Ομορφο συμπαν

[ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΙΟΥ ΛΕΩΝ]

Ολοι οσοι εχουν δει εικονες απο το διαστημα(πλανητες,γαλαξιες,νεφελωματα,σμηνη),ειτε εχουν σχεση με την αστρονομια,ειτε οχι,ακομα και αν δεν εχουν ιδεα για το τι ειναι αυτο που βλεπουν,συμφωνουν οτι ειναι ομορφο.Και ο χαρακτηρισμος ομορφου η ασχημου γινεται ενστικτωδως,οχι μετα απο σκεψη.Να μην ξεχναμε οτι προκειται για εικονες που ειναι ξενες στον ανθρωπο,δεν εχει μεταβιβαστει γνωση απο γενεα σε γενεα,οπως π.χ.για το ομορφο αλογο,την αποκρουστικη κατσαριδα η την επικινδυνη φωτια.

Γιατι η εικονα του Κρονου με τα δαχτυλιδια του κανει τον εγκεφαλο μας να στειλει θετικα μυνηματα?Γιατι να μην φοβομαστε η να σιχαινομαστε ενα νεφελωμα?Ποια η διαφορα για τον εγκεφαλο μας για αυτες τις νεες εικονες με την εικονα της σεληνης με γυμνο ματι η τη γαλαξιακη ζωνη,αντικειμενα που εβλεπε ο ανθρωπος ανεκαθεν?Σιγουρα δεν ξεχωριζουμε με το ενστικτο τον <καλο>δορυφορο απο τον <κακο>κομητη που μπορει να μας απειλησει.Υπαρχει επιστημονικη εξηγηση γιατι η εικονα των ουρανιων σωματων δεν μας στελνει αρνητικα μυνηματα,παρα το οτι προκειται για κατι το αγνωστο?Ειναι μονο τυχη των αστρονομων?

[Ifikratis]

Προσωπικά απο θέμα καλαισθησίας το ίδιο αισθάνομαι όταν βλέπω ένα δένδρο ή όταν βλέπω ένα γαλαξία. ΤΟ αίσθημα του "ωραίου" είναι αποτέλεσμα της συμμετρίας που υπάρχει στα αντικέιμενα (πλην νεφελωμάτων). Η συνειδητοποίηση του μεγέθους και της απόστασης προκαλεί μεν δέος αλλα δε νομίζω ότι συνειγορεί υπερ της "ομορφιάς".Προφανώς το θέμα συμμετρία που υπάρχει στους πλανήτες και τους γαλαξίες είναι κάτι που προκαλεί το αίσθημα του ωραίου. Δε θα λεγα ότι το ίδιο είναι ένα νεφέλωμα, το οποίο είναι ακανόνιστο. Άυτό αποδεικνύεται απο το ότι είναι πιο όμορφο το Μ57 απο το Μ8. Το ένα έχει συμμετρία, ενώ το άλλο όχι. Είναι όμως και θέμα πληροφορίας. Αλλιώς βλέπει κάποιος ωραίο ένα γαλαξία που διακρίνει καποιες σπείρες μεσω πλαγίας διόπτευσης, και αλλιώς είναι να βλέπει μια έγχρωμη εικόνα απο μια ccd κάμερα. Σαφώς στη δεύτερη περίπτωση η αίσθηση του ωραίου είναι μεγαλύτερη.

[Μιχάλης]

συμφωνω απολυτα με τον ιφικρατη...

[gbirsianis]

Συμφωνώ με την προηγούμενη τοποθέτηση, ωστόσο θα ήθελα να προσθέσω ότι δεν είναι μόνο η συμμετρία που προκαλεί την ευχαρίστηση στη θέα των ουράνιων αντικειμένων. Κοιτάζοντας τους Στύλους της Δημιουργίας στο Μ16, οι οποίοι στερούνται κάθε συμμετρίας, δεν μπορείς να μην μείνεις έκπληκτος από την ομορφιά τους.

Απαντώντας λοιπόν στο φιλοσοφικό ερώτημα του Λεωνίδα θα έλεγα ότι αυτό που μας κάνει να βρίσκουμε καθετί όμορφο (άλλο λιγότερο και άλλο περισσότερο) στον ουρανό είναι ο απευθείας συνδεσμός μας με το σύμπαν, το υλικό της κατασκευής μας, το γεγονός ότι στα κύτταρά μας βρίσκονται τα δομικά εκείνα υλικά που παράγονται στις καρδιές των άστρων.

 

Φιλικά

Γιώργος

[astrovox]

Οταν κοιτάμε ένα αντικείμενο μέσα από τηλεσκόπιο έχουμε εκ των προτέρων εκδηλώσει μια θέληση και ένα ενδιαφέρον να το δούμε και ως αποτέλεσμα αυτού ερχόμαστε σε επαφή με την εικόνα. Η εικόνα που βλέπουμε είναι στενά συσχετισμένη με τη γνώση που έχουμε για αυτό το αντικείμενο και την όλη διαδικασία με την οποία ξέρουμε ότι βλέπουμε ένα αντικείμενο που δεν μπορούμε να δούμε δια γυμνού οφθαλμού. Κατά συνέπεια η αίσθηση της ομορφιάς είναι εξαρτημένη και με παράγοντες πέρα από τα καθαρά οπτικά χαρακτηριστικά της εικόνας που βλέπουμε όπως οι παράγοντες που ανέφερα και άλλοι ψυχολογικοί, κυρίως, λόγοι. Δεν μπορούμε να το συγκρίνουμε άμεσα με την τέχνη, για παράδειγμα, όπου ο θεατής μπορεί να έρθει σε επαφή με ένα δημιούργημα χωρίς "παρελθόν" στη μεταξύ τους σχέση.

[vtsamis]

Είναι πολύ ενδιαφέρον το θέμα και χρήζει επιστημονικής ανατομίας και φιλοσοφικής διερεύνησης. Μερικές σκέψεις μου:

 

Το αίσθημα του ωραίου και οι αισθητικές αξίες αφορούν τη ιδιαίτερη αυτή στάση της ψυχής μας προς τη φύση ή προς ένα καλλιτεχνικό δημιούργημα, με βάση ορισμένους κανόνες και σχέσεις. Εδώ συμφωνώ με τον Ιφικράτη. Οι αστρονομικές εικόνες / φωτογραφίες, όπως ακριβώς και η εικόνα ενός άνθους ή ενός οστράκου, αποκωδικοποιούνται από την αισθητική - καλαισθητική εμπειρία με εργαλεία-κριτήρια όπως η συμμετρία, η χρυσή τομή, η αντίθεση και η αρμονία όγκων, γραμμών, χρωμάτων, οι σχέσεις μέρους προς όλον ή των μερών μεταξύ τους. Πάντως το αντικείμενο που εξετάζει η αισθητική μας συνείδηση γίνεται αντιληπτό ως ένα ολοκληρωμένο όλον, και όχι αποσπασματικά.

Γιώργο, ακόμα και η περίφημη φωτογραφία του M16 είναι ωραία και μένουμε έκπληκτοι από την ομορφιά της, όχι διότι σκεπτόμαστε "το υλικό της κατασκευής μας, το γεγονός ότι στα κύτταρά μας βρίσκονται τα δομικά εκείνα υλικά που παράγονται στις καρδιές των άστρων", αλλά διότι καθαρά ως εικόνα, διαθέτει κώδικές και σχέσεις καθαρά αισθητικής αξίας: Μπορεί να μην έχει προφανή συμμετρία, έχει όμως το στοιχείο της χρυσής τομής, αν μετρήσεις τις αποστάσεις των στύλων. Επιπλέον, έχει σημασία η διάταξη των όγκων στην εικόνα από αριστερά-κάτω σε δεξιά-πάνω.

Επισυνάπτω δύο φωτό του Μ16, όπου ή δεύτερη είναι mirror image, και προσέξτε την τεράστια διαφορά στην αισθητική εντύπωση, καθώς τώρα οι όγκοι διατάσσονται από αριστερά-πάνω προς δεξιά-κάτω! Η mirror είναι ή δεν είναι πολύ κουραστική και αντιαισθητική για το μάτι και το πνεύμα μας; Αλλά επιστημονικά, για το διερευνητικό μάτι του επιστήμονα ή του ερασιτέχνη αστρονόμου, οι δύο εικόνες δεν έχουν καμιά διαφορά!

 

Οπότε θα διαφοροποιηθώ λίγο και από τον Ανδρέα. Αυτή η αντίληψη του ωραίου είναι μια ιδιαίτερη ψυχική-πνευματική στάση, διαφορετική απο τη θεωρητική στάση της επιστημονικής διερεύνησης, όπου η αξία απορρέει από τη σχέση με την έννοια του αληθούς. Εδώ έχουμε άλλου είδους πνευματική απόλαυση, που προκύπτει από την τάση του νου προς το "ειδέναι", προς τη γνώση. Την κίνηση της ψυχής μας προς αυτήν την κατεύθυνση προκαλεί η ανάγκη για μέθεξη της αλήθειας.

 

Οι δύο αυτές τάσεις του πνεύματος, προς το ΩΡΑΙΟ και προς το ΑΛΗΘΕΣ κάποτε βέβαια μπορούν φαινομενικά να συναντώνται, όταν μελετούμε και ταυτόχρονα θαυμάζουμε τη Φύση: το Μ16, το Μ56, ένα δένδρο ή έναν ιστό αράχνης, ή τους δακτυλίους του Κρόνου, είναι όμως κατά την άποψή μου σαφείς και διαχωρισμένες - εδώ και πάλι συμφωνώ απολύτως με τον Ιφικράτη.

Θα έλεγα ότι έχουν ένα κοινό σημείο: την αποστασιοποίηση από τον χρηστικό, το ωφελιμιστικό, το εφήμερο.

[vag_stephanou]

Νομίζω πως οριστική απάντηση θα δινόταν αν έδινε κανείς φωτογραφίες σαν κι αυτές του Μ16 σε κάποιον που δεν έχει την παραμικρή ιδέα για το θέμα και χωρίς να του αναφερθεί περί τίνος πρόκειται. Εκείνου η γνώμη πιστεύω θα έλυνε σε μεγάλο βαθμό το μυστήριο...

[ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΙΟΥ ΛΕΩΝ]

Ευχαριστω πολυ για τις απαντησεις σας.Πιστευω πως εχει σημασια οτι μιλαμε για εικονες απο μακρινα και οχι οικεια αντικειμενα,ισως το αγνωστο να προξενει θαυμασμο.Σιγουρα βοηθαει η συμμετρια,αλλα δεν ειναι κανονας.Νομιζετε οτι υπαρχει διαφορετικη αντιμετωπιση μεταξυ μιας οικειας εικονας του ουρανου(σεληνη)και μιας φωτογραφιας του νεφελωματος του οριωνα?Μηπως η πρωτη ματια στα<κρυφα> ουρανια αντικειμενα αιφνιδιαζει ευχαριστα,μιας και με το ματι δεν βλεπουμε τιποτε απο αυτα,και ας εχουμε κοιταξει πολλες νυχτες τον εναστρο ουρανο?Μηπως κατι που δεν ειναι γηινο αντιμετωπιζεται διαφορετικα απο τον εγκεφαλο μας?Αν καποιος δει 2 εικονες που μοιαζουν οπτικα,μια γηινη και μια απο το συμπαν(Ισως ενας σπειρωειδης γαλαξιας και ενας κυκλωνας),θα του κανουν διαφορετικη εντυπωση?(παντα μιλαμε για την ενστικτωδη πρωτη εντυπωση,χωρις περατερω αναλυση του αντικειμενου).

[dimpap]

Λεωνιδα όντως πολύ ενδιαφέρον θέμα.

 

Νομίζω ότι θα το γενικεύσω λίγο. Ωραίο είναι ότι απλά μας ευχαριστεί, ανεξάρτητα εάν εμπεριέχει ή όχι κανόνες (συμμετρία, χρυσή τομή αρμονία κτλ). Στην προκειμένη περίπτωση η θετική προδιάθεση που έχουμε για το αντικείμενο που θα παρατηρήσουμε, είτε είναι συμμετρικό είτε όχι, είναι καταλυτική και η ευχαρίστηση που νιώθουμε όταν το παρατηρήρουμε, μας κάνει να νιώθουμε όμορφα, ευχάριστα, ωραία, απολαυστικά, χαρούμενοι, γεμάτοι ευφορία (ακόμα και η γλώσσα αγκομαχά για να μπορέσει να το περιγράψει) άσχετα εαν το αντικείμενο είναι μια μικρή ασπρόμαυρη μη συμμετρική μουντζούρα, ο εγκέφαλός μας εκλαμβάνει και καταχωρεί την εικόνα σαν όμορφη.

Λεωνίδα αν κάποιος σου δείξει μια εικόνα του m16 (Βαγγέλη θα χρησιμοποιήσω το παράδειγμά σου) και σου πει ότι αυτό το <πράγμα> θα αφανίσει τη γη και όλους όσους αγαπάς σε δύο ημέρες αυτόματα θα σου προκαλέσει μια δυσάρεστη αίσθηση θα γίνει αποκρουστικό, τρομακτικό άσχημο άσχετα εάν εμπεριέχει τον κανόνα της χρυσής τομής.

Θα μου επιτρέψετε όμως να διαφωνήσω και σε κάτι άλλο. Το αίσθημα (συναίσθημα) του ωραίου δεν είναι μόνο αποτέλεσμα της συμμετρίας ή άλλων κανόνων περιγραφής που υπάρχουν στα αντικείμενα (βλ υπερρεαλισμό στην ζωγραφική).

Η προσπάθεια μας (και ιδιαίτερα των αρχαίων Ελλήνων) για τον ορισμού του ωραίου απλά εμπεριέχει την συμμετρία και τους άλλους κανόνες.

Ή αναζήτηση απαντήσεων στη ερώτηση, γιατί μας αρέσει το ωραίο, είναι τελικά το ζητουμενο και όχι ο ορισμος του που είναι σχετικός.

Γιαυτό σε εμένα η Mona Liza πχ μπορεί να φαντάζει ωραία, ενώ σε κάποιον άλλο όχι λόγο της σχετικότητας του ορισμού.

Η αναζήτηση είναι προσωπική υπόθεση του καθενα μας και σε όποιονδήποτε ορισμό ή αλήθεια και να μας οδηγήσει είμαστε υποχρεωμένοι να την πραγματοποιήσουμε.

Ελπίζω να μην σας κούρασα.

 

Δημήτρης.

[koyote]

Πολυ ενδιαφερουσα φιλοσοφικη και οχι μονο συζητηση!

Επισης πολυ ωραιες οι αποψεις που ακουστηκαν.Εγω προσωπικα θα συμφωνησω με τον gbirsiani.Ενας σημαντικος πιστευω παραγοντας ειναι το οτι και εμεις ειμαστε μερη του συμπαντος,φτιαγμενοι απο τα υλικα του.Επισης συμφωνω οτι ολοι αισθανομαστε δεος μπροστα στη θεα εικονων του συμπαντος.Και μονο στην αναφορα στις διαστασεις του συμπαντος ενα ριγος διαπερνα τους παντες.Δε νομιζω ομως οτι οταν βλεπουμε αστρονομικες εικονες ειμαστε προκατειλημμενοι θετικα.Ποσοι απο εμας δεν ξεκινησαν το ταξιδι της γνωσης του συμπαντος μπροστα στη θεα μιας και μονο εικονας?

[alepohori]

Πιστευω πως εχει σημασια οτι μιλαμε για εικονες απο μακρινα και οχι οικεια αντικειμενα,ισως το αγνωστο να προξενει θαυμασμο.

 

Θα συμφωνήσω με την παραπάνω άποψη.Μια εικόνα προκαλεί θετικά την αισθητική μας,όπως πολύ σωστά ειπώθηκε και παραπάνω,όταν χαρακτηρίζεται από συμμετρία και από άλλα στοιχεία που υπάρχουν στην συνείδηση του καθενός τα οποία τελικά διαμορφώνουν την εντύπωση στον εγκέφαλό μας.

 

Η εικόνα αυτή μπορεί να είναι μια ζωγραφιά,ένα άνθος,ένα ωραίο τοπίο,ένα όμορφο πρόσωπο.Όταν όμως η εικόνα περιλαμβάνει ένα ουράνιο μακρινό αντικείμενο τα πράγματα αλλάζουν.Εδώ έχουμε 2 περιπτώσεις:

 

1)όταν η αστρονομική εικόνα παρατηρείται από κάποιον αδαή περί αστρονομίας,θα του αρέσει μόνο αν αυτό που βλέπει είναι συμμετρικό,λαμπερό και φαντασμαγορικό.Θα του αρέσει δηλαδή αν ανταποκρίνεται στα πρότυπα που έχουν θεσπιστεί στην συνείδησή του από τς εικόνες που έχει μάθει να βλέπει στην γη και που του υπαγορεύουν ποιο είναι το ωραίο και ποιο το άσχημο.Για παράδειγμα,υπάρχει ποτέ περίπτωση να δείξουμε σε έναν αδαή τον Albireo και να του αρέσει;Όχι βέβαια!Θα πει:"Τι σου αρέσει από αυτά τα 2 αστεράκια;Γιαυτό με κουβάλησες στο βουνό νυχτιάτικα;;;"

 

2)όταν η εικόνα παρατηρείται από κάποιον που γνωρίζει αστρονομία,τότε θα την εκτιμήσει διαφορετικά ,ειδικά αν γνωρίζει πχ πόσα εκατομμύρια έτη φωτός απέχει και μερικές άλλες λεπτομέρειες.Ποιος ερασιτέχνης αρκείται στην συμμετρία για να εκτιμήσει την ομορφιά του αντικειμένου που παρατηρεί;Η απάντηση γίνεται προφανής:Κανείς!!!! Τι συμμετρία υπάρχει σε έναν γαλαξία που δεν φαίνεται παρά μόνο με πλάγια όραση σαν ένα πολύ πολύ αμυδρό και μικρό συννεφάκι;;Ποιος άλλος μπορεί να εκτιμήσει την ομορφιά ενός τέτοιου αντικειμένου,εκτός από τον ερασιτέχνη; Κανείς!!!!!!