Κωνσταντίνος Καραθεοδωρής.

[Δροσος Γεωργιος]

Το ΑΠΘ τιμά τα 150α γενέθλια του Κ. Καραθεοδωρή.

…. με διεθνές επιστημονικό συμπόσιο

Το Συμπόσιο Θερμοδυναμικής Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή συνδιοργανώνουν το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και το Texas A&M Engineering του Πανεπιστημίου Texas A&M των ΗΠΑ, στις 10-15 Ιουλίου 2023, στην Ελλάδα, για να γιορτάσουν τα 150α γενέθλια του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή και τη συμβολή του επιστήμες του μηχανικού.Παγκοσμίου φήμης ερευνητές και ακαδημαϊκοί, προερχόμενοι από 30 ιδρύματα από 11 χώρες, θα συναντηθούν στην Ελλάδα για να συμμετάσχουν στις εργασίες του Συμποσίου.Ο επίσημος εορτασμός θα ξεκινήσει στο ΑΠΘ, με ένα Συμπόσιο σχετικά με την εφαρμογή της θερμοδυναμικής στη συμπεριφορά σύνθετων υλικών. Στη συνέχεια, οι συμμετέχοντες θα περάσουν μία ημέρα στα Στάγειρα, τη γενέτειρα του Αριστοτέλη, για να συνεχίσουν τον επιστημονικό διάλογο. Την επόμενη μέρα, θα μεταβούν στην Αλεξανδρούπολη – κοντά στα αρχαία Άβδηρα, τη γενέτειρα του Δημόκριτου, για περισσότερες θερμοδυναμικές συζητήσεις και θα καταλήξουν στη Νέα Βύσσα, όπου πρόσφατα ιδρύθηκε Μουσείο προς τιμήν της οικογένειας Καραθεοδωρή.«Το Συμπόσιο Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή αναδεικνύει τη διαρκή συνεργασία μεταξύ του Texas A&M Engineering και του ΑΠΘ, ενώ παράλληλα προωθεί την ανταλλαγή γνώσεων και ιδεών μεταξύ επιστημόνων και μηχανικών που συνεχίζουν να εξερευνούν τα όρια της θερμοδυναμικής και των εφαρμογών της στη συμπεριφορά των υλικών» δήλωσε με αφορμή το Συμπόσιο, ο πρύτανης του ΑΠΘ, καθηγητής Δημήτριος Κωβαίος. «Είναι ιδιαίτερα σημαντικό», πρόσθεσε, «το γεγονός ότι το Συμπόσιο ξεκινά στη Θεσσαλονίκη, καθώς ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή αναγνωρίζεται ως μία από τις βασικές μορφές πίσω από την ίδρυση του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου».«Αυτή η συγκέντρωση παγκοσμίου εμβέλειας επιστημόνων από διάφορους κλάδους των επιστημών της μηχανικής έχει σκοπό να αποτίσει φόρο τιμής στον Κωνσταντίνο Καραθεοδωρή και τη συμβολή του στη θερμοδυναμική, με την ευκαιρία των 150ων γενεθλίων του» δήλωσε ο διακεκριμένος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Texas A&M Δημήτρης Λαγούδας.Ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή, Έλληνας μαθηματικός με διακεκριμένη ακαδημαϊκή καριέρα στη Γερμανία, πραγματοποίησε αξιοσημείωτες προόδους στην πραγματική και μιγαδική ανάλυση, στον λογισμό των μεταβολών και στη θεωρία μέτρων. Επιπλέον, ανέπτυξε ένα νέο πλαίσιο για τη θερμοδυναμική. Η βαθιά συνεισφορά του Καραθεοδωρή τον τοποθετούν ως έναν από τους πιο αξιόλογους μαθηματικούς από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα.

Περισσότερες πληροφορίες για το πρόγραμμα του Συμποσίου στον σύνδεσμο: https://na.eventscloud.com/website/50562/detailed-agenda/

https://physicsgg.me/2023/07/07/το-απθ-τιμά-τα-150α-γενέθλια-του-κ-καραθεο/

 

 

 

[Δροσος Γεωργιος]

150 χρόνια από την γέννηση του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή.

Ημερίδα για τα 150 χρόνια από τη γέννηση του Κωνσταντίνου Καραθεοδώρη, διοργανώνει η Ελληνική Μαθηματική Εταιρεία, στις 11 Νοεμβρίου 2023, ημέρα Σάββατο  και ώρα 10.00 στο αμφιθέατρο «Καραθεοδωρή» του Τμήματος Μαθηματικών του ΕΚΠΑ στην Πανεπιστημιούπολη Ζωγράφου.

Η Ελληνική Μαθηματική Εταιρεία, το Τμήμα Μαθηματικών και η Βιβλιοθήκη της Σχολής Θετικών Επιστημών του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) συνδιοργανώνουν, στις 11 Νοεμβρίου 2023, ημέρα Σάββατο  και ώρα 10.00 στο αμφιθέατρο «Καραθεοδωρή» του Τμήματος Μαθηματικών του ΕΚΠΑ στην Πανεπιστημιούπολη Ζωγράφου, ημερίδα προς τιμήν της μνήμης του κορυφαίου Έλληνα μαθηματικού του 20ου αιώνα Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή επειδή φέτος συμπληρώνονται 150 χρόνια από τη γέννησή του.

Στην ημερίδα θα μιλήσουν για το επιστημονικό του έργο οι Καθηγητές:
– Αθανάσιος Φωκάς, Ακαδημία Αθηνών και University of Cambridge 
«Η ομορφιά και η αποτελεσματικότητα του μιγαδικού επιπέδου»
– Δημήτριος Χριστοδούλου, Ευρωπαϊκή Ακαδημία Επιστημών και ETH
«On the calculus of variations with multiple integrals» 
– Μαρίνα Ηλιοπούλου, Καθηγήτρια ΕΚΠΑ
«Η συνεισφορά του  Κωνσταντίνου  Καραθεοδωρή στη θεωρία μέτρου»

Για το Διοικητικό του έργο και την ιστορία της οικογένειάς του θα μιλήσουν οι καθηγητές:
– Στέφανος Γερουλάνος, Καθηγητής Χειρουργικής Πανεπιστημίου Ζυρίχης & πρώην Ιστορίας Ιατρικής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
«Η επιρροή της οικογενείας στην διαμόρφωση της προσωπικότητας του Κωνσταντίνου Σ. Καραθεοδωρή»
– Χριστίνα Φίλη, Καθηγήτρια ΕΜΠ
«Ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή και η οργάνωση Πανεπιστημίων»

Θα ακολουθήσει ξενάγηση στη Βιβλιοθήκη της Σχολής Θετικών Επιστημών, ΕΚΠΑ, όπου βρίσκονται πολλά βιβλία του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή.

Ποιος ήταν ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρής

Ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή (Βερολίνο, 13 Σεπτεμβρίου 1873 – Μόναχο, 2 Φεβρουαρίου 1950) ήταν μαθηματικός ελληνικής καταγωγής, υπήκοος Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, που διακρίθηκε σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο Καραθεοδωρή ήταν γνωστός εκτός Ελλάδας ως Konstantin Carathéodory και συχνά αναφέρεται (λανθασμένα) ως Καραθεοδωρής. Το επιστημονικό έργο του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή επεκτείνεται σε πολλούς τομείς των Μαθηματικών, της Φυσικής και της Αρχαιολογίας. Είχε σημαντικότατη συνεισφορά ιδιαίτερα στους τομείς της πραγματικής ανάλυσης, συναρτησιακής ανάλυσης και θεωρίας μέτρου και ολοκλήρωσης. Τα περισσότερα έργα του τα έγραψε στα γερμανικά.Ο πατέρας του Καραθεοδωρή, Στέφανος Καραθεοδωρή, ήταν νομικός από την Κωνσταντινούπολη με καταγωγή από το Μποσνοχώρι ή Βύσσα (σήμερα μεταφέρθηκε στη Νέα Βύσσα του Νομού Έβρου) της Δυτικής Θράκης. Εργάστηκε ως διπλωμάτης για την Οθωμανική Αυτοκρατορία, αρχικά ως γραμματέας και κατόπιν ως πρέσβης του Σουλτάνου στις Βρυξέλλες, την Αγία Πετρούπολη και το Βερολίνο. Η μητέρα του Καραθεοδωρή, Δέσποινα το γένος Πετροκοκκίνου, κατάγονταν από τη Χίο.Η μητέρα του πέθανε όταν ο Κωνσταντίνος ήταν μόλις έξι ετών και ο νεαρός Καραθεοδωρή ανατράφηκε από την γιαγιά του, Ευθαλία Πετροκοκκίνου. Μεγάλωσε σε ένα ευρωπαϊκό, επιστημονικό και αριστοκρατικό περιβάλλον. Πέρασε τα παιδικά του χρόνια στις Βρυξέλλες, όπου ο πατέρας του ήταν πρέσβης της Υψηλής Πύλης από το 1875, με αποτέλεσμα να έχει ως μητρική γλώσσα τα ελληνικά και τα φλαμανδικά. Πριν ακόμη μπει στην εφηβεία μιλούσε τουρκικά και γερμανικά.Από το 1883 έως το 1885 φοίτησε σε σχολεία της Ριβιέρα και του Σαν Ρέμο. Ένα χρόνο φοίτησε σε γυμνάσιο των Βρυξελλών, όπου στο μάθημα της Γεωμετρίας αισθάνθηκε την αγάπη και την κλίση που είχε για τα Μαθηματικά. Το 1886 γράφτηκε στο γυμνάσιο Ατενέ Ρουαγιάλ των Βρυξελλών, από όπου αποφοίτησε το 1891. Στο Βέλγιο τότε γινόταν διαγωνισμός μαθηματικών στον οποίο κλήθηκε η τάξη του να διαγωνιστεί για δύο χρονιές κατά σειρά και ο Καραθεοδωρή πήρε την πρώτη θέση και τις δύο χρονιές.Από το 1891 έως το 1895, σπούδασε πολιτικός μηχανικός στη Στρατιωτική Σχολή του Βελγίου στις Βρυξέλλες. Με την αποφοίτησή του, το 1895, αποδέχτηκε την πρόσκληση του θείου του, Αλέξανδρου Στεφάνου Καραθεοδωρή, ο οποίος ήταν γενικός διοικητής της Κρήτης, και τον επισκέφθηκε στα Χανιά. Εκεί γνωρίστηκε με τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Στην συνέχεια πήγε στην Λέσβο, όπου μετείχε στην κατασκευή έργων οδοποιίας, ενώ το 1898 πήγε στην Αίγυπτο, για να εργαστεί ως μηχανικός στην βρετανική εταιρεία που κατασκεύαζε το φράγμα στο Ασουάν. Στην Αίγυπτο συνέχισε να μελετά μαθηματικά συγγράμματα, ενώ έκανε και μετρήσεις στην κεντρική είσοδο της πυραμίδας του Χέοπα, τις οποίες και δημοσίευσε.Στην Αίγυπτο, ο Καραθεοδωρή κατάλαβε πόσο μεγάλη γοητεία και επιρροή ασκούσαν επάνω του τα Μαθηματικά και συνειδητοποίησε πως η δουλειά του μηχανικού δεν ήταν εκείνη που αναζητούσε το ανήσυχο πνεύμα του. Έτσι το 1900, ο 27χρονος πια Καραθεοδωρή, προς μεγάλη έκπληξη των δικών του, αποφάσισε να εγκαταλείψει το επάγγελμα του μηχανικού και να πάει στην Γερμανία για να σπουδάσει Μαθηματικά. Για δύο χρόνια παρακολούθησε μαθήματα Μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου.Στο Βερολίνο ο Καραθεοδωρή είχε την τύχη να παρακολουθήσει μαθήματα από μεγάλους μαθηματικούς όπως ο Χέρμαν Σβαρτς (Herman Schwarz), ο Γκέοργκ Φρομπένιους (Georg Frobenius), ο Έρχαρντ Σμιτ (Erhard Schmidt) και ο Λάζαρος Φουξ (Lazarus Fuchs). Ο Σμιτ το φθινόπωρο του 1901 έφυγε για το πανεπιστήμιο του Γκέτινγκεν και παρακίνησε τον Καραθεοδωρή να αποφασίσει να εγκατασταθεί κι εκείνος εκεί. Έτσι το 1902, ο Καραθεοδωρή μεταγράφηκε στο Πανεπιστήμιο του Γκέτινγκεν για να κάνει διδακτορική διατριβή υπό την επίβλεψη του Χέρμαν Μινκόβσκι (Hermann Minkowski).Το Γκέτινγκεν εκείνη την εποχή είχε θεωρηθεί σαν το μεγαλύτερο κέντρο των Μαθηματικών και δύο διάσημοι καθηγητές, ο Νταβίντ Χίλμπερτ (David Hilbert) και ο Φέλιξ Κλάιν (Felix Klein), δίδασκαν εκεί. Αυτοί οι δύο σπουδαίοι μαθηματικοί επέδρασαν πολύ στη ζωή και στη σταδιοδρομία του ως μαθηματικού. Ο Καραθεοδωρή αναγορεύτηκε διδάκτορας στο Πανεπιστήμιο του Γκέτινγκεν το 1904 και αμέσως μετά ζήτησε να εργαστεί στην Ελλάδα. Οι αρμόδιοι όμως του απάντησαν ότι είχε ελπίδες να διοριστεί μόνο σαν δάσκαλος σε σχολεία της επαρχίας. Τότε γύρισε στη Γερμανία, όπου τον επόμενο χρόνο (Μάρτιος 1905) αναγορεύτηκε υφηγητής των Μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο του Γκέτινγκεν. Στο ίδιο πανεπιστήμιο δίδαξε μέχρι το 1908. Την ίδια χρονιά παντρεύτηκε την τότε 24χρονη Ευφροσύνη, με την οποία απέκτησε δύο παιδιά, τον Στέφανο και τη Δέσποινα.Από το 1909 έως το 1920 δίδαξε Μαθηματικά σε διάφορα γερμανικά ακαδημαϊκά ιδρύματα: Αννόβερο, Μπρέσλαου (Βρότσλαβ στην σημερινή Πολωνία), Γκέτινγκεν και Βερολίνο. Η φήμη του ως μαθηματικού τον έφερε σε φιλική και επαγγελματική επαφή με άλλους μεγάλους ομολόγους της εποχής του όπως ο Μαξ Πλανκ (Max Planck), ο Άλμπερτ Αϊνστάιν, ο Σβαρτς, ο Φρομπένιους, ο Σμιτ, ο Ντάβιντ Χίλμπερτ, ο Κλάιν, κ.ά.

Ο Καραθεοδωρής στη Σμύρνη και την Ελλάδα

Το 1911, μετά από πρόσκληση του Ελευθέριου Βενιζέλου, ο Καραθεοδωρή συμμετείχε στην επιτροπή επιλογής καθηγητών για το Πανεπιστήμιο Αθηνών. Το 1913 έγινε καθηγητής της Α΄ έδρας της μαθηματικής επιστήμης του Πανεπιστημίου του Γκεντινγκεν, θέση στην οποία παρέμεινε μέχρι το 1918. Το 1920, πάλι με πρόσκληση του Βενιζέλου, ανέλαβε να οργανώσει το Ιωνικό Πανεπιστήμιο στη Σμύρνη.Στην Σμύρνη ο Καραθεοδωρή έμεινε μέχρι την κατάρρευση του μικρασιατικού μετώπου τον Αύγουστο του 1922. Όταν οι Τούρκοι εισέβαλαν στην πόλη, ο 49χρονος Καραθεοδωρή κατόρθωσε να διασώσει τη βιβλιοθήκη και πολλά από τα εργαστηριακά όργανα του Ιωνικού Πανεπιστημίου και να τα μεταφέρει στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Η δωρεά Καραθεοδωρή βρίσκεται μέχρι τις μέρες μας στο Μουσείο Φυσικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το 1922 διορίστηκε καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και το 1923 διορίσθηκε καθηγητής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Η μικροψυχία όμως ορισμένων καθηγητών του μαθηματικού τμήματος τους οδήγησε να αναθέσουν σε μια από τις λαμπρότερες φυσιογνωμίες της μαθηματικής επιστήμης τη διδασκαλία του μαθήματος «Στοιχεία μαθηματικών» στους πρωτοετείς φοιτητές του χημικού(!!) τμήματος.Μάλλον απογοητευμένος από την μίζερη κατάσταση των ελληνικών πανεπιστημίων, εγκατέλειψε την Ελλάδα το 1924, για να αναλάβει καθηγητική θέση στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου, που εκείνο τον καιρό ήταν το δεύτερο μεγαλύτερο πανεπιστήμιο της Γερμανίας και δίδασκαν σ’ αυτό κορυφαία ονόματα. Το Νοέμβριο του 1926, έγινε μέλος στη νεοϊδρυθείσα Ακαδημία Αθηνών για την τάξη των Θετικών Επιστημών. Το 1928, ανταποκρινόμενος σε πρόσκληση από το Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ και την Αμερικανική Μαθηματική Εταιρεία, επισκέφθηκε τις ΗΠΑ μαζί με την γυναίκα του για έναν σχεδόν χρόνο, για να δώσει διαλέξεις σε διάφορα αμερικανικά πανεπιστήμια, ανάμεσά στα οποία το Πανεπιστήμιο Πρίνστον, το Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια, το Πανεπιστήμιο του Τέξας στο Ώστιν και άλλα.Το 1930, πάλι μετά από πρόσκληση του Ελευθέριου Βενιζέλου, ανέλαβε καθήκοντα κυβερνητικού επιτρόπου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης για να βοηθήσει στην αναδιοργάνωση του πρώτου και στην οργάνωση του (νεοσύστατου) δεύτερου.Το 1932, επέστρεψε στην έδρα του στο Μόναχο και παρέμεινε στην πόλη αυτή, ακόμα και μέσα στα δύσκολα χρόνια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Το 1945, διάφορα αμερικανικά πανεπιστήμια τον προσκάλεσαν για να εγκατασταθεί και να διδάξει στις ΗΠΑ, αλλά προτίμησε να μείνει στη Γερμανία, αφού ήταν ηλικιωμένος και είχε ήδη χάσει την σύντροφό του.Τον Δεκέμβριο του 1949 έδωσε την τελευταία του διάλεξη στο Μόναχο. Πέθανε δύο μήνες αργότερα. Η σορός του ενταφιάστηκε στο Κοιμητήριο Waldfriedhof του Μονάχου.Ο Καραθεοδωρή άρχισε να συγγράφει επιστημονικές μελέτες ήδη από τον καιρό που εργάζονταν ως μηχανικός στην Αίγυπτο. Οι έρευνες του, τις οποίες δημοσίευσε κυρίως στα γερμανικά, συνθέτουν ένα τεράστιο και πολύπλευρο έργο, το οποίο τον κατατάσσει μεταξύ των μεγαλύτερων μαθηματικών.Αρχικά ασχολήθηκε με τον Λογισμό των Μεταβολών και η διδακτορική διατριβή του (Γκέτινγκεν, 1904) φέρει τον τίτλο «Περί των ασυνεχών λύσεων στον Λογισμό των Μεταβολών». Στην συνέχεια, καταπιάστηκε με όλους σχεδόν του κλάδους των Μαθηματικών: θεωρία πραγματικών συναρτήσεων, θεωρία μιγαδικών συναρτήσεων, διαφορικές εξισώσεις, θεωρία συνόλων και διαφορική γεωμετρία, σύμμορφες απεικονίσεις κ.ά. Οι μαθηματικές του αποδείξεις χαρακτηρίζονται από «κομψότητα και απλότητα», αλλά και αυστηρότητα που δίνει απόλυτη ασφάλεια στα συμπεράσματα που προκύπτουν.Εκτός από τη γερμανική γλώσσα πολλά βιβλία που έγραψε ο Καραθεοδωρή κυκλοφορούν και στα αγγλικά, π.χ.: ‘Calculus of Variations and Partial Differential Equations of First Order’, ‘Conformal Representation’, ‘Theory of functions of a complex variable’.
Ακολουθεί ένα δείγμα γραφής από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή «Θεωρία συναρτήσεων μιας μιγαδικής μεταβλητής», 2η έκδοση 1954, Chelsea Publishing Company. Το πρώτο κεφάλαιο με τίτλο «Οι μιγαδικοί αριθμοί από την αλγεβρική σκοπιά»:

karath01_webDownload

… και το 2ο κεφάλαιο με τίτλο «Η Γεωμετρία των Μιγαδικών Αριθμών»

karath01b_webDownload

Η αλληλογραφία Καραθεοδωρή-Αϊνστάιν

Ο Einstein ήλθε σε επαφή με τον Καραθεοδωρή για να του ζητήσει την απόδειξη της σχέσης Hamilton-Jacobi με επιστολή του στις 6 Σεπτεμβρίου 1916…. Στην ίδια επιστολή ο Einstein ζητούσε από τον Καραθεοδωρή να σκεφθεί «κάπως παραπάνω το πρόβλημα των κλειστών γραμμών του χρόνου», διότι εκεί βρισκόταν «ο πυρήνας του άλυτου ακόμη μέρους του προβλήματος του χωροχρόνου»…
Σε άλλο γράμμα του, ο Einstein ζητούσε από τον Καρθεοδωρή να του εκθέσει τους κανονικούς μετασχηματισμούς και ειδικά τη λύση του προβλήματος των κλειστών γραμμών του χρόνου:: «Αν θέλατε να κάνετε την προσπάθεια να μου εξηγήσετε τους κανονικούς μετασχηματισμούς, θα βρείτε έναν ευγνώμονα και ευσυνείδητο ακροατή. Αν λύσετε όμως το πρόβλημα των κλειστών γραμμών του χρόνου, θα σταθώ μπροστά σας με σταυρωμένα (από ευσέβεια) τα χέρια …. Πίσω από αυτό υπάρχει κάτι αντάξιο του ιδρώτα των καλύτερων»
Στο βιβλίο του Ευάγγελου Σπανδάγου «Η ζωή και το έργο του K. Καραθεοδωρή», περιέχονται η αλληλογραφία Einstein-Καραθεοδωρή και άρθρα που έγραψε ο Καραθεοδωρή στην ελληνική γλώσσα, όπως το: «Περί των καμπυλών, του στυλοβάτου του Παρθενώνος και περί της αποστάσεως των κιόνων αυτού»
ή το λήμμα «Χωρόχρονος» που περιείχε η Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια του Δρανδράκη. Και μόνο από αυτό το άρθρο και τις αναφορές που κάνει στον Αϊνστάιν, φαίνεται ότι δεν ευσταθούν οι αστειότητες περί κλοπής της Θεωρίας της Σχετικότητας.

Η αξιωματική διατύπωση των νόμων της Θερμοδυναμικής

Η συμβολή του στην Θεωρητική Φυσική ήταν ουσιαστική στην μαθηματική θεμελίωση τομέων της Φυσικής όπως η Θερμοδυναμική, η Γεωμετρική Οπτική, η μηχανική και η Σχετικότητα. Το 1909 δημοσίευσε μία εργασία με τίτλο «Έρευνα επί των βάσεων της Θερμοδυναμικής» στο περιοδικό Mathematische Annalen. Η εργασία αυτή έγινε ευρέως γνωστή στους κύκλους των φυσικών μόνο το 1921 από ένα σχετικό άρθρο του Μαξ Μπορν (Max Born) στο περιοδικό Physikalische Zeitschrift. Εκεί περιέχεται και η περίφημη Αρχή Καραθεοδωρή, που εκφράζει τον 2ο νόμο της Θερμοδυναμικής: «Εις εκάστην γειτονίαν δεδομένης καταστάσεως συστήματος υπάρχουν καταστάσεις μη προσιταί εκ ταύτης δι’ αδιαβατικής διεργασίας αντιστρεπτής ή μη». Όσοι υπήρξαν φοιτητές του Φυσικού τμήματος του Πανεπιστημίου Αθηνών – τουλάχιστον μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 80 -, έβλεπαν για πρώτη φορά ένα ελληνικό όνομα συνδεδεμένο με νόμο της (μετά τον Γαλιλαίο) Φυσικής, όταν συναντούσαν την «αρχή Καραθεοδωρή» στο βιβλίο «Χημική Θερμοδυναμική» του Θ. Ν. Γιαννακόπουλου (Φυσικοχημεία 2ο έτος).

Ο Σουμπραμανιάν Τσαντρασεκάρ, στο πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου του με τίτλο «An Introduction to the Study of Stellar Structure» (πρώτη έκδοση 1938), στο οποίο περιγράφει την δυναμική που καθορίζει την δομή των άστρων, μας παρουσιάζει τους νόμους της θερμοδυναμικής σύμφωνα με την αυστηρή αξιωματική διατύπωση του μαθηματικού Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή:

Chandrasekhar-karatheodoryDownload

Ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή υπήρξε μέλος των ακαδημιών Βερολίνου (1919), Γκέτινγκεν (1920), Μονάχου (1925), Κολωνίας (1926, Αθηνών (1927) και Ρώμης (1929). Το μαθηματικό έργο του (βιβλία, άρθρα, κλπ.) συλλέχθηκε επιμελώς από τον γιο του, Στέφανο, και εκδόθηκε στα γερμανικά το 1957. Η κόρη του, Δέσποινα Καραθεοδωρή-Ροδοπούλου, επιμελήθηκε την πρόσφατη έκδοση της βιογραφίας του στα ελληνικά. Γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Γερμανία το 1909. Παντρεύτηκε τον πολιτικό , πρόεδρο της βουλής και υπουργό, Κωνσταντίνο Ροδόπουλο με τον οποίο απέκτησε ένα παιδί, το Στέφανο. Το 1950 με την επιστροφή της από τη Γερμανία έζησε σε ένα κτήμα στην Παραλία Σκοτίνας στην Πιερία συγγράφοντας βιβλία με θέμα τον διάσημο πατέρα της, όπως Κωνσταντίνος Καραθεοδωρής ο σοφός Έλλην του Μονάχου (μαζί με την Δέσποινα Βλαχοστεργίου-Βασβατέκη). Πέθανε τον Νοέμβριο του 2009. Με τον θάνατό της εξέλιπε και το όνομα της οικογένειας.

www.math.uoa.gr/anakoinoseis_kai_ekdiloseis

[Δροσος Γεωργιος]

Η συναρπαστική ιστορία του Δεύτερου Νόμου της Θερμοδυναμικής.

O Stephen Wolfram δημοσίευσε χτες στον ιστότοπο arxiv.org ένα άρθρο 161 σελίδων (!) με τίτλο «How Did We Get Here? The Tangled History of the Second Law of Thermodynamics«. Περιγράφει διεξοδικά την ιστορική προέλευση και τα κύρια σκέλη της εννοιολογικής ανάπτυξης του Δεύτερου Νόμου της Θερμοδυναμικής, παραθέτει αποσπάσματα από τις πρωτότυπες πηγές και δίνει βιογραφικές πληροφορίες για τους βασικούς πρωταγωνιστές.
Με μια γρήγορη ματιά βλέπουμε ότι αναφέρεται και στην διατύπωση του Δεύτερου Νόμου από τον Κωνσταντίνο Καραθεοδωρή, ως εξής:
«…. υπάρχει μια ακόμη διατύπωση που εμφανίζεται επίσης μερικές φορές και συνήθως συνδέεται με το όνομα «Carathéodory» ή τον όρο «αξιωματική θερμοδυναμική». Στην πρώτη δεκαετία του εικοστού αιώνα – ιδιαίτερα στον κύκλο γύρω από τον Ντέιβιντ Χίλμπερτ (1862–1943) – υπήρχε πολύς ενθουσιασμός για την αξιωματοποίηση των πραγμάτων, συμπεριλαμβανομένης και της Φυσικής. Έτσι, το 1908 ο μαθηματικός Constantin Carathéodory (1873–1950) πρότεινε μια αξιωματοποίηση της θερμοδυναμικής. Η βασική του ιδέα – την οποία ανέπτυξε περαιτέρω κατά τη δεκαετία του 1920 – ήταν να εξετάσει κάτι σαν το ρευστό φάσης του Gibbs και στη συνέχεια να ισχυριστεί χονδρικά ότι γίνεται (σε κάποιο βαθμό – θεωρητικά) «τόσο μπερδεμένο» που δεν υπάρχουν «πειραματικά εφικτοί» μετασχηματισμοί που να μπορούν να το ξεμπερδέψουν. Ή με την αρχική του διατύπωση: Σε κάθε γειτονιά δεδομένης κατάστασης συστήματος υπάρχουν καταστάσεις μη προσιτές από αυτή με αδιαβατική διεργασία αντιστρεπτής ή μη.
Δεν υπήρξε μεγάλη επιτυχία αυτής της προσέγγισης – αν και ο Max Born (1882-1970) την υποστήριξε, ο Max Planck την απέρριψε και το 1939 ο S. Chandrasekhar (1910-1995) την χρησιμοποιεί στο πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου του σχετικά με την αστρική δομή. Αλλά με διάφορες μορφές, η προσέγγιση Καραθεορωρή συμπεριλήφθηκε σε διάφορα βιβλία. Ένα παράδειγμα είναι η περιγραφή της στο βιβλίο του Brian Pippard (1920–2008) «The Elements of Classical Thermodynamics» (1957):

Πέρα από την διατύπωση Καραθεοδωρή, μπορείτε να διαβάσετε «την περίπλοκη ιστορία για το πως φτάσαμε στον Δεύτερο Νόμο της Θερμοδυναμικής» του Stephen Wolfram ΕΔΩ: https://arxiv.org/ftp/arxiv/papers/2311/2311.10722.pdf

O Stephen Wolfram γεννήθηκε στο Λονδίνο το 1959, σπούδασε στο Ίτον, στην Οξφόρδη και στο Caltech. Δημοσίευσε την πρώτη του επιστημονική εργασία σε ηλικία 15 ετών και σε ηλικία 20 ετών πήρε το διδακτορικό του στη θεωρητική φυσική από το Caltech. Το πρώιμο επιστημονικό έργο του Wolfram αφορούσε κυρίως την φυσική υψηλών ενεργειών, την κβαντική θεωρία πεδίου και την κοσμολογία. Έχοντας αρχίσει να χρησιμοποιεί υπολογιστές το 1973, ο Wolfram έγινε γρήγορα πρωτοπόρος στον αναδυόμενο τομέα του επιστημονικού λογισμικού και το 1979 ξεκίνησε την κατασκευή του SMP -του πρώτου σύγχρονου συστήματος υπολογιστικής άλγεβρας- που κυκλοφόρησε εμπορικά το 1981.
Σε αναγνώριση της πρώιμης δουλειάς του στην φυσική και στους υπολογιστές, ο Wolfram έγινε το 1981 ο νεότερος αποδέκτης υποτροφίας MacArthur. Στα τέλη του 1981, ο Wolfram ξεκίνησε μια νέα φιλόδοξη κατεύθυνση στην επιστήμη με στόχο την κατανόηση της προέλευσης της πολυπλοκότητας στη φύση. Η πρώτη βασική ιδέα του Wolfram ήταν να χρησιμοποιήσει πειράματα υπολογιστή για να μελετήσει τη συμπεριφορά απλών προγραμμάτων υπολογιστή γνωστών ως κυψελικά αυτόματα. Έτσι έκανε μια σειρά από εντυπωσιακές ανακαλύψεις σχετικά με την προέλευση της πολυπλοκότητας. Οι εργασίες που δημοσίευσε ο Wolfram είχαν σημαντικό αντίκτυπο και έθεσαν τις βάσεις για το αναδυόμενο πεδίο της έρευνας περίπλοκων συστημάτων.
O Stephen Wolfram, είναι γνωστός κυρίως ως ο δημιουργός του Mathematica, του Wolfram|Alpha, της Γλώσσας Wolfram, ως ο ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της Wolfram Research και ως συγγραφέας του A New Kind of Science.

https://physicsgg.me/2023/11/22/η-συναρπαστική-ιστορία-του-δεύτερου-ν/