Φωτορύπανση και Επιπτώσεις στο Περιβάλλον

[terring]

Απόσπασμα από την πτυχιακή μου "Το Φαινόμενο της Φωτορύπανσης και οι Επιπτώσεις του στο Περιβάλλον", για την οποία πήρα 10/10 Ελπίζω να σας αρέσει

 

Τι είναι η φωτορύπανση;

 

Φωτορύπανση λέγεται το αποτέλεσμα της αλόγιστης χρήσης του τεχνητού φωτισμού. Προκαλείται είτε από την λανθασμένη χρήση του τεχνητού φωτός (φωτισμός εκεί που δεν πρέπει και δεν χρειάζεται) είτε με την υπερβολική χρήση του (περισσότερο φως από το λογικό). Παρατηρείται φωτορύπανση όταν η λαμπρότητα του τεχνητού φωτισμού υπερβεί το 10% της φυσική νυχτερινής λαμπρότητας. Η Διεθνής Επιτροπή Φωτισμού (Commission Internationale de l’Eclairage, C.I.E.) ορίζει το οχληρό φως ως ανεπιθύμητο φως, το οποίο εξαιτίας της ποσότητας, της κατεύθυνσης ή του φασματικού του περιεχομένου σε ένα δεδομένο περιβάλλον, γίνεται αιτία για πρόκληση ενόχλησης ή μείωσης της ικανότητας διάκρισης βασικών λεπτομερειών. Η φωτορύπανση είναι ένα χαρακτηριστικό φαινόμενο των βιομηχανικά ανεπτυγμένων κρατών. Προκαλείται από τον εσωτερικό και εξωτερικό φωτισμό των κτηρίων, τις διαφημιστικές πινακίδες, τους προβολείς, τα γραφεία, τις βιομηχανίες, τον φωτισμό των δρόμων και από ανθρώπινες δραστηριότητες όπως συναυλίες και αθλητικοί αγώνες. Τα μεγαλύτερα ποσοστά φωτορύπανσης τα συναντάμε στη Βόρεια Αμερική, την Ευρώπη, την Ιαπωνία, την Κίνα και την Αυστραλία και σε μερικές πόλεις της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής. Ο όρος «φωτορύπανση» εισήχθη πριν από 40 περίπου χρόνια και είναι στην πραγματικότητα ένας ορισμός που κάνει αναφορά όχι μόνο σε ένα, αλλά σε περισσότερα προβλήματα που προκαλούνται από την αλόγιστη, αντιαισθητική ή περιττή χρήση του τεχνητού φωτός. Οι κατηγορίες περιλαμβάνουν την παραβίαση φωτός, τον υπερβολικό φωτισμό, τη θάμβωση, τον φωτεινό σωρό, και την ουράνια λάμψη. Πολύ συχνά μια πηγή τεχνητού φωτισμού μπορεί να προκαλέσει περισσότερες από μία μορφές φωτορύπανσης.

 

* Παραβίαση φωτός συμβαίνει όταν έχουμε εισβολή ανεπιθύμητου φωτισμού στην ιδιοκτησία άλλου, για παράδειγμα φωτίζοντας τον φράχτη του γείτονα χωρίς να το επιθυμεί. Ένα συνηθισμένο πρόβλημα παραβίασης είναι όταν δυνατός φωτισμός από κοντινά κτήρια ή από το οδικό δίκτυο φωτισμού μπαίνει από το παράθυρο, εμποδίζοντας την σωστή λειτουργία του ύπνου. Ωστόσο ο ακριβής ορισμός του παραβατικού φωτισμού είναι περισσότερο υποκειμενικός επειδή είναι δύσκολος ο καθορισμός της κατεύθυνσης και της έντασης του ανεπιθύμητου φωτισμού.

* Η υπερβολική χρήση του φωτός, ακόμη κι όταν δεν χρειάζεται, προκαλεί την υπερφωτεινότητα. Το φαινόμενο της υπερφωτεινότητας δεν εκλαμβανόταν υπόψη από τους πολίτες την χρονική περίοδο 1950 – 1995, ειδικά στους εσωτερικούς χώρους. Προφανή παραδείγματα υπερφωτεινότητας μπορούν να αποτελέσουν τα καταστήματα με τα αναμμένα φώτα ακόμη και όταν είναι κλειστά, τα Χριστουγεννιάτικα στολίδια που είναι τοποθετημένα στα μπαλκόνια και είναι όλο το βράδυ αναμμένα και οι περιττοί φωτισμοί σε εκκλησίες και δημόσιους χώρους.

* Η θάμβωση είναι το αποτέλεσμα ακραίας αντίθεσης μεταξύ του φωτός και του σκοταδιού της ευρύτερης περιοχής, όπως η απευθείας παρατήρηση των ακτινών του φωτός λόγω ανύπαρκτης ή κακής κάλυψης της πηγής. Το φως που πέφτει κατευθείαν στα μάτια των πεζών και των οδηγών μπορεί να καταστρέψει τη νυχτερινή όραση (την ικανότητα του ματιού να βλέπει και τα πιο αμυδρά αντικείμενα το βράδυ, πράγμα απαραίτητο για τους ερασιτέχνες αστρονόμους) μέχρι και μια ώρα μετά από την έκθεση. Η θάμβωση μπορεί επίσης να καταστήσει δύσκολο για το ανθρώπινο μάτι να προσαρμοστεί στις διαφορές στη φωτεινότητα. Η θάμβωση είναι ένα ιδιαίτερο ζήτημα στην οδική ασφάλεια, δεδομένου ότι τα φωτεινά ή και τα κακώς προστατευμένα φώτα γύρω από τους δρόμους μπορούν απροσδόκητα να τυφλώσουν μερικώς τους οδηγούς ή τους πεζούς και να συμβάλουν στα ατυχήματα. Για παράδειγμα, στο Κεντάκι των Η.Π.Α. το 2005 οι Αρχές έχουν καταγράψει 900 τροχαία ατυχήματα λόγω της θάμβωσης.

* Φωτεινός σωρός ονομάζεται ένα σύνολο φωτεινών πηγών, όπως τα φώτα των οικισμών, οι οδικές λάμπες και ο φωτισμός των αεροδιαδρόμων. Η ομαδοποίηση φωτεινών πηγών μπορεί να προκαλέσει σύγχυση, να αποσπάσει την προσοχή των πολιτών από εμπόδια και να προκαλέσει ακόμη και ατυχήματα. Ο φωτεινός σωρός μπορεί να εντοπιστεί ευκολότερα σε δρόμους με κακή οργάνωση φωτισμού ή όπου φωτεινές διαφημιστικές πινακίδες περιτριγυρίζουν τους δρόμους. Ανάλογα με τα μοτίβα του ανθρώπου ή της οργάνωσης που τοποθετεί τις λάμπες, η τοποθεσία και ο σχεδιασμός τους μπορεί ακόμη και να αποσπάσει την προσοχή των οδηγών και να προκαλέσουν ατυχήματα. Ο φωτεινός σωρός αποτελεί κίνδυνο και για τα αεροσκάφη, όταν ο άσχετος φωτισμός των αυτοκινητόδρομων ή των αστικών περιοχών αποσπά την προσοχή των πιλότων που πρέπει να επικεντρώνονται στον φωτισμό ασφαλείας των αεροδιαδρόμων.

* Η ουράνια λάμψη είναι η λαμπρότητα του ίδιου του ουρανού που βλέπουμε πάνω από τις πόλεις το βράδυ. Είναι ο συνδυασμός όλου του φωτισμού που δραπετεύει στον ουρανό λόγω του κακού σχεδιασμού και αντανακλάται πίσω στο έδαφος. Ο ουρανός χρωματίζεται από τα φώτα τόσο άμεσα όσο και έμμεσα. Οι σφαιρικές ακάλυπτες λάμπες εκπέμπουν ένα πολύ μεγάλο ποσοστό φωτισμού κατευθείαν στον ουρανό, ενώ μέσω της αντανάκλασης από το έδαφος ή τα κτήρια φωτίζουν τον ουρανό ακόμη και όσες λάμπες διαθέτουν σκέπαστρο. Αυτή η μορφή φωτορύπανσης είναι άμεσα συνδεδεμένη με την ατμοσφαιρική ρύπανση. Όταν ο ουρανός είναι καθαρός, το χρώμα του ουρανού αποκτά έναν μπλε χρωματισμό λόγο του Ζωδιακού φωτός. Όταν όμως υπάρχει έντονη ατμοσφαιρική ρύπανση, η διάχυση του φωτός στον ουρανό μπορεί να τον χρωματίσει με διάφορα χρώματα όπως πράσινο, κόκκινο και πορτοκαλί, ενώ στην χειρότερη περίπτωση ο ουρανός αποκτά ένα εκτυφλωτικό λευκό χρώμα. Εξαιτίας αυτού του φαινόμενου, και λόγω της αυξανόμενης ευαισθησίας του ματιού σε λευκές ή μπλε πηγές φωτός όταν προσαρμόζεται σε πολύ χαμηλά επίπεδα φωτός (γνωστό κι ως Φαινόμενο Purkinje), ο άσπρος και ο μπλε χρωματισμός συμβάλλουν περισσότερο στην ουράνια λάμψη από ότι άλλοι χρωματισμοί.

 

Τι προκαλεί η φωτορύπανση;

 

Ηλεκτρική κατανάλωση και φαινόμενο του θερμοκηπίου

 

Ο φωτισμός καταναλώνει το 25% της παγκόσμιας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας ενώ μερικές μορφές υπερβολικού φωτισμού προκαλούν απώλεια ενέργειας, συμπεριλαμβανομένου και του φωτισμού που ρίχνει το φως απευθείας στον ουρανό. Στην περιοχή Piedmont της βόρειας Ιταλίας, επιτρέπεται σε κάθε δήμο μόνο το 10% του συνολικού φωτισμού να κατευθύνεται πάνω από 90 μοίρες από το ναδίρ. Σε εθνικό επίπεδο η αποταμίευση υπολογίζεται σε περίπου 80 δισεκατομμύριο ευρώ και περίπου 600 Γιγαβατώρες, σύμφωνα με δελτίο τύπου του Οκτωβρίου 2007 από την εταιρία ηλεκτρισμού Terna. Τα φωτιστικά σώματα που τοποθετήθηκαν τα τελευταία χρόνια και συνεχίζουν να τοποθετούνται σε όλες τις χώρες (συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας) για τον φωτισμό δημοσίων χώρων, δρόμων, ιδιωτικών εγκαταστάσεων κλπ., διασκορπίζουν σημαντικό ποσοστό του φωτός τους προς τον ουρανό και οριζόντια μακριά από το χώρο που φωτίζουν. Η ενέργεια που σπαταλάτε μ' αυτόν τον τρόπο υπολογίζεται σε ποσοστό από 10% ως και 60% της ενέργειας που καταναλώνει το φωτιστικό σώμα, ανάλογα με το σχήμα του φωτιστικού. Χαρακτηριστικό παράδειγμα άστοχου φωτισμού είναι οι φωτεινές «μπάλες», που είναι τοποθετημένες πάνω σε φανοστάτες και χρησιμοποιούνται για να φωτίσουν αναρίθμητες πλατείες της χώρας, εντούτοις καταφέρνουν κυρίως να εξαφανίζουν το νυχτερινό ουρανό σκορπώντας το περισσότερο φως προς τα πάνω. Άλλο παράδειγμα είναι τα φωτιστικά σώματα των μεγάλων δρόμων και εθνικών οδών που δεν αξιοποιούν όλη την ισχύ τους για το φωτισμό του οδοστρώματος αλλά αφήνουν μεγάλα ποσοστά φωτός να διαφεύγει προς τον ουρανό, καθώς οι φωτιστικές τους επιφάνειες εξέχουν σημαντικά από τα μεταλλικά τους καλύμματα. Η ενέργεια που σπαταλάτε με τον άστοχο φωτισμό, επιβαρύνει σημαντικά τον ενεργειακό προϋπολογισμό και την οικονομία, αλλά και την ατμόσφαιρα με πρόσθετους ρύπους και θερμότητα που εκλύονται κατά την παραγωγή της.

 

Παγκοσμίως το 85% της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας προέρχεται από την καύση ορυκτών καυσίμων. Η καύση κάρβουνου, πετρελαίου και φυσικού αερίου παράγει σημαντικές ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα. Το διοξείδιο του άνθρακα σε φυσιολογικές ποσότητες είναι πολύτιμο για την επιβίωση της ζωής, μιας και συμβάλει στο φυσικό φαινόμενο του θερμοκηπίου. Στην σύγχρονη εποχή ωστόσο η παγκόσμια ποσότητα διοξειδίου του άνθρακα αυξάνεται λόγο των καυσαερίων που εκλύουν οι βιομηχανίες και οι μεταφορές, ενώ το κόψιμο των δέντρων μειώνει την δυνατότητα μείωσης των επιπέδων του διοξειδίου. Περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα από το φυσιολογικό ισοδυναμεί με αυξημένη θερμοκρασία σε μεγαλύτερα επίπεδα από το αναμενόμενο. Υπολογίζεται ότι στα επόμενα 100 χρόνια οι θερμοκρασίες μπορεί να αυξηθούν ως και τρεις βαθμούς Κελσίου. Η φωτορύπανση με την ενεργειακή σπατάλη που προκαλεί συμβάλει σε ένα αβέβαιο μέλλον. Όταν αφήνουμε τα φώτα άσκοπα αναμμένα, συμβάλλουμε στο φαινόμενο του θερμοκηπίου που μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικές και δυσμενείς αλλαγές για τη ζωή στη Γη, όπως το λιώσιμο των πάγων και η μετάδοση τροπικών ασθενειών.

 

Χλωρίδα

 

Τα φυτά χρειάζονται τον φωτισμό για να επιβιώσουν. Χρησιμοποιούν το ηλιακό φως για να παράγουν την τροφή που χρειάζονται μέσω της φωτοσύνθεσης, ενώ εξελίσσονται και τροποποιούνται για να έχουν πρόσβαση σε μεγαλύτερη ποσότητα φωτός, όπως τα δέντρα στην ζούγκλα του Αμαζονίου. Επίσης το ηλιακό φως είναι απαραίτητο για την άνθιση των λουλουδιών, την ανάπτυξη των φυτών, την έναρξη βασικών λειτουργιών όπως η πτώση των φύλλων από τα φυλλοβόλα δέντρα και επίσης χρησιμοποιείται από τα φυτά για να «συνειδητοποιούν» τις εναλλαγές των εποχών και την εναλλαγή μέρας και νύχτας. Με αυτόν τον τρόπο τα φυτά «γνωρίζουν» πότε πρέπει να παράγουν αρκετό φυτόχρωμα -είδος χρωστικής που συναντάτε στα φύλλα και χρησιμοποιείται για τον εντοπισμό του φωτός- το οποίο χρησιμοποιούν για τον έλεγχο της άνθησης. Αν η χρονική περίοδος της νύχτας είναι συντομότερη, δεν μπορεί να παραχθεί αρκετό φυτόχρωμα για την ανάπτυξη των λουλουδιών και του φυτού συνολικά. Παρά την μεγάλη ποσότητα πληροφοριών για την επίδραση του φωτός στα φυτά, λίγα είναι γνωστά για την επίδραση της φωτορύπανσης στα φυτά. Η φωτορύπανση από τον εξωτερικό φωτισμό επηρεάζει τα φυτά ή τα τμήματα των φυτών που βρίσκονται εγγύτερα στις πηγές φωτισμού. Μερικά από τα αποτελέσματα της φωτορύπανσης στα φυτά είναι η καθυστερημένη απώλεια των φύλλων, η ταχέα ανάπτυξη των κλαδιών και η άνθιση των λουλουδιών ακόμη και το Φθινόπωρο. Τα φυλλοβόλα δέντρα ρίχνουν τα φύλλα τους για να εμποδίζουν την απώλεια νερού από την διαπνοή του νερού από τα φύλλα, όμως επηρεάζονται σημαντικά από τη φωτορύπανση επειδή λόγω του φωτισμού δεν μπορούν να ρίξουν τα φύλλα τους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα δέντρα να μη μπορούν να αποθηκεύουν νερό και να ξεραίνονται.

 

Πανίδα

 

Έχει αποδειχθεί ότι ο φυσικός φωτισμός αποτελεί καθοριστικό παράγοντα στην αναπαραγωγή των ζώων. Τα ζώα έχουν τους δικούς τους κύκλους και τρόπους αναπαραγωγής ανάλογα με τις συνθήκες φωτισμού που επικρατούν στο περιβάλλον. Τι γίνεται όμως όταν τον ρόλο του φυσικού φωτισμού παίρνει η φωτορύπανση; Σε μια από τις πρώτες έρευνες που αφορούσαν τις επιπτώσεις του φωτισμού στα σπονδυλωτά ζώα, εκτέθηκαν σπουργίτια για μερικά λεπτά σε ηλεκτρικό φωτισμό λίγο μετά τη δύση του Ήλιου κατά την διάρκεια του χειμώνα. Κάτω από αυτές τις συνθήκες τα σπουργίτια ήρθαν σε περίοδο αναπαραγωγής πολύ νωρίτερα, παρά το βαρύ Καναδικό χειμώνα. Επιπλέον το τεχνητό φως μπόρεσε να ρυθμίσει τον αναπαραγωγικό φαινότυπο σε αυτά τα πουλιά σαν να ήταν καλοκαίρι. Παρομοίως το ίδιο ακριβώς φαινόμενο ανακαλύφθηκε ότι συμβαίνει και στα θηλαστικά. Μετά από έρευνες σε ευρωπαϊκά τρωκτικά του είδους Microtus agrestis, βρέθηκε ότι λόγω της φωτορύπανσης, η εποχή αναπαραγωγής τους ξεκινά σε ακατάλληλες και επικίνδυνες περιόδους. Το συμπέρασμα από τις προηγούμενες μελέτες είναι ότι τα νεογνά τόσο των πτηνών όσο και των θηλαστικών είναι ευάλωτα όταν γεννιούνται σε αντίξοες συνθήκες, όπως οι χαμηλές θερμοκρασίες, και ο ρυθμός θνησιμότητας των νεοσσών αυξάνεται δραματικά. Το αποτέλεσμα είναι ότι πολλά ζώα κινδυνεύουν ακόμη και από την στιγμή της γέννησης τους, εξαιτίας της φωτορύπανσης.

 

Σε πολλά σημεία της Γης ο ουράνιος φωτισμός που προκαλείται τη νύχτα από τις πόλεις, τους αυτοκινητόδρομους και γενικά από ανθρώπινες κατασκευές ξεπερνά κατά πολύ σε λαμπρότητα τον φυσικό φωτισμό της Πανσέληνου. Το ηλιακό φως που αντανακλά η Σελήνη στη Γη επηρεάζει τόσο πολύ τη ζωή, που πολλά ζώα και φυτά εξαρτώνται από τη Σελήνη. Όμως από τη στιγμή που η φωτορύπανση ξεπερνά σε φωτεινότητα τον φυσικό μας δορυφόρο, οι επιπτώσεις για τα ζώα και τα φυτά αυτά θα είναι σημαντικές. Για παράδειγμα, το τεχνητό φως αυξάνει τους κινδύνους που πρέπει να αντιμετωπίσει ένα ζώο για να κυνηγήσει την τροφή του, ενώ από έρευνες που έγιναν σε τρία είδη τρωκτικών αποδείχτηκε ότι ο τεχνητός φωτισμός μειώνει την αποδοτικότητα τους να συλλέξουν τροφή. Παρόμοια αποτελέσματα έδειξαν έρευνες και σε τρωκτικά της ερήμου και σε θαλασσοπούλια. Σε μερικές περιπτώσεις ο έντονος φωτισμός μπορεί να αξιοποιηθεί από διάφορα ζώα για να βρουν τροφή. Στην Σουηδία οι νυχτερίδες έλκονται από τα φώτα των αυτοκινητόδρομων για να βρουν έντομα που είναι η αγαπημένη τους τροφή. Τα έντομα είναι πιθανό να χρησιμοποιούν τον φυσικό φωτισμό για να προσανατολιστούν και ίσως σε αυτό οφείλεται η έλξη τους από τα τεχνητά φώτα. Αυτό το μπέρδεμα είναι επικίνδυνο για τα έντομα αλλά όχι και για τις νυχτερίδες. Σε μια μελέτη χρησιμοποιήθηκαν λάμπες υδραργύρου των 125 W όπου παράγουν γαλανόλευκο φως, λάμπες νατρίου υψηλής πίεσης των 100 W όπου παράγουν πορτοκαλί φως και λάμπες νατρίου χαμηλής πίεσης των 100 W όπου παράγουν βαθύ πορτοκαλί φως. Τα έντομα προσελκύσθηκαν πολύ περισσότερο από το γαλανόλευκο φως, ενώ προσπέρασαν το βαθύ πορτοκαλί φως. Η ίδια έρευνα έδειξε ότι οι περισσότερες νυχτερίδες μαζεύονται στους γαλανόλευκους φωτισμούς και προσπερνάνε επίσης τα βαθιά πορτοκαλί φώτα. Ο τεχνητός φωτισμός σε αυτές τις περιπτώσεις είναι καταστρεπτικός για τα θηράματα και αποτελεί για πολλούς θηρευτές την εύκολη λύση για να τραφούν. Όμως αν το φαινόμενο αυτό εξακολουθήσει μακροχρόνια, τότε υπάρχει κίνδυνος στο μέλλον να έντομα να εκλείψουν από τις περιοχές αυτές με αποτέλεσμα να μειωθεί ο αριθμός των νυχτερίδων. Παρόμοιες συμπεριφορές συναντάμε και σε άλλα είδη ζώων.

 

Η μετανάστευση είναι κρίσιμος παράγοντας για την επιβίωση πολλών ζώων. Ανάλογα με τις κλιματικές συνθήκες, τα ζώα μεταναστεύουν για την αναζήτηση τροφή και χώρου για αναπαραγωγή. Πολλά ζώα χρησιμοποιούν το φυσικό φως για προσανατολισμό, όπως το φως του Ήλιου και της Σελήνης, ενώ ανάλογα με τις μεταβολές του φωτός παρατηρούμε μεταβολές και στις μεταναστευτικές συνήθειες και κατευθύνσεις. Τι γίνεται όμως με το τεχνητό φως; Χαρακτηριστική είναι η συμπεριφορά των πτηνών λόγω του φωτισμού. Βιολόγοι στις Η.Π.Α. υπολογίζουν ότι 4-5 εκατομμύρια πουλιά το χρόνο πεθαίνουν πέφτοντας πάνω σε φωτισμένους πυργίσκους, καπνοδόχους και ουρανοξύστες. Τα ασημένια χέλια δεν μπορούν να μεταναστεύσουν όταν υπάρχει υποβρύχια φωτορύπανση, όπως από τα φώτα των πλοίων και των παράκτιων πόλεων, ενώ ανακαλύφθηκαν διαταραχές στον κιρκαδικό κύκλο των πεταλούδων μονάρχης με αποτέλεσμα να μεταναστεύουν σε λάθος κατεύθυνση. Ακόμη και το πλαγκτόν επηρεάζεται από τη φωτορύπανση, όπως η δάφνια όπου η έκθεση της σε αστική φωτορύπανση μειώνει τον ρυθμό μετανάστευσης. Άλλη μια σημαντική επίπτωση είναι η επίδραση του φωτός στις νεογέννητες χελώνες. Οι χελώνες βγαίνουν από τις φωλιές τους το βράδυ και προσανατολίζονται, μεταξύ άλλων, με τη βοήθεια του φωτός. Υπό φυσιολογικές συνθήκες τις οδηγεί το φως των άστρων του νυκτερινού ουρανού που καθρεφτίζεται στη θάλασσα. Όμως σε περιοχές παραθαλάσσιων μεγαλουπόλεων οι χελώνες κατευθύνονται αντίθετα προς τη θάλασσα μαγνητισμένες από τα φώτα της πόλης, με αποτέλεσμα να πεθαίνουν από αφυδάτωση, από τις επιθέσεις άλλων ζώων ή ακόμη και να πέφτουν θύματα αυτοκινήτων που τυχαίνει να κινούνται σε παραλιακούς δρόμους. Τα ίδια ακριβώς αποτελέσματα έχουν τα φώτα παραθαλάσσιων πόλεων σε περιοχές όπου οι θηλυκές χελώνες καταφθάνουν από τον ωκεανό ψάχνοντας χώρο στην ξηρά για να χτίσουν τις φωλιές τους. Μόνο στη Φλόριντα των ΗΠΑ εκτιμάται ότι κάθε χρόνο από τα φώτα της πόλης αποπροσανατολίζονται δεκάδες χιλιάδες χελώνες. Το γνωστότερο παράδειγμα στη Ελλάδα είναι η θαλάσσια χελώνα καρέτα - καρέτα, η οποία γεννάει τα αβγά της στα παράλια της Ζακύνθου. Ο τεχνητός φωτισμός στις περιοχές όπου γεννούν οι χελώνες, αποπροσανατολίζει τα νεογέννητα χελωνάκια και τα οδηγεί στον θάνατο από εξάντληση ή θήρευση.

 

Ανθρώπινη υγεία

 

Όλο και περισσότερες έρευνες δείχνουν ότι η φωτορύπανση επιδεινώνει ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα υγείας των ανθρώπων, τον καρκίνο. Πως είναι δυνατόν το φως να συντελεί στην εμφάνιση καρκίνου; Η απάντηση βρίσκεται στην μελατονίνη, την ορμόνη που παράγεται από τον εγκέφαλο και συγκεκριμένα από την επίφυση. Βοηθά τον ανθρώπινο οργανισμό να γνωρίζει πότε είναι η κατάλληλη ώρα για ύπνο και πότε είναι η ώρα για να ξυπνήσουμε. Οι διαδικασίες σύνθεσης και έκκρισης της μελατονίνης στον εγκέφαλο ενεργοποιούνται από το σκοτάδι και απενεργοποιούνται από το φως. Το γεγονός αυτό δείχνει ότι η ορμόνη εμπλέκεται στον εικοσιτετράωρο ρυθμό του ανθρώπινου οργανισμού και στη ρύθμιση διαφόρων σωματικών λειτουργιών. Η συγκέντρωση της μελατονίνης στο αίμα φτάνει στα ψηλότερα της επίπεδα λίγο πριν από την ώρα του ύπνου τη νύχτα, αφού είναι η ορμόνη που μας φέρνει υπνηλία. Η μελατονίνη έχει συνεπή ρόλο ως βιολογικό ρολόι του ανθρώπινου οργανισμού. Έχει αντιοξειδωτικές ιδιότητες και ενισχύει το ανοσολογικό σύστημα δηλαδή το σύστημα άμυνας του σώματός μας. Αυξάνει την παραγωγή των λεμφοκυττάρων τύπου Τ που είναι βασικός πυλώνας της αμυντικής ικανότητας του ανοσοποιητικού συστήματος. Η μείωση της παραγωγής της μελατονίνης στους ανθρώπους, λόγω του ότι στη σημερινή εποχή εκτίθενται πολύ περισσότερες ώρες στο φως εξαιτίας του τεχνητού φωτισμού τη νύχτα, έχει προταθεί ως μια από τις αιτίες της μεγάλης αύξησης του καρκίνου που παρατηρούνται παγκοσμίως. Σε μια έρευνα στη Δανία μεταξύ 7.035 γυναικών με πρόωρο καρκίνο του μαστού, μόλις μισός χρόνος νυχτερινής εργασίας ήταν αρκετός για να αυξήσει την πιθανότητα καρκίνου κατά 1,5 φορά. Άλλες μελέτες με γυναίκες σε διάφορες νυχτερινές εργασίες δείχνουν ότι η νυχτερινή εργασία μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα καρκίνου ως και τρεις φορές περισσότερο. Άλλη μια έρευνα που μελετούσε 602 περιπτώσεις καρκίνου στο παχύ έντερο που αφορούσαν 78.586 γυναίκες, κατέληξε στο συμπέρασμα ήταν ότι οι αλλαγές βαρδιών τρεις νύχτες ανά μήνα για δέκα πέντε χρόνια αυξάνουν την πιθανότητα να αποκτήσουν οι εργαζόμενοι καρκίνο στο παχύ έντερο. Ανακεφαλαιώνοντας τις παραπάνω μελέτες, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι οι καρκινογενέσεις ή και οι αλλαγές στην ποσότητα μελατονίνης και άλλων σωματικών συστημάτων αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου.

 

Κοινωνικά θέματα

 

Ο φωτισμός των δημοσίων χώρων υπάρχει κυρίως για λόγους δημόσιας ασφάλειας, δηλαδή για την αποτροπή ή τον περιορισμό των εγκληματικών ενεργειών. Έχουν γίνει αρκετές έρευνες προκειμένου να επιβεβαιωθεί με επάρκεια η προηγούμενη πρόταση και τα αποτελέσματα αυτών των ερευνών είναι αλληλοσυγκρουόμενα. Η αύξηση της στάθμης του φωτισμού σε αρκετές περιπτώσεις οδήγησε σε μείωση των εγκληματικών δραστηριοτήτων, καθώς και στην εγκατάσταση αισθήματος ασφάλειας. Ταυτόχρονα όμως διέσπειρε το έγκλημα στις πόλεις και μετατόπισε τις εγκληματικές δραστηριότητες σε γειτονικές κακοφωτισμένες περιοχές. Στις ίδιες έρευνες διαπιστώθηκε ότι ο υποδιπλασιασμός του φωτισμού οδηγεί σε αύξηση από 20% μέχρι 100% ορισμένων εγκληματικών δραστηριοτήτων, ενώ αύξηση του φωτισμού οδήγησε σε μείωση από 40% μέχρι και 90%. Σε άλλες περιπτώσεις όμως φάνηκε ότι τα φώτα δεν μείωναν την εγκληματικότητα αλλά απλώς φώτιζαν τη σκηνή του εγκλήματος. Επίσης μπορεί το έγκλημα να μειώνεται στη συγκεκριμένη πλατεία αλλά μεταφέρεται στο εγγύτερο σκοτεινό σημείο. Το 2000 η Αστυνομία του Σικάγο ανέφερε ότι ο αύξηση του εξωτερικού φωτισμού συνέβαλε στην αύξηση της εγκληματικότητας.

 

ΗΤα αυτοκινητιστικά δυστυχήματα είναι ένα από τα σοβαρότερα κοινωνικά προβλήματα παγκοσμίως. Έχει παρατηρηθεί ότι τόσο η συχνότητα όσο και η σοβαρότητα των τροχαίων ατυχημάτων αυξάνει κατά την νύχτα. Η μείωση της ορατότητας είναι ο κύριος λόγος, παρά τον τεχνητό φωτισμό. Όμως πολλές φορές ο τεχνητός φωτισμός προκαλεί την μείωση της ορατότητας. Για 50 χρόνια το Βρετανικό Υπουργείο Μεταφορών μελετούσε τις επιπτώσεις της φωτορύπανσης στην οδήγηση. Τα αποτελέσματα θα δημοσιευτούν το 2009, ωστόσο ήδη βρίσκονται στη δημοσιότητα μερικά από τα συμπεράσματα της έρευνας. Ένα από αυτά είναι ότι η αύξηση του φωτισμού δεν μειώνει τα τροχαία ατυχήματα κατά 30% σε αντίθεση με ότι πιστεύεται. φωτορύπανση ακόμη και σε χαμηλότερα επίπεδα προκαλεί προβλήματα στην Αστρονομία, τόσο στην ερασιτεχνική όσο και στην επαγγελματική. Πολλά αστεροσκοπεία, όπως το Μεντόν στο Παρίσι και το Αθηνών στο Θησείο, αχρηστεύτηκαν και αναγκάστηκαν να κλείσουν ή να λειτουργούν πλέον ως μουσεία. Άλλα αστεροσκοπεία, όπως της Πεντέλης, υπολειτουργούν και κινδυνεύουν να κλείσουν εξαιτίας της φωτορύπανσης. Το παράδειγμα της Πεντέλης δεν είναι τυχαίο, αφού εξαιτίας της ανεξέλεγκτης πολεοδόμησης τα σπίτια απέχουν ελάχιστα μόλις μέτρα από το αστεροσκοπείο. Υπάρχουν επίσης και αστεροσκοπεία που ενώ λειτουργούν ομαλά, δεν μένουν ούτε εκείνα ανεπηρέαστα από την φωτορύπανση, όσο χαμηλά κι αν είναι τα επίπεδα. Για παράδειγμα αναφέρουμε το αστεροσκοπείο στον Αστρονομικό Σταθμό Κρυονερίου, το οποίο αν και βρίσκεται στο βουνό Κυλήνη κοντά στο χωριό Κρυονέρι, έχει ήδη αρχίσει να επηρεάσει από την φωτορύπανση της Αθήνας, ακόμη κι από την απόσταση των 105 χιλιομέτρων από το κέντρο της. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση στη Σαγκάη, όπου οι επαγγελματίες αστρονόμοι ήδη αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα. Η ανάπτυξη της Σαγκάης δημιουργούσε φωτορύπανση για πολύ καιρό αλλά σήμερα έχει φτάσει σε απαράδεκτα επίπεδα, με αποτέλεσμα το οπτικό αστεροσκοπείο του Shanghai Astronomical Observatory (Sh.A.O.) να υπολειτουργεί και να κινδυνεύει να κλείσει. Μάλιστα εξαιτίας της φωτορύπανσης το αστεροσκοπείο δεν μπορούσε να συμμετάσχει σε παγκόσμια ερευνητικά προγράμματα, μια κατάσταση στην οποία παρομοίως βρίσκεται και το αστεροσκοπείο της Πεντέλης. Το 1985 σύμφωνα με τη Διεθνή Αστρονομική Ένωση (International Astronomical Union, I.A.U.), αν σε μια περιοχή το τεχνητό φως είναι χαμηλότερο από το 10% της φωτεινότητας του ουρανού τότε θεωρείται κατάλληλη για την κατασκευή του αστεροσκοπείου. Ωστόσο ο τεχνητός φωτισμός στην περιοχή του αστεροσκοπείου της Σαγκάης φτάνει το 591%! Η μόνη λύση πλέον είναι η μεταφορά του αστεροσκοπείου σε άλλη περιοχή, με προτεινόμενες το Tianhuangping στο Anji City και το Zhejiang, όπου εκεί οι αρχές συμφώνησαν να θεσπίσουν νομοθεσία περιορισμού της φωτορύπανσης. Εξίσου λυπηρή είναι η κατάσταση και στο ερασιτεχνικό επίπεδο, που οι περισσότεροι ερασιτέχνες αστρονόμοι αναγκάζονται να απομακρυνθούν εκατοντάδες χιλιόμετρα από τις πόλεις για να παρατηρήσουν τον έναστρο ουρανό. Σε μια χώρα όπως η Ελλάδα, οι περισσότεροι πολίτες αγνοούν τις ανάγκες των ερασιτεχνών αστρονόμων και πολλές φορές καταπατούν το δικαίωμα τους για καθαρούς από τα φώτα ουρανούς. Μάλιστα μερικοί αγανακτισμένοι ερασιτέχνες αστρονόμοι αντιμετωπίζουν την φωτορύπανση με λιγότερο θεμιτούς τρόπους, κυρίως με την καταστροφή των ενοχλητικών λαμπτήρων.

 

Τα αυτοκινητιστικά δυστυχήματα είναι ένα από τα σοβαρότερα κοινωνικά προβλήματα παγκοσμίως. Έχει παρατηρηθεί ότι τόσο η συχνότητα όσο και η σοβαρότητα των τροχαίων ατυχημάτων αυξάνει κατά την νύχτα. Η μείωση της ορατότητας είναι ο κύριος λόγος, παρά τον τεχνητό φωτισμό. Όμως πολλές φορές ο τεχνητός φωτισμός προκαλεί την μείωση της ορατότητας. Για 50 χρόνια το Βρετανικό Υπουργείο Μεταφορών μελετούσε τις επιπτώσεις της φωτορύπανσης στην οδήγηση. Τα αποτελέσματα θα δημοσιευτούν το 2009, ωστόσο ήδη βρίσκονται στη δημοσιότητα μερικά από τα συμπεράσματα της έρευνας. Ένα από αυτά είναι ότι η αύξηση του φωτισμού δεν μειώνει τα τροχαία ατυχήματα κατά 30% σε αντίθεση με ότι πιστεύεται. Είναι γνωστό ότι απαιτείται μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, ως και μισή ώρα, προκειμένου να προσαρμοστεί το μάτι από το φως στο σκοτάδι από ότι το αντίθετο. Ιδιαίτερα τα μάτια των ηλικιωμένων προσαρμόζονται ακόμη πιό αργά. Το υπερβολικό φως των πόλεων και η εναλλαγή περισσότερο ή λιγότερο φωτισμένων περιοχών κατά την οδήγηση προκαλεί συνεχείς αναπροσαρμογές του ματιού. Η αίσθηση αυτή, η οποία είναι ιδιαίτερα ενοχλητική, οδηγεί αρκετούς οδηγούς, κυρίως μεγάλης ηλικίας, να αποφεύγουν την οδήγηση το βράδυ. Από την άλλη πλευρά είναι αποδεδειγμένο ότι η αύξηση του φωτισμού μειώνει τον λόγο Νύχτα/Ημέρα στα ατυχήματα. Η μείωση αυτή όμως δεν είναι γραμμική, αφού ο λόγος Ν/Η αυξάνει μετά από ένα επίπεδο φωτισμού και πάνω. Ο σωστός οδικός φωτισμός, βελτιώνει την ορατότητα του οδηγού και την οπτική καθοδήγηση και έχει ευεργετική επίδραση στην ασφάλεια της κυκλοφορίας, μειώνοντας τα νυκτερινά ατυχήματα σε ποσοστό 35 έως 55%.

 

Τι μπορούμε να κάνουμε για να αντιμετωπίσουμε την φωτορύπανση;

 

Νομοθεσία

 

Στην Ισπανία το Βασιλικό Διάταγμα του 1988, 31/1988, προέβλεπε την απαγόρευση εγκαταστάσεων βιομηχανικών και ρυπογόνων σε μία ζώνη κοντά και περιμετρικά του Αστεροσκοπείου. Αργότερα έχουμε το Διάταγμα 243/1992, που προτάθηκε από τα Υπουργεία Παιδείας και Πολιτισμού, Βιομηχανίας, Μεταφορών, Εργασίας και Εμπορίου, που ρυθμίζει όλα τα θέματα της φωτορύπανσης συστηματικά και με πλήρη τρόπο. Να σημειωθεί επίσης και η απόφαση του δημοτικού συμβουλίου της πόλης Tarrega της Ισπανίας μετά από πρωτοβουλία του ισπανικού Σχολείου που συμμετέχει στο Πρόγραμμα αυτό, και που πήρε την απόφαση της συγκρότησης επιτροπής για την μελέτη του θέματος και την υποβολή πρότασης στο δημοτικό συμβούλιο, που με την σειρά του θα προκαλέσει ψήφιση νόμου από την Βουλή, ενώ στην περιφέρεια της Ανδαλουσίας, σε μια προσπάθεια να περιοριστεί η σπατάλη ηλεκτρικής ενέργειας, οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και ο περιττός νυχτερινός φωτισμός, το Δημαρχείο της πόλη της Γρανάδας έχει αποφασίσει να περιορίσει τις ώρες όπου τα διακοσμητικά Χριστουγεννιάτικα φώτα θα είναι αναμμένα.

 

Στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής η συζήτηση για το θέμα της φωτορύπανσης έχει ξεκινήσει εδώ και πολύ καιρό από πολλές οργανώσεις, κυρίως όμως από την International Dark Sky Association (I.D.A.). Ένα παράδειγμα αποτελεί το μοντέλο για τον εξωτερικό φωτισμό των Δήμων και των Κοινοτήτων στο Tucson της Αριζόνας, όπου αναφέρονται οι προϋποθέσεις για τον εξωτερικό φωτισμό, για την τοποθέτηση των διαφημιστικών και το υλικό από το οποίο θα πρέπει να είναι κατασκευασμένες οι διαφημιστικές πινακίδες και προτείνονται τρόποι μέτρησης της φωτορύπανσης. Εκτός από τις γενικές μεταρρυθμίσεις που αφορούν όλη την χώρα των Ηνωμένων Πολιτειών, έχουμε και παρόμοιες αναφορές και σε δημαρχιακό επίπεδο. Στην πόλη Fort Wayne της πολιτείας της Ινδιάνας ο δήμαρχος Tom Henry υπέγραψε τον Δεκέμβριο του 2008 ένα διάταγμα του Δημοτικού Συμβουλίου, κηρύττοντας την φωτορύπανση ως δημοτική παραβίαση. Η πλημμύρα φωτός (είδος τεχνητού φωτισμού που φωτίζονται μεγάλες εκτάσεις και χρησιμοποιείται ειδικά στις αθλητικές εγκαταστάσεις), οι σφαιρικές λάμπες και οι προβολείς πρέπει να είναι εστιασμένα μακριά από το σπίτι του γείτονα, αλλιώς η αστυνομία του Fort Wayne μπορεί να τιμωρήσει τον παραβάτη αν υπάρξει καταγγελία. Από το διάταγμα εξαιρούνται οι φωτισμοί ασφαλείας.

 

Στην Ιαπωνία μετά από 3 χρόνια συζητήσεων με εργατική ομάδα της Ιαπωνικής Ένωσης Φωτισμού και μετά από δύο χρόνια συζητήσεων υπό την αιγίδα της Περιβαλλοντικής Υπηρεσίας της Ιαπωνίας, δημοσιοποιήθηκε το «Οδηγός για την Φωτορύπανση – Στοχεύοντας σε Περιβάλλοντα Σωστού Φωτισμού». Δημοσιοποιήθηκε τον Μάρτιο του 1998 από την Περιβαλλοντική Υπηρεσία και είναι η πρώτη κυβερνητική οδηγία στον κόσμο που αφορά άμεσα την φωτορύπανση και την αντιμετώπιση της. Λόγω της σπουδαιότητας θα δούμε λίγο πιο αναλυτικά ένα σύντομο ιστορικό της οδηγίας αυτής και ένα δείγμα από το περιεχόμενο της. Η οδηγία αυτή αναφέρει εν συντομία τα προβλήματα που σχετίζονται με την κατάχρηση του φωτισμού και παροτρύνει την λογική χρήση του, ενώ επίσης απαιτεί το σωστό σύστημα ελέγχου. Ωστόσο σε μόλις τρεις γραμμές του κειμένου αναφέρει τον έλεγχο της νυχτερινής φωτεινότητας από τις δορυφορικές μετρήσεις. Βεβαίως οι επίγειες παρατηρήσεις της ουράνιας λάμψης μπορούν να δώσουν άμεσες μετρήσεις, μα το πρόγραμμα παρακολούθησης των άστρων χρειάζεται την συνεργασία πολλών ανθρώπων από όλη την περιοχή για τις μετρήσεις. Αυτό είναι θετικό για την εκπαίδευση των ανθρώπων για την φωτορύπανση, αλλά δεν μπορεί να καλύψει όλη την χερσαία περιοχή και επίσης η ακρίβεια είναι χειρότερη.

 

Στην Ελλάδα δεν υπάρχουν κανονισμοί που να προδιαγράφουν με ένα συστηματικό τρόπο τις απαιτήσεις που πρέπει να πληρούν οι εγκαταστάσεις εξωτερικού φωτισμού, επομένως ο μελετητής των εγκαταστάσεων φωτισμού είναι αναγκασμένος να ανατρέξει σε διεθνείς κανονισμούς και οδηγίες. Η ίδια η λέξη «φωτορύπανση» απαντάται για πρώτη φορά σε ελληνικό νομοτεχνικό κείμενο στο προεδρικό διάταγμα του 1999 που αφορά την προστασία του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Ζακύνθου (Π.Δ. την 1-12-1999 «… για το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ζακύνθου», Φ.Ε.Κ. 906/Δ/1999). Στο διάταγμα αυτό αναφέρεται ότι στο Θαλάσσιο Πάρκο Ζακύνθου «… επιβάλλεται η λήψη μέτρων στον περιορισμό… της φωτορύπανσης», μόνο που ούτε η φωτορύπανση ορίζεται ούτε τα κατάλληλα μέτρα προσδιορίζονται.

 

Προτάσεις

 

Η μείωση της φωτορύπανσης συνεπάγεται πολλές ενέργειες, όπως η μείωση της ουράνιας λάμψης, της θάμβωσης, του παραβατικού φωτισμού και του φωτεινού σωρού. Η καλύτερη μέθοδος για τη μείωση της φωτορύπανσης λοιπόν εξαρτάται από το ποιο ακριβώς είναι το πρόβλημα σε κάθε δεδομένη περίσταση. Πιθανές λύσεις περιλαμβάνουν:

 

1. Χρησιμοποίηση των πηγών φωτός στην ελάχιστη ένταση που είναι αναγκαίο για να επιτευχθεί ο σκοπός του φωτισμού.

2. Σβήσιμο φωτός με χρονόμετρο, αισθητήρα ή με το χέρι, όταν δεν χρειάζεται.

3. Βελτίωση των φωτιστικών σωμάτων, έτσι ώστε να κατευθύνουν το φως με μεγαλύτερη ακρίβεια εκεί που αυτό είναι αναγκαίο, και με λιγότερες παρενέργειες.

4. Προσαρμογή του τύπου του φωτός που χρησιμοποιείται, έτσι ώστε τα κύματα φωτός που εκπέμπει να είναι εκείνα που είναι λιγότερο πιθανό να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα φωτορύπανσης.

5. Αξιολόγηση των υφιστάμενων σχεδίων φωτισμού, και εκ νέου σχεδιασμό όλων ή μερικών από τα ήδη υπάρχοντα σχέδια ανάλογα με το αν πραγματικά χρειάζεται το υφιστάμενο φως.

 

Η χρήση φωτιστικών με σκέπαστρο ολικής αποκοπής, όπου καλύπτει σχεδόν όλη τη φωτεινή πηγή, υποστηρίζεται από τους υπέρμαχους για τη μείωση της φωτορύπανσης. Μια καλύπτρα ολικής αποκοπής με σωστή εγκατάσταση ελαχιστοποιεί τις πιθανότητες να ξεφύγει το φως πάνω από το επίπεδο του ορίζοντα. Η χρήση σκέπαστρων ολικής αποκοπής μπορεί να χρησιμοποιηθεί περισσότερο για χαμηλότερη ισχύ λαμπτήρων, παράγοντας όμοιο ή καλύτερο αποτέλεσμα μιας και σχεδιάζονται με μεγαλύτερη προσοχή. Σε κάθε σύστημα φωτισμού, ένα τμήμα της ουράνιας λάμψης προκαλείται από το φως που αντανακλάται στο έδαφος. Η αντανάκλαση αυτή μπορεί να μειωθεί με την χρήση των σκέπαστρων ολικής αποκοπής μόνο σε λαμπτήρες χαμηλής απόδοσης και τον καθορισμό της κατάλληλης απόστασης μεταξύ των φωτισμών.

 

Υπάρχουν πολλά είδη πηγών φωτισμού με διαφορετικές ιδιότητες το κάθε ένα που επηρεάζουν την καταλληλότητα τους για ορισμένους σκοπούς, ιδίως στην αποτελεσματικότητα και το φασματικό εύρος. Είναι συχνό το φαινόμενο να επιλέγονται ακατάλληλες πηγές φωτός για μια εργασία, είτε λόγω άγνοιας είτε επειδή δεν ήταν διαθέσιμες πιο εξελιγμένες πηγές φωτός κατά την εγκατάσταση. Επομένως οι ακατάλληλα επιλεγμένες πηγές φωτός συχνά συμβάλλουν στη φωτορύπανση και την σπατάλη ηλεκτρικής ενέργειας. Με την εκ νέου αξιολόγηση και αλλαγή των φωτεινών πηγών που χρησιμοποιούνται, συχνά είναι δυνατή η μείωση την ενεργειακής σπατάλης και των επιπτώσεων της φωτορύπανσης σε σημαντικό βαθμό, ενώ παράλληλα βελτιώνεται η αποτελεσματικότητα και η φωτεινότητα. Πολλοί αστρονόμοι προτείνουν ότι στις κοινότητες γύρω από το αστεροσκοπείο πρέπει να χρησιμοποιούνται λαμπτήρες νατρίου χαμηλής πίεσης όσο το δυνατόν περισσότερο, διότι το κύριο μήκος κύματος που εκπέμπουν είναι σχετικό πιο εύκολο να αντιμετωπισθεί ή σπανιότερα και να φιλτραριστεί. Το χαμηλό κόστος λειτουργίας των λαμπτήρων νατρίου είναι ένα άλλο θετικό χαρακτηριστικό.

 

Σε ορισμένες περιπτώσεις, η αξιολόγηση των υφιστάμενων σχεδίων έχει διαπιστώσει ότι είναι δυνατή η αναβάθμιση του συστήματος φωτισμού για την μέγιστη αποτελεσματικότητα. Για παράδειγμα η φωτορύπανση μπορεί να μειωθεί απλά και μόνο με την απενεργοποίηση του περιττού εξωτερικού φωτισμού, όπως των υπερβολικών Χριστουγεννιάτικων στολιδιών, και με το να παραμένουν αναμμένες μόνο οι πηγές φωτός που είναι απαραίτητες όπως τα φώτα των αθλητικών εγκαταστάσεων και των δωματίων που έχουν μέσα ανθρώπους. Πολύτιμοι για αυτό το σκοπό έχουν αποδειχθεί οι χρονοδιακόπτες, που απενεργοποιούν το φως μετά από κάποια χρονική στιγμή.

 

Τι μπορούν να κάνουν οι πολίτες;

 

Επειδή η Ελληνική κυβέρνηση δεν διαθέτει καμία σχετική νομοθεσία που να αξιοποιεί τις ζώνες, θα πρέπει οι πολίτες να περιορίσουν την φωτορύπανση. Παρακάτω δίνονται μερικές πρακτικές συμβουλές για τον περιορισμό της φωτορύπανσης

 

• Συνιστάται η χρήση του αναγκαίου φωτισμού για μια συγκεκριμένη δραστηριότητα, χωρίς υπερφωτισμούς. Η εφαρμογή της γνωστής συμβουλής «Σβήνετε τα φώτα όταν δεν είστε στο δωμάτιο» εξοικονομεί σημαντικά ποσά ενέργειας και συμβάλει στην αντιμετώπιση της φωτορύπανσης.

• Χρησιμοποίηση κατά κύριο λόγο φωτιστικών στα οποία είναι δυνατός ο έλεγχος της φωτεινής ροής. Φως που κατευθύνεται πάνω από τον ορίζοντα, όπως εκείνο που προέρχεται από εντελώς ακάλυπτες λάμπες, είναι παντελώς άχρηστο γιατί δεν φωτίζει εκεί που χρειάζεται, αποτελεί σημαντική πηγή φωτορύπανσης και επιπλέον ισοδυναμεί με ενεργειακή σπατάλη που συνεπάγεται με επιβάρυνση του Φαινόμενου του Θερμοκηπίου και χρηματική επιβάρυνση. Προτείνεται η χρησιμοποίηση φωτιστικών που να έχουν όσο το δυνατόν περισσότερο περιορισμένη δέσμη και η αποφυγή αντιστοίχων που δεν έχουν τον παραμικρό έλεγχο στη φωτεινή ροή.

• Η τοποθέτηση των φωτιστικών πρέπει να μεγιστοποιεί την χρησιμότητα τους χωρίς να παρενοχλούν γειτονικές θέσεις. Οι πολίτες πρέπει να συμβουλευτούν έναν ειδικό ή και να πειραματιστούν ώστε να έχουν αποδοτικό φωτισμό χωρίς την παρενόχληση των γειτόνων.

• Χρήση φωτιστικών με λαμπτήρες μεγάλης απόδοσης κατά προτίμηση λάμπες νατρίου χαμηλής πίεσης και αποφυγή των λαμπτήρων πυρακτώσεως.

• Αποφυγή της δημιουργίας έντονων νησίδων λαμπρότητας, επειδή προκαλούν θάμβωση και δυσχεραίνουν την νυχτερινή όραση. Οι πολίτες πρέπει να έχουν στο νου ότι η λαμπρότερη περιοχή στο οπτικό πεδίο ενός ανθρώπου δεν πρέπει να είναι μεγαλύτερη από το δεκαπλάσιο του μέσου επιπέδου φωτισμού στο οποίο είναι προσαρμοσμένο το μάτι. Για παράδειγμα θα πρέπει να αποφύγουν τη χρήση αντιαεροπορικών προβολέων και περιττού Χριστουγεννιάτικου στολισμού.

• Οι ιδιοκτήτες καταστημάτων πρέπει να αποφεύγουν τις πινακίδες με λευκό, κίτρινο ή οποιοδήποτε άλλο φωτεινό χρώμα για φόντο και με σκοτεινά γράμματα, γιατί προκαλούν τη μεγαλύτερη φωτορύπανση και η απόδοση τους στη μεταφορά πληροφοριών είναι χαμηλή. Προτείνεται η χρήση πινακίδων ή σημάτων με σκοτεινό ή πολύχρωμο φόντο και φωτεινά γράμματα, αφού παράγουν καλύτερα αποτελέσματα στην πληροφόρηση και λιγότερη φωτορύπανση.

• Προτείνεται η χρήση κατάλληλων αυτοματισμών ώστε ο φωτισμός να ενεργοποιείται και να απενεργοποιείται όταν υπάρχει λόγος και στην ποσότητα που να είναι αναγκαίος. Υπάρχουν φωτιστικά που μπορούν να ρυθμιστούν κατάλληλα όσον αφορά την φωτεινότητα τους και έτσι να προσαρμοστούν στις ανάγκες των πολιτών, χωρίς να παράγουν επιπλέον φως. Υπάρχουν διαθέσιμα στην αγορά φωτοκύτταρα που μπορούν να προγραμματιστούν με απλό τρόπο ώστε να ανάβουν όταν π.χ. αρχίσει να δύει ο Ήλιος. Υπάρχουν επίσης λαμπτήρες με ωρολογιακούς διακόπτες που να α

[Bi2L]

Ηλία έστω και αργοπορημένα συγχαρητήρια για την δημοσίευση αλλά και για το 10/10

 

Επαναφέρω το Θέμα αφου έχεις γράψει πολύ ωραία πράγματα και ίσως το κείμενο σου βοηθήσει να ενημερωθούμε όλοι για τα προβλήματα που δημιουργεί η Φωτορύπανση.

 

Υγ

βέβαια αυτη την περίοδο το πρόβλημα μας είναι άλλο

[giannis60]

Ηλία συγχαρητήρια για την εργασία σου.

[terring]

Συγνώμη για τη νεκρανάσταση, μα μόλις βγήκε μικρό βιντεάκι που ασχολείται με το θέμα αυτό και έπρεπε να το μοιραστώ.

 

[Γιάννης Μ.]

Τώρα που γέμισε η πόλη με τα τσισέ κίτρινα LED δεν βλέπω τίποτε παρά μονο ενα αστέρι...

[Rend]

19 hours ago, Γιάννης Μ. said:

Τώρα που γέμισε η πόλη με τα τσισέ κίτρινα LED δεν βλέπω τίποτε παρά μονο ενα αστέρι...

Ισχύει, αυτές οι led έχουν μεγάλη επίδραση στον νυχτερινό ουρανο. Δόξα τω θεώ είμαι σε Bortle 4-5 και γενικά το χωριό δεν αναπτύσσεται και έχουμε μείνει με πυρακτώσεως