Όλη η δραστηριότητα

Αγαπητοί φίλοι, χθες πραγματοποιήθηκε Έκτακτο Live στο YouTube και μπορείτε να το παρακολουθήσετε παρακάτω! Συζητήσαμε για ένα μυστηριώδες σήμα που επαναλαμβάνεται κάθε 44 λεπτά, για την ανακάλυψη νέου νάνου πλανήτη, τον πιο μακρινό γαλαξία, τη φύση της ύλης, τη μεγαλύτερη ψηφιακή κάμερα στον κόσμο και την εκπληκτική φωτογραφία που μας χάρισε, τις εξελίξεις στην Τεχνητή Νοημοσύνη και πολλά ακόμα! Αναλυτικά τα περιεχόμενα: 0:00 Έναρξη 2:40 Παρουσίαση βασικών θεμάτων 6:51 Μυστηριώδες επαναλαμβανόμενο σήμα 44 λεπτών 14:39 Ανακαλύφθηκε ο πιο μακρινός γαλαξίας (MoM-z14) 22:28 Vera Rubin: Η μεγαλύτερη κάμερα στον πλανήτη φωτογράφισε 10.000.000 γαλαξίες 32:58 Υπάρχει 9ος πλανήτης στο ηλιακό σύστημα; 36:02 Νέος υποψήφιος νάνος πλανήτης 2017OF201 42:07 Παρουσίαση του νέου «Προς τ' άστρα» απ' τις Εκδόσεις Διόπτρα 53:57 Είναι κούφια ή συμπαγής η ύλη; Άτομα και νετρίνα 1:23:32 Γιατί οι κρατήρες είναι κυκλικοί; 1:28:45 Τεχνητή νοημοσύνη: paper της Google μιλάει για AGI μέχρι το 2030 1:36:20 Τεχνητή νοημοσύνη: βίντεο με το Google VEO 3 1:45:02 Τεχνητή νοημοσύνη στην Αστρονομία 1:49:00 Περικοπές στον προϋπολογισμό της NASA 1:51:34 SpaceX, Starship και Πρόγραμμα Artemis 1:56:35 Η άνοδος της Κίνας 1:58:07 Η ημιάγρια κατάσταση της ανθρωπότητας 2:06:02 Ευχαριστίες και χαιρετισμοί

Μόλις έσκασε νέο βιντεάκι στο κανάλι μου!

1. Ναι διατηρούν το πεδίο γιατί η 2η εστιακή επιτυγχάνεται με έναν (εξειδικευμένο) barlow που σου δίνουν μαζί για το καθένα. Πολύ καλός btw, σαν να μην υπάρχει είναι από πλευράς κοντραστ κλπ. 2. Πολύ εύκολη η πρόσληψη πεδίου και γενικά έχουν πολύ καλά χαρακτηριστικά eye relief etc. 3. Από πλευράς εργονομίας είναι αρκετά καλοφτιαγμένα κλπ. αλλά (α) είναι αρκετά βαριά/μεγάλα σε μέγεθος (~750g το ένα, 1kg το άλλο) και (β) το eyecup/ batwing δεν είναι τόσο εργονομικό όσο π.χ. τα της Pentax 4. To πολύ μεγάλο πλεονέκτημα των Nikon κατά τη γνώμη μου είναι οι σούπερ επιστρώσεις και το γυαλί που περιέχουν... το κόντραστ απλά δεν παίζεται καμία σχέση με ό,τι άλλο έχω δει εγώ Η τιμή είναι μεν υψηλή αλλά όχι πολύ διαφορετική από ethos etc

Η NASA καλωσορίζει την τέταρτη αποστολή ιδιωτικών αστροναυτών στον Διαστημικό Σταθμό. Στο πλαίσιο των προσπαθειών της NASA να επεκτείνει την πρόσβαση στο διάστημα, τέσσερις ιδιωτικοί αστροναύτες βρίσκονται σε τροχιά μετά την επιτυχημένη εκτόξευση της τέταρτης αποκλειστικά ιδιωτικής αποστολής αστροναυτών στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Ένα διαστημόπλοιο SpaceX Dragon απογειώθηκε στις 2:31 π.μ. EDT την Τετάρτη από το Συγκρότημα Εκτόξευσης 39Α στο Διαστημικό Κέντρο Κένεντι της NASA στη Φλόριντα, μεταφέροντας τα μέλη του πληρώματος της Αποστολής Axiom 4, Peggy Whitson, πρώην αστροναύτη της NASA και διευθύντρια επανδρωμένων διαστημικών πτήσεων στην Axiom Space, ως διοικητή, τον αστροναύτη και πιλότο του ISRO (Ινδικός Οργανισμός Διαστημικής Έρευνας) Shubhanshu Shukla, και τους ειδικούς της αποστολής, τον αστροναύτη του προγράμματος ESA (Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος) Sławosz Uznański-Wiśniewski από την Πολωνία και τον αστροναύτη HUNOR (Ουγγαρία σε τροχιά) Tibor Kapu από την Ουγγαρία. «Συγχαρητήρια στην Axiom Space και την SpaceX για την επιτυχημένη εκτόξευση», δήλωσε η αναπληρώτρια διευθύντρια της NASA Janet Petro. «Υπό την ηγεσία του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, η Αμερική έχει επεκτείνει τη διεθνή συμμετοχή και τις εμπορικές δυνατότητες σε χαμηλή τροχιά γύρω από τη Γη. Η αμερικανική βιομηχανία επιτρέπει σε αστροναύτες από την Ινδία, την Πολωνία και την Ουγγαρία να επιστρέψουν στο διάστημα για πρώτη φορά μετά από πάνω από σαράντα χρόνια. Είναι ένα ισχυρό παράδειγμα αμερικανικής ηγεσίας που φέρνει τα έθνη κοντά στην επιδίωξη της επιστήμης, των ανακαλύψεων και των ευκαιριών».Μια συνεργασία μεταξύ της NASA και του ISRO επέτρεψε στην Axiom Mission 4 να υλοποιήσει μια δέσμευση που επισημάνθηκε από τον Πρόεδρο Τραμπ και τον Ινδό Πρωθυπουργό Ναρέντρα Μόντι να στείλει τον πρώτο αστροναύτη του ISRO στον σταθμό. Οι διαστημικές υπηρεσίες συμμετέχουν σε πέντε κοινές επιστημονικές έρευνες και δύο επιδείξεις σε τροχιά για την επιστήμη, την τεχνολογία, τη μηχανική και τα μαθηματικά. Η NASA και το ISRO έχουν μια μακροχρόνια σχέση που βασίζεται σε ένα κοινό όραμα για την προώθηση της επιστημονικής γνώσης και την επέκταση της διαστημικής συνεργασίας.Αυτή η αποστολή χρησιμεύει ως παράδειγμα της επιτυχίας που προκύπτει από τη συνεργασία μεταξύ των διεθνών εταίρων της NASA και των αμερικανικών εμπορικών διαστημικών εταιρειών.Η ζωντανή κάλυψη της άφιξης του διαστημικού σκάφους θα ξεκινήσει στις 5 π.μ. την Πέμπτη 26 Ιουνίου στο NASA+. Μάθετε πώς να παρακολουθείτε περιεχόμενο της NASA μέσω μιας ποικιλίας πλατφορμών, συμπεριλαμβανομένων των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Το διαστημόπλοιο έχει προγραμματιστεί να δέσει αυτόνομα περίπου στις 7 π.μ. στο διαστημικό λιμάνι της μονάδας Harmony του διαστημικού σταθμού. Μόλις επιβιβαστούν στον σταθμό, τα μέλη του πληρώματος της Αποστολής 73, συμπεριλαμβανομένων των αστροναυτών της NASA, Nicole Ayers, Anne McClain και Jonny Kim, του αστροναύτη της JAXA (Ιαπωνική Υπηρεσία Αεροδιαστημικής Εξερεύνησης) Takuya Onishi, και των κοσμοναυτών της Roscosmos Kirill Peskov, Sergey Ryzhikov και Alexey Zubritsky, θα υποδεχτούν τους αστροναύτες. Το πλήρωμα έχει προγραμματιστεί να παραμείνει στον διαστημικό σταθμό, διεξάγοντας έρευνα μικροβαρύτητας, εκπαιδευτική ενημέρωση και εμπορικές δραστηριότητες για περίπου δύο εβδομάδες πριν από την επιστροφή στη Γη και την προσεδάφιση στα ανοικτά των ακτών της Καλιφόρνια. Ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός αποτελεί εφαλτήριο για την ανάπτυξη μιας οικονομίας χαμηλής Γης. Στόχος της NASA είναι να επιτύχει μια ισχυρή οικονομία εκτός Γης, όπου ο οργανισμός μπορεί να αγοράζει υπηρεσίες ως ένας από τους πολλούς πελάτες για να επιτύχει τους επιστημονικούς και ερευνητικούς στόχους του στη μικροβαρύτητα. Η εμπορική στρατηγική της NASA για χαμηλή τροχιά γύρω από τη Γη παρέχει στην κυβέρνηση αξιόπιστες και ασφαλείς υπηρεσίες σε χαμηλότερο κόστος, ενδυναμώνει τη βιομηχανία των ΗΠΑ και επιτρέπει στον οργανισμό να επικεντρωθεί στις αποστολές Artemis στη Σελήνη στο πλαίσιο της προετοιμασίας για τον Άρη, ενώ παράλληλα συνεχίζει να χρησιμοποιεί τη χαμηλή τροχιά της Γης ως πεδίο εκπαίδευσης και δοκιμών για αυτές τις αποστολές στο βαθύ διάστημα. Μάθετε περισσότερα για την εμπορική διαστημική στρατηγική της NASA στη διεύθυνση: https://www.nasa.gov/commercial-space Το διαστημόπλοιο SpaceX Dragon που μεταφέρει το πλήρωμα της αποστολής Axiom 4 εκτοξεύεται πάνω στον πύραυλο Falcon 9 από το Διαστημικό Κέντρο Κένεντι της NASA προς τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Το Ax-4 σε τροχιά προς τον σταθμό καθώς η Αποστολή 73 μελετά τη φαρμακευτική, την αρτηριακή πίεση. Το διαστημόπλοιο SpaceX Dragon που μεταφέρει τέσσερα μέλη του πληρώματος της Axiom Mission 4 (Ax-4) βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τη Γη και κατευθύνεται προς τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό μετά την εκτόξευσή του από το Διαστημικό Κέντρο Κένεντι στις 2:31 π.μ. EDT την Τετάρτη. Το Dragon μεταφέρει την Διοικητή του Ax-4 Peggy Whitson, τον Πιλότο Shubhanshu Shukla και τους Ειδικούς Αποστολής Sławosz Uznański-Wiśniewski και Tibor Kapu και θα δέσει στο διαστημικό λιμάνι της μονάδας Harmony στις 7 π.μ. την Πέμπτη, με την κάλυψη της NASA+ να ξεκινά στις 5 π.μ. Οι Μηχανικοί Πτήσης της NASA, Anne McClain και Nichole Ayers, θα βρίσκονται σε υπηρεσία στην αρχή της βάρδιάς τους, παρακολουθώντας το Dragon κατά τη διάρκεια των αυτοματοποιημένων ελιγμών προσέγγισης και ραντεβού. Μετά την έλξη, οι ιδιωτικοί αστροναύτες του Ax-4 θα υποδεχτούν τους επτά συναδέλφους του πληρώματος της Αποστολής 73, θα κατέβουν στη Γη για σχόλια καλωσορίσματος και στη συνέχεια θα συμμετάσχουν σε μια ενημέρωση ασφαλείας με τους κατοίκους του σταθμού. Εν τω μεταξύ, οι McClain και Ayers, συμπεριλαμβανομένου του υπόλοιπου πληρώματος του σταθμού, είχαν μια κανονική βάρδια την Τετάρτη, διατηρώντας την έρευνα μικροβαρύτητας και τη συντήρηση του εργαστηρίου. Η McClain διαμόρφωσε το ερευνητικό υλικό και επεξεργάστηκε δείγματα στη μονάδα εργαστηρίου Destiny και στη συνέχεια φωτογράφισε την εργασία της για ανάλυση στο έδαφος. Ο Άγιερς ασχολήθηκε για άλλη μια φορά με μια μελέτη φυσικής ρευστών στο Microgravity Science Glovebox, η οποία μπορεί να ωφελήσει τις τεχνικές φαρμακευτικής παρασκευής και την τρισδιάστατη εκτύπωση στο διάστημα. Ο μηχανικός πτήσης της NASA, Τζόνι Κιμ, συνεργάστηκε με τον διοικητή του σταθμού Τακούγια Ονίσι από την JAXA (Ιαπωνική Υπηρεσία Αεροδιαστημικής Εξερεύνησης) και δοκίμασαν μια εξειδικευμένη περιχειρίδα μηρού που μπορεί να αντιστρέψει τις μετατοπίσεις υγρών που προκαλούνται από το διάστημα προς το άνω μέρος του σώματος ενός μέλους του πληρώματος. Το δίδυμο φορούσε εκ περιτροπής τη βιοϊατρική συσκευή στην εργαστηριακή μονάδα του Κολόμπους, καθώς οι σαρώσεις Ultrasound 2 και οι έλεγχοι αρτηριακής πίεσης μετρούσαν την καρδιακή παροχή, τον καρδιακό ρυθμό και άλλα για να προσδιορίσουν την αποτελεσματικότητα της περιχειρίδας μηρού για την προστασία της υγείας του πληρώματος. Ο βετεράνος κοσμοναύτης και τρεις φορές επισκέπτης του διαστημικού σταθμού, Σεργκέι Ριζίκοφ, ξεκίνησε τη βάρδιά του στην υπηρεσία Zvezda αντικαθιστώντας εξαρτήματα υπολογιστών πριν ολοκληρώσει την ημέρα του φορτίζοντας μπαταρίες επιστημονικών πειραμάτων και ενεργοποιώντας μια κάμερα παρατήρησης της Γης. Ο μηχανικός πτήσης Αλεξέι Ζουμπρίτσκι πέρασε την ημέρα του αναδιοργανώνοντας το φορτίο μέσα στην επιστημονική μονάδα Nauka και αποθηκεύοντας σκουπίδια και πεταμένο εξοπλισμό μέσα στο φορτηγό σκάφος Progress 90 που πρόκειται να αναχωρήσει από τη μονάδα Poisk την επόμενη εβδομάδα. Ο μηχανικός πτήσης Kirill Peskov καθάρισε τα συστήματα εξαερισμού του Nauka και στη συνέχεια έλεγξε τα δεδομένα έκθεσης σε ακτινοβολία που βιώνει ο σταθμός ενώ βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τη Γη. Μάθετε περισσότερα για τις δραστηριότητες του σταθμού ακολουθώντας το ιστολόγιο του διαστημικού σταθμού, @space_station και @ISS_Research στο X, καθώς και τους λογαριασμούς του ISS στο Facebook και στο Instagram. https://www.nasa.gov/blogs/spacestation/2025/06/25/ax-4-orbiting-toward-station-as-expedition-73-studies-pharma-blood-pressure/

Φθίνουσα Ημισέληνος Η φωτογραφία πορτρέτου της Monika Luabeya 25 Ιουνίου 2025 Η Σελήνη είναι ένας μικρός γκρίζος κύκλος με λιγότερο από το μισό ορατό. Κάτω από αυτήν, η ατμόσφαιρα της Γης είναι μια λαμπρή μπλε ομίχλη που σχηματίζει μια διαγώνια γραμμή στην εικόνα. Ο αστροναύτης της NASA, Bob Hines, τράβηξε αυτή τη φωτογραφία της φθίνουσας ημισελήνου στις 8 Μαΐου 2022, καθώς ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός πετούσε σε μια τροχιακή ανατολή ηλίου 260 μίλια πάνω από τον Ατλαντικό Ωκεανό στα ανοικτά των βορειοδυτικών ακτών των Ηνωμένων Πολιτειών. Από τότε που ο σταθμός τέθηκε σε λειτουργία τον Νοέμβριο του 2000, τα μέλη του πληρώματος έχουν παράγει εκατοντάδες χιλιάδες εικόνες της Σελήνης και της Γης μας μέσω των παρατηρήσεων του πληρώματος της Γης.

Το Perseverance Rover της NASA Εξερευνά τον Άρη για Επιστήμη Εκτός από τη γεώτρηση δειγμάτων πυρήνων βράχων, η επιστημονική ομάδα έχει ψάξει τα βράχια για να κατανοήσει τα επιστημονικά στοιχεία που κρύβονται ακριβώς κάτω από την επιφάνεια. Το Perseverance rover της NASA χρησιμοποιεί ένα τριβείο για να φτάσει κάτω από την επιφάνεια ενός βραχώδους οικοτόπου με το παρατσούκλι «Kenmore» στις 10 Ιουνίου. Οι οκτώ εικόνες που αποτελούν αυτό το βίντεο τραβήχτηκαν με διαφορά περίπου ενός λεπτού από μία από τις μπροστινές κάμερες αποφυγής κινδύνου του rover. Στις 3 Ιουνίου, το Perseverance Mars rover της NASA ισοπέδωσε ένα τμήμα της επιφάνειας ενός βράχου, εκτόξευσε τα προκύπτοντα συντρίμμια και στη συνέχεια ξεκίνησε να μελετά το παρθένο εσωτερικό του με μια σειρά οργάνων που έχουν σχεδιαστεί για να προσδιορίσουν την ορυκτολογική του σύνθεση και τη γεωλογική του προέλευση. Το «Kenmore», όπως το παρατσούκλι πήρε η επιστημονική ομάδα του rover, είναι ο 30ος βράχος του Άρη που το Perseverance έχει υποβάλει σε τόσο εις βάθος έλεγχο, ξεκινώντας με τη γεώτρηση μιας περιοχής τριβής πλάτους δύο ιντσών (5 εκατοστών). «Το Kenmore ήταν ένας παράξενος, μη συνεργάσιμος βράχος», δήλωσε ο αναπληρωτής επιστήμονας του έργου του Perseverance, Ken Farley από το Caltech στην Pasadena της Καλιφόρνια. «Οπτικά, φαινόταν μια χαρά - το είδος του βράχου στον οποίο θα μπορούσαμε να κάνουμε μια καλή τριβή και ίσως, αν η επιστήμη ήταν σωστή, να πραγματοποιήσουμε μια συλλογή δειγμάτων. Αλλά κατά τη διάρκεια της τριβής, δονήθηκε παντού και μικρά κομμάτια έσπασαν. Ευτυχώς, καταφέραμε να φτάσουμε αρκετά βαθιά κάτω από την επιφάνεια για να προχωρήσουμε με μια ανάλυση». Η επιστημονική ομάδα θέλει να φτάσει κάτω από την φθαρμένη, σκονισμένη επιφάνεια των βράχων του Άρη για να δει σημαντικές λεπτομέρειες σχετικά με τη σύνθεση και την ιστορία ενός βράχου. Η λείανση ενός σημείου τριβής δημιουργεί επίσης μια επίπεδη επιφάνεια που επιτρέπει στα επιστημονικά όργανα του Perseverance να πλησιάσουν από κοντά τον βράχο. Ώρα για λείανση Τα ρόβερ εξερεύνησης του Άρη της NASA, Spirit και Opportunity, έφεραν το καθένα έναν μύλο με άκρη από διαμαντένια σκόνη που ονομάζεται Rock Abrasion Tool (RAT) που περιστρεφόταν με 3.000 περιστροφές ανά λεπτό καθώς ο ρομποτικός βραχίονας του ρόβερ τον έσπρωχνε βαθύτερα στον βράχο. Δύο συρμάτινες βούρτσες σάρωσαν στη συνέχεια τα προκύπτοντα συντρίμμια, ή τα υπολείμματα, μακριά από τη μέση. Το ρόβερ Curiosity του οργανισμού φέρει ένα Εργαλείο Αφαίρεσης Σκόνης, του οποίου οι συρμάτινες τρίχες σκουπίζουν τη σκόνη από την επιφάνεια του βράχου πριν το ρόβερ τρυπήσει το βράχο. Το Perseverance, εν τω μεταξύ, βασίζεται σε ένα ειδικά κατασκευασμένο κομμάτι λείανσης και καθαρίζει τα υπολείμματα με μια συσκευή που ξεπερνά τις συρμάτινες βούρτσες: το Εργαλείο Αφαίρεσης Αέριας Σκόνης ή gDRT. «Χρησιμοποιούμε το gDRT του Perseverance για να εκτοξεύσουμε μια ριπή αζώτου 12 λιβρών ανά τετραγωνική ίντσα (περίπου 83 κιλοπασκάλ) στα υπολείμματα και τη σκόνη που καλύπτουν ένα φρεσκοτριμμένο βράχο», δήλωσε ο Kyle Kaplan, ρομποτικός μηχανικός στο Εργαστήριο Αεριοπροώθησης της NASA στη Νότια Καλιφόρνια. «Πέντε ρουφηξιές ανά τριβή — μία για τον εξαερισμό των δεξαμενών και τέσσερις για την απομάκρυνση της τριβής. Και το gDRT έχει πολύ δρόμο ακόμα. Από την προσγείωση στον κρατήρα Jezero πριν από τέσσερα χρόνια, έχουμε ρουφηξιές 169 φορές. Απομένουν περίπου 800 ρουφηξιές στη δεξαμενή.» Το gDRT προσφέρει ένα βασικό πλεονέκτημα έναντι της προσέγγισης με βούρτσισμα: Αποτρέπει τυχόν επίγειους ρύπους που μπορεί να βρίσκονται σε μια βούρτσα από το να φτάσουν στον υπό μελέτη βράχο του Άρη.. Έχοντας συλλέξει δεδομένα σε τριβημένες επιφάνειες περισσότερες από 30 φορές, η ομάδα του ρόβερ έχει σχεδόν ολοκληρώσει τη συλλογή in situ επιστημών (μελετώντας κάτι στην αρχική του θέση). Αφού το gDRT απομακρύνει τα υπολείμματα, ο απεικονιστής WATSON (Wide Angle Topographic Sensor for Operations and Engineering) του ρόβερ (ο οποίος, όπως και το gDRT, βρίσκεται στο τέλος του βραχίονα του ρόβερ) ορμάει για κοντινές φωτογραφίες. Στη συνέχεια, από το σημείο θέασής του ψηλά στον ιστό του ρόβερ, το SuperCam εκπέμπει χιλιάδες μεμονωμένους παλμούς από το λέιζερ του, χρησιμοποιώντας κάθε φορά ένα φασματόμετρο για να προσδιορίσει τη σύνθεση του νέφους μικροσκοπικού υλικού που απελευθερώνεται μετά από κάθε χτύπημα. Το SuperCam χρησιμοποιεί επίσης ένα διαφορετικό φασματόμετρο για να αναλύσει το ορατό και υπέρυθρο φως που αντανακλάται στα υλικά στην τριβμένη περιοχή. «Το SuperCam έκανε παρατηρήσεις στο σημείο τριβής και στα κονιοποιημένα υπολείμματα δίπλα στο σημείο», δήλωσε το μέλος της ομάδας SuperCam και επικεφαλής της επιστημονικής εκστρατείας «Crater Rim», Cathy Quantin-Nataf του Πανεπιστημίου της Λυών στη Γαλλία. «Τα ουρά μας έδειξαν ότι αυτό το πέτρωμα περιέχει αργιλικά ορυκτά, τα οποία περιέχουν νερό ως μόρια υδροξειδίου συνδεδεμένα με σίδηρο και μαγνήσιο - σχετικά τυπικά για τα αρχαία αργιλικά ορυκτά του Άρη. Τα φάσματα τριβής μας έδωσαν τη χημική σύνθεση του βράχου, δείχνοντας βελτιώσεις σε σίδηρο και μαγνήσιο.»Αργότερα, τα όργανα SHERLOC (Σάρωση Κατοικήσιμων Περιβαλλόντων με Raman & Φωταύγεια για Οργανικά & Χημικά) και PIXL (Πλανητικό Όργανο για Λιθοχημεία Ακτίνων Χ) έκαναν μια μικρή προσπάθεια και στο Kenmore. Παράλληλα με την υποστήριξη των ανακαλύψεων του SuperCam ότι το πέτρωμα περιείχε άργιλο, ανίχνευσαν άστριο (το ορυκτό που κάνει μεγάλο μέρος της Σελήνης να λάμπει λαμπρά στο ηλιακό φως). Το όργανο PIXL ανίχνευσε επίσης ένα ορυκτό υδροξειδίου του μαγγανίου στην τριβή - η πρώτη φορά που εντοπίστηκε αυτό το είδος υλικού κατά τη διάρκεια της αποστολής. Με την ολοκλήρωση της συλλογής δεδομένων του Kenmore, το ρόβερ κατευθύνθηκε σε νέες περιοχές για να εξερευνήσει βράχους - τόσο συνεργάσιμους όσο και μη συνεργάσιμους - κατά μήκος του χείλους του κρατήρα Jezero. «Ένα πράγμα που μαθαίνεις νωρίς δουλεύοντας σε αποστολές ρόβερ στον Άρη είναι ότι δεν είναι όλοι οι βράχοι του Άρη ίδιοι», είπε ο Farley. «Τα δεδομένα που λαμβάνουμε τώρα από βράχους όπως το Kenmore θα βοηθήσουν μελλοντικές αποστολές, ώστε να μην χρειάζεται να σκέφτονται περίεργους, μη συνεργάσιμους βράχους. Αντίθετα, θα έχουν πολύ καλύτερη ιδέα για το αν μπορούν εύκολα να οδηγήσουν πάνω τους, να τους πάρουν δείγματα, να διαχωρίσουν το υδρογόνο και το οξυγόνο που περιέχονται σε αυτούς για καύσιμο ή αν θα ήταν κατάλληλο για χρήση ως δομικό υλικό για ένα βιότοπο». Μετακίνηση σε μεγάλες αποστάσεις Στις 19 Ιουνίου (η 1.540ή ημέρα του Άρη, ή σολ, της αποστολής), το Perseverance ξεπέρασε το προηγούμενο ρεκόρ του για την απόσταση που διανύθηκε σε μία μόνο αυτόνομη διαδρομή, διανύοντας 1.348 πόδια (411 μέτρα). Αυτό είναι περίπου 210 πόδια (64 μέτρα) περισσότερο από το προηγούμενο ρεκόρ του, που σημειώθηκε στις 3 Απριλίου 2023 (Σολ 753). Ενώ οι σχεδιαστές χαρτογραφούν τις γενικές διαδρομές του ρόβερ, το Perseverance μπορεί να μειώσει τον χρόνο οδήγησης μεταξύ περιοχών επιστημονικού ενδιαφέροντος χρησιμοποιώντας το σύστημα αυτόνομης οδήγησης, AutoNav. «Το Perseverance οδήγησε 4½ γήπεδα ποδοσφαίρου και θα μπορούσε να είχε φτάσει ακόμη πιο μακριά, αλλά εκεί ήταν που η επιστημονική ομάδα ήθελε να σταματήσουμε», δήλωσε ο Camden Miller, οδηγός rover για το Perseverance στο JPL. «Και πετύχαμε απόλυτα την επιθυμητή θέση. Κάθε μέρα που λειτουργούμε στον Άρη, μαθαίνουμε περισσότερα για το πώς να αξιοποιήσουμε στο έπακρο το rover μας. Και αυτό που μαθαίνουμε σήμερα οι μελλοντικές αποστολές στον Άρη δεν θα χρειαστεί να το μάθουμε αύριο». Αυτό το βίντεο καταγράφει μια δοκιμή του Εργαλείου Απομάκρυνσης Αέριας Σκόνης (gDRT) του Perseverance σε θάλαμο κενού στο Εργαστήριο Αεριοπροώθησης της NASA τον Αύγουστο του 2020. Το εργαλείο εκτοξεύει ριπές αερίου αζώτου στα υπολείμματα και τη σκόνη που καλύπτουν έναν βράχο αφού έχει τριβεί από το rover. https://www.nasa.gov/missions/mars-2020-perseverance/perseverance-rover/nasas-perseverance-rover-scours-mars-for-science/ Το ρόβερ Perseverance της NASA χρησιμοποιεί ένα τριβείο για να φτάσει κάτω από την επιφάνεια ενός βραχώδους οικοτόπου με το παρατσούκλι «Kenmore» στις 10 Ιουνίου. Οι οκτώ εικόνες που αποτελούν αυτό το βίντεο τραβήχτηκαν με διαφορά περίπου ενός λεπτού από μία από τις μπροστινές κάμερες αποφυγής κινδύνου του ρόβερ.

Τι είναι οι αστεροειδείς; Οι αστεροειδείς είναι βραχώδη αντικείμενα που περιστρέφονται γύρω από τον Ήλιο όπως ακριβώς και οι πλανήτες. Στην πραγματικότητα, μερικές φορές οι αστεροειδείς ονομάζονται «μικροί πλανήτες». Αυτοί οι διαστημικοί βράχοι έμειναν πίσω μετά τον σχηματισμό του ηλιακού μας συστήματος, περίπου 4,6 δισεκατομμύρια χρόνια πριν. Οι αστεροειδείς βρίσκονται σε ένα ευρύ φάσμα μεγεθών. Για παράδειγμα, ένας μικρός αστεροειδής, ο 2015 TC25, έχει διάμετρο περίπου 6 πόδια - περίπου το μέγεθος ενός μικρού αυτοκινήτου - ενώ ο αστεροειδής Vesta έχει διάμετρο σχεδόν 330 μίλια, σχεδόν τόσο πλάτος όσο η πολιτεία της Αριζόνα στις ΗΠΑ. Μερικοί αστεροειδείς έχουν ακόμη και αρκετή βαρύτητα για να έχουν ένα ή δύο δικά τους μικρά φεγγάρια. Υπάρχουν περισσότεροι από ένα εκατομμύριο γνωστοί αστεροειδείς. Πολλοί αστεροειδείς έχουν ονόματα. Ένας οργανισμός που ονομάζεται Διεθνής Αστρονομική Ένωση είναι υπεύθυνος για την απόδοση ονομάτων σε αντικείμενα όπως αστεροειδείς και κομήτες. Ποια είναι η διαφορά μεταξύ αστεροειδών, μετεωριτών και κομητών; Αν και όλα αυτά τα ουράνια σώματα περιστρέφονται γύρω από τον Ήλιο, δεν είναι τα ίδια. Σε αντίθεση με τους αστεροειδείς, οι οποίοι είναι βραχώδεις, οι κομήτες είναι ένα μείγμα σκόνης και πάγου. Οι μετεωρίτες είναι μικροί διαστημικοί βράχοι που έλκονται αρκετά κοντά ώστε να εισέλθουν στην ατμόσφαιρα της Γης, όπου είτε καίγονται ως πεφταστέρι είτε προσγειώνονται στο έδαφος ως μετεωρίτης. Από τι είναι κατασκευασμένοι οι αστεροειδείς; Διαφορετικοί τύποι αστεροειδών αποτελούνται από διαφορετικά μείγματα υλικών. Οι περισσότεροι από αυτούς είναι κατασκευασμένοι από χονδρίτες, οι οποίοι είναι συνδυασμοί υλικών όπως βράχοι και άργιλος. Αυτοί ονομάζονται αστεροειδείς «τύπου C». Μερικοί, που ονομάζονται «τύπου S», είναι κατασκευασμένοι από πετρώδη υλικά, ενώ οι αστεροειδείς «τύπου M» αποτελούνται από μεταλλικά στοιχεία. Πώς σχηματίστηκαν οι αστεροειδείς; Οι αστεροειδείς σχηματίστηκαν περίπου την ίδια εποχή και με τον ίδιο τρόπο όπως οι πλανήτες στο ηλιακό μας σύστημα. Ένα τεράστιο, πυκνό νέφος αερίου και σκόνης κατέρρευσε σε έναν περιστρεφόμενο δίσκο και η βαρύτητα στο κέντρο του δίσκου τράβηξε όλο και περισσότερο υλικό προς αυτόν. Με την πάροδο του χρόνου, αυτά τα κομμάτια συγκρούστηκαν επανειλημμένα μεταξύ τους, μερικές φορές με αποτέλεσμα μικρότερα θραύσματα και άλλες φορές συσσωματώθηκαν, με αποτέλεσμα πολύ μεγαλύτερα αντικείμενα. Αντικείμενα με μεγάλη μάζα – όπως οι πλανήτες – παρήγαγαν αρκετή βαρύτητα για να τραβηχτούν σε σφαίρες, αλλά πολλά μικρότερα αντικείμενα δεν παρήγαγαν. Αυτά κατέληξαν να γίνουν κομήτες, μικρά φεγγάρια και, ναι, αστεροειδείς. Αν και ορισμένοι αστεροειδείς έχουν σφαιρικό σχήμα, οι περισσότεροι έχουν ακανόνιστα σχήματα – μερικές φορές επιμήκη, ανώμαλα ή οδοντωτά. Πού βρίσκονται οι αστεροειδείς; Οι περισσότεροι από τους αστεροειδείς που γνωρίζουμε βρίσκονται σε μια περιοχή που ονομάζεται κύρια ζώνη αστεροειδών, η οποία βρίσκεται στο διάστημα μεταξύ Άρη και Δία. Αλλά αστεροειδείς βρίσκονται και σε άλλα μέρη του ηλιακού συστήματος. Οι Τρωικοί αστεροειδείς περιστρέφονται γύρω από τον Ήλιο στην ίδια τροχιά με έναν πλανήτη. Βρίσκονται σε δύο συγκεκριμένα σημεία στην πλανητική τροχιά που ονομάζονται σημεία Lagrange. Σε αυτά τα σημεία, η βαρυτική έλξη του πλανήτη και του Ήλιου είναι σε ισορροπία, καθιστώντας αυτά τα σημεία ουδέτερα ως προς τη βαρύτητα και σταθερά. Πολλοί πλανήτες έχουν βρεθεί να έχουν Τρωικούς αστεροειδείς, συμπεριλαμβανομένης της Γης. Η θέση ενός αστεροειδούς μπορεί επίσης να επηρεαστεί από τη βαρύτητα των πλανητών που περνάει και να καταλήξει να ωθείται ή να τραβιέται σε μια τροχιά που τον φέρνει κοντά στη Γη. Όταν αστεροειδείς ή κομήτες βρίσκονται σε τροχιά που πλησιάζει τα 30 εκατομμύρια μίλια από την τροχιά της Γης, τα ονομάζουμε αντικείμενα κοντά στη Γη. Θα μπορούσε ένας αστεροειδής να πλησιάσει αρκετά ώστε να χτυπήσει τη Γη; Ναι! Σε όλη την ιστορία, αστεροειδείς ή κομμάτια αστεροειδών έχουν συγκρουστεί με τη Γη, τη Σελήνη μας και τους άλλους πλανήτες. Οι επιπτώσεις ορισμένων από αυτές τις συγκρούσεις είναι ακόμα ορατές. Για παράδειγμα, ο κρατήρας Chicxulub δημιουργήθηκε πριν από 65 εκατομμύρια χρόνια, όταν ένας τεράστιος αστεροειδής χτύπησε τη χερσόνησο Γιουκατάν του Μεξικού. Το προκύπτον νέφος σκόνης και αερίου που απελευθερώθηκε στην ατμόσφαιρα της Γης μπλόκαρε το ηλιακό φως, οδηγώντας σε μια μαζική εξαφάνιση που περιελάμβανε και τους δεινόσαυρους. Πιο πρόσφατα, το 2013, οι άνθρωποι στο Τσελιάμπινσκ της Ρωσίας, είδαν έναν αστεροειδή σχεδόν τόσο μεγάλο όσο ένα γήπεδο τένις να εκρήγνυται στην ατμόσφαιρα από πάνω τους. Αυτό το γεγονός προκάλεσε ένα ισχυρό ωστικό κύμα που προκάλεσε τραυματισμούς και ζημιές σε κατασκευές. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το Γραφείο Συντονισμού Πλανητικής Άμυνας της NASA παρακολουθεί προσεκτικά τα αντικείμενα κοντά στη Γη. Η ομάδα Πλανητικής Άμυνας βασίζεται σε τηλεσκόπια και αστεροσκοπεία στη Γη και στο διάστημα για την ανίχνευση και την παρακολούθηση αντικειμένων όπως αυτά που θα μπορούσαν να πλησιάσουν πολύ κοντά στον πλανήτη μας. Ο οργανισμός εργάζεται πάνω σε στρατηγικές πλανητικής άμυνας που θα χρησιμοποιηθούν σε περίπτωση που ανακαλυφθεί ότι ένας αστεροειδής κατευθύνεται προς το μέρος μας. Για παράδειγμα, η αποστολή DART (Double Asteroid Redirection Test) της NASA το 2022 ήταν μια πρώτη δοκιμή του είδους της: ένα μη επανδρωμένο διαστημόπλοιο με αυτόνομο σύστημα στόχευσης πέταξε σκόπιμα στον αστεροειδή Dimorphos, αλλάζοντας με επιτυχία την τροχιά του. Πώς μελετά η NASA τους αστεροειδείς; Η NASA ανιχνεύει και παρακολουθεί αστεροειδείς χρησιμοποιώντας τηλεσκόπια στο έδαφος και στο διάστημα, παρατηρήσεις ραντάρ και μοντελοποίηση σε υπολογιστή. Ο οργανισμός έχει επίσης εκτοξεύσει αρκετούς ρομποτικούς εξερευνητές για να μάθει περισσότερα για τους αστεροειδείς. Ορισμένες αποστολές μελετούν αστεροειδείς από ψηλά, όπως η αποστολή Psyche, που ξεκίνησε το 2023 για να μελετήσει τον αστεροειδή Psyche ξεκινώντας το 2029. Άλλες αποστολές έχουν στην πραγματικότητα κάνει φυσική επαφή με αστεροειδείς. Για παράδειγμα, η αποστολή DART που αναφέρθηκε παραπάνω επηρέασε έναν αστεροειδή για να αλλάξει την τροχιά του, και το διαστημόπλοιο OSIRIS-REx (Origins, Spectral Interpretation, Resource Identification and Security – Regolith Explorer) συνέλεξε ένα δείγμα υλικού από την επιφάνεια του αστεροειδούς Bennu και παρέδωσε το δείγμα στη Γη το 2023 για να το μελετήσουν οι επιστήμονες. Γωνιά Καριέρας Θέλετε μια καριέρα όπου μπορείτε να μελετήσετε αστεροειδείς; Ακολουθούν μερικές θέσεις εργασίας στη NASA που κάνουν ακριβώς αυτό: Αστρονόμος: Αυτοί οι επιστήμονες παρατηρούν και μελετούν πλανήτες, αστέρια και γαλαξίες. Οι αστρονόμοι κάνουν ανακαλύψεις που μας βοηθούν να κατανοήσουμε πώς λειτουργεί το σύμπαν και πώς αλλάζει. Αυτή η εργασία απαιτεί ισχυρό εκπαιδευτικό υπόβαθρο στις επιστήμες, τα μαθηματικά και την επιστήμη των υπολογιστών. Γεωλόγος: Οι αστεροειδείς είναι κατασκευασμένοι από διαφορετικούς τύπους πετρωμάτων, αργίλου ή μεταλλικών υλικών. Οι γεωλόγοι μελετούν τις ιδιότητες και τη σύνθεση αυτών των υλικών για να μάθουν για τις διαδικασίες που έχουν διαμορφώσει τη Γη και άλλα ουράνια σώματα, όπως πλανήτες, φεγγάρια και αστεροειδείς. https://www.nasa.gov/learning-resources/what-are-asteroids-ages-14-18/ Αυτή η εικόνα απεικονίζει το διαστημόπλοιο Psyche της NASA καθώς πλησιάζει τον αστεροειδή Psyche. Μόλις φτάσει το 2029, το διαστημόπλοιο θα περιστρέφεται γύρω από τον πλούσιο σε μέταλλα αστεροειδή για 26 μήνες, ενώ θα διεξάγει την επιστημονική του έρευνα. Το διαστημόπλοιο Dawn της NASA κατέγραψε αυτήν την εικόνα της Εστίας καθώς έφευγε από την τροχιά του γιγάντιου αστεροειδούς το 2012. Η κάμερα που έβλεπε προς τα κάτω τον βόρειο πόλο, ο οποίος βρίσκεται στη μέση της εικόνας. Η κύρια ζώνη αστεροειδών βρίσκεται ανάμεσα στον Άρη και τον Δία, και οι Τρωικοί αστεροειδείς ηγούνται και ακολουθούν τον Δία. Οι επιστήμονες γνωρίζουν τώρα ότι οι αστεροειδείς ήταν τα αρχικά «δομικά στοιχεία» των εσωτερικών πλανητών. Αυτά που απομένουν είναι πετρώματα χωρίς αέρα που δεν κατάφεραν να προσκολληθούν μεταξύ τους για να γίνουν μεγαλύτερα σώματα καθώς σχηματιζόταν το ηλιακό σύστημα πριν από 4,6 δισεκατομμύρια χρόνια.

Δεδομένα από το ICESat-2 της NASA ξεπερνούν την επιφάνεια Οι ερευνητές ανέπτυξαν έναν νέο τρόπο μέτρησης της βαθυμετρίας κοντά στην ακτή χρησιμοποιώντας μόνο δορυφορικές παρατηρήσεις. Λίγο μετά την εκτόξευση του δορυφόρου ICESat-2 της NASA σε τροχιά το 2018 σε μια αποστολή μέτρησης των υψών του πάγου, των δασών και της χερσαίας κάλυψης της Γης, οι επιστήμονες εξέτασαν τα δεδομένα και ανακάλυψαν κάτι απροσδόκητο. Καθώς το όργανο λέιζερ στον δορυφόρο Ice, Cloud, land, Elevation Satellite 2 έστειλε φωτεινούς παλμούς σε ορισμένα παράκτια ύδατα, το φως έφτανε πέρα από την επιφάνεια, αντανακλώντας τον πυθμένα της θάλασσας και τους πυθμένες των λιμνών από κάτω. Αυτά τα προφίλ της υποβρύχιας τοπογραφίας, ή βαθυμετρίας, παρέχουν πληροφορίες για δυσπρόσιτες περιοχές. Τα ρηχά νερά μπορούν να περιέχουν κρίσιμους βιότοπους, καθώς και να δημιουργούν προκλήσεις πλοήγησης. Τώρα, πανεπιστημιακοί επιστήμονες που συνεργάζονται με την αποστολή ICESat-2 έχουν αναπτύξει ένα προϊόν δεδομένων που επιτρέπει σε ερευνητές, χαρτογράφους κινδύνων και άλλους που ενδιαφέρονται για τις παράκτιες περιοχές να βρίσκουν και να χρησιμοποιούν εύκολα αυτές τις βαθυμετρικές μετρήσεις. Για να δημιουργήσει αυτό το προϊόν δεδομένων, που ονομάζεται ATL24, η ομάδα ανέπτυξε αλγόριθμους και χρησιμοποίησε μηχανική μάθηση για να προσδιορίσει την επιφάνεια του νερού καθώς και τον παράκτιο πυθμένα από κάτω. Εάν τα νερά είναι πολύ ταραγμένα ή πολύ θολά, το πράσινο φως λέιζερ από το όργανο του δορυφόρου δεν μπορεί να διαπεράσει την επιφάνεια. Αλλά όταν οι κατάλληλες συνθήκες ευθυγραμμιστούν, το ICESat-2 μπορεί να μετρήσει τον πυθμένα μέχρι και 40 μέτρα κάτω από τα κύματα. Εικόνα δορυφόρου Landsat της άμμου και των φυκιών στις Μπαχάμες. Ένα νέο προϊόν δεδομένων από το ICESat-2 θα επιτρέψει στους ερευνητές να μελετήσουν ορισμένους από τους ρηχούς πυθμένες σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένης της Μεγάλης Τράπεζας των Μπαχαμών που φαίνεται εδώ. https://science.nasa.gov/blogs/earth-science-news/2025/06/25/data-from-nasas-icesat-2-goes-beyond-the-surface/

Νέα ευρήματα επιβεβαιώνουν ότι η Αφρική… διαμελίζεται. Επιστήμονες παρατηρούν γεωλογικές διεργασίες που μπορεί να χωρίσουν στη μέση την αφρικανική ήπειρο. Διάφορες μελέτες τα τελευταία χρόνια υποδεικνύουν την ύπαρξη έντονων γεωλογικών διεργασιών στα βάθη της αφρικανικής ηπείρου οι οποίες δείχνουν ότι η Αφρική βρίσκεται σε μια διαδικασία διαχωρισμού της και μια νέα έρευνα αναφέρει ότι η ήπειρος φαίνεται ότι θα γίνει δύο κομμάτια που θα χωρίζονται από ένα νέο ωκεανό.Με δημοσίευση της στην επιθεώρηση «Nature Geoscience» ερευνητική ομάδα με επικεφαλής επιστήμονες του Πανεπιστημίου του Σουόνσι κάνουν λόγο για ένα γιγάντιο ρήγμα που διασχίζει την Αφρική από τα βορειοανατολικά προς τα νότια. Το ρήγμα αυτό θα μπορούσε σύμφωνα με τους ερευνητές να διαμελίσει την ήπειρο αφήνοντας την ανατολική Αφρική με τη δική της ακτογραμμή χωρισμένη από την υπόλοιπη ήπειρο.Οι ερευνητές εντόπισαν «ρυθμικά κύματα» όπως τα αποκαλούν λιωμένου βράχου που ανεβαίνουν από τα βάθη της επιφάνειας της Γης, κάτω από την Αιθιοπία. Εκτιμούν ότι αυτή η γεωλογική διεργασία σταδιακά διαλύει την ήπειρο και σχηματίζει έναν νέο ωκεανό.«Η διάσπαση έχει ήδη ξεκινήσει αλλά με αργό ρυθμό – 5-16 χιλιοστά ετησίως στα βόρεια του ρήγματος. Όσον αφορά τα χρονοδιαγράμματα, αυτή η διαδικασία διάλυσης της Αφρικής θα διαρκέσει αρκετά εκατομμύρια χρόνια πριν ολοκληρωθεί» αναφέρει η Δρ. Έμμα Γουάτς, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας. Τα ευρήματα Η ερευνητική ομάδα εστίασε την προσοχή της στον Κόλπο του Άντεν, μια σχετικά στενή υδάτινη μάζα που χωρίζει την Αφρική στα νότια και την Υεμένη στα βόρεια. Σαν ένα μικρό σκίσιμο σε ένα ρούχο, το σταδιακό γεγονός του διαχωρισμού θα μπορούσε να ξεκινήσει στον Κόλπο του Άντεν και να εξαπλωθεί σταδιακά προς τα κάτω.Καθώς συμβαίνει αυτό ή αφρικανική ήπειρος θα διαχωρίζεται στη μέση τεράστιων υδάτινων μαζών στην Ανατολική Αφρική, όπως η λίμνη Μαλάουι και η λίμνη Τουρκάνα. Μέχρι να ολοκληρωθεί η διάσπαση, ίσως σε πέντε έως 10 εκατομμύρια χρόνια από τώρα, η Αφρική θα αποτελείται από δύο χερσαίες μάζες.Θα υπάρχει η μεγαλύτερη χερσαία μάζα στα δυτικά, η οποία θα περιλαμβάνει τις περισσότερες από τις σύγχρονες αφρικανικές χώρες, όπως η Αίγυπτος, η Αλγερία, η Νιγηρία, η Γκάνα και η Ναμίμπια. Εν τω μεταξύ, η μικρότερη χερσαία μάζα στα ανατολικά θα περιλαμβάνει τη Σομαλία, την Κένυα, την Τανζανία, τη Μοζαμβίκη και ένα μεγάλο μέρος της Αιθιοπίας.«Το μικρότερο μέρος που αποσπάται προς τα ανατολικά θα έχει έκταση περίπου 1,6 εκατομμύριο τετραγωνικά χλμ. και η υπόλοιπη μεγαλύτερη χερσαία μάζα θα είναι λίγο πάνω από 16 εκατομμύρια τετραγωνικά χλμ.» λέει η Δρ. Γουάτς. Για τη μελέτη, η ομάδα συνέλεξε περισσότερα από 130 δείγματα ηφαιστειακών πετρωμάτων από όλη την περιοχή Αφάρ στην Αιθιοπία.Σε αυτήν την περιοχή, συναντώνται τρεις τεκτονικές πλάκες, που ονομάζονται Κύριο Ρήγμα της Αιθιοπίας, Ρήγμα της Ερυθράς Θάλασσας και Ρήγμα του Κόλπου του Άντεν, οι οποίες «αποκλίνουν», που σημαίνει ότι απομακρύνονται η μία από την άλλη. Οι ειδικοί χρησιμοποίησαν αυτά τα δείγματα, καθώς και υπάρχοντα δεδομένα και προηγμένη στατιστική μοντελοποίηση, για να διερευνήσουν τη δομή του φλοιού της Γης και του μανδύα από κάτω του. https://www.naftemporiki.gr/techscience/1973450/nea-eyrimata-epivevaionoyn-oti-i-afriki-diamelizetai/

Τον πρώτο του εξωπλανήτη ανακάλυψε το James Webb (βίντεο) Το πανίσχυρο διαστημικό τηλεσκόπιο κατέγραψε εικόνες του πλανήτη που βρίσκεται 110 έτη φωτός μακριά. Το ισχυρότερο διαστημικό τηλεσκόπιο που κατασκεύασε η ανθρωπότητα, το James Webb, κατέγραψε άμεσες εικόνες ενός πλανήτη πέρα από το δικό μας ηλιακό σύστημα στην πρώτη του ανακάλυψη ενός εξωπλανήτη.Οι παρατηρήσεις που δημοσιεύονται στην επιθεώρηση «Nature» αποκαλύπτουν έναν πλανήτη, ο οποίος ονομάστηκε TWA 7b, να διασχίζει έναν δίσκο από λαμπερή σκόνη και βραχώδη συντρίμμια σε τροχιά γύρω από ένα άστρο που βρίσκεται 110 έτη φωτός μακριά από τη Γη. Ο εξωπλανήτης έχει 10 φορές μικρότερη μάζα από οποιονδήποτε εξωπλανήτη χει παρατηρηθεί άμεσα με τηλεσκόπιο και παρέχει νέες γνώσεις για ένα πλανητικό σύστημα που βρίσκεται στα… σπάργανα.«Εδώ εξετάζουμε ένα σύστημα που είναι περίπου 6 εκατομμύρια χρόνια ετών οπότε πραγματικά γινόμαστε μάρτυρες της δημιουργίας ενός νέου πλανητικού κόσμου» λέει η Δρ. Αν Μαρί Λαγκράντζ αστροφυσικός στο Αστεροσκοπείο του Παρισιού, η οποία ηγήθηκε των παρατηρήσεων. Από την ανακάλυψη του πρώτου εξωπλανήτη το 1992, έχουν ανακαλυφθεί περίπου έξι χιλιάδες ενώ για άλλους τόσους έχει υποδειχθεί η ύπαρξη τους όμως απομένει η επιβεβαίωση της ανακάλυψης τους. Όμως σχεδόν όλοι αυτοί έχουν εντοπιστεί μέσω έμμεσων μεθόδων, όπως η ανίχνευση της σκιάς του πλανήτη που διέρχεται από την επιφάνεια του άστρου που τον φιλοξενεί. Η άμεση απεικόνιση των εξωπλανητών παραμένει μια τεράστια πρόκληση, καθώς είναι πολύ λιγότερο φωτεινοί από το άστρο που τον φιλοξενεί και, όπως φαίνεται από τη Γη, βρίσκονται πολύ κοντά στο άστρο τους. Για να ξεπεράσει αυτό το πρόβλημα η ερευνητική ομάδα ανέπτυξε ένα τηλεσκοπικό εξάρτημα σχεδιασμένο να αναπαράγει το φαινόμενο μιας έκλειψης, καλύπτοντας το άστρο για να διευκολύνουν την παρατήρηση των γύρω αντικειμένων που διαφορετικά θα «πνίγονταν» μέσα στο κοσμικό περιβάλλον.Αυτό επέτρεψε στους ερευνητές να παρατηρήσουν το άστρο TWA7 κοιτάζοντας τον πλανητικό δίσκο του από ψηλά και άρα να έχουν πολύ καλύτερη… θέα. Οι εικόνες αποκαλύπτουν τρεις ομόκεντρους δακτυλίους σκόνης και συντριμμιών γύρω από το άστρο και οι αστρονόμοι μπόρεσαν να κάνουν παρατηρήσεις πλανήτη ο οποίος εμφανίζεται ως μια φωτεινότερη πηγή μέσα σε έναν στενό δακτύλιο.Ο πλανήτης θεωρείται αέριος γίγαντας, με μάζα περίπου όσο αυτή του Κρόνου γεγονός που τον καθιστά τον εξωπλανήτη με τη μικρότερη μάζα που έχει παρατηρηθεί με άμεση απεικόνιση. Τοποθετημένος περίπου 50 φορές πιο μακριά από το άστρο του από ό,τι η Γη από τον Ήλιο ο TWA 7b έχει τροχιακή περίοδο αρκετών εκατοντάδων ετών και αναμένεται να αποτελέσει πλέον στόχο νέων παρατηρήσεων. https://www.naftemporiki.gr/techscience/1973379/ton-proto-toy-exolaniti-anakalypse-to-james-webb-vinteo/

Το Chandra της NASA μοιράζεται μια νέα άποψη για τον γαλαξιακό μας γείτονα. Ο γαλαξίας της Ανδρομέδας, γνωστός και ως Messier 31 (M31), είναι ο πλησιέστερος σπειροειδής γαλαξίας στον Γαλαξία μας σε απόσταση περίπου 2,5 εκατομμυρίων ετών φωτός. Οι αστρονόμοι χρησιμοποιούν την Ανδρομέδα για να κατανοήσουν τη δομή και την εξέλιξη της δικής μας σπειροειδούς γαλαξία, κάτι που είναι πολύ πιο δύσκολο να γίνει, καθώς η Γη είναι ενσωματωμένη στον Γαλαξία μας. Ο γαλαξίας M31 έχει παίξει σημαντικό ρόλο σε πολλές πτυχές της αστροφυσικής, αλλά ιδιαίτερα στην ανακάλυψη της σκοτεινής ύλης. Τη δεκαετία του 1960, η αστρονόμος Vera Rubin και οι συνάδελφοί της μελέτησαν τον M31 και διαπίστωσαν ότι υπήρχε κάποια αόρατη ύλη στον γαλαξία που επηρέαζε τον τρόπο περιστροφής του γαλαξία και των σπειροειδών βραχιόνων του. Αυτό το άγνωστο υλικό ονομάστηκε «σκοτεινή ύλη». Η φύση του παραμένει ένα από τα μεγαλύτερα ανοιχτά ερωτήματα στην αστροφυσική σήμερα, ένα στο οποίο το επερχόμενο διαστημικό τηλεσκόπιο Nancy Grace Roman της NASA έχει σχεδιαστεί για να βοηθήσει στην απάντηση. Αυτή η νέα σύνθετη εικόνα περιέχει δεδομένα του M31 που ελήφθησαν από μερικά από τα πιο ισχυρά τηλεσκόπια στον κόσμο σε διαφορετικά είδη φωτός. Αυτή η εικόνα περιλαμβάνει ακτίνες Χ από το Παρατηρητήριο ακτίνων Χ Chandra της NASA και το XMM-Newton της ESA (Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας) (που απεικονίζονται με κόκκινο, πράσινο και μπλε). υπεριώδη δεδομένα από το αποσυρμένο GALEX της NASA (μπλε). οπτικά δεδομένα από αστροφωτογράφους που χρησιμοποιούν επίγεια τηλεσκόπια (Jakob Sahner και Tarun Kottary). υπέρυθρα δεδομένα από το αποσυρμένο Διαστημικό Τηλεσκόπιο Spitzer της NASA, τον Δορυφόρο Αστρονομίας Υπερύθρων, COBE, Planck και Herschel (κόκκινο, πορτοκαλί και μοβ). και ραδιοφωνικά δεδομένα από το Ραδιοτηλεσκόπιο Σύνθεσης Westerbork (κόκκινο-πορτοκαλί). Κάθε τύπος φωτός αποκαλύπτει νέες πληροφορίες σχετικά με αυτόν τον κοντινό γαλαξία σε σχέση με τον Γαλαξία μας. Για παράδειγμα, οι ακτίνες Χ του Chandra αποκαλύπτουν την ακτινοβολία υψηλής ενέργειας γύρω από την υπερμεγέθη μαύρη τρύπα στο κέντρο του M31, καθώς και πολλά άλλα μικρότερα συμπαγή και πυκνά αντικείμενα διάσπαρτα σε όλο τον γαλαξία. Μια πρόσφατη δημοσίευση σχετικά με τις παρατηρήσεις του M31 από το Chandra συζητά την ποσότητα των ακτίνων Χ που παράγονται από την υπερμεγέθη μαύρη τρύπα στο κέντρο του γαλαξία τα τελευταία 15 χρόνια. Μία έκλαμψη παρατηρήθηκε το 2013, η οποία φαίνεται να αντιπροσωπεύει μια ενίσχυση των τυπικών ακτίνων Χ που φαίνονται από τη μαύρη τρύπα. Αυτή η νέα εικόνα του M31 δημοσιεύεται σε φόρο τιμής στην πρωτοποριακή κληρονομιά της Δρ. Vera Rubin, της οποίας οι παρατηρήσεις μεταμόρφωσαν την κατανόησή μας για το σύμπαν. Οι σχολαστικές μετρήσεις της Rubin για την καμπύλη περιστροφής της Ανδρομέδας παρείχαν μερικές από τις πρώτες και πιο πειστικές αποδείξεις ότι οι γαλαξίες είναι ενσωματωμένοι σε τεράστια φωτοστέφανα αόρατου υλικού - αυτό που τώρα ονομάζουμε σκοτεινή ύλη. Το έργο της αμφισβήτησε μακροχρόνιες υποθέσεις και κατέλυσε μια νέα εποχή έρευνας για τη σύνθεση και τη δυναμική του σύμπαντος. Σε αναγνώριση της βαθιάς επιστημονικής της συμβολής, το Νομισματοκοπείο των Ηνωμένων Πολιτειών κυκλοφόρησε πρόσφατα ένα τρίμηνο το 2025 με την Rubin ως μέρος του Προγράμματος Αμερικανικών Γυναικών - καθιστώντας την την πρώτη αστρονόμο που τιμήθηκε στη σειρά. Το Κέντρο Διαστημικών Πτήσεων Marshall της NASA στο Χάντσβιλ της Αλαμπάμα διαχειρίζεται το πρόγραμμα Chandra. Το Κέντρο Ακτίνων Χ Chandra του Αστροφυσικού Παρατηρητηρίου Smithsonian ελέγχει επιστημονικές δραστηριότητες από το Cambridge της Μασαχουσέτης και πτητικές λειτουργίες από το Burlington της Μασαχουσέτης. Αυτά τα σύνολα δεδομένων πολλαπλών μηκών κύματος κυκλοφορούν επίσης ως υπερήχηση, η οποία περιλαμβάνει τα ίδια μήκη κύματος δεδομένων στο νέο σύνθετο υλικό. Στην υπερήχηση, το στρώμα από κάθε τηλεσκόπιο έχει διαχωριστεί και περιστραφεί έτσι ώστε να στοιβάζονται το ένα πάνω στο άλλο οριζόντια, ξεκινώντας με τις ακτίνες Χ στην κορυφή και στη συνέχεια μετακινούμενο μέσω της υπεριώδους, οπτικής, υπέρυθρης και ραδιοφωνικής ακτινοβολίας στο κάτω μέρος. Καθώς η σάρωση κινείται από αριστερά προς τα δεξιά στην υπερήχηση, κάθε τύπος φωτός αντιστοιχίζεται σε διαφορετικό εύρος νότων, από ραδιοκύματα χαμηλότερης ενέργειας έως και την υψηλή ενέργεια των ακτίνων Χ. Εν τω μεταξύ, η φωτεινότητα κάθε πηγής ελέγχει την ένταση και η κάθετη θέση υπαγορεύει τον τόνο. https://www.nasa.gov/image-article/nasas-chandra-shares-a-new-view-of-our-galactic-neighbor/

Επιστήμονες με τη βοήθεια της NASA αποκτούν μια ολοκληρωμένη εικόνα για την κατάσταση του πληθυσμού Παλεύοντας με τα δεδομένα για τα πουλιά Η θετική πλευρά Τα δορυφορικά δεδομένα της NASA και οι παρατηρήσεις της επιστήμης των πολιτών συνδυάζονται για νέα ευρήματα σχετικά με τους πληθυσμούς των πτηνών. Μέσω του προγράμματος eBird, εκατομμύρια παρατηρητές πουλιών έχουν καταγράψει τις παρατηρήσεις τους για διαφορετικά είδη και έχουν υποβάλει λίστες ελέγχου στο Εργαστήριο Ορνιθολογίας Cornell. Μέσω συνεργασίας με τη NASA, το εργαστήριο έχει πλέον χρησιμοποιήσει αυτά τα δεδομένα για να μοντελοποιήσει και να χαρτογραφήσει τις τάσεις του πληθυσμού των πτηνών για σχεδόν 500 είδη της Βόρειας Αμερικής. Με επικεφαλής την Alison Johnston του Πανεπιστημίου του St. Andrews στη Σκωτία, οι ερευνητές ανέφεραν ότι το 75% των ειδών πτηνών στη μελέτη μειώνονται σε ευρεία κλίμακα. Κι όμως, αυτή η μελέτη έχει καλά νέα για τα πουλιά. Τα αποτελέσματα, που δημοσιεύθηκαν στο Science τον Μάιο, προσφέρουν πληροφορίες και προβλέψεις που θα μπορούσαν να διαμορφώσουν τη μελλοντική διατήρηση των τόπων όπου τα πουλιά κατοικούν. «Αυτό το έργο καταδεικνύει τη δύναμη της συγχώνευσης δεδομένων in situ με την τηλεπισκόπηση της NASA για την μοντελοποίηση βιολογικών φαινομένων που προηγουμένως ήταν αδύνατο να καταγραφούν», δήλωσε ο Keith Gaddis, διευθυντής προγράμματος Βιολογικής Ποικιλότητας και Οικολογικής Πρόβλεψης της NASA στα κεντρικά γραφεία του οργανισμού στην Ουάσινγκτον, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη. «Αυτά τα δεδομένα παρέχουν όχι μόνο μια εικόνα για το σύστημα της Γης, αλλά και εφαρμόσιμες οδηγίες στους διαχειριστές γης για τον μετριασμό της απώλειας βιοποικιλότητας». Μια ομάδα από το Cornell, το Πανεπιστήμιο του St. Andrews και την American Bird Conservancy χρησιμοποίησε δεδομένα απεικόνισης γης από τα όργανα Moderate Resolution Imaging Spectroradiometer (MODIS) της NASA για να διακρίνει μεταξύ συγκεκριμένων οικοτόπων πτηνών, όπως ανοιχτά δάση, πυκνές θαμνώδεις εκτάσεις, ποώδεις καλλιεργήσιμες εκτάσεις και μωσαϊκά δασών/καλλιεργειών. Επίσης, βασίστηκαν σε πληροφορίες για τον καιρό και δεδομένα νερού της NASA που ταίριαζαν με τις ημερομηνίες και τις ώρες που οι παρατηρητές πουλιών έκαναν τις αναφορές τους.Όταν συνδυάστηκαν με ένα 14ετές σύνολο λιστών ελέγχου eBird - 36 εκατομμύρια σύνολα παρατηρήσεων και μετρήσεων ειδών, που συνδέονταν απευθείας με τους οικοτόπους - τα δορυφορικά δεδομένα έδωσαν στους ερευνητές σχεδόν μια ισχυρή βάση για να παράγουν μια σαφή εικόνα της υγείας των πληθυσμών πτηνών. Αλλά υπήρχε ένα κομμάτι που έλειπε. Πάλη με τα Δεδομένα για το Ρεν Ενώ ορισμένες λίστες ελέγχου eBird προέρχονται από έμπειρους παρατηρητές πουλιών που έχουν εξερευνήσει βαθιά μέσα σε καταφύγια άγριας ζωής, άλλες αποστέλλονται από αρχάριους που παρακολουθούν ταΐστρες πουλιών και πλένουν τα πιάτα. Αυτό δημιουργεί αυτό που ο στατιστικολόγος του Cornell, Daniel Fink, περιέγραψε ως «ένα μη δομημένο, πολύ θορυβώδες σύνολο δεδομένων», με κενά στο τοπίο που οι παρατηρητές πουλιών δεν έφτασαν και, τελικά, με μερικά πουλιά που έλειπαν.Για να ληφθούν υπόψη τα κενά όπου δεν καταμετρήθηκαν τα πουλιά, οι ερευνητές εκπαίδευσαν μοντέλα μηχανικής μάθησης για να συμπληρώνουν τους χάρτες με βάση τα δεδομένα τηλεπισκόπησης. «Για κάθε είδος - ας πούμε το ρεν - έχουμε δημιουργήσει μια προσομοίωση που μιμείται το είδος και μια ποικιλία τρόπων με τους οποίους θα μπορούσε να ανταποκριθεί στις αλλαγές στο περιβάλλον», δήλωσε ο Johnston. «Χιλιάδες προσομοιώσεις αποτελούν τη βάση των αποτελεσμάτων που δείξαμε». Οι ερευνητές πέτυχαν πρωτοφανή ανάλυση, εστιάζοντας σε περιοχές 12 μίλια επί 12 μίλια (27 χλμ. επί 27 χλμ.), την ίδια περιοχή με το Πόρτλαντ του Όρεγκον. Αυτή η νέα μέθοδος καταμέτρησης πληθυσμού μπορεί επίσης να εφαρμοστεί σε δεδομένα eBird από άλλες τοποθεσίες, δήλωσε ο Fink. «Τώρα χρησιμοποιούμε μοντελοποίηση για την παρακολούθηση των πληθυσμών των πτηνών — όχι εποχιακά καθ' όλη τη διάρκεια του έτους, αλλά καθ' όλη τη διάρκεια των ετών — ένα σημαντικό ορόσημο», πρόσθεσε. «Μπορέσαμε να λάβουμε δεδομένα από την επιστήμη των πολιτών και, μέσω της μεθοδολογίας μηχανικής μάθησης, να τα θέσουμε στο ίδιο επίπεδο με τις παραδοσιακά δομημένες έρευνες, όσον αφορά τον τύπο του σήματος που μπορούμε να βρούμε», δήλωσε ο Tom Auer, διευθυντής προϊόντων επιστήμης του Cornell. «Θα αυξήσει την αξιοπιστία και την εμπιστοσύνη των ανθρώπων που χρησιμοποιούν αυτές τις πληροφορίες για ακριβή διατήρηση σε όλο τον κόσμο». Η θετική πλευρά Από το 1970, η Βόρεια Αμερική έχει χάσει το ένα τέταρτο των πτηνών αναπαραγωγής της, ακολουθώντας μια παγκόσμια τάση μείωσης μεταξύ των ειδών. Οι αιτίες κυμαίνονται από την αυξημένη ρύπανση και την ανάπτυξη γης έως την αλλαγή του κλίματος και τη μείωση των διατροφικών πόρων. Οι προσπάθειες για την αντιστροφή αυτής της απώλειας εξαρτώνται από τον εντοπισμό των περιοχών όπου τα πουλιά διατρέχουν τον υψηλότερο κίνδυνο, την αξιολόγηση των πληθυσμών τους και τον εντοπισμό τοποθεσιών όπου η διατήρηση θα μπορούσε να βοηθήσει περισσότερο. Για το 83% των αναφερόμενων ειδών στη νέα μελέτη, η μείωση ήταν μεγαλύτερη σε σημεία όπου οι πληθυσμοί ήταν προηγουμένως πιο άφθονοι — υποδεικνύοντας προβλήματα με το βιότοπο. «Ακόμα και σε είδη όπου οι πληθυσμοί μειώνονται πολύ, υπάρχουν ακόμα σημεία ελπίδας, όπου οι πληθυσμοί αυξάνονται», δήλωσε ο Johnston. Η ομάδα διαπίστωσε αυξήσεις πληθυσμών στους χάρτες του 97% των αναφερόμενων ειδών. «Αυτό καταδεικνύει ότι υπάρχουν ευκαιρίες για αυτά τα είδη». «Τα πουλιά αντιμετωπίζουν τόσες πολλές προκλήσεις», δήλωσε η οικολόγος του Cornell, Amanda Rodewald. «Αυτή η έρευνα θα μας βοηθήσει να λάβουμε στρατηγικές αποφάσεις σχετικά με την πραγματοποίηση αλλαγών που είναι ακριβείς, αποτελεσματικές και λιγότερο δαπανηρές. Αυτό είναι μετασχηματιστικό. Τώρα μπορούμε πραγματικά να εμβαθύνουμε και να γνωρίζουμε πού συγκεκριμένα θα μπορέσουμε να έχουμε τον πιο θετικό αντίκτυπο στην προσπάθεια να αναχαιτίσουμε τη μείωση του πληθυσμού των πτηνών». https://science.nasa.gov/earth/nasa-assisted-scientists-get-birds-eye-view-of-population-status/

Το Ρεύμα του Κόλπου που παράγει το κλίμα στην Ευρώπη αποδυναμώνεται εδώ και δεκαετίες αναφέρει νέα μελέτη. Καμπανάκι κινδύνου για τις καιρικές συνθήκες στην ήπειρο μας. Μια νέα μελέτη στηρίζει το χειρότερο σενάριο για την κατάσταση στην οποία βρίσκεται το Ρεύμα του Κόλπου, ένα θαλάσσιο ρεύμα που έχει διαπιστωθεί ότι παίζει κεντρικό ρόλο στις κλιματικές συνθήκες της Ευρώπης.Το Ρεύμα του Κόλπου είναι ένα ισχυρό, θερμό και ταχύ ρεύμα του Ατλαντικού Ωκεανού που δημιουργείται στον Κόλπο του Μεξικού. Βγαίνει στον ωκεανό, από τα στενά της Φλόριντα και ακολουθεί τις ανατολικές ακτές των Ηνωμένων Πολιτειών και της Νέας Γης πριν διασχίσει τον Ατλαντικό Ωκεανό. Το Ρεύμα του Κόλπου επηρεάζει το κλίμα της ανατολικής ακτής των ΗΠΑ, του Καναδά, αλλά και αυτό της Δυτικής Ευρώπης. Διαταραχές των ρευμάτων όπως αυτό του Κόλπου διαταράσσουν με την σειρά τους τις κλιματικές συνθήκες προκαλώντας ακραία καιρικά φαινόμενα. Η πιο σοβαρή διαταραχή είναι η επιβράδυνση των ρευμάτων την οποία οι επιστήμονες ονομάζουν «αποδυνάμωση».Πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι το Ρεύμα του Κόλπου παρουσιάζει τη μεγαλύτερη αποδυνάμωση του τα τελευταία χίλια έτη και βρίσκεται ένα βήμα πριν από την κατάρρευση. Αν αυτό συμβεί οι ειδικοί λένε ότι οι θερμοκρασίες στην Δυτική Ευρώπη θα πέσουν στα επίπεδα των -7 βαθμών Κελσίου.Τα τελευταία χρόνια γίνονται συνεχώς μελέτες και προσομοιώσεις για την κατάσταση που επικρατεί στο Ρεύμα του Κόλπου με κάποιες εξ αυτών να αναφέρουν ότι αν η αποδυνάμωση του ρεύματος είναι τέτοια που θα οδηγήσει σε κατάρρευση τις προσεχείς δεκαετίες ενώ άλλες κάνουν λόγο για πιθανή κατάρρευση σε βάθος μερικών εκατονταετιών.Με δημοσίευση τους στην επιθεώρηση «Communications earth & environment» ερευνητές του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια (Ρίβερσαιντ) αναφέρουν ότι τα ευρήματα τους δείχνουν ότι η αποδυνάμωση του Ρεύματος του Κόλπου βρίσκεται σε εξέλιξη εδώ και 100 χρόνια και για αυτό η κατάρρευση του επίκειται σύντομα.Οι ερευνητές επικέντρωσαν την προσοχή τους σε μια θαλάσσια περιοχή νότια της Γροιλανδίας και της Ισλανδίας διαμέτρου 1,600 χλμ. η οποία αποτελείται από ιδιαίτερα κρύο νερό και η παρουσία του στη συγκεκριμένη περιοχή αποτελεί άλυτο μυστήριο για την επιστημονική κοινότητα που αναζητά εδώ και πολλά χρόνια απαντήσεις χωρίς επιτυχία. Μια πρόταση που έχει πέσει στο τραπέζι κάνει λόγο για ατμοσφαιρικούς παράγοντες που έχουν οδηγήσει στη μείωση της θερμοκρασίας των υδάτων σε αυτή την περιοχή, παράγοντες όπως τα αερολύματα. Διάφορες προσομοιώσεις που έχουν γίνει όμως δεν έχουν καταφέρει να επιβεβαιώσουν αυτή τη θεωρία. Σύμφωνα με τους ερευνητές η ύπαρξη αυτής της περιοχής οφείλεται στην εδώ και χρόνια κατάρρευση του ρεύματος και άρα αποτελεί ένα πρώτο δείγμα των επιπτώσεων του φαινομένου οι οποίες θα είναι εξαιρετικά άσχημες για την ευρωπαϊκή ήπειρο. https://www.naftemporiki.gr/green/climate/1972970/to-reyma-toy-kolpoy-poy-paragei-to-klima-stin-eyropi-katarreei-edo-kai-dekaeties-anaferei-nea-meleti/

Ύλη εναντίον Δύναμης: Γιατί υπάρχουν ακριβώς δύο τύποι σωματιδίων; Φερμιόνια και Μποζόνια Κάθε στοιχειώδες σωματίδιο εμπίπτει σε μία από αυτές τις δύο κατηγορίες. Τα «συλλογικά» μποζόνια ευθύνονται για τις δυνάμεις που μας κινούν, ενώ τα «ατομικιστικά» φερμιόνια εμποδίζουν την κατάρρευση των ατόμων της ύλης από την οποία είμαστε φτιαγμένοι.Κάτω από την πλούσια ποικιλία του κόσμου μας κρύβεται μια εντυπωσιακή απλότητα. Όλα αποτελούνται από ένα σύνολο μόλις 17 στοιχειωδών σωματιδίων, κι αυτά τα σωματίδια, αν και μπορεί να διαφέρουν ως προς τη μάζα ή το φορτίο τους, διακρίνονται σε δύο (μόνο) βασικούς τύπους: τα μποζόνια και τα φερμιόνια.Ο φυσικός Paul Dirac επινόησε τους δυο όρους σε μια ομιλία του το 1945, βαφτίζοντας τα δύο βασίλεια των σωματιδίων χρησιμοποιώντας τα ονόματα των φυσικών που βοήθησαν στην διελεύκανση των ιδιοτήτων τους: του Satyendra Nath Bose και του Enrico Fermi.Το 1924, ο Bose εργαζόταν στο Πανεπιστήμιο της Ντάκα – τώρα είναι η πρωτεύουσα του Μπαγκλαντές. Νωρίτερα, γύρω στο 1900, ο Max Planck είχε προτείνει έναν νόμο «για την ποσότητα του φωτός κάθε μήκους κύματος (χρώματος) που εκπέμπει ένα θερμό αντικείμενο» . Στην απόδειξή του ο Planck υποχρεώθηκε να δεχτεί ότι η αλληλεπίδραση της ακτινοβολίας με την ύλη γίνεται με διακριτά πακέτα ή «κβάντα» ενέργειας, ανοίγοντας έτσι τον δρόμο προς την κβαντομηχανική. Ο Bose βρήκε μια ισχυρότερη μαθηματική απόδειξη του νόμου του Planck. Έγραψε στον Άλμπερτ Αϊνστάιν, ζητώντας βοήθεια για την δημοσίευση του αποτελέσματος σε ένα γερμανικό περιοδικό και στη συνέχεια συνεργάστηκε με τον Αϊνστάιν για να εμπλουτίσει την ιδέα.Τα μαθηματικά των Bose και Einstein περιέγραφαν μια κατάσταση όπου πολλά σωματίδια μπορούν να είναι απολύτως όμοια: όχι μόνο να έχουν το ίδιο φορτίο, μάζα και ενέργεια, αλλά μπορούν να βρίσκονται ακόμα και στην ίδια θέση την ίδια στιγμή. Τα φωτόνια, τα σωματίδια του φωτός, συμπεριφέρονται με αυτόν τον τρόπο. Ένα λέιζερ, για παράδειγμα, αποτελείται από πολλά φωτόνια μαζί, συγχρονισμένα στο ίδιο μήκος κύματος, σε μία μόνο δέσμη φωτός. Τέτοιου είδους σωματίδια σήμερα ονομάζονται μποζόνια.Τα ίδια μαθηματικά θα αποδεικνύονταν ότι λειτουργούσαν και σε άλλα σωματίδια, πέρα από τα απλά φωτόνια. Οτιδήποτε βιώνουμε ως δύναμη (βαρυτική, ηλεκτρομαγνητική, ασθενή και ισχυρή πυρηνική) είναι μια συλλογική προσπάθεια αμέτρητων μποζονίων. Τα φωτόνια μεταφέρουν την ηλεκτρομαγνητική δύναμη, ενώ άλλα μποζόνια, τα γλοιόνια, μεταφέρουν τις ισχυρές πυρηνικές δυνάμεις που κρατάνε σταθερό τον πυρήνα και τα μποζόνια W και Z μεταφέρουν τις ασθενείς πυρηνικές δυνάμεις στις οποίες, για παράδειγμα, οφείλεται η ραδιενεργός διάσπαση β. Οι φυσικοί θεωρούν ότι και τα υποθετικά «βαρυτόνια» που πρέπει να μεταφέρουν την δύναμη της βαρύτητας, είναι επίσης μποζόνια. Και πέρα από τις θεμελιώδεις δυνάμεις, ορισμένα σύνθετα σωματίδια – όπως για παράδειγμα τα άτομα ηλίου – συμπεριφέρονται επίσης σαν μποζόνια.Αλλά τα μαθηματικά των Bose και Einstein δεν λειτούργησαν για το ηλεκτρόνιο. Όταν οι φυσικοί προσπάθησαν να μελετήσουν ηλεκτρόνια σε μέταλλα, συνάντησαν παράξενες αντιφάσεις. Για παράδειγμα, φάνηκε να υπάρχει μια ασυνέπεια μεταξύ του τρόπου με τον οποίο τα ηλεκτρόνια μετέφεραν ηλεκτρικά ρεύματα και του τρόπου με τον οποίο απορροφούσαν τη θερμότητα. Το 1926 οι Fermi και Dirac, εργαζόμενοι ανεξάρτητα ο ένας από τον άλλον, κατάλαβαν τι πήγαινε στραβά: Τα ηλεκτρόνια δεν είναι μποζόνια. Σε αντίθεση με τα φωτόνια, τα πανομοιότυπα ηλεκτρόνια δεν μπορούν να συσσωρευτούν στο ίδιο μέρος. Αντίθετα, κάθε ηλεκτρόνιο πρέπει να διαφέρει από τα συντρόφους του με τουλάχιστον έναν τρόπο: διαφορετική θέση, ενέργεια ή προσανατολισμό. Αυτού του είδους τα σωματίδια σήμερα τα ονομάζουμε φερμιόνια. (Ένας άλλος φυσικός, ο Pascual Jordan, κατέληξε στο ίδιο συμπέρασμα ένα χρόνο νωρίτερα, αλλά δεν την δημοσίευσε εγκαίρως για να μοιραστεί την επιβράβευση.)Τα φερμιόνια καθιστούν δυνατή την πολυπλοκότητα της ύλης. Δύο ηλεκτρόνια δεν μπορούν να καταλαμβάνουν την ίδια θέση σε ένα άτομο, επομένως όσο περισσότερα ηλεκτρόνια έχει ένα άτομο, τόσο περισσότερο απλώνονται σε διακριτές περιοχές, δημιουργώντας τις διαφορετικές χημικές ιδιότητες του υδρογόνου, του ηλίου, του χρυσού, του αργύρου και όλων των άλλων στοιχείων του περιοδικού πίνακα.Πέρα από τα ηλεκτρόνια, τα κουάρκ που αποτελούν τα πρωτόνια και τα νετρόνια στους ατομικούς πυρήνες είναι επίσης φερμιόνια. Το ίδιο και τα νετρίνα. Ακόμα και πυρήνες, π.χ. το 3He είναι φερμιόνιο (ενώ το 4He μποζόνιο). Επιπλέον, στα υλικά, υπάρχουν ομάδες ηλεκτρονίων που συλλογικά υπακούουν στα ίδια ακριβώς μαθηματικά, όπως οι διαμορφώσεις που είναι γνωστές ως φερμιόνια Majorana, τα οποία ίσως κάποια μέρα χρησιμοποιηθούν σε κβαντικούς υπολογιστές.Η σημαντικότερη διαφορά μεταξύ φερμιονίων και μποζονίων οφείλεται στο σπιν τους. Μποζόνια είναι τα σωματίδια με ακέραιο σπιν (s=0, 1, 2,…) και περιγράφονται από συμμετρικές κυματοσυναρτήσεις. Για παράδειγμα τα φωτόνια έχουν σπιν 1 και τα βαρυτόνια 2. Αυτό σημαίνει ότι όταν στρέψουμε ένα μποζόνιο κατά έναν πλήρη κύκλο, θα έχουμε το ίδιο σωματίδιο με το οποίο ξεκινήσαμε, με τα ίδια μαθηματικά χαρακτηριστικά. Τα φερμιόνια έχουν ημιακέραιο σπιν (s=1/2, 3/2,…) και περιγράφονται από κυματοσυναρτήσεις που είναι αντισυμμετρικές ως προς την εναλλαγή των μεταβλητών τους. Για παράδειγμα το σπιν των ηλεκτρονίων είναι 1/2. Αυτό σημαίνει ότι ένα φερμιόνιο δεν φαίνεται το ίδιο όταν το στρέψουμε κατά έναν πλήρη κύκλο. Η μαθηματική του αναπαράσταση αποκτά αρνητικό πρόσημο και πρέπει να το στρέψουμε και δεύτερη φορά κατά έναν πλήρη κύκλο για να επανέλθει στην αρχική του μορφή.Αυτά τα δύο καθοριστικά χαρακτηριστικά αρχικά φαίνονταν άσχετα. Αλλά το 1939, ο Markus Fierz απέδειξε ότι και τα δύο είναι συνέπειες της μαθηματικής δομής της κβαντικής θεωρίας, μια σύνδεση που τώρα είναι γνωστή ως θεώρημα στατιστικής σπιν. Ο σύμβουλός του, Wolfgang Pauli, δημοσίευσε μια βελτιωμένη έκδοση της απόδειξης την επόμενη χρονιά. Η απόδειξη είναι αρκετά αφηρημένη, ακόμη και για τους φυσικούς, και είναι γνωστό ότι είναι δύσκολο να εξηγηθεί διαισθητικά.Τα φερμιόνια υπακούουν στην απαγορευτική αρχή του Pauli – αλλιώς δεν θα υπήρχαν ούτε πολυηλεκτρονικά άτομα ούτε οι πυρήνες τους. Αντίθετα, τα σωματίδια φορείς των αλληλεπιδράσεων, όπως τα φωτόνια, είναι μποζόνια. Και πρέπει να είναι μποζόνια ώστε να μην υπακούουν στην αρχή Pauli για να είναι δυνατή η συνύπαρξή τους στην ίδια κβαντική κατάσταση, που είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την δημιουργία ενός μακροσκοπικού κυματικού φαινομένου. Έτσι, σύμφωνα με το θεώρημα σπιν-στατιστικής, ενώ τα φερμιόνια «απεχθάνονται να συνευρίσκονται μεταξύ τους» , τα μποζόνια «αρέσκονται να συνυπάρχουν το ένα πάνω στο άλλο» . Επιπλέον, τα φερμιόνια ακολουθούν την στατιστική Fermi-Dirac και τα μποζόνια ακολουθούν την στατιστική Bose-Einstein.Ο αριθμός των βασιλείων των σωματιδίων εξαρτάται από τον αριθμό των διαστάσεων. Το θεώρημα σπιν-στατιστικής αποδεικνύει ότι τα μποζόνια και τα φερμιόνια είναι οι μόνες δύο δυνατότητες στον τρισδιάστατο κόσμο μας. Αν όμως τα βάλουμε σε δύο διαστάσεις, θα μπορούσαν να είναι οτιδήποτε μεταξύ φερμιονίων και μποζονίων. Αυτος ο νέος τύπος σωματιδίων, που προκύπτει μόνο σε συστήματα δυο διαστάσεων, υπακούει σε μια στατιστική μεταξύ των στατιστικών Fermi-Dirac και Bose-Einstein. Ο Frank Wilczek χρησιμοποίησε το χιουμοριστικό όνομα anyon(s) (θα μπορούσαμε να τα λέμε ενυόνια). Και σε μία διάσταση, η διάκριση καταρρέει εντελώς. Σε έναν τέτοιο μονοδιάστατο κόσμο, τα μποζόνια και τα φερμιόνια είναι σαν δύο διαφορετικές εξισώσεις με την ίδια λύση: τα δύο βασίλεια των σωματιδίων είναι σιωπηρώς συγχωνευμένα. Satyendra Nath Bose και Enrico Fermi διαβάστε περισσότερα: Matter vs. Force: Why There Are Exactly Two Types of Particles – https://www.quantamagazine.org/matter-vs-force-why-there-are-exactly-two-types-of-particles-20250623/