Δροσος Γεωργιος

Τα άτομα είναι ακόμη σημαντικά. Κάθε χρόνο στη διάρκεια του Οκτωβρίου η Σουηδική Ακαδημία Επιστημών ανακοινώνει την απόφασή της για την απονομή των βραβείων Νομπέλ της χρονιάς. Το ίδιο έγινε και φέτος. Συνολικά τα τελευταία 120 χρόνια (1901-2020) το Νομπέλ Φυσικής έχει απονεμηθεί 114 φορές σε 215 φυσικούς, εκ των οποίων ο Τζον Μπαρντίν είναι βραβευμένος δύο φορές, το 1956 και το 1972. Στα έξι χρόνια της τελευταίας δεκαετίας τα βραβεία αυτά έχουν απονεμηθεί σε 16 φυσικούς, των οποίων τα επιτεύγματα ήταν συνδεδεμένα άμεσα με την αστροφυσική. Σήμερα, φυσικά, τα επιτεύγματα στην επιστήμη είναι συνήθως αποτέλεσμα συλλογικής δουλειάς, αλλά παρ’ όλα αυτά τα άτομα παίζουν ακόμη ένα σπουδαίο ρόλο στην ανάπτυξη και την κατεύθυνση της επιστημονικής προόδου. Οπως μας είχε υπενθυμίσει ο Τζορτζ Σμουτ (Νομπέλ 2006) σε μια ομιλία του στο Ιδρυμα Ευγενιδου «Ακόμη και σήμερα αποθεώνουμε τους επιστήμονες όπως ο Αϊνστάιν επειδή είδαν την πραγματικότητα υπό νέο πρίσμα. Οταν, για παράδειγμα, ο υπεύθυνος στρατηγός του σχεδίου Μανχάταν για την ανάπτυξη της πρώτης ατομικής βόμβας στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου ρώτησε να μάθει την πρόοδο των εργασιών, του είπαν πως όλοι περίμεναν τον Φάινμαν να κάνει κάποιους υπολογισμούς. Οπότε ο στρατηγός αναρωτήθηκε γιατί δεν ανέθεσαν σε 100 επιστήμονες να κάνουν τον κρίσιμο έλεγχο ώστε να επιταχυνθει η διαδικασία. Και η απάντηση που πήρε ήταν ότι μόνο ο Φάινμαν μπορούσε να κάνει αυτή τη δουλειά». Πάρτε για παράδειγμα τον Τζέιμς Πιμπλς, ο οποίος το 2019 έλαβε το ήμισυ του βραβείου Νομπέλ Φυσικής «για τις θεωρητικές του ανακαλύψεις στη φυσική κοσμολογία», η οποία εξετάζει την περιεκτικότητα της ύλης και της ενέργειας στο σύμπαν, τη μορφή και τη δομή που έχει, την ηλικία και την ιστορία του, καθώς και τη μελλοντική του εξέλιξη. Σε αυτή την προσπάθεια οι θεωρητικές εργασίες του Πιμπλς βοήθησαν ουσιαστικά τις εργασίες των παρατηρησιακών ερευνητών που προσπαθούν να αποδείξουν τις εκτιμήσεις των θεωρητικών με τη βοήθεια των τεράστιων ατομικών επιταχυντών αλλά και με τις παρατηρήσεις των γιγάντιων τηλεσκοπίων στη Γη και στο Διάστημα. Ετσι, οι ανακαλύψεις των τελευταίων μερικών χρόνων μας έχουν οδηγήσει στη διαπίστωση ότι όλα τα άστρα, τα νεφελώματα και οι γαλαξίες που υπάρχουν αποτελούν μόνο το 5% των συστατικών του σύμπαντος. Ανακαλύψαμε, επίσης, ότι διάχυτα στο σύμπαν περιλαμβάνονται και άλλα υλικά, που είναι προς το παρόν «αόρατα». Η «σκοτεινή ύλη» (όπως ονομάζεται) που υπάρχει με κάποια μορφή αποτελεί περίπου το 26% των συστατικών του σύμπαντος, αν και δεν μπορούμε μέχρι τώρα να προσδιορίσουμε από τι αποτελείται. Αλλά ακόμη κι αν στην ύλη που βλέπουμε προσθέσουμε και όλα τα υλικά της «σκοτεινής ύλης», πάλι φαίνεται ότι χρειαζόμαστε μια διπλάσια επιπλέον ποσότητα «υλικών» ή «ενέργειας» (αφού ύλη και ενέργεια αποτελούν δύο όψεις του ιδίου πράγματος) για να εξηγηθούν οι παρατηρήσεις των κοσμολόγων που μας λένε ότι το σύμπαν στο οποίο ζούμε είναι ένα «επίπεδο» σύμπαν. Ενα σύμπαν του οποίου η χωροχρονική διαστολή φαίνεται ότι δεν πρόκειται να σταματήσει ποτέ. Γιατί οι μετρήσεις που έγιναν εδώ και περίπου 20 χρόνια μας δείχνουν ότι η διαστολή του σύμπαντος όχι μόνο δεν επιβραδύνεται λόγω της βαρύτητας των υλικών που περιλαμβάνει (ορατή και σκοτεινή ύλη), αλλά αντίθετα επιταχύνεται από τότε που το σύμπαν είχε το ήμισυ της ηλικίας που έχει σήμερα. Γι’ αυτό όλο και πιο πολλοί κοσμολόγοι αντιμετωπίζουν σήμερα την επιτάχυνση αυτή σαν μια πέμπτη δύναμη, ένα απωθητικό είδος «αντιβαρύτητας» που είναι συνδεδεμένη με την ενεργειακή πυκνότητα του κενού και η οποία προβλέπεται από τη σύγχρονη θεωρία πεδίων. Της έχουν μάλιστα δώσει κι ένα ιδιαίτερα ευφάνταστο όνομα αποκαλώντας τη «σκοτεινή ενέργεια». Οι κοσμολόγοι υποστηρίζουν ότι η ενέργεια αυτή αποτελεί σήμερα το 69% της υλοενέργειας που απαιτείται για να γίνει το σύμπαν επίπεδο, όπως παρατηρείται ότι είναι. Για να γίνει όμως κατανοητή όλη αυτή η αλληλουχία των γεγονότων και η εξελικτική πορεία του σύμπαντος από τη γέννησή του μέχρι σήμερα αναγκαστήκαμε πρώτα απ’ όλα να κοιτάξουμε με προσοχή το εσωτερικό του ατόμου, να περιγράψουμε με λεπτομέρεια τις τέσσερις θεμελιώδεις δυνάμεις της φύσης, να αναγνωρίσουμε θεωρητικά την αναγκαιότητα της ύπαρξης ένδεκα διαστάσεων στο σύμπαν, και για να εξαλείψουμε την ύπαρξη μιας «ανώμαλης ιδιομορφίας» με άπειρη θερμότητα και πυκνότητα στην πρώτη απειροελάχιστη εκείνη στιγμή της γένεσης, οδηγηθήκαμε στη θεωρητική διερεύνηση της εκτίμησης ότι το σύμπαν δημιουργήθηκε μέσω δύσκολα κατανοήσιμων, ακόμη και για τη σύγχρονη επιστήμη, κβαντικών διαδικασιών πριν από 13,8 δισεκατομμύρια χρόνια. Κι όλα αυτά χάρη σε έναν θεωρητικό ερευνητή, τον Τζέιμς Πιμπλς, που είδε την πραγματικότητα υπό νέο πρίσμα. Γιατί, ακόμη και σήμερα, τα άτομα παίζουν σπουδαίο ρόλο. https://www.kathimerini.gr/life/science/561534142/ta-atoma-einai-akomi-simantika/

Ανεξήγητα ραδιοσήματα από το κέντρο του Γαλαξία προβληματίζουν τους αστρονόμους Ασυνήθιστα σήματα που έρχονται από την κατεύθυνση του κέντρου του Γαλαξία ανιχνεύθηκαν από διεθνή ομάδα αστρονόμων, οι οποίοι υποψιάζονται ότι τα ραδιοκύματα προέρχονται από άγνωστο διαστημικό σώμα. Η ερευνητική ομάδα αναφέρει στο Astrophysical Journal ότι η φωτεινότητα του αντικειμένου αυξομειώνεται δραματικά κατά 100 φορές, και το σήμα φαίνεται να αναβοσβήνει με τυχαίο τρόπο» «Ποτέ δεν έχουμε δει κάτι παρόμοιο» δήλωσε ο Ζιτένγκ Γουάνγκ του Πανεπιστημίου του Σίδνεϊ. Όπως είπε, «η πιο παράξενη ιδιότητα του νέου σήματος είναι ότι έχει πολύ υψηλή πόλωση, κάτι που σημαίνει ότι το φως του ταλαντώνεται μόνο προς μία κατεύθυνση, η οποία περιστρέφεται με το πέρασμα του χρόνου». Κοιτάζοντας προς το κέντρο του γαλαξία μας, βρήκαμε αυτό το αντικείμενο που είναι μοναδικό, καθώς στην αρχή ήταν αόρατο, μετά έγινε φωτεινό, μετά ξεθώριασε και μετά εμφανίστηκε ξανά. Η συμπεριφορά ήταν τελείως ασυνήθιστη» ανέφερε η Τάρα Μέρφι καθηγήτρια του ίδιου πανεπιστημίου. Πολλά είδη άστρων είναι γνωστό ότι εκπέμπουν μεταβλητό φως: αστέρες νετρονίων (πάλσαρ), υπερκαινοφανείς (σουπερνόβα, άστρα που στέλνουν εκλάμψεις στο διάστημα και σύντομες εκλάμψεις ραδιοκυμάτων (FRB). Όμως η νέα πηγή, που ανακαλύφθηκε αρχικά με το αυστραλιανό ραδιοτηλεσκόπιο ASKAP και η ύπαρξη της επιβεβαιώθηκε από το νοτιοαφρικανικό ραδιοτηλεσκόπιο MeerKAT, δεν φαίνεται να ταιριάζει με κανένα από αυτά τα φαινόμενα. Έχοντας ανιχνεύσει έξι ραδιοσήματα με το ASKAP στη διάρκεια εννέα μηνών το 2020, οι αστρονόμοι προσπάθησαν στη συνέχεια να το παρατηρήσουν με οπτικό τηλεσκόπιο αλλά απέτυχαν. Το ίδιο αποτυχημένη ήταν η προσπάθεια και του ραδιοτηλεσκοπίου Parkes, αλλά τελικά το πιο ευαίσθητο MeerKAT ανίχνευσε φέτος ξανά το μυστηριώδες αντικείμενο, το οποίο βαφτίστηκε «το αντικείμενο του Άντι» (από το παρατσούκλι του αστρονόμου που πρώτος το ανακάλυψε). Όπως είπε η Μέρφι, «ήμασταν τυχεροί που το σήμα επέστρεψε, αλλά βρήκαμε ότι η συμπεριφορά του ήταν δραματικά διαφορετική. Η πηγή εξαφανίστηκε μέσα σε μια μόνο μέρα, μολονότι είχε διαρκέσει επί εβδομάδες, όταν το είχαμε παρατηρήσει με το ραδιοτηλεσκόπιο ASKAP». Η νέα άγνωστη πηγή, που πιθανώς είναι μικρή σε μέγεθος και διαθέτει ισχυρό μαγνητικό πεδίο, έρχεται να προστεθεί σε άλλα μυστηριώδη ραδιο-αντικείμενα που έχουν ανακαλυφθεί σχετικά πρόσφατα κοντά στο γαλαξιακό κέντρο και έχουν επίσης μεταβαλλόμενη φωτεινότητα (γι’ αυτό ονομάστηκαν «Galactic Centre Radio Transients»). Μέσα στην επόμενη δεκαετία θα τεθεί σε λειτουργία το μεγάλο διασυνδεμένο μέσω διαδικτύου διηπειρωτικό ραδιοτηλεσκόπιο SKA (Square Kilometer Array), το οποίο ελπίζεται να ρίξει περισσότερο φως σε αυτά τα μυστηριώδη αντικείμενα. https://www.tanea.gr/2021/10/12/science-technology/aneksigita-radiosimata-apo-to-kentro-tou-galaksia-provlimatizoun-tous-astronomous/

Έργο «Πρόκληση»: Σαββατοκύριακα εργασίας στο ISS Τα Σάββατα και οι Κυριακές είναι συνήθως αργίες για το πλήρωμα του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού. Οι κοσμοναύτες μπορούν να κάνουν ό, τι θέλουν: να διαβάζουν βιβλία, να βλέπουν ταινίες, να επικοινωνούν με συνδρομητές στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή να απαντούν σε επιστολές που παραδίδονται στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό μέσω «διαστημικής αλληλογραφίας», να μιλούν με οικογένειες και φίλους στο τηλέφωνο και να κάνουν αθλήματα εκτός του υποχρεωτική ρουτίνα γυμναστικής. Εν τω μεταξύ, το πλήρωμα του επιστημονικού και εκπαιδευτικού έργου "Challenge", αποτελούμενο από την ηθοποιό Γιούλια Περέσιλντ και τον σκηνοθέτη Κλιμ Σιπένκο, συνεχίζει το έργο τους - η τέταρτη ημέρα γυρισμάτων στην τροχιά της Γης βρίσκεται σε εξέλιξη. Το βράδυ της 8ης Οκτωβρίου 2021, ο γενικός διευθυντής του Roscosmos, Ντμίτρι Ρογκόζιν, πραγματοποίησε μια συνεδρία βίντεο επικοινωνίας με το πλήρωμα του έργου «Challenge» στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Ρώσοι ιατροί σημειώνουν την καλή υγεία των συμμετεχόντων στις διαστημικές πτήσεις. Ο κοσμοναύτης Roscosmos Anton Shkaplerov και οι συμμετέχοντες στις διαστημικές πτήσεις ηθοποιός Peresild και σκηνοθέτης Shipenko ξεκίνησαν στον ISS στο Soyuz MS-19 από το Κοσμοδρόμιο του Baikonur στις 5 Οκτωβρίου 2021. Το διαστημόπλοιο προσδέθηκε στη μονάδα Rassvet του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού σχεδόν 3,5 ώρες μετά την απογείωση. Το πλήρωμα θα επιστρέψει στη Γη την επόμενη Κυριακή. http://en.roscosmos.ru/22408/ Soyuz-2.1b με 36 δορυφόρους OneWeb εγκατεστημένους στην επιφάνεια εκκίνησης του Vostochny Cosmodrome Το όχημα εκτόξευσης Soyuz-2.1b με το ανώτερο στάδιο Fregat και 36 δορυφόρους επικοινωνίας OneWeb απομακρύνθηκε από τη μονάδα συναρμολόγησης και δοκιμών τη Δευτέρα. Το όχημα εκτόξευσης εγκαταστάθηκε στο ταμπλό εκτόξευσης του Vostochny Сosmodrome, η εκτόξευση έχει προγραμματιστεί για την Πέμπτη 14 Οκτωβρίου. Οι εργασίες πριν από την εκτόξευση πραγματοποιούνται βάσει των συμβάσεων της Glavkosmos (θυγατρικής της Roscosmos) με τον ευρωπαϊκό πάροχο υπηρεσιών εκτόξευσης Arianespace (η εταιρεία εκτοξεύει διαστημικά σκάφη OneWeb με τη χρήση του εκτοξευτή Soyuz) και της εταιρείας Starsem. Η κοινή ομάδα που αποτελείται από τους ξένους πελάτες και τους εκπροσώπους των επιχειρήσεων Roscosmos Progress Space Rocket Center, Lavochkin Association, TsENKI και Glavkosmos, πραγματοποιεί αυτές τις εργασίες. Σήμερα ο στόλος των δορυφόρων OneWeb στη χαμηλή τροχιά της Γης ανέρχεται σε 322 διαστημόπλοια, η εταιρεία σχεδιάζει να εκτοξεύσει εκατοντάδες άλλα. Η επερχόμενη εκτόξευση θα φέρει τον αριθμό των διαστημοπλοίων OneWeb σε τροχιά σε 358. Οι δορυφόροι OneWeb χαμηλής τροχιάς έχουν σχεδιαστεί για να παρέχουν στους καταναλωτές στο ίντερνετ υψηλής ταχύτητας. http://en.roscosmos.ru/22406/

Η τροχιά του ISS θα αυξηθει κατά σχεδόν ένα χιλιόμετρο στις 12 Οκτωβρίου 2021, Μια κανονική διόρθωση της τροχιάς του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού έχει προγραμματιστεί για τις 12 Οκτωβρίου 2021, προκειμένου να διαμορφωθούν οι βαλλιστικές συνθήκες πριν από την εκτόξευση και την προσγείωση του διαστημοπλοίου Soyuz MS-20 με το πλήρωμα της 20ής αποστολής στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Σύμφωνα με την υπηρεσία βαλλιστικής υποστήριξης και πλοήγησης του Κέντρου Ελέγχου Αποστολής TsNIIMash (μέρος του Roscosmos), θα εκδοθεί εντολή για την ενεργοποίηση του ρωσικού τμήματος ISS Zvezda Service Module στις 07:05 UTC. Οι κινητήρες θα ενεργοποιούνται για 38,9 δευτερόλεπτα. Μετά τον διορθωτικό ελιγμό, το τροχιακό υψόμετρο του σταθμού θα πρέπει να αυξηθεί κατά 940 μέτρα και το μέσο υψόμετρο να αυξηθεί στα 420,45 χιλιόμετρα. Οι παράμετροι τροχιάς ISS μετά τον ελιγμό θα πρέπει να είναι οι εξής: Περίοδος περιστροφής: 92,92 λεπτά. Κλίση τροχιάς: 51,66 βαθμοί Ελάχιστο υψόμετρο πάνω από την επιφάνεια της Γης: 419,44 χλμ. Μέγιστο υψόμετρο πάνω από την επιφάνεια της Γης: 441,11 χιλιόμετρα. Επι του παρόντος, ένα πλήρωμα αποτελούμενο από τους κοσμοναύτες της Roscosmos Oleg Novitskiy, Pyotr Dubrov και Anton Shkaplerov, τους κινηματογραφιστές του «Challenge», κινηματογραφιστή Klim Shipenko και ηθοποιό Yulia Peresild, καθώς και αστροναύτες της NASA Mark Vande Hei, Shane Kimbrough και Megan MacArthur, Ευρωπαίους Ο αστροναύτης του Διαστημικού Οργανισμού Tomas Pesquet και ο αστροναύτης της Ιαπωνικής Υπηρεσίας Αεροδιαστημικής Έρευνας Akihiko Hoshide εργάζονται στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. http://en.roscosmos.ru/22413/ [/b]

«Θα φτιάξω εργοστάσιο της Tesla στον Άρη» λέει ο Ελον Μασκ Ο πολυπράγμων νοτιοαφρικανικής καταγωγής Αμερικανός μεγιστάνας Ελον Μασκ βρίσκει πάντα τρόπο να συγκεντρώνει πάνω του τα φώτα της δημοσιότητας τόσο με τις επιχειρηματικές του δραστηριότητες, με την προσωπική του ζωή αλλά κυρίως με τις δηλώσεις και τις συνεχείς του αναρτήσεις στα social media. To τελευταίο του «χτύπημα» έγινε σε συνάντηση που είχε με μετόχους της Tesla. Κατά τη διάρκεια της συνάντησης κάποιος μέτοχος προσπάθησε να προβοκάρει τον Μασκ λέγοντας του πότε η εταιρεία ηλεκτρικών οχημάτων θα φτιάξει αυτοκίνητα έξω από τη Γη. Όπως ήταν αναμενόμενο ο Μασκ σήκωσε το γάντι και απάντησε ότι θέλει να κατασκευάσει ένα εργοστάσιο της Tesla στον Άρη και αυτός να ζει για το δει να λειτουργεί. Όπως είπε θα μπορούσε (θεωρητικώς) να γίνει ένα τέτοιο εργοστάσιο στον Κόκκινο Πλανήτη εντός των επόμενων 40 ετών. Όπως είπε η διαστημική του εταιρεία, η Space X, θα πραγματοποιήσει την πρώτη επανδρωμένη αποστολή στον Άρη το 2026 και υποστηρίζει ότι αν όλα πάνε καλά μέχρι το 2050 μπορεί να δημιουργηθεί μια αποικία ενός εκατ. ανθρώπων στον Άρη. Βέβαια ο Μασκ είναι πλέον 50 ετών και για να δει το όραμα του να υλοποιείται θα πρέπει να φτάσει σε ηλικία τουλάχιστον 90 ετών. Προς το παρόν πάντως έχει στείλει στο Άρη ένα Tesla Roadster το οποίο εκτοξεύτηκε το 2018 και τελευταία φορά που έγινε εκτίμηση της πορείας του βρισκόταν σε απόσταση 7 εκατ. χλμ. από τον Άρη. Αν το όχημα δεν έχει καταστραφεί από τις διαστημικές συνθήκες θεωρητικώς θα έχει τεθεί σε τροχιά γύρω από τον Κόκκινο Πλανήτη ως προπομπός του εργοστασίου που θέλει να φτιάξει ο Μασκ εκεί. https://www.naftemporiki.gr/story/1788777/tha-ftiakso-ergostasio-tis-tesla-ston-ari-leei-o-elon-mas

Μια βάση του Άρη στο… Ισραήλ. Στον κρατήρα Ramon στην έρημο του νότιου Ισραήλ δημιουργήθηκαν συνθήκες προσομοίωσης του περιβάλλοντος που θα συναντήσει και θα ζήσει μια επιστημονική αποστολή στον Άρη. Στην περιοχή έχει τοποθετηθεί μια εγκατάσταση που ονομάζεται AMADEE-20 η οποία αποτελεί την αρειανή βάση στην οποία καλούνται να ζήσουν έξι επιστήμονες, πέντε άνδρες και μια γυναίκα. Μέσα στην βάση τα μέλη της αποστολής ζουν και πραγματοποιούν πειράματα. Όταν βγαίνουν από αυτή φορούν ειδικά για την περίσταση προσαρμοσμένες στολές παρόμοιες με αυτές θα φορούσαν και στον Κόκκινο Πλανήτη. Οι στολές διαθέτουν κάμερες, μικρόφωνα και συστήματα παροχής οξυγόνου σε αυτούς που τις φορούν. Την προσομοίωση οργανώνουν το Αυστριακό Φόρουμ Διαστήματος και η Διαστημική Υπηρεσία του Ισραήλ και η ομάδα του ισραηλινού ερευνητικού προγράμματος D-MARS που αφορά και αυτό προσομοιώσεις του αρειανού περιβάλλοντος. Στόχος της νέας προσομοίωσης είναι να αναδειχθούν διαφόρων ειδών προβλήματα και λάθη που μπορούν να γίνουν είτε μέσα στην βάση είτε στις εξόδους που θα κάνουν οι επιστήμονες με τις στολές ώστε να ληφθούν υπόψη στον σχεδιασμό των πραγματικών επανδρωμένων αποστολών στον Άρη. Η προσομοίωση ήταν προγραμματισμένη να γίνει το 2020 αλλά η πανδημία άλλαξε όπως ήταν αναμενόμενο τον σχεδιασμό. Η βάση έχει συνολικό εμβαδόν 120 τετρ. μέτρων και είναι από τις μεγαλύτερες και καλύτερα εξοπλισμένες του είδους. Μέσα στην βάση τα μέλη της αποστολής παρακολουθούνται συνεχώς από κάμερες και αναλύονται όλων των ειδών οι κινήσεις που κάνουν για να διαπιστωθούν μοτίβα συμπεριφορών που θα πρέπει να αναλυθούν για τις πραγματικές αποστολές όταν αυτές γίνουν. Παρακολουθείται συνεχώς και η υγεία των μελών της αποστολής, καταγράφονται οι ζωτικές τους λειτουργίες κ.α. Σύμφωνα με τον αρχικό σχεδιασμό η προσομοίωση θα διαρκέσει ένα μήνα και τα μέλη της αποστολής θα πρέπει να πραγματοποιήσουν περισσότερα από 20 πειράματα σε τομείς όπως η γεωλογία, η βιολογία, και η ιατρική. https://www.naftemporiki.gr/story/1788527/mia-basi-tou-ari-sto-israil

Η γη «σκοτεινιάζει» Η Γη, το «χλωμό μπλε σημείο» μας στο σύμπαν όπως το αποκάλεσε ο αστρονόμος Καρλ Σαγκάν, είναι όλο και λιγότερο χλωμή. Μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό "AGU - Geophysical Research Letters" δείχνει ότι η θέρμανση των ωκεάνιων υδάτων έχει προκαλέσει μείωση της φωτεινότητας του πλανήτη μας. Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν δεκαετίες μετρήσεων της φωτεινότητας της Γης - υπολογίστηκαν με βάση την αντανακλασμένη λάμψη από τη Γη που φωτίζει τη σκοτεινή πλευρά της Σελήνης - καθώς και δορυφορικές μετρήσεις για να βρουν μια σημαντική πτώση στην ανάκλαση της Γης τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Η Γη τώρα αντανακλά περίπου μισό Watt λιγότερο φως ανά τετραγωνικό μέτρο από ό,τι πριν από 20 χρόνια. Αυτό ισοδυναμεί με μείωση 0,5% στην ανακλαστικότητα της Γης, λένε οι επιστήμονες. Μια σημαντική πτώση, καθώς η Γη αντανακλά περίπου το 30% του φωτός που προέρχεται από τον Ήλιο. Το μεγαλύτερο μέρος της αλλαγής έρχεται τα τελευταία τρία χρόνια του συνόλου δεδομένων γήινης λάμψης, τα οποία οι ερευνητές ανέλυσαν έως το 2017. Τα δεδομένα του CERES συνεχίζονται μέχρι το 2019 και δείχνουν ακόμη πιο έντονη πτώση στο τέλος του. Και κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η φωτεινότητα του ήλιου - η οποία πέρασε από δύο περιόδους μέγιστης δραστηριότητας και μία ήσυχη περίοδο κατά τη διάρκεια της μελέτης - δεν συνδέθηκε ουσιαστικά με τη βουτιά στην αντανάκλαση. Έτσι, μια αλλαγή στην ποσότητα φωτός που ανακλά η Γη πρέπει να προέρχεται από μια αλλαγή στην ίδια τη Γη, σκέφτηκαν οι επιστήμονες. Συγκεκριμένα, τα δεδομένα του CERES σημείωσαν απώλεια φωτεινών σύννεφων χαμηλού υψομέτρου πάνω από τον ανατολικό Ειρηνικό Ωκεανό, στα δυτικά παράλια της Αμερικής, όπου οι επιστήμονες καταγράφουν επίσης έντονες αυξήσεις της θερμοκρασίας στην επιφάνεια του ωκεανού. Ολόκληρη η έρευνα δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Geophysical Research Letters. https://www.naftemporiki.gr/story/1788561/i-gi-skoteiniazei

Εντοπίστηκαν μακρινοί εξωπλανήτες με νέα επαναστατική για την αστρονομία μέθοδο. Διεθνής ομάδα ερευνητών που μελετά τα σήματα που έχει συλλέξει το διεθνές δίκτυο ραδιοτηλεσκοπίων LOFAR αναφέρει ότι κάποια από τα σήματα υποδεικνύουν την παρουσία εξωπλανητών. Είναι η πρώτη φορά που γίνεται εντοπισμός εξωπλανητών με τέτοιου είδους χρήση ραδιοσημάτων. Το LOFAR αποτελείται από συστοιχίες ραδιοτηλεσκοπίων σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες. Με δημοσίευση τους στην επιθεώρηση «Nature Astronomy» οι ερευνητές αναφέρουν ότι η μελέτη σημάτων από 19 άστρα υποδεικνύουν την παρουσία εξωπλανητών σε κάποια από αυτά. Τα σήματα προέρχονται από ερυθρούς νάνους, τον τύπο άστρου που σύμφωνα με τους αστρονόμους αποτελεί τη συντριπτική πλειοψηφία του γαλαξία μας και πιθανώς του Σύμπαντος. Τα σήματα προέρχονται από ερυθρούς νάνους που βρίσκονται σε αποστάσεις ως και 165 έτη φωτός μακριά από εμάς. Σύμφωνα με τους ερευνητές για τέσσερα από τα σήματα έφθασαν η μόνη λογική εξήγηση για την ύπαρξη τους είναι ότι η πηγή προέλευση τους είναι κάποιος πλανήτης. Έχει διαπιστωθεί από μελέτες στο ηλιακό μας σύστημα ότι οι πλανήτες εκπέμπουν ισχυρά ραδιοκύματα καθώς τα μαγνητικά τους πεδία αλληλεπιδρούν με τους ηλιακούς ανέμους. Είναι η πρώτη φορά που αστρονόμοι εντοπίζουν ραδιοκύματα τα οποία φαίνεται ότι προέρχονται από ένα εξωπλανήτη και όπως αναφέρουν οι ερευνητές «είναι ένα σημαντικό βήμα στην ραδιοαστρονομία». Προς το παρόν οι ερευνητές δεν γνωρίζουν το μέγεθος ή τα χαρακτηριστικά αυτών των πλανητών, αν για παράδειγμα είναι κατοικήσιμοι, αλλά όλα τα σήματα είναι παρόμοια με παρόμοια με αυτά που εκπέμπει ο Δίας όταν αλληλεπιδρά με τον ηλιακό άνεμο. Ίσως λοιπόν να είναι όλοι γίγαντες αερίου. «Τα αποτελέσματα της έρευνας μπορεί να οδηγήσουν σε νέες τεχνικές αναζήτησης πλανητών μακριά από το ηλιακό μας σύστημα» αναφέρει ο αστροφυσικός με ειδίκευση στον εντοπισμό και μελέτη εξωπλανητών Μπέντζαμιν Πόουπ καθηγητής του Πανεπιστημίου Κούινσλαντ στην Αυστραλία, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας. Μέχρι σήμερα οι αστρονόμοι η χρήση ραδιοσημάτων για τον εντοπισμό εξωπλανητών γινόταν με διαφορετικό τρόπο και περιοριζόταν σε κοντινές αποστάσεις. Οι έρευνες αυτές δεν είχαν ξεπεράσει μέχρι σήμερα τα τέσσερα έτη φωτός. https://www.naftemporiki.gr/story/1788807/entopistikan-makrinoi-eksoplanites-me-nea-epanastatiki-gia-tin-astronomia-methodo[/b]

H τεχνητή νοημοσύνη θα αποκαλύψει την επόμενη πανδημία. Μπορεί ακόμη για τον κορωνοϊό που προκάλεσε την πανδημία να μην έχει αποδειχθεί πέραν πάσης αμφιβολίας η ζωική πηγή προέλευσης του αλλά έχει αποδειχθεί σε παλαιότερες ασθένειες η μεταπήδηση ιών από τα ζώα στους ανθρώπους. Επίσης έχει διαπιστωθεί ότι τα ζώα κουβαλούν περίπου δύο εκατ. ιούς οι οποίοι αποτελούν δυνητικές απειλές για τον άνθρωπο. Όπως είναι ευνόητο ο εντοπισμός των ιών που είναι και οι πιο επικίνδυνοι για εμάς ανάμεσα σε αυτόν τον τεράστιο πληθυσμό ιών των ζώων είναι ένα εγχείρημα με απίστευτα μεγάλο βαθμό δυσκολίας. Ερευνητές του Πανεπιστημίου της Γλασκώβης υποστηρίζουν ότι ανέπτυξαν μια μέθοδο χρησιμοποιώντας την τεχνολογία της μηχανικής μάθησης (κλάδος της τεχνητής νοημοσύνης) με την οποία γίνεται ανάλυση των γονιδιακών χαρακτηριστικών των ιών που βρίσκονται στα ζώα και στη συνέχεια ακολουθεί μια πρόβλεψη των πιθανοτήτων που έχει κάποιος ιός να προσβάλει τους ανθρώπους. Αν η μέθοδος αποδειχθεί αποτελεσματική θα βοηθήσει τους επιστήμονες να αναπτύξουν εμβόλια για τους ιούς που έχουν αυξημένες πιθανότητες να μεταπηδήσουν στον άνθρωπο από τα ζώα και άρα να προλάβουμε την εμφάνιση μιας νέα πανδημίας. Οι ερευνητές δημιούργησαν μέσω της μηχανικής μάθησης μοντέλα τα οποία μελέτησαν το γονιδίωμα 861 ιών που βρίσκονται σε ζώα και προχώρησαν σε κατηγοριοποιήσεις των ιών αυτών βάση των γονιδιακών ομοιοτήτων τους με ιούς που έχουν προσβάλει ανθρώπους. Με αυτό τον τρόπο αναγνωρίζονταν οι ιοί που έχουν (θεωρητικά) τη δυνατότητα να περάσουν από τα ζώα στους ανθρώπους. Το επόμενο βήμα είναι να γίνουν δοκιμές για στο εργαστήριο για να διαπιστωθεί αν πράγματι αυτοί οι ιοί μπορούν να προσβάλουν τον άνθρωπο καθώς και τις περιβαλλοντικές συνθήκες που είναι φιλικές για αυτούς τους ιούς. https://www.naftemporiki.gr/story/1788512/h-texniti-noimosuni-tha-apokalupsei-tin-epomeni-pandimia

Συντρίμμια υπερηχητικού πυραύλου των Ναζί βρέθηκαν στην Αγγλία – Τι ήταν οι διαβόητοι V2 Σχεδόν έναν αιώνα μετά, συντρίμμια υπερηχητικού πυραύλου V2 που εκτοξεύτηκε από τη ναζιστική Γερμανία εναντίον του Λονδίνου βρέθηκαν σε χωράφι της Αγγλίας. Ο V2 ήταν ο πρώτος υπερηχητικός πύραυλος και αποτέλεσε τη βάση του διαστημικού προγράμματος των ΗΠΑ μετά το τέλος του πολέμου, όταν ο δημιουργός τους, Βέρνερ φον Μπράουν, μετακόμισε στις ΗΠΑ. Τα συντρίμμια που βρέθηκαν κοντά στο χωριό του Μέιντστοουν στη νοτιοδυτική Αγγλία ανήκουν στον έκτο πύραυλο V2 που ανακαλύπτουν οι αδελφοί Κόλιν και Σον Ουέλτς, αρχαιολόγοι που ειδικεύονται στις εμπόλεμες συγκρούσεις. Η θέση όπου είχε συντριβεί ο συγκεκριμένος V2 ήταν γνωστή, μέχρι σήμερα όμως δεν είχε ερευνηθεί. Η ανασκαφή έφερε στο φως 800 κιλά μεταλλικών αντικειμένων από την έκρηξη του πυραύλου τα μεσάνυχτα της 14ης Φεβρουαρίου 1945, θαμμένα σε βάθος 4,5 μέτρων. «Ο πύραυλος φτάνει σε βάθος 1,5 μέτρου πριν εκραγεί» εξήγησε στο LiveScience ο Κόλιν Ουέλτς. Οι πύραυλοι V2 είχαν γίνει φόβος και τρόμος για τους κατοίκους του Λονδίνου επειδή ήταν σχεδόν αδύνατο να αναχαιτιστούν και έπεφταν στο στόχο χωρίς να ακούγονται καθώς πλησιάζουν. Σύμφωνα με το Πολεμικό Μουσείο του Λονδίνου, περίπου 9.000 άνθρωποι σκοτώθηκαν κατά τους βομβαρδισμούς με V2. Ο πρώτος V2 χτύπησε τη βρετανική πρωτεύουσα στις 7 Σεπτεμβρίου 1944, λίγους μήνες μετά την πρώτη επίθεση με την «ιπτάμενη βόμβα» V1, η οποία θεωρείται ο πρώτος πύραυλος κρουζ. Οι V1 πετούσαν με ταχύτητα αεροπλάνου και η Βασιλική Αεροπορία έμαθε τελικά πώς να τους καταρρίπτει. Παρήγαγαν εξάλλου εκκωφαντικό θόρυβο που λειτουργούσε ως προειδοποίηση. Οι αδελφοί Ουέλες έχουν ανακαλύψει μέχρι σήμερα τα συντρίμμια δεκάδων V1, οι οποίοι εκτοξεύονταν συνήθως από την κατεχόμενη Γαλλία. Οι V2, αντίθετα, εκτοξεύονταν από γερμανικό έδαφος. Έφταναν σε ύψος 80 χιλιομέτρων και χτυπούσαν το στόχο με ταχύτητα 5.600 χιλιομέτρων την ώρα, περίπου τριπλάσια της ταχύτητας του ήχου. Ο πύραυλος που βρέθηκε στο Μέιντστοουν αστόχησε πιθανώς επειδή είχε εκτοξευτεί νύχτα, μια τακτική που προτιμούσαν οι Γερμανοί για να αποφύγουν τα βρετανικά μαχητικά, από τα οποία τα περισσότερα μπορούσαν να επιχειρούν μόνο την ημέρα. Μέχρι πρόσφατα, οι ιστορικοί πίστευαν ότι οι V2 παράγονταν αποκλειστικά σε υπόγεια εγκατάσταση του Νορντχάουζεν στη Γερμανία, με επικεφαλής τον πυραυλικό επιστήμονα Βερβερ φον Μπράουν. Ωστόσο τα συντρίμμια που έχουν ανασύρει οι αδελφοί Ουέλς φέρουν κωδικές ονομασίες που αντιστοιχούν σε εργοστάσια παραγωγής σε άλλες, κατεχόμενες χώρες όπως η Τσεχοσλοβακία. Ο ίδιος ο Φον Μπράουν παραμένει αμφιλεγόμενη προσωπικότητα. Ισχυριζόταν ότι δεν γνώριζε για τις θηριωδίες των Ναζί, ανήκε όμως στους SS. Στο εργοστάσιο παραγωγής V2 το οποίο επέβλεπε, περισσότεροι από 12.000 εξαναγκασμένοι εργάτες πέθαναν σε διάστημα ενός έτους, σύμφωνα με ιστορικούς Ο Φον Μπράουν συνελήφθη από τους Αμερικανούς μετά το τέλος του πολέμου και αναδείχτηκε σε πρωτοπόρο της ψυχροπολεμικής κούρσας του Διαστήματος. Το 1960 διορίστκε επικεφαλής του Διαστημικού Κέντρου «Μάρσαλ» της NASA, όπου ανέπτυξε τους πυραύλους των αποστολών Apollo. Το 1946, τροποποιημένος πύραυλος V2 που εκτοξεύτηκε από το Νιου Μέξικο έφτασε σε ύψος 105 χιλιομέτρων και τράβηξε την πρώτη φωτογραφία της Γης από το Διάστημα. Στις φωτογραφίες τo χωράφι όπου βρέθηκαν τα συντρίμμια που ήταν οπωρώνας το 1945 -Οι κωδικοί αριθμοί που βρέθηκαν στα συντρίμμια δείχνουν ότι οι V2 παράγονταν και εκτός Γερμανίας-Η πρώτη φωτογραφία της Γης από το Διάστημα τραβήχτηκε από τροποποιημένο V2. https://www.in.gr/2021/10/11/b-science/technology/syntrimmia-yperixitikou-pyraylou-ton-nazi-vrethikan-stin-agglia-ti-itan-oi-diavoitoi-v2/

Απογοητευτικές οι επιδόσεις της Ελλάδας στον παγκόσμιο δείκτη καινοτομίας. Την 47η θέση μεταξύ 132 χωρών καταλαμβάνει η Ελλάδα στον Παγκόσμιο Δείκτη Καινοτομίας που δημοσιεύει κάθε χρόνοι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Πνευματικής Ιδιοκτησίας (WIPO). Σύμφωνα με τους συντάκτες της κατάταξης, οι επιδόσεις της χώρας βρίσκονται «κάτω από το αναμενόμενο» για χώρα υψηλού εισοδήματος. Η έκθεση, η οποία συνεκτιμά παράγοντες όπως ο αριθμός επιστημονικών δημοσιεύσεων, η χρηματοδότηση νέων επιχειρήσεων, οι εξαγωγές και η παραγωγικότητα, εμφανίζει πρώτη την Ελβετία για δέκατη συνεχή χρονιά. Ακολουθούν η Σουηδία, οι ΗΠΑ, η Βρετανία και, για πρώτη φορά στην πρώτη πεντάδα, η Νότια Κορέα. Η Ελλάδα βρίσκεται πολύ κάτω από χώρες όπως η Κύπρος (28η), η Βουλγαρία (35η) και η Τουρκία (41η) και μόλις μια θέση πάνω από τη Ρουμανία. Στις δύο τελευταίες θέσεις βρίσκονται η Υεμένη και η Ανγκόλα. Οι μισές και πλέον χώρες στο Top20 είναι χώρες της Ευρώπης, ωστόσο πέντε ασιατικές οικονομίες συγκεντρώνουν υψηλή βαθμολογία: Νέα Κορέα (5η), Σιγκαπούρη (8η), Κίνα (12η), Ιαπωνία (13η) και Χονγκ Κονγκ (14ο). Η Κίνα είναι η μόνη οικονομία μέσου εισοδήματος στις πρώτες 30 θέσεις, επισημαίνει ο WIPO. Αναλυτικά, η πρώτη δεκάδα διαμορφώνεται ως εξής: Ελβετία Σουηδία ΗΠΑ Ηνωμένο Βασίλειο Νότια Κορέα Ολλανδία Φινλανδία Σιγκαπούρη Δανία Γερμανία https://www.in.gr/2021/10/11/b-science/episthmes/xamiles-oi-epidoseis-tis-elladas-ston-pagkosmio-deikti-kainotomias/[/b]

Φως στο τούνελ: Ρομποτικοί διασώστες με Έλληνα προπονητή νίκησαν σε διαγωνισμό του Πενταγώνου. Θυμίζει τον διαγωνισμό του Survivor, μόνο που εδώ οι παίκτες είναι μηχανές: αυτόνομα ρομπότ από όλον τον κόσμο αναμετρήθηκαν στην εξερεύνηση σκοτεινών, υπόγειων χώρων, στο πλαίσιο ενός ασυνήθιστου διαγωνισμού που διήρκεσε τρεις σεζόν. H αναμέτρηση της «Υπόγειας Δοκιμασίας» (Subterranean Challenge), την οποία οργάνωσε το ερευνητικό σκέλος του αμερικανικού υπουργείου Αμυνας, ανέδειξε νικητή στις 23 Σεπτεμβρίου τη διεθνή ομάδα CERBERUS, με επικεφαλής τον Κώστα Αλέξη, απόφοιτο του Πανεπιστημίου Πατρών και σήμερα καθηγητή του Νορβηγικού Πανεπιστημίου Επιστήμης και Τεχνολογίας. Η ομάδα του θα λάβει ως έπαθλο πρόσθετη χρηματοδότηση δύο εκατομμυρίων δολαρίων, με απώτερο στόχο την ανάπτυξη μηχανών που αναζητούν επιζώντες σε ερείπια, βόμβες στο μετρό, ή αγνοούμενους σε στοές ορυχείων και σπήλαια. Τετράποδα και drones «Για να κερδίσεις πόντους τα ρομπότ έπρεπε να αναγνωρίσουν σωστά μια σειρά από αντικείμενα και να αναφέρουν τη θέση τους με ακρίβεια 5 μέτρων» εξηγεί στο ΒΗΜΑ-Science ο δρ Αλέξης, του οποίου η ομάδα ανέπτυξε 12 ρομπότ, έναν συνδυασμό τετράποδων και μικρών drones. Διαγωνίστηκαν σε τρεις ετήσιες δοκιμασίες, στις οποίες κλήθηκαν να εξερευνήσουν σπηλιές, ορυχεία και προσομοιώσεις υποδομών όπως σήραγγες του μετρό. Η δοκιμασία των σπηλαίων ακυρώθηκε πέρυσι λόγω πανδημίας, όμως τα ρομπότ διαγωνίστηκαν και στα τρία περιβάλλοντα στην τελική αναμέτρηση εφέτος.Δεν πιστεύαμε ότι θα κερδίσουμε, αλλά ελπίζαμε σε μία από τις τρεις πρώτες θέσεις» λέει o αρχηγός των CERBERUS. O διαγωνισμός χρηματοδοτήθηκε από την DARPA, την υπηρεσία προηγμένης αμυντικής έρευνας του Πενταγώνου, στην οποία αποδίδεται η ανάπτυξη καινοτομιών όπως το Διαδίκτυο, οι μετεωρολογικοί δορυφόροι και το GPS (είναι η μάλλον άγνωστη υπηρεσία που «διαμόρφωσε τον σύγχρονο κόσμο», όπως έγραφε τον Ιούλιο ο «Economist», επισημαίνοντας ότι η DARPA είχε χρηματοδοτήσει και τη Moderna στα πρώτα βήματα για την ανάπτυξη εμβολίων mRNA). Ο δρ Αλέξης εξασφάλισε συμμετοχή όταν εργαζόταν ακόμη στο Πανεπιστήμιο της Νεβάδα στο Ρίνο, και έλαβε χρηματοδότηση 4,5 εκατ. δολαρίων για την ομάδα του, η οποία αποτελείται από 40 άτομα με συμμετοχές από μεγάλα ιδρύματα όπως το ETH Ζυρίχης και τα πανεπιστήμια της Οξφόρδης και του Μπέρκλεϊ. Ο ανταγωνισμός ήταν εξάλλου υψηλός, με υποψηφιότητες της NASA και του ΜΙΤ, του αυστραλιανού οργανισμού CSIRO και του Πανεπιστημίου Κάρνεγκι Μέλον, μεταξύ άλλων. Περπατώντας και πετώντας Οι τρεις δοκιμασίες πραγματοποιήθηκαν σε σπήλαια του Πίτσμπουργκ, ένα ανενεργό πυρηνικό εργοστάσιο στην Πολιτεία της Ουάσιγκτον και ένα παλιό ορυχείο στο Κεντάκι. Σημείο αφετηρίας ήταν μια πόρτα που οδηγούσε στο άγνωστο, και μόνο ένας χειριστής από κάθε ομάδα μπορούσε να επικοινωνεί με τα ρομπότ. Η DARPA «διαμορφώνει το περιβάλλον με τέτοιον τρόπο ώστε οι επικοινωνίες να κόβονται μετά τα πρώτα 50-60 μέτρα, εκτός κι αν τα ίδια τα ρομπότ αναπτύξουν το δικό τους δίκτυο» αναφέρει ο δρ Αλέξης. Στην τελική αναμέτρηση, η αγωνιστική διαδρομή χωριζόταν σε τρία ξεχωριστά περιβάλλοντα όπου κρύβονταν 40 αντικείμενα προς εντοπισμό: ένα ανδρείκελο στον ρόλο του επιζώντος, ένας σάκος πλάτης, ένα κινητό τηλέφωνο, ένα κράνος και ένα τρυπάνι, μεταξύ άλλων. Σύννεφα καπνού περιόριζαν την ορατότητα σε κάποια σημεία, ενώ ένα κλειστό δωμάτιο ήταν γεμάτο διοξείδιο του άνθρακα, το οποίο έπρεπε να ανιχνεύσουν οι διαγωνιζόμενοι με ειδικό αισθητήρα. Η ομάδα CERBERUS εντόπισε 23 από τα 40 αντικείμενα, όσα και η ομάδα του CSIRO, κέρδισε όμως το μεγάλο βραβείο επειδή ανέφερε πρώτη τη θέση του τελευταίου αντικειμένου. Ο δρ Αλέξης αποδίδει τη νίκη σε μια σειρά από παράγοντες: το κύριο ρομπότ της ομάδας, το Anymal-C, πέτυχε εξαιρετικές επιδόσεις σε δύσβατους χώρους και στενές περιοχές, παρόλο που η NASA και άλλες ομάδες χρησιμοποίησαν ένα διάσημο ρομπότ, το Spot της Boston Dynamics. Το σύστημα μηχανικής όρασης, το οποίο περιλάμβανε κάμερες, υπέρυθρους αισθητήρες και LIDAR (ένα περιστρεφόμενο λέιζερ που σκανάρει τον χώρο μετρώντας αποστάσεις), δεν τυφλώθηκε από τα σύννεφα καπνού όπως άλλα ρομπότ. «Ενας άλλος λόγος είναι ότι η ομάδα μας δούλεψε και τα τρία χρόνια στην ίδια ιδέα, τη συνεργασία τετράποδων και ιπτάμενων ρομπότ» προσθέτει ο αρχηγός των CERBERUS. Ηταν όμως και θέμα στρατηγικής, επισημαίνει: «Οταν εξερευνάς μια τοπολογία που μοιάζει με δέντρο, υπάρχουν δύο τρόποι να χαρτογραφήσεις τα κλαδιά. Η πρώτη προσέγγιση είναι να αρχίσεις από τον κορμό και να συνεχίσεις στα περιφερειακά κλαδιά, ο δεύτερος είναι να ακολουθήσεις πρώτα τα κεντρικά κλαδιά όσο πιο βαθιά γίνεται, πριν προχωρήσεις στην περιφέρεια». Η ομάδα των CERBERUS επέλεξε τη δεύτερη προσέγγιση και απέφυγε να στείλει εξαρχής τα ρομπότ στα βαθύτερα σημεία, όπου το δίκτυο Wi-Fi θα μπορούσε να κοπεί. «Αυτό μας επέτρεψε να μη χάνουμε τα δεδομένα των ρομπότ και να σκοράρουμε μέσα στον διαθέσιμο χρόνο» λέει. Από τα ορυχεία στις σπηλιές του Αρη Ο Κώστας Αλέξης και οι συνεργάτες του θα χρησιμοποιήσουν το χρηματικό έπαθλο του διαγωνισμού για να τελειοποιήσουν τα μηχανικά μέλη της ομάδας. Στη σημερινή τους μορφή τα ρομπότ λαμβάνουν ατομικές αποφάσεις στη χαρτογράφηση του χώρου, κάποια στιγμή όμως θα πρέπει να μάθουν να συνεννοούνται και στη λήψη τακτικών αποφάσεων, ώστε να απαλλαγούν από την ανάγκη για ανθρώπινο χειριστή, ή να του επιτρέψουν να χειρίζεται περισσότερα συστήματα ταυτόχρονα. Οπως και άλλοι παρόμοιοι διαγωνισμοί της DARPA, το Subterranean Challenge είχε στόχο την επιτάχυνση της αξιοποίησης της ρομποτικής σε προβλήματα της πραγματικής ζωής και στρατιωτικές εφαρμογές. Οι ερευνητές ήταν πάντως ελεύθεροι να δημοσιεύσουν την εργασία τους και ο αλγόριθμος εξερεύνησης των CERBERUS, σημαντικό στοιχείο της επιτυχίας τους, είναι πλέον διαθέσιμος ως ανοιχτός κώδικας. Μια πρώτη πιθανή εφαρμογή είναι η χαρτογράφηση ορυχείων: Είχαμε συνεργαστεί και παλαιότερα με εταιρείες. Υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον για τη χαρτογράφηση αυτών των υποδομών» λέει ο δρ Αλέξης. Ρομπότ θα μπορούσαν επίσης να χρησιμοποιηθούν για μεγάλα κατασκευαστικά έργα, μειώνοντας για παράδειγμα τον χρόνο που απαιτείται για επιθεωρήσεις. Μια πιο εξωτική αποστολή ήταν το κίνητρο που οδήγησε στη συμμετοχή της NASA, και συγκεκριμένα του Εργαστηρίου Αεριώθησης (JPL) στην Καλιφόρνια. «Η ίδια ομάδα της NASA θέλει να στείλει ρομπότ στον Αρη» σημειώνει ο δρ Αλέξης, καθώς η αμερικανική διαστημική υπηρεσία σχεδιάζει την εξερεύνηση υπόγειων στοών που δημιουργήθηκαν από αρχαίες ροές λάβας. Μια μέρα οι στοές αυτές θα μπορούσαν να προσφέρουν καταφύγιο για την προστασία αστροναυτών από την επικίνδυνη ακτινοβολία της αρειανής επιφάνειας. Εκτός από τον δρ Αλέξη, άλλοι συντελεστές της προσπάθειας ήταν οι Marco Hutter και Roland Siegwart του ETH Zurich, ο Mark Mueller του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϊ, ο Maurice Fallon του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, ο Eelke Folmer του Πανεπιστημίου της Νεβάδα στο Ρίνο, ο Adrien Briod της εταιρείας Flyability και εκπρόσωποι της Sierra Nevada Corporation. https://www.in.gr/2021/10/11/b-science/technology/fos-sto-tounel-rompotikoi-diasostes-ellina-proponiti-nikisan-se-diagonismo-tou-pentagonou/

Βενιζέλος και Δασκαλάκης για τεχνητή νοημοσύνη – Πώς οι αλγόριθμοι αλλάζουν τελείως και τη μορφή του ανθρώπου. Σε συζήτηση με θέμα «Η ανθρωπολογική πρόκληση της τεχνητής νοημοσύνης» συμμετείχαν ο Κωνσταντίνος Δασκαλάκης, καθηγητής στο ΜΙΤ και ο Ευάγγελος Βενιζέλος, στο πλαίσιο του συνεδρίου του Κύκλου Ιδεών, Η Ελλάδα Μετά V: Από την κρίση στην κανονικότητα ή η κρίση ως κανονικότητα;, στην ενότητα: «Η συζήτηση για το μέλλον: η Ελλάδα και τα νέα μεγάλα διακυβεύματα» Ο Κ. Δασκαλάκης αρχικά έδωσε έναν ορισμό στο τι είναι η τεχνητή νοημοσύνη σημειώνοντας πως είναι ένα ευρύτερο πεδίο που έχει μεγάλη ιστορία, που αρχίζει ήδη από το 1950, και η μηχανική μάθηση είναι ένα υποσύνολο της τεχνητής νοημοσύνης. Η τεχνητή νοημοσύνη έχει μία πολύ ευρεία στόχευση, είναι το πώς να φτιάξουμε νοήμονες μηχανές –ό,τι μπορεί αυτό να σημαίνει. Για να το πετύχουμε αυτό, υπάρχουν πολλών ειδών τεχνικές τις οποίες θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε. Οι τεχνικές αυτές έχουν να κάνουν και με software και με hardware, έχουν να κάνουν πάρα πολύ με αλγορίθμ Ένα κομμάτι αυτών των αλγορίθμων έχει να κάνει με την επεξεργασία δεδομένων που μία νοήμων μηχανή αντιλαμβάνεται, μαζεύει από το περιβάλλον στο οποίο βρίσκεται και θέλει να χρησιμοποιήσει αυτή την πληροφορία, αυτά τα δεδομένα, αυτές τις μετρήσεις, για να κάνει προβλέψεις για το τι μπορεί να συμβεί στο μέλλον ή οι πράξεις της μηχανής τι αποτέλεσμα θα έχουν για την εμπειρία της στο μέλλον. Συνοψίζοντας ο Κ. Δασκαλάκης τόνισε πως η μηχανική μάθηση είναι ένα κομμάτι της τεχνητής νοημοσύνης και είναι αυτό το κομμάτι το οποίο έχει να κάνει με την επεξεργασία δεδομένων, με το σκοπό, πρώτα από όλα, να κάνουμε προβλέψεις για το τι μέλλει γενέσθαι, τι θα δούμε στο μέλλον, αλλά, επίσης –και ίσως πιο σημαντικό– για το πώς οι πράξεις οι δικές μας, οι πράξεις της μηχανής, θα επηρεάσουν τον κόσμο στον οποίο θα βρεθούμε μετά τη λήψη αυτών των αποφάσεων και πράξεων. Ο Ευ. Βενιζέλος, ως νομικός και πολιτικός εστίασε στο ζήτημα της χρήσης μεθόδων τεχνητής νοημοσύνης και αλγορίθμων στην οργάνωση και την απονομή της Δικαιοσύνης. Όπως είπε χαρακτηριστικά, υπάρχουν πολιτείες στις Ηνωμένες Πολιτείες, που χρησιμοποιούν μέσα τεχνητής νοημοσύνης και αλγόριθμους, για παράδειγμα, ως προς την προσωρινή κράτηση στις ποινικές υποθέσεις, εάν ο κατηγορούμενος πρέπει να κρατηθεί προσωρινά ή να αφεθεί με μία εγγύηση έως τη διεξαγωγή της δίκης. Επίσης, είναι προφανές ότι πολύ εύκολα η τεχνητή νοημοσύνη μας επιτρέπει να δούμε τη νομολογία, να δούμε τη βιβλιογραφία, δηλαδή να γλιτώσουμε έναν κόπο τεράστιο και να έχουμε πάρα πολύ καλή ενημέρωση. Αλλά αυτό είναι η προετοιμασία, όταν φθάνεις στη δικαιοδοτική κρίση, που είναι μία κρίση ανθρώπινη, νομική και ηθική ταυτόχρονα, τότε μπορεί ο αλγόριθμος να πει ότι αυτός που είναι λευκός, ψηλός, όμορφος θα πάει σπίτι του και ο άλλος που είναι μαύρος ή ισπανόφωνος και, ως εκ τούτου, ανήκει σε μειονότητες εναντίον των οποίων υπάρχουν διακρίσεις, θα πάει να προφυλακιστεί; Αυτό είναι ένα τεράστιο ζήτημα και έχουν εκδοθεί και σχετικές αποφάσεις, συστάσεις αυτών των διεθνών Οργανισμών , κυρίως των ευρωπαϊκών, που έχουν μεγαλύτερη ευαισθησία στα θέματα αυτά. Προσωπικά δεδομένα Επίσης τέθηκε στη συζήτηση και το θέμα των προσωπικών δεδομένων. Μεταξύ άλλων ο κ. Βενιζέλος είπε: Σίγουρα υπάρχουν και προσωπικά δεδομένα τα οποία, όταν είναι ευαίσθητα και είσαι εκτός ποινικής διαδικασίας, σε διοικητικούς ελέγχους, δεν έχεις και το δικαίωμα να τα χρησιμοποιήσεις. Ξέρετε, έγινε εκτεταμένη χρήση αλγορίθμων τώρα στην Ελλάδα προκειμένου να επιλέγεται το δείγμα των επιβατών πτήσεων που θα περάσει από έλεγχο με rapid test ή με μοριακό test, για να εισέλθει στη χώρα λόγω της πανδημίας, λόγω του COVID-19. Αυτός ο αλγόριθμος επιλέγει κάποιους, αφήνει κάποιους άλλους να περνούν. Θέτει προβλήματα από την άποψη αυτή. Εγώ θέλω να θέσω υπό την κρίση σας μία άποψη που είχα την ευκαιρία να διατυπώσω στο Συνέδριο της Νομικής Σχολής Θεσσαλονίκης για τις νέες τεχνολογίες, που έγινε στην αρχή του καλοκαιριού, με θέμα «Δίκαιο και νέες τεχνολογίες». Είχα κάνει εκεί μία εισήγηση, «Σύνταγμα και νέες τεχνολογίες», και είχα πει το εξής: Θα μπορούσαμε να δεχθούμε στο νομικό μας σύστημα και στο δικαστικό σύστημα και στο διοικητικό σύστημα τη χρήση αλγορίθμων υπό μία θεμελιώδη προϋπόθεση, να μπορείς να αποτυπώσεις τον αλγόριθμο ως νομικό κανόνα. Δηλαδή, να μπορείς να αποτυπώσεις τον αλγόριθμο όχι μαθηματικά ή σε γλώσσα προγραμματισμού, αλλά στη φυσική γλώσσα και με νομική ορολογία, γιατί έτσι ξέρεις ποιος είναι ο κανόνας που εφαρμόζεται. Εάν δεν μπορείς να τον αποτυπώσεις σε φυσική γλώσσα και νομική ορολογία, υπάρχει τεράστια αδιαφάνεια και αδυναμία ελέγχου και αδυναμία προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ο κ. Δασκαλάκης από τη μεριά του, πρόσθεσε τα εξής: «Συμφωνώ απόλυτα με τη διατύπωση αυτή και αυτή συνδέεται με ένα τεράστιο ερώτημα που απασχολεί και τους επιστήμονες της Επιστήμης Υπολογιστών, που έχει να κάνει με την ερμηνευτικότητα, την ερμηνεία αλγορίθμων τεχνητής νοημοσύνης. Αυτό κάπως ανάγεται στο εξής, ότι η κλασική Στατιστική Επιστήμη χρησιμοποιεί ως επί το πλείστον απλά στατιστικά μοντέλα επάνω στα οποία βασίζει την ερμηνεία των δεδομένων, επομένως και τις προβλέψεις που κάνει κανείς με αυτά τα απλά στατιστικά μοντέλα, και, έτσι, είναι ερμηνεύσιμες οι προβλέψεις που κάνουν αυτά τα στατιστικά μοντέλα. Στην τεχνητή νοημοσύνη, για λόγους που ίσως πρέπει να μιλήσουμε λίγο, αυτό που έχει προκύψει είναι ότι οι αλγόριθμοι έχουν γίνει πάρα πολύ πολύπλοκοι, τόσο πολύπλοκοι που βασικά είναι μαύρα κουτιά. Όταν ένα μαύρο κουτί σου δίνει μία σύσταση για το εάν κάποιος θα προφυλακιστεί ή όχι, πρέπει να γνωρίζεις, όπως λέτε και εσείς, πολύ καλά επάνω σε ποια χαρακτηριστικά βάσισε αυτή τη σύσταση του. Εάν αυτοί οι λόγοι επάνω στους οποίους βασίζεται δεν έχουν νομική βάση, είναι πολύ επικίνδυνη η χρήση του αλγορίθμου» Οι τοπ χώρες Ο κ. Δασκαλάκης επισήμανε ότι στον τομέα της τεχνητής νοημοσυνης η Αμερική είναι top, παραπάνω από την Κίνα, ωστόσο, όπως είπε χαρακτηριστικά, όλα αυτά είναι κινούμενη άμμος. Δηλαδή, το βασικό χαρακτηριστικό της Αμερικής, που της δίνει αυτή τη στιγμή πλεονέκτημα, είναι ότι τα Πανεπιστήμια της Αμερικής είναι ανώτερα, έχει συγκεντρώσει πάρα πολλά σημαντικά Πανεπιστήμια στα οποία αναπτύσσεται αυτή η τεχνολογία. Αυτή η τεχνολογία, βέβαια, είναι εν πολλοίς open source, δηλαδή οποιοσδήποτε μπορεί να τη χρησιμοποιήσει. Πάντως, το γεγονός ότι τα Πανεπιστήμια της Αμερικής είναι τόσο καλά της δίνει πλεονέκτημα εκεί. Η Κίνα έχει άλλα πλεονεκτήματα όμως –πλεονεκτήματα καλώς ή κακώς. Το πρώτο είναι ότι η Κίνα μαζεύει πάρα πολλά δεδομένα για τους πολίτες της, τόσο πολύ… Η Ινδία έχει πάρα πολύ καλούς επιστήμονες και μηχανικούς, δηλαδή ανέρχεται, αλλά δεν έχει φθάσει ακόμα στο επίπεδο της Κίνας. Σιγά-σιγά, βλέπουμε startups και από την Ινδία, αλλά δεν έχει φθάσει να παίζει τόσο παγκόσμιο παιχνίδι όσο παίζουν η Αμερική και η Κίνα. Όσον αφορά τη θέση της Ελλάδας, ο κ. Δασκαλάκης είπε πως «Η Ελλάδα δεν είναι πολύ μικρή για να έχει, γιατί ένα καλό αυτών των τεχνολογιών είναι ότι δεν χρειάζονται τεράστιες υποδομές. Εντάξει, χρειάζεται πρόσβαση σε υπερυπολογιστές… νομίζω ότι είναι ένα τρένο που η Ελλάδα πρέπει να το πιάσει και νομίζω ότι υπάρχει ταλέντο στα Ελληνικά Πανεπιστήμια, που μπορεί να το πιάσει το τρένο αυτό, και νομίζω ότι θα είναι μία πολύ σημαντική επένδυση για την Ελλάδα. ΟΛΟΚΛΗΡΗ Η ΣΥΖΗΤΗΣΗ Ευ. Βενιζέλος: Κυρίες και κύριοι, φίλες και φίλοι, σας ευχαριστώ θερμότατα που παρακολουθείτε το Συνέδριο του Κύκλου Ιδεών. Έχω την πολύ μεγάλη χαρά να υποδέχομαι στη συνάντηση αυτή μία πολύ γνωστή, διεθνώς γνωστή, προσωπικότητα, τον Καθηγητή Κωνσταντίνο Δασκαλάκη ο οποίος διδάσκει στο MIT. Μετέχει διαδικτυακά από τη Βοστόνη στη συνάντηση αυτή, τον ευχαριστώ θερμότατα. Νομίζω ότι δεν μπορούσαμε να έχουμε καταλληλότερο πρόσωπο προκειμένου να συζητήσουμε πτυχές του πολύ μεγάλου θέματος της τεχνητής νοημοσύνης και αυτά που συνεπάγονται. Ως εκ τούτου, τον καλωσορίζω και τον ευχαριστώ και του θέτω το πρώτο ερώτημα. Αγαπητέ κ. Δασκαλάκη, είναι μία ευκαιρία να ξεκινήσουμε, προκειμένου να διευκολύνουμε και όλους τους φίλους και τις φίλες που μας παρακολουθούν, επιχειρώντας να δώσουμε ένα μικρό εύληπτο ορισμό για το τι είναι η τεχνητή νοημοσύνη, τι είναι η μηχανική μάθηση, πώς αυτό συνδέεται με την Τέταρτη+ Βιομηχανική Επανάσταση και όλα τα συναφή θέματα. Κ. Δασκαλάκης: Καλησπέρα σας. Πρώτα από όλα, να πω και εγώ ότι είναι μεγάλη μου χαρά που συνομιλούμε και, επίσης, ευχαριστώ και το ακροατήριο που παρακολουθεί αυτή τη μη ζωντανή, αλλά διαδικτυακή συνάντησή μας. Η τεχνητή νοημοσύνη είναι ένα ευρύτερο πεδίο που έχει μεγάλη ιστορία, αυτή η ιστορία αρχίζει ήδη από το 1950, και η μηχανική μάθηση είναι ένα υποσύνολο της τεχνητής νοημοσύνης. Η τεχνητή νοημοσύνη έχει μία πολύ ευρεία στόχευση, είναι το πώς να φτιάξουμε νοήμονες μηχανές –ό,τι μπορεί αυτό να σημαίνει. Για να το πετύχουμε αυτό, υπάρχουν πολλών ειδών τεχνικές τις οποίες θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε. Οι τεχνικές αυτές έχουν να κάνουν και με software και με hardware, έχουν να κάνουν πάρα πολύ με αλγορίθμους. Ένα κομμάτι αυτών των αλγορίθμων έχει να κάνει με την επεξεργασία δεδομένων που μία νοήμων μηχανή αντιλαμβάνεται, μαζεύει από το περιβάλλον στο οποίο βρίσκεται και θέλει να χρησιμοποιήσει αυτή την πληροφορία, αυτά τα δεδομένα, αυτές τις μετρήσεις, για να κάνει προβλέψεις για το τι μπορεί να συμβεί στο μέλλον ή οι πράξεις της μηχανής τι αποτέλεσμα θα έχουν για την εμπειρία της στο μέλλον. Επομένως, για να συνοψίσω, η μηχανική μάθηση είναι ένα κομμάτι της τεχνητής νοημοσύνης και είναι αυτό το κομμάτι το οποίο έχει να κάνει με την επεξεργασία δεδομένων, με το σκοπό, πρώτα από όλα, να κάνουμε προβλέψεις για το τι μέλλει γενέσθαι, τι θα δούμε στο μέλλον, αλλά, επίσης –και ίσως πιο σημαντικό– για το πώς οι πράξεις οι δικές μας, οι πράξεις της μηχανής, θα επηρεάσουν τον κόσμο στον οποίο θα βρεθούμε μετά τη λήψη αυτών των αποφάσεων και πράξεων. Ευ. Βενιζέλος: Πολύ ωραία. Ευχαριστώ πάρα πολύ, γιατί ήταν συνοπτική και σχετικά εύληπτη η απάντηση. Τώρα, θέλουμε να συμπιέσουμε τα πράγματα, σε λίγο χρόνο να πούμε πάρα πολλά –νομίζω, έχουμε την κατανόηση του ακροατηρίου μας. Εάν καταλαβαίνω καλά, τώρα έχουμε μία υπερυπολογιστική, ας το πούμε έτσι, δυνατότητα και έτσι, από τη φάση της πληροφορικής και των υπολογιστών, πηγαίνουμε σε κάτι άλλο, το οποίο, επίσης εάν καταλαβαίνω καλά, δεν είναι αναγκαστικά ανθρωπόμορφο. Δηλαδή, όταν μιλάμε για μηχανές βασισμένες στην τεχνητή νοημοσύνη, την επεξεργασία των big data, για μηχανές που έχουν ικανότητα προσαρμογής “διανοητικής”, εντός εισαγωγικών, μέσω της μηχανικής μάθησης, δεν μιλάμε για μηχανές ανθρωπόμορφες, για ρομπότ, μιλάμε για κάθε τι το οποίο μπορεί να γίνει όχημα αυτής της εφαρμογής. Είναι σωστή η παρατήρησή μου αυτή; Κ. Δασκαλάκης: Είναι πολύ σωστή. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος, προφανώς, είναι μία έμπνευση, ο τρόπος που εμείς αντιλαμβανόμαστε και δίνουμε εξηγήσεις για τον κόσμο γύρω μας είναι μία έμπνευση για τους αλγορίθμους τους οποίους θέλουμε να εμφυσήσουμε σε τεχνητά όντα. Από την άλλη, τα τεχνητά όντα έχουν κάποια χαρακτηριστικά διαφορετικά από αυτά του ανθρώπου. Οπότε, θέλουμε να εκμεταλλευτούμε αυτές τις διαφορετικές δυνατότητες που έχουν τα τεχνητά όντα, οι τωρινοί υπολογιστές που έχουμε. Επιπλέον, δεν γνωρίζουμε και καλά το πώς δουλεύει ο ανθρώπινος εγκέφαλος. Αυτό είναι ένα τεράστιο μυστήριο το οποίο δεν έχουμε ακόμα λύσει και, επομένως, ενόσω αυτό ακόμα δεν έχει λυθεί, πρέπει να βρούμε άλλους επιστημονικούς δρόμους να προσεγγίσουμε το πώς εμφυσούμε νοημοσύνη σε υπολογιστές, που δεν αντικατοπτρίζει απαραίτητα αυτή του ανθρώπου. Επομένως, πολύ σωστά, δεν είναι ανθρωπόμορφη η τεχνητή νοημοσύνη, για το λόγο, πρώτον, ότι δεν καταλαβαίνουμε τον ανθρώπινο εγκέφαλο, αφετέρου δε, διότι οι υπολογιστές έχουν δυνατότητες που δεν έχουν οι άνθρωποι και θέλουμε να εκμεταλλευτούμε αυτές τις extra δυνατότητες. Ευ. Βενιζέλος: Έχουν υπολογιστική ικανότητα πολύ μεγαλύτερη, ας το πούμε έτσι. Κ. Δασκαλάκης: Οι υπολογιστές έχουν τεράστια ικανότητα να κάνουν σωστά τεράστιους υπολογισμούς, που ο άνθρωπος δεν μπορεί να τους κάνει τόσο γρήγορα. Από την άλλη, μπορεί κανείς να πει ότι δεν είναι τόσο δημιουργικές όσο ο ανθρώπινος εγκέφαλος οι μηχανές. Ευ. Βενιζέλος: Προς το παρόν. Κ. Δασκαλάκης: Προς το παρόν, τουλάχιστον. Ευ. Βενιζέλος: Οι συνάψεις μπορεί να βελτιωθούν και ως προς τις μηχανές, μπορεί να αποκτήσουν ικανότητα διασύνδεσης και δημιουργίας πολύ μεγαλύτερη. Να ρωτήσω το εξής όμως, θα μπορούσε να είναι έτσι κατασκευαστικά οργανωμένο το πράγμα ώστε να προστεθεί και μία συναισθηματική ή ηθική διάσταση σε αυτό που κάνει η υπολογιστική μηχανή και, ιδίως, στην τεχνητή μάθηση; Δηλαδή, θα μπορούσε να αποκτήσει και στοιχεία συναισθηματικής νοημοσύνης και ηθικής αξιολόγησης η μηχανή; Κ. Δασκαλάκης: Νομίζω ότι ναι. Οι αποφάσεις που παίρνει μία μηχανή γίνονται κάτω από κάποια πλαίσια που θέτει ο δημιουργός της μηχανής. Επειδή είναι σημαντικό σε πολλές εφαρμογές, εάν όχι σε όλες τις εφαρμογές, οι αποφάσεις που παίρνει η μηχανή να εμπίπτουν σε κάποια ηθικά πλαίσια και, επίσης, στην αλληλεπίδραση της μηχανής με τον άνθρωπο να υπάρχει αυτό που λέμε συναισθηματική νοημοσύνη, είναι πολύ σημαντικό και γίνεται να τεθούν κάποια πλαίσια γύρω από τα οποία η μηχανή αντιλαμβάνεται τον κόσμο και παίρνει αποφάσεις. Το δύσκολο επιστημονικά θέμα εδώ, όμως, είναι ότι δεν υπάρχει μαθηματικός ορισμός του τι είναι ηθική απόφαση ή του τι εστί συναισθηματική νοημοσύνη. Και, επειδή λείπει αυτός ο μαθηματικός ορισμός, πρέπει να το προσεγγίσουμε σε αλληλεπίδραση με τον άνθρωπο. Ευ. Βενιζέλος: Λείπει και ο νομικός ορισμός –θα σας πω και τη δική μου οπτική γωνία. Κ. Δασκαλάκης: Ναι, πολύ σημαντικό. Ευ. Βενιζέλος: Έχετε απόλυτο δίκιο, λείπει και ο μαθηματικός και ο νομικός ορισμός του τι σημαίνουν αυτά. Μας ενδιαφέρουν και εμάς τους νομικούς, ιδίως στο πεδίο του Συνταγματικού Δικαίου, της Βιοηθικής, του Ποινικού Δικαίου πολύ συχνά, τα θέματα αυτά. Να δώσω ένα παράδειγμα, το μαθητικό παράδειγμα. Στα αυτόνομα οχήματα, στα οχήματα χωρίς οδηγό, όταν πρέπει να κτυπήσει τον παππού ή τον εγγονό το όχημα που δεν έχει οδηγό, πρέπει να πάρει μία απόφαση η οποία είναι μία απόφαση, ας το πούμε έτσι, ηθική, ωφελιμιστική θα λέγαμε φιλοσοφικά. Εκεί πια πρέπει ο κατασκευαστής να έχει προνοήσει με βάση τις δικές του ηθικές επιλογές, σε ένα αφηρημένο επίπεδο. Κ. Δασκαλάκης: Ναι. Ή ο χρήστης του αυτοκινήτου με βάση τις δικές του επιλογές και μετά τίθεται και, επίσης, νομικά και θέμα του ποιος είναι υπεύθυνος για το ατύχημα. Δηλαδή, εάν το αυτοκίνητο που ανήκει σε εμένα, όταν είναι στο πρόγραμμα αυτο-οδήγησης, δημιουργήσει ένα ατύχημα, φταίω εγώ, φταίει ο κατασκευαστής, φταίει ο μηχανικός που πήγα στο service και άλλαξε κάτι; Ευ. Βενιζέλος: Το έχουμε στην Ελλάδα αυτό, υπάρχει τώρα. Επειδή στο Δήμο Τρικκαίων, στα Τρίκαλα, υπάρχουν αυτόνομα λεωφορεία, βεβαίως υπάρχει ένα ζήτημα ευθύνης, και αστικής και ποινικής, για το πώς λειτουργεί το μηχάνημα, κατά την απλή λογική ότι μπορεί και ο ιδιοκτήτης ενός ζώου, ενός σκύλου για παράδειγμα, να έχει ποινική ευθύνη γιατί δεν έχει φροντίσει για τα όρια συμπεριφοράς του κατοικίδιου το οποίο έχει υπό το δικό του έλεγχο. Χρησιμοποιήσαμε τη λέξη αλγόριθμος, που για εσάς, φυσικά, είναι κάτι το αυτονόητο, αλλά θα ήθελα, εάν μπορείτε, σε λίγα δευτερόλεπτα να μας δώσετε έναν ορισμό της έννοιας «αλγόριθμος», για να μας παρακολουθούν όλοι οι φίλοι μας με μεγαλύτερη άνεση. Κ. Δασκαλάκης: Πρώτα από όλα, να πω ότι ο αλγόριθμος δεν έχει να κάνει σε τίποτα με το λογάριθμο, εκτός από το ότι χρησιμοποιούν τα ίδια γράμματα. Ο αλγόριθμος είναι, πολύ απλά, μία συνταγή. Εδώ πρέπει να πούμε ότι οι υπολογιστές, κατά βάση, είναι χαζά όντα. Ο υπολογιστής ακολουθεί με ακρίβεια τις οδηγίες που έχει δώσει σε αυτόν ο προγραμματιστής του. Ευ. Βενιζέλος: Δηλαδή, είναι ένα πρόγραμμα ο αλγόριθμος. Κ. Δασκαλάκης: Ο αλγόριθμος είναι ένα πρόγραμμα. Ευ. Βενιζέλος: Το οποίο αποτυπώνεται, ας το πούμε, μαθηματικά, τεχνικά, με μία τεχνική γλώσσα. Κ. Δασκαλάκης: Αποτυπώνεται μαθηματικά, μπορεί να εκφρασθεί σε διάφορες γλώσσες προγραμματισμού. Οι γλώσσες προγραμματισμού σου δίνουν ένα λεξιλόγιο για να εκφράσεις μία συνταγή. Ο αλγόριθμος μπορεί να νοηθεί ως μία συνταγή στην καθομιλουμένη, αλλά η συνταγή αυτή πρέπει να είναι διατυπωμένη με τεράστια ακρίβεια. Δηλαδή, δεν μπορείς να πεις στον υπολογιστή «Πάρε αυτά τα δεδομένα και πες μου τι θα γίνει». Ο υπολογιστής δεν έχει καμία έννοια του κόσμου, ο υπολογιστής καταλαβαίνει πρόσθεση, αφαίρεση, πολλαπλασιασμό, αυτό είναι στο τέλος της ημέρας το τι κάνει ο υπολογιστής. Πρέπει εσύ, λοιπόν, ως προγραμματιστής, τον αφηρημένο υπολογισμό που θέλεις να κάνεις, να τον σπάσεις σε μία τεράστια ακολουθία από πολύ μικρά βήματα, που έχουν να κάνουν με πρόσθεση, αφαίρεση, αποθήκευση στη μνήμη, ανάκληση από τη μνήμη –πάρα πολύ απλές πράξεις. Ευ. Βενιζέλος: Εμάς τους νομικούς και τους πολιτικούς, για παράδειγμα στο Συμβούλιο της Ευρώπης τα τελευταία χρόνια, μας έχει απασχολήσει πάρα πολύ το ζήτημα της χρήσης μεθόδων τεχνητής νοημοσύνης και αλγορίθμων στην οργάνωση και την απονομή της Δικαιοσύνης. Υπάρχουν πολιτείες στις Ηνωμένες Πολιτείες, που χρησιμοποιούν μέσα τεχνητής νοημοσύνης και αλγόριθμους, για παράδειγμα, ως προς την προσωρινή κράτηση στις ποινικές υποθέσεις, εάν ο κατηγορούμενος πρέπει να κρατηθεί προσωρινά ή να αφεθεί με μία εγγύηση έως τη διεξαγωγή της δίκης. Επίσης, είναι προφανές ότι πολύ εύκολα η τεχνητή νοημοσύνη μας επιτρέπει να δούμε τη νομολογία, να δούμε τη βιβλιογραφία, δηλαδή να γλιτώσουμε έναν κόπο τεράστιο και να έχουμε πάρα πολύ καλή ενημέρωση. Αλλά αυτό είναι η προετοιμασία, όταν φθάνεις στη δικαιοδοτική κρίση, που είναι μία κρίση ανθρώπινη, νομική και ηθική ταυτόχρονα, τότε μπορεί ο αλγόριθμος να πει ότι αυτός που είναι λευκός, ψηλός, όμορφος θα πάει σπίτι του και ο άλλος που είναι μαύρος ή ισπανόφωνος και, ως εκ τούτου, ανήκει σε μειονότητες εναντίον των οποίων υπάρχουν διακρίσεις, θα πάει να προφυλακιστεί; Αυτό είναι ένα τεράστιο ζήτημα και έχουν εκδοθεί και σχετικές αποφάσεις, συστάσεις αυτών των διεθνών Οργανισμών , κυρίως των ευρωπαϊκών, που έχουν μεγαλύτερη ευαισθησία στα θέματα αυτά. Μας έχει απασχολήσει, λοιπόν, τι γίνεται με τους αλγορίθμους . Κ. Δασκαλάκης: Ναι, υπάρχει ένα τεράστιο ζήτημα εδώ με το παράδειγμα που λέτε, και άλλα, και αυτό το ζήτημα, βασικά, φέρνει στο προσκήνιο την εξής πραγματικότητα, ότι ένας αλγόριθμος αποτυπώνει αυτό που βλέπει στα δεδομένα του. Εάν τα δεδομένα αυτά έχουν συλλεχθεί σε μία κοινωνία η οποία έχει κάποια στερεότυπα και διακρίνει εναντίον κάποιων ομάδων, ο αλγόριθμος θα αναπαράγει αυτά τα πράγματα, διότι ο αλγόριθμος, όπως λέγαμε πριν, δεν έχει κάποια δίκη του ηθική . Εκτός εάν ο κατασκευαστής του αλγορίθμου –αυτός ο διάλογος, ουσιαστικά, που γίνεται μεταξύ των κατασκευαστών των αλγορίθμων και όλης της υπόλοιπης κοινωνίας που κρίνει το πώς λειτουργούν οι αλγόριθμοι– αυτό που προσπαθεί βασικά να κάνει είναι να θέσει περιορισμούς, ώστε, εάν αντιληφθεί η κοινωνία ότι ο αλγόριθμος μεροληπτεί σε κάποιους άξονες, μπορεί στην κατασκευή ενός επόμενου αλγορίθμου να αφαιρεθούν οι μεροληψίες σε αυτούς τους άξονες. Ας πούμε, μπορείς στην είσοδο προς τον αλγόριθμο να αποκρύπτεις κάποια χαρακτηριστικά τα οποία, συγκεκριμένα, έχουν να κάνουν με το φύλο, με την εθνικότητα κτλ . του κατηγορούμενου, από τα οποία να μπορείς να εξάγεις. Γιατί υπάρχει και αυτό το θέμα, ότι μπορείς εσύ να αποκρύψεις κάποια χαρακτηριστικά του κατηγορούμενου, αλλά από άλλα χαρακτηριστικά να μπορείς να εξάγεις με μεγάλη ακρίβεια τα χαρακτηριστικά τα οποία προσπαθείς να αποκρύψεις. Οπότε, είναι δύσκολο το θέμα, δεν είναι απλά ότι θα πει ένας νόμος ότι «Δεν μπορείς να χρησιμοποιήσεις φύλο, εθνικότητα ή κάποια χαρακτηριστικά στην απόφασή σου», γιατί υπάρχουν άλλα . Ευ. Βενιζέλος: Σίγουρα υπάρχουν και προσωπικά δεδομένα τα οποία, όταν είναι ευαίσθητα και είσαι εκτός ποινικής διαδικασίας, σε διοικητικούς ελέγχους, δεν έχεις και το δικαίωμα να τα χρησιμοποιήσεις. Ξέρετε, έγινε εκτεταμένη χρήση αλγορίθμων τώρα στην Ελλάδα προκειμένου να επιλέγεται το δείγμα των επιβατών πτήσεων που θα περάσει από έλεγχο με rapid test ή με μοριακό test, για να εισέλθει στη χώρα λόγω της πανδημίας, λόγω του COVID-19. Αυτός ο αλγόριθμος επιλέγει κάποιους, αφήνει κάποιους άλλους να περνούν. Θέτει προβλήματα από την άποψη αυτή. Εγώ θέλω να θέσω υπό την κρίση σας μία άποψη που είχα την ευκαιρία να διατυπώσω στο Συνέδριο της Νομικής Σχολής Θεσσαλονίκης για τις νέες τεχνολογίες, που έγινε στην αρχή του καλοκαιριού, με θέμα «Δίκαιο και νέες τεχνολογίες». Είχα κάνει εκεί μία εισήγηση, «Σύνταγμα και νέες τεχνολογίες», και είχα πει το εξής: Θα μπορούσαμε να δεχθούμε στο νομικό μας σύστημα και στο δικαστικό σύστημα και στο διοικητικό σύστημα τη χρήση αλγορίθμων υπό μία θεμελιώδη προϋπόθεση, να μπορείς να αποτυπώσεις τον αλγόριθμο ως νομικό κανόνα. Δηλαδή, να μπορείς να αποτυπώσεις τον αλγόριθμο όχι μαθηματικά ή σε γλώσσα προγραμματισμού, αλλά στη φυσική γλώσσα και με νομική ορολογία, γιατί έτσι ξέρεις ποιος είναι ο κανόνας που εφαρμόζεται. Εάν δεν μπορείς να τον αποτυπώσεις σε φυσική γλώσσα και νομική ορολογία, υπάρχει τεράστια αδιαφάνεια και αδυναμία ελέγχου και αδυναμία προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Πώς σας φαίνεται αυτό; Κ. Δασκαλάκης: Συμφωνώ απόλυτα με τη διατύπωση αυτή και αυτή συνδέεται με ένα τεράστιο ερώτημα που απασχολεί και τους επιστήμονες της Επιστήμης Υπολογιστών, που έχει να κάνει με την ερμηνευτικότητα, την ερμηνεία αλγορίθμων τεχνητής νοημοσύνης. Αυτό κάπως ανάγεται στο εξής, ότι η κλασική Στατιστική Επιστήμη χρησιμοποιεί ως επί το πλείστον απλά στατιστικά μοντέλα επάνω στα οποία βασίζει την ερμηνεία των δεδομένων, επομένως και τις προβλέψεις που κάνει κανείς με αυτά τα απλά στατιστικά μοντέλα, και, έτσι, είναι ερμηνεύσιμες οι προβλέψεις που κάνουν αυτά τα στατιστικά μοντέλα. Στην τεχνητή νοημοσύνη, για λόγους που ίσως πρέπει να μιλήσουμε λίγο, αυτό που έχει προκύψει είναι ότι οι αλγόριθμοι έχουν γίνει πάρα πολύ πολύπλοκοι, τόσο πολύπλοκοι που βασικά είναι μαύρα κουτιά. Όταν ένα μαύρο κουτί σου δίνει μία σύσταση για το εάν κάποιος θα προφυλακιστεί ή όχι, πρέπει να γνωρίζεις, όπως λέτε και εσείς, πολύ καλά επάνω σε ποια χαρακτηριστικά βάσισε αυτή τη σύσταση του. Εάν αυτοί οι λόγοι επάνω στους οποίους βασίζεται δεν έχουν νομική βάση, είναι πολύ επικίνδυνη η χρήση του αλγορίθμου. Ευ. Βενιζέλος: Το είπατε πάρα πολύ ωραία. Πρέπει, λοιπόν, να ανοίξουμε το μαύρο κουτί. Μπορούμε να αξιοποιούμε τους αλγορίθμους και τον τεράστιο πλούτο της τεχνητής νοημοσύνης, αλλά με διαφάνεια, δηλαδή να μπορούμε να καταλαβαίνουμε τι είναι αυτό που ισχύει, πού μας πηγαίνει το πράγμα, αλλιώς δεν μπορούμε να το ελέγξουμε ούτε δημοκρατικά, ούτε νομικά, ούτε ηθικά και ούτω καθεξής. Με απασχολεί και κάτι άλλο, που φαντάζομαι ότι σας έχει απασχολήσει πολύ σε όλα αυτά τα χρόνια καθώς εσείς από νεαρότατη ηλικία ασχολείσθε με τόση επιτυχία με τα θέματα αυτά. Η τεχνητή νοημοσύνη, η μηχανική μάθηση, όλα αυτά, πώς επηρεάζουν τον ανθρώπινο νου, τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η ανθρώπινη διάνοια; Μήπως αυξάνουν οι απαιτήσεις ή μειώνονται οι απαιτήσεις; Δηλαδή, η ανθρωπολογική επίπτωση της τεχνητής νοημοσύνης ποια θα είναι σε σχέση με τον τρόπο που σκέπτεται και που αντιδρά ως σύνθετη προσωπικότητα ο άνθρωπος; Κ. Δασκαλάκης: Εντάξει, δεν χωρά αμφισβήτηση ότι η αλληλεπίδραση αλγορίθμων, όχι μόνο αλγορίθμων τεχνητής νοημοσύνης, αλλά ευρύτερα αυτή η επέλαση των τεχνολογιών που χρησιμοποιούν αλγορίθμους στην κοινωνία μας, έχει αλλάξει τελείως και τη μορφή του ανθρώπου. Δεν χωρά αμφισβήτηση σε αυτό. Δηλαδή την τελευταία εικοσαετία –για να μην αρχίσουμε από πολύ παλιά– έχουμε δει μία τεράστια αλλαγή στον τρόπο που προσεγγίζουμε τη γνώση, την κοινωνικοποίηση μας, την αλληλεπίδραση μας με άλλους ανθρώπους, τη Δημοκρατία. Οι αλγόριθμοι την τελευταία εικοσαετία έχουν αλλάξει πάρα πολλές αγορές –αγορές εννοώ με την ευρύτερη έννοια του όρου. Αυτό που είδαμε είναι ότι η αγορά της πληροφορίας άλλαξε, η αγορά των ταξί άλλαξε, το πώς βρίσκουμε συντρόφους άλλαξε, ο τρόπος που κοινωνικοποιούμαστε άλλαξε. Εάν δούμε τις τεράστιες εταιρίες της Αμερικής, η κάθε μία από αυτές έχει αλλάξει ένα τεράστιο κομμάτι της αγοράς ή της κοινωνικοποίησής μας ή της Δημοκρατίας. Ευ. Βενιζέλος: Άρα, αλλάζει τις συνήθειες. Μήπως αλλάζει και το γονιδίωμα, δηλαδή μήπως με έναν τρόπο έμμεσο φθάνουμε σε έναν άλλο τύπο ανθρώπου, ο οποίος πρέπει να συνομιλεί με αυτό το περιβάλλον, το οποίο είναι τεχνικό, τεχνητό, μηχανικό και ούτω καθεξής. Δηλαδή, μήπως πηγαίνουμε σε ένα σύνθετο ον ανθρωπομηχανής, σε μία άλλη ανθρώπινη κατάσταση, που θα έλεγε και η Hannah Arendt. Κ. Δασκαλάκης: Ναι, νομίζω ότι αυτή η ραγδαία πρόοδος που βλέπουμε τα τελευταία χρόνια έχει δείξει πιο καταφανώς το πώς ο ανθρώπινος εγκέφαλος προσαρμόζεται και πώς ο άνθρωπος είναι συμπληρωματικός με την τεχνολογία την οποία έχει στη διάθεση του. Θεωρώ ότι και άλλες τεχνολογικές επαναστάσεις έχουν αλλάξει τη μορφή του ανθρώπου, αλλά εδώ έχουμε σε μία περίοδο πολύ μικρή μία τεράστια αλλαγή στον τρόπο ζωής μας. Ευ. Βενιζέλος: Και στις εργασιακές σχέσεις, σε όλο το παραγωγικό μοντέλο. Κ. Δασκαλάκης: Ναι, ακριβώς. Και αυτό που βλέπουμε να γίνεται στο μέλλον είναι να εκτοξεύεται ακόμα περισσότερο αυτή η επέλαση της τεχνολογίας στη ζωή μας και αυτό θα αναδείξει, νομίζω, το πώς ο ανθρώπινος εγκέφαλος προσαρμόζεται. Επομένως, θέτει άμεσα θέματα και στο εργασιακό και στο εκπαιδευτικό και, γενικότερα, σε ένα ευρύτερο κοινωνικό συμβόλαιο, που πρέπει να γραφτεί ξανά, για το πώς θα συμβιβάσουμε αυτή την επέλαση της τεχνολογίας με την ανθρώπινη ύπαρξη. Ευ. Βενιζέλος: Δηλαδή, δεν είμαστε πλέον μόνοι μας στο κοινωνικό συμβόλαιο, δεν είναι ένα συμβόλαιο μόνον μεταξύ ανθρώπων, πρέπει να λάβουμε υπόψη μας και μη ανθρώπινους παράγοντες, που έχει δημιουργήσει ο άνθρωπος αλλά πλέον συνυπάρχουν. Αυτό είναι αρκετά πολύπλοκο, εάν λάβει κανείς υπόψη ότι τελούμε και υπό την απειλή των μικρών οντοτήτων που λέγονται ιοί και που θέτουν το ζήτημα των υγειονομικών κρίσεων. Βιοηθική και Τεχνοηθική εμπλέκονται . Μερικές εφαρμογές πρακτικές της τεχνητής νοημοσύνης και της μηχανικής μάθησης θα μπορούσατε να μας πείτε, για να έχουμε μία προσλαμβάνουσα παράσταση πιο ολοκληρωμένη; Κ. Δασκαλάκης: Ναι. Αυτή η επανάσταση την οποία αντιλαμβανόμαστε την τελευταία δεκαετία είχε, εν πολλοίς, να κάνει με τη ραγδαία αύξηση των ικανοτήτων των μηχανών στην επεξεργασία της εικόνας, στην κατανόηση των περιεχομένων μίας εικόνας, που μέχρι πρότινος ήταν ένα απροσπέλαστο πρόβλημα, στην κατανόηση των περιεχομένων μίας φωνητικής κυματοσειράς, δηλαδή η ικανότητα των αλγορίθμων να καταγράφουν το λόγο… Ευ. Βενιζέλος: Και τον παλμό, την τονικότητα, πολλά στοιχεία που μπορεί να συνδέονται, ας πούμε, με την ενοχή ή με την αθωότητα, με την ειλικρίνεια ή με το ψέμα. Κ. Δασκαλάκης: Και αυτό, αλλά ακόμα και στο πιο βασικό πλαίσιο του απλά να καταγράφω, να παίρνω σε ένα τηλεφωνικό κέντρο και, εάν έχω προφορά ελληνική, να μη μου λένε στα αγγλικά «Δεν καταλαβαίνουμε τι λες». Δηλαδή, πλέον, όταν παίρνεις σε ένα τηλεφωνικό κέντρο, ό,τι προφορά και να έχεις σε καταλαβαίνουν. Αυτό μέχρι πρότινος ήταν απροσπέλαστο, επίσης, πρόβλημα. Οπότε, έχουμε κατανόηση εικόνας και φωνής, έχει συμβεί τεράστια πρόοδος και για αυτό βλέπουμε και αυτές τις τεχνολογίες να έχουν μπει στην πραγματικότητα μας, δηλαδή και το Siri στο κινητό μας και το Google Assistant και το Amazon Alexa. Όλες αυτές είναι τεχνολογίες που ήδη έχουν μπει στην καθημερινότητά μας, που μέχρι πρότινος εθεωρείτο δύσκολο πρόβλημα να καταγράψεις με ακρίβεια μία φωνητική οδηγία που σου δίνει κάποιος άνθρωπος. Η μηχανική μετάφραση έχει δει τεράστια πρόοδο, δηλαδή πλέον, όπως βλέπουμε και στο Google Translate και σε άλλες εφαρμογές, είναι πολύ πιο ακριβής η μετάφραση. Άλλες επιτυχίες έχουν να κάνουν με τη γέννηση κειμένου, με τη δημιουργία κειμένου. Μπορείς να δώσεις σε έναν υπολογιστή μία πρόταση του τύπου «Παρακαλώ, ο κ. Βενιζέλος και ο κ. Δασκαλάκης συναντιούνται διαδικτυακά για να μιλήσουν για την τεχνητή νοημοσύνη, γράψε μας μία ιστορία για το τι συζήτησαν». Η τεχνολογία έχει πλέον τη δυνατότητα να γεννήσει ένα κείμενο με συνοχή το οποίο πειστικά μπορεί να καταγράφει για τι μπορεί εμείς οι δύο να μιλάμε. Ευ. Βενιζέλος: Ή να γράψει ένα ποίημα à la manière de Kavafis, ας πούμε, να πει ότι ο Καβάφης θα το έγραφε έτσι. Κ. Δασκαλάκης: Θα μπορούσε, ναι. Ευ. Βενιζέλος: Που είναι σχετικά μικροί οι στίχοι, όχι εύκολα μεταφράσιμοι αλλά, πάντως, απλούστεροι από τον Ελύτη ή το Σεφέρη. Κ. Δασκαλάκης: Προφανώς, πάντα υπάρχουν διάφορα επίπεδα στα οποία η ποιότητα του κειμένου αυτού πρέπει να κριθεί, αλλά μία δεκαετία πριν, όταν γεννούσαν οι υπολογιστές κείμενο, ενώ οι προτάσεις ήταν γραμματικά σωστές, η συνοχή του κειμένου δεν υπήρχε. Πλέον μπορεί πειστικά να καταγράψει ο αλγόριθμος ένα κείμενο. Μία κακή εφαρμογή αυτού είναι ότι μπορούμε πολύ εύκολα να έχουμε Twitter bots που να κάνουν συζήτηση στο Twitter και να «τρολάρουν»… Ευ. Βενιζέλος: Ή να υποδύονται και τις φωνές μας, ενδεχομένως, και να δούμε ένα βίντεο στο οποίο να λέμε πράγματα που ποτέ δεν έχουμε πει. Κ. Δασκαλάκης: Ναι, τα deepfake είναι μία άλλη κακή εφαρμογή της ικανότητας των αλγορίθμων να γεννούν εικόνες. Ευ. Βενιζέλος: Να ρωτήσω, πόσο ευαίσθητο είναι αυτό το σύστημα; Είδαμε ότι έπεσε το Facebook, το Instagram, το WhatsApp προχθές. Το σύστημα αυτό όλο, που βασίζεται στη τεχνητή νοημοσύνη και τη μηχανική μάθηση, παγκοσμίως, όπως διασυνδέεται με το διαδίκτυο –γιατί όλα αυτά είναι ένα πλέγμα– πόσο ανοικτό σε κυβερνοεπιθέσεις είναι, σε εκβιασμούς, σε μία νέα μορφή εγκληματικότητας τεχνολογικής; Τι μπορούμε να περιμένουμε με νέες μορφές τεχνοεπιθέσεων/κυβερνοεπιθέσεων, κατά τη γνώμη σας; Κ. Δασκαλάκης: Εντάξει, το θέμα των κυβερνοεπιθέσεων είναι μεγάλο και πιο παλιό, αλλά, όσο μεταφέρουμε περισσότερο τη δραστηριότητα μας στο internet, που είναι αναγκαστικό πόρισμα του ότι πολλή από την παραγωγικότητα μας πρέπει να χρησιμοποιήσει εργαλεία τεχνολογικά, τόσο πιο ευάλωτοι είμαστε σε τέτοιες επιθέσεις. Ας πούμε, εάν κάποιος ρίξει το Amazon AWS, για όσες ώρες είναι κάτω το AWS δεν θα μπορεί πολύς κόσμος να δουλέψει. Ευ. Βενιζέλος: Ναι, αλλά και συστήματα οπλικά, γιατί τώρα θα βασίζονται στην τεχνητή νοημοσύνη και οι φρεγάτες μας και οι κορβέτες μας και τα αεροπλάνα μας και τα drones και ούτω καθεξής. Δηλαδή, μιλάμε για πολύ πιο πολύπλοκα ζητήματα. Κ. Δασκαλάκης: Δεν πάει πολύς καιρός που η βενζίνη στην Αμερική είχε ανέβει αρκετά γιατί έγινε μία κυβερνοεπίθεση σε μία εταιρία που διαχειριζόταν αγωγούς μεταφοράς και, επειδή τα συστήματα ήταν κάτω, παρέλυσε όλο το σύστημα. Νομίζω ότι, όπως έλεγα πριν, όσο περισσότερο μεταφέρεται η δραστηριότητα μας στο internet τόσο πιο ευάλωτοι είμαστε σε τέτοια πράγματα και, για αυτό, τόσο πιο σημαντικό είναι να είμαστε όλοι μας πολύ προσεκτικοί στο να μην πέσουμε θύματα κυβερνοεπιθέσεων. Αυτό είναι το ένα κομμάτι. Αλλά υπάρχει και ένα άλλο κομμάτι το οποίο έχει να κάνει με την τεχνολογία αυτή καθεαυτή και πηγαίνει πίσω σε αυτό που λέγαμε πριν, ότι πολλοί από αυτούς τους αλγορίθμους είναι μαύρα κουτιά. Όταν ένας αλγόριθμος είναι μαύρο κουτί, δεν είναι αξιόπιστος. Εάν έχεις μία σφαιρική κατανόηση του πώς δουλεύει ένας αλγόριθμος, μπορείς να αποφασίσεις εάν είναι αξιόπιστος, εάν αυτός ο αλγόριθμος βρεθεί κάτω από άλλες συνθήκες, ίσως, εάν στρεσαριστεί. Ευ. Βενιζέλος: Ακριβώς. Κ. Δασκαλάκης: Εάν είναι μαύρο κουτί, δεν έχεις τέτοια απόδειξη της ικανότητάς του να είναι πιο ρωμαλέος σε διαφορετικά σενάρια. Ας πούμε, εάν έχεις έναν αλγόριθμο που οδηγεί το αυτοκίνητό σου, ο οποίος αναπτύχθηκε στην Καλιφόρνια από την Tesla ή στο Όστιν, πού ξέρεις εάν είναι μαύρο κουτί, εάν μπορεί να οδηγήσει καλά στην Ισλανδία; Δεν ξέρεις. Ευ. Βενιζέλος: Ή εάν έχει γίνει το αυτοκίνητο, ή το οποιοδήποτε μηχάνημα, το αεροπλάνο ή το οπλικό σύστημα, στην Κίνα, για να πάμε και στο πεδίο του παγκόσμιου ανταγωνισμού και, κυρίως, στο μέτωπο Ηνωμένων Πολιτειών-Κίνας –που φαντάζομαι ότι τα ζητήματα τεχνητής νοημοσύνης είναι εξαιρετικά κρίσιμα από την άποψη αυτή. Κ. Δασκαλάκης: Πολύ καλό παράδειγμα. Ευ. Βενιζέλος: Τι σας φοβίζει στο επίπεδο αυτό; Κ. Δασκαλάκης: Για να συνεχίσουμε το παράδειγμα μας, εάν κάποιος εχθρός μας δίνει ένα μαύρο κουτί, πού ξέρουμε τι δυνατότητες έχει αυτό το μαύρο κουτί; Μπορεί με μία περίεργη ειδική είσοδο να αποφασίσει να κάνει μία τρελή ενέργεια, την οποία δεν μπορούσαμε να την προβλέψουμε. Ευ. Βενιζέλος: Άρα, χρειαζόμαστε πρωτόκολλα τα οποία να ελέγχονται με κάποιο τρόπο, να ελέγχονται δημοκρατικά, πολιτικά, μέσω διεθνών Οργανισμών, με διεθνείς συμβάσεις. Γιατί, εάν δεν υπάρχουν τέτοιου είδους πρωτόκολλα, μπορεί να έχουμε εξελίξεις που μετά δεν μπορούμε να τις ελέγξουμε, ούτε να τις κατανοήσουμε ενδεχομένως. Πώς σας φαίνεται αυτό; Κ. Δασκαλάκης: Αφενός μεν χρειάζονται πρωτόκολλα συνεργασίας, όταν ένα κομμάτι μίας τεχνολογίας αναπτύσσεται από μία άλλη χώρα και χρησιμοποιείται σε μία διαφορετική χώρα, αλλά και στην επιστημονική πλευρά χρειάζονται εργαλεία με τα οποία να μπορούμε να κατανοήσουμε το τι συμβαίνει μέσα στο μαύρο κουτί, να κάνουμε inspection. Ευ. Βενιζέλος: Επιθεώρηση, μία επιθεώρηση αντίστοιχη των πυρηνικών όπλων. Κ. Δασκαλάκης: Ναι. Ευ. Βενιζέλος: Για να μη σας κουράζουμε, γιατί μας κάνετε μεγάλη χαρά και τιμή που είστε μαζί μας, αλλά δεν θέλουμε και να σας εξοντώσουμε, γιατί έχετε και πολλά να κάνετε εκεί, εάν έκανα μία γενική ερώτηση σε σχέση με την πρόβλεψη, την αισιοδοξία, το πώς τοποθετείστε απέναντι στο φαινόμενο και στη δυναμική του τα επόμενα χρόνια, όχι απλώς με τα λογικά σας εργαλεία ,τα επιστημονικά, αλλά και με το ένστικτό σας, γιατί, ευτυχώς, μιλάμε μεταξύ ανθρώπων τώρα, χωρίς να παρεμβάλλεται η τεχνητή νοημοσύνη, ποια θα ήταν η απάντηση σας; Κ. Δασκαλάκης: Κοιτάξτε, αυτή με το χρόνο αλλάζει. Δηλαδή, εάν με ρωτούσατε στην αρχή του internet εάν είμαι αισιόδοξος για το internet, θεωρούσα ότι θα φέρει εκδημοκρατισμό, θα φέρει μεγαλύτερη ισότητα, διότι θα έχουμε όλη πρόσβαση στη γνώση, διότι θα μπορούμε όλοι να εκφράσουμε την πολιτική μας άποψη, διότι θα έχουμε εύκολη πρόσβαση στην πληροφορία και όχι μόνο την πληροφορία που μας ταΐζουν κάποια Μέσα Ενημέρωσης, τα οποία ενδεχομένως σε κάποιες χώρες να ελέγχονται από το καθεστώς κ.λπ. Αυτή ήταν η προοπτική μου τότε. Αυτά που είδαμε να γίνονται την τελευταία δεκαετία έχουν αλλάξει πάρα πολύ την αισιοδοξία γύρω από αυτό το πράγμα. Δηλαδή, πραγματικά βλέπουμε ότι η τεχνολογία αφέθηκε ανεξέλεγκτη να εισέλθει στην καθημερινότητά μας, χωρίς κάποιες ασφαλιστικές δικλείδες και κίνητρα στις εταιρίες οι οποίες αναπτύσσουν αυτή την τεχνολογία να βάλουν ασφαλιστικές δικλείδες, ώστε να μην ξεφύγει τελείως το τρένο. Αυτό που είδαμε είναι να ξεφεύγει το τρένο και αυτό που πρέπει να κάνουμε, οι πολιτικοί, είναι να θέσουμε όρια στην τεχνολογία, χωρίς προφανώς να βάζουμε φρένο στην ανταγωνιστικότητα μας λόγω των ορίων αυτών. Ευ. Βενιζέλος: Ένα πλαίσιο διαφάνειας, πρωτίστως. Να πω το εξής, για να πλησιάζουμε προς το τέλος. Εάν σας ζητούσα να κατατάξουμε τις μεγάλες οικονομίες, τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ευρωπαϊκή Ένωση, την Κίνα, ας βάλουμε και τη Ρωσία, τις ανερχόμενες δυνάμεις, όπως είναι η Ινδία, η Βραζιλία, από πλευράς τεχνητής νοημοσύνης και των συναφών δραστηριοτήτων, ποια σειρά κατάταξης θα κάνατε σήμερα και ποια θα κάνατε μετά από 30 χρόνια; Κ. Δασκαλάκης: Νομίζω ότι, προς το παρόν, δεν υπάρχει ερώτημα για το εάν η Αμερική είναι top, παραπάνω από την Κίνα, ωστόσο όλα αυτά είναι κινούμενη άμμος. Δηλαδή, το βασικό χαρακτηριστικό της Αμερικής, που της δίνει αυτή τη στιγμή πλεονέκτημα, είναι ότι τα Πανεπιστήμια της Αμερικής είναι ανώτερα, έχει συγκεντρώσει πάρα πολλά σημαντικά Πανεπιστήμια στα οποία αναπτύσσεται αυτή η τεχνολογία. Αυτή η τεχνολογία, βέβαια, είναι εν πολλοίς open source, δηλαδή οποιοσδήποτε μπορεί να τη χρησιμοποιήσει. Πάντως, το γεγονός ότι τα Πανεπιστήμια της Αμερικής είναι τόσο καλά της δίνει πλεονέκτημα εκεί. Η Κίνα έχει άλλα πλεονεκτήματα όμως –πλεονεκτήματα καλώς ή κακώς. Το πρώτο είναι ότι η Κίνα μαζεύει πάρα πολλά δεδομένα για τους πολίτες της, τόσο πολύ… Ευ. Βενιζέλος: Είναι πανοπτικό κράτος. Κ. Δασκαλάκης: Είναι πανοπτικό κράτος, μαζεύει πάρα πολλά δεδομένα και, όπως λέγαμε πριν, οι αλγόριθμοι, εάν έχουν περισσότερα δεδομένα, γίνονται καλύτεροι –εάν έχουν τη σωστή τεχνολογία

Στην Κρητη βρέθηκαν οι αρχαιότερες πατημασιές ανθρώπου. Οι αρχαιότερες γνωστές πατημασιές προγόνων του ανθρώπου, οι οποίες είχαν αρχικά ανακαλυφθεί στην Κρήτη το 2002, έχουν ηλικία 6,05 εκατομμυρίων ετών, είναι δηλαδή περίπου 0,35 εκατομμύρια χρόνια παλαιότερες από ό,τι είχε εκτιμηθεί αρχικά, σύμφωνα με μια νέα διεθνή επιστημονική έρευνα με ελληνική συμμετοχή. Τα απολιθωμένα ίχνη όρθιας βάδισης ανακαλύφθηκαν στην ακτή στο χωριό Τράχηλος, κοντά στο Καστέλι Κισσάμου της δυτικής Κρήτης. Οι ερευνητές από Γερμανία, Ελλάδα, Σουηδία, Αγγλία και Αίγυπτο, οι οποίοι έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Nature Scientific Reports», με επικεφαλής τους Ούβε Κίρσερ και Μαντελάιν Μπέμε του Κέντρου Σένκεμπεργκ για την Ανθρώπινη Εξέλιξη και το Παλαιοπεριβάλλον του γερμανικού Πανεπιστημίου του Τίμπινγκεν, χρησιμοποίησαν γεωφυσικές και μικροπαλαιοντολογικές μεθόδους για να κάνουν ακριβή χρονολόγηση. «Τα ίχνη είναι σχεδόν 2,5 εκατομμύρια χρόνια παλαιότερα από τα ίχνη που αποδίδονται στον Αυστραλοπίθηκο αφαρένσις (Λούσι) από το Λαέτολι της Τανζανίας», δήλωσε ο δρ Κίρσερ. Οι πατημασιές της Κρήτης έχουν περίπου την ίδια ηλικία με τα απολιθώματα (όχι πατημασιές) του είδους Orrorin tugenensis από την Κένυα, που βάδιζε όρθιος. Ανήκουν στον Γκρεκοπίθηκο; Πριν έξι εκατομμύρια χρόνια η Κρήτη συνδεόταν με την ηπειρωτική Ελλάδα μέσω της Πελοποννήσου. Όπως ανέφερε η δρ Μπέμε, «δεν μπορούμε να αποκλείσουμε μια σύνδεση ανάμεσα στον δημιουργό των ιχνών βάδισης και στον πιθανώς προ-άνθρωπο Γκρεκοπίθηκο». Πριν μερικά χρόνια είχαν βρεθεί στην Αττική τα απολιθώματα ενός άγνωστου προ-ανθρώπινου είδους (Graecopithecus freybergi), τα οποία χρονολογούνται πριν από περίπου 7,2 εκατομμύρια χρόνια. Τι δείχνουν μελέτες Η νέα μελέτη επιβεβαιώνει επίσης πρόσφατη έρευνα των ίδιων Γερμανών επιστημόνων του Τίμπινγκεν, σύμφωνα με την οποία πριν έξι εκατομμύρια χρόνια η Ευρώπη και η Μέση Ανατολή χωρίζονταν από την υγρή Ανατολική Αφρική από μια σχετικά στενή έκταση της Σαχάρας. Η γεωχημική ανάλυση του εδάφους της ακτής της Κρήτης, ηλικίας έξι εκατ. ετών, δείχνει ότι σκόνη της ερήμου από τη Βόρεια Αφρική είχε μεταφερθεί εκεί από τους ανέμους. Οι ερευνητές ανέφεραν επίσης ότι πρόσφατες παλαιοανθρωπολογικές έρευνες δείχνουν πως ο αφρικανικός πίθηκος Σαχελάνθρωπος δεν βάδιζε όρθιος σε δύο πόδια, ενώ ο Orrorin tugenensis της Κένυας, ο οποίος έζησε πριν από 6,1 έως 5,8 εκατομμύρια χρόνια, υπήρξε ο αρχαιότερος προ-άνθρωπος στην Αφρική, ο οποίος πιθανώς εξελίχτηκε ανεξάρτητα από έναν Ευρωπαίο προ-άνθρωπο, όπως εκείνον της Κρήτης. Στη μελέτη συμμετείχαν από ελληνικής πλευράς o Αθανάσιος Αθανάσιου της Εφορείας Παλαιοανθρωπολογίας-Σπηλαιολογίας στην Αθήνα και ο γεωλόγος του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου της Κρήτης δρ Χαράλαμπος Φασουλάς. https://www.tanea.gr/2021/10/11/lifearts/se-poio-elliniko-nisi-vrethikan-oi-arxaioteres-patimasies-anthropou/

Τα σεληνιακά πετρώματα από το κινεζικό Chang'e-5 δημιουργούν ένα νέο μυστήριο. Το Chang’e-5 είναι το lander της Κίνας το οποίο προσεληνώθηκε στη Σελήνη το Δεκέμβριο του 2020 και συνέλεξε 1.7 κιλά σεληνιακών πετρωμάτων τα οποία επέστρεψε στη Γη τον ίδιο μήνα. Επιστήμονες από την Κίνα, την Αυστραλία, τις ΗΠΑ και τη Σουηδία μελέτησαν αυτά τα πετρώματα με εργαστηριακές αναλύσεις για να διαπιστώσουν την ακριβή ηλικία τους. Οι προσπάθειές τους στέφθηκαν με επιτυχία καθώς διαπίστωσαν πως πρόκειται για ηφαιστειακά πετρώματα 1.97 δισεκατομμυρίων ετών, ωστόσο αυτό δημιούργησε ένα νέο μυστήριο, αφού η ηλικία τους είναι ένα δισεκατομμύριο χρόνια νεότερη από προηγούμενα βασαλτικά πετρώματα που έχουν βρεθεί στη Σελήνη. Ας τα πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Πολλές ηφαιστειακές εκρήξεις έλαβαν χώρα στην επιφάνεια της Σελήνης κατά τη διάρκεια της γεωλογικής της ιστορίας, σχηματίζοντας τεράστιες επιφάνειες βασαλτικών πετρωμάτων οι οποίες ονομάζονται Σεληνιακές θάλασσες και καλύπτουν το 16% της επιφάνειας. Είναι ουσιαστικά οι πιο σκούρες περιοχές που βλέπετε όταν κοιτάτε το φεγγάρι, λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς τους σε σίδηρο. Έως τώρα ξέραμε όμως πως η ηφαιστειακή δραστηριότητα της Σελήνης έλαβε χώρα 3 με 4 δισεκατομμύρια χρόνια πριν. Οι πλανητικοί επιστήμονες το έχουν επιβεβαιώσει αυτό με πετρώματα που έφεραν πίσω οι αποστολές Apollo, καθώς και από μετεωρίτες που προήλθαν από τη Σελήνη. Μέχρι τώρα, δεν είχαμε ενδείξεις ηφαιστειακών πετρωμάτων νεότερης ηλικίας. Για να λάβουν χώρα ηφαιστειακές εκρήξεις, απαιτείται θερμότητα στο εσωτερικό του πλανήτη για να παράγει το λιωμένο υλικό που εμπλέκεται στη διαδικασία. Για ένα πλανητικό σώμα του μεγέθους της Σελήνης, είχε υπολογιστεί πως αυτή η θερμότητα θα είχε χαθεί πολύ πριν τις εκρήξεις πριν 2 δισεκατομμύρια χρόνια. Επομένως τα νέα στοιχεία δημιουργούν ένα νέο επιστημονικό μυστήριο, του πώς ένα μικρό βραχώδες πλανητικό σώμα όπως η Σελήνη μπορεί να διατηρήσει αρκετή εσωτερική θερμοκρασία για να συνεχίσει να παράγει ηφαιστειακές εκρήξεις, 2.5 εκατομμύρια χρόνια μετά τη δημιουργία της, η οποία έλαβε χώρα πριν 4.5 δισεκατομμύρια χρόνια. Οι επιστήμονες έχουν προτείνει στο παρελθόν υψηλές συγκεντρώσεις ραδιενεργών υλικών στο εσωτερικό της Σελήνης που μπορεί να έλιωσαν το πετρώδες υλικό, αλλά η σύνθεση των δειγμάτων δεν αποδεικνύει κάτι τέτοιο. Το μόνο που μένει να δούμε είναι αν η παλιρροιακή θέρμανση έπαιξε ρόλο, αν δηλαδή η κίνηση στο εσωτερικό της Σελήνης από τις βαρυτικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ Σελήνης, Γης και Ήλιου ήταν αρκετή για να παράγει αυτήν τη θερμότητα. Αν αυτό δεν ισχύει, τότε απομένει η εξήγηση πως ο μανδύας της Σελήνης έχει μία μοναδική σύνθεση που του επιτρέπει να λιώνει σε χαμηλότερες θερμοκρασίες. Η ανάλυση των δειγμάτων των αποστολών Apollo από τη δεκαετία του ’70 άλλαξε τον τρόπο που καταλαβαίνουμε το πόσο δυναμικό είναι το Ηλιακό μας σύστημα και πώς σχηματίζονται και εξελίσσονται οι πλανήτες. Τώρα, αυτή η νέα έρευνα αποδεικνύει την απίστευτη επιστημονική αξία της επιστροφής δειγμάτων από άλλα πλανητικά σώματα στη Γη για μελέτη, για να αποκαλύψουμε τα μυστικά τους στα εργαστήριά μας. https://www.pronews.gr/epistimes/tehnologia/1024375_ta-seliniaka-petromata-apo-kineziko-change-5-dimioyrgoyn-ena-neo

ΝΟΑΑ: Έκτακτη προειδοποίηση για γεωμαγνητική καταιγίδα – Κίνδυνος για δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας & ίντερνετ. Σύμφωνα με τον επιστημονικό οργανισμό των ΗΠΑ, μια τεράστια ηλιακή έκλαμψη αναμένεται να δημιουργήσει γεωμαγνητική καταιγίδα που θα πλήξει τη Γη σήμερα και ενδεχομένως να διαταράξει τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας και να «απλώσει» το Βόρειο Σέλας μέχρι τη Νέα Υόρκη. Η έκλαμψη –επίσημα γνωστή ως στεμματική εκπομπή μάζας (CME)– παρατηρήθηκε το Σάββατο στην πλευρά του ήλιου που βλέπει απευθείας στον πλανήτη μας και έρχεται καθώς εισερχόμαστε σε μια περίοδο αυξημένης ηλιακής δραστηριότητας. Η Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας των ΗΠΑ (ΝΟΑΑ) προειδοποίησε ότι η γεωμαγνητική καταιγίδα θα μπορούσε να προκαλέσει διακυμάνσεις στο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας στα υψηλότερα γεωγραφικά πλάτη, όπου η Γη είναι περισσότερο εκτεθειμένη. Η NOAA πρόσθεσε ότι μπορεί να επηρεαστούν και οι δορυφόροι και να παρουσιάσουν «ανωμαλίες προσανατολισμού», που σημαίνει ότι ο επίγειος έλεγχος θα πρέπει να τους ανακατευθύνει, καθώς και οτιδήποτε βρίσκεται σε χαμηλή γήινη τροχιά και αντιμετωπίζει αυξημένη αντίσταση, σύμφωνα με την ΕΡΤ. Η γεωμαγνητική καταιγίδα θα μπορούσε να φτάσει την καταιγίδα μέτριας (G2) ισχύος, σύμφωνα με τον επιστημονικό οργανισμό. «Η ανάλυση του συμβάντος και τα αποτελέσματα των μοντέλων υποδεικνύουν την άφιξή της γύρω στο μεσημέρι της 11ης Οκτωβρίου, με παρατεταμένες επιδράσεις που παραμένουν μέχρι τις 12 Οκτωβρίου». Υπάρχει μια μικρή πιθανότητα το Σέλας να φτάσει στο μακρινό βορρά της Αγγλίας και τη Βόρεια Ιρλανδία απόψε, αλλά η διάσπαση των σύννεφων και επομένως οι θεάσεις είναι πιο πιθανές στη Βόρεια Ιρλανδία, ανακοίνωσε το βρετανικό Μετεωρολογικό Γραφείο. Ωστόσο, οι αστρονόμοι δεν αναμένουν ότι η έκλαμψη θα προκαλέσει μεγάλες διαταραχές, όπως κατά το Γεγονός Carrington, που πιστεύεται ότι είναι η μεγαλύτερη ηλιακή καταιγίδα που έχει καταγραφεί ποτέ, η οποία έπληξε τη Γη το 1859. Το γεγονός αυτό, είχε ως αποτέλεσμα ένα σέλας ορατό σε όλο τον ουρανό, ακόμη και σε γεωγραφικά πλάτη πολύ πιο κοντά στον ισημερινό. Προκάλεσε επίσης βλάβες στα τηλεγραφικά συστήματα σε όλη την Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική, ενώ μια παρόμοια καταιγίδα σήμερα θα μπορούσε να προκαλέσει ζημιές τρισεκατομμυρίων δολαρίων σε παγκόσμιο επίπεδο. Η ηλιακή δραστηριότητα έχει παρατηρηθεί να αυξάνεται και να μειώνεται με φυσικό τρόπο κάθε 11 χρόνια, αν και όχι ακριβώς σαν ρολόι, και οι αστρονόμοι πιστεύουν ότι βρισκόμαστε τώρα στα πρώτα χρόνια μιας νέας πολυάσχολης περιόδου. Μια νέα οικογένεια ηλιακών κηλίδων, που ανακαλύφθηκε στην επιφάνεια του άστρου μας πέρυσι, εξαπέλυσε τη μεγαλύτερη ηλιακή έκρηξη που έχουν δει οι επιστήμονες από το 2017. Υπάρχουν διάφορες κατηγορίες ηλιακών εκλάμψεων, με την κατηγορία Χ να θεωρείται η πιο έντονη. Η CME του Σαββάτου ήταν ένα γεγονός κατηγορίας Μ, η δεύτερη ισχυρότερη μετά τη Χ. Είναι γνωστή ως «Halo CME», καθώς οι εκλάμψεις που κατευθύνονται απευθείας προς τη Γη μπορούν να παρατηρηθούν ως φωτοστέφανο γύρω από τον ήλιο. https://www.pronews.gr/epistimes/diastima/1024373_noaa-proeidopoiei-gia-geomagnitiki-kataigida-voreio-selas-tha-aplothei-os

Επιθεώρηση ηλιακών μπαταριών φορτίου οχήματος Progress MS-18 Στο κοσμοδρόμιο Baikonur, συνεχίζεται το τελευταίο στάδιο της προετοιμασίας πριν από την πτήση του μεταφορικού οχήματος Progress MS-18 (TGC). Σήμερα, στο κτίριο συναρμολόγησης και δοκιμής της θέσης 254, πραγματοποιήθηκε μια προγραμματισμένη λειτουργία φωτισμού ελέγχου των ηλιακών μπαταριών του εσωτερικού συστήματος τροφοδοσίας του πλοίου. Κατά τον επίγειο έλεγχο της λειτουργίας των ηλιακών συλλεκτών, οι ειδικοί της RSC Energia και Yuzhny CC πραγματοποίησαν τυπική ανάπτυξη των τμημάτων των ηλιακών κυψελών και τα ακτινοβόλησαν με ισχυρούς λαμπτήρες για τον έλεγχο της αποτελεσματικότητας της μετατροπής της ηλιακής ενέργειας σε ηλεκτρική ενέργεια. Επιπλέον, οι δοκιμαστές έλεγξαν τη στεγανότητα του συστήματος παροχής νερού Rodnik, πραγματοποίησαν τακτική απολύμανση του χώρου μεταφοράς του διαστημικού σκάφους και άρχισαν να φορτώνουν εξοπλισμό και υλικά που προορίζονται για παράδοση στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS). Η εκτόξευση του πυραύλου μεταφοράς Soyuz-2.1a από το διαστημόπλοιο Progress MS-18 στο πλαίσιο της 79ης αποστολής προμήθειας ISS έχει προγραμματιστεί για τα τέλη Οκτωβρίου 2021 από το κοσμόδρομιο Baikonur. https://www.energia.ru/ru/news/news-2021/news_10-08.html

Η Κίνα έφερε στη Γη σεληνιακά πετρώματα που λύνουν γεωλογικό γρίφο για το φεγγάρι. Τον Δεκέμβριο του 2020 προσεδαφίστηκε στη Σελήνη το σκάφος της κινεζικής αποστολής Chang'e 5. To σκάφος τρύπησε την επιφάνεια της Σελήνης και συνέλεξε περίπου δύο κιλά πετρωμάτων. Τα πετρώματα τοποθετήθηκαν σε μια κάψουλα η οποία επέστρεψε στη Γη. Τα πετρώματα που βρίσκονται στη Κινεζική Ακαδημία Γεωλογικών Επιστημών ανέλυσε διεθνής ομάδα επιστημόνων. Όπως διαπίστωσαν τα πετρώματα είναι ηφαιστειακά και έχουν ηλικία δύο δισ. ετών. Οι επανδρωμένες αμερικανικές αποστολές στη Σελήνη είχαν φέρει στη Γη ηφαιστειακά πετρώματα αλλά η τελευταία φορά που έγινε τέτοια μεταφορά ήταν πριν από περίπου 40 χρόνια. Από τις αναλύσεις είχε διαπιστωθεί ότι τα νεότερα εξ αυτών είχαν ηλικία τριών δισ. ετών. Έτσι οι επιστήμονες θεωρούσαν ότι η ηφαιστειακή δραστηριότητα στον φυσικό μας δορυφόρο σταμάτησε πριν από τρία δισ. έτη. Η Σελήνη είναι επίσης γεμάτη κρατήρες οι οποίοι αποτελούν πεδίο γεωλογικών διεργασιών και οι μελέτες που έχουν γίνει έχουν δείξει ότι οι νεότεροι εξ αυτών έχουν ηλικία περίπου ενός δισ. έτους. Υπήρχε λοιπόν ένα γεωλογικό κενό ενός δισ. ετών που φαίνεται ότι πάνε να καλύψουν σε κάποιο τουλάχιστον βαθμό τα πετρώματα που έστειλε το κινεζικό ρομπότ. «Καταφέραμε να κάνουμε μεγάλης ακρίβειας χρονολόγηση. Τα πετρώματα έχουν ηλικία δύο δισ. ετών συν πλην 50 εκατ. έτη. Είναι ένα εντυπωσιακό αποτέλεσμα αφού με πλανητικούς όρους είναι ένας εξαιρετικής ακρίβειας υπολογισμός και μπορούν να εξαχθούν ενδιαφέροντα χρονολογικά συμπεράσματα. Μπορούμε με οπτικές παρατηρήσεις να γνωρίζουμε αν ένας κρατήρας στη Σελήνη είναι νεότερος ή αρχαιότερος αλλά την ακριβή του ηλικία μπορούμε να την γνωρίζουμε μόνο αν έχουμε στην διάθεση μας δείγματα της επιφάνειας του» αναφέρει ο Μπραντ Τζολίφ, διευθυντής Κέντρου Διαστημικών Επιστημών Μακ Ντόνελ του Πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον, εκ των επικεφαλής των ερευνών. https://www.naftemporiki.gr/story/1786855/i-kina-efere-sti-gi-seliniaka-petromata-pou-lunoun-geologiko-grifo-gia-to-feggari

Εποχή παγετώνων πριν από 30 εκατ. έτη μετάλλαξε τα θηλαστικά. Από την πρώτη στιγμή που έκανε την εμφάνιση της η ζωή στη Γη έδινε συνεχώς μεγάλες μάχες για να μπορέσει να υπάρξει και να εξελιχθεί. Στον αγώνα της επιβίωσης η ζωή είχε πολύ ισχυρούς αντιπάλους άλλες φορές επίγειους και άλλες εξωγήινους οι οποίοι προκαλούσαν συνθήκες μαζικής εξόντωσης κάθε μορφής ζωής στην επιφάνεια του πλανήτη αλλά και μέσα στο νερό. Άλλωστε μια τέτοια μαζική καταστροφή πριν από 66 εκατ. έτη άνοιξε σύμφωνα με την κρατούσα θεωρία ο δρόμος για την εμφάνιση του ανθρώπου. Έχει διαπιστωθεί ότι μια απότομη και δραματική κλιματική αλλαγή πριν από περίπου 30 εκατ. έτη είχε ως αποτέλεσμα να κάνει την εμφάνιση της μια από τις πολλές εποχές παγετώνων που κατά καιρούς έπληξαν τον πλανήτη μας. Οι ειδικοί εκτιμούσαν μέχρι σήμερα ότι το συμβάν αυτό προκάλεσε μεγάλα προβλήματα κυρίως στην ευρωπαϊκή και την ασιατική ήπειρο αλλά στην Αφρική και γενικότερα στις περιοχές κοντά στον ισημερινό η κατάσταση ήταν πολύ καλύτερη και δεν υπήρξε τέτοια καταστροφή. Διεθνής ομάδα επιστημόνων με δημοσίευση της στην επιθεώρηση «Communications Biology» αναφέρει ότι η έρευνα που πραγματοποίησε ανατρέπει αυτή την εικόνα. Σύμφωνα με τους ερευνητές τόσο η Αφρική όσο και η Αραβική Χερσόνησος επλήγησαν σφοδρά από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Όπως εκτιμούν το 63% των ειδών του πλανήτη εξαφανίστηκε στη διάρκεια αυτής της εποχής παγετώνων. Διαπίστωσαν ότι πολλά από τα είδη που είχαν εξαφανιστεί και ειδικότερα τα θηλαστικά ζώα επανεμφανίστηκαν όταν οι κλιματικές συνθήκες βελτιώθηκαν μερικά εκατ. έτη αργότερα αλλά με διαφορές στην εμφάνιση, τα χαρακτηριστικά και τις συνήθειες τους απόρροια του χρόνου που μεσολάβησε από την εξαφάνιση μέχρι της επανεμφάνιση τους και την προσαρμογή στις νέες συνθήκες. Οι ερευνητές κατάφεραν από τα διαθέσιμα απολιθώματα που υπάρχουν να δημιουργήσουν ένα εξελικτικό δέντρο για πέντε οικογένειες θηλαστικών ανάμεσα στα οποία και πρωτεύοντα θηλαστικά από τα οποία κατάγεται ο άνθρωπος σύμφωνα με τη κρατούσα θεωρία. Το εξελικτικό δέντρο που δημιούργησαν προσέφερε στους ερευνητές σημαντικά στοιχεία για τη θεωρία που ανέπτυξαν. «Οι εξαφανίσεις της ζωής είναι πολύ ενδιαφέρουσες από μια σκοπιά. Εξοντώνουν τα είδη αλλά ταυτόχρονα δημιουργούν νέες οικολογικές ευκαιρίες για τις γενιές που επιβιώνουν στον νέο κόσμο που δημιουργείται στη συνέχεια» αναφέρει ο Ματ Μπόρθς, έφορος στο κέντρο ερευνών πρωτευόντων θηλαστικών DLCDFP του Πανεπιστημίου Ντιουκ στις ΗΠΑ που ήταν ένας εκ των επικεφαλής της μελέτης. https://www.naftemporiki.gr/story/1786789/epoxi-pagetonon-prin-apo-30-ekat-eti-metallakse-ta-thilastika

Γαλαξιακή συγχώνευση γιγάντων στο φακό του Hubble Η επιστημονική ομάδα που ελέγχει το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble έδωσε στη δημοσιότητα μια ακόμη εντυπωσιακή εικόνα από το Σύμπαν. Πιο συγκεκριμένα το Hubble κατάφερε να καταγράψει τη συγχώνευση δύο τεραστίων διαστάσεων γαλαξιών σε απόσταση περίπου 100 εκατ. ετών φωτός από εμάς. Οι δύο γαλαξίες έχουν τις κωδικές ονομασίες NGC 5953 και NGC 5954 και έχουν πλησιάσει πλέον τόσο πολύ ο ένας τον άλλον που οι επιστήμονες τους θεωρούν πλέον ως ένα κοσμικό σώμα το οποίο ονόμασαν Arp 91. Οι συγχωνεύσεις γαλαξιών είναι μια συνήθης κοσμική διαδικασία η οποία προκαλεί μια σειρά από φαινόμενα. Πολλές φορές δημιουργείται ένας νέος σε μορφή και συνθήκες γαλαξίας σε σχέση με τους… γονείς του. Άλλες φορές η συγχώνευση έχει ως αποτέλεσμα να εξαφανιστεί ο ένας γαλαξίας προς όφελος του άλλου που θα αυξήσει το μέγεθος του ενώ παράλληλα θα αναζωογονηθεί με τη γέννηση χιλιάδων νέων άστρων. Κάποιες φορές όμως οι συγχωνεύσεις αυτές έχουν και διαφόρων μορφών καταστροφικά αποτελέσματα. «Το Αrp91 αποτελεί ένα από τα πιο κλασικά παραδείγματα γαλαξιακής αλληλεπίδρασης. Τέτοιου είδους βαρυτικές αλληλεπιδράσεις είναι κοινές στο Σύμπαν και σημαντικό μέρος της εξέλιξης των γαλαξιών. Οι περισσότεροι αστρονόμοι θεωρούν ότι οι συγχωνεύσεις ανάμεσα σε σπειροειδείς γαλαξίες οδηγούν στον σχηματισμό ενός άλλου τύπου γαλαξία, του ελλειπτικού. Αυτές οι γαλαξιακές συγχωνεύσεις δεν γίνονται βέβαια εντός των ανθρώπινων χρονικών ορίων. Εξελίσσονται και ολοκληρώνονται σε βάθος χρόνου εκατοντάδων εκατ. ετών. Όποτε μην περιμένει κάποιος ότι το Arp91 θα μοιάζει διαφορετικό από ότι βλέπουμε σήμερα εντός της διάρκειας της δικής μας ζωής» αναφέρει σε ανακοίνωση της η επιστημονική ομάδα του Hubble. https://www.naftemporiki.gr/story/1788383/galaksiaki-sugxoneusi-giganton-sto-fako-tou-hubble

Το Blockchain κερδίζει δυναμική στο διάστημα. Την περασμένη εβδομάδα, δύο εταιρείες διαστημικής τεχνολογίας - Spire Global και SpaceChain - συνεργάστηκαν για να αξιοποιήσουν το λογισμικό blockchain σε τροχιά. Ενώ τα δεδομένα, οι υπηρεσίες και τα analytics που βασίζονται στο διάστημα αποτελούν τον τομέα Spire Global, το SpaceChain είναι ο πρώτος πάροχος αποκεντρωμένης δορυφορικής υποδομής (DSI) που αναπτύσσει τεχνολογία blockchain εκτός πλανήτη. Η εταιρική σχέση στοχεύει να αντιμετωπίσει τα υπάρχοντα ζητήματα ασφάλειας δεδομένων στη Γη και να προωθήσει τη νέα οικονομία στο διάστημα. Οι επαγγελματίες κρυπτογράφων ανησυχούν όλο και περισσότερο για τους κινδύνους κυβερνοασφάλειας που συνεπάγεται το κεντρικό μοντέλο κεντρικού blockchain για τους χρήστες του. Σε αναζήτηση μιας λύσης προστασίας από παραβιάσεις, οι ειδικοί του κλάδου κατέληξαν σε μια ιδέα αποκέντρωσης της πρόσβασης στα δεδομένα, διανέμοντας τα κλειδιά γεωγραφικά σε ένα δίκτυο κόμβων. Αυτή είναι ακριβώς η κατεύθυνση που παίρνει η συνεργασία Spire Global & SpaceChain «για να μεγιστοποιήσει την ασφάλεια των δεδομένων και να αυξήσει την ανθεκτικότητα των υπολογιστικών λειτουργιών». Εκτός αυτού, σύμφωνα με τον συνιδρυτή και διευθύνοντα σύμβουλο του SpaceChain Zee Zheng, η κοινή αποστολή συγκεντρώνει τη διαστημική τεχνολογία και την Distributed Ledger Technology (DLT) «για την άρση των εμποδίων και τη δημιουργία μιας πιο ανοιχτής, συνεργατικής και παγκόσμιας οικονομίας», καθώς «ο χώρος είναι ο επόμενος σύνορο για τις επιχειρήσεις ». Συγχωνεύοντας αυτές τις δύο πτυχές της τεχνολογίας της τροχιακής ανάπτυξης, οι εταιρείες επιλέγουν τους χώρους στους οποίους η Asgardia έχει ήδη λειτουργήσει. Το οικονομικό σύστημα Space Nation είναι αποκεντρωμένο, το οποίο διασφαλίζει τις συναλλαγές Asgardian από οποιαδήποτε απάτη τρίτων. Επιπλέον, το QTUM, ένα από τα πιο σταθερά αποκεντρωμένα blockchain στον κόσμο με έναν κόμβο που αναπτύσσεται στο διάστημα, φιλοξενεί το εθνικό νόμισμα της Asgardia, Solar. Η Spire Global και η SpaceChain φιλοδοξούν να προωθήσουν αυτήν την τεχνολογία αιχμής δημιουργώντας μια αποκεντρωμένη δορυφορική υποδομή (DSI) για την κατασκευή αποκεντρωμένων δορυφορικών εφαρμογών (DSA) εντελώς ανεξάρτητη από οποιαδήποτε επίγεια υποδομή. Μιλώντας για υπολογισμούς που βασίζονται στο διάστημα, η Theresa Condor, Εκτελεστική Αντιπρόεδρος της Spire, σημείωσε ότι η εταιρεία είναι «ενθουσιασμένη που θα βοηθήσει στην πραγματοποίηση των δυνατοτήτων της για αναδυόμενες και αποκεντρωμένες blockchains». https://asgardia.space/en/news/Blockchain-Is-Gaining-Momentum-in-Space

Οι δοκιμές του διαστημικού σκάφους της Boeing πάνε για το 2022. Σύμφωνα με την ιστοσελίδα Space.com, οι Boeing και NASA πλέον στοχεύουν στην πραγματοποίηση της δοκιμαστικής πτήσης σε τροχιά του νέου διαστημικού σκάφους Starliner, κάποια στιγμή, εντός του α’ εξαμήνου του 2022. Οι μηχανικοί του προγράμματος φέρονται να έχουν περιορίσει τις πιθανές αιτίες του προβλήματος της βαλβίδας απομόνωσης του οξειδωτή που ανάγκασε την ομάδα να ακυρώσει την εκτόξευση που ήταν προγραμματισμένη για τον Αύγουστο του 2021. Ωστόσο, παραμένει ένα «περίπλοκο ζήτημα» που απαιτεί «μεθοδική προσέγγιση» για να λυθεί, σύμφωνα με τον διευθυντή του προγράμματος, Στιβ Στιτς. Η Boeing επεξεργάζεται διάφορες πιθανές λύσεις, από το επίπεδο των εναλλακτικών ρυθμίσεων στην υπάρχουσα κάψουλα του πληρώματος μέχρι τις τροποποιήσεις στην ίδια την κατασκευή της κάψουλας. Η ημερομηνία της ακριβούς εκτόξευσης εξαρτάται τόσο από το κατά πόσο θα είναι έτοιμο το hardware όσο και από το χρονοδιάγραμμα εκτόξευσης και πρόσβασης στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Η αναβολή της δοκιμαστικής πτήσης δείχνει μεν ότι το Starliner συνεχίζει να υφίσταται, ωστόσο η περαιτέρω καθυστέρηση θέτει πρόσθετα εμπόδια στην Boeing στην προσπάθειά της να ανταγωνιστεί την SpaceX στον τομέα των επανδρωμένων πτήσεων στο διάστημα. Η SpaceX έχει ήδη στείλει δύο επανδρωμένες αποστολές στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό και ενδέχεται να έχει πραγματοποιήσει ακόμη δύο μέχρι τη στιγμή που στο Starliner θα ξεκινήσει τη δική του δοκιμαστική πτήση. https://www.tovima.gr/2021/10/10/science/oi-dokimes-tou-diastimikou-skafous-tis-boeing-pane-gia-to-2022/[/b]

Παγκόσμια διάκριση για το Γεωπονικό. Στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών δεν κρύβουν την ικανοποίησή τους. Πίσω από τα σεμνά χαμόγελα των ανθρώπων του Εργαστηρίου Κυτταρικής Τεχνολογίας του ιδρύματος κρύβεται μια εντυπωσιακή παγκόσμια διάκριση. Το Γεωπονικό κατέκτησε τη δεύτερη θέση στον τελικό του παγκόσμιου διαγωνισμού καινοτομίας IDea Incubator Competition, ξεπερνώντας ερευνητικά και ακαδημαϊκά μεγαθήρια παγκοσμίως. Ενδεικτικό είναι ότι στην πρώτη θέση βρέθηκε το σπουδαίο Πανεπιστήμιο των ΗΠΑ Johns Hopkins. Το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΓΠΑ) διακρίθηκε για τον βιοαισθητήρα ανίχνευσης, ο οποίος μπορεί να ενσωματωθεί σε μια εύχρηστη πλατφόρμα που περιλαμβάνει ένα κινητό τηλέφωνο ή τάμπλετ και να προσφέρει ταχύτατη, ευαίσθητη και μαζική ανίχνευση του κορωνοϊού. Μάλιστα, η επιτυχία γίνεται πιο εντυπωσιακή καθώς η πρόταση του ΓΠΑ κατέλαβε την πρώτη θέση στην αξιολόγηση των κριτών ως προς τις προοπτικές άμεσης και παγκόσμιας πρακτικής εφαρμογής. «Πρόκειται για επιτυχία που αποτυπώνει τη σημαντική δουλειά στο πανεπιστήμιό μας. Δείχνουμε ότι το Γεωπονικό αλλά ευρύτερα τα ελληνικά ΑΕΙ μπορούν να είναι ανταγωνιστικά σε διεθνές επίπεδο σε πεδία καινοτομίας με υψηλό ανταγωνισμό» δήλωσε στην «Κ» ο πρύτανης του Γεωπονικού Σπύρος Κίντζιος. Ο διαγωνισμός καινοτομίας IDea Incubator Competition πραγματοποιείται υπό την αιγίδα του Ιδρύματος της Αμερικανικής Εταιρείας Λοιμώξεων (Infectious Diseases Society of America Foundation) και της εταιρείας Johnson & Johnson Innovation – JLABS. Πρόκειται για διαγωνισμό με παγκόσμια απήχηση σε επιστήμονες και επιχειρηματίες, και πραγματοποιείται ετησίως στο πλαίσιο της εβδομάδας IDWeek που προάγει την αριστεία στην εκπαίδευση και την έρευνα, όσον αφορά τη δημόσια υγεία και τις λοιμώξεις. Για πρώτη φορά στην ιστορία του διαγωνισμού, στη φετινή διοργάνωση συμμετείχε τριμελής ελληνική ομάδα απαρτιζόμενη από τον κ. Κίντζιο, την επίκουρη καθηγήτρια του ΓΠΑ Σοφία Μαυρίκου και την παιδίατρο – μεταδιδακτορική ερευνήτρια στην Α΄ Παιδιατρική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών, Κυριακή Χατζηαγαπίου. Η ελληνική ομάδα ανταγωνίστηκε εκατοντάδες ερευνητικές ομάδες των καλύτερων πανεπιστημίων και ερευνητικών κέντρων των ΗΠΑ. Κατέκτησε τελικά το δεύτερο βραβείο με ελάχιστη διαφορά από την ομάδα του καθηγητή Παιδιατρικής Sanjay Kumar Jain από το Πανεπιστήμιο Johns Hopkins, η οποία παρουσίασε ένα σύστημα ψηφιακής απεικόνισης λοιμώξεων. Οπως εξήγησε, μιλώντας στην «Κ»για το θέμα, ο κ. Κίντζιος, «ο βιοαισθητήρας που παρουσίασε η ελληνική ερευνητική ομάδα βασίζεται σε τροποποιημένα κύτταρα θηλαστικών, τα οποία φέρουν ένα ανθρώπινο αντίσωμα κατά του αντιγόνου της επιφανειακής πρωτεΐνης – ακίδας S1 του ιού. Η πρωτεΐνη S1 προσκολλάται στα αντισώματα του βιοαισθητήρα μεταβάλλοντας τις κυτταρικές βιοηλεκτρικές ιδιότητες, οι οποίες στη συνέχεια μπορούν να μετρηθούν μέσω μιας ειδικής βιοηλεκτρικής διάταξης. Ο βιοαισθητήρας μπορεί να ενσωματωθεί σε μια εύχρηστη πλατφόρμα που περιλαμβάνει ένα κινητό τηλέφωνο ή τάμπλετ και να προσφέρει μέσα σε μόνο τρία λεπτά ευαίσθητη και μαζική ανίχνευση της επιφανειακής πρωτεΐνης – ακίδας S1 του κορωνοϊού SARS-CoV-2, ενώ μπορεί να προσαρμοστεί κατάλληλα για να ανιχνεύει και άλλα παθογόνα». Ο βιοαισθητήρας εμφανίζεται να πλεονεκτεί των έως τώρα διαγνωστικών τεχνικών στο ότι μπορεί να κάνει ταυτόχρονο έλεγχο από το ίδιο δείγμα του ασθενούς για πολλαπλά παθογόνα, προστατεύοντας από αχρείαστη ταλαιπωρία τους ασθενείς, ιδίως τα παιδιά. Μπορεί να καλύψει όχι μόνο τις εθνικές ανάγκες, αλλά και να αποτελέσει όχημα εξαγωγικής δραστηριότητας υψηλής τεχνολογίας. Μπορεί επίσης να γίνει ταυτόχρονος έλεγχος πολλαπλών δειγμάτων, μειώνοντας τον χρόνο παραμονής στα επείγοντα των νοσοκομείων, ώστε ασθενείς που διαγιγνώσκονται με απλό κρυολόγημα, το οποίο, ιδίως στα παιδιά, μπορεί να έχει ανάλογη συμπτωματολογία με το SARS-CoV-2, να παραπέμπονται σε δομές πρωτοβάθμιας υγείας ή στον οικογενειακό τους ιατρό για κατ’ οίκον αντιμετώπιση της νόσου. Η ταυτοποίηση των υπεύθυνων παθογόνων πραγματοποιείται χωρίς να απαιτείται προηγουμένως επεξεργασία του δείγματος σε εργαστήριο, ώστε ο αισθητήρας να είναι εύχρηστος και από μη εξειδικευμένους επαγγελματίες υγείας. Ταυτόχρονα η ταυτοποίηση των παθογόνων και η έκδοση του αποτελέσματος πραγματοποιείται ταχύτητα, έως τρία λεπτά. Η πρόκληση Ως προς τον κορωνοϊό αλλά και άλλους επιδημιολογικούς παράγοντες, η επιστημονική κοινότητα βρέθηκε αντιμέτωπη με την πρόκληση να διεξάγει μαζικούς πληθυσμιακούς ελέγχους για τον έγκαιρο εντοπισμό νοσούντων και ασυμπτωματικών φορέων για τον περιορισμό της εξάπλωσης του παθογόνου. Επομένως, όπως δηλώνει ο κ. Κίντζιος, «ο βιοαισθητήρας αντιπροσωπεύει την ιδανική –και πρακτικά μοναδική–λύση για τον έλεγχο στα επείγοντα των νοσοκομείων για τη σωστή διαλογή των ασθενών, σε ιδιωτικά ιατρεία καθώς και σε μέρη με υψηλό συγχρωτισμό, όπως χώρους προσωρινής φιλοξενίας προσφύγων, οίκους ευγηρίας, πανεπιστήμια και φοιτητικές εστίες. Οσον αφορά τον κορωνοϊό, η σημασία της εφαρμογής του βιοαισθητήρα είναι ακόμα μεγαλύτερη στις αναπτυσσόμενες χώρες, οι οποίες παρουσιάζουν δραματικά χαμηλά ποσοστά εμβολιασμού» Η ερευνητική ομάδα του Εργαστηρίου Κυτταρικής Τεχνολογίας του ΓΠΑ έχει αποσαφηνίσει όλα τα απαραίτητα στάδια για τη μαζική παραγωγή του συστήματος και την κοστολόγηση της γραμμής παραγωγής έτσι ώστε να μπορεί να καλύψει όχι μόνο τις εθνικές ανάγκες αλλά και να αποτελέσει όχημα εξαγωγικής δραστηριότητας υψηλής τεχνολογίας. Πέραν των τεχνικών πλεονεκτημάτων, το κόστος ανάλυσης ανά δείγμα σε μαζική εφαρμογή εκτιμάται στην περιοχή του 1-1,5 ευρώ, δηλαδή πολύ χαμηλότερο ακόμα και από τα self tests. Μάλιστα, κατατέθηκε ήδη πρόταση συνεργασίας για περαιτέρω ανάπτυξη της καινοτόμου τεχνολογίας του πανεπιστημίου από τους αρμόδιους ομοσπονδιακούς φορείς των ΗΠΑ (BARDA – Biomedical Advanced Research and Development). Συνολικά, στην ανάπτυξη του τεστ και στη διενέργεια των κλινικών δοκιμών εκτός από την τριάδα του Εργαστηρίου Κυτταρικής Τεχνολογίας στο Τμήμα Βιοτεχνολογίας του ΓΠΑ, μετέχουν –και είναι άξιοι συγχαρητηρίων και ενθάρρυνσης–η Α΄ Παιδιατρική Κλινική ΕΚΠΑ (Χριστίνα Κανακά-Gantenbein, Μίχος Αθανάσιος, Χατζηαγαπίου Κυριακή, Ολτι Νικόλα), το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Υγείας Μητέρας Παιδιού και Ιατρικής Ακριβείας (Χρούσος Γεώργιος, Κόνιαρη Ελένη,) η Α΄ Πανεπιστημιακή Πνευμονολογική Κλινική ΕΚΠΑ, Γενικό Νοσοκομείο Νοσημάτων Θώρακος «Η Σωτηρία»Αντωνία Κουτσούκου, Πέτρος Μπακάκος, Νικολέττα Ροβίνα) και το Εργαστήριο Μικροβιολογίας της Iατρικής Σχολής Αθηνών (Ιωσήφ Παπαπαρασκευάς). Για τον βιοαισθητήρα ανίχνευσης του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών δούλεψαν μεταξύ άλλων ο πρύτανης του ιδρύματος Σπύρος Κίντζιος και η επίκουρη καθηγήτρια Σοφία Μαυρίκου από το Εργαστήριο Κυτταρικής Τεχνολογίας του ΑΕΙ. Επίσης, συμβολή είχε και το ΕΚΠΑ, όπως και το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Υγείας Μητέρας Παιδιού και Ιατρικής Ακριβείας υπό τον διευθυντή του Γεώργιο Χρούσο (κάτω).(Φωτ) https://www.kathimerini.gr/society/561531406/pagkosmia-diakrisi-gia-to-geoponiko/[/b]

Ο πρώτος φοιτητικός δορυφόρος στην Ευρώπη είναι εδώ και σχεδιασμένος στο ΑΠΘ. Ο πρώτος φοιτητικός δορυφόρος στην Ευρώπη είναι εδώ και μάλιστα σχεδιάστηκε στη Θεσσαλονίκη! Η κατασκευή του AcubeSAT έγινε από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, τους φοιτητές και τις φοιτήτριές του, ενώ το δίκτυο των «συνεργατών» του εκτείνεται πλέον σε ολόκληρη την Ευρώπη και 10 πανεπιστήμια. Πρόκειται αναμφισβήτητα για ένα ορόσημο για τη χώρα μας στον τομέα της αεροδιαστημικής, με το γεγονός να λαμβάνει ιδιαίτερη αξία από το ότι τα «κλειδιά» του νέου νανοδορυφόρου κρατούν φοιτητές και φοιτήτριες, οι οποίοι θα πρωτοστατήσουν σε ένα μεγάλο βιολογικό πείραμα στο Διάστημα. «Νομίζω ότι κανένας μας δεν μπορούσε να φανταστεί ότι θα φτάναμε έως εδώ» λέει στα «ΝΕΑ Σαββατοκύριακο» το μέλος της ομάδας Ορέστης Ουσουλτζόγλου. «Υστερα από μήνες δουλειάς, η ομάδα έγινε οικογένεια και γεννήθηκαν φιλίες, γαλουχήθηκαν χαρακτήρες. Νιώθω εξαιρετικά τυχερός που είχα την ευκαιρία να βρεθώ ανάμεσα σε σπουδαίους επιστήμονες και, προπαντός, ανθρώπους. Ανθρώπους που σε καθημερινή βάση υπερβαίνουν και παραμερίζουν τον εαυτό τους για να βάλουν το δικό τους λιθαράκι σε ένα όραμα μερικών φοιτητών σε μια μικρή κουκίδα της Γης», διηγείται συγκινημένος. Οπως εξηγούν στα «ΝΕΑ Σαββατοκύριακο» οι υπεύθυνοι για την κατασκευή του νέου νανοδορυφόρου, πρόκειται για ένα ανεξάρτητο ερευνητικό έργο στελεχωμένο εξ ολοκλήρου από φοιτητές, αλλά και ταυτόχρονα ένα έργο που συνδέει και το ίδρυμά τους με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (European Space Agency – ESA). Πώς έφτασαν όμως οι νέοι του ΑΠΘ θα κοιτούν προς τα άστρα; Ο επιστημονικά υπεύθυνος της ομάδας Αλκιβιάδης Χατζόπουλος λέει ότι «οι φοιτήτριες και οι φοιτητές προέρχονται από διάφορα τμήματα του πανεπιστημίου και εργάστηκαν τελείως εθελοντικά, με ιδιαίτερο ζήλο και πάθος, οργανώνοντας αυτή τη διαστημική αποστολή. Εκτός όμως από την τεχνική οργάνωση του έργου, η ομάδα έχει καταφέρει να προσελκύσει και χορηγίες από εταιρείες, για να υποστηρίζει οικονομικά κάθε στάδιο της ολοκλήρωσής του. Κάτι στο οποίο βοηθούσαν, βέβαια, διαρκώς και αμέριστα οι πρυτανικές Αρχές και οι καθηγητές». Πώς λειτουργεί Οπως εξηγούν οι φοιτητές του ΑΠΘ, ως CubeSats – συντομογραφία του «κυβικός δορυφόρος» – ορίζονται οι δορυφόροι που αποτελούνται από μία έως 12 επιμέρους μονάδες κυβικού σχήματος και διαστάσεων 10x10x10 cm. Τα CubeSats χρησιμοποιούνται ευρέως από πανεπιστημιακές και ερευνητικές ομάδες για επιστημονικά πειράματα καθώς και για δοκιμές νέων τεχνολογιών, λόγω των χαμηλών οικονομικών απαιτήσεων και της ευχέρειας εκτόξευσής τους. Τελικά, ο νανοδορυφόρος AcubeSAT αποσκοπεί στην εκτέλεση ενός βιολογικού πειράματος στο Διάστημα σε συνθήκες μικροβαρύτητας. Το πείραμα περιστρέφεται γύρω από το καίριο ερώτημα «πώς επιδρούν οι συνθήκες του Διαστήματος σε ζώντες οργανισμούς και, ειδικά, στον άνθρωπο». Προγραμματίζεται να τεθεί σε τροχιά περί τα τέλη του 2023, μετά την επιτυχή σχεδιαστική και κατασκευαστική υλοποίησή του. Η εκτόξευσή του καλύπτεται εξ ολοκλήρου από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος, ο οποίος παρέχει τεχνική και επιστημονική υποστήριξη στην ομάδα από το 2019. Πρόκειται, δε, για το πρώτο εγχείρημα ελλήνων φοιτητών που θα τεθεί σε τροχιά με την υποστήριξη του εκπαιδευτικού προγράμματος «Fly Your Satellite» του ESA. Ο υπεύθυνος της επιστημονικής «παρέας» Θεόδωρος Παπαφωτίου προσθέτει ότι η ομάδα που ξεκίνησε με 40 μέλη τον Φεβρουάριο του 2020 και αριθμούσε περισσότερα από 60 μέλη τον Αύγουστο του 2021. «Και αυτό είναι μόνο η αρχή» λέει με νόημα και συμπληρώνει: «Μένει τώρα να επιβεβαιώσουμε και με δοκιμές ότι αυτό που αναπτύξαμε σε 1.500 σελίδες μπορεί να ταξιδέψει στο Διάστημα. Και αυτή η επιβεβαίωση θα έρθει με δοκιμές σε διάφορες γωνιές της Ευρώπης, από τις εγκαταστάσεις του ΑΠΘ μέχρι και τα εργαστήρια ερευνητικών κέντρων σε Ελβετία, Βέλγιο και Κρήτη!». «Από τη στιγμή που ξεκινήσαμε να προετοιμάζουμε το υλικό που έπρεπε να κατατεθεί στην επιτροπή των ειδικών, μέχρι την αποδοχή της, μεσολάβησε περίπου ενάμισι έτος επίμονης, αδιάκοπης προσπάθειας. Το τελευταίο πρωί, όπου και καταφέραμε να υποβάλουμε τα απαιτούμενα έγγραφα που πλέον αριθμούσαν πάνω από χίλιες σελίδες, δεν μπορούσαμε να συνειδητοποιήσουμε τι είχε μόλις γίνει λόγω της κούρασης» περιγράφει ο Ορέστης Ουσουλτζόγλου και συνεχίζει συγκινημένος: «Αν και ο ESA μάς έδωσε μια ιδιαίτερα θετική απάντηση, υπήρχαν ακόμα κάποια ανοιχτά σημεία στον σχεδιασμό. Επειτα από πολλή ακόμα δουλειά και συναντήσεις με τους ειδικούς, μάθαμε ότι θα συνεχίσουμε στο πρόγραμμα στα τέλη Αυγούστου, σχεδόν έναν χρόνο μετά. Αυτή ήταν και η στιγμή όπου εισπράξαμε και την ανταμοιβή για όλον αυτόν τον κόπο, μαζεμένη. Δεν μπορώ να περιγράψω τα συναισθήματα εκείνων των ημερών». Από την πλευρά του, ο Μανώλης Μυλωνάς λέει ότι «ο σχεδιασμός και η κατασκευή ενός δορυφόρου, με τη συνδρομή της ESA μου φαινόταν κάτι ακραίο, που ξεφεύγει αρκετά από τις δυνάμεις ενός φοιτητή. Οταν τελικά μπήκα στην ομάδα κατάλαβα πως γίνεται αυτό. Η δουλειά που βγήκε, αν και πλέον έχω εικόνα από μέσα, συνεχίζει να με εκπλήσσει. Κάτι που ξεκίνησε ως ένα όραμα μερικών φοιτητών, κατέληξε με τη δουλειά περισσοτέρων από 70 ατόμων». Ευστράτιος Στυλιανίδης: Στόχος μας να επενδύσουμε στο ταλέντο των νέων Το πανεπιστήμιό μας σημειώνει τεράστια δυναμική στην ανάπτυξη της έρευνας και της καινοτομίας στον τομέα της Αεροδιαστημικής. Οι φοιτήτριες και οι φοιτητές μας προχωρούν δυναμικά μπροστά, ανοίγοντας νέους ερευνητικούς δρόμους. Η επιτυχία της φοιτητικής ομάδας SpaceDot του ΑΠΘ είναι ένα παράδειγμα για την εξαιρετική δουλειά που γίνεται στο πανεπιστήμιό μας. Για το ταλέντο των νέων παιδιών. Στόχος μας είναι να επενδύσουμε στο ταλέντο των νέων ανθρώπων. Να ενισχύσουμε την έρευνά τους αναπτύσσοντας ένα υποστηρικτικό περιβάλλον, το οποίο μετατρέπει το πανεπιστήμιό μας σε φορέα ενίσχυσης των κινήτρων για τις νέες και τους νέους που επιθυμούν να δημιουργήσουν. Οχι μόνο για να βρεθούν στην αιχμή των ερευνητικών εξελίξεων, αλλά και για να χαράξουμε και νέους δρόμους αξιοποίησης της έρευνας αυτής. Ο Ευστράτιος Στυλιανίδης είναι αντιπρύτανης Ερευνας και Διά Βίου Εκπαίδευσης ΑΠΘ[/b]

Ο πρώτος φοιτητικός δορυφόρος στην Ευρώπη είναι εδώ και σχεδιασμένος στο ΑΠΘ. Ο πρώτος φοιτητικός δορυφόρος στην Ευρώπη είναι εδώ και μάλιστα σχεδιάστηκε στη Θεσσαλονίκη! Η κατασκευή του AcubeSAT έγινε από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, τους φοιτητές και τις φοιτήτριές του, ενώ το δίκτυο των «συνεργατών» του εκτείνεται πλέον σε ολόκληρη την Ευρώπη και 10 πανεπιστήμια. Πρόκειται αναμφισβήτητα για ένα ορόσημο για τη χώρα μας στον τομέα της αεροδιαστημικής, με το γεγονός να λαμβάνει ιδιαίτερη αξία από το ότι τα «κλειδιά» του νέου νανοδορυφόρου κρατούν φοιτητές και φοιτήτριες, οι οποίοι θα πρωτοστατήσουν σε ένα μεγάλο βιολογικό πείραμα στο Διάστημα. «Νομίζω ότι κανένας μας δεν μπορούσε να φανταστεί ότι θα φτάναμε έως εδώ» λέει στα «ΝΕΑ Σαββατοκύριακο» το μέλος της ομάδας Ορέστης Ουσουλτζόγλου. «Υστερα από μήνες δουλειάς, η ομάδα έγινε οικογένεια και γεννήθηκαν φιλίες, γαλουχήθηκαν χαρακτήρες. Νιώθω εξαιρετικά τυχερός που είχα την ευκαιρία να βρεθώ ανάμεσα σε σπουδαίους επιστήμονες και, προπαντός, ανθρώπους. Ανθρώπους που σε καθημερινή βάση υπερβαίνουν και παραμερίζουν τον εαυτό τους για να βάλουν το δικό τους λιθαράκι σε ένα όραμα μερικών φοιτητών σε μια μικρή κουκίδα της Γης», διηγείται συγκινημένος. Οπως εξηγούν στα «ΝΕΑ Σαββατοκύριακο» οι υπεύθυνοι για την κατασκευή του νέου νανοδορυφόρου, πρόκειται για ένα ανεξάρτητο ερευνητικό έργο στελεχωμένο εξ ολοκλήρου από φοιτητές, αλλά και ταυτόχρονα ένα έργο που συνδέει και το ίδρυμά τους με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (European Space Agency – ESA). Πώς έφτασαν όμως οι νέοι του ΑΠΘ θα κοιτούν προς τα άστρα; Ο επιστημονικά υπεύθυνος της ομάδας Αλκιβιάδης Χατζόπουλος λέει ότι «οι φοιτήτριες και οι φοιτητές προέρχονται από διάφορα τμήματα του πανεπιστημίου και εργάστηκαν τελείως εθελοντικά, με ιδιαίτερο ζήλο και πάθος, οργανώνοντας αυτή τη διαστημική αποστολή. Εκτός όμως από την τεχνική οργάνωση του έργου, η ομάδα έχει καταφέρει να προσελκύσει και χορηγίες από εταιρείες, για να υποστηρίζει οικονομικά κάθε στάδιο της ολοκλήρωσής του. Κάτι στο οποίο βοηθούσαν, βέβαια, διαρκώς και αμέριστα οι πρυτανικές Αρχές και οι καθηγητές». Πώς λειτουργεί Οπως εξηγούν οι φοιτητές του ΑΠΘ, ως CubeSats – συντομογραφία του «κυβικός δορυφόρος» – ορίζονται οι δορυφόροι που αποτελούνται από μία έως 12 επιμέρους μονάδες κυβικού σχήματος και διαστάσεων 10x10x10 cm. Τα CubeSats χρησιμοποιούνται ευρέως από πανεπιστημιακές και ερευνητικές ομάδες για επιστημονικά πειράματα καθώς και για δοκιμές νέων τεχνολογιών, λόγω των χαμηλών οικονομικών απαιτήσεων και της ευχέρειας εκτόξευσής τους. Τελικά, ο νανοδορυφόρος AcubeSAT αποσκοπεί στην εκτέλεση ενός βιολογικού πειράματος στο Διάστημα σε συνθήκες μικροβαρύτητας. Το πείραμα περιστρέφεται γύρω από το καίριο ερώτημα «πώς επιδρούν οι συνθήκες του Διαστήματος σε ζώντες οργανισμούς και, ειδικά, στον άνθρωπο». Προγραμματίζεται να τεθεί σε τροχιά περί τα τέλη του 2023, μετά την επιτυχή σχεδιαστική και κατασκευαστική υλοποίησή του. Η εκτόξευσή του καλύπτεται εξ ολοκλήρου από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος, ο οποίος παρέχει τεχνική και επιστημονική υποστήριξη στην ομάδα από το 2019. Πρόκειται, δε, για το πρώτο εγχείρημα ελλήνων φοιτητών που θα τεθεί σε τροχιά με την υποστήριξη του εκπαιδευτικού προγράμματος «Fly Your Satellite» του ESA. Ο υπεύθυνος της επιστημονικής «παρέας» Θεόδωρος Παπαφωτίου προσθέτει ότι η ομάδα που ξεκίνησε με 40 μέλη τον Φεβρουάριο του 2020 και αριθμούσε περισσότερα από 60 μέλη τον Αύγουστο του 2021. «Και αυτό είναι μόνο η αρχή» λέει με νόημα και συμπληρώνει: «Μένει τώρα να επιβεβαιώσουμε και με δοκιμές ότι αυτό που αναπτύξαμε σε 1.500 σελίδες μπορεί να ταξιδέψει στο Διάστημα. Και αυτή η επιβεβαίωση θα έρθει με δοκιμές σε διάφορες γωνιές της Ευρώπης, από τις εγκαταστάσεις του ΑΠΘ μέχρι και τα εργαστήρια ερευνητικών κέντρων σε Ελβετία, Βέλγιο και Κρήτη!». «Από τη στιγμή που ξεκινήσαμε να προετοιμάζουμε το υλικό που έπρεπε να κατατεθεί στην επιτροπή των ειδικών, μέχρι την αποδοχή της, μεσολάβησε περίπου ενάμισι έτος επίμονης, αδιάκοπης προσπάθειας. Το τελευταίο πρωί, όπου και καταφέραμε να υποβάλουμε τα απαιτούμενα έγγραφα που πλέον αριθμούσαν πάνω από χίλιες σελίδες, δεν μπορούσαμε να συνειδητοποιήσουμε τι είχε μόλις γίνει λόγω της κούρασης» περιγράφει ο Ορέστης Ουσουλτζόγλου και συνεχίζει συγκινημένος: «Αν και ο ESA μάς έδωσε μια ιδιαίτερα θετική απάντηση, υπήρχαν ακόμα κάποια ανοιχτά σημεία στον σχεδιασμό. Επειτα από πολλή ακόμα δουλειά και συναντήσεις με τους ειδικούς, μάθαμε ότι θα συνεχίσουμε στο πρόγραμμα στα τέλη Αυγούστου, σχεδόν έναν χρόνο μετά. Αυτή ήταν και η στιγμή όπου εισπράξαμε και την ανταμοιβή για όλον αυτόν τον κόπο, μαζεμένη. Δεν μπορώ να περιγράψω τα συναισθήματα εκείνων των ημερών». Από την πλευρά του, ο Μανώλης Μυλωνάς λέει ότι «ο σχεδιασμός και η κατασκευή ενός δορυφόρου, με τη συνδρομή της ESA μου φαινόταν κάτι ακραίο, που ξεφεύγει αρκετά από τις δυνάμεις ενός φοιτητή. Οταν τελικά μπήκα στην ομάδα κατάλαβα πως γίνεται αυτό. Η δουλειά που βγήκε, αν και πλέον έχω εικόνα από μέσα, συνεχίζει να με εκπλήσσει. Κάτι που ξεκίνησε ως ένα όραμα μερικών φοιτητών, κατέληξε με τη δουλειά περισσοτέρων από 70 ατόμων». Ευστράτιος Στυλιανίδης: Στόχος μας να επενδύσουμε στο ταλέντο των νέων Το πανεπιστήμιό μας σημειώνει τεράστια δυναμική στην ανάπτυξη της έρευνας και της καινοτομίας στον τομέα της Αεροδιαστημικής. Οι φοιτήτριες και οι φοιτητές μας προχωρούν δυναμικά μπροστά, ανοίγοντας νέους ερευνητικούς δρόμους. Η επιτυχία της φοιτητικής ομάδας SpaceDot του ΑΠΘ είναι ένα παράδειγμα για την εξαιρετική δουλειά που γίνεται στο πανεπιστήμιό μας. Για το ταλέντο των νέων παιδιών. Στόχος μας είναι να επενδύσουμε στο ταλέντο των νέων ανθρώπων. Να ενισχύσουμε την έρευνά τους αναπτύσσοντας ένα υποστηρικτικό περιβάλλον, το οποίο μετατρέπει το πανεπιστήμιό μας σε φορέα ενίσχυσης των κινήτρων για τις νέες και τους νέους που επιθυμούν να δημιουργήσουν. Οχι μόνο για να βρεθούν στην αιχμή των ερευνητικών εξελίξεων, αλλά και για να χαράξουμε και νέους δρόμους αξιοποίησης της έρευνας αυτής. Ο Ευστράτιος Στυλιανίδης είναι αντιπρύτανης Ερευνας και Διά Βίου Εκπαίδευσης ΑΠΘ https://www.pronews.gr/epistimes/diastima/1023903_o-protos-foititikos-doryforos-stin-eyropi-einai-edo-kai-shediasmenos-sto[/b]