Πλανήτης Γη.

[Δροσος Γεωργιος]

Διευρύνεται ανησυχητικά το αδύναμο σημείο του μαγνητικού πεδίου της Γης.

Απειλούνται σε πρώτη φάση οι δορυφόροι που περνούν πάνω από αυτή την περιοχή.

Ένα αδύναμο σημείο του μαγνητικού πεδίου της Γης πάνω από τον Νότιο Ατλαντικό Ωκεανό έχει διευρυνθεί σημαντικά από το 2014 σύμφωνα με δορυφορικά δεδομένα. Η περιοχή αυτή, γνωστή ως «Ανωμαλία του Νοτίου Ατλαντικού» (South Atlantic Anomaly) έχει μεγαλώσει κατά έκταση σχεδόν όσο η μισή ηπειρωτική Ευρώπη ενώ έχει αναπτύξει έναν νέο λοβό προς την κατεύθυνση της Αφρικής όπου το πεδίο εξασθενεί πιο γρήγορα.Η ανωμαλία αυτή η οποία συνδέεται με μυστηριώδεις διακυμάνσεις κοντά στον εξωτερικό πυρήνα της Γης  μπορεί να απειλήσει δορυφόρους που διέρχονται από την περιοχή σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Physics of the Earth and Planetary Interiors».«Η Ανωμαλία του Νοτίου Ατλαντικού δεν είναι ένα ενιαίο τμήμα. Μεταβάλλεται διαφορετικά προς την πλευρά της Αφρικής απ’ ό,τι κοντά στη Νότια Αμερική. Κάτι ιδιαίτερο συμβαίνει σε αυτή την περιοχή που προκαλεί το πεδίο να εξασθενεί πιο έντονα» λέει ο Κρις Φίνλει καθηγητής γεωμαγνητισμού στο Τεχνικό Πανεπιστημίου της Δανίας, επικεφαλής της μελέτης.

Το πρόβλημα

Οι ερευνητές ανίχνευσαν για πρώτη φορά την Ανωμαλία του Νοτίου Ατλαντικού τον 19ο αιώνα. Μέσα στα όριά της το μαγνητικό πεδίο που εκπέμπεται από το εσωτερικό της Γης βυθίζεται σε υψόμετρο περίπου 200 χιλιομέτρων από την επιφάνεια πολύ χαμηλότερα από το μέσο ύψος των 650 χιλιομέτρων του μαγνητικού πεδίου αλλού στον πλανήτη.Αυτό απειλεί τους δορυφόρους και άλλα διαστημικά σκάφη. Το μαγνητικό πεδίο της Γης προστατεύει τον πλανήτη και τα αντικείμενα σε χαμηλή τροχιά από φορτισμένα σωματίδια του Ήλιου, καθώς και από ακτίνες Χ και υπεριώδη ακτινοβολία.Όταν όμως οι δορυφόροι περνούν πάνω από την Ανωμαλία του Νοτίου Ατλαντικού εκτίθενται σε υψηλότερα επίπεδα ακτινοβολίας κάτι που μπορεί να προκαλέσει δυσλειτουργίες βλάβες ή ακόμα και προσωρινές διακοπές λειτουργίας σύμφωνα με τη μελέτη.

Η εξάπλωση

Ο Φίνλεϊ και οι συνεργάτες του πιστεύουν ότι η Ανωμαλία μεγαλώνει και εξαπλώνεται ανατολικά λόγω παράξενων ροών στα όρια ανάμεσα στον μανδύα και τον εξωτερικό πυρήνα της Γης, τα στρώματα που βρίσκονται ανάμεσα στον φλοιό και τον εσωτερικό πυρήνα. Το μαγνητικό πεδίο της Γης παράγεται κυρίως από τον εξωτερικό πυρήνα έναν ωκεανό από λιωμένο σίδηρο που στροβιλίζεται περίπου 3,000 χιλιόμετρα κάτω από την επιφάνεια.Αυτό το υγρό «δυναμό» παράγει ηλεκτρικά ρεύματα τα οποία δημιουργούν μαγνητικά πεδία που εξαπλώνονται προς τον μανδύα και την ατμόσφαιρα σχηματίζοντας δύο τεράστιους δακτυλίους που ενώνονται στους πόλους. Οι επιστήμονες είχαν ήδη διαπιστώσει ότι σε ορισμένες περιοχές κάτω από την Ανωμαλία του Νοτίου Ατλαντικού, το μαγνητικό πεδίο που παράγεται από τον εξωτερικό πυρήνα επιστρέφει προς τα μέσα αντί να κατευθύνεται προς τα έξω.«Αυτά τα μοτίβα, γνωστά ως αντίστροφες μαγνητικές ροές μπορούν να μετακινούνται και να επεκτείνονται, γεγονός που εξηγεί την εξάπλωση της ανωμαλίας τα τελευταία 11 χρόνια. Βλέπουμε μία από αυτές τις περιοχές να κινείται δυτικά προς την Αφρική, κάτι που συμβάλλει στην περαιτέρω εξασθένηση του μαγνητικού πεδίου στην περιοχή» εξηγεί ο Φίνλεϊ.

Η ανακάλυψη

Οι επιστήμονες εντόπισαν αυτές τις ασυνήθιστες μεταβολές στα δεδομένα της αποστολής Swarm του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος η οποία χρησιμοποιεί τρεις πανομοιότυπους δορυφόρους για να μετρήσει τα μαγνητικά σήματα που προέρχονται από το εσωτερικό της Γης και τους ωκεανούς.Τα δεδομένα αποκάλυψαν επίσης αλλαγές στη μαγνητική δυναμική πάνω από τον Καναδά και τη Σιβηρία, όπου η ένταση του μαγνητικού πεδίου έχει αυξηθεί πέρα από τον μέσο όρο από τότε που ξεκίνησε η αποστολή το 2013.Από το 2014, το μαγνητικό πεδίο πάνω από τον Καναδά έχει εξασθενήσει ελαφρά, ενώ πάνω από τη Σιβηρία έχει ενισχυθεί, σύμφωνα με τη νέα μελέτη.
Η «ισχυρή περιοχή» πάνω από τον Καναδά μειώθηκε κατά έκταση σχεδόν όσο η Ινδία, ενώ η αντίστοιχη πάνω από τη Σιβηρία μεγάλωσε κατά έκταση όσο η Γροιλανδία. Οι ερευνητές αποδίδουν αυτές τις μεταβολές στη μετατόπιση του βόρειου μαγνητικού πόλου προς τη Σιβηρία τα τελευταία χρόνια ωστόσο απαιτείται περαιτέρω παρακολούθηση για να διαπιστωθεί πώς εξελίσσονται αυτές οι δυναμικές.«Είναι πραγματικά εντυπωσιακό να βλέπουμε τη μεγάλη εικόνα της δυναμικής Γης μας. «Οι δορυφόροι είναι σε άριστη κατάσταση και παρέχουν εξαιρετικά δεδομένα, οπότε ελπίζουμε να μπορέσουμε να επεκτείνουμε αυτή την αποστολή πέρα από το 2030» δήλωσε η Άνια Στρόμε, υπεύθυνη της αποστολής Swarm.

https://www.naftemporiki.gr/techscience/2020088/dieyrynetai-anisychitika-to-adynamo-simeio-toy-magnitikoy-pedioy-tis-gis/

[Δροσος Γεωργιος]

Τεραστίων διαστάσεων γρανίτης εντοπίστηκε κάτω από παγετώνα της Ανταρκτικής.

Η ανακάλυψη φωτίζει τις γεωλογικές διεργασίες στην παγωμένη ήπειρο.

Επιστήμονες ανακάλυψαν έναν γιγάντιο γρανιτικό όγκο κρυμμένο κάτω από τον Δυτικό Παγετώνα της Ανταρκτικής. Με διάμετρο 100 χιλιομέτρων και πάχος πάνω από 7 χιλιόμετρα η τεράστια βραχώδης δομή έχει περίπου το μισό μέγεθος της Ουαλίας.Ερευνητές από τη Βρετανική Αποστολή της Ανταρκτικής (BAS),την παλαιότερη και πιο οργανωμένη ερευνητική αποστολή στην Ανταρκτική, αναφέρουν ότι η τεράστια πλάκα γρανίτη βρίσκεται κάτω από τον παγετώνα Pine Island και πιθανότατα σχηματίστηκε κατά την Ιουρασική περίοδο. Η ανακάλυψη του γιγάντιου γρανίτη ήταν δυνατή χάρη σε λίγους μυστηριώδεις ροζ βράχους που εντοπίστηκαν σε παγωμένες ηφαιστειακές κορυφές της ηπείρου. Οι ασυνήθιστοι αυτοί βράχοι, τοποθετημένοι στις κορυφές των βουνών, προβλημάτιζαν τους επιστήμονες για δεκαετίες. Τελικά οι ερευνητές συνειδητοποίησαν ότι αποτελούν μικροσκοπικά κομμάτια του γιγάντιου γρανίτη που μεταφέρθηκαν εκεί από παγετώνες στο μακρινό παρελθόν.«Είναι αξιοθαύμαστο ότι ροζ βράχοι γρανίτη στην επιφάνεια μας οδήγησαν σε έναν κρυφό γίγαντα κάτω από τον πάγο. Όχι μόνο λύσαμε το μυστήριο για την προέλευση αυτών των βράχων, αλλά αποκαλύψαμε και νέες πληροφορίες για το πώς κινούνταν το στρώμα πάγου στο παρελθόν και πώς μπορεί να αλλάξει στο μέλλον» λέει ο Δρ. Τομ Τζόρνταν γεωφυσικός στη BAS, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης.Αρχικά οι επιστήμονες αναρωτήθηκαν από πού προέρχονταν οι ροζ βράχοι στην κορυφή της οροσειράς Χάντσον.  «Οι ροζ γρανίτες είναι σε πλήρη αντίθεση με τους μαύρους βασάλτες από κάτω άρα ήταν προφανές ότι μεταφέρθηκαν από αλλού» αναφέρει ο Τζόρνταν. Μετρώντας τη ραδιενεργό διάσπαση των ορυκτών σε μικροσκοπικά κρυστάλλια οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι σχηματίστηκαν περίπου πριν 175 εκατομμύρια χρόνια δηλαδή 75 εκατομμύρια χρόνια παλαιότερα από τα περισσότερα πετρώματα της Δυτικής Ανταρκτικής.Η πλήρης εικόνα εμφανίστηκε όταν οι ερευνητές ξεκίνησαν αεροφωτογραφίες και μετρήσεις βαρύτητας στην περιοχή. «Η βαρύτητα είναι η έλξη ανάμεσα σε εσένα και ό,τι βρίσκεται κάτω από τα πόδια σου. Αν στέκεσαι σε μια πλάκα μολύβδου η μάζα σε τραβάει περισσότερο από ό,τι αν στέκεσαι σε ξύλο. Οι διαφορές αυτές είναι πολύ μικρές αλλά οι πολύ ακριβείς αισθητήρες των αεροσκαφών μας μπορούν να τις ανιχνεύσουν» λέει ο Τζόρνταν.Μετρώντας την περιοχή σε δικτυωτό μοτίβο πτήσεων οι επιστήμονες δημιούργησαν χάρτη πυκνών και λιγότερο πυκνών πετρωμάτων αποκαλύπτοντας μια γεωλογική ανωμαλία κάτω από τον παγετώνα Pine Island συμβατή με κρυμμένο γρανίτη. Στο παρελθόν όταν το στρώμα πάγου ήταν πολύ παχύτερο ο παγετώνας μετέφερε τους βράχους στην κορυφή των βουνών και η ανεύρεση των ροζ βράχων μόνο σε μισά βουνά δείχνει ότι υπήρχαν δύο ξεχωριστά ρεύματα πάγου που μετέφεραν υλικό στα βουνά.«Οι βράχοι παρέχουν απίστευτες πληροφορίες για το πώς άλλαξε ο πλανήτης μας με το πέρασμα του χρόνου ειδικά για το πώς οι πάγοι διαμόρφωσαν την Ανταρκτική. Οι βράχοι αυτοί είναι θησαυρός πληροφοριών για ό,τι βρίσκεται βαθιά κάτω από τον πάγο»Η ανακάλυψη έχει σημαντικές συνέπειες για την κατανόηση του μέλλοντος της Ανταρκτικής. Κατανοώντας τη γεωλογία κάτω από το στρώμα πάγου, οι επιστήμονες μπορούν να φτιάξουν ακριβέστερα μοντέλα υπολογιστών για το πώς θα κινείται και θα λιώνει ο πάγος, επηρεάζοντας τα παγκόσμια επίπεδα της θάλασσας. Αυτό το εύρημα δίνει ενδείξεις για το πώς μπορεί να αλλάξει το Δυτικό Παγετώνα στο μέλλον, πληροφορίες ζωτικής σημασίας για να καθορίσουμε τον αντίκτυπο της ανόδου της στάθμης της θάλασσας σε παράκτιους πληθυσμούς σε όλο τον κόσμο» αναφέρει η Δρ. Τζόαν Τζόνσον γεωλόγος στη BAS.

Ο παγετώνας

Ο Pine Island Glacier καλύπτει έκταση περίπου 175 χιλιάδων τετραγωνικών χλμ στη Δυτική Ανταρκτική αποτελώντας έναν από τους παγετώνες «αναφοράς» της παγωμένης ηπείρου και ταυτόχρονα έναν από τους ταχύτερα κινούμενους παγετώνες της.Τα τελευταία χρόνια οι κλιματικές αλλαγές έχουν οδηγήσει στην ταχεία τήξη του. Κάποια στιγμή δημιουργήθηκε στον παγετώνα μια τεράστια σχισμή μήκους περίπου 30 χλμ, πλάτους 80 μέτρων και βάθους 70 μέτρων. Αυτή η διαδικασία προκαλεί την απόσπαση τεράστιων κομματιών πάγου που μετατρέπονται σε παγόβουνα. Έχουν αποσπαστεί κομμάτια πάγου με μέγεθος παρόμοιο με αυτό της Σιγκαπούρης.Στην περίπτωση του Pine Island Glacier το πρόβλημα σύμφωνα με τους ειδικούς δεν είναι η αύξηση της θερμοκρασίας στην ατμόσφαιρα αλλά η αύξηση της θερμοκρασίας των υδάτων στα οποία βρίσκεται προκαλώντας την τήξη του. Τα ευρήματα μελέτης με επικεφαλής επιστήμονες του αμερικανικού Πανεπιστημίου Ουάσιγκτον στο Σιάτλ αποκαλύπτουν ότι η κατάσταση του παγετώνα δεν είναι απλά μη αναστρέψιμη αλλά η κατάρρευση του είναι απλά θέμα λίγων ετών.

Εικόνα ενός τμήματος του παγετώνα.

Ένας από τους βράχους γρανίτη που μελέτησαν οι επιστήμονες για να εντοπίσουν την προέλευση τους.

https://www.naftemporiki.gr/techscience/2023725/terastion-diastaseon-granitis-entopistike-kato-apo-pagetona-tis-antarktikis/