Στρώμα του όζοντος.

[Δροσος Γεωργιος]

Οι δορυφόροι Starlink του Έλον Μασκ απειλούν το στρώμα του όζοντος.

Μια νέα πιθανή παρενέργεια της συνεχώς αυξανόμενης δορυφορικής δραστηριότητας.

Οι δορυφόροι του τηλεπικοινωνιακού δορυφορικού σμήνους Starlink της Space X, της διαστημικής εταιρείας του Ελον Μασκ, κατηγορούνται από την αστρονομική κοινότητα ότι μπλοκάρει την παρατήρηση του Διαστήματος με επίγεια τηλεσκόπια. Διακεκριμένος αστροφυσικός υποστηρίζει ότι οι δορυφόροι του σμήνους απειλούν με καταστροφικές ζημιές τη στρατόσφαιρα της Γης.Το Starlink αριθμεί αυτή τη στιγμή περίπου 8,5  χιλιάδες δορυφόρους και το πλάνο είναι ο αριθμός τους να φτάσει τις 40 χιλιάδες. Ο Τζόναθαν ΜακΝτάουελ που εργάστηκε 37 χρόνια στο Κέντρο Αστροφυσικής Harvard–Smithsonian εξέφρασε φόβους σχετικά με τους δορυφόρους Starlink που επαναεισέρχονται στην ατμόσφαιρα με ρυθμό ενός ή δύο την ημέρα καθώς και για τον κίνδυνο που αναπτύσσεται όσο ο αριθμός τους αυξάνεται συνεχώς ενώ παράλληλα και άλλες εταιρείες δημιουργούν παρόμοιους δορυφορικούς στόλους.Αν η στρατόσφαιρα και ειδικά το στρώμα του όζοντος υποστεί ζημιά, τότε περισσότερη υπεριώδης ακτινοβολία θα φτάνει στην επιφάνεια της Γης οδηγώντας σε αύξηση των κρουσμάτων καρκίνου του δέρματος, καταρράκτη και βλαβών στα μάτια των ανθρώπων.Ο ΜακΝτάουελ αναφέρει ότι πάνω από 25,000 κομμάτια διαστημικών συντριμμιών περιφέρονται σήμερα γύρω από τον πλανήτη.
Αυτά τα συντρίμμια,  γνωστά και ως «διαστημικά σκουπίδια», αποτελούνται από νεκρούς δορυφόρους, καμένα τμήματα πυραύλων ή θραύσματα από συγκρούσεις.Η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Αεροπορίας των ΗΠΑ (FAA) είχε προειδοποιήσει ήδη από το 2023 ότι οι δορυφόροι του Μασκ ενδέχεται να τραυματίσουν ή να σκοτώσουν ανθρώπους έως το 2035. Μία έκθεση της FAA προέβλεπε ότι περίπου 28,000 επικίνδυνα θραύσματα από δορυφόρους που επιστρέφουν στην ατμόσφαιρα θα μπορούσαν να επιβιώσουν κατά την επανείσοδο τα επόμενα χρόνια. Ο Μασκ χαρακτήρισε την ανάλυση «παράλογη, αδικαιολόγητη και ανακριβή», σε επιστολή του προς τη FAA και το Κογκρέσο. Ο τότε επικεφαλής μηχανικός της SpaceX Ντέιβιντ Γκολντστέιν αποκάλεσε την έκθεση «βαθιά εσφαλμένη».«Για να είμαστε σαφείς, οι δορυφόροι της SpaceX έχουν σχεδιαστεί ώστε να καταστρέφονται πλήρως κατά την είσοδό τους στην ατμόσφαιρα στο τέλος της ζωής τους και αυτό πράγματι συμβαίνει», ανέφερε η επιστολή. Ωστόσο τον Φεβρουάριο η SpaceX παραδέχτηκε ότι δεν διαλύονται όλοι οι δορυφόροι της πλήρως κατά την επανείσοδο καθώς η εταιρεία άρχισε να αντικαθιστά παλαιότερους δορυφόρους που είχαν σχεδιαστεί να λειτουργούν για πέντε χρόνια.«Αν και αυτή η προληπτική προσέγγιση έχει το τίμημά της, την απώλεια δορυφόρων που λειτουργούν ακόμα,  πιστεύουμε ότι είναι το σωστό για να διατηρηθεί το Διάστημα ασφαλές και βιώσιμο. Η SpaceX ενθαρρύνει όλους τους ιδιοκτήτες και φορείς δορυφόρων να πραγματοποιούν ασφαλή αποσυμφόρηση πριν οι δορυφόροι τους γίνουν μη ελεγχόμενοι» ανέφερε η εταιρεία.Καθώς ο αριθμός των δορυφόρων αναμένεται να εκτοξευθεί στα ύψη, ο ΜακΝτάουελ εξήγησε ότι, με τον μέσο χρόνο ζωής των δορυφόρων σε χαμηλή τροχιά να είναι 5–7 χρόνια, οι επανεισόδοι θα μπορούσαν να φτάσουν τις πέντε ανά ημέρα μέσα στα επόμενα χρόνια.«Με όλους τους αστερισμούς σε πλήρη ανάπτυξη, αναμένουμε περίπου 30,000 δορυφόρους σε χαμηλή τροχιά και ίσως άλλους 20,000 στα 1,000 χλμ. κυρίως κινεζικούς. Για τους δορυφόρους χαμηλής τροχιάς, αυτό σημαίνει έναν κύκλο αντικατάστασης κάθε πέντε χρόνια, κάτι που μεταφράζεται σε πέντε επανεισόδους ημερησίως» λέει ο ΜακΝτάουελ.

Το σύνδρομο

Αλλά οι υπολογισμοί του συνοδεύονται από μια σοβαρή προειδοποίηση: με τόσο μεγάλο αριθμό αντικειμένων, η Γη μπορεί να πέσει θύμα του «Συνδρόμου Κέσλερ». Το Σύνδρομο Κέσλερ είναι ένα θεωρητικό σενάριο στο οποίο όταν πολλά αντικείμενα κινούνται σε χαμηλή τροχιά συγκρούονται μεταξύ τους προκαλώντας αλυσιδωτές αντιδράσεις και δημιουργώντας τεράστιες ποσότητες διαστημικών συντριμμιών.Ο ΜακΝτάουελ προειδοποίησε ότι, αν ακόμη και το 1% των δορυφόρων Starlink (δηλαδή περίπου 300 δορυφόροι) παύσει να λειτουργεί κανονικά τότε η χαμηλή τροχιά της Γης θα μπορούσε να περάσει το όριο του Κέσλερ. «Αν συμβεί αυτό, θα μπορούσαμε να δούμε μια αλυσιδωτή αντίδραση συγκρούσεων, με κάθε πρόσκρουση να δημιουργεί περισσότερα θραύσματα», εξήγησε.Η περιοχή του διαστήματος μεταξύ 600 και 1.000 χιλιομέτρων ύψους είναι η πιο επικίνδυνη γεμάτη με παλιά τμήματα σοβιετικών πυραύλων και άλλα υπολείμματα. «Όσο περισσότερα προσθέτουμε εκεί, τόσο αυξάνεται η πιθανότητα να συμβεί το σύνδρομο Κέσλερ», προειδοποίησε ο αστροφυσικός.Παρότι πολλοί νέοι δορυφόροι στοχεύουν σε χαμηλότερες τροχιές, όπως το Starlink, ο ΜακΝτάουελ σημείωσε ότι οι κινεζικοί δορυφόροι φτάνουν πάνω από τα 1,000 χιλιόμετρα. «Αν κάτι πάει στραβά πάνω από τα 1,000 χλμ., τότε μάλλον την έχουμε πατήσει, γιατί σε εκείνο το ύψος η ατμόσφαιρα δεν μπορεί να τους τραβήξει κάτω για αιώνες και δεν έχω δει καμία απόδειξη ότι η Κίνα έχει σχέδιο αποχώρησης αυτών των δορυφόρων» αναφέρει ο ΜακΝτάουελ.

https://www.naftemporiki.gr/techscience/2020117/oi-doryforoi-starlink-toy-elon-mask-apeiloyn-to-stroma-toy-ozontos/

[Δροσος Γεωργιος]

Η NASA και η NOAA κατατάσσουν την τρύπα του όζοντος του 2025 ως την 5η μικρότερη από το 1992

Αν και ηπειρωτικής κλίμακας, η τρύπα του όζοντος πάνω από την Ανταρκτική ήταν μικρή το 2025 σε σύγκριση με τα προηγούμενα χρόνια και παραμένει σε καλό δρόμο για να ανακάμψει αργότερα αυτόν τον αιώνα, ανέφεραν η NASA και η Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας (NOAA). Η τρύπα φέτος ήταν η πέμπτη μικρότερη από το 1992, το έτος που άρχισε να ισχύει μια ιστορική διεθνής συμφωνία για τη σταδιακή κατάργηση των χημικών ουσιών που καταστρέφουν το όζον.Στο αποκορύφωμα της φετινής περιόδου εξάντλησης του όζοντος, από τις 7 Σεπτεμβρίου έως τις 13 Οκτωβρίου, η μέση έκταση της τρύπας του όζοντος ήταν περίπου 7,23 εκατομμύρια τετραγωνικά μίλια (18,71 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα) - δηλαδή διπλάσια από την έκταση των ηπειρωτικών Ηνωμένων Πολιτειών. Η τρύπα του όζοντος του 2025 ήδη διαλύεται, σχεδόν τρεις εβδομάδες νωρίτερα από το συνηθισμένο κατά την τελευταία δεκαετία.Η τρύπα έφτασε στη μεγαλύτερη ημερήσια έκτασή της για το έτος στις 9 Σεπτεμβρίου, στα 8,83 εκατομμύρια τετραγωνικά μίλια (22,86 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα). Ήταν περίπου 30% μικρότερη από τη μεγαλύτερη τρύπα που παρατηρήθηκε ποτέ, η οποία σημειώθηκε το 2006, και είχε μέση έκταση 10,27 εκατομμύρια τετραγωνικά μίλια (26,60 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα).«Όπως είχε προβλεφθεί, βλέπουμε τις τρύπες του όζοντος να τείνουν να γίνονται μικρότερες σε έκταση από ό,τι ήταν στις αρχές της δεκαετίας του 2000», δήλωσε ο Paul Newman, ανώτερος επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο του Μέριλαντ, στην κομητεία της Βαλτιμόρης, και επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας του όζοντος στο Κέντρο Διαστημικών Πτήσεων Goddard της NASA στο Γκρίνμπελτ του Μέριλαντ. «Σχηματίζονται αργότερα μέσα στην εποχή και διαλύονται νωρίτερα. Αλλά έχουμε ακόμα πολύ δρόμο να διανύσουμε πριν ανακάμψει στα επίπεδα της δεκαετίας του 1980».Οι επιστήμονες της NASA και της NOAA αναφέρουν ότι η φετινή παρακολούθηση έδειξε ότι οι έλεγχοι στις χημικές ενώσεις που καταστρέφουν το όζον, οι οποίοι θεσπίστηκαν από το Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ και τις επακόλουθες τροποποιήσεις, οδηγούν στη σταδιακή ανάκαμψη της στιβάδας του όζοντος στη στρατόσφαιρα, η οποία παραμένει σε τροχιά πλήρους ανάκαμψης αργότερα αυτόν τον αιώνα.Το πλούσιο σε όζον στρώμα λειτουργεί ως πλανητικό αντηλιακό που βοηθά στην προστασία της ζωής από την επιβλαβή υπεριώδη (UV) ακτινοβολία του Ήλιου. Βρίσκεται στη στρατόσφαιρα, η οποία βρίσκεται μεταξύ 7 και 51 μιλίων πάνω από την επιφάνεια της Γης. Το μειωμένο όζον επιτρέπει σε περισσότερες ακτίνες UV να φτάσουν στην επιφάνεια, με αποτέλεσμα ζημιές στις καλλιέργειες καθώς και αυξημένα κρούσματα καρκίνου του δέρματος και καταρράκτη, μεταξύ άλλων αρνητικών επιπτώσεων στην υγεία.Η διαδικασία καταστροφής του όζοντος ξεκινά όταν ανθρωπογενείς ενώσεις που περιέχουν χλώριο και βρώμιο ανεβαίνουν ψηλά στη στρατόσφαιρα, μίλια πάνω από την επιφάνεια της Γης. Απαλλαγμένα από τους μοριακούς δεσμούς τους από την πιο έντονη υπεριώδη ακτινοβολία, τα μόρια που περιέχουν χλώριο και βρώμιο συμμετέχουν στη συνέχεια σε αντιδράσεις που καταστρέφουν τα μόρια του όζοντος. Οι χλωροφθοράνθρακες και άλλες ενώσεις που καταστρέφουν το όζον χρησιμοποιούνταν κάποτε ευρέως σε αεροζόλ, αφρούς, κλιματιστικά και ψυγεία. Το χλώριο και το βρώμιο από αυτές τις ενώσεις μπορούν να παραμείνουν στην ατμόσφαιρα για δεκαετίες έως αιώνες.«Από την κορύφωσή τους γύρω στο έτος 2000, τα επίπεδα των ουσιών που καταστρέφουν το όζον στην στρατόσφαιρα της Ανταρκτικής έχουν μειωθεί κατά περίπου το ένα τρίτο, σε σχέση με τα επίπεδα πριν από την τρύπα του όζοντος», δήλωσε ο Stephen Montzka, ανώτερος επιστήμονας στο  Εργαστήριο Παγκόσμιας Παρακολούθησης της NOAA . 

Στο πλαίσιο του Πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ του 1987, οι χώρες συμφώνησαν να αντικαταστήσουν τις ουσίες που καταστρέφουν το όζον με λιγότερο επιβλαβείς εναλλακτικές λύσεις.

«Η φετινή τρύπα θα ήταν περισσότερο από ένα εκατομμύριο τετραγωνικά μίλια μεγαλύτερη αν υπήρχε ακόμα τόσο χλώριο στη στρατόσφαιρα όσο υπήρχε πριν από 25 χρόνια», είπε ο Νιούμαν.Ωστόσο, οι πλέον απαγορευμένες χημικές ουσίες παραμένουν σε παλιά προϊόντα, όπως η μόνωση κτιρίων, και σε χώρους υγειονομικής ταφής. Καθώς οι εκπομπές από αυτές τις παλαιές χρήσεις μειώνονται με την πάροδο του χρόνου, οι προβλέψεις δείχνουν ότι η τρύπα του όζοντος πάνω από την Ανταρκτική θα ανακάμψει γύρω στα τέλη της δεκαετίας του 2060.Η NASA και η NOAA είχαν προηγουμένως αξιολογήσει τη σοβαρότητα της τρύπας του όζοντος χρησιμοποιώντας ένα χρονικό πλαίσιο που χρονολογείται από το 1979, όταν οι επιστήμονες άρχισαν να παρακολουθούν τα επίπεδα του όζοντος στην Ανταρκτική με δορυφόρους. Χρησιμοποιώντας αυτό το μεγαλύτερο σε διάρκεια ρεκόρ, η φετινή έκταση της τρύπας του όζοντος κατατάχθηκε 14η μικρότερη σε διάστημα 46 ετών παρατηρήσεων.Παράγοντες όπως η θερμοκρασία, ο καιρός και η ισχύς του ανέμου που περιβάλλει την Ανταρκτική, γνωστή ως πολική δίνη, επηρεάζουν επίσης τα επίπεδα του όζοντος από χρόνο σε χρόνο. Μια ασθενέστερη από το κανονικό πολική δίνη αυτόν τον Αύγουστο βοήθησε να διατηρηθούν οι θερμοκρασίες πάνω από το μέσο όρο και πιθανότατα συνέβαλε σε μια μικρότερη τρύπα του όζοντος, δήλωσε η Λόρα Τσιάστο, μετεωρολόγος στο Κέντρο Πρόβλεψης Κλίματος της NOAA .Οι ερευνητές παρακολουθούν το στρώμα του όζοντος σε όλο τον κόσμο χρησιμοποιώντας όργανα στον δορυφόρο Aura της NASA , τους δορυφόρους NOAA-20 και NOAA-21 , και τον δορυφόρο Suomi National Polar-orbiting Partnership , τον οποίο λειτουργούν από κοινού η NASA και η NOAA.Οι επιστήμονες της NOAA χρησιμοποιούν επίσης όργανα που μεταφέρονται σε μετεωρολογικά μπαλόνια και όργανα επιφάνειας που κοιτούν προς τα πάνω για να μετρήσουν το στρατοσφαιρικό όζον ακριβώς πάνω από το Ατμοσφαιρικό Βασικό Παρατηρητήριο του Νότιου Πόλου . Τα δεδομένα από τα μπαλόνια έδειξαν ότι η συγκέντρωση του όζοντος έφτασε στη χαμηλότερη τιμή των 147 Μονάδων Ντόμπσον φέτος στις 6 Οκτωβρίου. Η χαμηλότερη τιμή που καταγράφηκε ποτέ πάνω από τον Νότιο Πόλο ήταν 92 Μονάδες Ντόμπσον τον Οκτώβριο του 2006.Η Μονάδα Ντόμπσον είναι μια μέτρηση που υποδεικνύει τον συνολικό αριθμό μορίων όζοντος που υπάρχουν σε όλη την ατμόσφαιρα πάνω από μια συγκεκριμένη τοποθεσία. Μια μέτρηση 100 Μονάδων Ντόμπσον αντιστοιχεί σε ένα στρώμα καθαρού όζοντος πάχους 1 χιλιοστού — περίπου όσο ένα δεκάρα — σε κανονικές συνθήκες θερμοκρασίας και πίεσης.

Δείτε την τελευταία κατάσταση του στρώματος του όζοντος πάνω από την Ανταρκτική με το όζον watch της NASA .

 

https://science.nasa.gov/earth/nasa-noaa-rank-2025-ozone-hole-as-5th-smallest-since-1992/

Αυτός ο χάρτης δείχνει το μέγεθος και το σχήμα της τρύπας του όζοντος πάνω από τον Νότιο Πόλο την ημέρα της μέγιστης έκτασής της το 2025. Μέτριες απώλειες όζοντος (πορτοκαλί) είναι ορατές σε περιοχές με πιο ισχυρές απώλειες όζοντος (κόκκινο). Οι επιστήμονες περιγράφουν την «τρύπα» του όζοντος ως την περιοχή στην οποία οι συγκεντρώσεις όζοντος πέφτουν κάτω από το ιστορικό όριο των 220 μονάδων Dobson

Οι επιστήμονες της NOAA εκτοξεύουν ένα μετεωρολογικό μπαλόνι που μεταφέρει μια οζονόσφαιρα κοντά στον Νότιο Πόλο τον Σεπτέμβριο του 2025