκατ. βαθμούς Κελσίου όταν στον πυρήνα του Ήλιου η θερμοκρασία υπολογίζεται στους 15 εκατ. βαθμούς Κελσίου. Όπως είναι ευνόητο η ανακάλυψη θα επιτρέψει στους επιστήμονες να συμπληρώσουν κομμάτια στο παζλ της ιστορίας αλλά και των μηχανισμών γέννησης άστρων καθώς και της εξέλιξης του Σύμπαντος γενικότερα. Η ερευνητική ομάδα σχεδιάζει να συνεχίσει την προσπάθεια της εντοπίζοντας και άλλα πανάρχαια σφαιρωτά σμήνη για να μελετήσει τα άστρα που υπάρχουν σε αυτά.

https://www.naftemporiki.gr/techscience/1472096/panarchaia-astra-terata-entopise-to-james-webb-vinteo/

[Δροσος Γεωργιος]

Ζουμ σε μαιευτήριο άστρων του γαλαξία μας.

Το νεφέλωμα NGC 2174 όπου γεννιούνται συνεχώς νέα άστρα. (πηγή φωτό NASA/JPL-Caltech)

Εντυπωσιακές εικόνες από νεφέλωμα στο οποίο υπάρχει μαζική αστρογέννεση.H NASA έδωσε στη δημοσιότητα μια εντυπωσιακή εικόνα που κατέγραψε το διαστημικό τηλεσκόπιο Spitzer από το νεφέλωμα NGC 2174 το οποίο βρίσκεται σε απόσταση 6,400 ετών φωτός από τη Γη στον αστερισμό του Ωρίωνα. Στην εικόνα εμφανίζονται νεογέννητα άστρα που καλύπτονται από κοσμική σκόνη. Η εικόνα τραβήχτηκε στο υπέρυθρο φάσμα του φωτός αλλά ορισμένα σημεία του νεφελώματος μοιάζουν με το πρόσωπο ενός πιθήκου σε εικόνες ορατού φωτός, εξ ου και το παρατσούκλι «Κεφάλι Μαϊμού» που έχει δοθεί στο νεφέλωμα. Ωστόσο, σε υπέρυθρες εικόνες όπως αυτή, ο πίθηκος εξαφανίζεται.Στήλες σκόνης δεξιά από το κέντρο της εικόνας φαίνεται να… σμιλεύονται από τη σκόνη, την ακτινοβολία και τους αστρικούς ανέμους που παράγονται από τα πιο θερμά αστέρια που γεννήθηκαν πρόσφατα στην περιοχή. Αυτή η υπέρυθρη όψη του νεφελώματος αποκαλύπτει στους επιστήμονες περιοχές που βρίσκεται υπό εξέλιξη η γέννηση νέων άστρων. Οι κοκκινωπές κηλίδες φωτός που εμφανίζονται στα πιο σκοτεινά νήματα του νεφελώματος είναι άστρα βρεφικής ηλικίας τυλιγμένα μέσα σε «κουβέρτες» ζεστής σκόνης. Η ζεστή σκόνη λάμπει έντονα σε υπέρυθρα μήκη κύματος. Τελικά, αυτά τα αστέρια θα ξεπηδήσουν από τη φωλιά τους τους και το φως τους θα χαράξει τα σύννεφα σκόνης που τα περιβάλλουν.

https://www.naftemporiki.gr/techscience/1474616/zoym-se-maieytirio-astron-toy-galaxia-mas/

 

Το επεξεργάστηκε Μάιος 25, 2023 ο Δροσος Γεωργιος

[Δροσος Γεωργιος]

«Αόρατα» τα άστρα σε 20 χρόνια λόγω φωτορύπανσης.

Ο Γαλαξίας στον νυχτερινό ουρανό πάνω από τις Φιλιππίνες. Σε 20 χρόνια τα άστρα θα είναι αόρατα εξαιτίας της φωτορύπανσης. Ο νυχτερινός ουρανός είναι μέρος του περιβάλλοντός μας και θα ήταν τεράστια απώλεια αν η επόμενη γενιά δεν τον έβλεπε ποτέ – όπως ακριβώς θα ήταν αν δεν έβλεπαν ποτέ μια φωλιά πουλιού

H αυξημένη χρήση διόδων φωτοεκπομπής (Light Emitting Diodes – LED) και άλλων μορφών φωτός επιβαρύνουν δραματικά τον νυχτερινό ουρανό, σύμφωνα με τους επιστήμονες. Η αδιάκριτη χρήση τεχνητού εξωτερικού φωτός, η φωταγώγηση των δρόμων, οι διαφημιστικές επιγραφές και τα φωταγωγημένα κτήρια εμποδίζουν πλέον αισθητά τη θέα μας προς τα άστρα. Το 2016, οι αστρονόμοι διαπίστωσαν πως ο Γαλαξίας δεν ήταν πια ορατός στο ένα τρίτο της ανθρωπότητας. Έκτοτε, η φωτορύπανση έχει επιδεινωθεί αισθητά. Σε τέτοιο σημείο ώστε με τον τρέχοντα ρυθμό, οι περισσότεροι αστερισμοί θα είναι αθέατοι σε είκοσι χρόνια από σήμερα – απώλεια, πολιτιστικά και επιστημονικά, έντονη, εκτιμούν οι επιστήμονες. «Ο νυχτερινός ουρανός είναι μέρος του περιβάλλοντός μας και θα ήταν τεράστια απώλεια αν η επόμενη γενιά δεν τον έβλεπε ποτέ – όπως ακριβώς θα ήταν αν δεν έβλεπαν ποτέ μια φωλιά πουλιού» σημειώνει ο Μάρτιν Ρις, βασιλικός Αστρονόμος της Μεγάλης Βρετανίας. «Δεν χρειάζεται να είσαι αστρονόμος για να ενδιαφέρεσαι γι’αυτό. Δεν είμαι ορνιθολόγος, αλλά αν δεν υπήρχαν πουλιά στον κήπο μου, θα αισθανόμουν φτωχός». Ο Ρις είναι ιδρυτής μιας διακομματικής ομάδας για «σκοτεινούς ουρανούς» στη Βρετανία, που προσφάτως εκπόνησε έκθεση με την οποία ζητά σειρά μέτρων για την αντιμετώπιση της μάστιγας της φωτορύπανσης.Μεταξύ των προτεινόμενων μέτρων, περιλαμβάνονται ο διορισμός υπουργού για σκοτεινούς ουρανούς, η δημιουργία επιτροπής και ο ορισμός αυστηρών προτύπων για την πυκνότητα και τη διεύθυνση του φωτισμού. Ερευνα από τον φυσικό Κρίστοφερ Κίμπα του Γερμανικού Κέντρου για Γεωεπιστήμες αποκαλύπτει πως η φωτορύπανση φωτίζει τον νυχτερινό ουρανό κατά 10% ετησίως, αύξηση που απειλεί να εξαφανίσει τη θέα όλων, πλην των λαμπρότερων, των αστέρων σε διάστημα μιας γενιάς. Με λίγα λόγια, ένα νεογέννητο παιδί, παρότι σήμερα είναι σε θέση να βλέπει 250 αστέρια στον νυχτερινό ουρανό, στα 18 του θα βλέπει μόλις 100. Παρότι κανόνες ελέγχου του ενοχλητικού φωτισμού, με νομική ισχύ και κυρώσεις στις μη συμμορφούμενες περιπτώσεις, θα μπορούσαν να κάνουν σημαντική διαφορά για το φαινόμενο, το πρόβλημα είναι πως η φωτορύπανση δεν εκλαμβάνεται από τους ανθρώπους ως απειλή. «Οι αρνητικές συνέπειες της φωτορύπανσης είναι τόσο άγνωστες στον πληθυσμό όσο εκείνες του καπνίσματος τη δεκαετία του ’80» επιβεβαιώνει ο καθηγητής Όσκαρ Κόρτσο, του Πολυτεχνείου Μαδρίτης. 

https://physicsgg.me/2023/05/29/αόρατα-τα-άστρα-σε-20-χρόνια-λόγω-φωτο/

[Δροσος Γεωργιος]

Τα «κουκούλια» ετοιμοθάνατων άστρων ως πηγή βαρυτικών κυμάτων.

Τα «κουκούλια» που σχηματίζονται καθώς τα τεράστια ετοιμοθάνατα αστέρια αποβάλλουν συντρίμμια, πιθανόν να εκπέμπουν βαρυτικά κύματα, σύμφωνα ερευνητές, οι οποίοι παρουσίασαν τη μελέτη τους κατά την 242η Συνάντηση της Αμερικανικής Αστρονομικής Εταιρείας.Επικεφαλής της έρευνας είναι ο Όρε Γκότλιμπ, υπότροφος στο Κέντρο Διεπιστημονικής Εξερεύνησης και Έρευνας στην Αστροφυσική (CIERA) του Πανεπιστημίου του Νορθουέστερν. Ανάμεσα στους συν-συγγραφείς της μελέτης είναι και η Ελληνίδα αστροφυσικός και διευθύντρια του CIERA, Βίκυ Καλογερά.Μέχρι στιγμής οι αστροφυσικοί έχουν ανιχνεύσει βαρυτικά κύματα μόνο από δυαδικά συστήματα, τις συγχωνεύσεις μαύρων τρυπών ή δυο αστέρων νετρονίων. Αν και θεωρητικά οι αστροφυσικοί θα έπρεπε να είναι σε θέση να ανιχνεύσουν βαρυτικά κύματα από μια μόνο, μη δυαδική πηγή, δεν έχουν ανακαλύψει ακόμα αυτά τα σήματα. Τώρα οι ερευνητές του Πανεπιστημίου Νορθουέστερν προτείνουν ότι πρέπει να στραφεί η προσοχή σε ένα νέο, απροσδόκητο και εντελώς ανεξερεύνητο μέρος: τα ταραχώδη, ενεργητικά κουκούλια που περιβάλλουν ετοιμοθάνατους αστέρες μεγάλης μάζας.Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν προσομοιώσεις τελευταίας τεχνολογίας για να μοντελοποιήσουν την κατάρρευση ενός αστέρα μεγάλης μάζας. Όταν τα αστέρια αυτά καταρρέουν σε μαύρες τρύπες, μπορεί να δημιουργήσουν ισχυρές εκροές (ή πίδακες) σωματιδίων που ταξιδεύουν κοντά στην ταχύτητα του φωτός. Στις προσομοιώσεις μοντελοποιήθηκε αυτή η διαδικασία από τη στιγμή που το άστρο καταρρέει μέχρι τη διαφυγή του πίδακα.«Όταν υπολόγισα τα βαρυτικά κύματα από την περιοχή της μαύρης τρύπας, βρήκα μια άλλη πηγή που διέκοπτε τους υπολογισμούς μου, το κουκούλι. Προσπάθησα να το αγνοήσω, αλλά διαπίστωσα ότι ήταν αδύνατο να το αγνοήσω. Τότε συνειδητοποίησα ότι το κουκούλι ήταν μια ενδιαφέρουσα πηγή βαρυτικών κυμάτων», αναφέρει ο Όρε Γκότλιμπ. Μάλιστα, όπως σημειώνεται στη μελέτη, το Παρατηρητήριο Βαρυτικών Κυμάτων LIGO με το συμβολόμετρο λέιζερ μπορεί να είναι σε θέση να ανιχνεύσει αυτά τα βαρυτικά κύματα.Ο κ. Γκότλιμπ επισημαίνει ότι «η μελέτη μας είναι ένα κάλεσμα προς την κοινότητα να εξετάσει τα κουκούλια ως πηγή βαρυτικών κυμάτων» και προσθέτει: «Μελετώντας τα, θα μπορούσαμε να μάθουμε περισσότερα για το τι συμβαίνει στο εσωτερικό των άστρων, τις ιδιότητες των πιδάκων και την επικράτησή τους στις αστρικές εκρήξεις»

https://physicsgg.me/2023/06/06/τα-κουκούλια-ετοιμοθάνατων-άστρων/

 

[Δροσος Γεωργιος]

Βρέθηκε το «κλειδί» λειτουργίας του μεγαλύτερου εργοστασίου παραγωγής άστρων (βίντεο)

Το Νεφέλωμα της Ταραντούλας αποκαλύπτει τα μυστικά του. πηγή φωτό ( Background: ESO, M.-R. Cioni/VISTA Magellanic Cloud survey. Acknowledgment: Cambridge Astronomical Survey Unit. Streamlines: NASA/SOFIA)

Το Νεφέλωμα Ταραντούλα είναι η πιο ενεργή περιοχή αστρογέννεσης στο τοπικό σμήνος γαλαξιών.Το Νεφέλωμα Ταραντούλα, γνωστό και ως 30 Δοράδος (επειδή βρίσκεται στον αστερισμό Δοράς) είναι νεφέλωμα στο γαλαξία Μέγα Νέφος του Μαγγελάνου. Το νεφέλωμα αυτό είναι η πιο ενεργή περιοχή παραγωγής αστέρων στο σμήνος γαλαξιών στο οποίο ανήκει ο γαλαξίας μας, ενώ με διάμετρο 900 έτη φωτός είναι μια από τις μεγαλύτερες. Αν συμπεριληφθούν και οι αχνές προεκτάσεις η διάμετρος του νεφελώματος φτάνει τα 6.000 έτη φωτός. Αποτελεί έναν από τους σταθερούς στόχος μελέτης των αστρονόμων αφού οι κοσμικές διεργασίες εκεί αποκαλύπτουν πολύτιμες πληροφορίες για πολλά φαινόμενα και γενικότερα την ύπαρξη και εξέλιξη του Σύμπαντος

Με δημοσίευση 

https://iopscience.iop.org/article/10.3847/1538-4357/acaab0

της στην επιθεώρηση «The Astrophysical Journal» ερευνητική ομάδα παρουσιάζει τα ευρήματα της μελέτης που έκανε από παρατηρήσεις στο 30 Δοράδος που έγιναν από το ιπτάμενο τηλεσκόπιο SOFIA, ένα τηλεσκόπιο που λειτουργεί μέσα από ένα αεροσκάφος που πετά στη στρατόσφαιρα. Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι ανακάλυψαν το «κουμπί» ή το «κλειδί» αν προτιμάτε που ενεργοποιεί αυτό το εκπληκτικό εργοστάσιο παραγωγής άστρων που είναι επί της ουσίας το μεγαλύτερο που γνωρίζουμε στο Σύμπαν.Σύμφωνα με τους ερευνητές τα πολύ ισχυρά μαγνητικά πεδία σε αυτή την περιοχή είναι ταυτόχρονα πολύπλοκα αλλά και οργανωμένα με τεράστιες παραλλαγές στη γεωμετρία και οι αλληλεπιδράσεις αυτών των μαγνητικών πεδίων με το κοσμικό περιβάλλον της συγκεκριμένης περιοχής πυροδοτούν τη μαζική γέννηση άστρων.

Αναμένεται να ξεκινήσουν τώρα νέες παρατηρήσεις της επιστημονικής κοινότητας σε αυτό το νεφέλωμα επικεντρωμένες στη μελέτη των μαγνητικών του πεδίων για να αποκαλυφθούν οι μηχανισμοί παραγωγής άστρων.

https://www.naftemporiki.gr/techscience/1481235/vrethike-to-kleidi-leitoyrgias-toy-megalyteroy-ergostasioy-paragogis-astron-vinteo/

 

 

 

 

 

[Δροσος Γεωργιος]

Εντοπίστηκαν τα ταχύτερα άστρα δραπέτες του γαλαξία μας.

Άστρα που κινούνται με μεγάλη ταχύτητα εγκαταλείπουν το γαλαξία μας.

Κινούνται προς την έξοδο από τον Γαλαξία με πρωτοφανή ταχύτητα.Ονομάζονται «άστρα-δραπέτες» και είναι άστρα που εξαιτίας γνωστών αλλά και άγνωστων κοσμικών φαινομένων υποχρεώνονται να εγκαταλείψουν την περιοχή στην οποία βρίσκονταν και αρχίζουν να κινούνται με πολύ μεγάλες ταχύτητες μέσα στον γαλαξία τους με τελικό αποτέλεσμα τις περισσότερες φορές να τον εγκαταλείψουν.Ερευνητική ομάδα ανακάλυψε έξι άγνωστα μέχρι σήμερα άστρα δραπέτες στο γαλαξία μας δύο εκ των οποίων μάλιστα είναι τα ταχύτερα που γνωρίζουμε. Το ένα εξ αυτών των άστρων έλαβε την κωδική ονομασία J0927 τρέχει με ταχύτητα 8 εκατ. χλμ./ώρα ενώ το δεύτερο που έλαβε την κωδική ονομασία J1235 τρέχει με ταχύτητα 2,2 εκατ. χλμ./ώρα. Άλλα δύο από τα υπόλοιπα τέσσερα άστρα κινούνται και αυτά με υψηλές ταχύτητες και αναμένεται μαζί με τα δύο πρώτα να ξεφύγουν από τα βαρυτικά πεδία του γαλαξία μας και να συνεχίσουν το ταξίδι τους στο Διαγαλαξιακό Διάστημα.«Αυτά τα αστέρια είναι εξαιρετικά επειδή ταξιδεύουν πολύ πιο γρήγορα από τα κανονικά αστέρια στο γαλαξία μας και σύντομα θα εκτοξευθούν στο Διαγαλαξιακό Διάστημα. Ψάχναμε για αντικείμενα σαν αυτά οπότε είχαμε κάποια ελπίδα και προσδοκία ότι θα υπήρχαν, αλλά οι ιδιότητές τους ήταν διαφορετικές από ότι περιμέναμε» λέει ο Καρίμ Ελ Μπάντρι του Κέντρου Αστροφυσικής Χάρβαρντ/Σμιθσόνιαν επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας.Οι ερευνητές εκτιμούν ότι για τα τέσσερα άστρα που κινούνται με πολύ υψηλές ταχύτητες υπεύθυνη ήταν μια έκρηξη σουπερνόβα που προκάλεσε τα κοσμικά φαινόμενα που εξώθησαν τα άστρα αυτά στην… εξορία. Μια συνήθης αιτία που μετατρέπει ένα άστρο σε δραπέτη είναι βαρυτικές αλληλεπιδράσεις του άστρου με κάποιο γειτονικό του άστρο και μια επίσης γειτονική μαύρη τρύπα και συνήθως το φαινόμενο αυτό προκαλείται σε δυαδικά συστήματα, σε συστήματα δηλαδή που δύο άστρα βρίσκονται σε τροχιά το ένα γύρω από το άλλο.

https://www.naftemporiki.gr/techscience/1484040/entopistikan-ta-tachytera-astra-drapetes-toy-galaxia-mas/

[Δροσος Γεωργιος]

Τι είναι οι «πλανήτες σάντουιτς» που μόλις ανακάλυψαν οι αστρονόμοι;

Καλλιτεχνική απεικόνιση ενός αστρικού συστήματος με πλανήτες… σάντουιτς. πηγή φωτό (University of Warwick/Mark A. Garlick)

Άγνωστο κοσμικό φαινόμενο γέννησης πλανητών.Ο στόλος των διαστημικών και των ολοένα και πιο ισχυρών τηλεσκοπίων σε συνδυασμό με νέες μεθόδους παρατήρησης του Διαστήματος επιτρέπει στους αστρονόμους, τους φυσικούς, τους κοσμολόγους και τους επιστήμονες γενικότερα να κάνουν σε σχεδόν καθημερινή βάση πολύ σημαντικές ανακαλύψεις για την ύπαρξη, εξέλιξη και δομή του Σύμπαντος.Μια νέα μέθοδο σχηματισμού πλανητών, κατά την οποία δύο μεγάλοι πλανήτες στον πρωτοπλανητικό δίσκο μπορούν δυνητικά να δημιουργήσουν έναν μικρότερο πλανήτη ανάμεσά τους και την οποία ονόμασαν «σχηματισμό πλανητών σάντουιτς», ανακάλυψαν επιστήμονες του Πανεπιστημίου του Γουόργουικ στη Βρετανία. Η έρευνα παρουσιάστηκε 

https://warwick.ac.uk/newsandevents/pressreleases/?newsItem=8a1785d78906717a01891b0f6ac21afa

στην Εθνική Συνάντηση Αστρονομίας της Βασιλικής Αστρονομικής Εταιρείας της Βρετανίας.Οι ερευνητές διερεύνησαν το περιβάλλον γέννησης των πλανητών, περιοχές αερίων και σκόνης που στροβιλίζονται γύρω από ένα κεντρικό αστέρι και είναι γνωστές ως πρωτοπλανητικός δίσκος. Παλαιότερες παρατηρήσεις έχουν καταδείξει ότι στους πρωτοπλανητικούς δίσκους υπάρχουν δακτύλιοι και κενά. Επίσης, ότι οι πλανήτες προκαλούν τον σχηματισμό δακτυλίων σκόνης ακριβώς έξω από αυτούς.Σύμφωνα με τη νέα μελέτη, αυτό το φαινόμενο «σάντουιτς» προκύπτει επειδή δύο αρχικοί, μεγάλοι πλανήτες περιορίζουν τη ροή της σκόνης προς τα μέσα και αυτό σημαίνει ότι η ποσότητα της σκόνης που συγκεντρώνεται μεταξύ τους είναι μειωμένη σε σύγκριση με το αν δεν υπήρχε εξωτερικός πλανήτης. Αν αυτή η σκόνη τελικά συγκεντρωθεί για να σχηματίσει έναν πλανήτη, τότε ο μεσαίος πλανήτης θα είναι πιθανότατα μικρότερος από τους δύο εξωτερικούς, όπως η γέμιση ενός σάντουιτς.Παρόλο που απαιτείται περαιτέρω έρευνα, η θεωρία αυτή θα μπορούσε να αποτελέσει μια πιθανή εξήγηση για τον σχηματισμό μικρών πλανητών, όπως ο Άρης και ο Ουρανός, οι οποίοι περιβάλλονται από μεγαλύτερους πλανήτες. Η αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου του Γουόργουικ, Φαρζάνα Μερού, εξηγεί ότι «στη μελέτη μας προτείνουμε τους δακτυλίους ως τόπους σχηματισμού πλανητών, συγκεκριμένα ότι υπάρχουν πλανήτες-σάντουιτς που σχηματίζονται αυτή τη στιγμή στους δακτυλίους. Αυτό είναι πολύ διαφορετικό από τη συμβατική άποψη του σχηματισμού των πλανητών, όπου συνήθως περιμένουμε ότι οι πλανήτες σχηματίζονται διαδοχικά από το εσωτερικό προς το εξωτερικό του δίσκου και γίνονται όλο και πιο ογκώδεις προς τα έξω».

https://www.naftemporiki.gr/techscience/1490084/ti-einai-oi-planites-santoyits-poy-molis-anakalypsan-oi-astronomoi/

[Δροσος Γεωργιος]

Τα αρχαιότερα άστρα του γαλαξία μας.

Λεπτομερείς παρατηρήσεις των αρχαιότερων άστρων στο κέντρο του γαλαξία μας, τα οποία γεννήθηκαν μόλις ένα δισεκατομμύριο χρόνια μετά τη Μεγάλη Έκρηξη, έκανε μια διεθνής ομάδα ερευνητών. Τα αποτελέσματα της μελέτης παρουσιάστηκαν στην Εθνική Συνάντηση Αστρονομίας της Βασιλικής Αστρονομικής Εταιρείας της Βρετανίας.Μερικά από τα αστέρια που γεννήθηκαν λιγότερο από ένα δισεκατομμύριο χρόνια μετά τη Μεγάλη Έκρηξη υπάρχουν ακόμη και σήμερα και μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να μελετηθεί πώς ήταν οι γαλαξίες όταν άρχισαν να σχηματίζονται. Η ερευνήτρια του Ινστιτούτου Αστρονομίας του Πανεπιστημίου του Κέμπριτζ και μέλος της ερευνητικής ομάδας, Άνκε Άρεντσεν, τα χαρακτηρίζει «λείψανα από το πρώιμο σύμπαν».Τα αστέρια αυτά μπορούν να αναγνωριστούν από την παρθένα χημική τους σύνθεση, καθώς αποτελούνται κυρίως από υδρογόνο και ήλιο, με πολύ μικρότερη αφθονία βαρύτερων στοιχείων σε σχέση με νεότερους αστέρες, όπως ο Ήλιος. Οι αστρονόμοι συνήθως αναζητούν αυτά τα αρχαία αστέρια μακριά από το επίπεδο του δίσκου του γαλαξία μας, στο χαμηλής πυκνότητας φωτοστέφανο γύρω από το γαλαξία, όπου είναι πιο εύκολο να τα βρουν.Η ανεύρεσή τους στα πυκνά εσωτερικά τμήματα του γαλαξία μας είναι δύσκολη, καθώς ο οπτικός μας ορίζοντας προς το κέντρο του γαλαξία εμποδίζεται από μεγάλες ποσότητες διαστρικής σκόνης, ενώ και τα αρχαία αστέρια είναι εξαιρετικά σπάνια συγκρινόμενα με την αφθονία των νεότερων αστεριών.Η ομάδα Pristine Inner Galaxy Survey(PIGS)διαπίστωσε ότι τα αστέρια αυτά περιστρέφονται αργά γύρω από το κέντρο του γαλαξία μας και φαίνεται ότι περνούν το μεγαλύτερο μέρος της μακράς ζωής τους κοντά στο γαλαξιακό κέντρο.Στη συγκεκριμένη έρευνα οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν ένα ειδικό φίλτρο απεικόνισης στο τηλεσκόπιο Καναδά-Γαλλίας-Χαβάης(CFHT)και επιβεβαίωσαν τα αποτελέσματά τους με φασματοσκοπικές παρατηρήσεις με το Αγγλο-αυστραλιανό Τηλεσκόπιο(ΑΑΤ), οπότε έκαναν τις πιο λεπτομερείς παρατηρήσεις αστεριών στο εσωτερικό του γαλαξία μας.Στη συνέχεια οι παρατηρήσεις τους συνδυάστηκαν με δεδομένα από τη διαστημική αποστολή Gaia για να μελετηθεί ο τρόπος με τον οποίο αυτά τα αστέρια κινούνται στον γαλαξία μας. Αποδεικνύεται ότι όσο παλαιότερα είναι τα αστέρια, τόσο πιο χαοτικές είναι οι κινήσεις τους, αλλά ακόμη και τα πολύ παλαιότερα αστέρια εξακολουθούν να παρουσιάζουν κάποια μέση περιστροφή γύρω από το κέντρο του γαλαξία. Επίσης, εντόπισαν ότι πολλά από αυτά τα αστέρια περνούν σχεδόν όλη τους τη ζωή στο εσωτερικό του γαλαξία, μέσα σε μια περιοχή που φτάνει μόνο μέχρι τη μέση μεταξύ του γαλαξιακού κέντρου και του Ήλιου.

https://physicsgg.me/2023/07/05/τα-αρχαιότερα-άστρα-του-γαλαξία-μας/

[Δροσος Γεωργιος]

Εξωτικό άστρο παράγει κολοσσιαία κύματα που μπορούν να διαλύσουν τη Γη (βίντεο)

Καλλιτεχνική απεικόνιση του εντυπωσιακού αστρικού φαινομένου παραγωγής κυμάτων. πηγή φωτό (Melissa Weiss, CfA)

Άγνωστο εντυπωσιακό κοσμικό φαινόμενο.Οι αστρονόμοι συχνά μοιράζονται ειδήσεις για περίεργους και εξωτικούς εξωπλανήτες, όπως ένας που έχει σχήμα μπάλας του ράγκμπι ή ένας άλλος που έχει φαινόμενα μεταλλικής βροχής. Αλλά και διάφορα κατά βάση μακρινά από εμάς άστρα μπορεί να έχουν επίσης ιδιαίτερα και άκρως εντυπωσιακά χαρακτηριστικά. Με δημοσίευση 

https://www.nature.com/articles/s41550-023-02036-3

τους στη επιθεώρηση «Nature» ερευνητές με επικεφαλής επιστήμονες του Κέντρου Άστροφυσικής Χάρβαρντ Σμιθσόνιαν στις ΗΠΑ εντόπισαν ένα άστρο στο οποίο υποστηρίζουν ότι αναπτύσσονται εξωτικές και πρωτοφανείς για άστρα συνθήκες και φαινόμενα.Το άστρο που ονομάστηκε MACHO 80.7443.1718, εκπέμπει τακτικούς παλμούς φωτεινότητας, καθιστώντας το παρόμοιο με έναν τύπο άστρων που οι αστρονόμοι χαρακτηρίζουν «αστέρια καρδιακού παλμού».  Πρόκειται συνήθως για ένα από ένα ζευγάρι άστρων τα οποία περιφέρονται μεταξύ τους σε μια επιμήκη τροχιά ωοειδούς σχήματος. Όταν τα δύο άστρα έρχονται κοντά το ένα στο άλλο οι βαρυτικές αλληλεπιδράσεις που δημιουργούνται παράγουν κύματα στην επιφάνειά τους σε ένα φαινόμενο παρόμοιο με το πώς το φεγγάρι προκαλεί παλίρροιες στη Γη.Όμως στο συγκεκριμένο αστέρι εμφανίζεται μια ακραία εκδοχή του φαινομένου, με φωτεινότητα που ποικίλλει κατά 200 φορές περισσότερο από ένα τυπικό παράδειγμα. Το MACHO 80.7443.1718 έχει μάζα 35 φορές τη μάζα του Ήλιου, και ο πολύ μικρότερος σύντροφός του δημιουργεί τα τεράστια κύματα που προκαλούν τους παλμούς φωτεινότητας. Αυτά τα κύματα φτάνουν μέχρι το ένα πέμπτο της ακτίνας του άστρου ή περίπου 5 εκατομμύρια χλμ.«Όταν τα γιγάντια παλιρροϊκά κύματα του άστρου ‘συντριβούν’ απελευθερώνεται αρκετή ενέργεια τέτοια που θα μπορούσε να διαλύσει τη Γη και μάλιστα αρκετές εκατοντάδες φορές» δήλωσε Μόργκαν Μακ Λέοντ, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας.Η δημιουργία και η κίνηση των κυμάτων προσομοιώθηκε με τη χρήση ενός μοντέλου υπολογιστή, το οποίο έδειξε ότι τα κύματα διογκώνονται προς τα πάνω πριν διαλυθούν ακριβώς όπως συμβαίνει με τα κύματα του ωκεανού. Αυτό απελευθερώνει μεγάλες ποσότητες ενέργειας και έχει ως αποτέλεσμα να δημιουργείται μια αστρική ατμόσφαιρα με διάφορα χαρακτηριστικά που επηρεάζει τελικά την περιστροφή του άστρο. Το φαινόμενο αυτό συμβαίνει περίπου μία φορά το μήνα όταν τα δύο αστέρια προσπερνούν το ένα το άλλο.

«Αυτό το άστρο που προκαλεί πραγματικό σοκ θα μπορούσε απλώς να είναι το πρώτο μιας νέας κατηγορίας κοσμικών αντικειμένων και σχεδιάζουμε ήδη μια έρευνα αναζητώντας και άλλα τέτοιου είδους άστρα» λέει ο Μακ Λέοντ.

https://www.naftemporiki.gr/techscience/1503641/exotiko-astro-paragei-kolossiaia-kymata-poy-mporoyn-na-dialysoyn-ti-gi-vinteo/

 

[Δροσος Γεωργιος]

Ανακαλύφθηκε το άστρο με το ισχυρότερο μαγνητικό πεδίο στο Σύμπαν.

Στην εικόνα δεξιά διακρίνεται σε καλλιτεχνική απεικόνιση το εξωτικό μάγναστρο με το τρομερό μαγνητικό πεδίο. πηγή φωτό (NOIRLAB)

Πρόκειται για ένα μάγναστρο με δεκάδες χιλιάδες φορές πιο ισχυρό μαγνητικά από τον Ήλιο.Τα μάγναστρα είναι μια υποκατηγορία άστρων νετρονίων με σχήμα έντονα ελλειψοειδές εκ περιστροφής, μέσης διαμέτρου περίπου 20 χιλιομέτρων που περιστρέφονται γύρω από τον άξονά τους ταχύτατα. Έχουν πυκνότητα τέτοια ώστε μέσα στην διάμετρο των περίπου 20 χλμ. να βρίσκεται μάζα 500 χιλιάδες φορές μεγαλύτερη από αυτή της Γης και να διαθέτουν πολύ ισχυρά μαγνητικά πεδία.Τα μάγναστρα είναι έτσι και αλλιώς μια ιδιαίτερη και εξωτική ομάδα άστρων και ερευνητική ομάδα ανακάλυψε το πιο εξωτικό από αυτά. Πρόκειται για ένα μάγναστρο που βρίσκεται σε απόσταση περίπου τριών χιλιάδων ετών φωτός από εμάς το οποίο έλαβε την κωδική ονομασία HD 45166. Σύμφωνα με τους ερευνητές το άστρο αυτό έχει το ισχυρότερο μαγνητικό πεδίο από οποιοδήποτε άλλο γνωστό άστρο στο Σύμπαν. Υπολογίζεται ότι αυτό το μάγναστρο έχει μαγνητικό πεδίο 43 χιλιάδες φορές πιο ισχυρό από αυτό του Ήλιου.Η κρατούσα θεωρία αναφέρει ότι κοσμικά σώματα όπως αυτό το μάγναστρο αποτελούν εξέλιξη άστρων που ανήκουν στην κατηγορία ερυθρών γιγάντων αλλά οι ερευνητές εκτιμούν ότι το συγκεκριμένο μάγναστρο είναι προϊόν της συγχώνευσης δύο μικρομεσαίου μεγέθους άστρων. Οι ερευνητές προβλέπουν επίσης ότι το μάγναστρο θα μετασχηματιστεί σε ένα συμβατικό μάγναστρο μέσω μιας έκρηξης σουπερνόβα διαδικασία.

https://www.naftemporiki.gr/techscience/1506219/anakalyfthike-to-astro-me-to-ischyrotero-magnitiko-pedio-sto-sympan/

[Δροσος Γεωργιος]

Εντοπίστηκε για πρώτη φορά νεαρό άστρο να εκτοξεύει ακτινοβολία γάμμα.

Καλλιτεχνική απεικόνιση του άστρου που εκπέμπει ακτινοβολία γ. πηγή φωτό (INAF-OAPa/S. Orlando)

Η ανακάλυψη φωτίζει άγνωστες πτυχές της εξέλιξης άστρων και πλανητών.Με δημοσίευση της στην επιθεώρηση «Monthly Notices of the Royal Astronomical Society» ερευνητική ομάδα αναφέρει τον εντοπισμό εκπομπής ακτινοβολίας γάμμα υψηλής ενέργειας από ένα άστρο που ανήκει στην κατηγορία άστρων T.Tauri. Πρόκειται για άστρα χαμηλής μάζας ηλικίας κάτω των δέκα εκατ. ετών και είναι η πρώτη φορά που εντοπίζεται το φαινόμενο σε τέτοιου είδους άστρα.Η ερευνητική ομάδα στόχευσε με το διαστημικό τηλεσκόπιο Fermi το βόρειο τμήμα του μοριακού νέφους Orion B, που βρίσκεται περίπου 1,350 έτη φωτός μακριά από τη Γη. Eντόπισαν εκεί το άστρο NGC 2071 το οποίο είναι ένα T.Tauri άστρο που σύμφωνα με τους ερευνητές έχει χαρακτηριστικά παρόμοια με αυτά του Ήλιου. Γύρω από το άστρο έχει σχηματιστεί ένας δίσκος σκόνης και ύλης από τους οποίους σχηματίζονται πλανήτες. Η ανακάλυψη όπως είναι ευνόητο προσφέρει νέα στοιχεία για την εξέλιξη νεαρών άστρων και των πλανητικών συστημάτων που σχηματίζονται σε αυτά.«Η ανακάλυψη είναι πολύ σημαντική για την εξακρίβωση πηγών ακτινοβολίας γάμμα που δεν γνωρίζαμε κάτι που είναι αναμφισβήτητα ένα βήμα προς τα εμπρός στην αστρονομία. Είναι επίσης σημαντικό να κατανοήσουμε τις διεργασίες που συμβαίνουν κατά τις πρώιμες φάσεις του σχηματισμού άστρων: Εάν ένα αστέρι T Tauri παράγει ακτινοβολία ακτίνων γάμμα, θα επηρεάσει τις συνθήκες αερίου του πρωτοπλανητικού δίσκου και, κατά συνέπεια, την εξέλιξη του σχηματισμού πλανητών» αναφέρει η Αγκοστίνα Φιλοκόμο, αστρονόμος στο Universidad Nacional de La Plata στην Αργεντινή, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας.Η ανακάλυψη μπορεί επίσης να βοηθήσει στη μελέτη και των εκρήξεων ή εκλάμψεων ακτίνων γ που η επιστημονική κοινότητα ονομάζει GRB (Gamma-Ray Burst). Πρόκειται για συγκεντρώσεις συμπυκνωμένης ακτινοβολίας γάμμα που δημιουργούνται κατά τη γέννηση άστρων νετρονίου η μαύρων τρυπών από βίαια κοσμικά φαινόμενα όπως την σύγκρουση αστέρων νετρονίων, από εκρήξεις σουπερνόβα, από άστρα που καταρρέουν και από την καταστροφή άστρων νετρονίων από μαύρες τρύπες. Οι εκρήξεις ακτίνων γ είναι εκρήξεις φωτονίων γάμμα εξαιρετικά υψηλής ενέργειας, που ακτινοβολούν εκατομμύρια φορές λαμπρότερα από τον Ήλιο. Οι εκρήξεις ακτίνων γ είναι εχθρικές στην ζωή και αν συμβεί κάποια σε κοντινή απόσταση από εμάς και η ακτινοβολία χτυπήσει τον πλανήτη μας οι επιπτώσεις αναμένεται να είναι ολέθριες για την πανίδα, την χλωρίδα και φυσικά τον άνθρωπο. Μάλιστα μια μαζική εξαφάνιση της ζωής πριν από 440 εκατ. έτη έχει συνδεθεί με την έλευση στην Γη μιας έκλαμψης ακτίνων γ.

https://www.naftemporiki.gr/techscience/1507991/entopistike-gia-proti-fora-nearo-astro-na-ektoxeyei-aktinovolia-gamma/

[Δροσος Γεωργιος]

Τα άστρα βαμπίρ είχαν άγνωστους μέχρι σήμερα συνεργάτες.

Το πίσω άστρο στην εικόνα είναι ένα άστρο βαμπίρ που θα επιτεθεί στο άστρο με τον δίσκο ύλης. πηγή φωτό (Pic credit: ESO/L. Calçada)

Διαπιστώθηκε ότι αυτά τα επιθετικά άστρα βρίσκονται σε τριπλά συστήματα.Το Σύμπαν μπορεί να… στοιχειώνεται από περισσότερα συστήματα «βαμπίρ» τριπλών άστρων από ό,τι πιστεύαμε προηγουμένως, σύμφωνα με νέα έρευνα που δημοσιεύεται στο περιοδικό Monthly Notices of the Royal Astronomical Society.Η νέα έρευνα εξετάζει την εξέλιξη ενός μυστηριώδους είδους άστρου που ονομάζεται άστρο τύπου-Be. Αυτά τα άστρα περιστρέφονται πολύ γρήγορα και διαθέτουν δακτυλίους ύλης φαινόμενο που δεν έχουν καταφέρει οι επιστήμονες να εξηγήσουν μέχρι στιγμής.
Αναλύοντας δεδομένα υψηλής ακρίβειας από τους δορυφόρους Gaia και Hipparcos, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Λιντς στη Βρετανία δείχνουν ότι τα περίεργα χαρακτηριστικά των άστρων Be θα μπορούσαν να εξηγηθούν από την επιρροή δύο επιπλέον άστρων που περιφέρονται γύρω από το κύριο αστέρι σε συστήματα τριών άστρων.«Είναι το επόμενο καυτό θέμα», είπε ο επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης Τζόναθαν Τοντ για τα συστήματα τριών αστέρων που εντόπισαν ο ίδιος και οι συνάδελφοί του. Σύμφωνα με τα ευρήματα της ομάδας, αυτά τα συστήματα με περισσότερα από δύο άστρα μπορεί να είναι πιο κοινά στο Σύμπαν από ό,τι πιστεύαμε.
Αν και οποιοδήποτε σύστημα που περιλαμβάνει  περισσότερα από δύο κοσμικά αντικείμενα είναι θεμελιωδώς χαοτικό, αυτά τα συστήματα τείνουν να σχηματίζουν πιο σταθερές διευθετήσεις όταν δύο αντικείμενα κοντά το ένα κυκλώνονται από τυχόν πρόσθετα αντικείμενα σε πολύ μεγαλύτερη απόσταση. Σε τριπλά αστρικά συστήματα το πιο μακρινό άστρο φαίνεται να ωθεί τα δύο πιο εσωτερικά δύο αστέρια σε ολοένα και πιο κοντινή απόσταση μεταξύ τους.Με τα εσωτερικά αστέρια να ωθούνται πιο κοντά, το άστρο Be θα κυνηγούσε το γειτονικό του άστρο επιτιθέμενο σε αυτό με την ορμή της ταχύτητας του και τη βοήθεια του δίσκου ύλης που διαθέτει. Τα νέα ευρήματα στηρίζουν έτσι την ιδέα ότι αυτά τα αστέρια είναι τελικά κοσμικοί βρικόλακες.

https://www.naftemporiki.gr/techscience/1541003/ta-astra-vampir-echoyn-agnostoys-mechri-simera-synergates/

 

 

[Δροσος Γεωργιος]

Το James Webb μπήκε μέσα σε… θερμοκοιτίδα νεογέννητου άστρου (βίντεο)

Στο κάτω μέρος της εικόνας το νεφέλωμα μέσα στο οποίο βρίσκεται το νεογέννητο άστρο. πηγή φωτό. (ESA/Webb, NASA & CSA, T. Ray (Dublin Institute for Advanced Studies))

Το διαστημικό τηλεσκόπιο κατέγραψε πολύτιμα δεδομένα από τη διαδικασία αστρογένεσης.Χρησιμοποιώντας το πανίσχυρο διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb ομάδα αστρονόμων παρατήρησε το κοσμικό κουκούλι μέσα στο οποίο βρίσκεται ένα νεογέννητο άστρο. Αυτές οι δομές ονομάζονται Herbig-Haro και δημιουργούνται όταν αστρικοί άνεμοι και πίδακες αερίου που παράγονται από νεογέννητα αστέρια προκαλούν κρουστικά κύματα που πέφτουν με πολύ υψηλές ταχύτητες στο αέριο και τη σκόνη από τα οποία γεννήθηκε το άστρο.Το Herbig-Haro που διακρίνεται στο κάτω μέρος της εικόνας έλαβε την κωδική ονομασία HH 797. Στο πάνω μέρος της εικόνας διακρίνεται ένα ιδιαίτερα λαμπρό αστέρι  ενώ γύρω του υπάρχουν μερικά μικρότερα σε μέγεθος άστρο με μια λεπτή ομίχλη να καλύπτουν αυτό το αστρικό σύμπλεγμα. Τα υπέρυθρα όργανα όπως το NIRCam του James Webb είναι τέλεια για τη μελέτη νεαρών άστρων και την ανίχνευση αντικειμένων Herbig-Haro επειδή αυτά τα νεφελώματα εμποδίζουν το φως των νεογέννητων άστρων σε όλα σχεδόν τα μήκη κύματος να διαχυθεί στο Διάστημα.

Όμως το υπέρυθρο φως μπορεί να λάμπει μέσα από αυτά τα κουκούλια και τα όργανα του James Webb μπορούν να το εντοπίζουν και οι επιστήμονες να συλλέγουν πολύτιμα στοιχεία από τη διαδικασία γέννησης και εξέλιξης των άστρων στα πρώτα της στάδια η οποία παραμένει ακόμη σε μεγάλο βαθμό αχαρτογράφητη από τους αστρονόμους.

https://www.naftemporiki.gr/techscience/1541668/to-james-webb-mpike-mesa-se-thermokoitida-neogennitoy-astroy-vinteo/

[Δροσος Γεωργιος]

Για πρώτη φορά αστρονόμοι είδαν άστρο να γεννιέται σε άλλο γαλαξία.

Έχουν ανακαλυφθεί περισσότεροι από πέντε χιλιάδες εξωπλανήτες στο γαλαξία μας αλλά παρά το γεγονός ότι τα τεχνικά μέσα που έχουν στη διάθεση τους οι επιστήμονες βελτιώνονται συνεχώς και μάλιστα αξιοσημείωτα ήταν μέχρι σήμερα αδύνατο να γίνει εντοπισμός εξωπλανητών σε κάποιο άλλο γαλαξία.

Καλλιτεχνική απεικόνιση του συστήματος HH 1177, που βρίσκεται στο Μεγάλο Νέφος του Μαγγελάνου, έναν γαλαξία γειτονιά του δικού μας Γαλαξία.

Με δημοσίευση της στην επιθεώρηση «Nature» ερευνητική ομάδα παρουσιάζει τον εντοπισμό ενός δίσκου κοσμικής ύλης (σκόνη αέρια) που έχει σχηματιστεί γύρω από ένα άστρο σε ένα γειτονικό γαλαξία, δίσκο από εκείνους που μέσα τους σχηματίζονται πλανήτες.Χρησιμοποιώντας την επίγεια συστοιχία τηλεσκοπίων ALMA στη Χιλή οι ερευνητές εντόπισαν το δίσκο ύλης και το άστρο που έλαβαν την κωδική ονομασία ΗΗ 1177 σε απόσταση 160 χιλιάδων ετών φωτός από τη Γη στο Μεγάλο Μαγγελανικό Νέφος, ένα μικρό γειτονικό μας γαλαξία που βρίσκεται σε απόσταση περίπου 160 χιλιάδων ετών φωτός από εμάς και θεωρείται γαλαξίας δορυφόρος του δικού μας. Σε αυτό το γαλαξία βρίσκεται το νεφέλωμα της Ταραντούλας (ή 30 Doradus) που αποτελεί το μεγαλύτερο εργοστάσιο παραγωγής νέων άστρων στη γαλαξιακή μας κοινότητα.Σύμφωνα με τους ερευνητές ο δίσκος είναι σχεδόν πανομοιότυπος με εκείνους που βρίσκονται γύρω από νεογέννητα άστρα στο γαλαξία μας και υποδηλώνει ότι άστρα και πλανητικά συστήματα γύρω από αυτά δημιουργούνται και στους άλλους γαλαξίες με τον ίδιο τρόπο που συμβαίνει και στο δικό μας γαλαξία κάτι βέβαια που θεωρητικά ισχύει αλλά έχουμε για πρώτη φορά και κάποιες απτές αποδείξεις.

Εστιάζοντας στο νεαρό άστρο HH 1177

«Όταν είδα για πρώτη φορά στοιχεία για μια περιστρεφόμενη δομή στα δεδομένα του ALMA, δεν μπορούσα να πιστέψω ότι είχαμε εντοπίσει τον πρώτο εξωγαλαξιακό δίσκο ύλης. Ήταν μια ιδιαίτερη στιγμή. Γνωρίζουμε ότι οι αυτοί οι δίσκοι είναι ζωτικής σημασίας για το σχηματισμό άστρων και πλανητών στο γαλαξία μας, και εδώ, για πρώτη φορά, βλέπουμε άμεσες αποδείξεις για αυτό σε έναν άλλο γαλαξία» λέει η Άννα ΜακΛέοντ επιστήμονας του βρετανικού Πανεπιστημίου Durham, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας.
«Βρισκόμαστε σε μια εποχή ταχείας τεχνολογικής προόδου όσον αφορά τον αστρονομικό εξοπλισμό και εγκαταστάσεις. Το να μπορείς να μελετήσεις πώς σχηματίζονται τα αστέρια σε τόσο απίστευτες αποστάσεις και σε έναν άλλο γαλαξία είναι πολύ συναρπαστικό» σημειώνει η ΜακΛέοντ. Όπως είναι ευνόητο η επιστημονική κοινότητα θα στρέψει τώρα την προσοχή της στην προσπάθεια ανακάλυψης του πρώτου εξωπλανήτη σε άλλο γαλαξία.

πηγή: https://www.naftemporiki.gr/techscience/1542140/entopistike-gia-proti-fora-enas-astrikos-diskos-paragogis-planiton-se-allo-galaxia/ – https://news.rice.edu/news/2023/disc-around-star-observed-another-galaxy-first-time

 

 

[Δροσος Γεωργιος]

Ανακαλύφθηκε κολοσσιαίο σμήνος εξόριστων άστρων που περιπλανώνται στο Σύμπαν.

Εικόνα του σμήνους άστρων που βρίσκεται στο διαγαλαξιακό κενό. πηγή φωτό (William Herschel Telescope/Román et al.)

Η αστρική ομάδα έχει δημιουργήσει μια κοσμική δομή δέκα φορές μακρύτερη από το γαλαξία μας.Μια εντυπωσιακή από πολλές απόψεις ανακάλυψη έκανε και μάλιστα κατά λάθος διεθνής ερευνητική ομάδα. Οι ερευνητές προσπαθούσαν να συλλέξουν δεδομένα για την σκοτεινή ύλη στο Σύμπαν όταν εντόπισαν στο διαγαλαξιακό κενό (τις διαστημικές περιοχές ανάμεσα στους γαλαξίες) ένα σμήνος άστρων που έχουν δημιουργήσει μια κοσμική δομή την οποία οι αστρονόμοι έχουν ονομάσει «Αστρικό Ρεύμα».Πρόκειται για ομάδες άστρων που κινούνται ομαδικά και έχουν εντοπιστεί τέτοια αστρικά ρεύματα εντός των γαλαξιών. Με δημοσίευση τους στην επιθεώρηση «Astronomy & Astrophysics» οι ερευνητές παρουσιάζουν την ανακάλυψη του πρώτου αστρικού ρεύματος που γνωρίζουμε το οποίο βρίσκεται στο διαγαλαξιακό κενό, τις περιοχές του Διαστήματος ανάμεσα στους γαλαξίες.Αυτό το αστρικό ρεύμα βρίσκεται στο διαγαλαξιακό κενό του γαλαξιακού συμπλέγματος της Κώμης που αποτελείται από μια ομάδα περισσότερων από χίλιους μικρούς γαλαξίες που βρίσκονται περίπου 231 εκατομμύρια έτη φωτός μακριά από τη Γη. Οι ερευνητές υπολόγισαν ότι αυτό το διαγαλαξιακό αστρικό ρεύμα έχει μήκος 10 φορές μεγαλύτερο από το μήκος του γαλαξία μας. Μάλιστα η ανακάλυψη έγινε τυχαία αφού οι ερευνητές αναζητούσαν στοιχεία για την σκοτεινή ύλη του Σύμπαντος.Μια πρώτη εκτίμηση των ειδικών είναι ότι οι βαρυτικές αλληλεπιδράσεις ανάμεσα σε γαλαξίες υποχρεώνουν άστρα να εγκαταλείπουν τους γαλαξίες τους σχηματίζοντας ένα ρεύμα παρόμοιο με τα αντίστοιχα που υπάρχουν εντός των γαλαξιών όταν άστρα εξωθούνται σε έξοδο από τα νεφελώματα ή τις περιοχές στις οποίες βρίσκονται.

https://www.naftemporiki.gr/techscience/1544705/anakalyfthike-kolossiaio-sminos-exoriston-astron-poy-periplanontai-sto-sympan/

 

 

[Δροσος Γεωργιος]

Εντοπίστηκαν μυστηριώδη άστρα που παράγουν νεφελώματα έκτασης όσο το ηλιακό μας σύστημα.

Εντυπωσιακή ανακάλυψη στη καρδιά του γαλαξία μας.Ομάδα αστρονόμων ανακάλυψε μια μυστηριώδη ομάδα γιγάντιων γηρασμένων άστρων καθένα εκ των οποίων δημιουργεί κολοσσιαία νέφη σκόνης και αερίου τα οποία υπολογίζεται ότι έχουν έκταση παρόμοια με την έκταση που έχει το ηλιακό μας σύστημα.Η ομάδα πραγματοποιεί την τελευταία δεκαετία μια μεγάλου εύρους έρευνα στο γαλαξία μας συλλέγοντας δεδομένα από περίπου ένα δισ. άστρα για να ανακαλύψουν πρωτοαστέρες, δηλαδή την αρχική μορφή άστρων και να βρουν νέα στοιχεία που θα συμβάλουν στην καλύτερη κατανόηση της αστρογένεσης.Στη διάρκεια αυτής της έρευνας η ομάδα έχει εντοπίσει 32 πρωτοαστέρες στους οποίες προκαλούνται συνεχείς εκρήξεις και η φωτεινότητα τους διαπιστώθηκε ότι η φωτεινότητα τους αυξήθηκε τουλάχιστον 40 φορές και σε ορισμένες περιπτώσεις περισσότερο από 300 φορές. Η πιο σημαντική όσο και απρόσμενη ανακάλυψη όμως είναι ένα γκρουπ άστρων που βρίσκονται στο κέντρο του γαλαξία μας και έλαβαν το χαρακτηρισμό «παλιοί καπνιστές». Πρόκειται ερυθρούς γίγαντες οι οποίοι ενώ φαίνεται ότι είναι… ήσυχοι ξαφνικά ενεργοποιούνται και αρχίζουν να εκπέμπουν απέραντα νεφελώματα «καπνού».«Κάθονται εκεί και απλώς πετούν ξαφνικά την ύλη. Είναι ένας νέος τύπος αστεριών και όλα φαίνεται να συγκεντρώνονται στο ίδιο μέρος του ουρανού, πολύ κοντά στο κέντρο του γαλαξία μας» λέει ο καθηγητής Φίλιπ Λούκας του Πανεπιστημίου του Hertfordshire στη Βρετανία επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας. Οι παρατηρήσεις δείχνουν ότι αυτά τα νεφελώματα δεν περιβάλλουν τα άστρα αλλά σχηματίζονται στη πλευρά του σημείου του άστρου από όπου διαρρέεται η ύλη.Τα ευρήματα έχουν ευρύτερη σημασία επειδή το υλικό που απελευθερώνεται στο διαστρικό Διάστημα από άστρα που πεθαίνουν όπως είναι οι ερυθροί γίγαντες αποτελούν τους σπόρους δημιουργίας μίας επόμενης γενιάς άστρων. Ο Ήλιος ανήκει στην κατηγορία των άστρων που όταν σωθούν τα καύσιμα του θα ξεκινήσει η διεργασία αυτοκαταστροφής του που δεν θα είναι μια έκρηξη σουπερνόβα αλλά αρχικά θα διογκωθεί μετατρεπόμενος σε ερυθρό γίγαντα και στη συνέχεια θα συρρικνωθεί μετατρεπόμενος σε λευκό νάνο που είναι ένα υπόλειμμα ή αστρικό πτώμα όπως το χαρακτηρίζουν οι ειδικοί.

https://www.naftemporiki.gr/techscience/1578096/entopistikan-mystiriodi-astra-poy-paragoyn-nefelomata-ektasis-oso-to-iliako-mas-systima/

[Δροσος Γεωργιος]

Δίδυμα άστρα γίνονται κανίβαλοι και καταβροχθίζουν τους πλανήτες τους.

Καλλιτεχνική απεικόνιση ενός πλανήτη σε δυαδικό σύστημα. πηγή φωτό (JPL-Caltech/NASA)

Ενδιαφέρουσα ανακάλυψη που φωτίζει τη γέννηση πλανητικών συστημάτων,Διάφορες μελέτες έχουν υποδείξει την ύπαρξη και άλλων πλανητών στο ηλιακό μας σύστημα που άρχισε να δημιουργείται πριν από περίπου 4,5 δισ. έτη οι οποίοι κατά τη διάρκεια του σχηματισμού του είτε καταστράφηκαν είτε… εξορίστηκαν σε άλλες περιοχές του γαλαξία μας. Εντούτοις όταν το ηλιακό μας σύστημα πήρε τη μορφή που έχει σήμερα πριν από περίπου τέσσερα δισ. έτη διατηρήθηκε στη συνέχεια σε απόλυτη σταθερότητα.
Όμως δεν είναι όλα τα πλανητικά συστήματα τόσο τυχερά, όπως φαίνεται σε μια νέα μελέτη που περιλαμβάνει τα αποκαλούμενα ομογενή άστρα.Στο Σύμπαν είναι διάσπαρτα τα δυαδικά συστήματα όρος που έχει δοθεί από την επιστημονική κοινότητα για να περιγράψει τα συστήματα που αποτελούνται από δύο γειτονικά άστρα τα οποία διαφέρουν σε μέγεθος και άλλα χαρακτηριστικά. Υπάρχει μια υποκατηγορία τέτοιων συστημάτων όπου τα δύο γειτονικά άστρα που έχουν γεννηθεί μέσα στο ίδιο διαστρικό νέφος αερίου και σκόνης και έχουν περίπου ίδια ηλικία, μάζα και χημική σύνθεση. Αυτά τα άστρα ονομάζονται ομογενή.

Η ανακάλυψη

Ερευνητική ομάδα μελέτησε 91 συστήματα ομογενών άστρων και τα ευρήματα δείχνουν ότι στη μεγάλη πλειοψηφία τους αυτά τα συστήματα εμφανίζουν ίχνη… κανιβαλισμού, ότι δηλαδή κάποιος από τους πλανήτες που είχε δημιουργηθεί σε αυτά τα συστήματα βγήκε για κάποιο λόγο από την τροχιά του και τον κατάπιαν κυριολεκτικά τα άστρα του συστήματος.Η χημική σύσταση ενός αστεριού αλλάζει όταν καταβροχθίζει έναν πλανήτη επειδή ενσωματώνει τα στοιχεία που συνέθεσαν τον καταδικασμένο κόσμο. Οι ερευνητές αναζήτησαν άστρα σε ομογενή συστήματα που διέφεραν μεταξύ τους τους εμφανίζοντας διαφορετικά επίπεδα στοιχείων όπως σίδηρο, νικέλιο ή τιτάνιο, που υποδεικνύουν υπολείμματα ενός βραχώδους πλανήτη, σε σχέση με ορισμένα άλλα στοιχεία.«Τα ευρήματα θέτουν πραγματικά σε περίοπτη την τυχαία θέση μας στο Σύμπαν. Η σταθερότητα ενός πλανητικού συστήματος όπως το ηλιακό σύστημα δεν είναι δεδομένη» αναφέρει ο Γιούαν-Σεν Τινγκ αστροφυσικός του Εθνικού Πανεπιστημίου της Αυστραλίας και του Πολιτειακού Πανεπιστημίου του Οχάιο, εκ των επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας που δημοσιεύει τα ευρήματα της στην επιθεώρηση «Nature».Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν το διαστημικό παρατηρητήριο Gaia του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος καθώς και ισχυρά επίγεια τηλεσκόπια στη Χιλή και τη Χαβάη για να παρατηρήσουν ομογενή αστρικά συστήματα σε απόσταση από 70 ως 90 έτη φωτός μακριά από τη Γη.

https://www.naftemporiki.gr/techscience/1620672/didyma-astra-ginontai-kosmikoi-kanivaloi-kai-katavrochthizoyn-toys-planites-toys/

[Δροσος Γεωργιος]

Βρέθηκαν οι γονείς των μπλε υπεργιγάντων του Σύμπαντος.

Ερευνητές δίνουν λύση σε ένα από τα μεγάλα αστρονομικά μυστήρια.Οι μπλε αστέρες τύπου Β είναι 16 έως 40 φορές μεγαλύτεροι, δέκα χιλιάδες φορές φωτεινότεροι και δύο έως πέντε φορές θερμότεροι από άστρα σαν τον Ήλιο. Η ύπαρξη τους αποτελεί διαχρονικό πονοκέφαλο των αστρονόμων που προσπαθούν να βρουν απαντήσεις για τους μηχανισμούς γέννησης και εξέλιξης αυτών των άστρων.Με δημοσίευση της στην επιθεώρηση «Astrophysical Journal Letters» ερευνητική ομάδα με επικεφαλής επιστήμονες στο Instituto de Astrofísica de Canarias (IAC) αναφέρει ότι βρήκε ενδείξεις που υποδηλώνουν ότι αυτοί οι μπλε υπεργίγαντες δημιουργούνται όταν τα δύο άστρα σε ένα δυαδικό σύστημα συγχωνεύονται.

Η εξήγηση

Ένα ζητήματα που προβληματίζουν τους επιστήμονες σχετικά με τους μπλε υπεργίγαντες είναι ότι κατά βάση τα μεγαλύτερα σε μέγεθος άστρα στο Σύμπαν έχουν κάποιο συνοδό άστρο που είναι βαρυτικά δεσμευμένο μαζί τους αλλά οι μπλε υπεργίγαντες που θεωρητικά θα έπρεπε στη συντριπτική τους πλειοψηφία αν όχι όλοι να βρίσκονται σε δυαδικά συστήματα δεν έχουν αστρικό σύντροφο.Σύμφωνα με τους ερευνητές η αιτία αυτής της κοσμικής μοναξιάς των μπλε υπεργιγάντων είναι ότι τα άστρα αυτά αποτελούν προϊόν σύγκρουσης/συγχώνευσης άστρων δυαδικών συστημάτων. Η θεωρία αυτή εξηγεί τόσο τον τρόπο δημιουργίας αυτών των σούπερ άστρων όσο και το γιατί δεν υπάρχει κοντά τους άλλο άστρο.Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα αυτό μελετώντας 59 μπλε υπεργίγαντες στο Μεγάλο Μαγγελανικό Νέφος, ένα μικρό γειτονικό μας γαλαξία που βρίσκεται σε απόσταση περίπου 160 χιλιάδων ετών φωτός από εμάς και θεωρείται γαλαξίας δορυφόρος του δικού μας. Με τα δεδομένα που συνέλεξαν προχώρησαν στη δημιουργία προσομοιώσεων οι οποίες υπέδειξαν τον μηχανισμό γέννησης των μπλε υπεργιγάντων.

https://www.naftemporiki.gr/techscience/1627211/vrethikan-oi-goneis-ton-mple-ypergiganton-toy-sympantos/