Παρατήρηση διπλών-πολλαπλών αστέρων

[alepohori]

Πόσα όμορφα πράγματα προσφέρονται για παρατήρηση εκεί πάνω...

 

Όταν ξεκίνησα την παρατήρηση το περασμένο καλοκαίρι,όρισα σαν πρωταρχικό μου στόχο,την εξάντληση του Messier.Μετά είδα ότι μου άρεσε πολύ και το ψάξιμο αντικειμένων του NGC!

 

Στην προσπάθειά μου όμως για τον εντοπισμό των διάφορων αντικειμένων,βρίσκω στον "δρόμο μου",μέσα από το προσοφθάλμιο,πολλά και όμορφα ζευγαράκια αστεριών,στα μερικά από τα οποία είναι τόσο κοντά το ένα στο άλλο,που μόνο με πολύ προσεκτική ματιά, "σπάνε" στα επιμέρους αστέρια..

 

Έχοντας δει ήδη μερικά πολύ ωραία ζεύγη,τα μέλη των οποίων έχουν εντελώς διαφορετικό χρώμα και μέγεθος,αποφάσισα να προσθέσω άλλη μία λίστα στο σημειωματάριο μου, εκτός από την "Μessier" και "NGC" ,αυτή των "Διπλών συστημάτων".

 

Με αφορμή το σχετικό άρθρο του Astronomy Νοεμβρίου,σκέφτομαι να προχωρήσω σε μία πολύ απλή και ενδιαφέρουσα εργασία:Την καταγραφή των 2 βασικότερων χαρακτηριστικών ενός πολλαπλού συστήματος: α)της γωνιακής απόστασης των επιμέρους μερών ενός πολλαπλού συστήματος και β)της σχετικής θέσης που έχει το ένα μέλος του συστήματος με τα υπόλοιπα,αλλά και την αλλαγή της θέσης αυτής με το πέρασμα του χρόνου.

 

Υπάρχει κανείς που ασχολείται συστηματικά με αυτή τη μελέτη;Τι είδους προσοφθάλμια χρησιμοποιεί;Πώς μπορώ να βρω προσοφθάλμια για την μέτρηση του angular seperation και του position angle;;;;

 

 

Ευχαριστώ πολύ για την υπομονή σας

[aristarchus]

Καλη απολαυση Δημητρη: http://www.astroleague.org/al/obsclubs/dblstar/dblstar1.html και http://www.astroleague.org/al/obsclubs/dblstar/dblstar2.html ...

[alepohori]

Ευχαριστώ κύριε Αντώνη! Το link δεν ανοίγει όμως, ,θα δοκιμάσω αργότερα.

 

Πού μπορώ να βρω προσοφθάλμια για την μέτρηση του angular seperation και του position angle;

[aristarchus]

Ευχαριστώ κύριε Αντώνη! Το link δεν ανοίγει όμως, ,θα δοκιμάσω αργότερα.

Μολις τωρα δοκιμασα και ανοιγουν μια χαρα και τα δυο ....

 

Πού μπορώ να βρω προσοφθάλμια για την μέτρηση του angular seperation και του position angle;

Αυτο ειναι ευκολο ... υπαρχει ενα προσοφθαλμιο το οποιο το κανουμε χρηση για πολικη ευθυγραμμιση με την τεχνικη του "drift method" και καθως επιτρεπει τις μετρησεις που αναφερεις ... ριξε μια ματια εδω: http://www.astronomics.com/main/product.asp/catalog_name/Astronomics/category_name/VE3UW8TGJ1M28P7UJNFFEB7RL7/product_id/4311 και πατα με το ποντικι στο κειμενο "A very unsharp image of the reticle pattern borrowed from Celestron's website and blown up. We're working on a better one of our own." οπου θα δεις τα νηματα που σε ενδιαφερουν.

[gbirsianis]

Εκτός από τον πολύ ωραίο αστρομετρικό προσοφθάλμιο, χρήσιμο εργαλείο αποτελούν και τα παρακάτω βιβλία :

- Observing & Measuring Visual Double Stars by Bob Argyle

(ISBN 1-85233-558-0).

- double stars for small telescopes by Sissy Haas

(ISBN 1-931559-32-5).

Το πρώτο είναι ένα πλήρες εγχειρίδιο παρατήρησης και μέτρησης διπλών άστρων, ενώ το δεύτερο είναι κατάλογος με τα διπλά άστρα ανά αστερισμό, όπου παρατίθενται πολύ χρήσιμα στοιχεία, όπως ουρανογραφικές συντεταγμένες, διαχωρισμός, position angle κλπ.

Έτσι μπορείς να κάνεις και διασταύρωση των δικών σου μετρήσεων.

Καλές Παρατηρήσεις

Γιώργος

[alepohori]

Πού μπορώ να βρω προσοφθάλμια για την μέτρηση του angular seperation και του position angle;

Αυτο ειναι ευκολο ... υπαρχει ενα προσοφθαλμιο το οποιο το κανουμε χρηση για πολικη ευθυγραμμιση με την τεχνικη του "drift method" και καθως επιτρεπει τις μετρησεις που αναφερεις ... ριξε μια ματια εδω: http://www.astronomics.com/main/product.asp/catalog_name/Astronomics/category_name/VE3UW8TGJ1M28P7UJNFFEB7RL7/product_id/4311

 

Δυστυχώς κ.Αντώνη το συγκεκριμένο προσοφθάλμιο δε ταξιδεύει εκτός Αμερικής

[aristarchus]

Πού μπορώ να βρω προσοφθάλμια για την μέτρηση του angular seperation και του position angle;

Αυτο ειναι ευκολο ... υπαρχει ενα προσοφθαλμιο το οποιο το κανουμε χρηση για πολικη ευθυγραμμιση με την τεχνικη του "drift method" και καθως επιτρεπει τις μετρησεις που αναφερεις ... ριξε μια ματια εδω: http://www.astronomics.com/main/product.asp/catalog_name/Astronomics/category_name/VE3UW8TGJ1M28P7UJNFFEB7RL7/product_id/4311

 

Δυστυχώς κ.Αντώνη το συγκεκριμένο προσοφθάλμιο δε ταξιδεύει εκτός Αμερικής

Πιστευω να υπαρχει μια εξισου καλη λυση .... η προσφορα της Baader την οποια πρεπει να την εχει ο κ. Ηλιοπουλος (ΑΚΤΙΣ).

[IsAB]

Αγαπητέ φίλα Αλεποχώρι, βρήκα το thread σου αναζητώντας απαντήσεις στα ίδια ερωτήματα που έθετες τότε, και ήθελα να σε ρωτήσω, εφ'όσων έχεις ασχοληθεί περισσότερο με το θέμα, αν έχεις να προτείνεις κάποια βιβλία/Links/εξοπλισμό σχετικά με το θέμα παρατήρησης/μέτρησης πολλαπλών συστημάτων.

Εννοείται οτι οποιοσδήποτε έχει να δώσει σχετικές πληροφορίες είναι παραπάνω απο ευπρόσδεκτος να το κάνει

 

Ζητώ συγνώμη για την νεκρανάστηση του thread (έεε, του νήματος ήθελα να πώ), αρχικά σκέφτηκα να κάνω την ερώτηση μου με PM αλλα αποφάσισα οτι ίσως να υπάρχουν και άλλοι στους οποίους να είναι χρήσιμες τέτοιες πληροφορίες, καλύτερα λοιπόν να είναι όλα μαζεμένα παρα να φτιάξω καινούργιο thread (ναι, νήμα).

[vag_stephanou]

Η λίστα που υπάρχει στο http://www.astroleague.org/al/obsclubs/dblstar/dblstar2.html, που είχε δώσει ο Αντώνης, μου έχει δώσει αρκετές ώρες ευχάριστης παρατήρησης! Επίσης, για μια πρόχειρη εκτίμηση του position angle (κυρίως για επιβεβαίωση ότι έχουμε το σωστό διπλό στο προσοφθάλμιο) αρκεί να προσδιορισουμε μέσα στο πεδίο μας που είναι ο βορράς και η ανατολή (όσοι έχουν ισημερινή το κάνουν πολύ εύκολα κουνώντας λίγο τον dec άξονα προς βορρα) και έτσι να δούμε τον "προσανατολισμό" του διπλού συστήματος.

[IsAB]

Έχω ταράξει το google για να βρώ μια αντίστοιχη μέθοδο για προσανατολισμό "στο περίπου" για χρήστες αλταζιμουθιακής βάσης (βλ. dob) ώσπου μου κατέβηκε μια ιδέα.

 

Άν αφήσουμε τα αστέρια να "κινηθούν" μέσα στο προσοφθάλμιο, ο άξονας κίνησης τους δεν θα αντιστοιχεί στον άξονα Ανατολής-Δύσης (και με αυτήν την κατεύθυνση);

 

Ελπίζω να μην κάνω μεγάλη γκάφα αλλα η απειρία μου ας είναι ελαφρυντικό.

[vag_stephanou]

Η ιδέα σου δεν είναι καθόλου γκάφα, ίσα ίσα περιγράφεται πολλές φορές σε σχετικά άρθρα. Το αστέρι θα κινηθεί προς τη δύση και μετά, ανάλογα με τον τύπο του τηλεσκοπίου σου, ξέρεις όλα τα σημεία μέσα στο προσοφθάλμιο. Συγκεκριμένα για νευτώνειο, μέσα από το προσοφθάλμιο βλέπεις όπως ακριβώς στους χάρτες (απλά το πάνω είναι κάτω), δηλαδή η ανατολή παίρνει το μέρος της δύσης σε σχέση με μια κλασσική πυξίδα. (Στους χάρτες, η δύση είναι ΔΕΞΙΑ, το ίδιο και στον ουρανό αν δε λάβουμε υπόψη τα σημεία του ορίζοντα, αλλά την αντιστοιχία με τους χάρτες και μόνο. Αυτό συμβαίνει γιατί είμαστε ΜΕΣΑ στην ουράνια σφαίρα, και όχι από πάνω. Ο καλύτερος τρόπος για να το καταλάβεις, είναι να φανταστείς ότι είσαι μέσα στη Γη και κοιτάς πχ την Ελλάδα. Η ανατολή θα είναι στα αριστερά σου.)

[IsAB]

Με λίγη προσπάθεια το κατάλαβα, ευχαριστώ Βαγγέλη.

[B.D. Foxmoor]

Επαναφέρω το θέμα γιατί έχω διαπιστώσει ότι μου αρέσουν πολύ σαν θέαμα τα διπλά άστρα και στο "σπάσιμο" τους.

Η ερώτηση μου είναι ποιες μεγεθύνσεις είναι οι ιδανικές για το "σπάσιμο" των διπλών για ένα τηλεσκόπιο 8'' Dob.

 

Φαντάζομαι ότι ένας ορθοσκοπικός κάνει την δουλειά αυτή καθώς δεν με ενδιαφέρει ιδιαίτερα το πεδίο στο συγκεκριμένο θέαμα...σωστά?

[B.D. Foxmoor]

Anyone?

[sheliak]

Aγγελε να κανω μια προσπαθεια.. να δω και αν εχω καταλαβει τι παιζει..

ιδανικη μεγεθυνση για το σπασιμο τον διπλων δεν πιστευω να μπορουμε να που πουμε οτι υπαρχει.

Η μεγεθυνση σπασιματος εξαρταται απο τα χαρακτηριστικα του καθε διπλου αστερα..

 

Για να δουμε ειναι ετσι??

[Andreas72]

Aγγελε να κανω μια προσπαθεια.. να δω και αν εχω καταλαβει τι παιζει..

ιδανικη μεγεθυνση για το σπασιμο τον διπλων δεν πιστευω να μπορουμε να που πουμε οτι υπαρχει.

Η μεγεθυνση σπασιματος εξαρταται απο τα χαρακτηριστικα του καθε διπλου αστερα..

 

Για να δουμε ειναι ετσι??

 

Έτσι είναι Άγγελε.Και για να το κάνουμε πιο λιανά...όσο πιο κοντά(σε arcsec) είναι το ένα αστέρι με το άλλο τόσο πιο μεγάλη μεγέθυνση θα χρειαστούμε για να το σπάσουμε.

[vag_stephanou]

...μέχρι να φτάσουμε στη διακριτική ικανότητα του τηλεσκοπίου, κάτι που βέβαια δε θα γίνει σχεδόν ποτέ, αφού θα μας προλάβει η διακριτική (ή μάλλον αδιάκρτη... ) ικανότητα της ατμόσφαιρας...!

[alepohori]

Παραθέτω μια πολύ ωραία εξήγηση του Στέφανου Σοφολόγη . Δε βρήκα την αντίστοιχη δημοσίευση, γιαυτό και το ανέκτησα από το αρχείο μου.

 

"Λόγω του φαινομένου της περίθλασης του φωτός που συμβαίνει όταν αυτό περνάει από ένα άνοιγμα (οπή, φακός, κάτοπτρο κλπ.), τα σημειακά αντικείμενα, δηλ. αυτά που έχουν αμελητέες διαστάσεις, δεν απεικονίζονται σαν σημειακά, αλλά το είδωλό τους έχει διαστάσεις μεγαλύτερες και ίσες με το όριο Dawes του τηλεσκοπίου (η μονάδα μέτρησης είναι το δευτερόλεπτο της μοίρας (") όπως γράφεις ή arc-second.) Λέγοντας διαστάσεις εννοούμε τη φαινόμενη διάμετρο του αντικειμένου στον ουρανό και για τα αστέρια είναι συνήθως πολύ μικρότερη από 0,01 arcsec.

 

Παράδειγμα: Έστω δύο αστέρια που έχουν στον ουρανό φαινόμενη διάμετρο 0,001 arcsec το πρώτο και 0.003 arcsec το δεύτερο. Λόγω της περίθλασης του φωτός δεν θα παρουσιαστούν στο εστιακό επίπεδο του τηλεσκοπίου με αυτές τις διαστάσεις αλλά σαν φωτεινοί δίσκοι (δίσκοι Airy) με διάμετρο 0,65arcsec (0.65”) για ένα τηλεσκόπιο 8 ιντσών. Κανένα αστρικό είδωλο δεν μπορεί να φανεί πιο μικρό από αυτό το όριο, όσο μικρό κι αν είναι στην πραγματικότητα. Αν χρησιμοποιήσουμε μεγαλύτερο τηλεσκόπιο, οι δίσκοι θα γίνουν 0,47arcsec (για 10ιντσο) ή 0,32 arcsec (14ιντσο). Η σχέση που δίνει τη διακριτική ικανότητα r σε arcsec για ένα τηλεσκόπιο διαμέτρου ιντσών είναι r=4,56/D.

Με βάση αυτά απαντώ στις ερωτήσεις που έθεσες (με διαφορετική σειρά):

 

1 και 3. Ασφαλώς μπορούμε να διακρίνουμε αστέρια με πραγματική φαινόμενη διάμετρο μικρότερη από το όριο του Dawes, αρκεί η φωτεινότητά τους να είναι εντός των δυνατοτήτων του τηλεσκοπίου. Ο όρος διακριτική ικανότητα αναφέρεται στο κατά πόσο μπορούμε να διακρίνουμε ξεχωριστά δύο αστέρια που είναι τόσο κοντά μεταξύ τους ώστε οι φωτεινοί δίσκοι τους να εφάπτονται ή να αλληλεπικαλύπτονται. Όταν τα κέντρα τους απέχουν κατά το όριο του Dawes, τότε αλληλεπικαλύπτονται κατά μία ακτίνα και αρχίζουν να φαίνονται σαν ένα αστέρι αντί για δύο. Στην πράξη το seeing δυσκολεύει περισσότερο τα πράγματα και μπορεί να μην καταφέρουμε να έχουμε καλύτερη διακριτική ικανότητα από 1,0~ 0,7arcsec ακόμα και με μεγάλα τηλεσκόπια. Το αν ένα αστέρι θα το δούμε σαν σημείο ή σαν δίσκο στον προσοφθάλμιο φακό εξαρτάται από τη μεγέθυνση αλλά για να γίνει κατανοητό πρέπει να απαντηθεί σε συνδιασμό με την ερώτηση 4.

 

 

4. Η διακριτική ικανότητα του γυμνού ματιού είναι συνήθως 60~90 arcsec. Αυτό σημαίνει ότι οποιοδήποτε είδωλο ή αντικείμενο παρουσιάζεται μπροστά μας με φαινόμενη διάμετρο μικρότερη απ’ αυτό το τόξο, το βλέπουμε σαν σημείο, δηλ. χωρίς διαστάσεις, εκτός αν το μεγεθύνουμε.

Ας πάμε πάλι στο παραπάνω παράδειγμα: Το 8ιντσο τηλεσκόπιο κάνει όλα τα αστέρια να φαίνονται σαν δίσκοι 0,65arcsec. Με τα δικά μου μάτια που τυχαίνει να έχουν διακριτική ικανότητα 85arcsec πρέπει να μεγεθύνω τους δίσκους των 0,65sec τόσες φορές ώστε να φαίνονται σαν δίσκοι 85arcsec. Δηλ. να χρησιμοποιήσω μεγέθυνση 85:0,65 = 130 φορές. Τότε θα πάψω να βλέπω τα αστεράκια σαν σημεία και θα αρχίσω να τα διακρίνω σαν ελάχιστους δίσκους. Επιπλέον θα μπορώ να διακρίνω ως ξεχωριστά αστέρια που η μεταξύ τους φαινόμενη απόστασή τους είναι στο όριο του Dawes, δηλ. θα εκμεταλλεύομαι στο έπακρο τη διακριτική ικανότητα του συγκεκριμένου τηλεσκοπίου (εφόσον βέβαια τα οπτικά του επιτρέπουν να φτάνει σ΄ αυτή τη θεωρητική ανάλυση). Στην πράξη αν χρησιμοποιήσω κάπως μεγαλύτερη μεγέθυνση (200Χ) θα δω ευκολότερα τις λεπτομέρειες, παρότι στην εικόνα δεν θα προστεθεί επιπλέον λεπτομέρεια.

 

2. Πράγματι το χώρισμα Cassini στον Κρόνο είναι της τάξης των 0,5~0.6 arcsec. Κι όμως είναι ορατό όχι μόνο με τηλεσκόπια 4 ιντσών αλλά και με 2,4 ιντσών (60mm), ενώ θεωρητικά θα απαιτούνταν τηλεσκόπιο 8~10 ιντσών!

Γιατί συμβαίνει αυτό το παράδοξο με τα μικρά τηλεσκόπια; Ας σκεφτούμε όλα τα (άπειρα και συνεχόμενα) φωτεινά σημεία στις «όχθες» του Cassini. Λόγω της περίθλασης αυτά σκορπούν σε δίσκους που αλληλεπικαλύπτονται και στην περιοχή των «οχθών» και επάνω στο μαύρο κενό του χωρίσματος (λιγότερο όμως γιατί λείπουν τα φωτεινά σημεία του κενού). Επιπλέον, ο δίσκος στον οποίο σκορπά ένα φωτεινό σημείο είναι φωτεινότερος στο κέντρο και σκοτεινότερος προς την περιφέρειά του. Το αποτέλεσμα είναι να χαθεί η καθαρά μαύρη περιοχή, όμως θα αφήσει στη θέση της μια περιοχή απλά λιγότερο φωτεινή από τις «όχθες». Επειδή αυτό το φαινόμενο της διαβάθμισης του κοντράστ συμβαίνει κατά μήκος μιας γραμμής (της καμπύλης του χωρίσματος) γίνεται εύκολα αντιληπτό στο μάτι. (Και κυρίως επειδή ο εγκέφαλός μας επεξεργάζεται πολύ αποτελεσματικότερα τα ερεθίσματα που φτιάχνουν γραμμές από ότι τα σημεία.) Αν το Cassini ήταν μια σκοτεινή οπή φαινόμενης διαμέτρου 0,5arcsec κι όχι γραμμή φαινόμενου πλάτους 0,5arcsec, δεν θα φαινόταν καθόλου.

Ανάλογο φαινόμενο συμβαίνει με γραμμικά χαρακτηριστικά στη Σελήνη. Έτσι, η χαράδρα πλάτους 700m που βρίσκεται μέσα στην κοιλάδα Vallis Alpes μπορεί να φανεί με ένα τηλεσκόπιο 10 ιντσών (σε άριστες συνθήκες) παρότι το φαινόμενο πλάτος της είναι 0,38arcsec (για τη Σελήνη σε απόσταση 380.000 km). Αντίθετα, ένας σκοτεινός κρατήρας 700m δεν θα φανεί με το ίδιο τηλεσκόπιο (θα φανεί όμως σαν σημείο αν τα χείλη του φωτιστούν έντονα από πλάγιο φως.) Γενικά, στη Σελήνη και στους πλανήτες θα πρέπει να έχουμε χαρακτηριστικά με έντονο κοντράστ (και άριστο seeing) για να εκμεταλλευτούμε τη διακριτική ικανότητα του τηλεσκοπίου. "

[IsAB]

Για εμένα όσο πιο "σφιχτός" είναι ενας διπλός τόσο πιο μεγάλη μεγένθυση χρειάζεται για να τον σπάσεις (seeing επιτρέποντως) και συνάμα αν ένα η όλα τα μέλη του είναι πολύ αμυδρά είναι πιο εύκολο να τα παρατηρήσεις σε μικρότερες μεγενθύσεις, με βολεύει πολύ η χρήση του baader zoom στην παρατήρηση τους.

[B.D. Foxmoor]

Ευχαριστώ πολύ παιδιά!

Με καλύψατε πλήρως..ειδικά η εξήγηση του κ.Σοφολόγη.

[B.D. Foxmoor]

Δημήτρη τελικά είχες αγοράσει κάποιο μικρομετρικό προσοφθάλμιο?

Αν ναι, ποιο συγκεκριμένα?

Σε βολεύει?

[B.D. Foxmoor]

Συγγνώμη για τα τρία συνεχόμενα δικά μου ποστ αλλά μόνος μου παλεύω σε αυτό το thread

 

Ένα calculator για τον υπολογισμό του Dawes Limit:

 

http://www.asterism.org/clubact/calc06.htm

[B.D. Foxmoor]

Ένα πολύ καλό άρθρο για να καταλάβει κανείς το Resolution ,που βρήκα στο CloudyNights.

 

ΥΓ. Μόλις βρω χρόνο και αφού μου απαντήσει θετικά ο συγγραφέας του (για να μην υπάρξει πρόβλημα με τα πνευματικά δικαιώματα ) θα το μεταφράσω στα ελληνικά.

resolution double stars.pdf

[alepohori]

Προχθές, από Αλεποχώρι, είχαμε μια πολύ χαλαρή παρατήρηση. Με τον Pocket Sky Atlas και το 8άρι, είπα να δω εύκολους στόχους στον Κύκνο.

Μεταξύ αυτών, ξεχώρισα το πολύ όμορφο διπλό Σ2576. Είναι δίπλα στο επίσης διπλό 17Κύκνου, αλλά το Σ2576 είναι πολύ πιο όμορφο. Αποτελείται από 2 πορτοκαλοκίτρινα αστεράκια ακριβώς ίδιου μεγέθους 8,6, φασματικού τύπου K5. Πρόκειται για ένα από τα αγαπημένα μου διπλά.