astrovox

Πολλών ειδών στερεά σώματα περιφέρονται στο ηλιακό μας σύστημα κινούμενα σε διάφορες ακατάστατες τροχιές. Τα σώματα αυτά μπορεί να είναι κομμάτια από κομήτες ή υπολείμματα από συγκρούσεις αστεροειδών. Όταν στην κίνησή τους μέσα στο ηλιακό σύστημα συναντήσουν την γη τότε κατά την είσοδό τους στην ατμόσφαιρα (που γίνεται με πολλά χιλιόμετρα ανά δευτερόλεπτο) φλέγονται και στην συνέχεια εξαερώνονται αφήνοντας ένα φωτεινό σημάδι στον ουρανό. Τότε έχουμε τον λεγόμενο διάττοντα αστέρα, το γνωστό μας "αστέρι που πέφτει". Καμιά φορά, αν το κομμάτι που εισέρχεται στην ατμόσφαιρα είναι μεγάλο μπορεί να παρουσιαστεί με την μορφή βολίδας (fireball) όπου δίνει ένα εντυπωσιακό και πολύ πιο λαμπρό ίχνος από τον διάττοντα αστέρα. Διάττοντες αστέρες μπορούμε να παρατηρήσουμε τυχαία σχεδόν οποιαδήποτε νύχτα του χρόνου. Ωστόσο, καμιά φορά μια ομάδα μετεώρων (γενικός όρος που περιγράφει και τους διάττοντες αστέρες και τις βολίδες) συναντούν την γη μαζικά από την ίδια διεύθυνση. Τότε έχουμε την λεγόμενη βροχή διαττόντων ή βροχή μετεώρων. Κάθε βροχή διαττόντων φαίνεται ότι ξεκινά από ένα συγκεκριμένο σημείο στον ουρανό που ονομάζεται ακτινοβόλο σημείο (radiant) και παίρνει το όνομά της από τον αστερισμό στον οποίο ανήκει το ακτινοβόλο σημείο. Για παράδειγμα, μια βροχή διαττόντων που έχει το ακτινοβόλο σημείο στον αστερισμό του Λέοντα ονομάζεται βροχή των Λεοντιδών αστέρων. Οι περισσότερες βροχές διαττόντων είναι προβλέψιμες και συμβαίνουν την ίδια περίπου ημερομηνία κάθε χρόνο. Ωστόσο, ενώ κάποιες από αυτές έχουν την ίδια ένταση κάθε χρόνο, κάποιες άλλες μπορεί να παρουσιάζονται με μεγάλες διαφορές στην έντασή τους από χρόνο σε χρόνο, δίνοντας άλλες φορές λίγους διάττοντες αστέρες και άλλες φορές εντυπωσιακές βολίδες. Το πιο σπουδαίο χαρακτηριστικό που περιγράφει την ένταση μιας βροχής διαττόντων είναι ο μέγιστος αριθμός των διαττόντων που είναι ορατοί μέσα σε μία ώρα από έναν παρατηρητή που κοιτάζει στο ζενίθ υπό ιδανικές συνθήκες. Ο αριθμός αυτός είναι γνωστός και ως ZHR και είναι ο αριθμός που θα χρησιμοποιούμε για να περιγράφουμε την ένταση μιας βροχής διαττόντων. Επειδή μια βροχή διαττόντων κρατάει συνήθως μερικές μέρες, αυτό που μας ενδιαφέρει κυρίως είναι η ώρα της μέγιστης έντασης που κρατάει συνήθως μερικές ώρες. Εκείνη είναι και η ώρα που μπορείτε κι εσείς να παρατηρήσετε. Να μερικές συμβουλές για την καλύτερη παρατήρηση των βροχών διαττόντων: να είστε όσο το δυνατόν μακριά από φώτα γιατί μειώνουν κατά πολύ τον αριθμό αστέρων που θα δείτε να ντύνεστε πάντα καλά γιατί μπορεί να κρυώσετε πριν καλά καλά το καταλάβετε να κοιτάτε ψηλά στον ουρανό κοντά στο ζενίθ και προς την διεύθυνση που βρίσκεται ο αστερισμός με το ακτινοβόλο σημείο Τις τρέχουσες προβλέψεις μπορείτε να βρίσκετε εδώ: www.imo.net

Μάθετε τον ουρανό Η γνώση του ουρανού ταυτίζεται σε πρώτο βαθμό με την γνώση των αστερισμών. Στην σελίδα αυτή μπορείτε να μάθετε εύκολα και γρήγορα τους βασικούς αστερισμούς με την βοήθεια των κατατοπιστικών μας σχημάτων. Πριν διαβάσετε αυτή την σελίδα θα είναι χρήσιμο να έχετε διαβάσει την εισαγωγή στους αστερισμούς. Σημαντικό στοιχείο που πρέπει να γνωρίζει καθένας πριν μάθει να αναγνωρίζει αντικείμενα στον ουρανό είναι η κίνηση που πραγματοποιούν τα ουράνια σώματα. Στην πραγματικότητα βέβαια είναι η Γη που κινείται και όχι τα αστέρια, αλλά θα υιοθετήσουμε την παραδοχή ότι η Γη είναι ακίνητη για ευκολότερη κατανόηση. Ολα τα ουράνια αντικείμενα "γυρίζουν" γύρω από τον βόρειο ουράνιο πόλο, που σημαδεύεται από τον Πολικό Αστέρα. Οσο πιο μακριά από αυτόν βρίσκεται ένα αντικείμενο τόσο πιο μεγάλη είναι η τροχιά του. Σε αυτή την φωτογραφία, το φιλμ αφέθηκε εκτεθειμένο στο φως για μερικές ώρες, κοιτώντας προς τον βόρειο ουράνιο πόλο. Παρατηρείστε τον Πολικό Αστέρα στο κέντρο και τα ίχνη των άλλων αστεριών καθώς γυρίζουν γύρω του. Επειδή ο άξονας γύρω από τον οποίο γυρίζει η Γη είναι κεκλιμένος, τα ουράνια σώματα εκτελούν περίεργες καμπύλες τροχιές στον ουρανό και δεν διαγράφουν ευθείες, συνεπώς οι θέσεις τους αλλάζουν συνεχώς.Ετσι, μέσα σε λίγες μόνο ώρες ένα αντικείμενο μπορεί να ανατείλει, να μεσουρανήσει και να δύσει. Τα αστέρια εκτελούν έναν πλήρη κύκλο κάθε 24 ώρες, με αποτέλεσμα την άλλη μέρα την ίδια ώρα να βρίσκονται στο ίδιο περίπου σημείο. Και λέμε περίπου γιατί κάθε 24 ώρες θα είναι ελαφρά μετατοπισμένα. Αυτή η μετατόπιση οφείλεται και για τις διαφορετικές θέσεις των αστεριών σε διαφορετικές εποχές. Πλήρης κύκλος εκτελείται κάθε 365 μέρες με αποτέλεσμα μετά από 1 χρόνο, την ίδια μέρα και ώρα τα αστέρια να βρίσκονται στις ίδιες ακριβώς θέσεις Η ερώτηση που έρχεται αμέσως στο μυαλό κάποιου είναι η εξής: Και πόσο γρήγορη είναι αυτή η κίνηση ώρα με την ώρα; Οπως βλέπετε και στο παρακάτω σχήμα, μέσα σε 6 ώρες ο εικονιζόμενος αστερισμός του Ωρίωνα ανατέλλει, μεσουρανεί και δύει. Οι χρόνοι αυτοί διαφέρουν από αστερισμό σε αστερισμό ανάλογα με την ακριβή του θέση. Και πόσο γρήγορα κινούνται μέρα με την μέρα; Χονδρικά, αν παρατηρήσετε τις θέσεις των αστερισμών μια συγκεκριμένη ώρα, μετά από ακριβώς ένα μήνα θα βρίσκονται στις ίδιες θέσεις που θα βρίσκονταν δύο ώρες μετά από την αρχική παρατήρηση. Να δύο παραδείγματα: Σημαντική λεπτομέρεια είναι ότι οι σχετικές θέσεις των αστερισμών μένουν πάντα σταθερές. Ετσι, αν εντοπίσετε έναν αστερισμό θα μπορείτε πάντα να βρείτε έναν κοντινό αστερισμό στην ίδια σχετική θέση οποιαδήποτε στιγμή. Σύντομα οδηγίες για τον εντοπισμό των αστερισμών! Οι θέσεις των αστερισμών στις... είναι ίδιες με αυτές στις... 15 Φεβρουαρίου στις 10 το βράδυ --------> 15 Μαρτίου στις 8 το βράδυ 5 Σεπτεμβρίου τα μεσάνυχτα --------> 5 Οκτωβρίου στις 10 το βράδυ

Θα έτυχε πολλές φορές να ακούσετε για τους γαλαξίες. Οι γαλαξίες είναι τεράστιες συγκεντρώσεις αστέρων (αριθμούν δισεκατομμύρια από αυτά) και πολλοί από αυτούς είναι ορατοί με τα τηλεσκόπια από τον πλανήτη μας. Ωστόσο υπάρχει ένας γαλαξίας που δεν απαιτεί τηλεσκόπιο για να τον δούμε καθαρά. Αυτός ο «ξεχωριστός» γαλαξίας δεν είναι άλλος από τον Γαλαξία μας, τον γαλαξία δηλαδή στον οποίο ανήκει το ηλιακό μας σύστημα! Ίσως έχετε δει τον Γαλαξία κάποιες νύχτες μακριά από τα φώτα των πόλεων. Δεν είναι δύσκολο, αρκεί να υπάρχει αρκετό σκοτάδι και να ρίξετε μια ματιά ψηλά στον ουρανό. Ο Γαλαξίας μοιάζει με μια συνεχή φωτεινή ζώνη, στο χρώμα του γάλακτος (από όπου πήρε και το όνομά του) που εκτείνεται κατά μήκος του ουρανού. Αποτελείται από πάρα πολλά αστέρια μαζί, ωστόσο δια γυμνού οφθαλμού δεν μπορεί κανείς να τα ξεχωρίσει. Η ζώνη του Γαλαξία ποικίλλει σε λαμπρότητα και παρουσιάζει εναλλαγές φωτεινών και σκοτεινών περιοχών. Το μεγαλύτερο πλάτος της ζώνης του Γαλαξία μπορούμε να το παρατηρήσουμε στον αστερισμό του Τοξότη, καθώς κοιτάμε προς το κέντρο του Γαλαξία. Μια άλλη χαρακτηριστική περιοχή του Γαλαξία είναι το μεγάλο ρήγμα που βρίσκεται στο θερινό τρίγωνο όπου μια σκοτεινή περιοχή χωρίζει την ζώνη σε δύο μικρότερες. Εδώ να συμπληρώσουμε ότι όλοι οι ορατοί αστέρες ανήκουν στον Γαλαξία μας. Οι αστέρες που βρίσκονται σε άλλους γαλαξίες δεν μπορούν να φανούν ξεχωριστά παρά μόνο ως τμήματα σε ενιαίους γαλαξίες. Ο Γαλαξίας μας ανήκει στους λεγόμενους σπειροειδείς γαλαξίες, που είναι και οι αφθονότεροι στο σύμπαν (περίπου το 80%), καθώς έχει το σχήμα δίσκου που καταλήγει σε εξωτερικές σπείρες. Το μήκος του δίσκου είναι 100.000 έτη φωτός ενώ το πάχος του είναι περίπου 4.000 έτη φωτός. Το 90% του ορατού Γαλαξία προέρχεται από αστέρες ενώ το υπόλοιπο από αέρια και κονιορτό. Η συνολική μάζα του Γαλαξία υπολογίζεται σε ένα τρισεκατομμύριο φορές την μάζα του ήλιου μας! Πριν την εφεύρεση του τηλεσκοπίου ο Γαλαξίας παρέμενε ένα μυστήριο για τους ανθρώπους, παρόλο που μεγάλα πνεύματα όπως ο Δημόκριτος είχαν εικάσει ότι πρόκειται για πλήθος αστέρων πολύ κοντά μεταξύ τους. Η επιβεβαίωση όμως αυτού του γεγονότος ήρθε από τον Γαλιλαίο όταν και παρατήρησε για πρώτη φορά τον Γαλαξία και διέκρινε ξεχωριστούς αστέρες το 1610. Συστηματική μελέτη του Γαλαξία έγινε από τον Χέρσελ τον 18ο αιώνα. Ο Χέρσελ όμως συμπέρανε λανθασμένα ότι το ηλιακό μας σύστημα βρίσκεται στο κέντρο του Γαλαξία. Την άποψη αυτή ανέτρεψε την δεκαετία του 1920 ο Shapley ο οποίος χαρτογραφώντας τον Γαλαξία βρήκε την πραγματική θέση μας σε αυτόν. Και η πραγματική θέση μας δεν είναι στο κέντρο του δίσκου αλλά πιο κοντά στο άκρο αυτού!