ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΙΟΥ ΛΕΩΝ

Επιστρέφοντας σε αυτό το θέμα, υπάρχουν δεδομένα από μια νέα έρευνα. Αυτή η έρευνα, που βασίζεται σε δεδομένα του Gaia, περιλαμβάνει 490.000 γίγαντες τύπου K στο γαλαξιακό επίπεδο (δίσκο). Τα αστέρια στο κάτω μέρος του δίσκου περιφέρονται με μεγαλύτερη ταχύτητα γύρω από το κέντρο του Γαλαξία από αυτά στο πάνω μέρος (σε ένα συνολικό εύρος 3 kpc πάνω και κάτω από το επίπεδο). Αυτό έρχεται σε αντίθεση με την θεωρητική εικόνα ενός γαλαξιακού δίσκου, που είναι να κινούνται όλα τα αστέρια στον δίσκο γύρω από το γαλαξιακό κέντρο με παρόμοια ταχύτητα. Τα εσωτερικά αστέρια του δίσκου μεταναστεύουν προς τα έξω, και τα εξωτερικά φαίνεται να κινούνται μέσα- έξω, με διάφορες ταχύτητες. Όλα αυτά δείχνουν παραμόρφωση του δίσκου στο επίπεδο (wobbly disk).

Η βασική (και πιο πιστή) κοσμολογική θεωρία ΛCDM (ψυχρής σκοτεινής ύλης) προβλέπει ένα μεγάλο πλήθος νάνων γαλαξιών για κάθε μεγάλο γαλαξία. Στο αρχικό σύμπαν κάποιοι νάνοι γαλαξίες ενώθηκαν σε μεγάλους, μέσα σε μεγάλες συγκεντρώσεις σκοτεινής ύλης. Οι μεγάλοι γαλαξίες ακόμα συσσωρεύουν νάνους, όπως ο δικός μας τα Μαγγελανικά νέφη, αλλά στους περισσότερους νάνους γαλαξίες η βαρυτική επίδραση των μεγάλων γαλαξιών δεν είναι τέτοια ώστε να τους συγχωνεύσουν. Ενώ αρχικά παρατηρούσαμε λίγους νάνους κοντά στον Γαλαξία μας, αυτή η ασυμφωνία θεωρίας- παρατήρησης εξομαλύνθηκε με την ανακάλυψη πολλών (πάνω από 50 σήμερα) νάνων γαλαξιών δορυφόρων του Γαλαξία μας. Επίσης, γνωρίζουμε ότι πολλοί διάχυτοι νάνοι γαλαξίες (UDG, ultra diffuse galaxies) διαλύονται στην διάρκεια του χρόνου, ακόμα και από τις εκρήξεις σουπερνόβα στο εσωτερικό τους. Και αυτοί οι διάχυτοι νάνοι προβλέπεται να είναι η πλειοψηφία όλων των κατηγοριών νάνων γαλαξιών. Όμως μια δεύτερη ασυμφωνία παραμένει χωρίς λύση. Η θεωρία προβλέπει ότι οι δορυφόροι γαλαξίες ενός μεγάλου γαλαξία να υπάρχουν σαν σμήνος γύρω του, χωρίς συγκεκριμένη κατανομή και κίνηση. Στον Γαλαξία μας, στον γαλαξία της Ανδρομέδας αλλά και στον Μ83 παρατηρούμε οι νάνοι- δορυφόροι να κινούνται σε ένα επίπεδο (χονδρικά σαν πλανήτες γύρω από ένα αστέρι), και οι περισσότεροι με τροχιά προς την ίδια κατεύθυνση. Η πρόβλεψη της θεωρίας οφείλεται στον κοσμικό ιστό, δηλαδή στην κατανομή των γαλαξιών στο σύμπαν στους κόμβους ενός ιστού ύλης (διάχυτο καυτό ιονισμένο Υδρογόνο) με μεγάλες σχετικά κενές περιοχές. Μία λύση που προτείνεται είναι οι γαλαξίες που έχουν τους δορυφόρους τους σε ένα επίπεδο να πέρασαν μια σημαντική συγχώνευση με άλλον γαλαξία (συγχώνευση με μικρότερο γαλαξία αλλά με μάζα σημαντικό κλάσμα της δικής τους μάζας). Μία σημαντική συγχώνευση μπορεί να αλλάξει την κατανομή της σκοτεινής ύλης γύρω από έναν γαλαξία, με αποτέλεσμα να ακολουθούν οι δορυφόροι του και να σχηματίσουν ένα επίπεδο γύρω του.

Όταν το φως μιας σουπερνόβα περάσει από βαρυτικό φακό, όπως ένα σμήνος γαλαξιών, πριν φτάσει στα τηλεσκόπιά μας, τότε μπορεί να δούμε πολλαπλές εικόνες του ίδιου φαινομένου, με σημαντική χρονική διαφορά. Το σμήνος γαλαξιών MACS J0138.0-2155, που το φως του κάνει 4 δις έτη να φτάσει σε εμάς, λειτούργησε ως βαρυτικός φακός για μια σουπερνόβα που η λάμψη της χρειάστηκε 10 δις έτη να μας φτάσει. Στις εικόνες του 2019 είχαν εξαφανιστεί τα 3 μικρά σημάδια που φαίνονται στις εικόνες του 2016, που σημαίνει ότι πρόκειται για παροδικό φαινόμενο, όπως μια έκρηξη σουπερνόβα, και όχι ολόκληρο γαλαξία. Αναμένουμε κάπου στο 2037 να φτάσει μια ακόμα εικόνα (κουκίδα στην εικόνα) της σουπερνόβα, από φως που έκανε μεγαλύτερη διαδρομή γύρω από τον βαρυτικό φακό, μέχρι που να το δούμε. Έχει ενδιαφέρον πόσο ακριβείς θα βγουν οι σχετικοί υπολογισμοί των αστρονόμων.

Το αντικείμενο VT 1210+4956 είναι πολύ ιδιαίτερο. Ανήκει σε έναν νάνο γαλαξία που το φως του χρειάζεται 480 εκατομμύρια έτη να φτάσει σε εμάς. Πρόκειται για μια ασυνήθιστη έκρηξη σουπερνόβα. Σε ένα διπλό σύστημα από ένα αστέρι μεγάλης μάζας και μια μαύρη τρύπα ή αστέρι νετρονίων, το τελευταίο συγχωνεύτηκε με το αστέρι. Μπήκε στο εσωτερικό του, και όταν έφτασε στον πυρήνα σημειώθηκε έκρηξη σουπερνόβα. Το αστέρι θα εξελισσόταν σε σουπερνόβα και από μόνο του, λόγω μεγάλης μάζας. Αλλά η συγχώνευση του συνοδού- υπέρπυκνου αντικειμένου επιτάχυνε την διαδικασία. Η ξαφνική εκπομπή του αντικειμένου στα ραδιοκύματα, αλλά και στις ακτίνες Χ, οφείλεται στην παραπάνω συγχώνευση. 300 χρόνια πριν από την έκρηξη, όταν το υπέρπυκνο αντικείμενο μπήκε στην ατμόσφαιρα του αστεριού- συνοδού του, άρχισε να εκτοξεύεται ύλη από αυτό στον μεσοαστρικό χώρο. Αυτή η ύλη σχημάτισε έναν δακτύλιο γύρω από το αστέρι. Όταν το υπέρπυκνο αντικείμενο βυθίστηκε στον αστρικό πυρήνα του συνοδού του, διέκοψε την θερμοπυρηνική σύντηξη. Η βαρύτητα έκανε τον πυρήνα από το αστέρι να καταρρεύσει, όπως σε κάθε σουπερνόβα κατάρρευσης αστρικού πυρήνα (Core Collaps SN). Ακολούθησε κατάρρευση του πυρήνα, όπως στις cc SN. Τα εξωτερικά του πυρήνα στρώματα του αστεριού εκτοξεύτηκαν μέσω ενός πίδακα, με αποτέλεσμα την ξαφνική εκπομπή στις ακτίνες Χ. Η εκπομπή ραδιοκυμάτων, η μεγαλύτερης ισχύος που μετρήθηκε ποτέ σε σουπερνόβα, συνέβη όταν αυτός ο μεγάλης ταχύτητας πίδακας συγκρούστηκε με την ύλη στον δακτύλιο γύρω από το αστέρι. Δεν βρήκα κάπου να αναφέρεται σε ποιο τύπο σουπερνόβα την κατατάσσουν (SN IIp ?), και την σχετική καμπύλη φωτός, όπως και το φάσμα (π.χ. αναλογίες Σιδήρου- Νικελίου, μάζα του ραδιενεργού 56Ni).

Πρόκειται για το Ophiuchus cloud complex, ένα σύμπλεγμα μοριακών νεφών με έντονη αστρογέννηση, άρα και εκρήξεις σουπερνόβα (τα τελευταία εκατομμύρια έτη). Το νεφέλωμα που δημιούργησε τον Ήλιο έχει πια διαλυθεί, και μην ξεχνάμε ότι ο Ήλιος έχει κάνει πολλές φορές τον γύρο του Γαλαξία, με αποτέλεσμα να είναι αδύνατο να προσδιοριστεί το που γεννήθηκε!

Από λάθος έγραψα ότι μετράμε εμπλουτισμό του Al26 στο ηλιακό μας σύστημα. Αυτό το ισότοπο έχει χρόνο ημιζωής 70000 έτη και πλέον δεν υπάρχει πια στο ηλιακό μας σύστημα. Όμως η ραδιενεργός διάσπασή του ήταν σημαντικός παράγοντας εσωτερικής θέρμανσης του πλανήτη μας, βοηθώντας να δημιουργηθεί ο πυρήνας σιδήρου/ νικελίου.

Σε μια περιοχή αστρογέννησης στον Οφιούχο παρατηρήθηκε αυξημένη αναλογία του ισότοπου Al26, που οφείλεται σε χημικό εμπλουτισμό του νεφελώματος από εκρήξεις σουπερνόβα. Παρόμοιος εμπλουτισμός του Al26 μετράμε και στο ηλιακό μας σύστημα, κάτι που σημαίνει ότι το νεφέλωμα που δημιούργησε τον Ήλιο και τους πλανήτες του εμπλουτίστηκε από εκρήξεις σουπερνόβα.

Μετά από πολύ καιρό μια εκδήλωση αστροπαρατήρησης, την Τετάρτη 8 Σεπτεμβρίου, στον αρχαιλογικό χώρο Ιερού του Μέσσου

Η πρώτη <Νόβα> που παρατηρήθηκε ποτέ (1670, χωρίς τηλεσκόπιο!) σημειώθηκε στον αστερισμό της Αλεπούς και τελικά δεν ήταν Νόβα. Η απότομη αύξηση της λαμπρότητας σε ένα αντικείμενο που δεν είναι ορατό με το μάτι ήταν αισθητή. Μόλις το 1990 μελετήθηκε το υπόλειμμα σε διάφορα μήκη κύματος. Αυτό που σήμερα γνωρίζουμε είναι ότι το νεφέλωμα διαστέλλεται με 2130 km/s, και η διαστολή του σε σχέση με πριν 20 χρόνια μας δίνει απόσταση 10000 έτη φωτός, 5 φορές πιο μακριά από την αρχική εκτίμηση, και απόλυτη λαμπρότητα της έκρηξης -12,4 mag, πολύ μεγάλη για Νόβα. Πιθανή αιτία της έκρηξης φωτός μπορεί να είναι είναι η συγχώνευση λευκού νάνου- καφέ νάνου.

Και άλλο ένα διάγραμμα με το φάσμα του, σε σύγκριση με τους δικούς μας αστεροειδείς

Όπως ήταν αναμενόμενο, σχεδόν όλοι οι αστρονόμοι έχουν απορρίψει ότι πρόκειται για μη φυσικό αντικείμενο. Σήμερα έχουμε τα μέσα να εντοπίσουμε αστεροειδείς που μας έρχονται από άλλα πλανητικά συστήματα, πιστεύω ότι στις επόμενες δεκαετίες θα δούμε και άλλα. Το φάσμα του λέει ότι είναι αστεροειδής και όχι ΑΤΙΑ.[/code]

Η παρατήρηση της αστρικής μαύρης τρύπας V 404 Cygni στις ακτίνες Χ έδειξε την ανάπτυξη τεράστιων δακτυλίων γύρω της. Αυτοί οι δακτύλιοι προέρχονται από το αστέρι συνοδό της μαύρης τρύπας, από το οποίο συσσωρεύει ύλη. Η ύλη που συσσωρεύεται γύρω από την μαύρη τρύπα θερμαίνεται πολύ, με αποτέλεσμα η σκόνη της να λάμπει στις ακτίνες Χ. Οι δακτύλιοι μας πληροφορούν για την σκόνη, τον ρυθμό συσσώρευσης ύλης και την μεσοαστρική ύλη ανάμεσα σε εμάς και την μαύρη τρύπα. Η συσσώρευση γίνεται σε επεισόδια και όχι ομαλά, κάτι που έχει να κάνει με την έκκεντρη τροχιά της μαύρης τρύπας και του συνοδού αστέρα της γύρω από το κοινό κέντρο βάρους τους.

Το πιο κοντινό μας αστέρι είναι ιδιαίτερα ανήσυχο. Στις 1/5/19 παρατηρήθηκε σε αυτό μια πολύ ισχυρή έκλαμψη. Η λαμπρότητα του αστεριού αυξήθηκε κατά μόλις 0,9% στο ορατό φως, αλλά κατά 14 φορές στο υπεριώδες, και το πιο εντυπωσιακό, κατά 1000 φορές στα ράδιο και μικροκύματα. Η διάρκεια ήταν μόλις 7 δευτερόλεπτα, αλλά στο ορατό χρειάστηκε 1 λεπτό ώστε να φτάσει το μέγιστο της λαμπρότητας. Μάλλον πρόκειται για εκπομπή (στο ορατό φως) από πλάσμα που θερμάνθηκε από την εκδήλωση της έκλαμψης. Για πρώτη φορά παρατηρήθηκε έκλαμψη σε τόσο μεγάλο εύρος των ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων, και προξένησε έκπληξη η μεγάλη εκπομπή στα μικροκύματα. Αυτή η έκλαμψη ήταν 100 φορές πιο ισχυρή από όσες έχουν παρατηρηθεί στον Εγγύτερο του Κενταύρου.

Όλο και κερδίζει έδαφος μια...<κοσμική> μέθοδο μέτρησης βαρυτικών κυμάτων. Η ιδέα είναι να χρησιμοποιηθεί ένα δίκτυο από πάλσαρ. Τα πάλσαρ έχουν εξαιρετική ακρίβεια στους παλμούς τους. Αν παρακολουθούμε πολλά ταυτόχρονα, και παρατηρήσουμε μια ταυτόχρονη μεταβολή στους παλμούς μερικών από αυτούς, τότε πιθανότατα να έχουμε ανιχνεύσει βαρυτικά κύματα. Γνωρίζουμε ότι οι παλμοί ενός πάλσαρ μπορούν να διαταραχτούν από εσωτερικές διενέργειες, αλλά δεν μπορεί να συμβεί αυτό ταυτόχρονα σε 2 ή περισσότερα πάλσαρ. Ένα ισχυρό βαρυτικό κύμα καμπυλώνει αρκετά τον χώρο ώστε να διαταράξει τους παλμούς πάλσαρ που θα συναντήσει. Η μορφή της διατάραξης έχει να κάνει με την γωνία των πάλσαρ και της πηγής των βαρυτικών κυμάτων σε σχέση με την Γη. Μπορεί να επιταχύνει ή να επιβραδύνει τον παλμό. Αυτά τα λεγόμενα σήματα NANOGrav είναι πολλά υποσχόμενα, και αυτή η μέθοδος ανίχνευσης βαρυτικών κυμάτων μπορεί να αποδειχτεί πολύ σημαντική για την ανακάλυψη και μελέτη τους.

Οι ενεργοί γαλαξιακοί πυρήνες εκτοξεύουν πίδακες ύλης σε πού μεγάλη απόσταση, πολύ μεγαλύτερη από την διάμετρο του Γαλαξία μας. Παρατηρούμε την καμπύλωση, αλλά και τον σχηματισμό διπλών δομών αυτών των πιδάκων. Μια τελευταία μελέτη έδειξε ότι αυτό οφείλεται στα μαγνητικά πεδία στον μεσογαλαξιακό χώρο. Αυτά δημιουργούνται επειδή οι πίδακες δημιουργούν ισχυρά κρουστικά μέτωπα με την μεσογαλαξιακή ύλη.

Ένα διπλό σύστημα αστέρων νετρονίων χάνει ενέργεια με την εκπομπή βαρυτικών κυμάτων. Αυτό έχει ως συνέπεια να συγκρουστούν οι 2 αστέρες νετρονίων κάποια στιγμή. Μία τέτοια σύγκρουση δίνει έναν βαρυτικό παλμό, όπως συνέβη στην GW170817, τον Αύγουστο του 2017, και μια βραχέα έκρηξη ακτινών γ (GRB). Συνήθως το αποτέλεσμα της σύγκρουσης είναι να δημιουργηθεί μια μαύρη τρύπα. Ώρες, ακόμα και ημέρες μετά το συμβάν παρατηρούμε μια λάμψη στο ορατό (afterglow), που οφείλεται στην ραδιενεργό διάσπαση ατομικών πυρήνων (ισότοπων) που δημιουργούνται κατά την σύγκρουση. Αυτή η λάμψη ονομάζεται Κιλονόβα, μοιάζει με Νόβα αλλά είναι 1000 φορές πιο λαμπρή. Στην βραχέα έκρηξη ακτινών γ GRB 190817A, της οποίας το φως έκανε 6,7 δις έτη να φτάσει σε εμάς, δεν μετρήθηκε παλμός βαρυτικών κυμάτων όπως συνέβη στην GW17081, και η λάμψη στο ορατό ήταν πολύ ενισχυμένη. Αν και το μοτίβο έμοιαζε με σύγκρουση αστέρων νετρονίων, η ισχύς της λάμψης δεν δικαιολογείται μόνο με την ραδιενεργό διάσπαση ισοτόπων. Ένα σενάριο είναι να μην δημιουργήθηκε μαύρη τρύπα σε αυτή την συγχώνευση αστέρων νετρονίων, αλλά ένα αστέρι νετρονίων με πολύ ισχυρό μαγνητικό πεδίο (magnetar). Το μαγνητικό πεδίο δημιούργησε έναν ισχυρό μαγνητικό άνεμο που συγκρούστηκε με υλικό που εκτοξεύτηκε από την σύγκρουση των 2 αστέρων νετρονίων, ενισχύοντας την λαμπρότητα. Ο μαγνητικός άνεμος μετέφερε στροφορμή από τους 2 αστέρες νετρονίων στο υλικό, με αποτέλεσμα αυτό να θερμανθεί και να παρουσιάσει έντονη εκπομπή, ενισχύοντας την λαμπρότητα του φαινομένου.

Στον γαλαξία Μ 104 παρατηρήθηκε ένα τεράστιο παλιρροιακό ρεύμα. Τέτοιες δομές παρατηρούμε και στην άλω του δικού μας Γαλαξία. Πρόκειται για απομεινάρια μικρότερων γαλαξιών που συγχωνεύτηκαν από μεγαλύτερους. Αποτελούνται από αέριο, λίγη σκόνη και αστέρια, όπως και οι γαλαξίες, και σχηματίζουν επιμήκη δομές γύρω στις γαλαξιακές άλως. Διακρίνονται από την παρόμοια κινηματική των αστεριών και του αερίου τους, και (συνήθως) από την ενισχυμένη μεταλλικότητα σε σχέση με την άλω. Αυτές οι ροές επιβεβαιώνουν την κυρίαρχη θεωρία γαλαξιακής εξέλιξης, ότι οι γαλαξίες αφομοιώνουν μικρότερους κοντινούς τους γαλαξίες. Είναι σημαντικό να παρατηρούμε κάτι τέτοιο σε άλλο γαλαξία, εκτός τον δικό μας.

Tο νεφέλωμα από έκρηξη σουπερνόβα MSH 15-52 συγκρούεται με ένα μοριακό νέφος, το RCW 89. Το αποτέλεσμα είναι να δημιουργηθεί μια δομή που μοιάζει με ανθρώπινο χέρι! Η έκρηξη σουπερνόβα έγινε πριν από 1700 έτη. Το πολύ νεότερο νεφέλωμα σουπερνόβα Cas A, 300 ετών, θα εξελιχτεί και θα μοιάζει σαν αυτό το νεφέλωμα. Και στις 2 περιπτώσεις τα αστέρια που έδωσαν έκρηξη σουπερνόβα είχαν απωλέσει το Υδρογόνο τους, πιθανώς από επίδραση συνοδού αστέρα. Η παράξενη αυτή δομή οφείλεται σε διαφορετικές ταχύτητες μερών του νεφελώματος σουπερνόβα που <μπαίνει> μέσα στο μοριακό νεφέλωμα. Η διαφορά ταχυτήτων οφείλεται στην ανομοιόμορφη πυκνότητα του μοριακού νεφελώματος ή της μεσοαστρικής ύλης που συνάντησε νωρίτερα το διαστελλόμενο νεφέλωμα MHS 15-25.

Για πρώτη φορά παρατηρήθηκε διαφορά μεταλλικότητας σε περιοχές αστρογέννησης του ίδιου γαλαξία. Η μελέτη αστέρων νετρονίων και αστρικών μαύρων τρυπών στις ακτίνες Χ (που εκπέμπονται μέσω της συσσώρευσης ύλης από συνοδό αστέρα) μας έδειξε ότι υπάρχει σχέση λαμπρότητας στις ακτίνες Χ και μεταλλικότητας. Όσο πιο χαμηλή η μεταλλικότητα, τόσο πιο μεγάλη η λαμπρότητα μιας περιοχής ενός γαλαξία, στις ακτίνες Χ. Ο γαλαξίας της παραπάνω μελέτης, NGC922, εξελίχτηκε σε δακτυλιοειδή γαλαξία, λόγω αλληλεπίδρασης με νάνο γαλαξία. Ο αστρονόμος πίσω από αυτή την ανακάλυψη είναι ο κύριος Κουρουμπατζάκης, πανεπιστήμιο Κρήτης. Οι περιοχές με διαφορά στην λαμπρότητα στις ακτίνες Χ που μελετήθηκαν περιέχουν αστέρια ηλικίας 10 εκατομμυρίων ετών. Φαίνεται η μεταλλικότητα να επηρεάζει τον σχηματισμό διπλών αστέρων εκπομπής ακτίνων Χ. Γενικά γνωρίζουμε ότι η χαμηλή μεταλλικότητα ευνοεί την δημιουργία αστεριών μεγάλης μάζας.

Θα φανώ υπερβολικός, αλλά αν έλεγε <τα παιδιά σε έναν πλανήτη του Σείριου> θα ήταν λιγότερο ουτοπικό. Να μην είναι τα καημένα παιδιά στην επιφάνεια ενός αστεριού με θερμοκρασία πάνω από 10.000 βαθμούς! Πάντως είναι ένα ποίημα που σε βγάζει έξω από τη Γη και ανοίγει ορίζοντες.

Πολύ ωραίο άρθρο, αλλά με λάθος τίτλο, έναν κοινότυπο τίτλο που <πουλάει>. Υπάρχει μια εμμονή με το να διαψευστεί ο Αινστάιν, αλλά τελικά η θεωρία της σχετικότητας είναι ότι καλύτερο έχουμε σε αυτό το πεδίο. Καλύτερα να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε, αλλά κυρίως να χαρούμε, το απίστευτο αστρονομικό επιστημονικό επίτευγμα της εποχής μας, που δεν είναι άλλο από την ικανότητα να μετράμε κοσμολογικά μεγέθη με τόση ακρίβεια. Το μυστικό του σύμπαντος δεν είναι αν έκανε λάθος ένας (ίσως ο κορυφαίος όλων των εποχών) φυσικός με την εξαιρετική θεωρία που ανέπτυξε, αλλά οι τόσο μακρινές από την ανθρώπινη καθημερινότητα έννοιες της σκοτεινής ενέργειας και της συμπαντικής διαστολής.

Γνωρίζουμε ότι οι ενεργοί γαλαξιακοί πυρήνες (AGN) δημιουργούν πίδακες που επηρεάζουν όλη την γαλαξιακή τους γειτονιά, από δορυφόρους γαλαξίες ως τη μεσογαλαξιακή ύλη. Τώρα μια νέα μελέτη απέδειξε ότι η ικανότητα δημιουργίας αστεριών σε γαλαξίες- δορυφόρους εξαρτάται από την ευθυγράμμιση που έχουν με τον κυρίαρχο γαλαξία τους. Αν ένας νάνος γαλαξίας βρίσκεται σε (πολική) περιοχή όπου μπορεί να τον <πετύχει> ένας πίδακας από την κεντρική μαύρη τρύπα του κύριου γαλαξία, τότε ο πίδακας απομακρύνει αέριο από αυτόν, με αποτέλεσμα να περιοριστεί σημαντικά η αστρογέννηση. Αυτό συμβαίνει χωρίς ο κύριος γαλαξίας να βρίσκεται στην φάση του AGN, με την εκτίναξη ύλης και ενέργειας από τους πόλους της κεντρικής μαύρης τρύπας να είναι πολύ πιο ασθενής από τους πίδακες ενός ενεργού γαλαξιακού πυρήνα.

Σε έναν λευκό νάνο παρατηρήθηκε ένας πίδακας υλικού που οφείλεται στο μαγνητικό του πεδίο. Η γωνία του λευκού νάνου και της ροής υλικού από τον συνοδό αστέρα του μας επιτρέπει να έχουμε αυτήν την εντυπωσιακή παρατήρηση. Κανονικά η ύλη που διαφεύγει από τον συνοδό -δότη αστέρα συσσωρεύεται στον λευκό νάνο. Αυτό οδηγεί σε μια έκρηξη σουπερνόβα Ia. Όμως στο λευκό νάνο J0240, η ύλη (ή ένα μεγάλο μέρος της) που συσσωρεύει από τον ερυθρό γίγαντα συνοδό του εκτινάσσεται μακριά μέσω ενός πίδακα. Αυτό οφείλεται στο ισχυρό μαγνητικό πεδίου του ταχύτατα περιστρεφόμενου λευκού νάνου.

Καλή αρχή και καλές παρατηρήσεις. Ελπίζω να έχετε σκοτάδι στα μέρη σας!

Σε κάποιους λευκούς νάνους παρατηρούμε έναν δακτύλιο με σκόνη. Αυτή η σκόνη προέρχεται από διαλυμένους πλανήτες και αστεροειδείς του αστεριού. Ένα αστέρι μικρής- μεσαίας μάζας αρχικά εξελίσσεται σε ερυθρό γίγαντα και μετά, στον ασυμπτωτικό κλάδο, χάνει τα εξωτερικά του στρώματα (κυρίως από Υδρογόνο και Ήλιο). Αυτή η ύλη σχηματίζει ένα πλανητικό νεφέλωμα. Οι αστεροειδείς σε ένα τέτοιο αστέρι αποκτάνε χαοτικές τροχιές και συγκρούονται συχνά. Βέβαια πολλά πλανητικά νεφελώματα προέρχονται από αλληλεπίδραση διπλών αστεριών, αλλά πάλι από υλικό που διαφεύγει ενός ή και των 2 αστεριών, στον κλάδο των γιγάντων. Αυτό που παρατηρούμε είναι ότι υπάρχει μια καθυστέρηση στην ανάπτυξη δακτυλίου σκόνης γύρω από λευκό νάνο. Αυτό οφείλεται στη μεγάλη επιφανειακή θερμοκρασία του (30000 Κ). Η σκόνη διαλύεται σε τέτοιες θερμοκρασίες, με αποτέλεσμα ο δακτύλιος να σχηματιστεί μόνο όταν ψυχρανθεί αρκετά ο λευκός νάνος. Κάτι παρόμοιο θα συμβεί στο πλανητικό μας σύστημα. Ο ήλιος θα διασταλεί ως ερυθρός γίγαντας και ο Δίας θα μεταναστεύσει προς τα έξω. Οι εσωτερικοί πλανήτες θα καταστραφούν και οι αστεροειδείς θα συγκρούονται συχνά, δημιουργώντας αρκετή σκόνη. Αν δεν υπήρχε ο μηχανισμός καταστροφής σκόνης που αναφέραμε, μάλλον τα πλανητικά νεφελώματα θα ήταν αόρατα για εμάς, και θα έλαμπαν στο υπέρυθρο.